text
stringlengths 101
190k
| source
stringclasses 1
value |
|---|---|
Кыайыы туһугар хас биирдии сэбиэскэй киһи бэйэтин кылаатын киллэрсибитэ. Саха дьоно онтон да туора турбатахтара. Сыалай тааҥка оҥоһуутугар төһөлөөх үбү, көмүһү куппуттара буолуой, дьахталлар барахсаттар күүстээх үлэлэрин кэнниттэн кээнчэ, үтүлүк тигэн ыыталлара, “Барыта фроҥҥа, барыта Кыайыы туһугар!” диэн салайтаран күннэрин-түүннэрин аахсыбакка үлэлээбиттэрэ, көлөһүннэрин тохпуттара. Онон эрэ кыайыы ситиһиллибитэ, онон эрэ эйэлээх олох кэлбитэ.
Сэрии кэмигэр фроҥҥа 37 965 киһи өлбүтэ, оттон тыылга аччыктаан 60-тан тахса тыһыынча киһи суорума суолламмыта. Бу барыта ким эрэ аймаҕа, уруута, ийэтэ, аҕата, оҕото этэ.
Саха сирин 18 оройуонуттан Аҕа дойду Улуу сэриитигэр Кыһыл Аармыйаҕа дойдуларын чиэһин көмүскүү 62 091 киһи ыҥырыллыбыта, ол иһигэр 1941 сыллаахха – 17 179, 1942 с. – 23 747, 1943-кэ – 13 843, 1944 сыллаахха – 5 068 киһи.
660 саха киһитэ фроҥҥа баҕа өттүнэн барбыта. Маны таһынан, Саха сириттэн сибээс чааһыгар, салгын оборонатыгар, фронт уонна аармыйа госпиталларыгар 418 кыыс уонна дьахтар ыҥырыллыбыта.
Төһө да дьон аччыктаан, тыыннара кылгаан сырыттар олохтоохтор оборона фондатыгар 380 660 тыһыынча солкуобайы, 23 киилэ кыһыл көмүһү, 553 киилэ үрүҥ көмүһү хомуйан туттарбыттара. Маны таһынан, 40 тыһыынча балыгы Хотугу Муустаах акыйаан биэрэгиттэн бултаан фроҥҥа ыыппыттара, 90 мөлүйүөн солкуобай суумалаах күндү түүлээх эмиэ кыайыы туһугар диэн утаарыллыбыта.
Өрөспүүбүлүкэ сиригэр-уотугар заемҥа суруйтарыы, облигация атыылаһыы, харчы хомуйуута тэриллибитэ. Ол курдук заемҥа суруйтарыы 380 660 солкуобайы киллэрбитэ, ол иһигэр бойобуой тиэхиньикэни тутууга – 27 068 солкуобай (“Советская Якутия”, “Алданский горняк” тааҥка колонната, истребитель-сөмөлүөттэр – “Комсомолец Джугджурзолото”, “Советский полярник” эскадрилья, “Медицинский работник” медицинскэй сөмөлүөт).
АЛСИБ трассанан Дьокуускайтан Красноярскайга диэри 1-кы Краснознаменнай авиадивизия американскай бойобуой сөмөлүөттэрин көтүүтэ тэриллибитэ уонна толоруллубута.
Хорсун быһыыларын иһин 24 саха киһитэ Сэбиэскэй Сойуус Дьоруойа үрдүк ааты ылбыттара уонна 1 киһи Арассыыйа Дьоруойа буолбута.
Саха буойуннара сэриигэ бэйэлэрин хорсуннарын, булугас өйдөрүн, мындыр буолалларын көрдөрбүттэрэ, уонтан тахса тыһыынча биир дойдулаахпыт бойобуой уордьаннарынан уонна мэдээллэринэн наҕараадаламмыттара. Берлиҥҥэ, Рейхстаг истиэнэтигэр ааттарын-суолларын суруйан хаалларбыт буойун-саллааттарбыт бааллар.
“Кыайыы” мемориальнай комлекс. Бу Аҕа дойду Улуу сэриитигэр тыыннарын толук уурбут саллааттарга ананар. Туруоруллубут миэстэтэ мээнэҕэ буолбатах: сэрии сылларыгар манна эдэркээн уолаттар мустан фроҥҥа барбыттара. Мемориал ааптардара: скульптордар В. Петербуржцев, А. Степанов, архитектордар И.. Слепцов, Иван Андросов.
YakutskHistory сайтан ылылынна
П.В. Аммосов, Саха АССР Үрдүкү Сэбиэтин бэрэссэдээтэлэ, В.М. Новиков-Күннүк Уурастыырап, Саха сирин норуодунай суруйааччыта, А.И. Мишин, Алданнааҕы ВКП(б) сэкирэтээрэ Саха АССР үлэһит норуотун үбүгэр тутуллубут тааҥка таһыгар байыаннай собуот аттыгар. Москва, 1942 сыл сэтинньи.
"Танк Советская Якутия" былакаат, худуоһунньук Романов Петр Петрович, 1942 сыл.
Сонуннар
09.12.2022 | 17:00
«Эдэр уус» күрэх түмүктэннэ
09.12.2022 | 15:00
«Сосновый бор» лааҕыр үлэтин саҕалаата
09.12.2022 | 15:00
Устудьуоннар тутар этэрээттэрэ — куораты тупсарыыга төһүү күүс
09.12.2022 | 13:00
«Сэрии оҕолоро» уопсастыбаннай тэрилтэ кинигэтэ сүрэхтэннэ
09.12.2022 | 11:00
Дьокуускай оскуолаларыгар харантыын биллэрилиннэ
09.12.2022 | 09:00
Ахсынньы 9 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
08.12.2022 | 17:00
Альберт Семенов анал эпэрээссийэ кыттыылаахтарын чугас дьоннорун кытта көрүстэ
08.12.2022 | 15:00
ЫБММ управлениета баҕа өттүнэн баһаары умуруорааччылары наҕараадалаата
08.12.2022 | 13:00
«Аэрофлот» 2023 сыллааҕы субсидиялаах билиэттэри атыылаан эрэр
08.12.2022 | 11:00
Дьиэ кэргэттэри өйөөһүҥҥэ 880 мөл. солк. тахса туһуланна
08.12.2022 | 09:00
Ахсынньы 8 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
07.12.2022 | 17:00
«Герой күнэ» патриотическай ырыа II-с ыччат бэстибээлин гаала-кэнсиэрэ буолар
07.12.2022 | 15:00
Дьокуускайга аһымал кэнсиэр ыытылынна
07.12.2022 | 13:00
Евгений Григорьев тутааччы-хампаанньалар салайааччыларын кытта көрүстэ
07.12.2022 | 11:00
Дьокуускай куораттааҕы Дуума аһымал аахсыйаҕа кытынна
07.12.2022 | 09:00
Ахсынньы 7 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
06.12.2022 | 17:00
«Норуот бүддьүөтэ» куонкурус сүүмэрдээһинигэр кыттыҥ
06.12.2022 | 15:00
Сүөһү аһылыгын тиэйиигэ субсидия көрүллэр
06.12.2022 | 13:00
Саха сирин талааннаах оҕолоро наҕараадаланнылар
06.12.2022 | 11:00
Кадеттар оскуолаларын бастакы сыбаайата түстэ
Ордук ааҕаллар
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 04.12.2022 | 16:00
Аар Саарынтан алгыстаммыт Күн Сандаара
Кэлиҥҥи сылларга айылҕаттан айдарыылаах, олоххо ураты көрүүлээх, тарбахтарыгар талааннаах, илиилэринэн илбийэн эмтиир сахалыы эмчиттэри хаһыаппытыгар үгүстүк сырдатан кэллибит. Бүгүн мин биир дойдулаахпын, алгысчыт, сахалыы эмчит Саргылаана Винокурова-Күн Сандаараны билиһиннэриэхпин баҕарабын. Күн Сандаара Нам улууһун Салбаҥ нэһилиэгиттэн төрүттээх. Ол гынан баран өр сылларга Сунтаарга олорбут буолан, Сунтаарын ордук чугастык саныыр. Кулгаахпар...
Сытыы муннук | 01.12.2022 | 12:03
Ийэ айманар сүрэҕин туох уоскутуой...
Билиҥҥи балаһыанньаҕа, билиҥҥи судургута суох кэмҥэ оҕотун байыаннай дьайыыга атаарбыт ийэлэрдиин кэпсэтэртэн ордук ыарахан суох. Кинилэр куоластара титириирэ, харахтарын уутун кистээн туора соттоллоро, оҕолорун тустарыгар күүстээх, тулуурдаах буола сатыыллара киһини өссө уйадытар, уоскутар тылы булбакка мух-мах бараҕын. Бу сырыыга оҕолорун атаарбыт, кэтэһэр, эрэнэр икки ийэни кытта харах уулаах кэпсэтиибин ааҕааччыларбар...
Тускар туһан | 25.11.2022 | 18:00
Ытаспакка, этиспэккэ, үөрэ-көтө...
Элбэх төрөппүт оҕотугар дьиэтээҕи үлэтин оҥороругар көмөлөһөрө кистэл буолбатах. Сорохтор “тэбис-тэҥҥэ үөрэнсэбит”, “киэһэ аайы ол айдаана”, “айа, стресс” диэн муҥатыйалларын үгүстүк истэбит. Чуолаан дистанционнай үөрэх кэмигэр дьиэтээҕи үлэни толоруу “сэриигэ” кубулуйа сыспыта.
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МБУ Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Подполковник Станислав Петров “тымныы сэрии” биир сүрүн дьоруойунан биллэр. Кини АХШ-ы утары ядернай охсууну биэрэр туһунан бирикээһи биэриэн сөптөөҕө, дьолго, онно тиэрдибэтэҕэ.
Сэбиэскэй эписиэр 1983 сыллаахха балаҕан ыйын 26 күнэ үүнэр түүнүгэр ССРС уонна АХШ икки ардыгар буолуон сөптөөх ядернай сэриини тохтоппута. Ити алдьархай аракыата саба түһүүтүн сэрэтэр систиэмэ харгыстаммытыттан тахсыан сөптөөҕө. Серпухов-15 хамандыырдар пууннарыгар (КП) баар көмпүүтэр Хотугу Эмиэрикэттэн аракыатаны ыыттылар диэн биллэрбит. Онуоха Станислав Петров ити сигнал сыыһа диэн сыаналаабыт. Тыыннаах эрдэҕинэ Петров туһунан ким да тугу да билбэтэ, оттон билигин кини аата анал энциклопедияҕа киирэн сылдьар.
Станислав Евграфович Петров 1939 сыллаахха, балаҕан ыйын 7 күнүгэр Владивостокка төрөөбүт. Киевтээҕи үрдүкү инженернэй радиотехническай училищены бүтэрбит. 1972 сыллаахха Москуба таһыгар баар Серпухов-15 хамандыырдар пууннарыгар сулууспаҕа ыҥырыллыбыт. Кини аракыатанан саба түһүүлэри сэрэтэр космическай аппарааттар сөпкө үлэлииллэрин хонтуруоллуур эбээһинэстээҕэ.
Станислав Петров ити күн КП-га сылдьыа суохтааҕа. Кини онно кыл мүччү дьуһуурунайы солбуйа диэн тиийбит. “Симиэнэм киэһэ 20 ч. буолуохтааҕын курдук саҕаламмыта, мин бас билиибэр 80 байыаннай сулууспалаах баара. Күннээҕи түбүкпүтүн толоро сылдьыбыппыт. Онтон 00:15 мүн. КП-га сириэнэ тыаһаабыта. Көмпүүтэр экраныгар “старт” диэн иһитиннэрии тахсыбыта уонна Хотугу Эмиэрикэ кытылыттан аракыата көтөн эрэр диэн иһитиннэр-битэ”, – диэн ахтыбыт. Ити кэмҥэ Петрову кытары кэбиниэккэ баар дьон соһуйан, кини туох дьаһалы ыларын кэтии олорбуттар. Петров “миэстэҕитигэр олоруҥ” диэн кытаанахтык бирикээстээбит. Подполковник, быраабыла быһыытынан, систиэмэ хамандыырыгар уонна ыстаап начаалынньыгар хайаан да “аракыата ыыттылар” диэн тута дакылааттыах тустаах. Ону толороругар атын кэбиниэккэ тахсан төлөпүөнүнэн биллэриэхтээх этэ. Кини ол түгэҥҥэ “атаҕым баата курдук буолбута, соһуйаммын, хамсанар да кыаҕа суох турукка киирбитим” диэн кэпсээбит.
Аракыатаны ыыппыттарын туһунан эрдэттэн сэрэтэр “Око” космическай систиэмэ биллэрбит. Бу систиэмэ дойду байыаннай-бэлитиичэскэй салалтата хардарар быһаарыыны ылынарыгар уон мүнүүтэ кэриҥин биэрэр. Өскө аракыата дьиҥ чахчы көппүт буоллаҕына, ону иккис харыстыыр, көмүскүүр эшелон систиэмэтэ – радар – тутуохтааҕа. Ол радардар биллэрбиттэрин кэннэ, ыытыллыбыт аракыата ССРС киин территориятыгар 20 мүнүүтэнэн көтөн түһүөхтээҕэ. Инньэ гынан, Хотугу Эмиэрикэттэн ыытыллыбыт аракыата биһиги территориябытыгар быһа холоон 30 мүн. түһүөхтээх этэ.
“Мин санаабар, төбөм олох көмпүүтэр курдук буолан хаалбыта – араас дааннайдар эргийэллэрэ, ол эрээри биир түмүккэ аҕалбатахтара. Мин салалтаҕа икки мүнүүтэнэн эрийбитим уонна түрүбүөгэ сымыйа, көмпүүтэр алҕаһаата диэбитим. Ол кэннэ аракыата чахчы ыытыллыбыт буоллаҕына, биһиги территориябытыгар киирэн, радар биллэрэрин долгуйа кэтээбитим. Ол 18 мүнүүтэнэн буолуохтааҕа, хата, дьолго, ол тахсыбатаҕа”, – диэн Петров кэпсээбит.
Сэрэйэн көрөр дьоҕур уонна уопут
Петров тоҕо итинник быһаарбытай? Бастатан туран, кини идэтин үчүгэйдик баһылаабыта улахан оруоллааҕа уонна сэрэйэн көрөр дьоҕура – интуиция. Хара ааныттан эписиэр радар биир эрэ базаттан ытыллыбытын туппутун дьиктиргээбит. Дьиҥэр, аракыата ыытылыннаҕына, оннук көрдөрбөт эбит. Оттон, биир өттүттэн, Петров бэйэтэ оҥорсубут сэрэтэр систиэмэтэ сыыспытын туһунан туох да бэлиэ суоҕа.
Манна хараҥа хостон радардар көрдөрүүлэрин кэтээн көрө олорор “визуальщиктар” иһитиннэриилэрэ улахан оруолламмыт. Кинилэр аракыата көппүтүн бигэргэппэтэхтэр.
“Мин ол иһитиннэриини туһанар быраабым суоҕа, ол да буоллар туһаммытым. Мин, дьиҥэ, инструкцияны кэспитим, быһаарыы ыларбар 50/50 этэ. “Эрэллээхпин дуо?” диэн санаа быһа сиэбитэ. Мин иккис эшелоҥҥа тирэҕирбитим... Оттон өскө туох эмэ буолбут да буоллаҕына, мин Аан дойду үһүс сэриитин саҕалааччы буолуохпун баҕарбатаҕым”, – диэн билиммит.
Серпухов-15 буолбут түгэн кэнниттэн судаарыстыба хамыыһыйата кэлэн үлэлээбит. Үс күн үлэлээн баран, сымыйа түрүлүөн төрдө туохтан тахсыбытын кыайан быһаарбатахтар.
“Түмүгү таһаарбыттарын кэннэ, онно туох диэн дакылааттаабыттарын миэхэ ким да билиһиннэрбэтэҕэ, тоҕо диэтэххэ, онно солуута суоҕу суруйбуттара. Туораттан кэлбит киһи тугу да быһаарар кыаҕа суоҕа. Биһиги, эбийиэккэ үлэлиир исписэлиистэр, сымыйа түрүлүөн төрдүн этэрбитин туттуммуппут”, – диэбиттээх.
Сыл аҥаара ааспытын кэннэ, систиэмэ тоҕо сыыспытын быһаарбыттара: күн сардаҥата, былыттарга охсуллан, спутнигы сырдаппыт. Били, оҕолор күн уотун чаҕылытан оонньуулларын курдук. Дьэ, өлүү түбэлтэлээх, оннук күн сардаҥата Хотугу Дакотаҕа баар байыаннай база үрдүнэн чаҕылыйбыт. Кэлин итинник түгэннэри эндэппэккэ быһаарар буолбуттара. Хата, ыксаллаах түгэн хатыламматаҕа.
Оттон оччолорго ити быһылаан иһин син биир ким эрэ эппиэккэ тардыллыахтааҕа. Петров ахтыытыгар суруллубутунан, ол хамыыһыйаҕа систиэмэ сыыспытыгар быһаччы кыттыгастаах дьон киирбиттэр, биллэн турар, кинилэр сыыһаларын билиниэхтэрин баҕарбатахтар, ол иһин буруйу барытын оперативнай дьуһуурунай Станислав Петровка түһэрбиттэр. Били, буруй эрэ Моттойоҕо диэбиккэ дылы. Петров, устаап быһыытынан, хамаандатын, бирикээһин барытын бойобуой сурунаалга бэлиэтэнэн иһиэхтээҕэ. Оттон балаҕан ыйын 26 күнэ үүнэр түүнүгэр барыта чыпчылҕан курдук саҕыллан испит буолан, барытын хайдах да сөкүүндэнэн бэлиэтэнэн испэтэх. Ол түмүгэр сурунаалга көтүтүү тахсыбыт. Бойобуой докумуоннары сыыһа толордо диэн матыыптаан, Станислав Петрову устан кэбиспиттэрэ.
Уонча сыл буолан баран, Петров “бастаан утаа ол дьоҥҥо улаханнык өһүрбүтүм, онтон кэлин умнубутум. Үлэм оннук буоллаҕа дии. Бастаан утаа интервьюларбар ону аһаҕастык билинэрим. “Миигин уган биэрдилэр, буруйдарын миэхэ көлбөрүттүлэр диэн саныырым. Кэлин онно бөлүһүөктүү сыһыаннаспытым: умнубутум”, – диэн билиммиттээх.
Аан дойду үһүс сэриититтэн кыл мүччү быыһаабыт Станислав Петров нөҥүө сылыгар – 1984 сыллаахха – астаапкаҕа тахсыбыта. Барыта чып кистэлэҥҥэ тутуллубут уонна бэлиитикэ да өттүнэн, ити дьоруойдуу быһыы туһунан ханна да кэпсэммэтэҕэ. Бу түгэн туһунан дьон 1993 сыллаахха биирдэ билбиттэрэ. Станислав Петров ити сүрэх баастаах, долгутуулаах түүн туһунан кимиэхэ да кэпсээбэтэх, оннооҕор кэргэнигэр эппэтэх. “Ол түүн кэнниттэн ньиргиччи утуйбутум уонна түүл курдук умнан кэбиспитим, саныы сатаабатаҕым”, – диэн кэпсээбит. Петров туһунан ССРС үрэллибитин кэннэ биирдэ сиһилии билбиттэрэ. Ол кэннэ киниэхэ араас бириэмийэ туттарбыттара. 2006 сыллаахха Нью-Йорк куоракка, ХНТ ыстаап-кыбартыыратыгар “Ассоциация граждан мира” уопсастыбаннай тэрилтэ “Человеку, который предотвратил ядерную войну” диэн суруктаах наҕарааданы туттарбыттара. 2012 сыллаахха, Германияҕа Баден-Баден куоракка ньиэмэс СМИ-лэрин бириэмийэтин туппута. Оттон 2013 сыллаахха ФРГ “Дрезденская премия за предотвращение конфликтов и насилия” бириэмийэтин туттарбыттара. Нөҥүө сылыгар, 2013 сыллаахха, Кевин Костнер “Человек, который спас мир” диэн документальнай киинэни устубута.
Станислав Петров бэйэтин дьоруой курдук санамматах. “Үлэм оннук этэ” диэн мэлдьи билинэрэ. Сулууспатыттан уурайан баран, Москуба таһыгар Фрязиноҕа олохсуйбут, Москубаҕа боростуой харабынайынан үлэлээбит. Кини 2017 сыллаахха ыам ыйын 19 күнүгэр Орто дойду олоҕуттан барбыта. Петров өлбүтүн туһунан суруналыыстар хас да ый буолан баран биирдэ билбиттэрэ.
Дмитрий ИВАНОВ бэлэмнээтэ.
Тарҕат:
Ситимнээх ыстатыйалар
Саха сириттэн «Барс-2» этэрээккэ массыынаны уонна баһыылкалары тиксэрдилэр
Украинаҕа байыаннай эпэрээссийэ: үһүс күн саҕаланыыта
Сэриигэ барыаҥ этэ дуо?
Казахстаҥҥа миротворецтар барыахтара
Өрүс нөҥүө – Иран
Чечня, Донбасс сэриитэ хайдах этэй?
Карабахха эмиэ тиэргэннэр эстэллэр
Былдьаһыктаах Карабах
Санааҕын суруй
Ааккыт-суолгут
Отправить
Отменить
Бүтэһик сонуннар
Дьон
Нарыйаана Данилова: "Бойобуой доҕотторун туһугар олоҕун толук уурда"
1996 сыллаахха хаһыат эйгэтигэр саҥардыы сыстыбыт эдэр үлэһит Чечня сэриитигэр сиэртибэ…
Уопсастыба
Күнтэгил, Сахат, Аламай
Култуура
Монголия киинэтин күннэригэр ыҥыраллар
Сонуннар
Арктика өссө биир улууһугар түргэн интэриниэт киирдэ
Сонуннар
"Кыым" хаһыат байыастарга таҥаһынан көмөнү ыытта
© 2022 KYYM.RU
«КЫЫМ»
Тэрийэн таһаарааччы: “Ситим” медиа-бөлөх ХЭУо
Сүрүн эрэдээктэр:
М.Г. Дегтярева
Эрэдээксийэ аадырыһа: 677027, Дьокуускай к., Киров уул. 18, В блок, 710 оф.
Аан ситим нүөмэрэ:
+7 (914) 820-09-75
Биллэрии өҥөтө:
+7 (924) 367-01-56, +7 (4112) 34-05-03
Реклама өҥөтө:
+7 (914) 280-11-20, +7 (4112) 42-59-47
E-mail : [email protected]
Сибээс, информационнай технология уонна маассабай коммуникация эйгэтин кэтээн көрөр федеральнай сулууспа 08.05.2019 бэлиэтэммит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77-75678
|
oscar
|
“Саха олоҥхото национальнай театрга турбутун туһунан” диэн ыстатыйа түмүгэр маннык сурулла сылдьар: “Бу тэрилтэ биир эрэ оонньууга оҥоһуллубат, саас-үйэ тухары турар тэрилтэ буолар. Онон кыра ороскуоттан туттунуохха сатаммат”.
Бу ыстатыйа ааспыт үйэ сүүрбэһис сылларыгар суруллубут. Ааптар – Былатыан Ойуунускай. Оччолорго Саха тыйаатыра улуу суруйааччыбыт “Туйаарыма Куо” диэн олоҥхотун аан бастаан сыанаҕа туруорбут эбит. Саха норуотун чулуу уола, суруйааччыбыт, бөлүһүөкпүт, сирдьиппит Былатыан Ойуунускай быйыл төрөөбүтэ 125 сылын туолар. Санаан көрүҥ, бу ыстатыйа сүүс сыллааҕыта суруллан хаалбыт. Оттон билиҥҥи кэммитигэр биир эмэ киһи, сахалар олоҥхобутунан Арассыыйаҕа, Азияҕа, Европаҕа, бүтүн аан дойдуга сэҥээриини ылыахпыт диэн санаан көрбүтэ буолуо дуо?.. Маннык ыра санаа, чахчы, култуурабыт урукку миниистиригэр эрэ кэлбитэ буолуо диэтэхпинэ, сыыстарбатах буолуохтаахпын. Ол курдук, кини бу сүдү айымньыбытынан, улуу ааптарынан «ыалдьыбыта” балай эмэ кэм буолла. Олоҥхо тыйаатыра бу соторутааҕыта Греция курдук чиэски сиргэ тиийэн, олоҥхону көрдөрөн, улахан сэҥээриини ылан кэллэ. Онон, күндү ааҕааччыларбыт, түгэни мүлчү туппакка, Олоҥхо тыйаатырын уус-уран салайааччыта, СӨ судаарыстыбаннай сүбэһитэ Андрей Саввич БОРИСОВЫ кытары атах тэпсэн олорон сэһэргэһиибитин саҕалыыбыт.
– Андрей Саввич, үтүө күнүнэн! Греция курдук ыраах сиргэ саха олоҥхотун көрдөрөн улахан сэҥээриини ылбыккытынан, үрдүк ситиһиигитинэн эҕэрдэлиибин!
– Махтал! Көр, бу улуу убайбыт Былатыан Ойуунускай сүүс сыллааҕыта: “Бу тэрилтэ биир эрэ оонньууга оҥоһуллубат, саас-үйэ тухары турар тэрилтэ буолар. Онон кыра ороскуоттан туттунуохха сатаммат”, – диэн суруйан хаалларбыт. Алта уонус сылларга тахсыбыт талыллыбыт айымньыларын сэттис туомугар баар. «Тэрилтэ...”, “саас-үйэ тухары...” диэн, олоҥхобут аны биир үйэнэн туһунан тыйаатырданан силигилии сайдыа диэн инникини өтө көрөн, этэн кэбиспит эбит. Дьэ, хайдаҕый ээ?! Дьикти буолбатах дуо?!
– Тыый, кырдьык, оннук курдук суруйбут эбит дии...
– Маннык эпоһы урут хайа да омук драмтыйаатырга анаан суруйбатаҕа. Арай, ииндийэлэр куукула, драмтыйаатыр гынан көрдөрөллөрө. Ону биһиги Ойуунускайбыт эрэ “Туйаарыма Куо”, “Дьулуруйар Ньургун Боотур” олоҥхолорун ускуустуба, литэрэтиирэ таһымыгар таһаарбыта. Санаан көр, хайдах курдук үрдүк таһымый?! Тыйаатырга оонньоотуннар диэн дыраама бары ирдэбилигэр эппиэттиир гына суруйуу, дьэ, бу хорсун хардыы диэбэккин дуо?! Оччолорго “Ньургун Боотур” олоҥхо туһунан “бу олоҥхо дуу, литэрэтиирэ дуу?” диэн улахан мөккүөр буола сылдьыбыт.
Аны туран, маны итэҕэл дырааматын курдук көрдөрбүтэ. Манна туох баар Үрдүк Айыыларбыт, Үөһээ, Аллараа дойдулар күүстэрэ, иччилэрэ, абааһылара бары бааллар. Валентина Чусовская диэн улахан учуонай, бэл: “Соответствует по всем каноном религиозной драмы”, – диэн билинэн турардаах. Ойуунускай религия үөскээһинини туһунан ыстатыйатыгар бу туһунан ханарытан да буоллар: “Дьэбириэйдэр олоҥхолоругар – Иисус Христос... онон биһиги олоҥхобут – биһиги Библиябыт” диэн суруйан турардаах. Бу туһунан баччааҥҥа диэри мөккүһэллэр. “Якутский язык и пути его развития” диэн ыстатыйатыгар аатырбыт тылы үөрэтээччи, учуонай Н.Я. Маррга (оччолорго улуу сирдьиппит Сталин эрэ сүбэлэһэр киһитэ) сигэнэн туран, “Саха” диэн тыл хантан үөскээбитин ырыппыт этэ. “Сахалар сах саҕаттан дииллэр”, ол аата “Таҥара саҕаттан, Носитель бога” диэн суруйан турардаах.
– Ол иһин да “Кыһыл Ойуунун” суруйдаҕа дии...
–Бу санаатахпына, Ойуунускай улахан авангардист киһи эбит. “Кыһыл Ойуунун” ылар да, эмиэ тыйаатыр сыанатыгар таһааран ускуустуба курдук көрдөрөр. Урут, ойууннар, удаҕаннар балаҕан эрэ иһигэр кыыра сырыттахтара дии. Кинилэр кыыралларын мээнэ киһи көрбөт, бэл, кэпсэл оҥостоллорун куттаналлара. Ону кини ойууну сыанаҕа кыырдаран көрдөрөр. Дьэ, хайдаҕый?! Ойуунускай үс кэриэһи этэр: тылы, олоҥхону уонна итэҕэли! “Төрөөбүт тылбытынан саҥара сырыттахпытына эрэ, саха норуота эстиэ суоҕа” диэн кини оччолорго эппитэ. Иккиһинэн, олоҥхотун саха норуотугар кэриэс быһыытынан хаалларар, төһө да хаайылла, үтүрүллэ сырыттар, олоҥхотун түүннэри-күнүстэри, утуйар уутун умнан туран суруйан бүтэрэр. Үсүһүнэн, итэҕэли эмиэ кэриэс быһыытынан этэн кэбиһэр. “Итэҕэлбит олоҥхобут иһигэр баар” диэн.
– Эн тыйаатыр туруорааччытын быһыытынан үлэлээн кэллиҥ. Ол кэмҥэ Саха тыйаатырын сыанатыгар Ойуунускай элбэх дырааматын туруорбутуҥ.
– Аан бастаан Саха тыйаатырыгар туруорааччы быһыытынан үлэлээн баран, 1983 сыллаахха Былатыан Ойуунускай 90 сааһыгар анаан “Үс саха төрүөҕэр” диэн испэктээкили туруорбутум. Онно испэктээкил бастакы хартыынатын хаайыыттан саҕалаабытым. Оччолорго кинини ким даҕаны хаайыыга сордонон-муҥнанан өлбүтүн туһунан мээнэ кэпсэппэт, суруйбат этэ. Наар революционер, суруйааччы быһыытынан көрдөрө сатыыллара. Ону мин испэктээкилгэ хаайыыга олорбутун сүрүн хартыына быһыытынан көрдөрбүтүм. Саалаҕа олорор дьон: “Оо, хаайыы...” – дэһэ түспүттэрэ уонна хайдах эрэ куттаммыт курдук туттубуттара. Куттал өссө да баар кэмэ. Ол кэннэ “Дойду оҕото Дорогуунап Ньукулайы” туруорбутум. Манна Дорогуунап сордоох, бастаан илээт, хаартыһыт, арыгыһыт киһи, тапталын көрсөн баран, тосту көнөн, дьиҥнээх сахалыы өйдөөх-санаалаах киһи буолан хаалар. Сахатыгар төннөр. Таптал киһини дьүһүн кубулутар сүдү күүстээх буолар эбит. Ойуунускай айымньыларыгар биир систиэмэни таба көрбүтүм. Үтүө майгылаах киһи куһаҕан майгылаах киһини кытары холбоһон, бииргэлэстэҕинэ, синтез үөскүүр. Бу синтез “Улуу Кудаҥсаҕа”, “Кыһыл Ойууҥҥа” эмиэ баар. Манна сүрүн дьоруой Улуу Кудаҥсанан Ойуунускайы бэйэтин көрдөрбүтүм.
– Быйыл тоҕо ала-чуо Грецияҕа олоҥхонон барбыккытый?
– Греция уонна биһиги култуурабыт биир ситимнээхтэр, майгыннаһар өрүттээхтэр. Бэл, оһуорбут кытары ханан эрэ майгыннаһар курдук эбит. Гректэр биһиги “Улуу Кудаҥса” айымньытын көрөн баран: “Тылбааһа да суох өйдүүр эбиппит”, – диэбиттэрэ. Кинилэр античнай трагедияларын сокуонунан суруллубут эбит диэн сөрү диэн сөхпүттэрэ. Туран эрэ ытыс таһыммыттара. Греция элбэх куоратыгар олоҥхобутун иһитиннэрбиппит. Ол курдук, Македонияҕа, Аристотель төрөөбүт сиригэр. Гректэр сүгүрүйэр бөлүһүөктэрэ эмиэ Былатыан диэн ааттаах. Идеалист, бөлүһүөк, эмиэ ойууннуҥу киһи. Ол иһин, бу икки киһини тэҥҥэ тутан, гректэр эпостарыгар майгыннатан Ойуунускай быйыл төрөөбүтэ 125 сылынан Олоҥхо тыйаатырын 11 сезонун Грецияттан саҕалаатыбыт. Биһиги эрабыт иннинэ 7-с үйэҕэ тутуллубут таас тыйаатырга эрэпэтииссийэлээбиппит. Аһаҕас халлаан анныгар. Ол таастарбыт быыһынан от үүнэн турар эҥин. Ол гынан баран, Степанида Илиньична туойан киирэн барбытыгар, доҕоор, хайдах эрэ ис-иһиттэн дуорайан, күүһүрэн, ураты тыыннанан киирэн барбыта. Бэл, ол таастарбыт тыыннанан барбыттара. Маны мин эрэ буолбатах, бэл, эдэр артыыстар дьиктиргээбиттэрэ. Аһаҕас халлаан анна диэтэххэ, бу акустиката үчүгэйин... Сорох ардыгар итинник күүстээх өрүттэр бэлиэтэммиттэрэ. Туох да иһин, тыйаатыр үөскээбит улуу сиригэр эпическэй тыйаатырга(!) биһиги Ойуунускайбыт олоҥхотун туруоруу – биһиэхэ сүдү чиэс! Устуоруйаҕа киирдэхпит.
– Бу бараргытын өрөспүүбүлүкэ үбүлээбитэ дуо?
– Суох. Тыйаатыр бэйэтэ уйуммута. Хайдах эрэ барыта бэйэтэ бэйэтигэр ситимнэнэн, барар-кэлэр ороскуоппут үбэ-харчыта табыллан хаалбыта. Арассыыйа Култууратын министиэристибэтэ көмөлөспүтэ. Онно эбии сайыны быһа үлэлээн харчы өлөрбүппүт. Сити курдук, бэйэбит уйуммуппут.
– Андрей Саввич, бу сотору олоҥхоҕутун “Россия – моя история” диэн саҥа тутуллубут түмэлгэ туруораары сылдьаҕыт. Тоҕо Саха тыйаатырыгар буолбакка, онно туруордугут?
– Олоҥхо тыйаатыра бэйэтэ анал сыаната суох. Дьиэбит суох. Саха тыйаатыра биһиэхэ кыараҕас. Онно испэктээкили биир эрэ өттүттэн көрөллөр дии. Оттон олоҥхо олох ураты сыанаҕа наадыйар, үс өттүттэн көрүүгэ. Ол – амфитыйаатыр сокуона! Төгүрүктүҥү эрээри, циркэ курдук тула олоруллубат. Ол иһин бу түмэли киэҥ-куоҥ диэн талбыппыт. Билигин онно күн аайы бэлэмнэнии бара турар. Аны туран, эмиэ Ойуунускай төрөөбүтэ 125 сылыгар анаан, Кытайтан Пекин оператын Кунсю тыйаатыра “Туйаарыма Куону” кэлэн көрдөрүөхтээх.
– Оттон, били, Олоҥхо дойдута национальнай инновация бырайыага ханна тиийдэ?
– Олоҥхо дойдута национальнай инновация бырайыага улахана бэрт буолан, сүдү үбү-харчыны эрэйэр. Ол иһин билигин даҕаны кэпсэтиһии, быһаарсыы таһымыгар сылдьар. Үнүр саҥа талыллыбыт Ил Дархан Айсен Сергеевич Николаев пуорумҥа “бу бырайыагы олоххо киллэриэххэ наада уонна онно күүстээх үлэ эрэйиллэр” диэн эппитэ. ЮНЕСКО хотуна Ирина Бокова кэлэ сылдьан биһиги “Олоҥхобут киинин” “Шедевр ЮНЕСКО”-нан аан дойду таһымыгар таһааран өйүөхпүт диэн илии баттаабыта. Ол докумуона бу баар. Онон ити хайысхаҕа күүскэ үлэлиэхтээхпит. “Арассыыйа уонна Евразия норуоттарын олоҥхолорун тыйаатыр нөҥүө таһаарыы” бырайыак чэрчитинэн Алтаайга “Маадай Кара”, Башкирияҕа “Урал Баатыр” эпостар туруорулуннулар, өссө да атыттар киэннэрэ салҕанан барыа.
– Эйигин кытары кэпсэтэ олорор наһаа интэриэһинэй эбит. Олох уугар-хааргар киирэн кэпсиир эбиккин. Сорох кэпсэтиибит, биллэн турар, бэчээккэ тахсыбат. Махтал!
– Өйдөөн истибиккэр бэйэҕэр махтал!
Сэһэргэстэ
Туйаара СИККИЭР.
Тарҕат:
Ситимнээх ыстатыйалар
Олоҥхо Ыһыаҕын туһунан сиһилии...
Олоҥхо дьиэлэрин өйүүллэр
Саха сиригэр Олоҥхо декадатын арыйдылар
Анастасия Алексеева: “Олох суолтатын күлүүһэ олоҥхоҕо баар”
Елена Маркова: “Көрөөччү баарын тухары тыйаатыр тыыннаах”
Тыйаатырдар үлэлээтилэр
ПЕТР МАКАРОВ тыйаатыр туһунан
Дьылҕатын суола тыйаатырга сирдээбит Дьулустаан Семенов
Санааҕын суруй
Ааккыт-суолгут
Отправить
Отменить
Бүтэһик сонуннар
Дьон
Нарыйаана Данилова: "Бойобуой доҕотторун туһугар олоҕун толук уурда"
1996 сыллаахха хаһыат эйгэтигэр саҥардыы сыстыбыт эдэр үлэһит Чечня сэриитигэр сиэртибэ…
Уопсастыба
Күнтэгил, Сахат, Аламай
Култуура
Монголия киинэтин күннэригэр ыҥыраллар
Сонуннар
Арктика өссө биир улууһугар түргэн интэриниэт киирдэ
Сонуннар
"Кыым" хаһыат байыастарга таҥаһынан көмөнү ыытта
© 2022 KYYM.RU
«КЫЫМ»
Тэрийэн таһаарааччы: “Ситим” медиа-бөлөх ХЭУо
Сүрүн эрэдээктэр:
М.Г. Дегтярева
Эрэдээксийэ аадырыһа: 677027, Дьокуускай к., Киров уул. 18, В блок, 710 оф.
Аан ситим нүөмэрэ:
+7 (914) 820-09-75
Биллэрии өҥөтө:
+7 (924) 367-01-56, +7 (4112) 34-05-03
Реклама өҥөтө:
+7 (914) 280-11-20, +7 (4112) 42-59-47
E-mail : [email protected]
Сибээс, информационнай технология уонна маассабай коммуникация эйгэтин кэтээн көрөр федеральнай сулууспа 08.05.2019 бэлиэтэммит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77-75678
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Өскө ыстатыйа соторутааҕыта айыллыбыт уонна энциклопедияҕа дьүөрэлээх кыра ис хоһоонноох буоллаҕына, ыстатыйаҕа бу халыыбы манан {{subst:ds}} солбуйуҥ.
Бэлиэтэммит кыттааччылар бу халыыбы уһулар эбэтэр солбуйар бырааптаахтар, өскө ол туһунан сиэргэ ыйыллыбыт буоллаҕына.
Сирэй түргэнник сотулларын кытта сөбүлэспэт буоллаххына, бу халыыбы {{hangon}} бу биллэрии анныгар туруор уонна хаалларар булгуччулааҕын туһунан ырытыы сирэйигэр тута быһаар.
|
oscar
|
Ийэм Лидия Егоровна Тимирдяева 1950 сыллаахха төрөөбүтэ. Бииргэ төрөөбүт 8 оҕо. Кыра эрдэҕиттэн үлэҕэ мускулла, кыра балтыларын, бырааттарын көрө улааппыта. Ыал буолан баран Ленскэй улууһуттан Тааттаҕа олохсуйа кэлбиттэрэ.
Мин өйдүөхпүттэн ийэм сарсыарда эрдэ туран хотонун көрөн, аһын астаан, үлэлээн бириэмэтин барытын аттарынара. Ол быыһыгар иистэнэн оҕолорун таҥыннара. Оҕолор оччолортон хотуобай атыылаһыы таҥаһы аҕыйахта кэппиппит.
Дьахтар кыайбат үлэтин эмиэ оҥорор. Ол курдук соҕотоҕун 6*6 олорор дьиэтин бэйэтэ туттан киирбитэ. Ону чугас эҥэр олорор дьон уһана сылдьарын көрөн олус соһуйаллара. Сөҕө көрөллөрө. Ийэм олус күүстээх санаалаах, кининэн киэҥ туттабын, холобур оҥостобун. Ийэлэр күннэринэн итиитик- истиҥник эҕэрдэлиибин! 😘
Победаҕа — лааҕырга
М. Товарова
8-ка Победаҕа лааҕырга сылдьыбытым. Теплицаҕа үлэлиибит. ЛТО. Уу кутабыт. Оҕурсуу, помидор үүннэрэбит. Барыта Ытык Күөл оҕолоробут. 1978 сыллаахтар барбыппыт. Воспитательларбыт Саргылана Валентиновна, Тарабукин Андрей уонна биир ким эрэ. Үһүөлэр этэ.
Победа оҕолоро киэһэ кэлэн оонньууллар этэ, наар уолаттар, кыргыттар кэлбэттэр этэ. Футболлуубут. Киэһэ аайы дискотека. Ол Победа уолаттара улахан баҕайы оҕуһу миинэн кэлэллэр. Биир оҕуска 3-һүө буолан иһэр буолаллар. Биһиги соһуйуу бөҕө. Хаһан да оннугу көрбөтөх буоллахпыт дии.
Наһаа үчүгэйдик аһаталлар. Сөтүөлээ да сөтүөлээ. День Нептуна наһаа үчүгэй буолбута.
Уолаттар биир баракка олороллор, кыргыттар биир өттүгэр. Чап- чараас ДВП быыстаах. Истиэнэбит үөһэ өттө аһаҕас. Дьэ онон резинканан ытыалаһабыт, кумааҕыны эрийэн баран, түүннэри.
Лааҕырбыт Победаттан чугас. Саах хомуйа барабыт. Удобрениеҕа, теплицаҕа диэн. Дэриэбинэ устун биэдэрэлээх хаамсыы, буолнай сааҕы хомуйар этибит. Сарсыарда 7- тэн зарядка. Наһаа улаханнык үлэлэппэттэр. Ол уу эрэ кутабыт, күҥҥэ биирдэ. Наар оонньуу.
Победа лааҕыра наһаа үчүгэй этэ. Воспитательларбыт наһаа эдэрдэр, олох табаарыстарбыт курдук этилэр.
Атын сайыннарга эмиэ үлэ баар. Юннатскай станцияҕа хаста да үлэлээбитим. Приусадебнай учаастакка 2-й школаҕа икки сайын үлэлээбитим. 9-с кылааска күһүн, Харбалаахха хортуоска хостообуппут. Практика. Харбалаах уолаттара кэлэллэр. Дьэ эмиэ күн аайы дискотека.
Добавить комментарий Отменить ответ
Ваш адрес email не будет опубликован. Обязательные поля помечены *
Комментарий *
Имя
Email
Сайт
Сохранить моё имя, email и адрес сайта в этом браузере для последующих моих комментариев.
Currently you have JavaScript disabled. In order to post comments, please make sure JavaScript and Cookies are enabled, and reload the page. Click here for instructions on how to enable JavaScript in your browser.
Найти:
Версия для слабовидящих
Для читателей
Электронные книги
Онлайн-викторины
Обратная связь
Мы в инстаграм
biblioteka_tullukchaan
Спасибо классным руководит
Снимают ролик про наш новый
Запись 17954434136283103 в Instagram
Запись 17861428388805348 в Instagram
Запись 17960874854000967 в Instagram
Өҥүрүк куйааска🌞🌡️ сөп-с
Сила книги-2022 #силакниги2022
🔹Авксентий Егорович Морди
Онлайн-марафон "Карусель на
Завершаются наши традицион
💠 Республиканская олимпиа
Третьеклассники пришли спе
Автономии 100 лет
Загрузи больше... Следуйте инструкциям на Instagram
Счетчик культуры
custom footer text left
custom footer text right
Iconic One Theme | Powered by Wordpress
Мы используем cookie-файлы для наилучшего представления нашего сайта. Продолжая использовать этот сайт, вы соглашаетесь с использованием cookie-файлов.
|
oscar
|
Таатттаҕа сыылкаҕа кэлэн олорор народоволец Всеволод Михайлович Ионов оскуола аһан, олохтоох оҕолору үөрэтэрин истэн, киниэхэ тиийэн, Мария Николаевна сылы кыайбат кэм иһигэр Бетлинг академик транскрипциятыгар олоҕурбут саха суругун көҥүл ааҕар-суруйар буолар. Сотору, 1893 с. 29 сааһыгар В.М.Ионовка эргэ барар. Тойонун, бастакы эрин аҕатын С.В.Слепцов көмөтүнэн Чэкэл диэн сиргэ дьиэ-уот тэринэн, сүөһү-сылгы ииттэн олороллор.
Сахалыы суруксут, олоҥхоһут Мария Э.К.Пекарскайга «Күлкүл бөҕө оҕонньор, Силирикээн эмээхсин икки», «Ґүт аас бэйэлээх Ґрүҥ айыы тойон ыччаттара» олоҥхолору бүтүннүү, «Орто дойду тупсарыгар түспүт, хара тыа иччитэ баай Барыылаах» олоҥхо саҕаланыытын суруйан биэрэр. Мария Николаевна бу тылдьыт 211 ыстатыйатын тылбааһын, 285 тылга холобурдарын оҥорбута. Маны таһынан В.Н.Васильев сурукка киллэрбит «Куруубай хааннаах Кулун Куллустуур» олоҥхотун редакциялаан, корректуралаан биэрбитэ.
Всеволод Михайлович өлбүтүн кэннэ Ленинградка Этнография уонна Антропология институтугар 1930 с. диэри үлэлээбитэ. Манна үлэлии сылдьан «Оҕуруот аһын үүннэрии» диэн кинигэтин таһаартарбыта. ССРС НА тэрийбит экспедициятыгар кыттан, Саха сиригэр кэлэн үлэлии сылдьыбыта. Мария Николаевна Андросова-Ионова саха тылынан литературата сайдарыгар бэйэтин сүҥкэн кылаатын киллэрбит, наукаҕа бастакынан сыстыбыт саха дьахталларыттан биирдэстэр буолар.
(М.Н. Андросова-Ионова «Олоҥхолор. Ырыалар. этнографическай бэлиэтээһиннэр. ыстатыйалар» кинигэттэн профессор, ф.н.д. Е.Коркина аан тылыттан.)
|
oscar
|
Таҥара дьиэтиттэн намыһаҕа суох үрдүк куупаллаах дьиэлэрин бөһүөлэктэн 10 биэрэстэлээх түҥ тайҕаҕа баар уһаайбаларыгар туттан олорор Үөһээ Халыма улууһун Арыылаах нэһилиэгин олохтоохторо Слепцовтар диэн ыаллар тустарынан сайын суруйан турабын. Бүгүн кинилэри өссө суруйуохпун баҕарабын. Миэхэ быраап биэрдэллэр, быйыл Дойдунаат сылын түмүгүнэн бастыҥнар ахсааннарыгар кинилэри киллэриэм этэ.
Чахчы, хорсун сахалар
Урут кэпсээбитим курдук, дьиэлээх хаһаайын Степан Алексеевич Дьокуускайтан 1,5 тыһ. тахса биэрэстэлээх сиргэ баар бөһүөлэктэн өссө 10 биэрэстэ тэйиччи, олох түҥ тайҕаҕа, уобарастаан эттэххэ, эһэ-бөрө дойдутугар тахсан, эриэккэс дьикти дьиэ-уот туттан олорор. Саха ынаҕын ииттэ ылбыта, өссө быйыл интэриниэт киллэриммитэ. С.А. Слепцову хайдах эрэ былыр нууччалар “саханы соҕотохтуу үрэх баһыгар быраҕан баран, аҕыйах сылынан кэлбитиҥ дьиэлээх-уоттаах, кэргэннээх, оҕолоох-уруулаах, сүөһүлээх-сылгылаах быр бааччы олорор ыал буолар” диэн сөҕөн кэпсиир киһилэригэр майгынната саныыбын.
Степан Алексеевич бассаабынан өтөр-өтөр сонунун ыыта олорор. Сороҕо киһини салыннарар. Сиэннэрэ устубут биир видеоларыгар ынахтарыгар саантаан буолуо, тыатааҕы киирэн чуҥнуу сылдьара көстөр. Оҕолор эбэлэрин сүбэтинэн ыһыы-хаһыы бөҕө түһэрбиттэригэр, хорос гына тура түһэн баран, ойууругар төттөрү барда. Иэдээн, маннык “ыалланнахха”, киһи сүгүн да утуйбат буолар. “Урут тыатааҕы дьиэҕэ көстөр гына чугаһаабата үһү, быйылгы баһаардар содуллара буолуо” диир.
Слепцовтар саха боруода атыыр оҕустаахтар. Тыатааҕыны кытта охсуһан кыайбыт Горнай Быйаҥ диэн оҕуһун курдук ынахтарын үөрүн көмүскүө дуо?” диэтэххэ, “туох билэр, ол эрээри мин оҕуһум өтөр-өтөр элбэх ынах баар бөһүөлэгин диэки “гаастаан” кэбиһэр идэлээх” диэн күлэн ылар.
Халыма кучу чэйэ
Быйыл сайын хамсыгынан сибээстээн, оҕолоро, сиэннэрэ Мииринэйтэн, Дьокуускайтан, Зырянкаттан кэлэн, 16 буолан сайылаабыттар. Сорохтор 3 ый буолбуттар. Степан Алексеевич:
– Маннык сүдү күүһү хайдах туһаммакка ыытыахпыный? Кучу чэй оҥорор былааннаах этибит. Дьэ, ону хомуйан, куурдан, переработкалаан бэлэмнээтибит. Ол чэйгэ атын оттору кыратык эбэн, араас суорт чэйи оҥороору гынабыт. Билигин кыстыкка киирдэххэ, сэтинньи диэки арыый соло буллахха, соҕурууттан сакаастаан аҕалтарар хаабытыгар угуохпут. Аны саас, Дьокуускайга тутуу матырыйаала атыылаһа тиийдэхпинэ, Үөһээ Халыма чэйин амсатыаҕым. Биһиги дойдуга үүнэр отон барыта курааҥҥа түбэһэн, хатан хаалла. Моруоскабыт да үүммэтэ. Мин урут маннык сайын буолбутун төрүт өйдөөбөппүн. Эбээн Бытантайтан саха ынаҕын патриота С.Р. Попов сүбэтинэн, сахачааннар (саха боруода бургунастарын этэр) үүттэриттэн брынза уонна кытаанах сыыры оҥорон көрдүбүт. Биһиги санаабытыгар, бэркэ табылынна.
Слепцовтар олохторо М.Е. Николаев “быйылгы курдук бүтүн норуот олоҕор кутталлаах уустук кэмнэргэ Саха сирин эппиэтэ – киэҥ сирбитигэр тарҕанан олоруу (пространственное развитие) буолуохтаах” диэн этэригэр оруобуна сөп түбэһэр. Былыргылыы алаастарга төннүү курдук гынан баран, аныгы сайдыылаах олоҕу тэрийии. Оччоҕо бу килиимэт уларыйарыгар үөскүүр кутталлаах ыарыылартан, сэрии, атын да алдьархай үөдүйэр түгэнигэр саха дьоно астаах-үөллээх, туохха да хотторбот бөҕө олохтоох буолуохтара. Дьону үс хочоҕо мунньан хаатыйалааһын хайдахтаах кутталлаах буолуон сөбүн хоруона хамсыга көрдөрдө. Онон, тыа сирин аныгы олоҕун стратегиятыгар айылҕаҕа тахсар уларыйыы оҕо оонньуута буолбатаҕа учуоттаныахтаах.
Слепцовтар икки суотайдаах оҕуруоттарыгар хаппыыста, сүбүөкүлэ, моркуоп үүннэрэллэр. Оҕуруоту кэргэнэ Наталья Семеновна кыайа-хото тутар, сатыыр. Улахан көрүү-истии, бүөбэйдээһин түмүгэр сыл аайы куһаҕана суох үүнүүнү ылаллар.
(Халыма лимона)
Үүнээйилэрэ оҕуруотунан эрэ бүппэт. Дьиэлэригэр, бэл, аһын биэрэн үөрдэр лүмүөн үүнэр. Кэлин сиэннэрбит, хос сиэннэрбит эбэлээх эһэбит олордубуттара диэн сир астыыр, өйдүүр-саныыр буолуохтара диэн, олорор сирдэригэр хаптаҕас, моонньоҕон, малина, боярышник эҥин курдук элбэх отонноох маһы олордон, бүтүн плантация оҥорор баҕалаахтар.
Технологияны сатыахха эрэ наада
Степан Алексеевич эмиэ «Төрүт баайбыт» чилиэнэ И.П. Пономарев ыстатыйаларын сэргээн ааҕар. «Күрүө – ампаардаах ас» диэн ыстатыйатыгар эппиэт курдук быйылгыттан сир оҥоһуутунан дьарыктаммыт. Бастаан уһаайбатын аттыгар 1 гаа сири икки мастаах күрүөнэн эргитэн, балаҕан ыйыгар быйыл ылбыт дьоппуонун дьоҕус тыраахтарыгар фреза кэтэрдэн, үрдүн мэһийтэрэн кэбиспит. Табыллыбытыгар эр ылан, иккис гаатын оҥостубут. Аны саас итиннэ эбиэс ыһар бааһыналаммытыттан, күһүн дьааттаах аһыы от тахсар кэмигэр сүөһүлэрин хаайан мэччитэр сирдэммититтэн сүргэтэ көтөҕүллэн сылдьар. Талахха киирбэтэх, силиһин кыра тыраахтарынан хайдах кыайарын тобуллаҕына, сирин салгыы оҥосторо эрэбил.
Степан Алексеевич сирин оҥостон, отордооһун саҥа ньыматын тобулуон баҕарар: “Мин өбүгэлэрим кыстык сирдэригэр буолбакка, сайылыктарыгар кыстыыр уһаайба тэринэн, былыргы өбүгэлэрбит хаһаайыстыбаннай тэрээһиннэрин кэһэн олоробун. Ол иһин, дьэ, бу кыараҕас соҕус сиргэ оттонор сир, мэччирэҥ уонна отордооһуну хайдах эрэ дьүөрэлиэхтээхпин”, – диир. Мантан өйдөөтөххө, Слепцовтар өрөспүүбүлүкэҕэ бастакынан саха сүөһүтүн иитиини билимҥэ тирэҕирэн саҕалаабыттар.
Докумуон быһыытынан, 19 гаа ходуһа сирдээх да, балачча элбэх сир дулҕаҕа, талахха былдьатан, сороҕо ууга сытар. Онон сүөһүлэрэ атын сиргэ, аттыгар баар икки улуу эбэ кытылларыгар уу отун тиниктэһэ бараллар эбит. Оттуур сирэ эмиэ 3 км тэйиччи сытар үс биэрэстэ туоралаах улуу эбэ кытыытыгар баар.
Степан Алексеевич билигин хоту сүөһү иитиитин мэһэйдэһэр икки кыһалҕаны ааттыыр – тыатааҕыны уонна күһүҥҥү от хаачыстыбатын. Кини: “Бу кэлиҥҥи сылларга хайдах эрэ сир-халлаан дэбигис өйдөммөт туруктанна диэххэ сөбө дуу? Былыр-былыргыттан оттоммут ходуһаҕа бэртээхэй кэнчээри үүнэр этэ. Кэнники сылларга ол сэдэх көстүү буолан эрэр. Кыһыммыт хойутуур, күһүммүт уһуур. Ол түмүгэр хонуу ото эрдэ баҕайы хагдарыйан хаалар. Урут күөл кытыытынан олох хойукка диэри хагдарыйан биэрбэт бэрдьигэс диэн ынах бэркэ сөбүлүүр уонна үүттүйэр ото үүнэрэ. Билигин ол от тоҕо эрэ суох, сэдэхтик көстөр буолан хаалла. Холобур, быйыл бэс, от ыйдарыгар уот куйаас сатыылаата. Атырдьах, балаҕан ыйдара ардахтаах уонна тымныы буоллулар. Сир барыта уунан туолла, эһиил отон, дьэ, үүнэрэ буолуо. Сүөһүгэ күһүн улахан кутталлаах “итирик от” (вех ядовитый) буолар. Былырыын кураан кэмигэр, ол от төрдүн сиэн, икки ынаҕым охтубута. Быйыл уулаах буолан, хата, тимирэн абыраата. Онон мин бааһына оҥосто сатыыр өссө биир биричиинэм диэн, эһиил күһүн сүөһүлэрбин хаайан, күөх аһылыгынан дьиэлэрин таһыгар аһатаары гынабын. Аны саас эбиэһи кытары өссө тугу эмэ ыһан эспэримиэнниэм. Хааһы мончууктуурга горуох ыһарым дуу? (Күлэр). Баҕар, рапс ыһыам. Уопсайынан, кэтээн, үөрэтэн, көрөн иһиэхпит”, – диэн кэпсээтэ.
Степан Алексеевич, ойуур баһаарыттан сэрэнэн, ходуһатын тула баһаары утары хорутуу оҥорон боруобалаабыт. Ходуһатын алта гыммыт биирин төгүрүппүт. Чахчы, кини курдук ойдом олорор хаһаайыстыба бэйэтин күүһүгэр эрэ тирэҕирэн быыһанар кыахтаах.
Криокорм туһунан суруйуулары олус интэриэһиргиир: “Криокорм туһунан билэн баран, хайдах эрэ эгди буолаҕын, санааҥ көтөҕүллэр. Бу хайысхаҕа үлэлээбит учуонайдар этиилэрин уонна араас быраактыка түмүктэрин, ситиһиилэрин билистэххэ, биһиги, хотугу дьон, олохпутугар улахан хаачыстыбалаах сайдыы (синергетическэй эффект) ситиһиллэр кэмэ лаппа чугаһаабыт диэн түмүккэ кэлиэх курдукпут”, – диэн санаа көтөҕүллүүлээх кэпсээнин түмүктүүр. Кини эһиил криокорму хоту биир бастакынан олоххо киллэрэригэр киһи саарбахтаабат.
Степан Алексеевич бу күннэргэ дьиэтигэр “Липснеле” оһоҕун туруоран, уунан ититиллэр систиэмэ киллэрэ сылдьар. Дьон “тыаҕа олорон тоҕо систиэмэ киллэрэҕин?” диэн дьиктиргииллэр үһү. “Оһох үчүгэйдик сылытар, ол гынан баран, дьиэ салгынын кислородун сиир, ол хаан баттааһыныгар, сүрэх үлэтигэр охсоро саарбахтаммат” диир. Чахчы, оннук. Онто да суох кыһын Саха сирин салгыныгар кислород аҕыйыыр. Онон Слепцовтар, хаһаайыстыбаларын билимҥэ тирэҕирэн, доруобуйаны харыстыыр технологиялары киллэрэн, олохторун хаачыстыбатын үрдэтэллэрэ сүрдээх кэрэхсэбиллээх.
Степан Алексеевич Ил Дархан А.С. Николаев ыанар ынахха 35 тыһ. солк. биэрэр көмөтүн саамай сөптөөҕүнэн ааҕар. Онон ити үп көмөтүнэн хоту дойду хоодуот дьоно Слепцовтар үрүҥ илгэни саха ынаҕыттан олоҥхоҕо кэпсэнэринии үрүлүтэ сүүртүннэр, элбэх саха ыалыгар үчүгэй холобур буоллуннар диэн алгыы хаалабыт.
Владимир Степанов.
Тарҕат:
Ситимнээх ыстатыйалар
Мелиорацияны сөргүтэргэ уолдьаста
«Сыл бастыҥ дьиэ кэргэнэ» күрэс регионнааҕы түһүмэҕэ түмүктэннэ
Ленскэйгэ саҥа ньирэй хотонун үлэҕэ киллэрбиттэр
Саахсаланыы уонна оҕону билинии элбээбит
Фермердэртэн алтынньыга үүт туппаттар диэн сымыйа холуннарыыга харда
Ньурба судаарыстыбаннай тыйаатыра аһыллара бу тиийэн кэллэ
Оттооһун туруга: былаан 61%-на туолла...
Николай Афанасьев: Уу сутугар олорон биэримиэххэ
Санааҕын суруй
Ааккыт-суолгут
Отправить
Отменить
Бүтэһик сонуннар
Сонуннар
“Смарт” бибилитиэкэҕэ “Кыым” хаһыаттан аныгы инсталляция турда
Дьокуускайга бу күннэргэ 203 кыбаарталга турар “ҺӨҔҮҤ. Саха тыла - худуоһунньук…
Бэлиитикэ
Тос маастарын биэрдэ
Уопсастыба
Ийэ тылбыт дьылҕата – бэйэбит илиибитигэр
Сонуннар
«Кыым» хаһыат Ньурбаҕа ааҕааччыларын кытары көрсүстэ
Сонуннар
Хатырыкка - Өрөспүүбүлүкэ искибиэрэ
© 2022 KYYM.RU
«КЫЫМ»
Тэрийэн таһаарааччы: “Ситим” медиа-бөлөх ХЭУо
Сүрүн эрэдээктэр:
М.Г. Дегтярева
Эрэдээксийэ аадырыһа: 677027, Дьокуускай к., Киров уул. 18, В блок, 710 оф.
Аан ситим нүөмэрэ:
+7 (914) 820-09-75
Биллэрии өҥөтө:
+7 (924) 367-01-56, +7 (4112) 34-05-03
Реклама өҥөтө:
+7 (914) 280-11-20, +7 (4112) 42-59-47
E-mail : [email protected]
Сибээс, информационнай технология уонна маассабай коммуникация эйгэтин кэтээн көрөр федеральнай сулууспа 08.05.2019 бэлиэтэммит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77-75678
|
oscar
|
Быйыл түүрк улуу хоһоонньута Юнус Эмре өлбүтэ 700 сыла бэлиэтэнэр. Ол быһыытынан ЮНЕСКО кинини аан дойду таһымыгар кэриэстиир туһунан быһаарыыны ылыммыта.
Оттон Түүркүйэ баһылыга Реджеп Тайип Эрдоган 2021 сылы «Юнус Эмре уонна түүрк тылын сыла» диэн биллэрбитэ. ТЮРКСОЙ тэрээһининэн сайын Истамбулга ыытыллыбыт «Gel Gör Beni» («Кэл, көр миигин») быыстапка киэҥ сэҥээриини ылбыта. Балаҕан ыйыгар Казахстаҥҥа Юнус Эмре хоһооннорун түүрктүү-казахтыы хомуурунньугун дойдулар ыккардыларынааҕы түүрк академията үрдүк таһымҥа сүрэхтээн билиһиннэрдэ. Арассыыйаҕа ыытыллар тэрээһиннэри Юнус Эмре аатынан Москубатааҕы институт сүрүннэһэр.
Сорук быһыытынан, улуу хоһоонньут олорбут сылын ахсаанынан, барыта 81 дойдуга тэрээһиннэр ыытыллыахтаахтар. Ол чэрчитинэн, алтынньы 12-15 кк. Узбекистан былыргы Хива куоратыгар «Түүрк эйгэтин хоһоонньуттарын көрсүһүүтэ» диэн түһүлгэ түстэниэҕэ. Онно суруйааччылар Азербайджантан, Арассыыйаттан, Казахстантан, Кыргызстантан, Түүркүйэттэн, Узбекистантан, Македонияттан кэлэн кыттыахтара.
Итинник добун түһүлгэҕэ кыттаары, анал ыҥырыыны тутан, Саха сириттэн суруйааччы, тылбаасчыт, эмчит Мария Решетникова-Арылы Дуйдаах барда. Киниэхэ алгыстаах айаны баҕарыаҕыҥ!
Сэҥээрбит дьон номоххо киирбит хоһоонньут туһунан «Юнус Эмре: голос любви», «Юнус Эмре: путь любви» диэн киинэлэри аан ситимҥэ булан көрүөхтэрин сөп.
Тарҕат:
Ситимнээх ыстатыйалар
СҮРЭХ БАСТЫҤ ХОҺООННЬУТА
Суруйааччылар тугу саныыр эбиттэрий?
Санааҕын суруй
Ааккыт-суолгут
Отправить
Отменить
Бүтэһик сонуннар
Сонуннар
“Смарт” бибилитиэкэҕэ “Кыым” хаһыаттан аныгы инсталляция турда
Дьокуускайга бу күннэргэ 203 кыбаарталга турар “ҺӨҔҮҤ. Саха тыла - худуоһунньук…
Бэлиитикэ
Тос маастарын биэрдэ
Уопсастыба
Ийэ тылбыт дьылҕата – бэйэбит илиибитигэр
Сонуннар
«Кыым» хаһыат Ньурбаҕа ааҕааччыларын кытары көрсүстэ
Сонуннар
Хатырыкка - Өрөспүүбүлүкэ искибиэрэ
© 2022 KYYM.RU
«КЫЫМ»
Тэрийэн таһаарааччы: “Ситим” медиа-бөлөх ХЭУо
Сүрүн эрэдээктэр:
М.Г. Дегтярева
Эрэдээксийэ аадырыһа: 677027, Дьокуускай к., Киров уул. 18, В блок, 710 оф.
Аан ситим нүөмэрэ:
+7 (914) 820-09-75
Биллэрии өҥөтө:
+7 (924) 367-01-56, +7 (4112) 34-05-03
Реклама өҥөтө:
+7 (914) 280-11-20, +7 (4112) 42-59-47
E-mail : [email protected]
Сибээс, информационнай технология уонна маассабай коммуникация эйгэтин кэтээн көрөр федеральнай сулууспа 08.05.2019 бэлиэтэммит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77-75678
|
oscar
|
Бу күннэргэ, Дьокуускайдааҕы Ем. Ярославскай аатынан түмэлгэ Саха АССР төрүттэммитэ 100 сылыгар анаммыт, Арассыыйа норуоттарын култуурунай нэһилиэстибэлэрин Сылын чэрчитинэн, «Уус Майа улууһа (оройуона): былыргыта уонна билиҥҥитэ» быыстапка аһылынна.
2019 сылтан саҕалаан, бу быыстапка Саха АССР төрүттэммитэ 100 сылыгар анаммыт Саха Өрөспүүбүлүкэтин оройуоннарын түмэллэрин 22-с быыстапкатынан буолар.
«Уус Майа улууһа (оройуона): былыргыта уонна билиҥҥитэ» экспозиция Уус Майатааҕы кыраайы үөрэтэр түмэл, Уус Майа Орто оскуолатын этнографическай уонна Ем. Ярославскай аатынан түмэллэр пуондаларыттан хомуллан турда. Көрөөччү бу оройуоҥҥа хас даҕаны үйэ ыкса алтыһан олорор норуоттар устуоруйаларын, култуураларын уонна үгэстэрин кытта билсэр.
Сорох истиэндэлэр сири бастакы баһылааччыларга, айанньыттарга, чинчийээччилэргэ, оройуон биллиилээх уонна киэн туттар дьонугар анаммыттар. Ол курдук, манна эбэҥки норуотун суруйааччытыгар уонна худуоһунньукка Дмитрий Апросимовка, космофизиккэ, кэсмиичэскэй аппарааттар инженер-конструктордарыгар, Аҕа дойду Улуу Сэриитин бэтэрээнигэр Ефрем Апросимовка, СӨ билимин үтүөлээх диэйэтэлигэр, академикка, мэдиссиинэ наукатын дуоктарыгар Петр Бушковка уо.д.а. анаммыт истиэндэлэр бааллар.
Маны таһынан, күннээҕи олоххо, булка-алка уонна балыктыырга туттуллар мал-сал, В. Н. Васильев этнографияҕа кэллиэксийэтэ уо.д.а. ураты хатыламмат эспэнээттэр тураллар.
Быыстапка үөрүүлээх аһыллыытын иннигэр, сиэри-туому ыытааччылар Валентин Исаков уонна Анастасия Куличкина «Чичивкавун» эбэҥки норуотун ыраастаныы сиэрин-туомун, ол кэнниттэн «Эллувка» аал уокка сүгүрүйүү, уот иччитин аһатыы уонна «Имты» алгыһы көрдөһүү сиэрдэрин-туомнарын ыыттылар.
Уус Майа оройуонун баһылыга Александр Антипин, Уус Майатааҕы кыраайы үөрэтэр түмэл дириэктэрэ Нюргуяна Николаева уонна Ем. Ярославскай аатынан түмэл дириэктэрэ Николай Бугаев быыстапканы арыйдылар.
Нюргуяна Валентиновна экскурсия ыытта уонна Уус Майа түмэлин пуондатыттан ураты хатыламмат малы-салы, ол курдук, эбэҥки норуотун сыллааҕы халандаарын, туос бэрэмэдэйдэри, фарфор иһити таһарга мастан хаҕы, дьаамсыктар чуорааннарын, илиинэн хатар массыыналары уонна даҕаны атын кэрэхсэбиллээх малы-салы аҕалбыттарын туһунан кэпсээтэ. Быыстапка 2022 с. муус устар 20 күнүгэр диэри үлэлиир. Дьокуускай куорат бары олохтоохторун уонна ыалдьыттарын кэлэн көрөргүтүгэр ыҥырабыт!
Ыспыраапка: Уус Майа 1931 с. ыам ыйын 20 күнүгэр төрүттэммитэ, Саха сирин илинигэр Алдан өрүс бассыайыныгар турар. Оройуон сиригэр-уотугар таас үйэ саҕанааҕы былыргы киһи олорбут 12 стоянкатын археологтар булбуттара уонна үөрэппиттэрэ. Оройуоҥҥа көмүһү хостуур бырамыысаланнас сайдан турар. Манна эбэҥки омук түптээн олорор сирдэрэ Күп, Эдьээн уонна Петропавловскай нэһилиэктэрэ бааллар. 1905 сыллаахха маннааҕы эбэҥкилэр маньжур баабырын бултуйбуттара, ол чуучулата Ем. Ярославскай аатынан кыраайы үөрэтэр түмэл биир биллэр эспэнээтинэн буолан турар.
Тарҕат:
Ситимнээх ыстатыйалар
“Смарт” бибилэтиэкэҕэ “Кыым” хаһыаттан аныгы инсталляция турда
Саха иистэнньэҥнэрэ «Нарядная Россия» быыстапка-дефилеҕа кытыннылар
Дьокуускай куорат бочуоттаах олохтоохторугар быыстапка аһылынна
Дьокуускайга «Сирэктэ – нить, связующая века» аҕыйах ахсааннаах хотугу төрүт омуктар быыстапкалара арылынна
«Арассыыйа - биһиги дьиэбит!» быыстапкаттан хаартыскалар
Түҥ былыргы кэмҥэ тиэрдэр «IL ɔju: BIS» быыстапка саҕаланна
Үс кут тэтимэ. Үс үлэ быыстапката
"Ыһыаҕым саргылаах таҥаһа, кэскиллээх киэргэлэ" быыстапка-дьаарбаҥка быйыл эрдэ ыытылынна
Санааҕын суруй
Ааккыт-суолгут
Отправить
Отменить
Бүтэһик сонуннар
Экэниэмикэ
Уустук кыстык...
“Кыым” хаһыат сэтинньи 25 күнүгэр кыстык хаамыыта, өйөбүл көрүллүүтэ хайдах баран иһэрин,…
Сонуннар
“Смарт” бибилэтиэкэҕэ “Кыым” хаһыаттан аныгы инсталляция турда
Бэлиитикэ
Тос маастарын биэрдэ
Уопсастыба
Ийэ тылбыт дьылҕата – бэйэбит илиибитигэр
Сонуннар
«Кыым» хаһыат Ньурбаҕа ааҕааччыларын кытары көрсүстэ
© 2022 KYYM.RU
«КЫЫМ»
Тэрийэн таһаарааччы: “Ситим” медиа-бөлөх ХЭУо
Сүрүн эрэдээктэр:
М.Г. Дегтярева
Эрэдээксийэ аадырыһа: 677027, Дьокуускай к., Киров уул. 18, В блок, 710 оф.
Аан ситим нүөмэрэ:
+7 (914) 820-09-75
Биллэрии өҥөтө:
+7 (924) 367-01-56, +7 (4112) 34-05-03
Реклама өҥөтө:
+7 (914) 280-11-20, +7 (4112) 42-59-47
E-mail : [email protected]
Сибээс, информационнай технология уонна маассабай коммуникация эйгэтин кэтээн көрөр федеральнай сулууспа 08.05.2019 бэлиэтэммит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77-75678
|
oscar
|
Күннээҕиттэн, көҥдөй сүпсүлгэнтэн тэйитэн, кэрэ эйгэтэ бу күннэргэ Дьокуускай куорат олохтоохторун уонна ыалдьыттарын иилии кууһар. ЮНЕСКО сиэдэрэй айымньыларын кэккэтигэр киирбит ураты, сэдэх, кэрэ көстүүлэр, аптаах дорҕооннор, матыыптар чахчы киһи сүрэҕин уйан кылларын таарыйаллар, угуттууллар, күннээҕи күүгээнтэн көтүтэллэр, тэйитэллэр, бу сиргэ дьиҥ кэрэ, истиҥ тыын ордук үйэлээҕин өйдөтөллөр.“Встреча шедевров ЮНЕСКО на земле Олонхо”диэн норуоттар икки ардыларынааҕы IV фестивальыраахтан-чугастан аан дойду ааттаахтарын түмэр, эрэллээх көрөөччүлэрин угуйар.
Тар тыаһын Саха сирин олохтоохторо Азербайджан өрөспүүбүлүкэтин үтүөлээх артыыһа Сахиб Пашазаде көмөтүнэн өссө алта сыл аннараа өттүгэр аан маҥнай билсэн турардаахтар. Тар — Азербайджаҥҥа, Арменияҕа, Афганистаҥҥа, Иракка, Ираҥҥа, Турцияҕа, Таджикистаҥҥа, Узбекистаҥҥа тарҕаммыт былыргы үнүстүрүмүөн.Персия тылыттан тылбааһа “кыл”, “сап”. 2012 сылтан бэттэх Азербайджан искусствотын биир бэлиэ көрүҥэ тар ЮНЕСКО сиэдэрэй айымньыларын кэккэтигэр киирбитэ.
Сахиб Пашазаде (ортоку)
Ыалдьыппыт Сахиб Пашазаде Саха сирин Филармониятын “Arco ARTico” ансаамбылын кытары оонньоон иһитиннэрдэ.
– Алта сыл анараа өттүгэр Саха сирин махталлаах көрөөччүлэрин кытары көрсүбүппүн умнубаппын. Бу күннэргэ Үөһээ Бүлүүгэ Олоҥхо ыһыаҕар ыалдьыттаан, саха омугун төрүт бырааһынньыгар дуоһуйа сырыттым. Өссө да манна эргиллиэм дии саныыбын, – диир.
Хас биирдии хамсаныы ис хоһоонноох
АГИКиИ устудьуоннарын кытта
Мохиниаттам диэн Индия үҥкүүтүн хамсаныыларын уонна көстүүмүн туһунан филологическай наука кандидата, санскритолог, РНА А.М. Горькай аатынан аан дойду литературатын Институтун научнай үлэһитэ Наталья Ростиславовна Лидова олус үчүгэйдик кэпсиир. Итии-куйаас Индияттан актриса, Индия классическай үҥкүүтүн толорооччу уонна үөрэтээччи, Кутияттам тыйаатырын уонна санскрит труппатын үҥкүүһүтэ, үөрэтээччитэ Тукат Мукундан Синдху, Кутияттам тыйаатырын уонна санскрит труппатын, Тукат Мукундан Синдху иитиллээччитэ Ганга Амрита хас биирдии хамсаныыга сирэй-харах эмиэ тэҥҥэ дьүөрэлэһэн хамсыырын көрдөрдүлэр. Ол курдук, күн, таптал, лотос хайдах көстөрүн тыаһа суох хамсанан көрдүлэр.
– Көрүҥ эрэ, актриса сирэйин хас хамнаныы ахсын дьиктитик уларытарын. Үҥкүүлүөх иннинэ сирэйдэрин түөрт чаастан итэҕэһэ суох оҥостоллор. Ыллыҥ да, үҥкүүлээн, үлүбээй хамсанан барбаккын. Аны сцена — ытык сир, ононактриса Тукат Мукундан Синдху атах сыгынньах турарын бэлиэтии көрөргүт буолуо. Бу сирдээҕи олох кирин-хоҕун сценаҕа букатын таһаарыллыбат, диэн өйдөбүлүнэн салайтарар түҥ былыргы үгэс. Мохиниаттам — бытаан, намыын эрээри, ис хоһоонноох үҥкүү. Аҕыс санааны барытын манна көрдөрөр: үөрүү, куттаныы, таптал, о.д.а. Эһиги бу үҥкүү кэмигэр сирдээҕи түбүгү умнуохтааххыт. Быдан былыр бу храмҥа эрэ үҥкүүлэнэр ытык үҥкүү. Онон өскөтүн эһиги Индияҕа бардаххытына, бу үҥкүүнү түбэһэн көрөргүт дьэ саарбах. Оннук сэдэх, сиэдэрэй, онон бу күннэргэ Индия артыыстарын көрөн хаалыҥ, маастар-кылаастарыгар хото сылдьыҥ, Кутияттам туруоруутун көрүҥ, кэрэхсээҥ, – диэн, Наталья Лидова киһи эрэ истэ олоруон курдук ураннык кэпсиир.
Наталья Ростиславовна бэйэтэ кыра эрдэҕиттэн Индияны саныыр, онно тиийиэн ыраламмыт, дьулуспут эбит. Аҕыс саастааҕар, Жюль Верн aйымньыларын сабыдыалынан Индия туһунан айымньы суруйбут. Онон бэйэтэ билинэринэн, санскрит кистэлэҥнээх эрээри, алыптаах эйгэтигэркинини Үөһээҥҥилэр бэйэлэрэ ыҥыран киллэрбиттэр.
|
oscar
|
Нэһилиэкпит уран тарбахтаах Далбар Хотуна Анна Алесандровна Попова "Алаас ийиитэ" айар быыстапкатын үөрүүлээх аһыллыыта буолла. Анна Александровна сиэли, кылы, кыбытыгы баһылаабыт бастыҥ иистэнньэҥ буолар. Бу күн Анна Александровнаҕа "Алаҕар нэһилиэгин норуотун маастара" анал бэлиэ туттарылынна. Анна Александровнаҕа айар үлэтигэр ситиһиилэри, тус олоҕор дьолу - соргуну, чэгиэн, доруобай буоларыгар баҕарабыт.
"Күөх төлөн" автономнай газ ситимигэр киирии үөрүүлээх чааһа.
Илин эҥэргэ бастакынан "Якутские газовые сети" тэрилтэ нөҥүө автономнай газ ситимгэр киирии үөрүүлээх чааһа буолла. Бу ситимҥэ нэһилиэкпитигэр центральнай отопления кыайан киирбэт түөлбэтигэр уопсайа 7 ыал холбонно. Инникитин бу тэрилтэ олохтоохтору кытары өссө да үлэлэһэр баҕалаах. Күөх төлөҥҥө холбоммут ыалларбытыгар куруук сылаас дьиэни, этэҥҥэ буолууну баҕарабыт.
Тыа хаһаайыстыбатын үлэһиттэрин күнүгэр үгүс сылларга бэриниилээхтик, үтүө суобастаахтык сүөһү, сылгы иитиитигэр үлэлээбит, үлэлии сылдтар бэлиэ күннээх дьоммутугар Республикаттан, улуустан, нэһилиэктэн наҕараадалар туттарылыннылар.
"Уруйдуоҕун үлэ киһитин" Тыа хаһаайыстыбатын күнүгэр сүүйүүлээх оонньуу
Сүүйүүлээх оонньууга уопсайа 39 бириис оонньонно. СУПЕР ПРИЗ - Тыыннаах убаһа
лотерея инстаграм нөҥүө прямой эфирга ыытылынна уонна QR - кодтаах, сертификаттаах көрөөччүлэрбит,ыалдьыттарбыт зрительнай залга олорон көрдүлэр.
|
oscar
|
Аркадий Николаевич Михайлов 1949 с. атырдьах ыйын 27 күнүгэр Тойбохой нэһилиэгэр холкуостаах дьиэ кэргэҥҥэ төрөөбүтэ. Ийэтэ Саввинова Елена Федотовна, аҕата Михайлов Николай Афанасьевич – күҥҥэ көрбүт суос-соҕотох оҕолоро. Аҕата сэлликтээн 1953 с. орто дойдуттан баран, ийэтэ соҕотоҕун ииппитэ.
Уолчаан 1956 с. оскуола «ньулобуой» кылааһыгар үөрэнэ киирбитэ. Онтон ыла үөрэх, билии-көрүү диэн тугун кытта ыкса билсэн, «тулалыыр эйгэ», «төрөөбүт дойду», «дьон-сэргэ өйөбүлэ», «доҕордоһуу» диэн өйдөбүллэргэ сыстан барбыта.
Ити туһунан бэйэтэ маннык кэпсиир.
– Киһи-хара буоларбар улахан көмөнү интэринээт диэн тэрилтэ уонна үөрэммит оскуолам оҥорбута, оҕолорум, учууталларым улахан оруолу ылбыттара. Ол интэринээт дьиэтигэр элбэх оҕо биир хомууна буолан олорон иитиллибиппит, оскуолаҕа хас да солбугунан үөрэппиттэрэ. Кинигэ диэн киһи олоҕор улахан билиини биэрэр, өйгөр өй эбэр, барыны бары быһаарар «кумааҕы» баарын аан бастаан билбитим. Бибилэтиэкэрбит Анна Михайловна Данилова кинигэни сыаналыырга, ааҕар баҕаҕа уһуйбута. Аһара үчүгэйдик, уус-ураннык кэпсиирин өйдүүбүн. Бары кэриэтэ тыыннаах муннукка дьиэ харамайдарын, араас кыылы көрөр-харайар этибит. Саас-күһүн, сайыҥҥы сынньалаҥҥа кытта ботаническай саадка үлэлиирбит. Ону барытын Г.Е. Бессонов иилиир-саҕалыыр этэ. Саас хаардаахха оттук маспытын илии эрбиитинэн бэлэмниирбит. Кылааһынан араас субуотунньуктарга, эбии аһылык бэлэмигэр, сопхуос тэрийэр илии үлэтигэр көхтөөхтүк кыттарбыт. Онтубут барыта, аны санаатахха, үөрэппиккин үлэнэн чиҥэтэр курдук буолар эбит. Бэһис кылааска үөрэнэ сырыттахпытына Саҥа дьыл кэннэ оскуола-интэринээт диэн тэриллибитэ, детдом оҕолорун кытта холботолоон, барыбытын бииргэ олордуталаабыттара. Саҥа икки этээстээх оскуола дьиэ тутуллан үлэҕэ киирбитэ. Аһара тымныы буолан чылыгырыайканан олорон үөрэнэр этибит. Чэрэниилэбит тоҥон харандааһынан сурунарбыт. Ол да буоллар, мин бэйэм «туругум» тупсан барбыта, эйэҕэс доҕоттор, кыһамньылаах иитээччилэр, киэҥ билиилээх учууталлар көмөлөрүнэн киһилии сыһыаҥҥа иитиэхтэнэн, киһи буоларбар сырдык суол аһыллыбыта.
Ити курдук, оҕо сааһыттан тахсан, Аркадий Михайлов 1967 с. Тойбохой интэринээт-оскуолатын үөрэнэн бүтэрэн, дьиэ иһинээҕи уонна чугас дьоно сүбэлээн, Дьокуускайга аттанар. Онно үөрэххэ киирбэккэ ааһа көтөн, Благовещенскай куоракка тиийэр, ол сыл сварщик идэтин баһылаан, улахан собуокка үлэлии-үлэлии, киэһээҥҥи оскуолаҕа киирэн хаттаан үөрэнэр. 1968 сыл сааһыгар аармыйаҕа ыҥырыллан сулууспалыы барар. Бастаан Владивостокка, онтон салгыы Камчаткатааҕы Петропавловскайга сулууспалыыр. 1970 с. сулууспатын бүтэрэн, төрөөбүт дойдутугар эргиллэн кэлэр.
Ол сайын үөрэппит учууталларын сүбэлэринэн, үөрэххэ бараары, сиэбигэр икки мөһөөхтөөх Сунтаарга киирбит. Онно киирэн, Сылгытов Пётр Васильевичтаахха түһэн сыппыт. Кини сүбэлээн-такайан, Аркадий салгын суолун (авиация) үөрэҕэр сыстар санааҕа кэлбит.
Ол сыл, санаа курдук, Бугуруслаҥҥа лүөччүк үөрэҕэр киирэр. 1972 сыл күһүнүгэр ити үөрэх кыһатын икки «түөрт», уоннааҕыта «биэс» сыананы ылан ситиһиилээхтик бүтэрэр.
Ол кэннэ Ньурба авиационнай этэрээтигэр Ан-2 көтөр аалга иккис пилотунан ананар уонна биэс сылынан аал хамандыыра буолар. Эмиэ ол сыл «Лучший работник народного хозяйства района» диэн ааты, «За безаварийный налёт 3000 часов» диэн бэлиэни тутар.
1998 с., П.В. Сылгытов уонна Сунтаар аэрэпордун кэлэктиибин көрдөһүүлэринэн, төрөөбүт төрүт сиригэр, Сунтаар аэропордугар начаанньыктыы кэлбитэ. Ити сылларга бүтүн дойду үрдүнэн ыһыллыы-тоҕуллуу кэмэ буолан эрэр кэмэ этэ. Дьон үксэ сылы-сыллаан хамнастарын көрбөт этилэр. Аэропорт ночооттоохтук үлэлиир буолан, хамнас кэллэҕинэ даҕаны быстар кыра буолара.
Ол эрээри, табыгастаахтык салайыы туһата көстөн барбыта. Сунтаар аэропорда икки сыл иһинэн ночооттон барыска тахсыбыта, хамнас икки аҥаар төгүл эбиллибитэ. Саҥа тутуулар үлэҕэ киирбиттэрэ, көтөр балаһа өрөмүөнэ барбыта, тиэхиньикэ саҥардыллан испитэ. Өрөспүүбүлүкэ салалтатын көмөтүнэн аэропортар түмсүү тэриммиттэрэ. Итинтэн салгыы, Росавиация ылсан, аны федеральнай тэрилтэлэр тэриллэн барбыттара. Сунтаар аэропорда итиннэ барытыгар көҕүлээччинэн сылдьыбыта. Үлэ-хамнас биллэ тупсубута. Кэлэктиип, улуус иһигэр эрэ буолбакка, өрөспүүбүлүкэ араас таһымнаах күрэхтэһиилэригэр, уус-уран көрүүлэригэр, о.д.а. тэрээһиннэригэр көхтөөхтүк кыттан барбыта. Итиннэ барытыгар тэрилтэ салайааччытын таба дьаһаныыта, олоххо саҥалыы сыһыана, тэрийэр дьоҕура быһаарар суолталаммыта.
Ити сыллардааҕы кэм туһунан кини маннык ахтар.
– Сунтаарга үлэлиирим тухары суол-иис суоҕуттан дьонум-сэргэм эрэй бөҕөнү көрсөрүн көрөн улааппыт буоламмын, онно көмөлөһөөрү үлэлии сатыырым. Өрүс үрдүгэр олорор Элгээйи эҥээр нэһилиэктэргэ сөмөлүөт ордук хос көтөрө. Оттон суола суох Тойбохой, Уһун Күөл, Дьаархан, Маар Күөл нэһилиэктэригэр күҥҥэ биирдэ, эбэтэр күн өрүү-өрүү көтөрбүт. Ону көннөрөөрү, Пётр Васильевич хаста-хаста оройуон салалтатын диэки сылдьыбытын ааҕан сиппэккин. Ол гынан, туруорсууну өйдөөн, быһыы-майгы кэнникинэн тупсан испитэ. Онно мин кыра да көмөлөөх буоларбынан киэн тутта саныыбын. Ол кэмҥэ билиэт сыаната, таһаҕас таһыытын төлөбүрэ чэпчэки буоланнар, биһиги үлэбит аһара элбэҕэ: пассажир да баара, таһаҕас, почта да дэлэй буолара. Күн аайы 12 чаас, оттон ыһыах, атын тэрээһин кэмигэр 14 чааска тиийэ үлэлиирбит.
Сунтаарга ити курдук уонтан тахса сыл үрдүк көрдөрүүлээхтик үлэлээн, 1982 с., Ан-24 көтөр аалы салайа үөрэнэн, Дьокуускайга көһөр.
Аркадий Николаевич бу аалга 12300 чааһы эҥкилэ суох көппүтэ. 1987 с. Ан-24 хамандыыра, 1993 с. бастакы кылаастаах пилот буолбута. Киниэхэ «Ветеран труда авиации Якутии», «Отличник воздушного транспорта России» диэн ааттар иҥэриллибиттэрэ.
Саха сирин авиациятын бочуоттаах үлэһитэ, СӨ «Гражданскай килбиэн» бэлиэтин кавалера Аркадий Николаевич Михайлов кэргэниниин, Зоя Ефремовналыын, алта оҕону төрөтөн, иитэн-үөрэтэн, атахтарыгар туруортаатылар. Араас идэлээх, араас үөрэхтээх оҕо-уруу, элбэх сиэн ортотугар барыларыгар дурда-хахха буолар, сүбэ-ама биэрэр. Иллээх дьиэ кэргэн аҕа баһылыга дойдутун, дьонун олоҕун уйгута тупсарын туһугар кыаҕа, күүһэ баарынан, санаата тиийэринэн ыалдьа, үлэлии олорор.
Биһиги, Дьокуускайга олорор биир дойдулаахтара, төрөөбүт нэһилиэкпит муниципальнай тэриллиитин бэрэстэбиитэллээх уорганын дьокутааттарын сүбэтин уурааҕынан киэн туттар киһибитигэр «Тойбохой нэһилиэгин бочуоттаах олохтооҕо» ытык аат иҥэриллибитин уонна туһааннаах бэлиэни, туоһуну Тойбохой олохтоох дьаһалтатын баһылыгын солбуйааччы Семён Олегович Михайлов кэлэн туттарбытын уруйдуу көрүстүбүт.
Тимофей Григорьевич САВВИНОВ,
Дьокуускайдааҕы «Тойбохой» түмсүү салайааччыта.
Тарҕат:
Ситимнээх ыстатыйалар
Наташа Огочонова: Стюардесса быһыытынан бастакы эриэйсэм ийэм төрөөбүт күнүгэр түбэспитэ”
Кулун тутар 7-9 күннэригэр «Полярные авиалинии» 50% чэпчэтии биллэрэр
Бортпроводниктары үлэҕэ ыҥыраллар
"Полярные авиалинии" Bombardier DASH 8 Q-300 сөмөлүөтү аҕалла
Полярнай аэропордун саҥардыыга 2,8 млрд солк. көрүллүө
Мииринэй-Владивосток» авиарейсэ тохтотулунна.
"Полярные авиалинии" быһыы ылбыттарга чэпчэтиини биэрэр
АЛРОСА чэпчэтиилээх билиэттэри атыылыыр
Санааҕын суруй
Ааккыт-суолгут
Отправить
Отменить
Бүтэһик сонуннар
Экэниэмикэ
Уустук кыстык...
“Кыым” хаһыат сэтинньи 25 күнүгэр кыстык хаамыыта, өйөбүл көрүллүүтэ хайдах баран иһэрин,…
Сонуннар
“Смарт” бибилитиэкэҕэ “Кыым” хаһыаттан аныгы инсталляция турда
Бэлиитикэ
Тос маастарын биэрдэ
Уопсастыба
Ийэ тылбыт дьылҕата – бэйэбит илиибитигэр
Сонуннар
«Кыым» хаһыат Ньурбаҕа ааҕааччыларын кытары көрсүстэ
© 2022 KYYM.RU
«КЫЫМ»
Тэрийэн таһаарааччы: “Ситим” медиа-бөлөх ХЭУо
Сүрүн эрэдээктэр:
М.Г. Дегтярева
Эрэдээксийэ аадырыһа: 677027, Дьокуускай к., Киров уул. 18, В блок, 710 оф.
Аан ситим нүөмэрэ:
+7 (914) 820-09-75
Биллэрии өҥөтө:
+7 (924) 367-01-56, +7 (4112) 34-05-03
Реклама өҥөтө:
+7 (914) 280-11-20, +7 (4112) 42-59-47
E-mail : [email protected]
Сибээс, информационнай технология уонна маассабай коммуникация эйгэтин кэтээн көрөр федеральнай сулууспа 08.05.2019 бэлиэтэммит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77-75678
|
oscar
|
Арассыыйаҕа ыытыллар тустууга күрэхтэһиилэргэ Москватааҕы олимпиада түһүлгэтиттэн саҕалаан, баритон куоластаах комментатор, Казахстан, Арассыыйа үтүөлээх тренерэ Феликс Григорьевич Премильскэй кэпсиирин элбэхтэ истэн кэллибит. Оҕонньор быйыл 85 сааһын туолбута даҕаны, уруккуну-хойуккуну бу көрөн олорор курдук өйдүүрэ киһини сөхтөрөр. Ол эрээри соторутааҕыта Москва кубогар Айаал Лазаревпытын киргизкэ ийэлээх диэн хаста да хатылаан соһутта. ”Суруналыыстар кэпсэтэн көннөттөрүҥ эрэ”, – диэтилэр... Миэхэ да... Урут биэрбит визиткатын булан төлөпүөннээтим. Бастаан ырааҕынан эргиттим. Саха сиригэр элбэхтэ кэлэ сылдьыбыта.
Ахсынньы аан даамыгар
Кини Караганда көҥүл тустууга хамаандатын салайан 1967-68 сс. Саха сиригэр кэлэ сырыттаҕына, интервьюлары ылан, хаартыскалаан хаһыакка таһаарбыттарын кырыйан убайдарым уурбуттара миэхэ баарын өрдөөҕүтэ эппитим. Өссө: “Аманжол Бугубаев бэйэтин уонна Айханов, атын да казах тустууктарын тустарынан кинигэлэри бэлэхтээбитэ. Кабден Бойдосов ахтыытыгар 1967 с. эһиги кэлэ сырыттаххытына, чурапчылар Айхановка кулунчугу сутуругунан охсон өлөрөн көрдөрөрүгэр көрдөспүттэрэ бэрткэ ойууламмыт. Ол туһунан холкутук кэпсэтиэ этибит”, – диэбиппин санаттым.
– Ээ, онно мин баарым, – бу да сырыыга сэргэхсийэ түстэ. – Болуоссакка тобус-толору киһи мустубута. Айханов сөбүлэспэтэҕэ.
– Наһаа килбик үһү. Турар сириттэн иннин диэки хардыылаабатах даҕаны. Кэнниттэн анньа сатаабыттар, сыҕарыппатахтар даҕаны. “Ким охсуон баҕарарый?” диэн көрбүттэр. Ким да ылымматах.
– Биир кыра саха оҕонньоро чохороонунан биирдэ саайан тош гыннаран охторбута. Ол этинэн барыбытын күндүлээбиттэрэ. Халбаһы, араас бүлүүдэ оҥорон амсаппыттара. Бастакы сырыым хаһааҥҥытааҕар да сырыыбынааҕар улахан өйдөбүлү хаалларбыта.
– Сиһилии кэпсии түспэккин ээ.
– Саҥа дьыл чугаһа этэ. Биир сарсыарда араадьыйаҕа “—56” кыраадыс диэн биллэрбиттэрэ. Оннук тымныыга ол кэннэ түбэһэ иликпин. Тымныы дойдуга барабыт диэн халыҥ таҥастардаах тиийбиппит да, син биир тоҥорбут. Дьокуускайга гостиницаттан куораты көрөөрү, маҕаһыыннарга сылдьаары, тулуйбакка аара дьиэлэргэ киирэн иттэ-иттэ барарбыт-кэлэрбит.
Чурапчыга “Уазиктарынан“ илдьибиттэрэ. Хос түннүк, таҥас ититиилээх массыыналарга да син биир тоҥон бабыгыраһа олорбуппут. Өлүөнэ олус киэҥ этэ. Муус үрдүнэн уу тааҥнаабыт. Онно сиикэйгэ түһүөхпүт диэн сэрэнэн ырааҕынан эргиппиттэрэ. Суола суох кыдьымаҕынан барбыппыт. Аара биир оҕонньор сатыы баран иһэрин сиппиппит. “Толоругут, бэйэм тиийиэм”, – диэн олорсумаары гыммыта. Күүспүтүнэн киллэрбиппит. Сарсыарда сатыы куоракка кэлбит, оҕолоругар бадаарак ылан төннөн иһэр үһү. Сахалар тымныыга да оннук үөрүйэх дьоҥҥут салыннарбыта. Чаастан ордук нөҥүө кытылы булбуппут. Тайҕаҕа 15 миэтэрэ курдук үрдүккэ казахтыы, сахалыы, нууччалыы: “Алма Ата, Караганда тустууктарыгар Уруй-Айхал!” – диэн сурук ыйаммыт этэ. Тыытыллыбатах киэҥ тайҕа, лиҥкир тииттэр, маҥан хатыҥнар элбэхтэрин сөхпүппүт.
Сахаачча суулларын, Рома тахсарын биллэриилэр
– Сахалар тустууну таптыыллара аһара сөхтөрбүтэ. Саалаҕа баппатахтара. Таһырдьа тустуу хаамыытын араадьыйанан кэпсииллэрин истэн, тымныыга тураллара. Бука бары эмээхсинниин кытта блокнокка суруналлара. Коркин эрчийэр оҕолорун кытта туппут мас спортсаалатыгар үрдүгэр тиийэ алта миэтэрэ курдук үрдүк пирамида курдук трибуна оҥорбуттар. Сахалар холкулар. Тустууну наһаа омуна суох көрөллөр. Ол эрээри хапсыһыылар тыҥаабыттарыгар, уолаттара кыайбыттарыгар эккирээбиттэр дуу? Ол пирамидалара сууллан тыас-уус бөҕө буолла. Тустууну тохтоттулар. Итиччэ үрдүктэн син эчэйдэхтэрэ буолуо. Ким да айака, диэбэт. Хаһыытаабат. Ытаабат. Тустууну салҕааҥ диэн буолла. Врачтана да сатаабатылар. Оннук тулуурдаах. Ыалдьыбыттарын да үрдүнэн тустууну көрөргө баҕалаах этилэр.
– Ол онус кылаас үөрэнээччитэ Коля Захаров – ССРС призера Аманжол Бугубаев тустууларыгар хаста да өрө басыһан үөһээнэн бырахсыбыттар. Бырахтарааччыта тура түһэн иһэр үһү. Ол аайы саала титирэстии турбут. Эмискэ трибуна сууллубут.
– Коля Захаров... хаарыан уол. Эрдэ үйэлэнэн... Саха тустууктарын элбэҕи көрбүтүм. Олортон биир саамай чаҕылхай талаан кини этэ. Оҕо диэтэххэ өйө, техниката, күүһэ-уоҕа барыта баара. Мин кини 1969 с. Минскэйгэ ССРС чемпионатыгар финалга Абдулбековтыын тустуутун онно баар дьон билиҥҥэ диэри саныыбыт. Тустуу улуута эрэ оннук буолар. Олус сытыы хамсаныыларынан биирэ быраҕан элээрдэн истэҕинэ, иккиһэ охтон иһэн өрүһүнэн утары быраҕара, онтон анараата, албастыыра утары бырахсыы бөҕө буолтара. Көбүөргэ тилэхтэриттэн атын таарыйбакка, биир да баалы ылсыбахтара. Ол чемпионат саамай бастыҥ хапсыһыыта этэ. Хайалара ордугуй диэҥҥэ мөккүөр бөҕө буолта. Ол гынан Абдулбеков бэйэтин уонна тренердэрин аптарытыатынан оччолорго судьуйалар санааларынан диэн киниэхэ кыайыыны биэрбиттэрэ. Коля Абдулбековтан ордук курдук көстүбүтэ. Дьон үксэ инньэ диэбитэ.
– Ол Чурапчыга Коля биир кылааска үөрэнэ сылдьар уола Роман Дмитриев эмиэ тустубута.
– Тута харахха быраҕыллыбыта. Кимтэн да куттаммат. Барыларыттан кыра уҥуохтааҕа. Бэйэтинээҕэр ойуччу үрдүк, онно эбии быдан халыҥ улахан дьоҥҥо ССРС буруолуу сылдьар призера Абдукаримовпын кыайбыта.
ССРС чемпионун Габсаттаровы эдэрдэр туоратан кэбиспиттэрэ.
Кыыс уонна собо
– Ээ, онтон элбэх түгэни өйдүүбүн. Чурапчыга банкет буолта. Оннук тымныыга тоҥон ыалдьыыттан спирт эрэ быыһыыр диэн өйдөбүл баара. Ол онтон балайда көр буолбута. Аманбай Сапеев диэн уолум сарсыныгар бараары гыммыппытыгар биир кыыстыын куустуһан кэлбитэ. “Мин таптаатым. Кини эмиэ. Манна хаалабын. Ыал буолабын”, – диэтэ. Кыыс эмиэ: ”Ыыппаппын”, – диир. “Ээ, хайдах буоллуҥ!”—диэбиппитигэр Аманбай тыаҕа куотан хаалла. Саамай шустрайбыт, сытыыбыт, түргэммит этэ. Тоҥуу хаарынан баар дьон үксүбүт эккирэттибит. Тымныы туманы бурҕаҥнатан, аҕылаһан-мэҥилэһэн нэһиилэ тутан аҕалан автобуска уган илдьэ кэлбиппит. Куулларга тоҥ собо биэрбиттэрэ. Оччолорго Дьокуускайтан аара хас да аэропортка түһэн хаайтаран ааспыппыт. Карагандаҕа ирбэккэ кэлбит этэ. Бэрсибит дьонум бары хойукка диэри минньигэһин сөҕө ахталлара.
Саха уонна Казахстан
– Саха сиригэр хаста сырыттыҥ?
– Хаста дойду чемпионата Дьокуускайга буолла! Онно барытыгар.
– 1967 сылтан олох атын сир буоллахпыт.
– Туох барыта уларыйар. Хайа өттүнэн үчүгэйгэ, хайа өттүнэн куһаҕаҥҥа. Саха сиригэр урут улахан спорт саала да суоҕа. Билигин эһиэхэ дыбарыастар, таас тутуулар элбээбиттэр. Ол эрээри... Ленаҕыт уруккутун курдук улуу улуукана, киэҥ модуна миэхэ кэлин көстүбэт...
– Карагандаҕа өр сыл тустууну салайбытыҥ. Онно сахалар эйиэхэ элбэхтик сылдьыбыттарын истиҥник ахталлар.
– Мин бэйэм Львовтан Карагандаҕа Ригаттан комсомол анааһынынан физкультурнай институту бүтэрээт, 1958 с. кэлэрбэр тустуу суоҕа да диэххэ сөп. Биир кэлии маастар баара. Москваҕа 1980 с. олимпиада кэннэ тута үлэҕэ ыҥырбыттара. Онно барарбар сүүсчэкэ маастар баар буолта. Сахалартан Карагандаҕа тоҕо эрэ оччо үөрэнэ кэлбэт этилэр. Кеша Захаров эрэ үөрэммитэ. Бэрт түргэнник 57 кг. маастар буолта. Дьэ, ситэн иһэн дойдулаабыта.
– Кини куоракка салгыы эрчиллибитэ буоллар манна 62 кг. лидер буолуон сөбө. Кэлбит сылыгар 1976 с. өрөспүүбүлүкэҕэ, “Урожайга” кыайталаан баран, тыаҕа барыаҕыттан көрдөрүүтэ мөлтөөбүтэ. Улахан дьарыга суох да өрөспүүбүлүкэҕэ хаста да призердаабыта.
– Истибитим. Син тустуон сөп этэ.
– Казахстаҥҥа сахалар балайда этилэр.
– Карагандаҕа Александр Иванов элбэхтик сылдьара. Тоҕо диэтэххэ биир саамай күүстээх тустууктардаах этибит. Кини курдук чувствительнай тустуугу көрө иликпин. Иванов көбүөргэ таҕыстаҕына кыайа охсорго тиэтэйбэт. Тустуу кыраһыабайын көрдөрө сатыыра. Ханнык да хапсыһыыга сибилигин туох албаһы оҥоруон санаабытын, эбэтэр кимиэхэ эрэ маннык быраҕыам диэн баран, күлэ-үөрэ оҥорорго дьулуһара. Ол эппитин истэн, көмүскэнэн туһамматтар. Син биир быраҕар. ”Мельницаны” кини туран эрэ эмиэ оҥороро. Оннук “мельницалааччыны” ханна да көрбөтөҕүм.
– Василий Гоголев ССРС спартакиадатыгар Айвазяны оннук быраҕан турар.
– Ээ, кини сатыан сөп. Ол гынан биирдэ эмэ. Оттон Иванов мэлдьи, ССРС чемпионаттарыгар кытта.
– Эйигин күрэхтэһиилэри үрдүк таһымнаахтык ыытаргын истэрим.
– Ити Талалихин сөмөлүөтү тараанныыр хорсунун хатылаабыт Сэбиэскэй Сойуус дьоруойа Нуркен Абдиров турнирын бэйэм төрүттээбитим. ССРС үтүөлээх маастардара, международниктар кытталлара. Сахалартан бастаабыт, миэстэлэспит, маастары толорбут элбэх.
Сэмэй Коркин, холку Роман...
– Дмитрий Петрович Коркин кэлэ сылдьыбыта. Дьон ортотугар олох аҕыйах саҥалаах. Биир-бииргэ да дэҥҥэ аһыллан кэпсэтэр олус сэмэй киһи этэ. “Биһиэхэ ССРС үтүөлээх тренерэ” оннук чемпиону ииппит, маннык оскуоланы төрүттээбит киһи диэн кэпсээн, бочуоттаах ыалдьыт быһыытынан президиумҥа хаста да ааттаан ыҥыран көрбүтүм. Кыһаммат, сылдьарын курдук сылдьар.
– Роман Михайловичтыын элбэхтэ алтыспыт киһигин.
– Тоҕус сыл тустуу федерациятыгар кэккэлэһэ остуолларга олорон бииргэ үлэлээбиппит. Роман курдук атахха түһэн охторон үргүлдьү эргитэлиири ким да хатылыыр кыаҕа суох. Мин билиҥҥэ диэри Роман маннык гынара диэн көрдөрөбүн. Америкаҕа, атын да сирдэргэ бииргэ сылдьыбыппыт. Бу хаба тардан кэпсиир уустук. Олус булугас өйдөөх, сытыы дьээбэлээх, ылыннарыылаах өйдөөх этиилэрдээх буолара.
Павел Пинигины үөрэнээччим Мусан Абдул Муслимов бастакы тахсарыгар ССРС ыччаттарга оонньууларын финалыгар кыайбыт буолан тута болҕомтоҕо ылбытым. Ити чечен аҥардаах уол Европа чемпиона буола сылдьыбыта. Павел ол кэннэ лидерствоны былдьаабыта.
Лазарев ийэтэ тоҕо кыргызка диэтиҥ?
– ...Саха тустуутун билээччилэрэ Айаал Лазаревы “киргизка ийэлээх” диэн кэпсээбиккин сөбүлээбэтибит. Билэбит ээ, саха ийэлээҕин.
– Итини мин тарбахпын эмэн ылбатаҕым. Кинигэттэн уонна брошюраттан аахпыппынан кэпсээбитим. Көрүстэхпитинэ, көрдөрүөхпүн сөп. Мин Айаалы улуу тустууктардааҕар элбэхтик кэпсээтим. Ол баҕар, кыра сыыһабынааҕар ордук буолуо. Айаалы көрүстэхпинэ чуолкайдыам...
Чэ, миигин Саха сиригэр, ол кэрэ дьон ханна да куруук үчүгэйдик көрсөллөр, кинилэргэ үчүгэй эрэ буоллун...
Сонуннар
03.12.2022 | 18:00
Өбүгэ ситимэ — эр дьон кылаан кыахтарыгар
03.12.2022 | 14:00
«Үлэ кыбаартала» — сайдыы территорията
02.12.2022 | 18:00
Дьокуускай 100 бастыҥ үөрэнээччитигэр стипендия олохтонно
02.12.2022 | 16:00
Тымныы Оҕонньорго баҕа санааларбытын суруйабыт
02.12.2022 | 12:00
Охчуттар мэтээллэри аҕалаллар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 2 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньытааҕы сокуоннар
02.12.2022 | 09:00
Биэнсийэни иккитэ ылыахтара
01.12.2022 | 18:00
Спартакиадаҕа бастыҥнар кыттыахтара
01.12.2022 | 17:00
Арыгы атыытыгар хааччахтааһын киллэриллэр
01.12.2022 | 16:00
Эһиилги былаан — 38 км суол
01.12.2022 | 15:06
Саамай сөптөөх диэн көрөбүн
01.12.2022 | 15:05
Комплекс оҥорор ордук
01.12.2022 | 15:00
Бүгүн саҥа дьыллааҕы харыйа уота сандаарыа
01.12.2022 | 15:00
Субсидия кээмэйэ улаатар
01.12.2022 | 14:00
Кадеттарга – саҥа оскуола
01.12.2022 | 13:00
Саҥа сулууспаҕа эрэл улахан
01.12.2022 | 12:00
Кииннэммит библиотека ситимэ анал бырагырааманы оҥордо
01.12.2022 | 11:00
Ыччаппыт талаанынан сөхтөрдө
01.12.2022 | 10:00
Сэргэх көрсүһүү
Ордук ааҕаллар
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 25.11.2022 | 16:00
Юрий Попов: «Барыта улахан үлэттэн тахсар»
Дьокуускайга Тупсарыы үс сыла биллэриллэн, бу диэн эттэххэ, киин куоракка, чахчы, үтүмэн үлэ ыытылынна, ону олохтоохтор даҕаны бэйэҕит көрө-истэ сылдьаҕыт. Быйыл сайын «Уһук Илиҥҥэ 1000 тиэргэн» федеральнай бырайыагынан Дьокуускай куоракка 75 тиэргэн тупсаран оҥоһулунна. Саамай элбэх эбийиэккэ бэдэрээтчитинэн «Основа» ХЭТ үлэлээтэ. Онон бүгүҥҥү нүөмэрбитигэр бу тэрилтэ эдэр салайааччыта Юрий Поповы...
Сытыы муннук | 01.12.2022 | 12:03
Ийэ айманар сүрэҕин туох уоскутуой...
Билиҥҥи балаһыанньаҕа, билиҥҥи судургута суох кэмҥэ оҕотун байыаннай дьайыыга атаарбыт ийэлэрдиин кэпсэтэртэн ордук ыарахан суох. Кинилэр куоластара титириирэ, харахтарын уутун кистээн туора соттоллоро, оҕолорун тустарыгар күүстээх, тулуурдаах буола сатыыллара киһини өссө уйадытар, уоскутар тылы булбакка мух-мах бараҕын. Бу сырыыга оҕолорун атаарбыт, кэтэһэр, эрэнэр икки ийэни кытта харах уулаах кэпсэтиибин ааҕааччыларбар...
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Sakha-sire.ru саайт сүрүн эрэдээктэрэ Ч. Н. Гаврильев. Сибээскэ, информационнай технологияҕа уонна маассабай коммуникацияҕа кэтиир федеральнай сулууспаҕа киирбит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77-84126.
Тэрийэн таһаарааччы: «Сахамедиа РИИХ АО».
«Саха сирэ» саайт матырыйаалларын толору эбэтэр быһа тардан туһанар түгэҥҥэ булгуччу гиперсыылка ирдэнэр. Хаартыскалары, видео-устуулары, онтон да атын мультимедийнэй матырыйааллары эрэдээксийэттэн суругунан көҥүлэ суох туһанаргыт бобуллар.
|
oscar
|
Ханнык да норуот, аҕыйах-элбэх ахсааннааҕыттан тутулуга суох, чулуу, ньургун дьонноох буолар. Үөрэҕэ суох, хараҥа дэнэр үйэлэргэ норуот оннук киһитин уус тылын уранынан ырыатыгар ыпсаран, хоһоонугар холбоон, үһүйээн-номох оҥорон, килбиэннээх аатын умуннарбакка, сиргэ-буорга тэбистэрбэккэ, күн-дьыл устан хаалар кубулҕатыгар муннаран сүтэрэн кэбиспэккэ, улахан харыстабыллаахтык бэйэтин кытта үйэлэргэ илдьэ кэлэн иһэр албаннаах үгэстээх.
Информация о материале
Прокопий Иванов
Прокопий Иванов
27.02.22 22:47
Просмотров: 601
Устуоруйа
Манчаары
Ханнык да норуот, аҕыйах-элбэх ахсааннааҕыттан тутулуга суох, чулуу, ньургун дьонноох буолар. Үөрэҕэ суох, хараҥа дэнэр үйэлэргэ норуот оннук киһитин уус тылын уранынан ырыатыгар ыпсаран, хоһоонугар холбоон, үһүйээн-номох оҥорон, килбиэннээх аатын умуннарбакка, сиргэ-буорга тэбистэрбэккэ, күн-дьыл устан хаалар кубулҕатыгар муннаран сүтэрэн кэбиспэккэ, улахан харыстабыллаахтык бэйэтин кытта үйэлэргэ илдьэ кэлэн иһэр албаннаах үгэстээх.
Боростуойдук да санаан көрдөххө, норуотун улахан тапталыгар, хайҕалыгар тиксибит ол киһи куһаҕан саҥнаах, чиччик дууһа буолуон хайдах да сатаммат. Көрсүбүтүн барытын түҥнэрэ, өлөрө-өһөрө, баардааҕы барытын халыыр-талыыр, суоһуттан-суодалыттан оҕолуун-дьахтардыын, кырдьаҕастыын кутуйах иинин хаҥатан саһар аакка сылдьар буоллахтарына, дьон-сэргэ, судургутук эттэххэ, оннук илэ сиэхсити дьоруой оҥостон ачыаһырдыа этэ дуо?
Саха норуота урукку үйэлэртэн соҕотох национальнай дьоруойдаах – МАНЧААРЫ! Бэл, саха ыраахтааҕыта дэммит Тыгын Дархан норуот национальнай ньургуна буолбатах. Кини саха омугу түмэн, ону баһылаан-көһүлээн, бэйэтин аҕатын ууһун уонна онно кытыаран, омугун күүһүрдэргэ холоммут удьуор тойон-хаан киһи. Кини аата-суола, саха норуотун устуоруйатыгар ылар оруола туспа ойуччу суолталаах уонна миэстэлээх.
Норуот үөһүттэн тахсыбыта
Манчаары, бииргэ сэмдэйдэһэн, сахатын дьонун үөһүттэн тахсыбыт, хара маҥнайгыттан дьонун-сэргэтин өйдүүр өйүн, сиэрин-майгытын, майгытын-сигилитин, итэҕэлин ылынан, этигэр-хааныгар иҥэринэн улааппыт оҕо курдук оҕо, киһи курдук киһи буолар.
Уопсастыба өйө-санаата уларыйдаҕын, олоҕун отуора хамсаатаҕын аайы, уһулуччулаах дьону ылыныы, кинилэри сыаналааһын эмиэ уларыйан биэрэрэ. Ол - олох көстүүтэ уонна чахчыта. Бэл, Манчаары курдук лиичинэстэргэ сыһыаннаах. Ааспыт уларыйыылаах сылларга (90-с сылларга, арааһа, байбыт сахалар буолуохтара.-П.И.) Манчаарыны талабырдьыт, ороспуой, хаайыылаах диэн хооһурҕатан турбуттара: «Сэбиэскэй кэм пропагандатынан баайдары утары өрө турбут бууннааччы, дьадаҥыны көмүскээччи уобараһын сүктэрбиттэрэ, уопсастыба иннигэр улахан аньыылааҕын-харалааҕын умуннаран туран, кэлтэйдии киэргэтии барбыта», - диэн куолулаабыттара. Маннык этэргэ, кырдьык, ханнык эрэ кыырпаҕа баар диэххэ сөп. Халаабыта-талаабыта, сууттаммыта баар суол. Сэбиэскэй идеология, Манчаары норуотугар таптатар, ытыктатар аатын-суолун эмиэ күүскэ туһанан турар.
Кини үйэтэ оннук этэ
Оннугун да иһин, саха норуота атын кими эрэ, миигин дуу, эйигин дуу, Өлөксөйү дуу, Уйбааны дуу, тоҕо эрэ, дьоруой оҥостубат ээ. Манчаары төрөөбүт, олорбут, эрэйи-муҥу көрбүт үйэтин өйдөөн кэлиэҕиҥ. Киһи аймах сир үрдүгэр баарын, баай уонна дьадаҥы диэн араастаһарын тухары, баттал уонна атаҕастабыл өрүүтүн баар буола туруоҕа. «Манчаары үйэтигэр ол барыта суох этэ, сахалар биир ыал оҕотун курдук иллээхтик олорбуттара», -- диэн бигэргэтиэх ким эрэ баар дуо?
Хаайыылаах талбытынан айбардыыра
Алааһынан бытанан олорор, дьиэ сүөһүтэ эрэ баайдаах саха омуга, үрүҥ хараҕын өрө көрбөккө, наар куттанар, кирийэр, ньыкыс гынан биэрэр аатыгар олороро. Саха эрэйэ-муҥа кыра диэбиттии, XIX үйэ ортотуттан Саха Сирэ сыылкаҕа утаарыллыбыт холуобунай хаайыылаах түбүлээбит амырыын дойдутугар кубулуйбута. Саха национальнай интэлигиэнсийэтэ норуоттарыгар соҥноммут бу алдьархайы халбарытаары, киин былаас үрдүк сололоохторугар хас эмэ уонунан сылларга туруорсубуттара. Хаатырҕаттан сыылкаҕа тахсыбыттар олохтоох нэһилиэнньэҕэ оҥорор иэдээннэрин туһунан оччотооҕу бэчээккэ тиһигин быспакка суруйаллара.
Хаатырҕа дьиэлээх киһийдэх саха дьонугар сыһыанын Алампа «Дьадаҥы Дьаакып» дырааматыгар ойууламмыт Бэһиэччик уобараһынан биэрбитэ. Ити өссө кырата. Биһигиттэн эрэ халбарыйдын диэн, куоракка утаарар туһуттан, онто да суох кылгас-кыараҕас олохтоох нэһилиэк дьоно бу хаайыылаахха харчы тардан биэрэллэрэ. Эбиитин бу буор сирэйи хас биирдии ыалынан көһөрө сылдьан босхо айахтыыр бэрээдэк баара. Ол дьонуҥ онно сөп буолбакка, кыыһы, дьахтары күүһүлүүллэрэ, ыал аҕата буолуохсут кутталыттан куотан эрэ биэрэрэ. Бу баара-суоҕа биир тараҕай бэһиэччиктэн куттанан, нэһилиэк бүттүүнэ сору-муҥу көрөрө. Сиэрэ суох ыттыйыы, сэнээһин түмүгэр, сыылынайдар өттүлэриттэн ардыгар дьиэ кэргэни бүттүүнүн кырган кэбиһии курдук ынырыктаах түбэлтэлэр тахсыталыыллара.
Оттооҕор намчы саха эрэйдээх
Манчаары үйэтигэр саха дьоно көнө-көрсүө майгынан олорорго дьулуһуулааҕа, тугу барытын аньыыргыыра, тойону, бастааҕы утары көрбөтө. Оччотооҕу саха дэлэҕэ «Быһыйы кытта сырсыма, баайы кытта мөккүһүмэ» диэн олох эрдэттэн бүк бэринэрин этэр өс хоһоонноох буолуо дуо?
Былыргы быраабаҕа (аныгылыынан дьаһалта дьиэтэ буоллаҕа) кыра буруйдааҕы биир-икки хонукка хаайа түһэн ылар быыкаа сибииккэлээҕэ, ол эбэтэр «сибииркэ» дэнэр хостооҕо. Туохха эрэ буруйданан, бу сибииккэҕэ киирэ сылдьыбыт киһи баар буоллаҕына, кини аата-суола үйэтин тухары ырааһырбата. Ол диэн кыра, аньыыта-харата, саата-суута, ыыстабыла, үөҕүллүүтэ оҕотун оҕолоругар бэриллэн иһэрэ. Алампа «Таптал» дырааматыгар Күлүк Сүөдэр диэн сүрдээх бэлиэ персонаж баар. Кини биирдэ Кэтириискэ маннык кэпсиир: «Биһиги таспытыгар Быыпсай Ылдьаа диэн сүүнэ баай ыаллаах этибит. Ол оҕонньор суос-соҕотох кыыһын кытта, кини миэхэ кэлиэх, мин кинини хайаан да ылыах буолан тыл бэрсибиппит. Бэйэ-бэйэбитин бэркэ таптаһар этибит. Кыыс дьонуттан ыйыппыт, ону оҕонньор буолумаары гыммытын, эмээхсинэ сөбүлэһэн, кэлин иккиэн сөбүлэспиттэр. Илии охсуһуом биир хонук иннинэ, кинилэргэ Сүөлдьүт Микиис диэн оҕонньор кэлбитигэр кэпсээбиттэр, «бу курдук оҕобутун биэрэн эрэбит» диэн. Ону истээт, Сүөлдьүт өлөр хаһыытын хаһыыра түспүт: «Тыый, баар эрэ соҕотоххутун итинник киһиэхэ биэрээри гынаҕыт дуу?! Билигин эрэ сэниэтик олороллорун иһин, хайа киһи билэр төрүттээх-уустаах дьоно этэ дии. Ол Тоноҕосчут Уйбаан аҕата ыалын тыһаҕаһын уоран сиэн, тылга түбэһэн баран, бэригинэн быыһанан хаалбыта буолбат дуо? Өссө кинилэр эһэлэрэ сибииккэлэнэ сылдьыбыта диэн кэпсииллэрэ. Кэбиһиҥ түөһэйимэҥ, соҕотох көмүс сымыыккытын дьон үөҕүүтүгэр ыытымаҥ!» — диэбитигэр сөбүлэһэн, миэхэ аккаастаан кэбиһэллэр. Онтон аймана-саймана сырыттахпына, ийэлээх аҕам утуу-субуу дьаҥҥа өлбүттэрэ. Туох баар баайы балтым кыыска анаан баран, сааһым тухары аны ойох ылыам суоҕа диэн андаҕайан, атах балай барбытым».
Манчаары — норуотугар охсуһуу сиимбэлэ
Манчаары марксизм уонна ленинизм үөрэхтэринэн сэбилэммэтэх киһи буолара мөккүөргэ турбат. Саха биллиилээх бэйиэтэ Сэргэй Баһылайап «Киһи аҕыс кырыылаах буолуохтаах, кылыстыы кылбаҥныы оонньуохтаах» диэн хоһуйбутунуу, Манчаары аҕыс кырыылаах эр бэрдэ буоларын, баттаммыт, атаҕастаммыт өһүн-сааһын ситиһэн, олоҕун бүттүүнүн кылыстыы кылбаҥната оонньотон олорон ааспытын, ама, мэлдьэһээччи баар буолуо дуо? Кини хорсун сырыыларын, эрдээх санаатын сөҕөн-махтайан, нуучча улуу гуманист суруйааччыта В.Г. Короленко бэйэтин ойуулааһыннарыгар, Манчаары үйэтинээҕи инникилээн иһэр өйдөөх-санаалаах нуучча чунуобунньуга Матвей Александров «Якут Манчара» бэйиэмэни суруйан тураллар. Саха омук биир саамай саргылаах оҕото Б.Б. Микииппэрэп-Күлүмнүүр хаайылла сытан «Манчаары түөкүн» дырааматын суруйбута биһиэхэ туох эмэ толкуйу үөскэтиэн сөп эбитэ буолуо дуо? Биллэрин курдук, Күлүмнүүр талаанынан, үөрэҕинэн ситиһэн, бэйэтэ лаппа кыанар олохтоох-дьаһахтаах киһи буоларын таһынан, Дүпсүн сис баайдара Аппанааһыйаптар күтүөттэрэ буолар. Бэйэтэ юрист киһи, ороспуой Манчаарыттан олох ырааҕынан тэйэ туттуохтаах этэ. Ол оннугар маҥнайгы уонна бастыҥ айымньытын кинини уобарас оҥорон айар. Манчаарынан сирэйдээн, саха батталы утарар санаата хайыы-үйэ уһуктубутун ойуулаан көрдөрбүтэ. Өй-мэйии бөҕөлөөх, саха саарына Күлүмнүүр Манчаары норуотугар охсуһуу сиимбэлэ буолар оруолун өйдөөбөтө кэлиэ дуо? Хас да хос батталга хам баттатан, өлбүт киһи буор түгэҕэр иһийэн сытарын курдук туруктаммыт саха норуотугар Манчаары, бэрэлэтэрийээт, оробуочай кылаас аргыһа суох, тура соҕотох эрдээх санаалаах бууннааччы мохсоҕол этэ.
Саха норуота, оччолорго бэйэтин кыаҕа кыратын билинэн, ол оннугар кылыстыы кылбаҥныы оонньуур уоллааҕыттан санаата көтөҕүллэн, харыс үрдээн, Манчаарыны бэйэтэ үйэтиппитэ, өлбөт-сүппэт тускуллаабыта. Ону, бэл, оччолорго, хайа да бэйэлээх үрдүк сололоох кэлэн, Манчаары норуотугар хаалларбыт «Киһи кылыстыы кылбаҥныы оонньуохтаах» дэтэр соҕотох кэриэһин бобор дуу, былдьыыр дуу кыаҕа суоҕа.
Үйэлэргэ наар куттанар, кирийэр, куотан биэрэр аатыгар сылдьыбыт саха, тосту уларыйыылаах өрөбөлүүссүйэ сылларыгар, улахан хаан тохтуулаах кырасдааныскай сэрии кэмигэр, «ким – кими» диир утарыта турсууга, хайа да өттүттэн бэйэ кырдьыгын уонна көҥүлүн көмүскүүр туһугар хахай хааннаммыта. Муҥутах саха киһитэ бу маннык уларыйан, тыыллан-хабыллан турарыгар, кини национальнай дьоруойа Манчаары туох да оруола суоҕа эбитэ буолуо дуо? Олох диэн эмиэ охсуһуу, ол быһыытынан бары ньыманан охсуһа, көмүскэнэ үөрэниэхтээххин.
Дьиккэрдии сыһыан тутатына самнарыллыахтаах
Кэлэри-барары үрэн ньаҕыйан саатыыр бөх ыт кэриэтэ, Манчаарыны кытта аат былдьаһа сатааччылар куруутун баар буола туруохтара. Кинилэр ычалара уонна толкуйдара оччо. Ханнык эрэ хаамаайы эрмээҥҥэ тиийэ бииргэ куомуннаһаллара баар эбээт. Дьиҥэр, ол Павел Казарян Манчаарыны төрүт да билбэт, билиэн да баҕарбат учуонай обуойа буолаахтаатаҕа. Манчаарынан сылтанан, кини сахалары үөҕэр, сахаларга өстөммүтүн таһаарар. Биһиги бэйэлээхтэр ол онуоха олук охсон биэрэбит. Манна маарыннаах атын ханнык да түбэлтэҕэ кытаатан бэриллиэхтээх, тосту туораттан норуоппутугар дьиккэрдии сыһыан тутатына самнары охсуллуохтаах этэ. Бэйэтин дьоһунун уонна национальнай дьоруойун кыайан көмүскээбэт норуоту аһыныахха эрэ сөп.
Национальнай дьоруой аатын ким иҥэриэхтээҕий?
Билигин өссө биир саҥа мөккүөр күөрэйиэх курдук буолла. Манчаары саха норуотун национальнай дьоруойа дэнэрэ сатаммат. Бэйэтин кэмигэр өрөспүүбүлүкэ Үрдүкү Сэбиэтин Бүрүсүүдьүмүн эбэтэр саамай үрдүкү дуоһунастаах киһитин оннук анал ыйаахтара суох үһү. Сахалар аакка киирбит сэрэх, ол курдук хоргус дьоммут диэтэххэ, өһүргэс буолуох бэйэтэ буоллаҕа. Хаһыакка суруллубутунан, хаһан эрэ «Манчаары - национальнай дьоруой» диэн дьаралыктаан, кинигэҕэ киллэриэх курдук буолбуттара «легендарнай» диэн тылынан солбуллубуттааҕа үһү. Ханна эбитэ буолла – сах салаатын, үөһээ дуу, аллараа эбитэ дуу – сахалар национальнай дьоруойданалларыгар өссө даҕаны ситэ иликтэр диэбиттэр быһыылаах. Эбэтэр бэйэлээх бэйэбит сэргэх, сэрэх киһибит хайыҥ охсуммут быһыыта эбитэ дуу?
Норуот национальнай дьоруойун бэйэтэ билиниэхтээх, ааттыахтаах уонна өрө анньыахтаах. Хайа, сүрэ да бэрт буолаа ини, үөһэттэн дьаһал быһыытынан дьүүллэһиллэ, мөккүөргэ тура, толорулла сатыы сырыттаҕына. «Наассыйа дьоруойа» аат уҥа-хаҥас талбытынан иҥэриллиэн хайдах да табыллыбат.
Уопсайынан, мөккүөр тахсыбатын туһуттан, бу ааты официальнайдык ыйаахтаан-талбалаан иҥэрэ сатааһын көдьүүһэ кыра буолуоҕа.
Манчаарыны норуот бэйэтэ номох оҥорбута. Оччолорго сахаҕа «национальнай дьоруой» диэн өйдөбүл баара эбитэ буоллар, норуот ону даҕаны, бука, утарыа суох этэ. Манчаарыга сыһыаннаах ханнык да официальнай ыйаах суоҕун үрдүнэн, биһиги кинини национальнай дьоруойбутунан ааҕар, ааттыыр толору бырааптаахпыт. Ону ким да бобор кыаҕа суох.
Биллэрин курдук, Манчаары ууруллубут хаайыытын болдьоҕун боруостаан, Бүлүү сүнньүгэр көскө утаарыллан, Ньурба Малдьаҕарыгар олохсутуллубута. Манна биир түгэҥҥэ тохтоон ааһар тоҕоостоох буолуон сөп этэ.
Манчаары сокуон хараҕар иҥнэн, буруйдаах быһыытынан сууттаныаҕыттан, түөртэ хаатыргаттан уонна сыылкаттан төлө туттаран күрээбитэ биллэр. Ол иһигэр кытаанах эрэсиимнээҕинэн аатырар Нерчинскэй рудниктааҕы хаатыргаттан. Кэлин тиһэххэ Дьокуускай түрмэтигэр 10 сылга тимир сыабынан хараҕаланан, буруйун боруостууругар бириигэбэрдэнэр. Ону өссө 2 сылы аһардан эрэ баран босхолууллар. Манчаары дьыалатын оччотооҕу былаас үрдүкү суута – Сенат -- көрөн, буруйданар сорох ыстатыйаларын көтүрэн турар.
Бу, били, туохха эрэ буруйданан, сибииккэҕэ биир күн сытан тахсыбыт киһини, бэйэтин биир дойдулаахтара кини оҕус да кыайан тарпат буруйунан, аньыытынынан-харатынан киирэн-тахсан, инньэ оҕотун оҕолоругар тиийэ үөҕүү, кэпсэл оҥостор үйэлэригэр Манчаары сүкпүт эрэйэ-буруйа, муҥа-соро буолар. Хаайыылааҕы хайгыыр оччоттон баччаҕа диэри биһирэммэт дьыала гынан баран, киһи тулуурун, кытаанах санаатын, олоххо тардыһыытын, ити айылаах ыар дьылҕаттан отуора хамсаабатах, дьиҥ айыы киһитинии чиккэ чөл туругун сүтэрбэтэх саха уратылаах киһитин хайдах сөхпөт-махтайбат буолуохха сөбүй?
0
0
0
0
0
0
SAKHAPARLIAMENT.RU
Подписывайтесь
на наш канал в telegram
и Будьте всегда в курсе
свежих новостей!
Подписаться
Читайте также
Саха Сирин аныгы устуоруйата
28.10.22 14:38
Ил Түмэҥҥэ - кэм кэрэһиттэрэ
26.04.22 20:52
Автономиялаах өрөспүүбүлүкэ бэлитиичэскэй балаһыанньата
16.04.21 17:30
Саханы ааттатан
18.09.20 11:36
Елена Голомарева Саһыл Сыһыыга сырытта
08.09.20 11:37
Сэттэ «сэбирдэх» чэр — сүрэх оспот бааһа
27.07.20 08:00
Саҥалыы арыйыылары күүтэбит
24.07.20 16:30
Чахчыта да, дьол этэ!
24.07.20 13:00
Комментарии (0)
Никто ещё не оставил комментариев, станьте первым.
Оставьте свой комментарий
Опубликовать комментарий как Гость.
Имя (Обязательно)
Вложения (0 / 3)
Поделитесь своим местоположением
Оставляя комментарии на сайте «Сахапарламент.ру», я подтверждаю, что согласен с пользовательским соглашением сайта. правилами и условиями.
Отменить
Отправить комментарий
Другие новости
Спецпроекты
Саха Сирин «Олохтоох каадырдары промышленноска» бырайыага эдэр ыччаты үлэнэн хааччыйыы бастың практикаларын Бүтүн Россиятааҕы куонкуруhун финалыгар таҕыста
«Олохтоох каадырдары промышленноска» ѳрѳспүүбүлүкэтээҕи бырайыак ыччаты үлэнэн хааччыйыы…
07.12.22 20:49
Госдума сонуннара
2023 сылга үлэ тѳлѳбүрүн алын кээмэйэ хайдах буолуоҕай?
Судаарыстыбаннай Дума үлэ тѳлѳбүрүн алын кээмэйин (МРОТ) улаатыннарар сокуону ылынна диэн…
07.12.22 20:08
Политика
Мичил Николаев: «Благодарим республику за гуманитарную помощь!»
Как известно, самый молодой народный депутат Государственного Собрания (Ил Тумэн)…
07.12.22 19:51
Политика
Трудовые права мобилизованных будут дополнительно защищены
Председатель Госдумы Вячеслав Володин подчеркнул: выполняя задачи спецоперации,…
07.12.22 18:27
Общество
Подведены итоги конкурса «Призвание - Мама»
На днях подведены итоги Всероссийского конкурса молодых журналистов «Призвание - Мама»,…
07.12.22 14:33
Общество
Юные шахматисты Якутии, Бурятии и Сахалина - на гроссмейстерской сессии
Продолжается работа III Республиканского шахматного конгресса на базе…
07.12.22 12:50
Все новости
Тиһэх сонуннар
Спецпроекты
Саха Сирин «Олохтоох каадырдары промышленноска» бырайыага эдэр ыччаты үлэнэн хааччыйыы бастың практикаларын Бүтүн Россиятааҕы куонкуруhун финалыгар таҕыста
Госдума сонуннара
2023 сылга үлэ тѳлѳбүрүн алын кээмэйэ хайдах буолуоҕай?
Госдума сонуннара
Оскуолалары муниципальнайтан региональнай таhымңа кѳhѳрѳргѳ кѳмѳлѳhѳр кѳннѳрүүлэр ылылыннылар
Болҕомто киинигэр
Оҕо эрдэхтэн олоҥхолоотоххо, кыра эрдэхтэн кыттыстахха...
01.12.22 14:53 671
“ҺӨҔҮҤ” быыстапкатын көрөн сөҕүҥ
02.12.22 15:38 644
Амма тыатын кэрдиитин туһунан киинэ сүрэхтэниитэ
01.12.22 19:00 523
Дьохсоҕон олоҥхоһутун истэр дьоро киэһэ
03.12.22 22:21 500
И.Л. Кондаков 165 сылыгар научнай-практическай кэмпириэнсийэ
01.12.22 15:11 370
Об издании
Редакция
Обратная связь
Реклама и услуги
Подписка
Спецпроекты
Архив
Пользовательское соглашение
16+
SAKHAPARLIAMENT.RU © 2020 | Сетевое издание «Саха Парламент». Все права защищены
Учредитель: Аппарат Государственного собрания (Ил Тумэн) РС(Я)
Адрес редакции: 677027, Республика Саха (Якутия), г. Якутск, ул. Кирова, д.18, блок В
Главный редактор: Христофорова М.Н.
Телефон редакции | Факс: +7 (4112) 40‒22‒10
Электронная почта редакции: [email protected]
Регистрационный номер ЭЛ № ФС77-78176 от 20 марта 2020г. выдано федеральной службой по надзору в сфере связи, информационных технологий и массовых коммуникаций (Роскомнадзор)
Все права на материалы, опубликованные на сайте www.sakhaparliament.ru, принадлежат редакции и охраняются в соответствии с законодательством РФ.
Полное или частичное использование текстовых и иных материалов с сайта Sakhaparliament.ru на иных ресурсах в сети Интернет и в социальных сетях разрешается только с согласия редакции сайта и гиперссылкой на материал сайта Sakhaparliament.ru.
|
oscar
|
Эмии, ол эбэтэр эмээһин (Минет диэн латыын тылыттан Саха тылыгар киирбит, ол эбэтэр өссө Фелляция дэнэр), үксүгэр дьахтар эбэтэр эр киһи, эр киһи буччатын айаҕынан эмээһинэ буолар, тылынан, тииһинэр уонна күөмэйинэр мускуйан эр киһиэхэ дуоһуйуу, оргазм оҥоруу биир көрүҥэ. Эмээһин былыр былыргаттан бары кыылларга уонна дьоннорго баар, айылҕаттан. Эмээһин хартыыната порно киинэлэргэ көстөөччү, сүрүннээн улахан макро устуунан.
Эмии
Эмээһин түргэнник эр киһини көҕүйүүгэ тиэрдэр, эр киһи астынар уонна дуоһуйар, эр киһи буччатыттан араас сүмэһин түһэр (сыраан) эмтэрэргэ эбэтэр анньыһарга сымнаҕас буоларын курдук. Оргазм кэмэ саҕаланар.
Урут былыр гректарга эдэр уолаттар күүстээх боотурдары эмиэхтээхтэр эбит, ол аата убаастааһын биир көрүҥэ эбит.
|
oscar
|
Быйыл Дьокуускай куорат уокуругар «Куттала суох уонна хаачыстыбалаах айан суоллара» национальнай бырайыак чэрчитинэн киэҥ далааһыннаах үлэ ыытылынна. Ол курдук, 2020 сылга 28 эбийиэккэ хапытаалынай өрөмүөн, тутуу уонна саҥардыы үлэтэ ыытылынна. Уопсайа – 23,5 км усталаах суол ситимэ.
Аҕыйах хонуктааҕыта куорат баһылыгын бастакы солбуйааччы Евгений Григорьев Zoom нөҥүө пресс-конференцияҕа быйылгы үлэ сүрүн түмүктэрин таһаарда. Төһө да пандемия биллэриллибитин үрдүнэн, былааннаммыт барыта туолла.
Уруккуга холоотоххо, үлэ кээмэйэ 2-3 төгүл үрдээбит. Ону таһынан муниципальнай бүддьүөттэн суол өрөмүөнүгэр уонна тутуутугар үбүлээһин 2 төгүл элбээбит.
Быйыл суол тутуутугар 1,573 млрд солкуобай үп көрүллүбүтэ. Онтон 517 мөлүйүөнэ – муниципальнай, 560 мөлүйүөн солкуобай – өрөспүүбүлүкэттэн, 496 мөлүйүөн солкуобай – федеральнай бүддьүөттэн.
Олохтоохтор санаалара – инники күөҥҥэ
Национальнай бырайыакка киириэхтээх эбийиэктэр испииһэктэрэ оҥоһулларыгар суоллар техническэй туруктара, социальнай уонна экономикаҕа суолталара учуоттанар. Ону таһынан суол саахала үгүстүк тахсар сирдэрэ улахан болҕомтоҕо ылыллар.
Сорох уулуссалар испииһэккэ олохтоохтор көрдөһүүлэринэн, туруорсууларынан киирэллэр. Урут да, билигин да нэһилиэнньэ санаата – инники күөҥҥэ. Манна куорат баһылыга Сардана Авксентьева үлэтигэр тутуһар сүрүн этиитин хатылыыр тоҕоостоох – “Барытын киһи быһаарар”.
Евгений Николаевич киин куорат көхтөөх олохтоохторо суол үлэтигэр быһаччы кыттыыны ылалларын, итэҕэһи-быһаҕаһы кыраҕытык кэтииллэрин кэпсээтэ. Дьокуускайбыт тупсарын туһугар ис сүрэхтэриттэн долгуйар дьоҥҥо махталын биллэрдэ.
Нэһилиэктэргэ – улахан болҕомто
Бырайыак быйылгы испииһэгэр киин куорат нэһилиэктэрэ киирбиттэрэ. Евгений Григорьев этэринэн, сорох уулуссалар сэбиэскэй кэмтэн оҥоһуллубакка турбуттар. Ол курдук, уопсайа 14 эбийиэккэ – Маҕаҥҥа (Алымов, Киров), Пригороднайга (Новая), Хатаска (Аржаков, Совхознай), Тулагыга (Связистэр, Уваровскай, Порядин), Кангалаас микрооройуонугар (Пионерскай, Лесной, Объездной) Табаҕаҕа (Березовай, Каландаришвили, Строителей) өрөмүөн үлэтэ күөстүү оргуйда. Эһиилги былааҥҥа хас да эбийиэк киирэ сылдьара ордук үөрүүлээх.
Хаһааҥҥытааҕар да элбэх тротуар оҥоһулунна
Бу туһунан куорат баһылыгын бастакы солбуйааччы пресс-конференциятыгар киэн тутта кэпсээтэ. Ол курдук, 22 эбийиэккэ (көһө сылдьар эбийиэктэри киллэрэн туран) уопсайа 58 тыһыынча кв.миэтэрэ тротуар оҥоһулунна. Инники икки сылы тэҥнээн көрүөххэ: 2018 с. – 18 тыһыынча кв. миэтэрэ, оттон 2019 с. – 26, 5 тыһ.кв.миэтэрэ.
Киин куоракка суол тутуутугар саҥа ньымалары, технологиялары тобуларга дьулуһаллар. Маныаха, биллэн турар, биһиги тыйыс айылҕалаах сирбит усулуобуйата эмиэ учуоттанар. Ол курдук, быйыл ресайклинг диэн сонун технологиянан “РИК Автодор” тэрилтэ үлэһиттэрэ Маҕан, Пригороднай, Хатас уонна Кангалаас суолларын оҥордулар. Евгений Григорьев бу ньыма көдьүүстээҕин, барыстааҕын уонна үлэ тэтимнээхтик барарын бэлиэтээтэ.
Түһүмэҕинэн, чопчу бэрээдэгинэн
Суол үлэтин хас да көрүҥэ баар. Оттон сорох эбийиэккэ ол хас да түһүмэҕинэн ыытыллар. Аны көһө сылдьар эбийиэктэр бааллар. Бу туһунан хаһыаппытыгар үгүстүк сырдатабыт. Онтон элбэхтэн аҕыйаҕы ааттыахха. Холобур, хапытаалынай өрөмүөҥҥэ суолу барытын көтүрэллэр, олоҕун хос оҥороллор, онтон саҥаттан тэлгииллэр. Ардыгар суол аннынан ааһар коммуникацияны барытын сыҕарытар сорук турар. Холобур, маныаха уот, уу, канализация ситимин көһөрүү киирэр (онуоха ресурсалары салайар тэрилтэлэри кытта сөбүлэҥ түһэрсиллэр). Уу ааһар лотуоктарын саҥардыы үлэтэ сыанан-арыынан аҕаабат.
Балаһаны кэҥэтии этэргэ эрэ дөбөҥ. Ол иһигэр, баҕарбатаҕыҥ да иһин, мас кэрдиитэ эмиэ баар буолуон сөп. Быйыл киин уулуссалары кэҥэтэргэ, эбии балаһаны оҥорорго (уҥа диэки салайарга) уустук быһаарыныы ылыллыбыта. Ол эрээри сакаасчыт көҕөрдүү үлэтин хос ыытар эбээһинэстэммитэ.
Сатыы сылдьар дьон сирдэрин күрүөлээһини, тротуардары оҥорууну, көҕөрдүүнү, сырдатыыны, тохтобуллары оҥорууну, суол бэлиэлэрин туруорууну, о.д.а. ааҕан сиппэккин. Киһи “бытархай” үлэ диирэ табыллыбат.
Маныаха билиҥҥи бюрократия үйэтигэр докумуоннаһыы эбиллэр. Бу үгүс сыраны эрэйэр үлэни сир тоҥо илигинэ, кылгас кэм иһигэр бүтэрэр-оһорор, ситэрэр-хоторор уустуга чахчы.
Ханнык баҕарар үлэ саҕаланыан иннинэ техническэй аудит ыытылларын туһунан Евгений Григорьев өссө төгүл бэлиэтээн эттэ.
Хаачыстыбаны ирдиир сүрүн сорук
Сорох эбийиэктэр ситэ туттарылла иликтэр. Сэтинньи 15-23 күннэригэр Три Сосны, Курнатовскай уонна Свердлов уулуссаларыгар итэҕэһи-быһаҕаһы туоратыы үлэтэ ыытыллыаҕа – сырдатыы, сатыы дьон сылдьар хаххаларын бөҕөргөтүү уонна суолтан хаары ыраастааһын.
Сэтинньи 16-20 күннэригэр Орджоникидзе, Петровскай уонна Курашов уулуссаларыгар анал хамыыһыйа үлэни тутуоҕа. Бэдэрээтчит – “Алаас” хааччахтаммыт эппиэтинэстээх тэрилтэ.
Афанасий Александров, «Главстрой» тэрилтэ дириэктэрин солбуйааччы: «Кэнники икки сылга үлэ кээмэйэ, эбийиэк, бэдэрээтчит ахсаана олус элбэх. Биһиэхэ үлэ хаачыстыбалаах буолуута уонна өрөмүөннэммит суоллар стандартка эппиэттииллэрэ ордук суолталаах».
Үлэ бары көрүҥэ гарантиялаах диэн бэлиэтээн ааһар тоҕоостоох. Ол курдук, суол үрдүкү бүрүөһүнүгэр 4-5 сыл, аллараа дьапталҕатыгар 5 сыл, суол олоҕор 6 сыл, сир болотунатыгар 8 сыл гарантия көрүллэр. Бу болдьох иһигэр бэдэрээтчик итэҕэһи-быһаҕаһы туоратыахтаах, онно эбии үбүлээһин көрүллүбэт.
Суол төһө өр сулууспалыахтааҕый? Ыйыллыбыт болдьоххо диэри бүтүн турар дуо? Бу туһунан пресс-конференцияҕа биир суруналыыс ыйытта. “Суол бачча өр туруо диэн ким да чопчу этэр кыаҕа суох. Төһө уһун үйэлэнэрэ бу эбийиэккэ сырыы төһө элбэҕиттэн тутулуктаах”, – диэн хоруйдаата Евгений Николаевич.
Кыһалҕаны быһаарыахтаах
Сыл аайы үлэ кэмигэр оптуобустар сырыылара уларыйар, суоллар сабыллаллар. Бу кэккэ мэһэйдэри үөскэтэр. Тырааныспар сырыыта хааччахтамматын туһугар сорох үлэ түүннэри тэриллэрин бу сайын элбэхтэ көрбүт-истибит буолуохтааххыт. Барыта – тапталлаах Дьокуускайбыт сайдарын, тупсарын туһугар.
Сорох уларыйыыга киһи ылбычча үөрэммэт. Ол курдук, Гимеин саҥа эргииригэр булкуллуу-тэккиллии тахсыбытын көрдөрөр видеолар социальнай ситимнэргэ тарҕаммыттара. Бастаан утаа сорох суоппардар утары айаннаан, суол быраабылатын кэспиттэрэ.
–Кэнэҕэскитин информационнай матырыйааллары эрдэттэн уһулуохпут, бэчээттэтиэхпит. Баҕар, анал баннердары ыйыахпыт. Билигин онно ким да сыыһа айаннаабат. Уруккуга холоотоххо, суолга тохтоон туруу, харан туруу суох буолла, – диэтэЕвгений Николаевич.
Манна бэлиэтээн аастахха, Гимеин сырыыта элбэҕинэн биллэр. Хас да оптуобус сылдьар буолан, тимир көлөлөр харан турааччылар. Бу оройуоҥҥа урукку өттүгэр суол быһылаана үгүстүк тахсара бэлиэтэнэр. Саҥа эргиир бу кыһалҕалары быһаарыа диэн эрэнэбит.
Эһиилги былаан – 18 эбийиэк
Куорат баһылыгын бастакы солбуйааччы 2021 сылга “Куттала суох уонна хаачыстыбалаах айан суоллара” национальнай бырайыак чэрчитинэн 18 эбийиэккэ үлэ ыытыллара былааннанарын туһунан иһитиннэрдэ.
Ол курдук, 2021 сылга Ленин проспегар (Хабаров уулуссатыттан Краснояров уулуссатыгар диэри учаастак), Окружной шоссеҕа (Жорницкай уул. Бүлүү трагар диэри, үлэ 2-с уочарата), Бабушкин уулуссатыгар (Сэбиэскэй Аармыйа 50 сыла уул. Очиченко уул.диэри), Пирогов уулуссатыгар (Петр Алексеев уул. Жорницкай уул. диэри), Ильменскэй уулуссаҕа (Чайковскай уул. Билибин уул. диэри) хапытаалынай өрөмүөн үлэтэ ыытыллыаҕа.
Ону таһынан Автодорожнай уокурукка Иван Кульбертинов, Гагаринскай уокурукка Жуковскай, Авиатордар, Можайскай, Строительнай уокурукка Халтурин уулуссалара, Мархаҕа Советскай уонна Олег Кошевой уулуссата, Тулагыга Николаев уулуссата өрөмүөннэниэҕэ.
Винокуров уулуссатыгар (Ильменскэй уул. Чайковскай уул. диэри учаастак) уонна Кангалааска Нагорнай уулуссаҕа суол ситимин саҥардыы үлэтэ ыытыллыаҕа.
Хатаска, Тулагыга, Табаҕаҕа элбэх оҕолоох ыаллар олорор кыбаарталларыгар киирии суол тутуллуоҕа. Ол курдук, уопсайа 30 км кэриҥэ суол өрөмүөннэниэҕэ. Маныаха 1,2 млрд солкуобай көрүллүөҕэ.
–Суоллар, бастатан туран, куорат олохтоохторугар оҥоһуллар. Ким баҕарар куорат салалтатыттан уонна бэдэрээтчиттэртэн бары ирдэбиллэри, технологиялары тутуһалларын, хаачыстыбалаах суоллары эрэйэр бырааптаах. Нэһилиэнньэ кыттыыта – суол үлэтин хаачыстыбатын хонтуруоллуур бастыҥ инструмент, – диэн тылларынан Евгений Григорьев суруналыыстары кытта онлайн көрсүһүүнү түмүктээтэ.
Ол курдук, 2019-2024 сылларга, биэс сыл устата, киин куорат суолларын 85 бырыһыана тупсарыллыаҕа. Элбэҕи эрэннэрэр кэскиллээх бырайыак сыыйа-баайа олоххо киирэр. Үтүмэн үлэ – иннибитигэр.
Сонуннар
28.11.2022 | 17:26
Сунтаардар хотугу дьүкээбил "анныгар"
27.11.2022 | 10:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 28 - ахсынньы 4 күннэригэр
24.11.2022 | 11:00
Саха сирин бастыҥ IT-бырайыактара
23.11.2022 | 17:30
Олоҕун науканы кытта ситимнээн
23.11.2022 | 17:00
Үс игирэ төрөөтө
23.11.2022 | 16:30
Куорат учууталларыгар — саҥа бириэмийэ
23.11.2022 | 16:00
Саамай кэрэ сүөһүнү таллылар
23.11.2022 | 15:56
«Үтүө санаа харыйата» оҕолор баҕа санааларын толорор
23.11.2022 | 15:00
Дьикти быыстапканы көтүтүмэҥ
23.11.2022 | 14:00
Нолуоккун төлөө — холкутук утуй!
23.11.2022 | 13:00
Кыһыҥҥы суоллар аһыллар болдьохторо билиннэ
23.11.2022 | 12:00
Саҥа дьылы — иэһэ суох
23.11.2022 | 11:00
Ыккытын босхо ыытымаҥ
23.11.2022 | 10:00
Дьоҥҥут аатын үйэтитиҥ
23.11.2022 | 09:00
Онлайн төлүөҥ — бириис сүүйүөҥ
23.11.2022 | 08:00
Сийиэскэ 500-тэн тахса дэлэгээт кытынна
20.11.2022 | 09:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 21-27 күннэригэр
19.11.2022 | 16:00
Эҥсиэли хочотугар, Максим Аммосов дойдутугар
18.11.2022 | 09:00
Саҥа саҕахтары арыйан, сонун хайысхалары тутуһан
17.11.2022 | 18:44
Дьиҥ олохтон кэпсээн ааптарын кытта көрсүһүү
Ордук ааҕаллар
Дьон | 19.11.2022 | 18:00
Николай Винокуров: «Дойдубар этэҥҥэ эргиллэн кэллим...»
«Боотур» этэрээт байыастарын ортотугар биһиги биир дойдулаахпыт Алаһыай нэһилиэгиттэн төрүттээх Николай Винокуров баарын истэн, кэпсэтиэхпин баҕардым. Ол эрэн сэһэргэһиибин хайдах-туох саҕалыахпын тобуларбар олус ыарахан этэ. Бу үлэ, үөрэх, сайдыы, тэрээһин туһунан суруйуу, кэпсэтии буолбатах... Бу — олох, дьылҕа, тыын былдьаһыы, өлүү-сүтүү, инники олох иһин охсуһуу туһунан сэһэргэһии. Николай тута хоруйдаабытыгар...
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 20.11.2022 | 11:00
Элэгэнтэй Адамов: «Сиэрдээх өй-санаа төрүт дьарыкка эрэ баар»
Бүгүҥҥү нүөмэргэ Чурапчы улууһун Чакыр нэһилиэгин олохтооҕо Элэгэнтэй Адамовы кытта тыа сирин олоҕун, итэҕэл, уус идэтин, сайдыы, норуот дьылҕатын, кэскилин туһунан сэһэргэстибит. Дьоҕурдаах киһи анаарыыта киэҥэ, этэр тыла оруннааҕа сөхтөрдө.
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
[[Билэ:|40px|Амма улууһа]] Бу Амма улууһун географиятыгар сыһыаннаах сиппэтэх ыстатыйа. Көннөрөн уонна эбэн көмөлөһүөххүн сөп.
|
oscar
|
Үһүгэр диэри саастаах оҕолоох, ийэ хапытаала көрүллэр дьиэ кэргэттэригэр, пандемия кэмигэр көмө быһыытынан олохтоммут эбии төлөбүрү оҥорорго, өрөспүүбүлүкэҕэ федеральнай бүддьүөттэн уопсайа 90,2 мөлүйүөн солкуобайтан тахса суума тыырылынна.
Муус устар 29 күнүнээҕи туругунан, өрөспүүбүлүкэ 16100 дьэ кэргэнэ 5000 солкуобайдаах эбии көмөнү тутта.
Биэнсийэ пуондатын Саха сиринээҕи салаата иһитиннэрэринэн, төлөбүр Ийэ хапытаалын эрдэ туһаммыт дьиэ кэргэттэргэ эмиэ көрүллэр. Бу көмөнү ыларга сүрүн ирдэбил: дьиэ кэргэҥҥэ 2020 сыл от ыйын 1 күнүгэр диэри үс сааһын туола илик оҕо баара.
Эбии көмөнү ийэ хапытаалын туоһу суруга суох ылыахха сөп. Биэнсийэ пуондатын уорганнара ый аайы көрүллэр эбии төлөбүрү оҥоруу туһунан быһаарыыны кытта тэҥҥэ туоһу суругу бэлэмниэхтэрэ.
Сонуннар
28.11.2022 | 17:26
Сунтаардар хотугу дьүкээбил "анныгар"
27.11.2022 | 10:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 28 - ахсынньы 4 күннэригэр
24.11.2022 | 11:00
Саха сирин бастыҥ IT-бырайыактара
23.11.2022 | 17:30
Олоҕун науканы кытта ситимнээн
23.11.2022 | 17:00
Үс игирэ төрөөтө
23.11.2022 | 16:30
Куорат учууталларыгар — саҥа бириэмийэ
23.11.2022 | 16:00
Саамай кэрэ сүөһүнү таллылар
23.11.2022 | 15:56
«Үтүө санаа харыйата» оҕолор баҕа санааларын толорор
23.11.2022 | 15:00
Дьикти быыстапканы көтүтүмэҥ
23.11.2022 | 14:00
Нолуоккун төлөө — холкутук утуй!
23.11.2022 | 13:00
Кыһыҥҥы суоллар аһыллар болдьохторо билиннэ
23.11.2022 | 12:00
Саҥа дьылы — иэһэ суох
23.11.2022 | 11:00
Ыккытын босхо ыытымаҥ
23.11.2022 | 10:00
Дьоҥҥут аатын үйэтитиҥ
23.11.2022 | 09:00
Онлайн төлүөҥ — бириис сүүйүөҥ
23.11.2022 | 08:00
Сийиэскэ 500-тэн тахса дэлэгээт кытынна
20.11.2022 | 09:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 21-27 күннэригэр
19.11.2022 | 16:00
Эҥсиэли хочотугар, Максим Аммосов дойдутугар
18.11.2022 | 09:00
Саҥа саҕахтары арыйан, сонун хайысхалары тутуһан
17.11.2022 | 18:44
Дьиҥ олохтон кэпсээн ааптарын кытта көрсүһүү
Ордук ааҕаллар
Дьон | 19.11.2022 | 18:00
Николай Винокуров: «Дойдубар этэҥҥэ эргиллэн кэллим...»
«Боотур» этэрээт байыастарын ортотугар биһиги биир дойдулаахпыт Алаһыай нэһилиэгиттэн төрүттээх Николай Винокуров баарын истэн, кэпсэтиэхпин баҕардым. Ол эрэн сэһэргэһиибин хайдах-туох саҕалыахпын тобуларбар олус ыарахан этэ. Бу үлэ, үөрэх, сайдыы, тэрээһин туһунан суруйуу, кэпсэтии буолбатах... Бу — олох, дьылҕа, тыын былдьаһыы, өлүү-сүтүү, инники олох иһин охсуһуу туһунан сэһэргэһии. Николай тута хоруйдаабытыгар...
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 20.11.2022 | 11:00
Элэгэнтэй Адамов: «Сиэрдээх өй-санаа төрүт дьарыкка эрэ баар»
Бүгүҥҥү нүөмэргэ Чурапчы улууһун Чакыр нэһилиэгин олохтооҕо Элэгэнтэй Адамовы кытта тыа сирин олоҕун, итэҕэл, уус идэтин, сайдыы, норуот дьылҕатын, кэскилин туһунан сэһэргэстибит. Дьоҕурдаах киһи анаарыыта киэҥэ, этэр тыла оруннааҕа сөхтөрдө.
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Бэс ыйын 8 күнэ – Арассыыйа үрдүнэн социальнай үлэһит күнэ. Саха сиригэр бу күнү 2001 сылтан бэлиэтииллэр.
Дьокуускай куоракка “Дьокуускай куорат нэһилиэнньэтин социальнай өҥөнөн хааччыйар кэлим киин” 1993 сылтан тэриллэн, күн бүгүн ситиһиилээхтик үлэлии олорор (дириэктэр Наталья Николаевна Пахомова).
Бу киин нэһилиэнньэ кыаммат араҥатыгар, ол аата дьиэҕэ кырдьаҕас уонна инбэлиит дьоҥҥо күннээҕи кыһалҕаларыгар араас көмөнү, өйөбүлү оҥорор. Тиийиммэт-түгэммэт буолуу, соҕотохсуйуу, доруобуйа мөлтөх туруга кырдьаҕас дьон социальнай өҥөнөн туһанар сүрүн биричиинэлэринэн буолар. Социальнай үлэһит олох хаамыытынан үлэлиир таһыма сайдан иһиэхтээх. Тоҕо диэтэххэ кини үлэтэ элбэх күүһү-сыраны, атын дьон кыһалҕатын чугастык ылынары эрэйэр.
Онно-манна кыайан сылдьыбат дьон күннээҕи кыһалҕата элбэх. Дьэ, бу түгэҥҥэ кинилэргэ күүс-көмө дьонунан социальнай үлэһиттэр буолаллар. Сорох кырдьаҕастар истиҥник-иһирэхтик кэпсэтиэхтэрин баҕараллар. Киһиэхэ кыра да болҕомто наада эбээт. Маннык түгэҥҥэ социальнай үлэһит кырдьаҕастары өйдүүр-өйүүр психолог буолар. Аҕам саастаахтар, маннык сулууспа баар буолан, олохторо чэпчиириттэн, кыһалҕалара быһаарылларыттан олус астыналлар, махтаналлар. Сорохтор хастыы эмэ сыл дьиэлэриттэн тахсыбаттар, таһырдьаны түннүгүнэн эрэ көрөллөр. Ол иһин чугас дьоно, уруута-аймаҕа суохтар социальнай үлэһиттэрин оҕолорун кэриэтэ саныыллар, ыалдьан больничнайга бардахтарына эбэтэр уоппуска ыллахтарына кинилэри суохтууллар. Сорох кырдьаҕастар үлэһиттэрин ахтан, кыра оҕолуу ытаан көрсөллөрө баар суол. Хор, оннук наадалаах үлэһиттэр эбээт.
Көмө, өйөбүл, тирэх буоларбыттан астынабын
Надежда Васильевна Чемезова бэйэтин көрөр-истэр дьонугар оннук күүтүүлээх киһинэн буолар.
– Надежда Васильевна, бастатан туран, бэйэҥ тускунан кылгастык билиһиннэр. Хантан төрүттээххин, дьиэ кэргэниҥ.
–1971 сыллаахха ахсынньы 21 күнүгэр Байаҕантай нэһилиэгэр Тиит-Арыы диэн бөһүөлэккэ төрөөбүтүм. Билиҥҥитэ Уус Алдан улууһа дэнэр. Кэргэннээхпин, үс оҕолоохпун.
– Социальнай эйгэҕэ үлэлээбитиҥ хас сыл буолла? Туох үөрэхтээххиний?
– Номнуо 12 сыл буолла. Буҕаалтыр үөрэхтээхпин.
– Хас киһини көрөҕүн-истэҕин? Дьонуҥ хас саастаахтарый? Туох көмөҕө наадыйалларый?
– Бүгүҥҥү күҥҥэ11 кырдьаҕаһы көрөбүн-харайабын. Саастарынан ылан көрөр эбит буоллахха, көрөр дьонум 64-тэн үөһэ саастаахтар. Биир тыыл бэтэрээнэ, атыттар 1, 2, 3 группалаах инбэлииттэр. Толорор үлэбит көрүҥэ элбэх. Хас биирдиилэригэр күннээҕи эбэтэр нэдиэлэтээҕи бородуукталарын атыылаһан биэрэбит. Хомунаалынай өҥөлөрүн тустаах тэрилтэҕэ тиийэн төлүүбүт. Босхо көрүллэр эмтэрин аптекаттан ылан илдьэбит. Сорох инбэлиит дьоммутугар босхо көрүллэр анал тэриллэрин тустаах тэрилтэлэртэн сүүрэн-көтөн, тиэрдэн биэрэбит. Сылын аайы дьоммут инбэлииккэ хос тахсалларыгар анаан, тустаах көмөнү оҥоробут. Дохуоттара тиийбэт дьоммутугар материальнай көмөнү ылалларыгар эмиэ көмөлөһөбүт.
– Ханнык өҥөлөрү оҥороҕутуй?
– Мин көрүүбэр 11 киһи баар. Кинилэргэ тиийэн, дьиэлэрин-уоттарын сууйан-сотон биэрэбин. Доруобуйалара аһааҕырдаҕына, поликлиниканан, балыыһанан илдьэ сылдьан көрдөрөбүн. Санаторийга, реабилитационнай кииҥҥэ, гериатрияҕа эмтэнэ киирэллэригэр докумуоннарыгар сүүрэбин. Кинилэр манна анал хамыыһыйаны бараллар.
– Аҥаардас эрэ дьону көрөҕүт дуу, оҕолорун кытта олорор дьоҥҥо эмиэ сылдьаҕыт дуу? Оҕо инбэлииттэри көрүү-истии, көмөлөһүү баар дуо?
– Олох соҕотох, аймахтара кыһаллыбат дьон бааллар. Сорохтор кэргэннээх, оҕолоох буолаллар. Кинилэр олох ыарахан усулуобуйатыттан көрүүгэ-истиигэ син биир наадыйаллар. Инбэлиит оҕолору көрүү-истии өҥөтө баар. Маны барытын социальнай тэрилтэлэр быһаараллар.
– Оҥорор өҥөҕүт төлөбүрэ төһө буоларый?
– Социальнай сайдыы уонна үлэ министиэристибэтэ2019 сыл тохсунньу 22 күнүгэр таһаарбыт анал бирикээһинэн өҥө оҥорор тарыып бигэргэтиллибитэ. Онон салайтаран үлэлиибит. Сэрии кыттыыллаахтара, огдооболоро, тыыл бэтэрээннэрэ уонна хамнас алын кээмэйэ тиийбэт кырдьаҕастарга босхо өҥөнү оҥоробут. Дьокуускай куорат нэһилиэнньэтин социальнай өҥөнөн хааччыйар кэлим кииҥҥэ биэс салаа баар.
– Социальнай үлэһиттэн туох ирдэнэрий?
– Үлэтигэр эппиэтинэстээх, тулуурдаах, бэрээдэктээх, идэтигэр бэриниилээх, эйэҕэс, үтүө майгылаах буолуохтаах. Маннык араҥаны кытта үлэлииргэ сүрүн болҕомто улахан оруолу ылар. Олох хаамыытынан үлэтигэр саҥа көрүүнү киллэрэн иһиэхтээх.
– Көмөҕө наадыйар дьону хайдах булаҕытый? Иһиттэххэ, итинник өҥө баарын сорохтор билбэттэр.
– Кыһалҕалаахтар кииммитигэр кэлэн, салайааччыны кытта көрсөн, кэпсэтэн, сүбэ-ама ылан бараллар. Ардыгар көмөҕө наадыйар дьону поликлиника сэбиэдиссэйиттэн, участковай быраастан ыйыталаһабыт.
– Социальнай өҥөҕө наадыйар киһиэхэ ирдэбилгит?
– Куһаҕан дьаллыга суох, уйулҕа өттүнэн чөл, сыстыганнаах ыарыыта суох буолуохтаах. Кииҥҥэ кэлэн, анал сайабылыанньа суруйдаҕына, анал хамыыһыйа кини дьиэтигэр тиийэн, хайдах, туох усулуобуйаҕа олорорун, маннык өҥөҕө чахчы наадыйар дуо диэн тустаах бэрэбиэркэни ыытар. Ол кэнниттэн хамыыһыйа быһаардаҕына, киниэхэ социальнай үлэһит көрүллэр.
– Инбэлиитэ суох эрээри кырдьаҕас, онно-манна сылдьар кыаҕа суох дьон маннык өҥөнөн туһаныахтарын сөп дуо?
– Туһаныахтарын сөп. Ити эппитим курдук, биһиги кииммитигэр, тустаах отделга кэлэн билсиһэллэрэ ордук. Кыайан кэлбэт түгэннэригэр чугас дьонун, аймахтарын ыытан быһаартарыахтарын сөп.
– Пандемия эһиги курдук хааччыйыы эйгэтигэр үлэлиир дьоҥҥо туох уларыйыылары киллэрдэ? Харыстанар, көмүскэнэр туох дьаһаллар ылыныллалларый? Бука, үлэҕит ыараатаҕа?
– Биллэн турар, олохпут-дьаһахпыт тосту уларыйда. Тэрилтэбит үлэһиттэригэр маасканан, бэрчээккинэн, дезинфекциялыыр тэриллэринэн толору хааччыйар. Төһөтүн да иһин, үлэбит сэрэхтээх. Араас дьону кытта алтыһабыт. Көрөр дьоммут астарын-үөллэрин, эмтэрин сакаастыыллар. Онон үлэбитинэн маҕаһыыннарга элбэхтик тиэстэбит.
Оптуобус сылдьар графига уларыйан, үлэбитинэн кэккэ ыарахаттары көрүстүбүт. Тохтобулга өр турабыт. Ыксаатахпытына, сорох ардыгар сатыы сылдьарга күһэллэбит. Хаачыйыы эйгэтигэр үлэлиир буоламмыт, көрөр дьоммутугар тустаах эбээһинэспитин син биир толоробут. Үлэбит хайысхата оннук. Көрөр дьоммутугар, 65 саастаахтарга кэрийэ сылдьан сухой паектары түҥэппиппит. Тэрилтэбит массыынанан хааччыйбыта.
– Салалта өттүттэн эһиги үлэҕитин төһө өйүүллэрий?
– Өйөбүл баар. Үлэбитинэн араас семинардар, куурустар ыытыллаллар. Араас тэрээһиннэргэ көхтөөхтүк кыттабыт. Мин санаабар, үлэ киһини теориянан буолбакка, быраактыканан үөрэтэр. Киһи ыарахаттары көрүстэҕинэ, бэйэтин үчүгэйдик салайдаҕына, бастыҥ үлэһит буолуон сөп.
– Үлэҕинэн биир эмит ситиһиигин сэгэтиэҥ дуу?
– Бу социальнай тэрилтэҕэ 12 сыл үлэлээбитим тухары араас кыһалҕалаах олохтоох, майгылаах дьону көрүстүм, алтыстым. Билигин да үлэлии сылдьабын. Кинилэргэ көмө, өйөбүл, тирэх буоларбыттан астынабын. Кинилэр олохторун-дьаһахтарын кыаҕым тиийэринэн, тупсара, киэргэтэ сатыыбын. Үлэбит үчүгэй түмүктээх буоллаҕына үөрэҕин. Күүспүтүгэр күүс, сүрэхпитигэр эрчим биэрэр. Син тугу эрэ ситиспит, кимиэхэ эрэ үтүөнү онорбут курдук сананабын. 1 группалаах инбэлиит киһи дьиэ ыларыгар көмөлөспүтүм. Үлэбинэн биир улахан көмөм диэххэ сөп. Киниэхэ хомунаалынайыгар иэстээх дьиэни биэрбиттэрэ. Ол дьиэ иэһин төлөттөрбөт туһугар докумуонун тус бэйэм сүүрэн-көтөн оҥорторбутум. Бу – биир улахан ситиһиим.
– Түмүккэр баҕа санааҥ.
– Бииргэ үлэлиир кэллиэгэлэрбин идэлээх бырааһынньыкпытынан эҕэрдэлиибин. Бары түмсүүлээх буолуоҕуҥ.
Раиса Михайловна Иннокентьева, 2-с группалаах инбэлиит:
– Мин 2011 сылтан инбэлииппин. Онон 2014 сыллаахха социальнай үлэһити сыһыарбыттара. Надежда Чемезова биһиги дьиэ кэргэҥҥэ саамай чугас киһибит буолар. Тустаах үлэтигэр эппиэтинэстээхтик сыһыаннаһар. Күннээҕи аспын, эмпин аҕалан биэрэр, дьиэбин-уоппун сууйар-сотор. Икки сылга биирдэ реабилитационнай кииҥҥэ, “Абырал”, “Чэбдик” санаторийдарга сынньана киирэрбэр докумуоммун сүүрэн-көтөн, үтүө суобастаахтык барытын толорторор. Олус ыраас, кыһамньылаах үлэһит. Хайдах, туох олорорбун, доруобуйам туругун куруук ыйыталаһар. Кинини социальнай үлэһиттэр күннэринэн эҕэрдэлиибин.
Сонуннар
28.11.2022 | 17:26
Сунтаардар хотугу дьүкээбил "анныгар"
27.11.2022 | 10:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 28 - ахсынньы 4 күннэригэр
24.11.2022 | 11:00
Саха сирин бастыҥ IT-бырайыактара
23.11.2022 | 17:30
Олоҕун науканы кытта ситимнээн
23.11.2022 | 17:00
Үс игирэ төрөөтө
23.11.2022 | 16:30
Куорат учууталларыгар — саҥа бириэмийэ
23.11.2022 | 16:00
Саамай кэрэ сүөһүнү таллылар
23.11.2022 | 15:56
«Үтүө санаа харыйата» оҕолор баҕа санааларын толорор
23.11.2022 | 15:00
Дьикти быыстапканы көтүтүмэҥ
23.11.2022 | 14:00
Нолуоккун төлөө — холкутук утуй!
23.11.2022 | 13:00
Кыһыҥҥы суоллар аһыллар болдьохторо билиннэ
23.11.2022 | 12:00
Саҥа дьылы — иэһэ суох
23.11.2022 | 11:00
Ыккытын босхо ыытымаҥ
23.11.2022 | 10:00
Дьоҥҥут аатын үйэтитиҥ
23.11.2022 | 09:00
Онлайн төлүөҥ — бириис сүүйүөҥ
23.11.2022 | 08:00
Сийиэскэ 500-тэн тахса дэлэгээт кытынна
20.11.2022 | 09:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 21-27 күннэригэр
19.11.2022 | 16:00
Эҥсиэли хочотугар, Максим Аммосов дойдутугар
18.11.2022 | 09:00
Саҥа саҕахтары арыйан, сонун хайысхалары тутуһан
17.11.2022 | 18:44
Дьиҥ олохтон кэпсээн ааптарын кытта көрсүһүү
Ордук ааҕаллар
Дьон | 19.11.2022 | 18:00
Николай Винокуров: «Дойдубар этэҥҥэ эргиллэн кэллим...»
«Боотур» этэрээт байыастарын ортотугар биһиги биир дойдулаахпыт Алаһыай нэһилиэгиттэн төрүттээх Николай Винокуров баарын истэн, кэпсэтиэхпин баҕардым. Ол эрэн сэһэргэһиибин хайдах-туох саҕалыахпын тобуларбар олус ыарахан этэ. Бу үлэ, үөрэх, сайдыы, тэрээһин туһунан суруйуу, кэпсэтии буолбатах... Бу — олох, дьылҕа, тыын былдьаһыы, өлүү-сүтүү, инники олох иһин охсуһуу туһунан сэһэргэһии. Николай тута хоруйдаабытыгар...
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 20.11.2022 | 11:00
Элэгэнтэй Адамов: «Сиэрдээх өй-санаа төрүт дьарыкка эрэ баар»
Бүгүҥҥү нүөмэргэ Чурапчы улууһун Чакыр нэһилиэгин олохтооҕо Элэгэнтэй Адамовы кытта тыа сирин олоҕун, итэҕэл, уус идэтин, сайдыы, норуот дьылҕатын, кэскилин туһунан сэһэргэстибит. Дьоҕурдаах киһи анаарыыта киэҥэ, этэр тыла оруннааҕа сөхтөрдө.
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
1) бырыылаах[[бырыы]]лаах, муохтаах эбэтэр оттоох, [[сайын]] 50—100 см эрэ ирэр туой буордаах сир оборчото; 2) ньаҕайдана сылдьар инчэҕэй [[буор]].
|
oscar
|
Муора диэк 2тт6гэр 6с 466счу кэриэтэ километырынан та8нары турар паселок Сындасско, Носкуо 6рэгин у8а диэк 2тт6гэр. Онно Носкуо 6рэгэ кэ8иир онтон буолар Хатангский залив. Сындасска ки4илэрэ ыа4актааччылар: «Барыам 4ынньана итии 4иргэ…Рыбнайга». Сындасска турар муора кырытыгар, залив уута туустаак. Ол и4ин буо гинилэр ууну к62ллэртэн ылааччылар и4ээри. Ууну, буу4у трактарынан та4ааччылар.
1сс62 поселок визитный картачката ити буо 5рд6к кайа. Ыраактан к2ст62ччу ити 5рд6к кайа. Урут ити кайаттан уголь оронооччулар уот оттунаары. Ити уголь каччаттан да баарын ким да билбэт. Ити уголь Котуй да уголиттан каалбат качестватынан.
Сындасска тыы4ычча тогус 466с отут биир дьылга турбута. Паселок к6нэ6н таба эмийдиир ыйын б6т6г646гэр ылааччылар, таба к6н6н кытта.
Сындасска дьонноро бэрт багараллар паселактарын. Аныга диэри гинилэр паселактарын ту4унан элбэк 246 4уруйаллар.
Му8 кытаанак кэмнэрэ – ити репрессияны кытта 4эрии. Ити кэм8э ки4илэр былыргылыы олорооччу этилэрэ. Дьактардар у4ун на8саны тардааччылар, тирии, тыс имиттээччилэр, та8ас, атак тигээччилэр, о8оогу кынньаран 4ыа о8орооччулар, эти катарааччылар, балыгынан бааркы, кэрдилэк, кабардаак о8орооччулар. Эр ки4илэр балыктааччылар, бултааччылар, табалааччылар, мастанааччылар, 4ырга, 4эп о8остооччулар, илим абырактанааччылар.
Сындасскага былыр ойуннар баар этилэрэ. Ки4илэри кытта догордуу олорооччу этилэрэ, бэйэ - бэйэ к2м2л2422чч6лэр, ыалдьар ки4илэргэ, т6лайактарга, кырдьагастарга к2м2л2422ччулэр. Ити к2рд6к былыр былыргыттан олорооччу этилэрэ. Оргуйакан ки4илэр 4а8а 6йэгэ олоро 62рэммиттэрэ.
Раскулачивание 4агына баайдары кайыыга ыппыттара, ки4и а8ара 4онон кэлбэтэгэ онтон.
Кэнники улакан 4эрии 4ин 4уол кээспитэ. Аччык 6йэ этэ, тымныы. Былыргылар кэпсээччилэр 46рдэк кытаанак 6йэ ааспыта. 3эриигэ к2м2л2422чч6 этилэрэ, табаны буо бэйэлэрэ 4иэччитэ 4уок этилэрэ. Сындасскаттан даагыны 6г6с ки4и 4эриигэ барбыта, ки4и а8ара кэлбэтэгэ.
Дьыллар аа4аннар олокторо 4иэсэ 6ч6гэй буолбута. Ки4илэр к242 4ылдьааччылар, 4айын ура4а дьиэннэн, кы4ын балогунан. Т62рт уонча дьылларга дьиэлэри туппутара ньуучча ма4ынан.
Эдэр ки4илэр 62рэнээччилэр колхоз 6лэ4иттэригэр. Сындасска тыы4ычча тогус 466с отут агыс дьылга Калинин колхоза буолбута. Гини председателя Чуприн Влас Петрович этэ онтон Киргизов Алексей Степанович.
Онтон «Арктика» совхоза буолбута. Ол кэм8э паселак лапкатык турбута. Сындасскага инфраструктура барыта баар. Сындасска Попигайы кытта Новорыбнай к2рд6к – таба4ыттар паселага. К242 4ылдьар кэргэннэр бэйлэр олокторун, тылларын багараллар, атын ологу 42б6лэбэттэр. Гинилэр т2р22б6т 4ирдэрин карыстыыллар. Тыатагылар балыкчыт к6н6гэр, таба к6н6гэр онтон паселактарын к6н6гэр паселакка киирээччилэр.
Му8 баскуой, му8 улакан пра4ынньык – ити таба к6нэ. Му8 ыраактаагы 6с паселакка каалбыттар былыргы обычайдара, т2р22б6т тыллара. Оголор пра4ыньактарга онньуу – онньуу бэйэлэрин тылларын, культураларын умнубаттар.
Сындаскагаа т62рт уонча дьиэ турар. Пра4ынньыкка паселактарын баскуойдааччылар, флажоктары, шариктары ыйааччылар, табалар 4эптэрин, ура4аа дьиэ 2лд6ннэрин баскуой багайы ойуулаан тигээччилэр, ки4илэр му8 баскуой 4акалыы тигиллибит та8астарын кэтээччилэр, 4ака ки4и астарын бу4арааччылар. Пра4ынньыкка ыалдьыттар иттэ кэлээччилэр.
Сындаскага му8 уус 4элиннэн, муо4унан, ма4ынан о8орор ки4илэр бааллар. Гинилэр 6лэлэрин ытааччылар окружной, краевой, международный выставкаларга.
Ол 6рдугэр эдэр ки4илэр грантары 4уруйааччылар. Икки тыы4ычча токсус дьылга гинилэр мини – проект 466йб6ттэрэ, онон паселакка ороктору о8орбуттара.
1сс62 икки проекты 466йбуттэрэ «Процветай наш поселок», «Зов из прошлого». Онон икки балогу туппуттара, олору музей о8орбуттара. 1сс62 икки ура4а дьиэ 6б6н о8орбуттара, ас, та8ас, спортивный инвентарь ылбыттара. Кырдьагастар оголорго биэрэллэр бэйэлэрин опыттарын. Икки тыы4ычча токсус дьылга му8 6ч6гэй администрация тойоно буолбута Бетту Анна Ильинична Сельский руководитель наминацияга.
|
oscar
|
Табаҕа суох күн (World No Tobacco Day). 2020 сыллаахха бу күн сүрүн болҕомтото табаҕы оҥорон таһаарааччылар уонна атыылааччылар ыччаты сутуйар бэлиитикэлэригэр туһаайыллар.
Аан дойдуга Тэҥэ суох буолууну утары охсуһар күн. Дьадайыыны кыччатыыга уонна киһи-аймах барыта баайдык-тоттук олоруутугар туһуланар.
Арассыыйаҕа Адвокатура күнэ.
Түбэлтэлэр[биики-тиэкиһи уларытыы]
1223 — Калка өрүскэ кыргыһыы: Сүбэдэй уонна Дьэбэ нойон салалталаах монгол сэриитэ Киевскэй Русь уонна кыпчак сэриилэрин үлтүрүппүт.
1293 — Билиҥҥи Индонезияҕа баар Ява арыытын бас бэриннэрэр соруктаах улахан монгол (Юань импиэрийэтэ) сэриитэ олохтоох дьон соһуччу саба түһүүлэригэр түбэһэн кыайтарбыт. Бу Сурабайа куоратын олохтоммут күнүнэн ааҕыллар.
1859 — Лондоҥҥа Биг Бен чаһыыта хаамыытын саҕалаабыт.
1879 — Берлиҥҥэ бастакы электрическэй тимир суол аһыллыбыт уонна бастакы электрическэй пуойас көрдөрүллүбүт.
1891 — Владивостокка Транссибир магистралын тутуута үөрүүлээхтик саҕаламмыт.
1918 — Уһук Илиннээҕи байыаннай уокурук (ДВО) тэриллибит — Арассыыйа сэбилэниилээх күүстэрин холбоһуга. Билигин Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр, Приморскай, Камчатка уонна Хабаровскай кыраайдар, Амур, Магадан, Сахалин уобаластарыгар, Чукотка автономиялаах уокуругар уонна Дьэбириэй автономиялаах уобалаһыгар дислокацияланар. Уокурук штааба Хабаровскай куоракка баар.
1945 — батальонун сатабыллаахтык хамаандалааһынын, өстөөхтөрү кытта кыргыһыыларга хорсун быһыытын иһин Ньурбаттан төрүттээх гвардия капитана Николай Чусовскойга Сэбиэскэй Сойуус Дьоруойун аата иҥэриллибитэ.
1978 — Саха АССР Үрдүкү Сэбиэтин 8-с уочарата суох сиэссийэтигэр саҥа Конституция ылыныллыбыт.
1990 — Саха АССР оскуолатын үтүөлээх учуутала диэн ытык аат Ороһутааҕы норуот педагогикатын түмэлин олохтооччутугар Константин Чиряевка иҥэриллибит.
1994 — Магадаан уобалаһын дьаһалтатын аҕыйах ахсааннаах омуктары өйүүр уурааҕар Магадаан сахалара Дьэһиэй сахалара диэн аатынан киирбиттэрэ. Манна даҕатан эттэххэ, Дьэһиэй диэн сүүнэ күөл Красноярскай кыраайга баар, онно былыр былыргыттан сахалар түөлбэлээн олороллор.
2010 — СӨ иккис бэрэсидьиэнэ Вячеслав Штыров эмискэ дуоһунаһыттан барбыт, бэрэсидьиэн эбээһинэһин толорооччунан Егор Борисов буолбут.
Төрөөбүттэр[биики-тиэкиһи уларытыы]
1918 — Витим бөһүөлэгэр Александра Серкина (2007 өлб.) — ангиохирург, мэдиссиинэ билимин дуоктара. Александра Васильевна өр сылларга Иркутскайга хирургия отделениетын салайбыта, Иркутскай ангиохирургиятын төрүттээбитэ. Арассыыйа уонна Бүрээтийэ үтүөлээх бырааһа. Эдэр сылдьан Халымаҕа "кыра маама" диэн ааттанар, ол саҕана киһи бөҕөнү өлөрөр корь ыарыы эпидемиятын кытта ситиһиилээхтик охсуспутун иһин "Саха АССР 15 сыла" диэн бэлиэннэн наҕараадаламмыта.
1927 — Егор Шестаков—Эрчимэн (07.03.1996 өлб.) — бэйиэт, литэрэтиирэни ырытааччы.
Өлбүттэр[биики-тиэкиһи уларытыы]
1951 — Андрей Саввин — Өндөрүүскэ (21.11.1896 төр.) — саха аһын-үөлүн, көмөр сиэрин-туомун чинчийбит этнограф учуонай. Биир үлэтигэр өрөбөлүүссүйэ иннинэ Илин эҥээр сахалара Бүлүү сахаларыттан аҕыйаҕа суох сыманы сииллэрин көрдөрбүтэ.
1993 — Реас Кулаковскай (08.04.1914 төр.) — бэйиэт, суруйааччы. Аҕата Өксөкүлээх Өлөксөй Бүлүү училищетыгар үлэлии сырыттаҕына Бүлүү куоратыгар төрөөбүтэ. Өксөкүлээх бэһис оҕото. Бэйэтэ аҕыс оҕолоох.
Төрдө — «https://sah.wikipedia.org/w/index.php?title=Халыып:Бу_күн:05-31&oldid=354315»
Категория:
Халыыптар:Туох буолбута күнүнэн
Навигация
Тус бэйэ туттар тэриллэрэ
Ааккын эппэтиҥ
Ырытыы
Суруйуу тиһилигэ
Бэлиэтэнии
Киир
Аат даллара
Халыып
Ырытыы
саха тыла
Көрүү
Ааҕыы
Биики-тиэкиһи уларыт
Устуоруйатын көрүү
Эбии
Навигация
Сүрүн сирэй
Рубрикалар
А - Я
Бастыҥ ыстатыйалар
Түбэспиччэ сирэй
Туох буола турара
Тэриллэр
Бикипиэдьийэ:Түмсүү сирэ
Кэпсэтэр сир
Кэнники уларытыылар
Саҥа ыстатыйалар
Көмө
Бу сири өйөө
Сэп-сэбиргэл
Манна сигэнэллэр
Сигэнэр уларытыылар
Билэни угуу
Анал сирэйдэр
Куруук баар сигэ
Сирэй туһунан
Викиданные кэрискэ
Печать/экспорт
Скачать как PDF
Бэчээттииргэ аналлаах барыл
Атын омук тылынан
Аԥсшәа
Afrikaans
العربية
Asturianu
Azərbaycanca
تۆرکجه
Беларуская
Беларуская (тарашкевөца)
Български
বাংলা
Bosanski
Català
閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄
Нохчийн
کوردی
Čeština
Чӑвашла
Dansk
Deutsch
Ελληνικά
English
Español
Euskara
فارسی
Suomi
Føroyskt
Français
Gaeilge
贛語
Galego
עברית
Hrvatski
Հայերեն
Italiano
ქართული
Қазақша
한국어
Къарачай-малкъар
Lëtzebuergesch
Lietuvių
Latviešu
Македонски
Bahasa Melayu
مازِرونی
Nederlands
Norsk bokmål
Polski
Português
Română
Русский
Srpskohrvatski / српскохрватски
Slovenščina
Soomaaliga
Shqip
Српски / srpski
Svenska
தமிழ்
ไทย
Türkçe
Татарча/tatarça
Українська
Oʻzbekcha/ўзбекча
Tiếng Việt
中文
Bân-lâm-gú
粵語
Сигэни уларыт
Бу сирэйи бүтэһигин 06:25 31 Ыам ыйын 2020 уларыппыт.
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Sakha-sire.ru саайт сүрүн эрэдээктэрэ Ч. Н. Гаврильев. Сибээскэ, информационнай технологияҕа уонна маассабай коммуникацияҕа кэтиир федеральнай сулууспаҕа киирбит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77-84126.
Тэрийэн таһаарааччы: «Сахамедиа РИИХ АО».
«Саха сирэ» саайт матырыйаалларын толору эбэтэр быһа тардан туһанар түгэҥҥэ булгуччу гиперсыылка ирдэнэр. Хаартыскалары, видео-устуулары, онтон да атын мультимедийнэй матырыйааллары эрэдээксийэттэн суругунан көҥүлэ суох туһанаргыт бобуллар.
|
oscar
|
Күөх маайынан, сайын аана арыллан эрэринэн “Таатта” түмэл коллективын аатыттан бука бары улууспут, Өрөспүүбүлүкэбит олохтоохторун, түмэлбит ветераннарын итиитик-истиҥник эҕэрдэлиибит!
|
oscar
|
ВсеАГИКИАЙАР КУТВ КАДРЕВОСПИТАНИЕ. ИИТИИИcкусствоИНТЕРЕСНОКАК ЭТО БЫЛОКИНОКЛАССИКАКэнчээриКРАСОТА. КЭРЭ ЭЙГЭТЭКультураФедерация танцевального спорта РСЯКУЛЬТУРНОЕ НАСЛЕДИЕЛичность. Айар дьоҕурдаах дьоммутМУЗЕИМУЗЫКАЛЬНАЯ ПАУЗАНаукаНАШИ ДРУЗЬЯОБЛОЖКА НОМЕРАОБРАЗОВАНИЕПРИЯТНОГО АППЕТИТА. МИННЬИГЭСТИК АҺААҤРепутация. КарьераРОДИНА — ДОЙДУМ БАРАХСАНСОЮЗ ДИЗАЙНЕРОВ, ХУДОЖНИКОВСПЕКТАКЛИСПОРТТанцы. Саха үҥкүүтэМБУК ДЮЭЦ «КЫТАЛЫК»ТЕАТР
Кэнчээри
Кэрэҕэ кынаттыыр, сырдыкка угуйар «Кэнчээри»
Кэнчээри
Мой творческий путь
НТТ РС(Я) ИМ. С.А. ЗВЕРЕВА — КЫЫЛ УОЛА
Заявление медиа группы «Айар Кут» к вопросу намерения Министерства культуры …
АЙАР КУТ
Благотворительный концерт «АЙАР КУТ»
ВДОХНОВЕНИЕ
АКЦИИ / СКИДКИ
Фотограф Мичил Яковлев
Александр Маликов — видеограф
Фотограф Николай Барашков
Фотограф Иван Петров
ИСТОРИЯ СУОЛА
ВАЛЬС ПОБЕДЫ
Танцы / Музыка / Видео
КОЛЛЕКТИВЫ
Календарный план 2022
НОВОСТИ «ВАЛЬС ПОБЕДЫ»
ОТЗЫВЫ
Домой Журнал ТӨРҮТ ДОРҔООН Ох саа кырыымпа — уруулуу омуктарга бастакынан оҥоһуллан, улахан биһирэбили...
Журнал
ТӨРҮТ ДОРҔООН
Ох саа кырыымпа — уруулуу омуктарга бастакынан оҥоһуллан, улахан биһирэбили ылбыта
Кэнники сылларга Кыл Саха ансаамбыл туһунан элбэхтик суруллар. Кырдьыга, кинилэр өбүгэлэрбит былыргы дорҕооннорун кылынан оҥоһуллубут үнүстүрүмүөннэргэ оонньоон, дьиҥ саха буоларбытын, өбүгэбит философиятын, олох муудараһын көрдөрөллөр. Дьэ, маннык дьоннортон, биһиги уонна кэлэр көлүөнэ билэн эрдэхпит өбүгэбит олоҕун, кинилэр уратыларын.
Ансаамбыл дьонуттан биир ураты суоллаах-иистээх, тута айааччы уонна маастар Руслан Габышевтыын кэпсэтиибит саҕаланар.
Корр. Руслан Прокопьевич,олоххо көрүүгүн, оҕо сааскар дорҕоону уратытык ылыныыгын кэпсээ, эрэ?
Р.Г. Оҕолортон уратыта суох этим эрээри, куруук тыаһы сэргиир этим. Тыаһы сэргиир, көрдүүр сааһым түөртээхпиттэн саҕаламмыта. Дьэ, ханна эмэ тыас тыаһаата да, төттөрү төннөн кэлэн, онно иһийэн туран иһиллиирим, ол тыас ыраата баран ханна эрэ сүтэн хааларын, дьэ улаханнык дьиктиргиирим. Ол нууччалыы эттэххэ, резонанс ханна эрэ сыыйа охсуллан сүтэрин дьиктиргээн, истибит тыаспын хат-хат охсон өөр да өр буоларым. Ол тыас, куруук оскуолаттан кэлэрбэр-барарбар телеграмм остуолбатыгар баара. Тымныыга оҕустахпына, дьэ дуоһуйарым. Эбэтэр дьиэни көтүрэр кэмнэригэр хаптаһын тостор тыаһын эмиэ сөбүлээн истэрим, иһийэн истэн турарым, сороҕор тимир буочуканы дэлби аалан эһээбиттэн үүрүллэрим. Ханна эрэ туох эмэ тыас тыаһыырын кулгааҕым иһиттэ да, элээрдэн кэлэн ол тыаһы таһаара сатыырым. Кыһынын тоҥмут күөлгэ мууһу охсор этим, аны ити дьарыктарбын тоҥуохпар, бэйэм дуоһуйуохпар дылы оҥорорум. Өссө биир ураты дьарыгым диэн, таҥас ыйыыр быаны до, ре, ми, фа, соль, ля, си диэн нотаны таһаара-таһаара, быабын кылгатан иһэрим. Дьэ, дьикти диэтэҕиҥ…
Кыра кылаастарга үөрэнэр эрдэххэ, оскуолаҕа пианино баара. Кимнээх тыаһаталларын билбэт этим эрээри, ыраахтан истэн, улахан дьон буолан баран, сыыһа баттаан сыыһа тыаһы таһаараллар эбит дуу – дии саныырым. Ити биэспэр-алтабар буолуо. Биир кэмҥэ оскуолаҕа, көрүдүөргэ пианино турбута. Дьэ, оҕолор, перемена устатын тухары бу пианиноҕа оонньоон аҕай биэрбиппит. Уруок кэнниттэн хаалан да оонньуурбут, үүрүллүөхпүтүгэр дылы. Ол тыаһатар кэмҥэ, мин аны быһаарар этим, бу өртө настройкалаах, бу өртө суох диэммин. Дьэ, ити курдук, оҕо сааспыттан тыаһы-ууһу сэргиир, истэр, ылынар, араарар этим. Санаабар, ити тыаһатар кэмнэрбэр бэйэм үнүстүрүмүөн иһигэр киирэн хаалар курдугум. Бука, кыра эрдэхпиттэн сахалыы дорҕоону көрдүү сатаабытым буолуо.
Читайте также: Төрүт дорҕоон алыба
Корр. Дьэ, ити айыллыыгынан билигин саха дорҕооннорун таһаарар үнүстүрүмүөннэри оҥорор маастар буоллаҕын. Өр кэмҥэ сахалыы үнүстүрүмүөн сүтэ-симэлийэ сылдьыбыта дии. Онуоха араас былыргы дорҕооннору таһаарар үнүстүрүмүөннэри айан саха уустара сөргүтэн таһаардылар. Кинилэр ортолоругар эн эмиэ бааргын. Ох саа кырыымпа туһунан сэһэргээ эрэ…
Р.Г. Мин бастаан, Тааттаҕа, 2013 сыллаахха , биллиилээх хомус ууһа Александр Чахов аатынан ыытыллыбыт уустар куонкурустарыгар кыттан, кыайбытым. Онтон ыла өйбүн-санаабын чочуйан, өбүгэлэрбит туттубут, айбыт, дорҕооннору таһаарар үнүстүрүмүөннэри сөргүтэн оҥорорго ылсыбытым. Мин оҥорбут муусука үнүстүрүмүөннэрбинэн С.А.Зверев- Кыыл Уола аатынан СӨ үҥкүү национальнай тыйаатырын иһинэн тэриллибит төрүт дорҕоон бөлөҕө «Кыл Саха”, “Кыл кырыымпа” оонньуур.
Ох саа кырыымпаны оҥорорго биллиилээх музыковед Аиза Петровна Решетникова этии киллэрбитэ. Аан дойду муусукатын төрдө ох сааттан саҕаламмыта диэбитэ. Үс сылы быһа эппитэ. Тута ылсан биэрбэтэҕим. Онтон Ох саа кырыымпаны куобах айатыгар майгыннатан, оҥорбутунан барбытым. Ох саа кырыымпаны оҥорорбор, биллэн турар, оҕо сааһым өйдөбүлэ киирэн кэлбитэ. Түөрт саастаах эрдэҕинээҕи өйбөр, куобах айатынан сөбүлээн оонньуурум, струна курдугун олус интэриэһиргиирим киирэн кэлбитэ. Ол струнаны сөбүлээн эмиэ аалан аҕай биэрдэҕим дии. Былыр струнаны тирииттэн оҥороллор эбит. Кыһын, сиигэ суохха айаны туттан эрдэхтэрэ дии. Эһэлээҕим биллэн турар, куобах айатын уһуннук оонньоппотторо биллэр, ол иһин таҥас ыйыыр быанан айаны үтүктэн оҥорон баран, чааһы чааһынан дьарыктанарбын көрөн, эһэм үүрэрин санаан ылбытым.
Дьэ, ити өйдөбүллэр, ити туохха эрэ дьулуһуум барыта билигин түмүллэн былыргы дорҕооннору таһаарар муусука үнүстүрүмүөннэрин айабын. Этэргэ дылы, оҕо эрдэхтэн ааларбын сөбүлүүр эбиппин. Ох саа кырыымпа миэтэрэ курдук уһуннаах, үс см кэтиттээх, хахтаах. Хаҕын ох сааҕа кыбытан оонньуохха сөп, оччоҕо тахсар дорҕоон улаханнык иһиллэр буолар. Усилителэ суох дорҕоон улаханнык, чуолкайдык иһиллэр. Ити элбэх толкуйтан таҕыста. Астана куоракка Аан дойдутааҕы фестивалыгар хаста да кыттыбытым, Ох саа кырыымпа уруулуу омуктарга кимҥэ да суох диэн быһаарбыттара. Виолончелистар ох саа кырыымпаны көрөн баран, диапазона киэҥ да эбит диэн сөхпүттэрэ, үрдүк сыананы быспыттара.
Читайте также: Удьуор күүһэ - олох төрдө
Арассыыйа композитордарын сойууһун бэрэссэдээтэлэ Рашид Фагимович тус бэйэтинэн ыҥырбытыгар көрсүһүүгэ сылдьыбытым. Ол кэмҥэ кини Аан дойду композитордарын муспут этэ.
Уопсайа биэс устууканы оҥордум. Ох саа кырыымпа тыаһы араастаан таһаарар. Охсон оонньуоххун, хомус курдук айаххар тутуоххун, скрипка курдук аалыаххын сөп. Ону таһынан, барабан курдук охсуоххун эмиэ сөп. Ити хас биирдии көрүҥ дорҕооннору уларытар.
Бу кырыымпаны Уус Алдантан, Үөһээ Бүлүүттэн сакаастаан ыллылар. Бэйэтэ Аллайыаха улууһун Чокурдааҕыттан төрүттээх, СӨ култууратын үтүөлээх үлэһитэ Афанасий Томскай оонньоон эрэриттэн үөрэбин, долгуйабын. Ситиһиини баҕарабын.
Корр. Ох саа кырыымпаҥ сүрэхтэниитин, дойдун дьоно, Мэҥэ-Хаҥалас Олоҥхо Дьиэтин кэлэктиибэ үйэтитэн, “Байанайбар махталым” диэн бэртээхэй килиип устубутун санаан ааһыахха уонна маастар быһыытынан билигин тугунан дьарыгыраҕын?
Р.Г. “Байанайбар махталым” килииби Сыымах сиригэр устубуттара. Былыргы булчуттар ыраах сиргэ, уһун кэмҥэ тыаҕа бултуу баралларыгар итинник халыҥ таҥастаах буолаллар. Хайаатар да уоттарын аһатан, Баай барыылаах Байанайтан көҥүл ылан, бултунан хатаҕалыылларыгар көрдөһөллөрө. Бу килиипкэ Ох саа кырыымпанан оонньуурум көстөр. Араас былыргы кылыһах, дьиэрэтии дорҕооннор тахсаллар.
Билигин, бу кэмҥэ эмиэ биир саҥа ыҥырҕаан тыаһыыр үнүстүрүмүөнү бүтэрэн эрэбин. Икки харыс уһуннаах, хамыйах саҕа, төгүрүк моһоонноох. Саҥа атын дорҕоону айан таһаардым. Аатын арааһата, Ыҥырҕаан диэн ааттыырым буолуо.
Корр. Руслан Прокопьевич, “Айар Кут” айар түмсүү республика талааннаах дьонун түмтэ. «Кыл Саха” бу түмсүү ыытар култуурунай дьаһалларыгар барытыгар кыттар. Бу олунньу ый 14 күнүгэр, Майаҕа, Айар Кут түһүлгэтигэр, эһиги эмиэ кыттаары сылдьаҕыт. Дьэ,төрөөбүт-үөскээбит Мэҥэн дьоно талааннаах уолларын оҥоһугун харахтарынан көрүөхтэрэ, ансаамбыл толоруутугар былыргы дорҕооннору кулгаахтарынан истиэхтэрэ турдаҕа. Дьикти кэрэ эйгэтигэр киириэхтэрэ диэн эрэнэбин. Ситиһиини баҕарабын.
Саха кылын ыллаппыт, араас былыргы дорҕооннору таһаарар үнүстүрүмүөннэри айар маастарга Руслан Габышевка саҥаттан саҥа дабайыылары, үрдэллэри баҕарыаҕыҥ, маннык дьоннор баар буоланнар саха норуота Аан дойдуга былыргыттан ырыалаах, муусукалаах омук быһыытынан биллэр.
Кэпсэттэ, Айар Кут айар түмсүү суруналыыһа Лариса Аввакумова
Предыдущая статья“Таптал талыыта” ырыалаах олоҥхо спектакль (Муки любви)
Следующая статьяҮс күн (Три светила) олоҥхо
Ayar Kyt
СХОЖИЕ СТАТЬИБОЛЬШЕ ОТ АВТОРА
ТӨРҮТ ДОРҔООН
Удьуор күүһэ — олох төрдө
Иcкусство
Төрүт дорҕоон алыба
ОСТАВЬТЕ ОТВЕТ Отменить ответ
Войдите, чтобы оставить комментарий
О НАС
Популяризация культуры и искусства Республики Саха (Якутия)
Свяжитесь с нами: [email protected]
СЛЕДУЙ ЗА НАМИ
На главную
Журнал
ВсеАГИКИАЙАР КУТВ КАДРЕВОСПИТАНИЕ. ИИТИИИcкусствоИНТЕРЕСНОКАК ЭТО БЫЛОКИНОКЛАССИКАКэнчээриКРАСОТА. КЭРЭ ЭЙГЭТЭКультураФедерация танцевального спорта РСЯКУЛЬТУРНОЕ НАСЛЕДИЕЛичность. Айар дьоҕурдаах дьоммутМУЗЕИМУЗЫКАЛЬНАЯ ПАУЗАНаукаНАШИ ДРУЗЬЯОБЛОЖКА НОМЕРАОБРАЗОВАНИЕПРИЯТНОГО АППЕТИТА. МИННЬИГЭСТИК АҺААҤРепутация. КарьераРОДИНА — ДОЙДУМ БАРАХСАНСОЮЗ ДИЗАЙНЕРОВ, ХУДОЖНИКОВСПЕКТАКЛИСПОРТТанцы. Саха үҥкүүтэМБУК ДЮЭЦ «КЫТАЛЫК»ТЕАТР
Кэнчээри
Кэрэҕэ кынаттыыр, сырдыкка угуйар «Кэнчээри»
Кэнчээри
Мой творческий путь
НТТ РС(Я) ИМ. С.А. ЗВЕРЕВА — КЫЫЛ УОЛА
Заявление медиа группы «Айар Кут» к вопросу намерения Министерства культуры …
АЙАР КУТ
Благотворительный концерт «АЙАР КУТ»
ВДОХНОВЕНИЕ
АКЦИИ / СКИДКИ
Фотограф Мичил Яковлев
Александр Маликов — видеограф
Фотограф Николай Барашков
Фотограф Иван Петров
ИСТОРИЯ СУОЛА
ВАЛЬС ПОБЕДЫ
Танцы / Музыка / Видео
КОЛЛЕКТИВЫ
Календарный план 2022
НОВОСТИ «ВАЛЬС ПОБЕДЫ»
ОТЗЫВЫ
© ИП Иванов Е. В., 2019
'); var formated_str = arr_splits[i].replace(/\surl\(\'(?!data\:)/gi, function regex_function(str) { return ' url(\'' + dir_path + '/' + str.replace(/url\(\'/gi, '').replace(/^\s+|\s+$/gm,''); }); splited_css += ""; } var td_theme_css = jQuery('link#td-theme-css'); if (td_theme_css.length) { td_theme_css.after(splited_css); } } }); } })();
|
oscar
|
— Арбита, Сахалыыттан нууччалыы подстрочнай тылбаас. Иван Арбита ытылларга уурулларыгар төрүөт буолбут хоһоонноруттан биирдэстэрэ. Муҥурданыы.стр 121. 1993. Дьокуускай
|
oscar
|
Сэтинньи 10 диэн Григориан халандаарыгар сыл 314-с күнэ (ордук хонуктаах сылга 315-c күнэ). Сыл бүтүө 51 күн баар.
Ис хоһооно
1 Бэлиэ күннэр
2 Түбэлтэлэр
3 Төрөөбүттэр
4 Өлбүттэр
Бэлиэ күннэрПравить
Ыччат аан дойдутааҕы күнэ — 1945 сыллаахха Демокрааттыы ыччат аан дойдутааҕы федерацията (WFDY) олохтообут күнэ. Маны тэҥэ ХНТ олохтообут күнэ баар
Дойдулар ардыларынааҕы бухгалтерия күнэ
Аан дойдуга Кератоконус күнэ. Бу элбэхтик көстөр харах ыарыытыгар болҕомто уурар күн
Арассыыйа
Арассыыйа — Ис дьыала уорганнарын үлэһитин күнэ
Аргентина
Аргентина — Үгэс күнэ (Día de la Tradición), Хосе Эрнандес диэн гаучо култууратын өрө туппут аатырбыт суруйааччы төрөөбүт күнүгэр бэлиэтэнэр
Германия
Германия — Мартинизинген (Martinisingen, Мартин ырыата диэн тылбаастанар). Протестааннар бэлиэтииллэр, киэһэ фонарь тутан баран дьиэттэн дьиэҕэ көһө сылдьан ырыа ыллыыллар. Былыр баччаҕа хамначчыттар баайдарга үлэлээн бүтэллэр эбит, уонна уһун кыһыны туоруулларыгар көмө буолар аһы оҕолорунан умналатар үгэстээхтэр эбит
АХШ
АХШ — Байҕал пехотатын күнэ
Панаама
Панаама — Тутулуга суох буолууга ыҥырыы күнэ (Primer Grito de Independencia de la Villa de Los Santos). Бу күн 1821 сыллаахха Руфина Альфаро диэн кэрэ дьахтар ыҥырыытынан Вилья-де-Лос-Сантос куоракка Испания гарнизонун хаан тохтуута суох бэриннэрбиттэр
Турция
Турция — Ататүрк кэриэстэбилин күнэ
АХШ
АХШ — АХШ Байҕал пехотатын куорпуһа үөскээбит күнэ
Индонезия
Индонезия — Дьоруойдар күннэрэ (Хари Пахлаван)
ТүбэлтэлэрПравить
1444 — Варна аттынааҕы кыргыһыы: крестоносецтары туурактар үлтү сыспыттар.
1885
Ньиэмэс инженердара Готлиб Даймлер уонна Вильгельм Майбах мас бэлисипиэккэ бэйэлэрэ оҥорбут мотуордарын туруорбуттар.
Нуучча айанньыта Николай Пржевальскай Киин Азияҕа, ол иһигэр хотугу Тибиэккэ айанын түмүктээбит.
1917 — Ис дьыала наркома Алексей Рыков «Оробуочай милиция туһунан» уураах таһаарбыт. Бу күн 1962 сылтан Милиисийэ күнүн быһыытынан бэлиэтэнэр буолбута. 2011 сыллаахха милиисийэ аата "полиция" диэҥҥэ уларыйбытын кэннэ сэтинньи 10 күнүгэр Ис дьыала уорганнарын үлэһитин күнүн быһыытынан бэлиэтэнэр.
1926 — 24 саастаах ВКП(б) Верхоянскай уокуруктааҕы кэмитиэтин сэкиритээрэ Афанасий Новгородов, кэлин биллиилээх учуонай буолбут. Бастакы уокуруктааҕы ВКП(б) конференциятын тэрийэн сэтинньи 10-18 күннэригэр ыыппыта.
1928 — Дьоппуон императорынан Хирохито буолбут. Кини Дьоппуон устуоруйатыгар саамай уһуннук, 62 сыл тухары, дойдуну баһылаабыт император. Хирохито кэмигэр Дьоппуон Кытайга саба түһэн өр сэриилэспитэ, Аан дойду иккис сэриитигэр кыттан Азия дойдуларын Европа колонизатордарыттан былдьаабыта, ол эрээри түмүгэр бэйэтэ урусхалламмыта, ол эрээри сэрии кэнниттэн экэниэмикэ балысхан сайдыытын ситиспитэ.
1941 — Кыһыл аармыйа Тихвин аннынааҕы утары кимэн киириини саҕалаабыт.
1959 — ХНТ Генеральнай Ассамблеята Соҕуруу Африкаҕа олохтоммут апартеиды уонна аан дойдуга раасанан дискриминациялыыры утарарын биллэрбитэ.
1961 — Сталинград аата уларыйан Волгоград буолбут. Бу саҕана Сталиҥҥа сүгүрүйүүнү утары үлэ барбыта.
1970 — Сэбиэскэй Сойуус «Луна-17» станцияны көтүппүт, биир нэдиэлэ буолан баран Ыйга Ардах Байҕалын эргин түспүт. Ый ньууругар бастакы бэйэтэ хаамар «Луноход-1» тахсыбыт уонна Сиртэн салаллан 11 ый тухары Ый устун айаннаабыт.
1983 — Урбаанньыт Билл Гейтс бастакы Windows 1.0 (ааҥл. түннүктэр) операционнай систиэмэ бырайыагын көрдөрбүт. Ол эрээри бу систиэмэ икки сылынан буолан биирдэ атыыга тахсыбыта. 2019 сыллааҕы көрдөрүүнэн Windows аан дойду көмпүүтэрдэрин 88,5 %-гар турар эбит.
1995 — Муусука Үрдүкү оскуолатын төрүттээччи Василий Босиков, суруйааччы Иван Федосеев - Доосо уонна артыыс Гаврил Колесов Ойуунускай аатынан Судаарыстыбаннай бириэмийэни ылбыттар.
2020 — Хайалаах Карабаахха сэрии түмүктэммит, Арменияҕа былааһы утары бырачыастар саҕаламмыттар.
ТөрөөбүттэрПравить
1483 — Мартин Лютер — ниэмэс манааҕа уонна теолога (итэҕэли үөрэтээччи). Кинини Протестааннар Реформацияларын саҕалаабыт киһинэн ааҕаллар. Ол түмүгэр протестант сыаркаптара Рим Католик сыаркаптарыттан арахсыбыттара. Кини протестааннар бастакы сыаркаптарын - Лютеран таҥара дьиэтин олохтообута.
1877 — Виктор Васильев — Илин Сибиир омуктарын олохторун-дьаһахтарын чинчийбит этнограф, Аан дойду бастакы сэриитин кыттыылааҕа.
1899 — Степан Аржаков — ил, бэлиитикэ уонна норуот хаһаайыстыбатын диэйэтэлэ, Саха Сиригэр сэбиэскэй былааһы олохтооччулартан биирдэстэрэ, Саха Сирин автономиятын оҥорсубут киһи, 1924 уонна 1937-1938 сылларга Саха АССР Совнаркомун бэрэстээтэлэ, Бүлүү улууһун Ытык олохтооҕо. Степан Аржаков Саха сирин салалтатыгар биир бастакы үрдүк үөрэхтээх экэнэмиис, Саха сиригэр холкуостары уонна массыына-тыраахтыр станцияларын тэрийбит дьонтон биирдэстэрэ.
1907 — Теодор Шуб — нуучча тылын чинчийбит филолог, Аллайыаха улууһун Русскай Устье олохтоохторугар эспэдииссийэ тэрийэн, анаан үөрэппитэ. 1943-1947 сылларга Дьокуускайдааҕы Тыл уонна култуура ноуучунай-чинчийэр институутун дириэктэрэ.
1920 — Лев Габышев — драматуур, кэпсээнньит, тылбаасчыт, Саха сирин бастакы киинэ сценарииһа. «Абаҕа сулустара» диэн драмата Саха театрын сценатыгар туруоруллубута. Ону кытары Лев Габышев сценарийынан «Таджикфильм» киностудия «Көмүстээх үрүйэ» диэн Николай Якутскай сэһэнинэн «Тайна предков» диэн ааттаах уус-уран киинэни устубута.
1936 — Климент Иванов — бэлиитик, 1990—1992 сыллардаахха Саха ССР Миниистирдэрин Сэбиэтин бэрэстээтэлэ, Ил Түмэн I, II, III ыҥырыыларын дьокутаата, Саха Өрөспүүбүлүкэтин ытык киһитэ (2000).
1947 — Наталья Трапезникова — биллиилээх ырыаһыт, Саха АССР үтүөлээх артыыһа.
1950 — Ефим Степанов — П.А. Ойуунускай аатынан Академическай Саха тыйаатырын артыыһа, тыйаатыр уонна киинэ артыыһа, туруорааччы режиссер, Саха Өрөспүүбүлүкэтин норуодунай артыыһа (2001).
1954 — Александр Акимов — 2002-2007 сылларга Саха Өрөспүүбүлүкэтин вице-бэрэсидьиэнэ, 2013 сылтан ыла Федерация Сэбиэтин чилиэнэ (сенатор), экэниэмикэ билимин дуоктара, «Хотугу сулус» уордьан кавалера, Томпо улууһун Ытык киһитэ.
1958 — Светлана Мухоплева — саха уос номоҕун чинчийэр филология билимин хандьыдаата, доцент.
ӨлбүттэрПравить
1908 — Яков Санников (06.08.1844 төр.) — нуучча уонна омук полярниктарыгар сүҥкэн үтүөнү-өҥөнү оҥорбут саха атыыһыта. Хотулары аһынан-таҥаһынан хааччыйара, түүлээҕинэн эргинэрэ. Дьиэтэ Дьокуускайга Эргэ Куоракка билигин да турар. Уҥуоҕа Булуҥ улууһугар Өлүөнэ кытылыгар баар.
1938 — Мустафа Кемал Ататүрк — Туурсуйа Өрөспүүбүлүкэтин төрүттээччитэ уонна бастакы бэрэсидьиэнэ. Элбэх уларытыыларын иһигэр, туурак тылын арааб уонна перс тылларын аһара күүстээх сабыдыалыттан ыраастаабыта, төрүт түүр тылынан-өһүнэн солбуттарбыта, ол туһугар Эдуард Пекарскай саха тылын тылдьытын туурактыы тылбаастаппыта.
1982 — Леонид Брежнев — ССКП КК Генеральнай сэкирэтээрэ, 18 сыл тухары дойдуну салайбыт сэбиэскэй судаарыстыбаннай, бэлитиичэскэй, байыаннай диэйэтэл.
1998 — Александра Охлопкова — сэбиэскэй кэмнээҕи хомуньуус баартыйа диэйэтэлэ, ССРС Үрдүкү сэбиэтин дьокутаата, Саха АССР үөрэҕин миниистирин солбуйааччы (1969-1985).
|
oscar
|
Маралаайы (Олохтоохтор өссө Мугудай диэн ааты тутталлар) — Чурапчы улууһун нэһилиэгэ. 1931 сыллаахха төрүттэммит
Ис хоһооно
1 Историята
2 География
3 Нэһилиэнньэтэ
4 Экономика
5 Культура уонна үөрэҕирии
6 Нэһилиэктэн төрүттээхтэр
7 Сигэлэр
ИсториятаПравить
Боотур уус улууһугар нэһилиэктэн биэс уустар киирэ сылдьыбыттар: Арҕаа Көлүмнэс, Илин Көлүмнэс, Арҕаа Мугудай, Илин Мугудай уонна Баппат. 1929 сыллахха ревком чилиэнэ И. С. Оконешников Сылантан арахсан туспа нэһилиэк тэрийбиттэр. Онно 280 дьиэ-кэргэн, 1 780 ынах сүөһү уонна 437 ат баар эбит. Нэһилиэккэ таҥара дьиэтэ суох буолан икки эрэ киһи ааҕар-суруйар эбит. 1930 сыллаахха «Сайдыы» артыал, онтон 1931 сыллаахха М. Горький аатынан колхоз тэриллибит.
Сэрии бириэмэтигэр Мугудайтан 125 эр киһи фроҥҥа барбыт. 69 киһи төннүбүт. Кыргыһыы хонуутугар хорсун быһыытын иһин П. В. Коркин, А. Н. Гуляев, Т. С. Ноговицын, И. М. Сивцев, Н. М. Пермяков, Н. Г. Оконешников, М. М. Пермяков, Н. М. Дьяконов, С. С. Толстоухов уонна да атыттар наҕараадалаах төннүбүттэр. Сэрии бириэмэтигэр «Дьэҥкэрэ» (106 киһи), «Октябрь» (90 киһи), уонна М. Горькай аатынан (198 киһи) колхозтар Эдьигээн оройуонугар көһөрүллүбүттэр. Мугудайга «Сайдыы» колхоһа эрэ хаалбыт. 1946 сыллаахха тыыннаах төттөрү кэлбит дьон «Сайдыы» уонна «Кыһыл Октябрь» колхозтарга холбоспуттар, онтон «Чаачыгый» колхоз Мэҥэ-Хаҥалас оройуонун Нуораҕанаҕа холбоммут. 1951 сыллаахха колхозтар улаатыннарыы политикатын батыһан «Сайдыы» уонна М. Горькай аатынан колхозтар холбоммуттар.
1954 сыллаахха Төлөй уонна Мугудай нэһилиэктэрэ холбоспуттар. 1974 сыллаахха совхозтар тэриллиилэрэ саҕаламмыт. Одьулуун нэһилиэккэ кииннээх К. Маркс аатынан совхоз тэриллибит.
ГеографияПравить
Чурапчыттан арҕаа диэкки «Халыма» суолунан 33 км, Дьокуускайтан илин диэки 180 км.
НэһилиэнньэтэПравить
Нэһилиэнньэтин ахсаана 872 киһи (2007 сыл), 857 киhи (2011 сыл).
ЭкономикаПравить
Олохтоохтор дьарыктара ынах-сүөһү уонна сылгы иитиитэ. 2007 сылтан Чурапчытааҕы үүт комбината үлэлиир.
Культура уонна үөрэҕирииПравить
1931 сылаахха бастакы оскуола арыллыбыта. А. А. Саввин, М. С. Романов, П. Г. Иванов бастакы сэбиэдиссэйдэринэн үлэлээбиттэр. 1936 сыллахха бэһис, онтон 1937 сыллахха алтыс кылаас арыллыбыт. Сэрии бириэмэтигэр оскуола сабыллыбыт, сэрии кэнниттэн 1954 сыллахха маҥнайгы сүһүөх оскуола арыллыбыт. 1952 сылтан 1957 сыллаахха сэттэ кылаастаах оскуола курдук үлэлээбит. 1964—1966 сылларга аҕыс кылаастаммыт. Кэнники оскуола орто буолбут уонна ССРС Государственнай бириэмийэтин лауреата Д. Д. Красильников аатын сүкпүт.
Д. Д. Красильников аатынан Мугудай орто оскуолата.
«Орлёнок» военно-патриотическай кулууп, араас республиканскай күрэхтэһии призера.
«Саҕах» социальнай реабилитация киинэ.
Нэһилиэктэн төрүттээхтэрПравить
Красильников Дмитрий Данилович (25.12.1920—06.03.1985) — физик-учуонай.
Оконешникова Анастасия Петровна, психология доктора, профессор.
Гуляев Михаил Дмитриевич (1956 с. тохсунньу 25 к. төрөөбүт) — Саха Республикатын физическай культура уонна спорт миниистирэ.
Жореева Татьяна Андреевна — Саха Өрөспүүбүлүкэтин култууратын үтүөлээх үлэһитэ, Национальнай библиотека ведущай методиһа.
Ноговицын Андрей Тимофеевич — Саха Өрөспүүбүлүкэтин тыатын хаһаайыстыбатын үтүөлээх үлэһитэ, «Россия бастыҥ менеджерэ» (2001).
СигэлэрПравить
Маралайы на карте России
Мугудайский наслег
По велению Чингисхана
Благородный почин меценатов в селе Мугудай
[[Билэ:|50px|Чурапчы улууһа]] Бу Чурапчы улууһун географиятыгар сыһыаннаах сиппэтэх ыстатыйа. Көннөрөн уонна эбэн көмөлөһүөххүн сөп.
Төрдө — «https://sah.wikipedia.org/w/index.php?title=Мугудай_нэһилиэгэ_(Чурапчы_улууһа)&oldid=334467»
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Ямало-Ненецкэй автономнай уокурук куоратыгар Новай Уренгойга түмүктэммит хотугу многоборьеҕа Арассыыйа 14-15 саастаах оҕолорун күрэхтэһиитигэр Үөһээ-Бүлүүттэн Эльдар Мандаров, Ванесса Морфунова, Аня Егомина састааптаах Саха сирин хамаандата биэс кыһыл көмүс, икки үрүҥ көмүс, үс боруонса мэтээллэри ылаттаатылар. Эльдар Мандаров маамыктаны быраҕан кэтэрдиигэ, сүгэни ыраах быраҕыыга, наарталары нөҥүө ыстаныыларга уонна үстэ төхтүрүйэн ойууга ордук табыллан күрэхтэһэн, хотугу многоборьеҕа Арасыыйа абсолютнай чөмпүйүөнүнэн буолары ситистэ. Спортсмен оҕолору тренер Раиса Григорьева илдьэ сырытта.
Сонуннар
27.11.2022 | 10:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 28 - ахсынньы 4 күннэригэр
24.11.2022 | 11:00
Саха сирин бастыҥ IT-бырайыактара
23.11.2022 | 17:30
Олоҕун науканы кытта ситимнээн
23.11.2022 | 17:00
Үс игирэ төрөөтө
23.11.2022 | 16:30
Куорат учууталларыгар — саҥа бириэмийэ
23.11.2022 | 16:00
Саамай кэрэ сүөһүнү таллылар
23.11.2022 | 15:56
«Үтүө санаа харыйата» оҕолор баҕа санааларын толорор
23.11.2022 | 15:00
Дьикти быыстапканы көтүтүмэҥ
23.11.2022 | 14:00
Нолуоккун төлөө — холкутук утуй!
23.11.2022 | 13:00
Кыһыҥҥы суоллар аһыллар болдьохторо билиннэ
23.11.2022 | 12:00
Саҥа дьылы — иэһэ суох
23.11.2022 | 11:00
Ыккытын босхо ыытымаҥ
23.11.2022 | 10:00
Дьоҥҥут аатын үйэтитиҥ
23.11.2022 | 09:00
Онлайн төлүөҥ — бириис сүүйүөҥ
23.11.2022 | 08:00
Сийиэскэ 500-тэн тахса дэлэгээт кытынна
20.11.2022 | 09:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 21-27 күннэригэр
19.11.2022 | 16:00
Эҥсиэли хочотугар, Максим Аммосов дойдутугар
18.11.2022 | 09:00
Саҥа саҕахтары арыйан, сонун хайысхалары тутуһан
17.11.2022 | 18:44
Дьиҥ олохтон кэпсээн ааптарын кытта көрсүһүү
17.11.2022 | 18:00
«Мир» каартаҕа региональнай төлөбүрдэри ыытыахтара
Ордук ааҕаллар
Дьон | 19.11.2022 | 18:00
Николай Винокуров: «Дойдубар этэҥҥэ эргиллэн кэллим...»
«Боотур» этэрээт байыастарын ортотугар биһиги биир дойдулаахпыт Алаһыай нэһилиэгиттэн төрүттээх Николай Винокуров баарын истэн, кэпсэтиэхпин баҕардым. Ол эрэн сэһэргэһиибин хайдах-туох саҕалыахпын тобуларбар олус ыарахан этэ. Бу үлэ, үөрэх, сайдыы, тэрээһин туһунан суруйуу, кэпсэтии буолбатах... Бу — олох, дьылҕа, тыын былдьаһыы, өлүү-сүтүү, инники олох иһин охсуһуу туһунан сэһэргэһии. Николай тута хоруйдаабытыгар...
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 20.11.2022 | 11:00
Элэгэнтэй Адамов: «Сиэрдээх өй-санаа төрүт дьарыкка эрэ баар»
Бүгүҥҥү нүөмэргэ Чурапчы улууһун Чакыр нэһилиэгин олохтооҕо Элэгэнтэй Адамовы кытта тыа сирин олоҕун, итэҕэл, уус идэтин, сайдыы, норуот дьылҕатын, кэскилин туһунан сэһэргэстибит. Дьоҕурдаах киһи анаарыыта киэҥэ, этэр тыла оруннааҕа сөхтөрдө.
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Эт-хаан өттүнэн чэбдигирэр дьарык иһин төлөммүт сууматтан атырдьах ыйын 1 күнүттэн 13 % төннөрөр туһунан сокуон олоххо киирэр. Нолуок харчытын төннөрүүгэ ханнык тэрилтэлэр хапсалларын Арассыыйа спордун министиэристибэтэ бигэргэтэн турар. Арассыыйа үрдүнэн испииһэккэ 3836 спорт тэрилтэтэ киирбитэ, ол иһигэр Саха сиригэр 41 тэрилтэ баар. Төлөбүрү ылар ирдэбиллэр: тэрилтэ сүрүн дьарыгынан спорт уонна физическай култуура буолуохтаах, штатыгар анал үөрэхтээх дьон үлэлиэхтээхтэр, тэрилтэ олох-дьаһах, өҥөнү оҥоруу эйгэтигэр туох да кэһиитэ суох буолуохтаах. Төлөбүр муҥутуур суумата – 120 тыһ. солк. Чөл олоҕу, спорду өрө тутааччыларга, чахчы, бэртээхэй өйөбүл.
* * *
«Уһук Илиҥҥи гектар» бырагырааманан ылбыт сирдэрин бас билиигэ эбэтэр уһун болдьохтоох куортамҥа ылбыт, туһаҕа таһаарбыт дьон атырдьах ыйын 1 күнүттэн иккис учаастактарын ылар кыахтаахтар. Бэлиэтээн эттэххэ, от ыйыттан “Арктика гектара” бырагыраама үлэлиир. Бу бырагыраама сүрүннээн туризмы сайыннарыыга туһуланар.
***
Булт уонна хамсыыр харамай туһунан сокуоннарга уларыйыылар киирэллэр. Ол курдук, ханнык булка көҥүлү биэрэри, булт болдьоҕун, тэрилин о.д.а. быраабылалары Арассыыйа айылҕа харыстабалын министиэристибэтин кытта сөпсөһүннэрэн регионнар бэйэлэрэ олохтууллар. Бултааһыны букатын бобуу булт көрүҥэ кэлиҥҥи үс сылга 50 % аҕыйаабыт түгэнигэр олохтонор.
* * *
Интеллектуальнай бас билииттэн киирбит барыс нолуогун алын ыстаапкатын регионнар бэйэлэрэ олохтуур бырааптаахтар.
* * *
Массыыналаахтар ОСАГО дуогабарын түһэрсэллэригэр атырдьах ыйын 22 күнүттэн техосмотру ааспыттарын туһунан докумуону көрдөрөртөн босхолоноллор.
* * *
Арассыыйа территориятыгар олорор эрээри гражданствота суох дьоҥҥо быстах кэмнээх дастабырыанньаны уон сылга болдьохтоон атырдьах ыйын 24 күнүттэн биэриэхтэрэ. Дастабырыанньаны ылбыт киһи 7 үлэ күнүн иһинэн олорор сиринэн учуокка турара ирдэнэр. Ол эрээри омук гражданствотын ыллаҕына эбэтэр омук сиригэр олорор буоллаҕына, докумуон аннулируйданар уонна бу киһи Арассыыйа территориятыттан 15 хонук иһигэр тахсыахтаах. Сымыйа докумуоннары эбэтэр олоҕо суох чахчылары биэрии иһин эмиэ докумуон былдьанар.
* * *
Тыаһы-ууһу күүһүрдэр тэрилинэн дьиэлэр эркиннэриттэн, сарайдарыттан тыас-уус рекламатын биэрэр атырдьах ыйын 25 күнүттэн бобуллар.
* * *
Судаарыстыбаннай регистрация туһунан сайабылыанньаҕа юридическай сирэй эбэтэр ИП илии баттааһына дьиҥнээҕин бигэргэппит нотариус атырдьах ыйын 25 күнүттэн маннык ис хоһоонноох сайабылыанньаны уонна атын туһааннаах докумуоннары регистрациялыыр уоргаҥҥа ыытар эбээһинэстээх. Нотариус маны электроннай көрүҥүнэн илии баттааһыны бигэргэппит күнүгэр ыытыахтаах.
* * *
Омук гражданнарыгар визаны биэрии судургутуйар. Ол эбэтэр атырдьах ыйын 25 күнүттэн омук гражданнара Арассыыйа визатын алта ыйга тиийэ ылыахтарын сөп. Онуоха омук гражданина Арассыыйаҕа олорор дьиэтин гостиницалар биир кэлим испииһэктэриттэн ылыахтаах эбэтэр биир кэлим реестргэ баар туроператор ыҥырыытын көрдөрүөхтээх.
Сонуннар
24.11.2022 | 11:00
Саха сирин бастыҥ IT-бырайыактара
23.11.2022 | 17:30
Олоҕун науканы кытта ситимнээн
23.11.2022 | 17:00
Үс игирэ төрөөтө
23.11.2022 | 16:30
Куорат учууталларыгар — саҥа бириэмийэ
23.11.2022 | 16:00
Саамай кэрэ сүөһүнү таллылар
23.11.2022 | 15:56
«Үтүө санаа харыйата» оҕолор баҕа санааларын толорор
23.11.2022 | 15:00
Дьикти быыстапканы көтүтүмэҥ
23.11.2022 | 14:00
Нолуоккун төлөө — холкутук утуй!
23.11.2022 | 13:00
Кыһыҥҥы суоллар аһыллар болдьохторо билиннэ
23.11.2022 | 12:00
Саҥа дьылы — иэһэ суох
23.11.2022 | 11:00
Ыккытын босхо ыытымаҥ
23.11.2022 | 10:00
Дьоҥҥут аатын үйэтитиҥ
23.11.2022 | 09:00
Онлайн төлүөҥ — бириис сүүйүөҥ
23.11.2022 | 08:00
Сийиэскэ 500-тэн тахса дэлэгээт кытынна
20.11.2022 | 09:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 21-27 күннэригэр
19.11.2022 | 16:00
Эҥсиэли хочотугар, Максим Аммосов дойдутугар
18.11.2022 | 09:00
Саҥа саҕахтары арыйан, сонун хайысхалары тутуһан
17.11.2022 | 18:44
Дьиҥ олохтон кэпсээн ааптарын кытта көрсүһүү
17.11.2022 | 18:00
«Мир» каартаҕа региональнай төлөбүрдэри ыытыахтара
17.11.2022 | 17:30
Тус дааннайдары оҥорууга сөбүлэҥ
Ордук ааҕаллар
Дьон | 19.11.2022 | 18:00
Николай Винокуров: «Дойдубар этэҥҥэ эргиллэн кэллим...»
«Боотур» этэрээт байыастарын ортотугар биһиги биир дойдулаахпыт Алаһыай нэһилиэгиттэн төрүттээх Николай Винокуров баарын истэн, кэпсэтиэхпин баҕардым. Ол эрэн сэһэргэһиибин хайдах-туох саҕалыахпын тобуларбар олус ыарахан этэ. Бу үлэ, үөрэх, сайдыы, тэрээһин туһунан суруйуу, кэпсэтии буолбатах... Бу — олох, дьылҕа, тыын былдьаһыы, өлүү-сүтүү, инники олох иһин охсуһуу туһунан сэһэргэһии. Николай тута хоруйдаабытыгар...
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 20.11.2022 | 11:00
Элэгэнтэй Адамов: «Сиэрдээх өй-санаа төрүт дьарыкка эрэ баар»
Бүгүҥҥү нүөмэргэ Чурапчы улууһун Чакыр нэһилиэгин олохтооҕо Элэгэнтэй Адамовы кытта тыа сирин олоҕун, итэҕэл, уус идэтин, сайдыы, норуот дьылҕатын, кэскилин туһунан сэһэргэстибит. Дьоҕурдаах киһи анаарыыта киэҥэ, этэр тыла оруннааҕа сөхтөрдө.
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Дьокуускай 390 сылыгар анаммыт үөрүүлээх мунньах буолла - Эдэрсаас – сахалыы сонуннар – новости на якутском языке
Skip to content
YSIA.RU
ЯКУТИЯ-DAILY.RU
ФОТОБАНК
Медиацентр
Рекламодателям
Сүрүн сирэй
Уопсастыба
Бэлиитикэ
Экэниэмикэ
Айылҕа харыстабыла
Тыа хаһаайыстыбата
Култуура
Үөрэх уонна наука
Тырааныспар
Успуорт
Бэрээдэк
Сынньалаҥҥа
Интервью
Сүбэһит
Тургутук
Ыйаахтар
Нацбырайыактар
Search for:
СҮРҮН СИРЭЙ
Сүрүн
Дьокуускай 390 сылыгар анаммыт үөрүүлээх мунньах буолла
Сүрүн
Дьокуускай 390 сылыгар анаммыт үөрүүлээх мунньах буолла
22:16 10.09.2022 11:49 11.09.2022
Эдэр Саас
Дьокуускай куорат үбүлүөйдээх сылыгар анаммыт үөрүүлээх мунньах балаҕан ыйын 10 күнүгэр Опера уонна балет тыйаатырыгар буолан ааста.
Мунньаҕы арыйарыгар мээр Евгений Григорьев ирбэт тоҥноох, кыыдааннаах кыһыннаах дойдуга өрөспүүбүлүкэ киин куората үүнэригэр-сайдарыгар кылааттарын киллэрбит хорсун хоодуот үлэһит туруу дьоҥҥо, бэтэрээннэргэ, чуолаан тутааччыларга, инженердэргэ, учуонайдарга махтанна. Кини аны уон сылынан, Дьокуускай 400 сылын көрсө, куораппыт ирбэт тонҥо турар бастыҥ куоратынан аатырыаҕа диэн эрэнэрин биллэрдэ. Ылыныллыбыт сайдыы тосхоллоро, былааннар, өрөспүүбүлүкэ салалтатын өйөбүлэ, норуот күүһэ манна төһүү буолуоҕа.
Ил Дархан Айсен Николаев куорат дьаһалтатын салайбыт кэмин ахтан-санаан ааста. Кини оччотооҕу былаан үксэ кэриэтэ туолбутунан киэн туттарын эттэ. 2012 с. саҕалаан саҥа оскуолалар, уһуйааннар, балыыһалар тутуллан киирэн барбыттара, суол-иис оҥоһуллубута, өрөспүүбүлүкэ, федеральнай киин көмөтүнэн ГРЭС-2, водозабор үлэҕэ киирбиттэрэ. Киин куораппыт аны уон сылынан өссө сайдыаҕын бэлиэтээтэ. Ол туһугар анаан Дьокуускай куорат 2032 с. диэри стратегическай сайдыытын туһунан ыйаахха илии баттаабытын санатта.
Салгыы баһылык Евгений Григорьев уонна Куорат Думатын бэрэссэдээтэлэ Альберт Семенов Айсен Николаевка Дьокуускай куорат Бочуоттаах гражданина үрдүк аатын иҥэрбиттэрин биллэрэн, дастабырыанньаны туттардылар уонна аалай лиэнтэни ииллилэр.
Ил Дархан олус долгуйбутун бэлиэтээн туран: «Куорат бочуоттаах олохтооҕо үрдүк аат эрэ буолбатах, өрөспүүбүлүкэ салайааччытын быһыытынан Дьокуускай ирбэт тоҥҥо турар бастыҥ куорат оҥорорго улахан эппиэтинэс», — диэтэ.
Бэтэрээннэр ааттарыттан тыл этээччи РФ култууратын үтүөлээх үлэһитэ, СӨ үтүөлээх артыыһа Афанасий Федоров Айсен Николаевка бочуоттаах аат иҥэриллибитин икки илиитинэн өйүүрүн эттэ. Кини Айсен Сергеевич, мээрдии олорон, сахалыы тыллаах оскуола, кылаас элбиирин, төрүт үгэспит, култуурабыт чэчирии сайдарын туһугар үтүмэн үлэ ыыппытын бэлиэтээтэ.
Ыччат аатыттан эдэр сүүрүк Диана Адасько куораппытыгар чөл олоҕу туругурдарга, спордунан дьарыктанарга бары усулуобуйа тэриллибитин ыйда. Атын эрэгийиэнтэн сылдьар кини доҕотторо Саха сиригэр үрдүк таһымнаахтык ыытыллар спортивнай күрэхтэргэ ымсыыраллар эбит. Чахчыта атын субъектарга биһиэхэ Манчаары оонньуулара биитэр норуоттар спартакиадалара курдук тэрээһиннэр ыытыллыбаттар.
Үөрүүлээх мунньаҕы ырыаһыттар Далаана, Сахаайа, Сайыына, Леонид Анциферов, Василий Пинигин, Сахамин, «Бриллианты Якутии» үҥкүү аансамбыла, «Надежда» үҥкүү кулууба» уо.д.а. киэргэттилэр.
«Саха сирэ» хаһыат
0
0
Навигация по записям
«Сымыйа кафелар» сабыллыахтара
Өлүөхүмэлэри ардах атахтыыр
Маны ааҕыҥ
Айсен Николаев: Кыстыгы туоруурга көмө оҥоһуллуоҕа
Бүгүн Ил Дархан быһа биэриигэ тахсыаҕа
Ил Дархан нэдиэлэтэ (Балаҕан ыйын 12-18 күннэрэ)
Илиҥҥи экэнэмиичэскэй пуорум хаһааҥҥытааҕар да ситиһиилээхтик ааста
Куорат күнүгэр 70-ча тэрээһин ыытылынна
Уважаемые читатели!
Мы рады вам сообщить, что начал работу новый сайт «Саха Сирэ»!
Полную подборку новостей Якутии и Якутска читаете тут
Сүрүн
Тымныы полюһугар Өймөкөөҥҥө бүгүн сарсыарда 60 кыраадыс бэлиэтэннэ
Сонуннар
Дьаамаҕа түспүт киһини быыһаатылар
Уопсастыба
Сунтаар ийэлэрэ сылаас олбохтору, сэлиэччиктэри тигэллэр
Уопсастыба
Бүгүн сорох улуустарга күүстээх тыал түһэрэ күүтүллэр
Көр. Аах. Туһан.
16+
Редакция аадырыҺа
677000, Дьокуускай куорат, Орджоникидзе уул., 31 Төлөпүөн: (4112) 42-06-90
E-mail: [email protected], [email protected]
Edersaas.ru саайт сүрүн эрэдээктэрэ Ч. Н. Гаврильев
Тэрийэн таһаарааччылар: «Сахамедиа РИИХ АО». Сибээскэ, информационнай технологияҕа уонна маассабай коммуникацияҕа кэтиир федеральнай сулууспаҕа киирбит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77 — 74960 (25.01.2019)
Edersaas.ru саайт матырыйаалларын толору эбэтэр быһа тардан туһанар түгэҥҥэ булгуччу гиперсыылка ирдэнэр. Хаартыскалары, видео-устуулары, онтон да атын мультимедийнэй матырыйааллары эрэдээксийэттэн суругунан көҥүлэ суох туһанаргыт бобуллар.
|
oscar
|
—Дойдубут бэрэсэдьиэнэ Владимир Путин сөптөөх дьаһалы ылбыта. Украина сиригэр-уотугар хас эмэ сылы быһа саҕаламмыт бэйэлэрин икки ардыгар мөккүөрү уҕарытыыга санааттан маннык быһаарыы ылыллыбыта. Бу билигин буола турар эпэрээсийэҕэ биһиги дойдубут ыччата тиийэн кытта сылдьар. Биһиги дойдубутугар түмсүү үөскээтэ. Арассыыйа дойдута Украина дьонугар-сэргэтигэр, араас гуманитарнай көмөҕө барытыгар кыттыста. Арассыыйаҕа атын омуктар кимэн киириилэрэ, ымсыы санаалара үөскээн араас ньыманы туһанан биһиги дойдубутугар киирэ сатыыллар. Ол курдук бу биир ньымаларынан Украинаны туһанан маннык балаһыанньа үөскээтэ. Бэрэсэдьиэммит Владимир Путин сөптөөх дьаһалын өйүүбүт. Дьонун-сэргэтин, дойдутун көмүскүүр туһугар ылыныллыбыт дьаһаллар буолаллар. Оттон биһиги маннык түгэҥҥэ өссө эбии түмсэн, бүдьүөппүтүн көрүнэн, оҥорон таһаарыыны элбэтиэхтээхпит.
Ульяна ЗАХАРОВА.
0
1
Навигация по записям
Инбэлиит-биэнсийэлээх тус сыаллаах бырагырааманан кулгаахтарынан истибэт дьоҥҥо аналлаах аппарааты босхо ылар бырааптаах дуо?
Геннадий Семенов — Урааҥхай күн сириттэн барда
Маны ааҕыҥ
«Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр тыллар тустарынан» сокуон 30 сылын чэрчитинэн ыытыллар тэрээһиннэри торумнаатылар
Дойду хааһынатыттан көрүллэр хапытаалынай өрөмүөн хайаста?
Александр Гоголев: “Оҕолорбут дойдуларыгар бэриниилээх буола улааталларыгар болҕомтобутун ууруохтаахпыт»
Судаарыстыбаннай Дуума дьокутааттара Уһук Илини уонна Арктиканы сайыннарыы хайысхаларын быһаарыстылар
Медицина пуондатыгар былырыын 44,5 млрд солкуобай киирбит
Уважаемые читатели!
Мы рады вам сообщить, что начал работу новый сайт «Саха Сирэ»!
Полную подборку новостей Якутии и Якутска читаете тут
Чэгиэн
Өрөспүүбүлүкэҕэ эбии 75 киһи ыарыйда
Үөрэх
СӨ үөрэҕин уонна билимин миниистирин педагог-сүбэһиттэрэ үлэлэрин саҕалаатылар
Сүрүн
Тымныы полюһугар Өймөкөөҥҥө бүгүн сарсыарда 60 кыраадыс бэлиэтэннэ
Сонуннар
Дьаамаҕа түспүт киһини быыһаатылар
Көр. Аах. Туһан.
16+
Редакция аадырыҺа
677000, Дьокуускай куорат, Орджоникидзе уул., 31 Төлөпүөн: (4112) 42-06-90
E-mail: [email protected], [email protected]
Edersaas.ru саайт сүрүн эрэдээктэрэ Ч. Н. Гаврильев
Тэрийэн таһаарааччылар: «Сахамедиа РИИХ АО». Сибээскэ, информационнай технологияҕа уонна маассабай коммуникацияҕа кэтиир федеральнай сулууспаҕа киирбит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77 — 74960 (25.01.2019)
Edersaas.ru саайт матырыйаалларын толору эбэтэр быһа тардан туһанар түгэҥҥэ булгуччу гиперсыылка ирдэнэр. Хаартыскалары, видео-устуулары, онтон да атын мультимедийнэй матырыйааллары эрэдээксийэттэн суругунан көҥүлэ суох туһанаргыт бобуллар.
|
oscar
|
Сэтинньи 23 күнүгэр унустуут аактабай саалыгар «Саха тылын, литературатын, кэпсэтии тылын олимпиадатын саҥалыы көрүү» түһүлгэтэ буолан ааста. Барыта 81 дэлэгээт көхтөөх кыттыыны ылла. Олимпиада сүрүн боппуруостарын, төрүттэммитин туһунан Филиппов Гаврил Гаврильевич, ХИФУ профессора, кэпсээтэ.
Павлов Василий Климович, МАН директора, “Сириус” социолингвальнай бырайыак туһунан билиһиннэрдэ.
Чиркоева Дария Ивановна, ХИФУ саха тылын кафедратын сэбиэдиссэйэ, төрөөбүт тылга уонна култуураҕа федеральнай олимпиада сүрүн сорудахтарын сиһилии кэпсээтэ. Олимпиадаҕа бэлэмнэнии сүрүн түһүмэхтэрин ырытыы биһирэбили ылла.
Улахан болҕомтону Шишигина Василиса Романовна олимпиада сорудахтарын оҥорууга уурда. Ол курдук маннык этиилэри киллэрдэ: литература уруогар айымньыны элбэхтэ аахтарыахха, ырытыахха наада буолла. Уруок аайы хоһоонноохтук уонна уус-ураннык ааҕарга бириэмэни наардыахха наада.
Түһүлгэ түмүгэр кыттааччылар олимпиада тэрийээччилэриттэн наадалаах этиилэри истэн, тэрийэр балаһыанньаны уонна сорудахтары саҥардан оҥорууга сөпсөһөн тарҕастылар. Былаьаакка улэтин Февронья Васильевна Ядрихинская, унустуут уэрэх чааьын сэбиэдиссээйэ, сатабыллаахтык иилээн-са5алаан ыытта.
|
oscar
|
“Саха сирэ” хаһыат эрэдээксийэтэ анал байыаннай эпэрээссийэҕэ кытта сылдьар эр хоһууннарга анаан өрөспүүбүлүкэтээҕи хоһоон күрэһин тэрийэн, киирбит айымньыларынан “Эргиллиҥ, кыайыы көтөллөөх” хомуурунньугу бэчээттэтэн таһаарда. Сэтинньи 25 күнүгэр Национальнай бибилэтиэкэ Историческай саалатыгар хомуурунньугу сүрэхтээтилэр.
— Манна 80-тан тахса хоһоон киирэн, хомуурунньук оҥоһуллан тахсыбыта биһиги гражданскай позициябытын көрдөрөр. Биһиги дойдубутун өйүүбүт диэн өйтөн-санааттан, 20-чэ улуустан көхтөөхтүк кыттыбыттара үөрдэр. Барыта норуоттан тахсыбыт айымньылар. Миэхэ Анивера Андреевна “батсаабынан” хоһооннору ыытар этэ. Киһи кыттыгастаах курдук сананар, эһиги хоһоонноргутун ааҕан, ураты турукка киирэҕин. Бу барыта биһигини сомоҕолоһууга аҕалар дии саныыбын. Хоһооннору бэчээттээн, тарҕатан, саха дьоно сомоҕолоһорун ситиһиэххит диэн эрэнэбин. Норуоттан тахсыбыт айымньылар, норуоту сомоҕолуур, биир өйгө-санааҕа аҕалар хоһооннор өйөнүөхтээхтэр, тарҕаныахтаахтар, — диэн култуура, духуобунай сайдыы миниистирин солбуйааччы Афанасий Ноев эттэ.
— Анал байыаннай дьайыы саҕаланыаҕыттан “Сахамедиа” бары эрэдээксийэлэрэ күүскэ ылсан үлэлии сылдьаллар, сорохтор анараа командировкаларга сылдьаллар. Социальнай ситимнэринэн араас сурахтар-садьыктар тарҕаналлар, дьон санаатын бутуйаллар, ону утары үлэлээн кэллибит. Баҕа өттүнэн барбыт дьону кытары кэпсэтиигэ кинилэр: “Биһиэхэ тыылтан өйөбүл наада, ол баар буоллаҕына, биһиги өссө күүһүрэбит, туох эрэ мөкү буоллаҕына, санаабыт түһэр. Онон өй-санаа өттүнэн эмиэ өйөбүл наада” , — диэн эппиттэрэ. “Саха сирэ” хаһыат эрэдээксийэтэ хоһоон күрэһин ыытабыт диэбиттэригэр өйөөбүппүт. Бастакы нэдиэлэттэн хоһоон бөҕө кэлбитэ. Бу кинигэ бүгүн номнуо Читаҕа тиийдэ. Биһиги кэрэспэдьиэммит Николай Борисов ыҥырыллыбыт уолаттары кытары көрсүһүүгэ илдьэ баран, 50 устууканы түҥэтиэҕэ, — диэн туран, “Сахамедиа” холдинг генеральнай дириэктэрэ Виктор Колесов Уопсастыбаннай балаата бэрэссэдээтэлэ Николай Бугаевка кинигэлэри туттарда.
Төрөөбүт тылларын ахтан сылдьар уолаттарбытыгар бу патриотическай тыыннаах, уу сахалыы дьүөрэлии тыллардаах хомоҕой хоһооннор санааларын көтөҕүөхтэрэ, куттарын-сүрдэрин бөҕөргөтүөхтэрэ, күүстэригэр күүс эбиэхтэрэ диэн эрэнэбит. Сиэптэригэр укта сылдьан ааҕалларыгар табыгастаах буоларын курдук, ытыс саҕа кээмэйдээх, харысхал ойуулаах кинигэ 500 устуука тирааһынан бэчээттэннэ.
— Мин бу кинигэ сүрэхтэниитигэр кэлэн, олус үөрэн олоробун. Бу хомуурунньукка алгыс тыллара, патриотическай хоһооннор да бааллар. Саха сириттэн бүттүүнүттэн дьон кыттыбыттара билиҥҥи балаһыанньаны бары чугастык ылыммыттарын көрдөрөр. Уолаттарбыт ис туруктара чөл, санаалара бөҕөх буолуохтаах. Өрөспүүбүлүкэттэн көмө бара турар. Материальнай көмөнү сэргэ духуобунай өттүнэн күүс-көмө, өйөбүл эмиэ наада. Киһи бэйэтин үгэстэрин, култууратын, тылын илдьэ сылдьар, ис туруга үчүгэй буоллаҕына, тыыннаах хаалар кыаҕа үрдүүр. Онон бу кинигэ олус наадалаах, кэмигэр таҕыста дии саныыбын. Билигин сотору эмиэ барыахтаахпыт, онно «Боотур» этэрээт байыастарыгар бу кинигэни илдьэн биэриэхпит, хаалбытын Донецкайга тиэрдиэхпит.
Билигин уолаттарбыт сүрдээх ыарахан балаһыанньаҕа киирсэ сылдьаллар. Кыһыҥҥы кэм кэллэ, барыта ардах, бадараан, тымныы тыал курдары үрэр. Үс буолан муһуннулар да, снаряд, ракета кэлэн түһэр. Урукку сэриилэри кытары тэҥнэспэт сэрии буола турар. Ол эрээри биһиги уолаттарбытын үчүгэй сэрииһиттэр, ыарахан түгэҥҥэ уолуйбаттар, бойобуой постарын бырахпаттар диэн хайгыыллар. Уолаттаргытын, эр дьоҥҥутун үчүгэйдик ииппиккит диэн хамандыырдар биһиэхэ хаста да этэн тураллар, — диэн Николай Бугаев кэпсээтэ.
Үөрүүлээх түгэҥҥэ күрэс кыайыылаахтарын наҕараадалаатылар. Ол курдук, Ньурба Маалыкайыттан төрүттээх, билигин Дьокуускайга олорор Кирилл Аржаков-Кириискэ Ардьакыап “Кыайыы иһин турунуоҕуҥ!” хоһоонунан бастакы миэстэҕэ таҕыста. Кини үлэлии сылдьар буолан, кыайан кэлбэккэ, бирииһин убайа тутта.
Иккис миэстэни Дьокуускайтан Николай Иванович Пахомов ылла. Үһүс миэстэҕэ Валентина Иннокентьевна Комиссарова-Күлүмүрэ (Дьокуускай) таҕыста. Кинилэргэ олохтоох оҥорон таһаарыыны сайыннарар, тириинэн бэртээхэй оҥоһуктары оҥорор “Марал” тэрилтэ сэртипикээтин туттардылар. Маны таһынан, сорох ааптардар биһирэбил бирииһинэн бэлиэтэннилэр. Бары ааптардар субу буруолуу сылдьар хомуурунньугу, “Саха сирэ” хаһыат сибиэһэй нүөмэрин бэлэх тутан, астынан тарҕастылар.
5
2
Маны ааҕыҥ
Санаайа сырдык эйгэтэ
Ийэ хапытаалын туһаныыга уларыйыы киирдэ
Түөрт кыһыҥҥы суол аһылынна
S7 Airlines авиахампаанньа чэпчэтиилээх билиэттэри атыыга таһаарда
Оксана Алексеева: «Ийэлэр көмөлөрө салҕанар»
Туйаара Карташова: «Оҕолор тыһыынчаттан тахса суругу ыыттылар»
Лента
09:55
Санаайа сырдык эйгэтэ
08:00
Ийэ хапытаалын туһаныыга уларыйыы киирдэ
07:40
Түөрт кыһыҥҥы суол аһылынна
07:00
S7 Airlines авиахампаанньа чэпчэтиилээх билиэттэри атыыга таһаарда
19:15
Оксана Алексеева: «Ийэлэр көмөлөрө салҕанар»
18:45
Туйаара Карташова: «Оҕолор тыһыынчаттан тахса суругу ыыттылар»
18:30
Бу күннэргэ Москваҕа травматолог-ортопедтар XII сийиэстэрэ ыытыллар
18:20
Саха сирэ байыаннай эпэрээссийэ кыттыылаахтарыгар эбии экипировкалары ылыаҕа
18:10
Аныгы нефрология уонна диализ киинэ бэйэтин кыаҕын улаатыннарар
17:50
Саахымат үөрэҕин сайыннарар боппуруостары кэмпириэнсийэҕэ кэпсэтиэхтэрэ
17:30
Эспиэрдэр бырамыысыланнас сайдыытын саҥа кыахтарын дьүүллэһиэхтэрэ
17:00
Майаҕастар собонон күндүлээтилэр
16:18
Саахымат өрөспүүбүлүкэтээҕи III кэнгириэһин саамай кыра кыттааччыта Баир Имыхелов
16:00
Өлүөхүмэҕэ кырдьаҕастар дьиэлэрэ тутуллан киириэҕэ
15:15
Кириисис кэмигэр Саха сирин нэһилиэнньэтин дохуота 3% үрдээбит
14:40
Оҕолору, ийэлэри өйүүр көмө 12 төгүл улаатта
14:15
Москваҕа Кыайыы музейыгар аахсыйа-кэнсиэр буолуоҕа
13:05
Дугуйдан 20 хонук устата тоһуттар тымныыга аһаҕас халлааҥҥа хонор айаҥҥа турунуоҕа!
12:45
Саха сирин эмчиттэрэ Доннааҕы Ростов байыаннай госпиталыгар байыаннай быраастарга көмөлөһөллөр
12:00
Коронавирустан 19 киһи үтүөрдэ
Салгыы
РЕДАКЦИЯ ААДЫРЫҺА 677000, Дьокуускай куорат,
Орджоникидзе уул., 31 Төлөпүөн: (4112) 42-06-90
E-mail: [email protected], [email protected]
Sakha-sire.ru саайт сүрүн эрэдээктэрэ Ч. Н. Гаврильев. Сибээскэ, информационнай технологияҕа уонна маассабай коммуникацияҕа кэтиир федеральнай сулууспаҕа киирбит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77-84126.
Тэрийэн таһаарааччы: «Сахамедиа РИИХ АО».
«Саха сирэ» саайт матырыйаалларын толору эбэтэр быһа тардан туһанар түгэҥҥэ булгуччу гиперсыылка ирдэнэр. Хаартыскалары, видео-устуулары, онтон да атын мультимедийнэй матырыйааллары эрэдээксийэттэн суругунан көҥүлэ суох туһанаргыт бобуллар.
|
oscar
|
Арай былыр Нэттэгээйэп Баһылай диэн ааттаах тоҥ тоҥус бэрийэр бэрдин кытары иилиҥкэйдэһэн тайахсыт аатын ылан, биир күһүн хара тыаны,тайҕаны кэтэн, тайах ааһар кэмигэр, Түргэн диэн ыппынаан уонна Тумустакый диэн сиэр атынан Баһылайбын сырсан маах көтүтүүнэн сылдьыспытым ээ. Киһим кэтэх ата туохха тэҥнээх буолуой, доҕор эмньик ат бэйэтэ бэйэтиттэн тэбиэһирэн барар кыахтаах ат этэ, дьэ, ама да сырыылаах көлө эбит этэ, айаккалаах айаннаах уһун киэҥ сүүрүүлээх эмиэ иччитин курдук Элэс Хара дэппит ат. Ыта Сиэбэр диэн кыра ньахчайбыт ыт аата эмиэ дьэ иччитин баттаабат унньуктаах сүүрүүлээх, хайдахтаах да тайаҕы күөйэн эргитэр булчут ыт этэ. Ээ, мин хара Түргэним да хаалсыбат сырыылаах, өссө ордук курдук буолааччы. Ол ытым эмиэ сорсуннаах сонордьут,тайахсыт араас булка барытыгар дэгиттэр булка барар үйэбэр биирдэ үөскээбит ытым этэ ол Түргэн. Биһиги, дьэ, Хапчаанынан эҥсэн бэттэх Куруҥ Үрэхтэн биир тайаҕы ыттарбыт үрэннэр киһим баран ытан ону астаан, онно хоммуппут. Күһүҥҥү халлаан кылгас буолан уонна үрэххэ аттарбытын хабыалата түһээри, тыал-куус үрбэт сиригэр хоннубут. Эт үөлэн уонна күһүҥҥү тайах очоҕоһун уокка үтэн, саллан сиибит. Уот чоҕурдаҕына сыалаах очоҕоһу сыатын иһирдьэ кына тиэрэн баран уоттаах чоххо быраҕаҕын. Ол аата очоҕос саллан сиэбиппит диэн. Мин оҕо сырыттахпына арай ийэм оһоҕо чоҕурдаҕына тахсан хочуоҥкаттан сүөһү очоҕоһун киллэрэн ол уоттаах чоҕор үтээччи. Ону «Ийээ, тугу хоруоттуҥ»- диэтэхпинэ: «Хоруотуом дуо, очоҕос салла олоробун, хата, кэлэн сиэ,»- диэччи. Дьэ, онтуҥ бэйэтэ туһунан минньигэс ас буолар, өссө эмис очоҕос олох бырдырҕаччы ыстаан сииргэ олох үчүгэй. Сыа бырдыргыы сылдьар буолар, дьиҥнээх сахалыы ас уонна буһара да түргэн. Ийэм кыратык кэриэрдэ түһээччи, ол, дьэ, үчүгэйэ бөҕө. Кэлин өссө сиэри: «Ийээ, хаһа очоҕос саллан сиибитий”,— диэтчибин ээ мин.
Биһиги сарсыныгар туран аһаан-сиэн, салгыы өрө диэки айанныыбыт. Тайахпыт этин лаабыс курдук оҥорон онно ууран кэбиспиппит. Оттон сиргэ икки тиити суулларан баран сиэрдийэнэн муосталанар, онтон хопто курдук модьу мастарынан эркиннээн, эттэри онно уурталаан баран, эмиэ сиэрдийэнэн үрдүлээн кэбиһиллэр. Сиртэн биир модьу лэкэчик саҕа үрдүлээх гыналлар этэ. Кыра быыһын элбэх гыналлар, салгын оонньуур буолуохтаах. Оттон оннук оҥорооччу Нэттэгээйэм. Сороҕун үрдүк тииттэн тииккэ ампаар охсон оҥорооччубут. Эмиэ итинник хопто курдук үрүттээн эҥин. Үрдүнэн баттаталлар, ол-бу кыыл ыспатын диэн. Биһиги икки күнү быһа бар да бар. Айаккалаах айан, онно көрбүтүм ,дьэ, үрдүк халдьаайыны. Уу үөһэттэн киһи хараҕа ылбат ырааҕа ытыска уурбуттуу көстөр этэ. Оо, өссө бинокулунан көрдөххө өссө үчүгэй. Биһиги да Хорулабыт тайҕатыгар кэрэ, үчүгэй даа сирдэр бааллар эбит этэ. Ол үрдүк халдьаайыга үөһэ оройугар сылдьар эбиппит. Халдьаайынан айаннаан иһэриҥ биллибэт, эмискэ оннук эмпэрэ үрдүк сирдэр кэлэллэр. Сөҕүмэрдээх үрдүккэ сылдьаргын итэҕэйбэккин. Мин ону бинокулунан көрө олордохпуна Баһылайым :»Олорума, кэлэн аһаа,»- диэтэҕинэ өссө көрөөрү олорболуу түһэр этим. Киһим аһын бэлэмнээн, тоҥ лэппиэскэни үчэһэҕэ үөлэн, уокка сылытан сиибит. Ирбитин сии олороҕун, тоҥ буспут тайах этин эмиэ кутааҕа сылытан сиигин. Бэрт баҕайы. Сиргэ ол иһин киһи талаһар, сир-уот үчүгэйиттэн дуоһуйаары, айылҕа араас кэрэтин көрөөрү, дойду үтүө сураҕын сэргээри, булт алт сырыытын таайан билэр буолаары. Иккис күммүтүгэр түөртүүр саҕана иннибитигэр ыттар үрдүлэр. Биһиги ыттарбыт диэҕи модьу куоластаахтар, биһиэттэрэ ньааҕынас соҕус уһатыылаан үрээччилэр. Киһим тохтуохха, иннибитигэр дьон баар эбит, аны киһини ытан кэбиһиэхтэрэ диэн тохтоотубут. Иһиллиибит, ыттар үрэллэр син чугас, онтон биһиэттэрэ тийдилэр быһыылаах, биир кэм ыттар үрүүлэрэ бөҕө, тайҕа иһин толорон кэбистэ. Онтон иккитэ саа тыаһаата да, ыттар хам баран хааллылар. “Чээ,барыахха дэһэн”, — ол саа тыаһаабыт сирин диэки баран истэхпитинэ буруо сыта кэллэ. Аттарбытын соруйан биэрдибит. Мин киһим кэнниттэн батыһан иһэбин. Арай көрбүппүт икки ат бааллан турар, икки киһи тайах астыы сылдьар. Биһигини көрөөт, тохтоон уоттарыгар кэллилэр. Онтубут убайдарбыт Эрийээһин Баһылайы кытта Сымыытап Миитэрэй эбиттэр. Биһигини көрөөт, соһуйуу бөҕө.
«Оо, хайа, бу ааттаах тоҥус үс күлүктээҕин хайа бу бырааппыт котоку сырсан элимтэхтэнэ сылдьар эбит буолбат дуо. Бээ, бу бырааппыт тоҥус илээтин хайдах ситэн сылдьаҕыный,»- диэннэр миигин көрө-көрө күлүү бөҕө убайдарым. Ол, дьэ, мин Баһылайы сырсан элэ сэниэм эстэн, эгэ дьүккэ баранан иһэр буоллаҕым дии. Били хас аһылык аайы уокка ас сылыттан аһыы сатааммын сирэйим хап-хара буоллаҕа. Убайдарым иккиэн да Акыыдалар буоллаҕа, оо, күлэн бөҕөлөр, олох истэрин тутталлар. «Дьэ, баар суох бырааппыт Акыыдабыт ылгын уола, көр эрэ, бу ааттаах хоту дойду хоһуунун кытта эрбии тииһинии эрийсэн иһэрин көрүҥ эрэ, дьэ эр эбиккин дии, бырааппыт,Чокуур тамаҕа, Боһомо силиитэ, Дуйаҥ иҥиирэ. Сөллүр күүһэ бу сатанаҕа баар эбит буолбат дуо, доҕоор,»- диир Миитэрэй. Ааттаах эмис баайтаһыны астастыбыт ээ. Үөрүү-көтүү бөҕө, сэһэн-сэппэн ыраатта. Кутаа тула бэйэм аҕа саастаах хаан убайдарбын кытта тайҕа ортотугар олоро биир-биир умнуллубат кэрэ түгэн буоллаҕа. Бу бырааппыт, Акыыдабыт ааттааҕа диэбиттэрэ миэхэ үрдүк чиэс, наҕараада курдук буоллаҕа, улуу булчут убайдарым тыллара.
Итиннэ мин, кырдьык, ыран, быстан испитим. Мээнэ киһи Нэттэгээйэп Баһылайы кытта сылдьыбат. Кытаанах сырыылаах, туттуулаах-хаптыылаах ураты сырыылаах киһи этэ. Эгэ, миигин быстыа диэн арыый налыйа түһээччи аһыырга. Мин диэн аһыырым бытаана, кырата сыттаҕа дии. Начаас саҥа айаннаан иһэн аччыктаан барааччыбын. Ити бастакы сиргэ сырыым этэ, онон билбэтим-көрбөтүм наһаа элбэх буолааччы. Үрэхтэри эҥин туорааһыҥҥа эрэй бөҕөнү көрөөччүбүн. Сиргэ, тайҕаҕа сылдьа үөрүйэҕэ суоҕум миигин атахтааччы. Ситэ кыайан да аһаабакка онон киһи быстарар, мин саҥа оттолуу аһаан эрдэхпинэ киһим номнуо аһаан бүтэн, хомуна олорор буолааччы. Ону онно аһаан ньаххаҥныы олоруоҥ, дуо айаххар ас симтэ сатыы-сатыы хомунан бараҕын. Мин саҥа хомунан бүтэрбэр киһим атын сиэтэн кэлээччи. Оннук түргэн-тарҕан аһылыктаах, сырыылаах киһи этэ.
Биирдэ Чуукаарга баран иһэбит Нэттэгээйэптиин. Аттарбытын миинэн баран Бэс Үрэҕинэн айаннатан дипситии. Мас көтөрө бөҕө ону ытан иһэбит. Ыттарбыт уопсайа түөр кииһи үрбүттэрин бултаабыппыт. Иккилии киистээх кэлбиппит Чуукаартан. Онно үрэҕи туоруурга мууһунан уйдаран истэхпитинэ киһим ата муустаах ууну дьөлө үктээн, аттыын бэйэлиин уулаах хооҥкуга түһэн хаалбыта. Киһим атын миинэн олорор, төбөтө эрэ көстөр. Мин салынным. Атым атын сиринэн тумнан барда. Хаара суох килэҥ муус аны. Халтарыйа-халтарыйа атым үөс диэки киирэр. Ол сырыттахпытына киһим ата кистээн дьырылатта да, киһилиин- баҕастыын ойон тахсан, биирдэ үөһэ мууска дьирэс гына түстэ ээ. Оо, кистээн бөҕө аны, муҥнаах үөрүүтүттэн. Аны биэрэккэ астарбыппыт туруору баҕайы. Баһылайым атын быһа биэрбитэ туруору биэрэги өрө дабайа турдулар, мин атым эмиэ ол кэнниттэн түһүнэн кэбистэ. Һуу, хата, үөһээ биэрэккэ тахсан баран үөрбүппүөн. Дабайдыбыт диэн атым муҥнааҕы муннуттан сыллаан ылбытым. Дьэ, кытаанах сырыы этэ, айаккабыын, билигин оннук хайдах да сылдьыллыбат. Киһим ата муус кыаһаан буолан Көлгөөнөйгө дылы барыта маах айанынан барбыппыт.
Аны кэпсээнтэн кэпсээн бара турар ээ. Һэ-һээ. Эрэҥдэҕэ сытан саас балык ыамын саҕана Борулдуолаахха илимнии бардыбыт, сарсыныгар дьиэбитигэр балык үөлэн илдьээри. Чиэрэс ыллыгынан истэхпитинэ суол кытыытыттан куртуйах көттө. Киһим атыттан түһэн онно барда уонна турар. Ону: «Хайа, Баһылаай, тоҕо турдуҥ?»-диэбиппэр: «Ээ, куртуйах уйата сытар, сымыыта бөҕө,»- диэбитэ. Мин саныы оҕустум: мас көтөрүн сымыыттаах уйатын булар куһаҕан, сэттээх дииллэрин истээччибин, ол иһин аппыттан түспэккэ олорон: «Доҕоор, Баһылай, хампы үктээн, тэпсэн кэбис, уйа суоҕун курдук гын,»- диэбиппин киһим: «Ээс, сүрэ бэрт, хата, төннөн иһэн сымыыттарын илдьэн сиэхпит,»- диэтэ. Ааһа турдубут. Борулдуолаахха тиийэн илим бөҕө үтэн, түүнү быһа балык үөлэн икки акка ыҥыырдан иһэн, били, маспыт көтөрүн сымыытын ылаары тохтоон, көрдүү сатаан кэбиспиппит да, булбатахпыт. Мас тоһуппут бэлиэбит баар, уйа да, сымыыт да суох. Үөлүллүбүт собо бөҕөнү ыырдан киирбиппит дьиэбитигэр.
Онтон, били, Хапчаан өрө сылдьан ол убайдарым ханна эрэ чугас үүтээннээхтэр быһыылаах этэ, биһиги онно барсыбатахпыт, киһим атын сиринэн илдьибитэ. Ол баран иһэн миэхэ этэр: «Доо, Баһылаай, манна чугас эһэ арҕаҕа баар, билигин киирбитэ буолуо, онно бара сылдьыахха,»- диэбитин төһө да куттаннарбын, куттас буолумаары- «Сөп,»— эрэ диэтим ээ. Оо, испэр иэдээнник саллан иһэбин. Ол хаһан эһэни бултаспытым баарай, арай, сыыһа-халты тутуннахха, иэдээн”, — дии саныыбын. Аккаастыахпын киһим барардыы иһэр, холкута да бэрт. Мин оттон идэһэ борооскуну сүүстээри уҥуоҕум хамсаан, титирэстээн, сыыһа дайбаан кэбиһээччибин. Онно холоотоххо, эһэ диэн, оо, саллымар кыыл буоллаҕа, онно сананан истэҕим диэн санаабыттан бэйэм салынным. Айабыын! Биир сиргэ тиийэн хоннубут.»Сарсын сырдыкка барыахпыт, аттары манна хааллартаан баран, мантан чугас,»- диир киһим. Мин куттанан титирэстээн: «Аһа,»- эрэ диибин. Кутаа тула эргичиҥнээн, утуйарга куһаҕан баҕайы, киһи нус-хас сынньаммат. Киһим тоҥмото сүрдээх, сытта да утуйар. Ама, олох тоҥмото буолуо дуо диэн сөҕөөччүбүн ээ. Сарсыарда туран: «Эн олох тоҥмоккун дуо, утуйан бөҕөҕүн, мин тоҥон утуйбатым,айа хаһан тийэбитий дьиэлээх сиргэ»-диибин. Ону: «Ээс,тоҥобун буоллаҕа, тулуйабын ээ, ити эйигин көрө сытабын,»- диир. Ону мин дьээбэни санаан: «Ол тоҕо маныыгын,утуйа сыттахпына дьууктуоҕа диэҥҥин дуо?»- диэн күлэн бөҕөтө. Дьэ, онтон били сирбитигэр бардыбыт, ыттар иннибитигэр элэстэнэн хааллылар. Биир бүдүө-бадыа үрүйэҕэ тиийэн киһим тохтоон: «Чэ,мантан чугас, сааҕын иитин, сүнньүөхтэргин чугаһат, быһаххын иннигэр аҕал, бэлэм ис, киһини ытаайаҕын, сэрэн «- диэтэ. Сирэйбин-харахпын көрөр. Хорсуммун киллэрэн «ыттайбыта» буоллум. Аа-дьуо баран истэхпитинэ: «Көр, арҕаҕа ол көстөр, бэттэх кэл, сэргэстэһэ,таҕыстаҕына иккиэн ытыахпыт,»- диир. Ыттар арҕастарын түүтүн туруоран баран арҕах таһыгар сылдьаллар эбит. Ол турдахпына киһим саҥата хомойбуттуу: «Паа,суох эбит дии, кэлбэтэх»- диэбитигэр үөрэн «Һуу, хата, суох эбит, бу дьолу, бардын, бардын, кэлбэтин, эһэтэ да суох сылдьыахпыт,»- диэн саҥам көбдьөөрөн, эһэ суоҕуттан үөрдүм да этэ.
Хоммут сирбитигэр кэлэн бу сиртэн тэскилии охсоору ыксал бөҕө. Аны эһэ кэлиэ диэммин. Хата, ыттарбыт иннибитигэр сылдьар буоланнар, үчүгэй этэ. Ээ, оттон онно ханан-ханан эргийэн кэлбиппитин туох да билбэт. Киһим ханна барар да, онно баран иһэбин буоллаҕа мин. Сиргэ үксүн хонобут, онон киһи ордук эстэр, быстар, сылайар этэ. Аттар да ньымньааран, хата, төргүүгэ эбиэстээх буолан онон эриһээччилэр. Ол эһэ арҕахтаах сиртэн үһүс күммүтүгэр киэһэ хараҥарыыта Ампаардаахха кэлэн хоммуппут. Онно Ампаардаах бэттэх үс тайаҕы бултаан лаабыстаан, эстэн -быстан дьиэбитин нэһиилэ булбуппут. Дьонум муҥнаахтар кыыл этэ,мас көтөрө эҥин амсайан үөрэн бөҕө буолааччылар. Оок, билигин санаатахха, дьиэни-уоту ахтан, ийэлээх аҕа истиҥ тылларын суохтаан, ахтан кэлэн, сылаас дьиэҕэ, ичигэс таҥаска , итии үүттээх чэйи иһэ олорор курдук үчүгэй, кэрэ, иэйиилээх туох баар буолуой. Ол эмиэ дьол ээ.
Оттон били мас көтөрүн сымыыттаах уйатын булар,көрөр куһаҕан, сэттээх дииллэрэ кырдьык курдук эбит ээ. Былыргыттан этэллэр мас көтөрүн сымыыттаах уйатын булбут, көрбүт киһи уһаабат дииллэр. Мас көтөрүн сымыыта мээнэ киһи хараҕар көстүбэт айылгылаах эбит. Ааттаах үлэһит,булчут, АтахтаахСадыҥҥа кини звенота хас да сыл окко бастаан,дьоруой отчут аатын ылан убаһанан биһирэммитэ, сүлүөтүнэн сылдьыбыта ээ Нэттэгээйэп Баһылай. Ол ити оһолго олохтон туораан хаалбыта.
Киһи сиргэ, тыаҕа, тайҕаҕа сырыттаҕына ис кута арыллар дииллэрэ кырдьык эбит. Киһи онно көрөр эҥин эгэлгэ үчүгэйи, айылҕаҥ эйиэхэ чугаһыыр, эн кутуҥ-сүрүҥ бу тулалыыр эйгэлиин чугастык сибээстэһэр. Ол иһин киһи дууһалыын, ис сүрэхтэн астына сынньанар, тулалыыр айылҕаҥ кэрэтиттэн үөрэн-көтөн, сүргэҥ көтөҕүллэн эргиллэҕин. Дьиэ-уот, -йэ аҕа ахтылҕана, кинилэри ахтан сыллаан ылаттыыр күндү да буоллаҕа, бу Орто дойду олоҕор.
Баһылай
Хорула.
0
0
Навигация по записям
Баатаҕайга даамбаны бөҕөргөтөн эрэллэр
Предпринимательствоҕа 100-тэн тахса өйөбүл арааһа баар
Маны ааҕыҥ
Ыт уонна куоска аһылыгын оҥорорго 50 млрд солкуобай ирдэнэр
Уус Майаҕа эһэ бөһүөлэккэ киирдэ
Ньурбаҕа эһэ оҕолоро маһы суулларбыттара кырдьык дуо? (ВИДЕО)
Өлүөхүмэҕэ дэриэбинэ кытыытыгар эһэ ынахха саба түстэ
КЛОУН-Кулуон
Уважаемые читатели!
Мы рады вам сообщить, что начал работу новый сайт «Саха Сирэ»!
Полную подборку новостей Якутии и Якутска читаете тут
Уопсастыба
АЛРОСА Хотугу сир норуоттарын оҥоһуктарын быыстапка-дьаарбаҥкатыгар ыҥырар
Сонуннар
Лена Иванова: «Волонтердарбыт көмөҕө кэлэ охсоллоро хайҕаллаах»
Сонуннар
Надежда Селютина: «Алданнар дьыаланан өйүүллэр»
Уопсастыба
Таһаҕаһы өрөһөлүү тиэммит «УАЗ» регистрацияттан уһуллубут. Тоҕо?
Көр. Аах. Туһан.
16+
Редакция аадырыҺа
677000, Дьокуускай куорат, Орджоникидзе уул., 31 Төлөпүөн: (4112) 42-06-90
E-mail: [email protected], [email protected]
Edersaas.ru саайт сүрүн эрэдээктэрэ Ч. Н. Гаврильев
Тэрийэн таһаарааччылар: «Сахамедиа РИИХ АО». Сибээскэ, информационнай технологияҕа уонна маассабай коммуникацияҕа кэтиир федеральнай сулууспаҕа киирбит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77 — 74960 (25.01.2019)
Edersaas.ru саайт матырыйаалларын толору эбэтэр быһа тардан туһанар түгэҥҥэ булгуччу гиперсыылка ирдэнэр. Хаартыскалары, видео-устуулары, онтон да атын мультимедийнэй матырыйааллары эрэдээксийэттэн суругунан көҥүлэ суох туһанаргыт бобуллар.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
* 1971 с. - филологическай билим кандидатыгар «Творчество Афанасия Федорова» тиэмээҕэ диссертациятын ситиһиилээхтик көмүскүүр.
* 1972-1984 сс. - институт учуонай секретара.
* 1985-1987 сс. - ССРС НА СС ДьокуускайжааҕыДьокуускайдааҕы филиалын ТЛИ Институтын старшай научнай үлэһитэ.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Sakha-sire.ru саайт сүрүн эрэдээктэрэ Ч. Н. Гаврильев. Сибээскэ, информационнай технологияҕа уонна маассабай коммуникацияҕа кэтиир федеральнай сулууспаҕа киирбит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77-84126.
Тэрийэн таһаарааччы: «Сахамедиа РИИХ АО».
«Саха сирэ» саайт матырыйаалларын толору эбэтэр быһа тардан туһанар түгэҥҥэ булгуччу гиперсыылка ирдэнэр. Хаартыскалары, видео-устуулары, онтон да атын мультимедийнэй матырыйааллары эрэдээксийэттэн суругунан көҥүлэ суох туһанаргыт бобуллар.
|
oscar
|
Куорат дьаһалтатын пресс-сулууспата иһитиннэрбитинэн, баһылык Евгений Григорьев бу күннэргэ сайыҥҥы оҕо лааҕырдарын уонна уһуйааннар даачаларын кэрийэн, саҥа сезоҥҥа төһө бэлэмнээхтэрин көрдө-иһиттэ.
Баһылыгы кытта оробуочай бөлөххө Үөрэх управлениетын начаалынньыга Алексей Семенов, начаалынньыгы солбуйааччы Егор Охлопков, куорат Дууматын бэрэссэдээтэлин бастакы солбуйааччы Евдокия Евсикова уонна Дуума социальнай политикаҕа бастайааннай хамыыһыйатын бэрэссэдээтэлэ Айаан Васильев сырыттылар.
Кинилэр бастаан Саха политехническай лицей баазатыгар тэриллибит «Радуга» чэбдигирдэр лааҕыры көрдүлэр. Бу 1970-с сыллартан үлэлиир. Лицей дириэктэрэ Надежда Тимофеева этэринэн, 12 гаттан тахса сиргэ турар лааҕырга биир сезоҥҥа 200-чэ оҕо, 30 үлэһит сылдьаллар эбит.
«Бэс ыйын 1 күнүгэр диэри былырыыҥҥы сэбирдэҕи хомуйабыт, утуйар куорпустары бэлэмниибит, материальнай баазаны кырааскалыыбыт, остолобуойу өрөмүөннүүбүт. Манна хапытаалынай өрөмүөн барара наада, куорпустар истэригэр ититии холбоммутун да иһин сөрүүн», - диэн кэпсээтэ дириэктэр.
Салгыы бөлөх тулаайах уонна төрөппүт көрүүтэ суох хаалбыт оҕолор 28 №-дээх интэринээт-оскуолаларын «Труд» даачатыгар сырытта. Манна сылын аайы 1-11 кылаастар үөрэнээччилэрэ сынньаналлар.
Итини сэргэ баһылык салайааччылаах оробуочай бөлөх «Спутник», «Бинго», «Родничок» лааҕырдар уонна «Якутяночка», «Брусничка» оҕо уһуйааннарын бэрэбиэркэлээтэ.
«Материальнай-техническэй баазаны саҥардар наадалааҕын чопчу көрдүм. Сүрүн кыһалҕанан дьиэлэр эргэрбиттэрэ эрэ буолбакка, билиҥҥи олох ирдэбиллэригэр эппиэттиир коммуникация суоҕа буолар. Бэрэбиэркэ түмүгүнэн мунньахтаан, ити балаһыанньаттан тахсар суолу тобулуохпут», - диэтэ Евгений Григорьев.
Баһылык 2 күн устата лааҕырдары, уһуйааннар даачаларын кэрийэн, оскуола дириэктэрдэрин уонна лааҕыр начаалынньыктарын кытта баар кыһалҕалар тустарынан кэпсэтэн, эргэ дьиэлэри өрөмүөннүү сатаабакка, саҥа куорпустары тутуохха наада диэн бигэ түмүккэ кэллэ.
Бэс ыйын 15 күнүттэн куорат таһынааҕы чэбдигирдэр лааҕырдар сабыылаах эрэсииминэн 75% эрэ туолан үлэлиир былааннаахтар.
Сонуннар
24.11.2022 | 11:00
Саха сирин бастыҥ IT-бырайыактара
23.11.2022 | 17:30
Олоҕун науканы кытта ситимнээн
23.11.2022 | 17:00
Үс игирэ төрөөтө
23.11.2022 | 16:30
Куорат учууталларыгар — саҥа бириэмийэ
23.11.2022 | 16:00
Саамай кэрэ сүөһүнү таллылар
23.11.2022 | 15:56
«Үтүө санаа харыйата» оҕолор баҕа санааларын толорор
23.11.2022 | 15:00
Дьикти быыстапканы көтүтүмэҥ
23.11.2022 | 14:00
Нолуоккун төлөө — холкутук утуй!
23.11.2022 | 13:00
Кыһыҥҥы суоллар аһыллар болдьохторо билиннэ
23.11.2022 | 12:00
Саҥа дьылы — иэһэ суох
23.11.2022 | 11:00
Ыккытын босхо ыытымаҥ
23.11.2022 | 10:00
Дьоҥҥут аатын үйэтитиҥ
23.11.2022 | 09:00
Онлайн төлүөҥ — бириис сүүйүөҥ
23.11.2022 | 08:00
Сийиэскэ 500-тэн тахса дэлэгээт кытынна
20.11.2022 | 09:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 21-27 күннэригэр
19.11.2022 | 16:00
Эҥсиэли хочотугар, Максим Аммосов дойдутугар
18.11.2022 | 09:00
Саҥа саҕахтары арыйан, сонун хайысхалары тутуһан
17.11.2022 | 18:44
Дьиҥ олохтон кэпсээн ааптарын кытта көрсүһүү
17.11.2022 | 18:00
«Мир» каартаҕа региональнай төлөбүрдэри ыытыахтара
17.11.2022 | 17:30
Тус дааннайдары оҥорууга сөбүлэҥ
Ордук ааҕаллар
Дьон | 19.11.2022 | 18:00
Николай Винокуров: «Дойдубар этэҥҥэ эргиллэн кэллим...»
«Боотур» этэрээт байыастарын ортотугар биһиги биир дойдулаахпыт Алаһыай нэһилиэгиттэн төрүттээх Николай Винокуров баарын истэн, кэпсэтиэхпин баҕардым. Ол эрэн сэһэргэһиибин хайдах-туох саҕалыахпын тобуларбар олус ыарахан этэ. Бу үлэ, үөрэх, сайдыы, тэрээһин туһунан суруйуу, кэпсэтии буолбатах... Бу — олох, дьылҕа, тыын былдьаһыы, өлүү-сүтүү, инники олох иһин охсуһуу туһунан сэһэргэһии. Николай тута хоруйдаабытыгар...
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 20.11.2022 | 11:00
Элэгэнтэй Адамов: «Сиэрдээх өй-санаа төрүт дьарыкка эрэ баар»
Бүгүҥҥү нүөмэргэ Чурапчы улууһун Чакыр нэһилиэгин олохтооҕо Элэгэнтэй Адамовы кытта тыа сирин олоҕун, итэҕэл, уус идэтин, сайдыы, норуот дьылҕатын, кэскилин туһунан сэһэргэстибит. Дьоҕурдаах киһи анаарыыта киэҥэ, этэр тыла оруннааҕа сөхтөрдө.
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Улуустааҕы уус-уран айымньы күрэҕэ «Куорсун-2019» 4-с төгүлүн ыытыллан, түмүктэрин таһаарар, сыл бастын айымньытын быһаарар, кыайыылаахтарын иһитиннэрэр үөрүүлээх тэрээһинэ буолан ааста. Быйылгы күрэххэ хаһааҥҥытааҕар да элбэх кыттааччы кытынна, хоһоону суруйууга 29, кэпсээҥҥэ 5, пьесаҕа 5 киһи кыттыыны ылан, барыта 74 айымньы сыаналанна. Айымньылары Дьокуускай куораттан ааттаах-суоллаах суруйааччылар, суруналыыстар дьүүллээтилэр: СӨ норуодунай поэта, СӨ суруйааччыларын сойууһун бэрэссэдээтэлэ И.В. Мигалкин, “Чолбон” уус-уран сурунаал сүрүн эрэдээктэрэ Д.Н. Макеев, “Чолобон” уус-уран сурунаал кириитикэҕэ салаатын сэбиэдиссэйэ И.И. Осипов-Ойуур, Саха сирин медисинскэй сурунаалын редакторы солбуйааччы, мед. наука доктора В.П. Николаев курдук дьон үлэлэри ырытан, анааран, кыттааччыларга туһалаах сүбэ ама биэрдилэр.
Хоһоону суруйууга кыайыылаах аатын ылла Попова Елизавета Михайловна “Ийэм төрөөбүт алааһыгар” (1 Хоро нэһ.), 2 миэстэ Вария Решетникова “Мин көмүс күһүнүм” (Мүрү нэһ), 3 миэстэ Андросова Наталья Егоровна—Күбэйэ (Байаҕантай нэһ) “Өтөхсүйэн турбатын төрөөбүт дьиэҕит”, биһирэбилинэн бэлиэтэннилэр Татьяна Кириллина – Татыйык (Мүрү нэһ) “Ийэбэр”, Стручков Николай – Абыйаан “Олохпут сэттэ содула”, Колодезникова Ефросиния – Суһумнуур (Байаҕантай нэһ) “Айан суола- олох суола”.
Кэпсээни суруйууга 1 миэстэ Кириллин Анатолий-Толикус (Мүрү нэһ) “Кыра киһи”, 2 миэстэ Попов Иннокентий –Оҕуруоттаах (Суотту нэһ) “Тыам сирэ барахсан”, 3 миэстэ Аргунов Гаврил – Чобуо Чооруос “Бэлиэ”.
Драматургия көрүҥэр Колодезникова Ефросиния – Суһумнуур (Байаҕантай нэһ) “Ылдьааналаах Ылдьаа уолаттара” пьесатынан кыайыылаах үрдүк аатын ылла, 2 миэстэ Сыроватский Иннокентий – Дүөндүн (Мүрү нэһ) “Көмүөл көтөҕүллүүтэ” пьесата, 3 бочуоттаах миэстэҕэ таҕыста Матвеева Матрена – Мотуо (Лөгөй нэһ) “Учуутал күнэ” сыанката.
Түгэнинэн туһанан Чолбон уус-уран сурунаал тэрийэр “Саха сахаҕа “Чолбону” бэлэхтиир” – аахсыйаҕа Кулантай аатынан литретатрунай музей, И. Находкин аатынан Чараҥ ск уонна Чараҥ библиотекатын үлэһиттэрэ көхтөөхтүк кыттан, бэтэрээн үлэһиттэригэр, тыл бэтэрээннэригэр, сэрии сылын оҕолоругар 1 сыллаах сурутууну бэлэх ууннулар.
Эһиилги 5-с төгүлүн ыытыллар “Куорсун-2020” күрэх Улуу Кыайыы 75 сылыгар ананар.
[meta_gallery_slider id=»3689″]
Поделиться
Печать
WhatsApp
Instagram
Facebook
Похожее
Версия для слабовидящих
Translate
Полезные ссылки
Время работы
Пн: 09:00-18:00
Вт: 09:00-18:00
Ср: 09:00-18:00
Чт: 09:00-18:00
Пт: 09:00-18:00
Обед: 13:00-14:00
Сб-вск: Закрыто
Политика конфиденциальности и использования файлов сookie: Этот сайт использует файлы cookie. Продолжая пользоваться этим сайтом, вы соглашаетесь с их использованием.
Дополнительную информацию, в том числе об управлении файлами cookie, можно найти здесь: Политика использования файлов cookie
|
oscar
|
1733 — Хаһаах полковнига Борис Серединин Саха сирин бойобуодатын солотуттан 1733 сыл ахсынньы 28 күнүгэр уурайбыт. Кини оннугар лейб-гвардия капитана Алексей Заборовскай анаммыт.
1895 — ньиэмэс физигэ Вильгельм Рёнтген Вюрцбург куоракка рентген сардаҥаларын арыйбытын туһунан кэпсээбит.
1919 — "Холбос" сойууһун II сийиэһэ аһыллыбыт. Сийиэскэ "Холбос" 1919 сыллааҕы үлэтэ, 1920 сылга ороскуоттаныахтаах үп-харчы ырытыллыбыттар. Өлүөхүмэ уонна Бүлүү уокуруктарыгар отделениелары арыйарга быһаарбыттар.
1919 — Соторутааҕыта Саха уобалаһын сэриилэрин командующайынан анаммыт Болеслав Геллерт өлөрүллүбүт, кэлин биллибитинэн кинини бэйэтин дьоно кыһыллар өлөрбүттэр эбит.
1921 — Кыым (хаһыат) аан бастаан "Манчаары" диэн ааттанан тахсыбыта. Эрэдээктэр — Исидор Барахов. Хаһыат үлэтигэр көхтөөхтүк кыттыбыттара — Былатыан Ойуунускай, Алексей Бояров, Анемподист Софронов - Алампа.
* 1943 — ССРС Үрдүкү Сэбиэтин бөрөсүүдьүмүн Калмык АССР-ы суох гыныы туһунан ыйааҕынан НКВД сэриилэрэ калмыыктары Сибииргэ уонна Уһук Илин оройоуннарыгар көһөрүүлэрэ саҕаламмыт. Күүс өттүнэн 91919 калмыыгы депортациялаабыттар.
1953 — Дьокуускайга Мараат болуоссатыгар гражданскай сэрии кыттыылаахтарыгар пааматынньык тутарга быһаарыы ылыллыбыта.
1968 — Израиль спецнааһа Бейрут куорат аэропордугар 14 пассажирскай сөмүлүөтү урусхаллаабыт.
1973 — Парижка аан бастаан Солженицын «Архипелаг ГУЛАГ» айымньыта бэчээттэнэн тахсыбыт.
1991 — Саха АССР союзнай өрөспүүбүлүкэ буолбут, Саха ССР диэн ааттаммыт. Түөрт ыйынан 1992 сыл муус устар 27 күнүгэр Саха Өрөспүүбүлүкэтэ буолбута.
1997 — Ил Түмэн дьокутааттарын бастакы ыҥырыыта дьокутааттар иккис ыҥырыылаах куорпустарынан солбуллубут.
1998 — Өрөспүүбүлүкэҕэ "Сылгыны иитии туһунан" сокуон (О табунном коневодстве, З N 55-II) ылыныллыбыт.
Төрөөбүттэр[биики-тиэкиһи уларытыы]
1896 — I Бордоҥ нэһилиэгэр (билигин Ньурба улууһа) Степан Васильев (1943 өлб.), бэлиитикэ, уопсастыба уонна ил диэйэтэлэ, саха биллиилээх революционера, Саха Өрөспүүбүлүкэтин автономиятын төрүттэспит дьонтон биирдэстэрэ.
1933 — Сунтаар улууһун Илимнииригэр Александра Мохотчунова — саха биллэр хореограба, «Сарыал» үҥкүү бөлөҕүн тэрийээччитэ.
1934 — Семен Мостахов (1934—1993) — география билимин хандьыдаата, саха географиятын билимигэр биллэр-көстөр суолу хаалларбыт учуонай.
1945 — Таатта улууһугар Мария Рахлеева — худуоһунньук, Арассыыйа үтүөлээх худуоһунньуга, СҺ ускуустубатын үтүөлээх диэйэтэлэ, Арассыыйа ойуулуур-дьүһүннүүр академиятын бочуоттаах академига, АГИИК бэрэпиэссэрэ.
1946 — Михаил Скрябин (1946 сыл, ахсынньы 28 күнэ — 2011, ыам ыйын 6 күнэ) — тыйаатыр уонна киинэ артыыһа.
1969 — Линус Торвальдс (Linus Benedict Torvalds) — аатырбыт Линукс (Linux) систиэмэ иччитин суруйбут киһи.
Өлбүттэр[биики-тиэкиһи уларытыы]
1925 — нуучча чулуу бэйиэтэ Сергей Есенин олохтон барбыт. Судаарыстыба билиммит версиятынан поэт бэйэтигэр тиийиммит, ол гынан баран бу өлүү элбэх билиҥҥэ дылы быһаарылла илик дьиктилэрдээх.
1933 — Степан Гоголев (1896 с.т.), Саха АССР Совнаркомун бэрэссэдээтэлин солбуйааччыта.
Төрдө — «https://sah.wikipedia.org/w/index.php?title=Халыып:Бу_күн:12-28&oldid=363410»
Категория:
Халыыптар:Туох буолбута күнүнэн
Навигация
Тус бэйэ туттар тэриллэрэ
Ааккын эппэтиҥ
Ырытыы
Суруйуу тиһилигэ
Бэлиэтэнии
Киир
Аат даллара
Халыып
Ырытыы
саха тыла
Көрүү
Ааҕыы
Биики-тиэкиһи уларыт
Устуоруйатын көрүү
Эбии
Навигация
Сүрүн сирэй
Рубрикалар
А - Я
Бастыҥ ыстатыйалар
Түбэспиччэ сирэй
Туох буола турара
Тэриллэр
Бикипиэдьийэ:Түмсүү сирэ
Кэпсэтэр сир
Кэнники уларытыылар
Саҥа ыстатыйалар
Көмө
Бу сири өйөө
Сэп-сэбиргэл
Манна сигэнэллэр
Сигэнэр уларытыылар
Билэни угуу
Анал сирэйдэр
Куруук баар сигэ
Сирэй туһунан
Викиданные кэрискэ
Печать/экспорт
Скачать как PDF
Бэчээттииргэ аналлаах барыл
Атын омук тылынан
Аԥсшәа
Afrikaans
العربية
Asturianu
Azərbaycanca
تۆرکجه
Беларуская
Беларуская (тарашкевөца)
Български
বাংলা
Bosanski
Català
Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄
Нохчийн
کوردی
Čeština
Чӑвашла
Dansk
Deutsch
Ελληνικά
English
Español
Euskara
فارسی
Suomi
Føroyskt
Français
Frysk
Gaeilge
贛語
Galego
עברית
Hrvatski
Հայերեն
Italiano
ქართული
Қазақша
한국어
Къарачай-малкъар
Lëtzebuergesch
Lietuvių
Latviešu
Македонски
Bahasa Melayu
Nederlands
Norsk bokmål
ਪੰਜਾਬੀ
Polski
Português
Română
Русский
Scots
Srpskohrvatski / српскохрватски
Slovenščina
Soomaaliga
Shqip
Српски / srpski
Svenska
தமிழ்
ไทย
Türkçe
Татарча/tatarça
Українська
Oʻzbekcha/ўзбекча
Tiếng Việt
Yorùbá
中文
文言
Bân-lâm-gú
粵語
Сигэни уларыт
Бу сирэйи бүтэһигин 00:22 2 Тохсунньу 2021 уларыппыт.
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Ааспыт сууккаҕа өрөспүүбүлүкэҕэ эбии 84 киһи коронавирустаабыта бигэргэннэ. Ыалдьыбыт дьон баһыйар өттө – 80 киһи Дьокуускайга ыарыйдылар. Атыттар — улуустарга. Айсен Николаев бирифинигэр кэпсээбитинэн, Саха сиригэр коронавирус тарҕаныытын коэффициена 1,77 тэҥнэһэр. Хааччахтааһын миэрэлэрин уһуларга ыарыы тарҕаныытын коэффициена 1,0-тан намыһах буолуохтаах. Коронавирустаабыт дьонтон 14 киһи ыарахан туруктаах сытар. Биир ыарыһах тыҥаны...
Сонуннар | 26.05.2020 | 14:35
Оҕо көмүскэлин күнэ – онлайн
Оҕо көмүскэлин күнүн эмиэ онлайн бэлиэтиибит. Култуура уонна духуобунас сайдыытын управлениета төрөппүттэри уонна оҕолору онлайн күрэхтэргэ көхтөөхтүк кыттарга ыҥырар. Кыайыылаахтар дипломнарынан уонна сыаналаах бириистэринэн наҕаарадаланыахтара. Бырааһынньыктааҕы бырагыраама бэс ыйын 1 күнүгэр Ленин проспегын устун “Дьоллоох оҕо саас” радио-кэнсиэртэн саҕаланыа. Култуура управлениетын инстаграм аккаунугар@upravlenie_cultury_yakutsk ыытыллар күрэхтэргэ кыттыҥ: «Твой трек» вокал күрэҕин...
Сонуннар | 26.05.2020 | 09:11
88 киһи коронавирустаата
Ыам ыйын 26 күнүнээҕи туругунан, бүтэһик сууккаҕа коронавируһунан 88 киһи ыарыйда. 67 – Дьокуускайга, 9 – Намҥа, Алдаҥҥа, Мииринэйгэ. Саха сиригэр сууккаҕа 2,5-4 тыһ. анаалыс оҥоһуллар буолла. Дьаҥ тарҕаныаҕыттан коронавирустаабыт киһи ахсаана 1445 буолла. 594 киһи үтүөрдэ, 7 киһи олоҕо быһынна. 11 киһи ыарахан туруктаах сытар, биир киһи тыынар аппаракка...
Сонуннар | 26.05.2020 | 08:51
БКЭ графига бигэргэннэ
Рособрнадзор биир кэлим эксээмэннэр графиктарын бигэргэттэ. Бэс ыйын 29-30 күнүгэр систиэмэни бэрэбиэркэлээн эксээмэн ыытан көрүөхтэрэ. Манна оскуоланы бүтэрээччилэр кыттыбаттар. От ыйын 3 күнэ – география, литература, информатика. От ыйын 6-7 күннэригэр – нуучча тыла. От ыйын 10 күнэ – математика. От ыйын 13 күнэ – история уонна физика. От ыйын...
Сонуннар | 25.05.2020 | 10:19
Предпринимателлэргэ ирдэбил кытаатта
Коронавируһу уодьуганныырга тэриллибит Дьокуускай куораттааҕы суһал штаб иһинэн тэриллибит бөлөх атыы-эргиэн, уопсастыбаннай аһылык тэрилтэлэригэр күннэтэ бэрэбиэркэлэри ыытар. Кулун тутар 24 күнүттэн ыам ыйын 24 күнүгэр диэри барыта 682 эбийиэккэ бэрэбиэркэ буолан ааста. 345 быраабыланы кэһии бэлиэтэннэ, 119 боротокуол толорулунна, ол иһигэр 102 быраабыланы кэһии докумуоннанан СӨ Предпринимательство уонна туризм министиэристибэтигэр...
Сонуннар | 25.05.2020 | 09:56
Дезинфекциялааһын салҕанар
Бэҕэһээ киэһээҥҥи туругунан, 2408 дьиэттэн 1280-гар подъезтары дезинфекциялааһын ыытылынна. Пригороднайга, Мархаҕа уонна Хатаска дезинфекциялааһын былаана туолла. Дьокуускайга бэйэтигэр Губинскай уонна Киин уокуруктар инникилээн иһэллэр. Уопсай дьиэ 71 бырыһыаныгар уунан сууйуу-сотуу ыытылынна. Уопсайа 1128 дьиэҕэ сууйуу-сотуу ирдэнэр. Коронавируһу уодьуганнааһыҥҥа куорат Салайар хампаанньалара, ТСЖ-лар, ону тэҥэ Куорат хаһаайыстыбатын эксплуатациялыыр сулууспата үлэлииллэр. Роспотребнадзор...
Сонуннар | 25.05.2020 | 08:26
Коронавирустан өссө 1 киһи олоҕо быһынна
Саха сиригэр ааспыт сууккаҕа 81 киһи коронавирустаата. 56 – Дьокуускайга, 12 – Алдаҥҥа, 4 – Мииринэйгэ, үстүү Намҥа уонна Мэҥэ Хаҥаласка, 2 – Ленскэйгэ, 1 – Тааттаҕа. Өссө 12 киһи үтүөрэн балыыһаттан таҕыста: 6 – Дьокуускайга, 3 – Алдаҥҥа, 2 – Горнайга, 1 – Хаҥаласка. Дьаҥ тарҕанаҕыттан үтүөрбүт, эмтэммит киһи...
Сонуннар | 24.05.2020 | 18:12
Подъезкын сууйаллар дуо?
Коронавируһу уодьуганнааһыҥҥа куорат Салайар хампаанньалара, ТСЖ-лар, ону тэҥэ Куорат хаһаайыстыбатын эксплуатациялыыр сулууспа үлэлэрэ быыстала суох бара турар. Бэҕэһээҥҥи күн туругунан, 2424 элбэх кыбартыыралаах дьиэттэн 1356-тыгар дезинфекция оҥоһулунна. Маҕаҥҥа, Мархаҕа уонна Хатаска дезинфекция былаанын 100 бырыһыан толордулар. Дьокуускайга дезинфекция тэтиминэн Губинскай уокурук инникилээн иһэр (80 %), Киин уонна Октябрьскай уокурук былааннарын...
Сонуннар | 24.05.2020 | 18:06
Оптуобустар бары дезинфекцияланаллар
Коронавируһу утары үлэлиир куораттааҕы суһал штаб быһаарыытынан, уопсастыбаннай тырааныспарка уонна маҕаһыыннарга мааската суох дьону киллэрбэт буоллулар. Дьону тиэйиинэн дьарыктанар ЯПАК уонна “СоюзАвто” маннык бирикээстэри таһаардылар. Куорат дьаһалтата бэйэ-бэйэттэн социальнай тэйиччи туттуу 1,5 миэтэрэ буолуохтааҕын туһунан сэрэтэр. Ааспыт сууккаҕа аҥаардас Дьокуускайга 93 киһи коронавирустаата, ыам ыйын 23 күнүгэр 80 киһи ыалдьыбыта....
Сонуннар | 24.05.2020 | 16:51
Эбии 99 киһи коронавирустаата
Бырабыыталыстыба бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Ольга Балабкина иһитиннэрбитинэн, Саха сиригэр ааспыт сууккаҕа эбии 99 киһи коронавирустаата. 1 киһи Чурапчыга, 93 киһи Дьокуускайга, 2 киһи Алдаҥҥа уонна биирдии киһи Ленскэйгэ, Намҥа уонна Үөһээ Бүлүүгэ ыалдьыбыттар. Саха сиригэр уопсайа 1276 киһи ыалдьыбытыттан 534-э үтүөрдэ, 6 киһи өллө. Обсерваторга 659 киһи сытар.
Сонуннар | 24.05.2020 | 09:18
Паарка аана аһылынна
Култуура уонна сынньалаҥ пааркатыгар дезинфекция уонна клещ утары акарициднай обработка ыытылынна. Эпидемиологическай балаһыанньа ыараханынан сибээстээн, пааркаҕа сылдьыыга кэккэ быраабыла олохтонно: - булгуччу мааска кэтэҕит. - дьонтон 1,5 м. тэйиччи туттаҕыт, - 2-лии эрэ буолан дьаарбайар көҥүллэнэр. Бобуулаах: - оонньуур, ас, утах о.д.а. атыыта көҥүллэммэт, - аһыыр сирдэр үлэлээбэттэр, - аттракционнар...
Сонуннар | 24.05.2020 | 08:58
Полиция хонтуруола күүһүрэр, мааска кэтии булгуччулаах
Дьокуускайга эпидемиологическай балаһыанньа бүтэһик икки күҥҥэ мөлтөөтө. Онон хааччахтааһын эрэһиимэ күүһүрэр. Уопсастыбаннай сиргэ мааска кэтиллэрэ булгуччулаах. Маҕаһыыннар, атыы-эргиэн кииннэрэ мааската суох атыылаһааччылары киллэриэ суохтаахтар. Оптуобуска мааската суох дьону таһар көҥүллэммэт. Ону кытта полиция хонтуруола күүһүрдэ. Быраабыланы кэһэр дьону ыстарааптыахтара. Бэйэ изоляциятын кэмигэр саастаах дьон дьиэҕэ олороллоро наада. Маны таһынан, ыалдьыбыт...
Сонуннар | 23.05.2020 | 10:27
Бүгүн 100 киһи коронавирустаата
Ыам ыйын 23 күнүнээҕи туругунан, Суһал штаб иһитиннэрбитинэн, өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн бүтэһик сууккаҕа 100 киһи коронавирустаата. 76 киһи Дьокуускайга. Ол аата уопсайа коронавируһунан ыалдьыбыт дьон ахсаана 1117 буолла, олортон 503 үтүөрбүт, 6 киһи суорума суолламмыт. Билигин карантиҥҥа олорор Нам улууһун Салбаныгар 40-ча ыалдьыбыт киһи баара бэлиэтэнэр. Саастаахтар уонна араас ыарыылаахтар Дьокуускайга,...
Сонуннар | 22.05.2020 | 13:26
Паром сырыыта саҕаланна
Бүгүҥҥүттэн “Дьокуускай-Аллараа Бэстээх” хайысханан паром сырыыта саҕаланна. Билигин ООО «Лентранс», ООО «Первая паромная переправа» уонна «Вторая паромная переправа» 5 парома уу суолугар таҕыста. Паром ахсаана сыыйа-баайа 16-ҕа тиийэ эбиллиэҕэ. Коронавирус дьаҥа тарҕамматын туһугар, Ил Дархан уурааҕар олоҕуран, паромҥа бэйэ массыынатынан айанныыр көҥүллэнэр. Чугас дьону, дьиэ кэргэни тиэйэ сылдьар бобуллубат. Маны...
Сонуннар | 22.05.2020 | 12:34
Ыалдьыбыт киһи ахсаана 1000 куоһарда
Ааспыт сууккаҕа Саха сиригэр 80 киһи коронавирустаата. Ол аата уопсайа 1077 киһи ыарыйда. Дьокуускайга 47 киһи дьаҥнаата. Улуустарга – 33, үксэ Нам улууһугар.
Сонуннар | 22.05.2020 | 11:08
Баһылык быһа эфиргэ тахсыаҕа
“Саха күөххэ үктэнэр кэмэ кэлбитинэн, Ньукуолун кунунэн эҕэрдэ буолуохтун! Халыҥ хаар халбарыйан, тоҥ муус көтөҕүллэн сайыммыт тиийэн кэллэ. Кэҕэ этэр, мутукча көҕөрөр, ньургуһун тыллар, күөх от бытыгырыы үүнэр, күөрэгэй дьырылас ырыата самаан сайыммыт кэлбитин биллэрэр”, - диэн Дьокуускай баһылыга Сардана Авксентьева инстаграм страницатыгар бар дьонун Ньукуолун күнүнэн эҕэрдэлээтэ. Бүгүн, о.э....
Сонуннар | 22.05.2020 | 10:46
БКЭ саҥа болдьохторо
Роспотребнадзор иһитиннэрэринэн, Нуучча тылын биир кэлим судаарыстыбаннай эксээмэнэ бэс ыйын 2 уонна 3 күннэригэр икки түһүмэҕинэн ыытыллыаҕа . БКЭ-2020 ыытыллар графига:Бэс ыйын 29 күнүгэр — география, литература, информатика;От ыйын 2 уонна 3 күннэригэр — нуучча тыла;От ыйын 6 күнүгэр — математика;От ыйын 9 күнүгэр – история, физика;От ыйын 13 күнүгэр...
Сонуннар | 21.05.2020 | 19:30
Изоляцияҕа олоруохтаах дьон 35 %-на ирдэбили тутуспат
“СӨ инновацияҕа министиэристибэтин даннайынан, изоляцияҕа олоруохтаах уонна геолокациялара кэтэнэр дьонтон 35 %-на эрэһиими кэһэр. Кинилэр атын дьон доруобуйатыгар кутталы үөскэтэллэр”, - диэн Суһал штаб брифинигэр Ольга Балабкина иһитиннэрдэ. Вице-премьер ыарыы салгыы тарҕаныытын сэрэтэр инниттэн, эпидемиологическэй балаһыанньаҕа олоҕурар ирдэбили тутуһарга ыҥырда. Билигин Саха сиригэр коронавируһунан ыалдьыбыт 11 киһи ыарахан турукка киирэн...
Сонуннар | 21.05.2020 | 13:38
Ыалдьыбыт киһи ахсаана 1000-ҕа чугаһаата
Ааспыт сууккаҕа өрөспүүбүлүкэҕэ эбии 37 киһи коронавирустаата. Дьокуускайга эбии 30 киһи коронавирустаата, Тааттаҕа — икки, Мииринэйгэ — үс, Хаҥаласка — биир уонна Мэҥэ Хаҥаласка — биир. Нам улууһун Салбаҥ нэһилиэгин Хоҥор Биэ сэлиэнньэтигэр, Ил Дархан Айсен Николаев ыйааҕынан, карантин олохтонно. Хоҥор Биэттэн атын сиргэ барааччылар обсерваторга икки нэдиэлэ олорон баран...
Сонуннар | 20.05.2020 | 18:04
Сайсары олохтоохторо баһылыгы кытта онлайн көрүстүлэр
Бүгүн, ыам ыйын 19 күнүгэр, баһылык Сардана Авксентьева Сайсары уокуругун олохтоохторун кытта онлайн көрүстэ. Олохтоохтор видеосибээс ньыматынан ыйытыктарыгар быһаччы хоруйдары ыллылар. Ол курдук, Елена Саввинова, Билибин уул. 27/2 дьиэтин старостата, Ильменскэй уонна Билибин уулуссаларын өрөмүөннэрин ыйыталаста. “Ильменскэй уулусса элбэх үлэни эрэйэр. Быйыл бырайыактыыр-сметалыыр докумуон оҥоһуллар, уулуссаны 1600 м. устатын, эһиил...
Сонуннар | 20.05.2020 | 17:45
Хааччахтар сыыйа сымныахтара
Саха сирин улахан куораттарыгар бэйэ изоляциятын эрэсиимэ ыам ыйын 31 күнүгэр диэри салҕанар. Бу нэдиэлэттэн бытовой өҥөнү дьону кытта алтыһыыта суох оҥорор эбийиэктэр үлэлиэхтэрэ. Өрөпүүбүлүкэ түөрт зонаҕа арахсар. Суола-ииһэ суох Арктика эргимтэтигэр элбэх киһилээх тэрээһиннэри ыытыыттан ураты, хааччахтыыр миэрэлэр тохтотуллубуттара. Киин, илин уонна арҕаа өттүгэр элбэх дьону түмэр тэрээһиннэри ыытыы,...
‹
1
2
...
119
120
121
122
123
124
125
...
129
130
›
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
От ыйын 8 күнүгэр Арассыыйа үрдүнэн Дьиэ кэргэн, таптал уонна бэриниилээх буолуу күнэ бэлиэтэннэ. Дьиэ кэргэн уонна ыал буолуу суолтатын туһунан, элбэх оҕолонуу үчүгэй эрэ өрүттэрдээҕин 10 оҕону иитэн таһаарбыт Герой ийэ Дария Федоровна Яковлева кэпсиир.
– Мин бэйэм Ньурбаттан, Үөһээ Бүлүүттэн төрүттээхпин. Ньурба улууһун Маарыгар улааппытым.
Бэрт дьикти дьылҕалаах, ураты олохтоох дьонтон төрөөбүт-үөскээбит киһибин. Аҕабар тохсус оҕобун, ийэбэр – иккис. Аҕам 1808 сыллааҕы төрүөх киһи, мин ийэм иннинэ үс инники кэргэнигэр табыллыбатах, өлүтэлээн испиттэр. Бастакы кэргэниттэн 4, иккиһиттэн 3, үсүһүттэн 1 оҕолоох хаалбыт огдообо киһи уоттаах сэрии ыар сылларын саҕана биир да оҕотун кимиэхэ да биэрбэккэ, барыларын соҕотох ииппит. Кыра оҕото биэһигэр эрэ сырыттаҕына, үһүс кэргэнэ анараа дойдулуур. Хара тыаны бүрүнэ сылдьан бултуур, сылгы көрөр. Ол сылдьан 23 саастаах кыыһы бэлиэтии көрөн, былыргылыы суорумньу көмөтүнэн, “Миэхэ киһи наадыйара барыта баар, дьахтарым эрэ суох” диэн кыыс дьонугар илдьиттээн, мин ийэбин, 23 эрэ саастаах эдэр кыыһы кэргэн кэпсэтиннэрэн, сүктэрэн ылар.
60-чалаах киһиэхэ кэлэн ийэм 7 оҕолонор. Тыыннаах хаалбытынан уопсайа 13 оҕолоох дьиэ кэргэҥҥэ улааппытым.
Аҕам барахсан оҕо, сиэн бөҕөтүн көрөн 95 сааһыгар, нэдиэлэ эрэ курдук ыалдьа түһэн баран бараахтаабыта. Оттон ийэм суох буолбута быйыл 3 сыла.
Мин билигин 70-чалаах киһибин. 67 сааспар диэри ийэбиттэн харыс да халбарыйбатах, ийэ тапталыгар бигэнэн олохпун олорбут дьоллоох киһибин диибин.
2 оҕо диэн олус аҕыйах. Ол икки оҕолоруҥ улаатан баран атырдьах маһыныы арахсан, иирсэн хааллахтарына бүтэҕин. Оттон үһүс оҕо баар буоллаҕына син биир уопсай тылы булларар, эйэлэһиннэрэр.
Ньурба улууһун Маарыгар олорбуппут. Онно улаатан, оскуолаҕа үөрэнэн, Бүлүү педучилищетын бүтэрбитим. Ол үөрэнэ сылдьан физкультурнай салааҕа үөрэнэр Дмитрий Николаевич Яковлев диэн уолга 1971 сыллаахха кэргэн тахсыбытым. Кини эмиэ элбэх оҕолоох ыал тохсус оҕото. Кырдьаҕас дьон ииппит оҕолоро буоламмыт, үйэбит тухары ийэбитин-аҕабытын кытта олорбуппут. Сэттис оҕобун төрөөбүтүм кэннэ эрэ аҕам барбыта. Ийэм 10 оҕобун барыларын оҕолообута.
50 сыл бииргэ – 10 оҕо, 40-ча сиэн
– 7 уол, 3 кыыс оҕолоохпут. Бары үрдүк үөрэхтээх, идэлээх, үлэһит дьон. Этэҥҥэ ыал буолан олороллор.
Кэргэним, аҕабыт 20-чэ сыл Ньурбаҕа СПТУ-га, онтон Маар орто оскуолатыгар учууталлаабыта. Мин 35 сыл алын кылаастары үөрэппитим, 10 выпустаахпын. Оскуолаҕа үлэбит таһынан наар 30-ча төбө сүөһүлээх буоларбыт.
Ыал буолан олорбуппут 50 сылын туолуохтаах. Билиҥҥитэ 40-ча сиэннээхпит. Өссө да эдэрдэрбит диибит, хос сиэн кэлиэ эрдэ.
2006 сыллаахха кыра кыыс оскуоланы бүтэрбитигэр, оҕолорбутун батыһан, куоракка көһөн кэлбиппит. Оҕолорбут кыттыһан, биир сүбэнэн Покровскай тракка дьиэ тутан биэрбиттэрэ. Гааһа суох буолан, сааһырбыт дьоҥҥо оһоҕу оттон олоруу уустук соҕус этэ. Ыал буолбуппут 45 сылыгар оҕолор 2 хостоох кыбартыыра атыылаһан бэлэхтээбиттэрэ. Онон толору хааччыллыылаах дьиэҕэ кыстыыбыт, чааһынай дьиэбитин сайылыыр даача оҥостобут.
Бу коронавирус кэмигэр чааһынай дьиэлээх буолан абыранныбыт. Сиэннэр кэлбэт-барбат буола сылдьан баран, кыралаан көрсөр буолан эрэрбититтэн үөрэбит.
– Дьиэ кэргэҥҥитигэр үтүө үгэстээххит буолуо?
– Үйэм тухары оҕону кытта үлэлээбит, буукубанан оонньообут киһи буоламмын улахан оҕом оскуолаҕа барыаҕыттан ыла “Кэнчээри” диэн дьиэ кэргэн хаһыатын таһаарар буолбуппут. Ол бастаан, учуутал буолуом иннинэ, үөрэнэ сылдьан быраактыкаламмыт учууталым дьиэтигэр эркин хаһыатын көрбүтүм. Ыал буоллахпына хайаан да маннык хаһыат оҥорон ыйыыр буолуохпут диэн баҕа санаа оҥостубутум.
Ол курдук бастаан улахан оҕом оскуолаҕа киирбитин үөрүүтүгэр тахсыбыт хаһыат наар тахсар буолбута. Хас биирдии оҕо төрөөбүт күнүгэр, үөрүүлээх күннэргэ хаһыат уруһуйдуурбут. Оҕолор бэйэлэрэ айбыт хоһооннорун киллэрэрбит. Оннук хас биирдии оҕоҕо ыал буолуор диэри киниэхэ анаммыт нүөмэрдэр тахсаллара.
Элбэх оҕолонор үчүгэй. Бары бэйэ-бэлэрин өйөһөллөр, олоххо тирэхтээх, эрэллээх буолаллар эбит. Эттим дии, оҕолорбут дьиэ тутан биэрбиттэрэ, кыбартыыра атыылаһан биэрбиттэрэ диэн. 1-2 оҕо маны кыайыа этэ дуо?
Ону таһынан оскуоланы бүтэрдэхтэрин аайы “Выпускник” диэн хаһыат таһаарар этибит. Ыраах үөрэнэ сылдьар устудьуоннарбыт хайаан да ол хаһыаты баттаһа хоһоон суруйан почтанан ыыталлара.
Саамай улахан баай - оҕо
– Куоракка көһөн кэлэрбитигэр илдьэ кэлбит малбытын 2007 сыллаахха уокка былдьатан кэбиспиппит. Элбэх хаһыат онно суох буолбута. Ол эрэн төһө баарынан мунньан, бу мин дьиэ кэргэним туохха да суураллыбат историята диэммин кинигэ оҥорон таһаарыахпын баҕарабын. Онно суруйсубут суруктарбытын, хаһыаттарбытын, бэйэм хас биирдии оҕом төрөөбүтүттэн саҕалаан, хайдах улааппытын туһунан бэлиэтээһиннэрбин үйэтитиэхпин сөп этэ.
Үлэтэ суох олорбутум 20-чэ сыл буолла. “Иһирэх ийэ, эйэҕэс эбээ” диэн оҕолорбуттан эбэҕит туһунан өйдөөн хаалбыт үс түгэҥҥитин суруйуҥ диэн сорудахтаан, ахтыы кинигэтин таһаарбытым. Дойдум, олорбут сирим 14 герой ийэтин туһунан “Ийэлэрбит – аанньалларбыт” кинигэ таһаарбытым. Салгыы 5-9 оҕолоох ийэлэрбит туһунан кинигэни бэлэмнээтим.
Билигин 3 эрэ оҕолоноот, элбэх оҕолоох аатыраллар. Оҕонон дьадайыы үйэтэ кэллэ. Былыр 5-6 оҕолоох ыалы аҕыйахтар диир буоларбыт.
Билиҥҥи ыччат сокуонунан ыал буолбакка эрэ бастаан олорон көрөр идэлэннэ. Ол аата хара маҥнайгыттан арахсар былааннаах олоҕун саҕалыыр. Туох эрэ буолла да, арахсан, өссө ордугу булар санаалаах олорор дьон олохторуттан туох аанньа тахсыай. Кэргэн таҕыстыҥ да, үйэҥ тухары бииргэ олоруохтааххын.
Былыр биир хамнаһа суох оҕолонор этибит. Бэйэбит удьуорбутун уһатар, кэскилбит тэнитэр санааттан.
Аймах, уруу билсэ турарыгар олук уурааччылар биһиги буолабыт. Киһи 40-ча сааһыгар тиийдэҕинэ эрэ аймахтарын билсэ сатыыр. Ол иннинэ солото да суох буолан, чугасыһар санаа киирбэт эбит. Оҕолорум аҕаларын өттүнэн аймахтарын биллиннэр диэн “Тумустар” диэн кинигэни суруйан бэчээккэ биэрэн сытыарабын.
Ыал буолуу- үрдүк эппиэтинэс
– Оҕону иитии саамай сүрүнэ туох диигиний?
– Уопсайынан, бу олоххо саамай сүрүнэ – икки өттүттэн ыал буолуу. Саамай эппиэтинэстээх хардыы – ол. Оҕо толору дьиэ кэргэҥҥэ иитиллиэхтээх. Билигин буоллаҕына биир киһи хас да ойохтонуон, дьахтар эр киһитин сатаан өйдөөбөккө арахса охсуон сөп. Киһи тугу барытын өйдүүр уонна кыайар эппиэтинэстээх буолуохтаах. Саамай улахан эппиэтинэс – ыал буолуу.
Эр киһи уонна дьахтар үлэтэ диэн арааран кыраныыссалыыр буолан хаалбыттар. Бу кэргэнниилэр тэйсиилэригэр тиэрдэр дии саныыбын. Мин кэргэммин кытта кыһын ортото ойуурга мас мастыы барсар этим. Биһигиттэн ордук дьоллоох дьон суох буолара. Үйэбит тухары үлэбитигэр барытыгар бииргэ сылдьан элбэҕи кыайабыт.
Билигин оҕолорун эбэлэригэр быраҕан кэбиһэр ыаллар бааллар. Ол аата эппиэтинэһи сүгэллэрин куттаналлар. Ыал буолан баран оҕоҕун бэйэҥ иитэр тулхадыйбат эбээһинэстэнэҕин эбээт.
Мин аҕам кырдьаҕас киһи оҕолорун бэйэтэ ииппитэ, онтон өссө ыал буолан элбэх оҕону холбуу тутан ииппитэ – барыта олоххо эппиэтинэстээх буолуу көстүүтэ эбит.
– Билигин киһи барыта элбэх оҕолонуон харчы кырыымчык диибит ээ...
– Эс, доҕоор, билигин дьахтар төрөөтө да, ботуччу харчы биэрэллэр, иккис оҕоҕо – дьиэ туттар сир, үһүс оҕоҕо – дьиэ кирэдьиитэ көҕүрүүр, араас элбэх чэпчэтиилэр бааллар, элбэх оҕолоох ийэ аатын сүгэллэр.
Мин 10 оҕолонорбор оннук суох этэ. Төрөөн баран 56 хонук сынньанаҕын, ыараханнык оҕоломмут, хааныҥ барбыт буоллаҕына 70 хонук бэриллэр. Онтон үлэҕэр тахсыахтааххын. Билиҥҥи ийэлэр курдук хастыы эмэ сыл оҕоҕо олорбоккун. Оҕолор бэйэ-бэйэлэрин көрсөн улааталлар этэ.
Чэ, мин элбэх оҕолоохпунан туһаммытым диэн, оҕолорум үөрэххэ киирдэхтэринэ уопсайга миэстэ биэрэллэр этэ. Уонна артыыс буолбут кыыһым Елена Маркова, Герой ийэ оҕото буолан, Департамент нөҥүө миэстэҕэ туттарсан, Щепкин аатынан театральнай училищеҕа үөрэммитэ.
Сахалыы сиэри-туому тутуһабыт. Холобур, хат буолбут дьахтар эрдэттэн бэлэмнэнэрэ сыыһа дии саныыбын. Билигин УЗИ-га түһээт, ким төрүөхтээҕин билэн, бэлэмнэнэн барар буоллулар. Былыр хат дьахтары харыстаан дьоҥҥо мээнэ кэпсээбэт, кистиир буолаллара.
Биирдэ бэрэсидьиэммит Михаил Николаев герой ийэлэри Элиэнэ очуостарыгар теплоходунан күүлэйдэтэр үһү диэбиттэрин, миэхэ ол кэриэтэ ыраах үөрэнэр оҕом бырайыаһын уйуналлара буоллар диэн аккаастанан кэбиспитим. Мин оннубар биир кырдьаҕас баран, Элиэнэ очуостарыгар сынньанан кэлбитигэр, хата, үөрбүтүм.
Онон “хамнаска” оҕолонор ийэлэр сыаналаабат буолаллара, ылар илии билбэт буолуон сатаммат. Элбэх оҕолонуу ийэ муҥутуур дьоло буоларын үгүстэр билиэхтэрин баҕарабын.
2000 сыллаахха “Дьоллоох оҕо саас” диэн Татьяна Гоголева тэрийэр куонкуруһугар кыттыбыппыт. Төгүрүк остуолга оҕолор дьоллоох буолалларын туһугар бэйэбит уопуппутун, билигин билбиппитин дьоҥҥо кэпсиэххэ диэн ыҥырыы таһаарбытым. Дойдубар тиийэн куонкуруска кыттыбыт 7 планшеппытын, дьиэ кэргэн иһигэр таһаарбыт хаһыаттарбытын, хас биирдии оҕобор анаан оҥорбут альбомнарбын илдьэ сылдьан, 5 сыл устата “Этнопедагогика семьи Якволевых” диэн элбэх оҕолонууну, ыал буолууну көҕүлүүр үлэни ыыппытым. Чугас улуустары кэрийбитим.
Элбэх оҕолоох Герой ийэ аатын сүгэн, СӨ Ийэҕэ махтал бэлиэтин туппутум. СӨ үтүөлээх учуутала буолбутум. Кэргэним – үөрэхтээһин туйгуна. Ытык ыаллар кинигэлэригэр киирбиппит.
– Элбэх оҕолоох ыал оҕолоро “кэһэйэн” бэйэлэрэ элбэх оҕоломмоттор диэн баар...
– Оннук суох дии саныыбын. Оҕо бэйэтэ кэһэйбэт. Мин 7 уоллаахпын, 3 эрэ кыыстаахпын. Эр киһи төрөөбөт, дьахтар эрэ төрүүр кыахтаах. Ол аата мин удьуорум кийииттэр төһө төрүүллэриттэн тутулуктаах. Саамай элбэх оҕолоох оҕом 7 оҕолоох. Иккилии эрэ оҕолоох уолаттар бааллар.
Барыта дьахтартан тутулуктаах диэтим дии... Билигин кыргыттар доруобуйалара кэбирээтэ, мөлтөөтө дииллэр. Мин бастакы оҕобунуун төрүүр дьиэттэн 1,5 ый буолан баран тахсыбытым, бүөрүм моһуоктаабыта. Аны оҕолонума диэбиттэрин үрдүнэн өссө 9 оҕоломмутум.
– Оҕолоруҥ доруобай, чэгиэн буолалларыгар тугу гынар этигиний?
– Оҕо доруобуйатыгар ийэ кыһаллыахтаах. Мин иккис оҕом алта ыйыттан сэттэ сааһыгар диэри наһаа ыалдьыбыта. Маартан Маалыкайга диэри 6 ыйдаах оҕолоох трамвайынан айанныы сылдьан бэйэм сыыстарбыт эбиппин. Онтон ыла бронхиальнай астма диэнинэн эрэйдээбитэ. Сэттэ сааһыгар диэри бэйэм дьиэбэр укуоллуур буолуохпар диэри ыарытыйара. Табаах сытыгар, бэл, дьэдьэн сытын ыллаҕына тыына хаайтаран барара. Подмосковьенан, Дьокуускайынан барытынан эмтэнэ сатаабыппыт. Онтон “Физкультура и спорт” сурунаалга Стрельникова тыыныы гимнастикатын таһаарбыттарын булан аахпытым. Оруобуна мин оҕом курдук ыарыылаахтарга барсар эбит этэ. Сыл устата оннук дьарыктаабытым кэннэ үтүөрэн барбыта. Ол оҕом билигин тутаах киһибит. Уонна кыра кыыһым кыратык рахиттыы сылдьыбыта. Айылҕам миэхэ доруобай оҕолору биэрбититтэн Айыыларга махтаныах эрэ тустаах эбиппин.
Биһиги остуолбутугар хаһан даҕаны арыгы турбатаҕа, чөл олоҕу тутуһан кэллибит.
Эбээ, эһээ сокуоннара
– Сиэннэриҥ сахалыы саҥараллар дуо?
– Ээ, миэннэрэ бары сахалар. Билиҥҥи оҕо тулалыыр эйгэтэ барыта нууччалыы кутуллан киирэ турар буолла. Аны бу ыарыынан сибээстээн “онлайн” диир үөрэхтэригэр эмиэ барыта нуучча тыла баһыйар эбит. Онон нууччалыы иэҕиэхтэрин баҕараллар. Ордук кыралар. Ону “эбээ, эһээ олох сахалыы эрэ өйдүүллэр” диэн сокуоннаахпын. Ол иһин төрөөбүт тылларыттан тэйбэттэригэр биһиги кылааппыт эмиэ баар дии саныыбын.
Куоракка көһөн кэлэн баран бастаан бэлиэтии көрбүтүм: мин курдук эбэлэр сиэннэрин кытта нууччалыы кэпсэтэн муҥнаналлара этэ. Аҕа көлүөнэ дьиэ кэргэн иһиттэн саҕалаан ыччаты төрөөбүт тылга сыһыарбатаҕына тыла суох хаалар кутталлаахпыт.
Ол эрэн Дьокуускайга оҕолорун сахалыы үөрэтиэн баҕарар төрөппүттэр олус элбэх кыһалҕалары көрсөллөр. Быйыл 2 сиэним оскуолаҕа барыахтаах, сахалыы кылааска хапсыбакка, нууччалыыга барарга күһэлиннилэр...
Биһиги оҕолорбутугар манныгы өйдөтүөхпүтүн наада: атын тылы билбэт буолар кыбыстыыта суох, бэйэбит тылбытын билбэппититтэн кыбыстыах тустаахпыт.
Биирдэ Москваҕа “Бэс Чагда” санаторий бырааһа миигин көрөөт да, сахалыы кэпсэппититтэн наһаа үөрбүтүм. Оттон манна биир да быраас мин саха сирэйбин көрөн туран, сахалыы кэпсэппэт этэ...
Тылбыт тыыннаах хаалара хас биирдии төрөппүттэн уонна эбэттэн, эһэттэн кытта тутулуктаах.
Бэйэм учуутал быһыытынан аныгы саха тылын учебниктарын уустугурдубуттарыттан сөрү диэн сөҕөбүн. Аһара уустугурдар үчүгэйгэ тиэрдибэт буолуохтаах.
Киһи бэйэтэ үлэлээн олоҕун оҥостуохтаах
– Оҕолорбун эрдэ тэйитэлээн испиппит. Атын сиргэ оскуолаҕа үөрэммиттэр бааллар, бары ыраах сылдьан устудьуоннаабыттара. Онуоха үлэнэн иитии улаханнык көмөлөспүт буолуохтаах.
Сайын аайы от үлэтигэр барытыгар бииргэ сылдьарбыт. Аҕабыт 7 уолун барыларын кус оҕолорун курдук батыһыннара сылдьааччы, тиэхиньикэҕэ сыстаҕас оҥортообута.
Мин ырыынак кытаанах үйэтэ бүрүүкээбитигэр, кыһалҕаттан иистэнньэҥ буола сылдьыбыттаахпын. Оҕолорум атах таҥастарыттан саҕалаан, саҕынньахтарын барытын бэйэм тигэр этим. Түүлээххэ элбэх оҕолонон баран биирдэ үөрэммитим. Дэриэбинэбэр баар иистэнньэҥнэргэ дьиэлэригэр тиийэн, оскуолабар үлэлээн баран өрөбүл күннэрбэр иискэ үөрэнэр этим. Түүлээҕи таҥастааһыҥҥа, сууйууга, имитиигэ барытыгар дьонтон үөрэммитим. 3 кыыспын илдьэ олорон бары иистэнэр этибит. Кэлин биэнсийэҕэ таҕыстахпына иистэниэм диэбитим. Баһаарга уруккуттан муспут ииһим малын-салын былдьатан баран тохтоон хаалбытым.
Билигин иистэн тэйэн, сурук суруйууга киирэн хааллым.
Манан киһи олох ханнык да балаһыанньатыгар сөп түбэһэн, уларыйан иһэр кыахтаах диэн этэ сатыыбын.
Билигин кэргэмминиин иккиэн эрэ олоробут. Оҕолорбут бары туспа ыаллар. Аҕабыт ыарытыйар буолан, кинини көрөбүн-истэбин.
2006 сыллааха көһөн кэлбит Дьокуускайбыт уонна билиҥҥи Дьокуускай олох атын-атыттар. Сайдыы балысханнык барда. Куораппытыгар саҥа дьиэлэр ардах кэнниттэн тэллэй бытыгырыырын курдук үүнэн тахсан иһэллэр. “Олохпут мөлтөх, итини биэрбэттэр, маны оҥорботтор” диир дьону соччо сөбүлээбэппин. Киһи бэйэтэ үлэлээн олоҕун оҥостуохтаах. Туох да босхо кэлиэ суохтаах.
Билиҥҥи кырдьаҕастар биэнсийэлээхпит эҥин дии. Мин дьоммор былыр суоҕа. Аҕам аҕыйах сыл биэнсийэ диэни ылбыта.
“Этэҥҥэ” диэн тыл суолтата күүстээх. “Оҕолорум этэҥҥэ сырыттыннар”, “бары этэҥҥэ эрэ буолуохха” диэтэххэ, чахчы, барыта этэҥҥэ салаллан иһэр.
Сонуннар
27.11.2022 | 10:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 28 - ахсынньы 4 күннэригэр
24.11.2022 | 11:00
Саха сирин бастыҥ IT-бырайыактара
23.11.2022 | 17:30
Олоҕун науканы кытта ситимнээн
23.11.2022 | 17:00
Үс игирэ төрөөтө
23.11.2022 | 16:30
Куорат учууталларыгар — саҥа бириэмийэ
23.11.2022 | 16:00
Саамай кэрэ сүөһүнү таллылар
23.11.2022 | 15:56
«Үтүө санаа харыйата» оҕолор баҕа санааларын толорор
23.11.2022 | 15:00
Дьикти быыстапканы көтүтүмэҥ
23.11.2022 | 14:00
Нолуоккун төлөө — холкутук утуй!
23.11.2022 | 13:00
Кыһыҥҥы суоллар аһыллар болдьохторо билиннэ
23.11.2022 | 12:00
Саҥа дьылы — иэһэ суох
23.11.2022 | 11:00
Ыккытын босхо ыытымаҥ
23.11.2022 | 10:00
Дьоҥҥут аатын үйэтитиҥ
23.11.2022 | 09:00
Онлайн төлүөҥ — бириис сүүйүөҥ
23.11.2022 | 08:00
Сийиэскэ 500-тэн тахса дэлэгээт кытынна
20.11.2022 | 09:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 21-27 күннэригэр
19.11.2022 | 16:00
Эҥсиэли хочотугар, Максим Аммосов дойдутугар
18.11.2022 | 09:00
Саҥа саҕахтары арыйан, сонун хайысхалары тутуһан
17.11.2022 | 18:44
Дьиҥ олохтон кэпсээн ааптарын кытта көрсүһүү
17.11.2022 | 18:00
«Мир» каартаҕа региональнай төлөбүрдэри ыытыахтара
Ордук ааҕаллар
Дьон | 19.11.2022 | 18:00
Николай Винокуров: «Дойдубар этэҥҥэ эргиллэн кэллим...»
«Боотур» этэрээт байыастарын ортотугар биһиги биир дойдулаахпыт Алаһыай нэһилиэгиттэн төрүттээх Николай Винокуров баарын истэн, кэпсэтиэхпин баҕардым. Ол эрэн сэһэргэһиибин хайдах-туох саҕалыахпын тобуларбар олус ыарахан этэ. Бу үлэ, үөрэх, сайдыы, тэрээһин туһунан суруйуу, кэпсэтии буолбатах... Бу — олох, дьылҕа, тыын былдьаһыы, өлүү-сүтүү, инники олох иһин охсуһуу туһунан сэһэргэһии. Николай тута хоруйдаабытыгар...
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 20.11.2022 | 11:00
Элэгэнтэй Адамов: «Сиэрдээх өй-санаа төрүт дьарыкка эрэ баар»
Бүгүҥҥү нүөмэргэ Чурапчы улууһун Чакыр нэһилиэгин олохтооҕо Элэгэнтэй Адамовы кытта тыа сирин олоҕун, итэҕэл, уус идэтин, сайдыы, норуот дьылҕатын, кэскилин туһунан сэһэргэстибит. Дьоҕурдаах киһи анаарыыта киэҥэ, этэр тыла оруннааҕа сөхтөрдө.
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Киин куорат — дойду, провинция, регион эбэтэр штат бас суолталаах куората. Сороҕор киин куорат туспа административнай единица быһыытынан буолар, холобур Москва Арассыыйа киин куората буоларын таһынан бэйэтэ эмиэ туспа федерация субъега буолар. Аустрияҕа Вена куорат эмиэ туспа Сир (ниэм. Land) диэн стаатустаах.
|
oscar
|
«Саха сирэ» саайт матырыйаалларын толору эбэтэр быһа тардан туһанар түгэҥҥэ булгуччу гиперсыылка ирдэнэр. Хаартыскалары, видео-устуулары, онтон да атын мультимедийнэй матырыйааллары эрэдээксийэттэн суругунан көҥүлэ суох туһанаргыт бобуллар.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Оскуолабытыгар быйыл сайын литературнай-краеведческай «Саһарҕа» лааҕыр арыллан үлэлээтэ. Мин икки сезоҥҥа сырыттым. Асчыттарбыт Антонида Афанасьевна, Ксенья Васильевна минньигэстик аһаттылар. Светлана Ильинична руническай суруктары ааҕарга, суруйарга дьарыктаата, Сахая Михайловна биир дойдулаахпыт С. А. Новгородов олоҕун, үлэтин, саха бастакы алпаабытынан аахтара, суруйтара үөрэттэ. Фольклор дьарыгын ыытар учууталбыт Светлана Константиновна С.А. Саввин-Күн Дьирибинэ үгэлэрин билиһиннэрдэ, кылгас киинэ уһуларга сүбэ-ама биэрдэ. Оскуолабыт бибилэтиэкэрэ Күннэй Петровна Болтоҥоттон төрүттээх суруйааччылар тустарынан кэпсээтэ, дьарык ыытта. Биология, география учуутала Анастасия Алексеевна дойдубут үүнээйилэрин билиһиннэрдэ, үөрэттэ.
Бастакы сезоҥҥа иитээччилэринэн Нюргуяна Джекшебековна, Луиза Петровна үлэлээбиттэрэ. Биир дойдулаахпыт С.А. Новгородов пааматынньыгар баран сынньанан, төрөөбүт Чуораайытта алааһын булгунньаҕын уруһуйдаан, дьарыктанан кэлбиппит. С.А. Саввин-Күн Дьирибинэ «Көбүөхтүүрүн аанньа күөх киһиргэс» үгэтинэн бэйэбит кыахпытынан кылгас сыаҥка устубуппут.
Иккис сезоҥҥа иитээччилэринэн Туяра Николаевна, Диана Яковлевна үлэлээтилэр. Кинилэри кытта тэттик киинэлэри устарга холонон көрдүбүт. Лааҕырбытыгар бары иллээх этибит. Иитээччилэрбит араас оонньууну оонньотоллоро, дьарыктыыллара. Олус үчүгэйдик дьарыктанан, элбэҕи биллибит.
Коля Егоров,
Болтоҥо.
Бастакы алпаабытынан суруйа үөрэннибит
Мин Болтоҥоҕо эбэбэр дьоммун кытта сайылаатым. Эбэбит Мария Ивановна Болтоҥо оскуолатын “Саһарҕа” лааҕырыгар суруйтаран, иккис сезоҥҥа бырааттарым Олексан Беляев, Дамир Кронников буолан дьарыктанныбыт, элбэҕи биллибит, үгүс доҕоттордоннубут.
Лааҕырга биһиги С.А. Новгородов туһунан биллибит: Болтоҥоҕо Чуораайытта алааска төрөөбүтүн, улааппытын, Петербурга үөрэммитин, бастакы сахалыы алпаабыты оҥорбутун, кылгас гынан баран, чаҕылхай олоҕу олорбутун. Бастакы алпаабытынан ааҕа, суруйа үөрэннибит. Лааҕырбытыгар өссө сүрдээх үчүгэй үлэһиттэр интэриэһинэй дьарыгы ыыттылар, элбэх оонньууну оонньоттулар, поварбыт сүрдээх минньигэс аһынан аһатта.
Лааҕырга сылдьан, сайын туһалаахтык ааста. Болтоҥо оскуолатыгар хос эһэбит, Аҕа дойду сэриитин кыттыылааҕа Иван Михайлович Кривошапкин, эбэбит, ийэм үөрэммиттэрэ.
Айтал Христофоров, Дьокуускай куорат 20 №-дээх оскуолатын VIII кылааһын үөрэнээччитэ.
Лааҕырга олус үчүгэй
Мин быйыл Болтоҥоҕо эбэм аахха сайылыы тахсан баран, Болтоҥо орто оскуолата тэрийэр «Саһарҕа» лааҕыр иккис сезонугар сырыттым. Лааҕырга Болтоҥо нэһилиэгин историятын, суруйааччыларын, учуонайдарын туһунан элбэҕи биллибит. Араас оонньуулары оонньоотубут, айылҕаҕа сырыттыбыт, кылгас көрдөөх киинэлэри устарга үөрэннибит.
Күҥҥэ иккитэ араас минньигэс аһы аһаатыбыт. Мин лааҕыры сөбүлээтим, манна элбэх доҕоттордоннум, үгүһү биллим-көрдүм. Лааҕыр тэрийээччилэригэр уонна иитээччилэрбитигэр Туяра Николаевнаҕа уонна Диана Яковлевнаҕа улахан махталбын тиэрдэбин. Аныгыскы сылга эмиэ кэлиэм.
Лилиана Слепцова, Чурапчы С.А. Новгородов аатынан оскуолатын V кылааһын үөрэнээччитэ.
Нэһилиэкпит баай историятын үөрэттибит
«Саһарҕа» лааҕырга нэһилиэкпит баай историятын дириҥэтэн үөрэттибит. Биһиги нэһилиэкпитигэр элбэх суруйааччылар уонна да атын биллиилээх дьон олорон ааспыт. Кинилэр үлэлэрин, олохторун, хайдахтаах курдук элбэх үлэни үлэлээн, биһиэхэ хаалларбыт кылааттарын сөҕө-махтайа иһиттибит. Ону таһынан өйү сытыылыыр тыл оонньуутун, эти-хааны эрчийэр спортивнай оонньуулары хамаанданан арахсан, астына-дуоһуйа оонньоотубут. Күҥҥэ иккитэ иҥэмтэлээх минньигэс аһы аһаатыбыт. Иитээччилэрбит Туяра Николаевна, Диана Яковлевна истиҥ сыһыаннарынан интэриэһинэйдик кэпсээн, оонньотон, күммүтүн билбэккэ хааллыбыт. Быыһыгар учууталларбыт кэлэн, араас тиэмэҕэ биллиилээх дьоммут интэриэһинэй олохторун сырдаттылар.
Мин хоһоон, үгэ кэпсээн, ааҕан, элбэх куонкурустарга кыттан, үгүс ситиһиилэрдээхпин, кыайыылаахпын. Нэһилиэгим суруйааччыларын айымньыларын ааҕарбын олус сөбүлүүбүн. Ол курдук, бастакы сезоҥҥа сылдьыбыт оҕолорго үгэни хайдах туттан-хаптан, көрөөччүгэ тиэрдэр гына толорорго маастар кылаас ыыттым, ааҕан иһитиннэрдим. Оскуолабыт төрөөбүт тылбытын таптыырга, сахалыы ыраастык саҥарарга, атын омуктартан хаалсыбат гына билиилээх, үөрэхтээх, үлэһит үтүөтэ буолан үүнэрбитигэр күүс-көмө, тирэх буолар.
Түгэнинэн туһанан, кыһамньылаах асчыттарбытыгар, иитээччилэрбитигэр, дьарыктаабыт учууталларбытыгар махталбын тиэрдэбин.
Ариан Максимов,
Н.Д. Субуруускай аатынан Болтоҥо орто оскуолатын үөрэнээччитэ,
Чурапчы.
Умнуом суоҕа ааспыт сайыны
#Сайын 2022#сайыҥҥы сынньалаҥ
5 137
Читать далее
«Лингва» лааҕырга оһуобай сынньалаҥ
18.08.2022 18:19
«Айан педагогиката»: Сунтаар политехтара 2004 сылтан ыла...
16.08.2022 11:07
Остуоруйа дойдута Дубайга сынньанныбыт
09.08.2022 15:34
«Артек»- доҕордоһуу киэҥ туоната
08.08.2022 12:24
«Океан» — оҕо сааһым чаҕылхай өйдөбүлэ
08.08.2022 12:15
Кыһыны быһа саныыр “Эрчим” лааҕырбыт
04.08.2022 15:04
Добавить комментарий Отменить ответ
Сохранить моё имя, email и адрес сайта в этом браузере для последующих моих комментариев.
Пожалуйста, введите ответ цифрами:
6 + 3 =
Новости
Хоту сир хорсун оҕото кимий? 03.12.2022 20:00
Учимся рисовать: Юная звездочка кино Милена Софронова 03.12.2022 17:12
Подвели итоги XVI Республиканского форума молодых исследователей «Шаг в будущую профессию» 03.12.2022 15:16
Мировые звезды танцевального спорта выступят на турнире «Кубок ТРИКОЛОР» в Мирном 03.12.2022 08:36
Абый орто оскуолатыгар — Оскуола күнэ! 02.12.2022 20:29
Батарейканы туттар — айылҕаны харыстаа! 02.12.2022 19:48
Сийиэскэ ийэм үлэтэ сыаналанна 02.12.2022 19:38
Улахан Аан — мин дойдум 02.12.2022 17:53
День детского движения в ИТЦ «Кэскил» им. Н.И. Протопоповой 02.12.2022 17:46
Учащиеся 20 школы побывали на мастер классах фирмы «Чороон XXI век» 02.12.2022 17:32
Календарь
Декабрь 2022
Пн
Вт
Ср
Чт
Пт
Сб
Вс
1 2 3 4
5 6 7 8 9 10 11
12 13 14 15 16 17 18
19 20 21 22 23 24 25
26 27 28 29 30 31
« Ноя
Опрос
Резултаты
-
Умнуом суоҕа ааспыт сайыны
Умнуом суоҕа ааспыт сайыны
#1. Сколько разновидностей хомуса (варгана) в мире насчитывается?
101
101
132
132
162
162
Следующий
#2. В каком году открылся Музей хомуса народов мира в г. Якутске?
1991
1991
1990
1990
1996
1996
Следующий
#3. Строен станом, словно копье, Стремителен, как стрела, Был он лучшим среди людей, Сильнейшим среди людей…
Буура Дохсун
Буура Дохсун
Нюргун Боотур
Нюргун Боотур
Дыырай Бухатыыр
Дыырай Бухатыыр
Следующий
#4. Художник, написавший серию «Якутский героический эпос Олонхо»
Тимофей Андреевич Степанов
Тимофей Андреевич Степанов
Афанасий Николаевич Осипов
Афанасий Николаевич Осипов
Афанасий Петрович Мунхалов
Афанасий Петрович Мунхалов
Следующий
#5. В каком году был создан научно-исследовательский институт Олонхо при СВФУ им. М.К. Аммосова?
2009
2009
2008
2008
2010
2010
Следующий
#6. В каком году ЮНЕСКО объявило Олонхо одним из шедевров устного нематериального наследия человечества?
2005
2005
2000
2000
2002
2002
Финиш
Об издательстве
Карта сайта
Контакты
СМИ о нас
Партнеры
Горячие линии и телефоны доверия
ИНН 1435273090
Дата регистрации: 23.10.2013
г. Якутск, ул. Орджоникидзе, 31
Cетевое издание keskil14 зарегистрировано в Федеральной службе по надзору в сфере связи, информационных технологий и массовых коммуникаций 07 декабря 2020 г. 0+
Регистрационный номер
Эл № ФС77-79667.
Учредитель — государственное автономное учреждение Республики Саха (Якутия) «Детское издательство «Кэскил»» имени Н.Е. Мординова-Амма Аччыгыйа (ОГРН 1131447014434). Главный редактор — Жиркова Татьяна Ильинична. Тел.: +7(411)234-11-12 E-mail: [email protected]
|
oscar
|
Тохсунньу 4 — ССРС Минцветметын коллегията «О промышленном освоении вилюйских алмазных месторождений» диэн ааттаах уураах таһаарбыт.
Тохсунньу 18 — Дьокуускайга Геология института тэриллибит. Билигин — Алмаас уонна күндү металлар геологияларын института.
Тохсунньу 22 — Израиль Синаай тумул арыыттан тахсыбыт.
Тохсунньу 25 — Ииндийэ мөккүөрдээх Кашмир эрэгийиэнин бэйэтин састаабыгар штат быһыытынан киллэрбит. Үксүн мусульманнар олорор сирдэрин Кашмир туһугар Ииндийэ уонна Пакистан 1947—1949 уонна 1965 сыллардаахха иккитэ сэриилэспиттэрэ.
ОлунньуПравить
Олунньу 16 — ССРС-ка «За спасение утопающих» мэтээл олохтоммут.
Муус устарПравить
Муус устар 26 — Саха АССР Булуҥ оройуонун киинэ Күһүртэн Тиксиигэ көһөрүллүбүт.
АлтынньыПравить
Алтынньы 3 — Саха АССР-ы Ленин уордьанынан наҕараадалыыр туһунан ССРС Үрдүкү Сэбиэтин Бүрүсүүдьүмүн ыйааҕа тахсыбыт.
Алтынньы 4 — Байконур полигонуттан Сир бастакы искусственнай аргыһа «Спутник-1» ыытыллыбыт. Космос эрата саҕаламмыт.
АхсынньыПравить
Ахсынньы 5 — СССР-ка «Ленин» диэн ааттаах аан дойдуга бастакы атомнай ледокол үлэҕэ киирбит.
ТөрөөбүттэрПравить
Тохсунньу 2 — Илья Михальчук — 1998-2007 сылларга Дьокуускай куоратын баһылыга, 2008-2012 сылларга Архангельскай уобалас губернатора.
Олунньу 20 — Михайлов Александр Михайлович — боксаҕа омуктар ыккардыларынааҕы кылаастаах спорт маастара, Приморскай кыраай икки төгүллээх, Саха АССР үс төгүллээх, РСФСР, ССРУ чемпиона,
Кулун тутар 21 — Иннокентьев Иван Иванович — суруйааччы, драматург, суруналыыс
Кулун тутар 25 — Мандарова Анна Васильевна — Саха Өрөспүүбүлүкэтин норуотун маастара.
От ыйын 6 — Саввинов Анатолий Иванович — история билимин кандидата.
Атырдьах ыйын 6 — Кычкина-Борисова Альбина Михайловна, Арассыыйа үтүөлээх Саха Өрөспүүбүлүкэтин норуот артистката.
Балаҕан ыйын 11 — Шапошникова Аита Ефимовна, тылбаасчыт, критик. 1995 сылтан Арассыыйа суруйааччыларын холбоһуктарын чилиэнэ.
Балаҕан ыйын 15 — Слепцов Платон Алексеевич - историческай билим кандидата,
Алтынньы 9 — Гоголев Василий Николаевич — саха биллиилээх тустууга, ССРС спордун үтүөлээх маастара
Алтынньы 18 — Никифоров Владимир Маевич — филология билимин кандидата.
Алтынньы 21 — Чигирёв Сергей Валентинович, АГИКИ опера студиятын уус-уран салайааччыта,
Сэтинньи 3 — Герасимов Кирилл Афанасьевич — саха композитора, педагог, дирижер.
Ахсынньы 6 — Михаил Евдокимов — эстраада артыыһа, юморист, киинэ артыыһа, РФ үтүөлээх артыыһа (1994), 2004 муус устарыттан 2005 сыл атырдьах ыйыгар дылы Алтаай кыраайын губернатора.
Ахсынньы 16 — Докалова Надежда Петровна (1957 - 2010), хотугу норуоттар ырыаларын айааччы уонна ырыаһыт.
ӨлбүттэрПравить
Тохсунньу 4 — Винокуров Илья Егорович (01.01.1896—04.01.1957) — Саха Сирин уһулуччулаах салайааччыта.
Тохсунньу 4 — Шуб Теодор Абрамович — филолог чинчийээччи
Тохсунньу 17 — Винокуров Захар Порфирьевич (12.03.1922 — 17.01.1957) — сахалартан биир бастакы композитор
Муус устар 20 — Алексеев Егор Николаевич — аатырбыт саха муосчута, ССРС худуоһунньуктарын Сойууһун чилиэнэ.
Алтынньы 4 — Местников Тарас Павлович (22.02.1904—04.10.1957) — саха норуодунай артыыһа.
Алтынньы 6 — Михаил Тимофеев-Терешкин (05.12.1883—06.10.1957) — саха бастакы үрдүк үөрэхтээхтэриттэн биирдэстэрэ, поэт, ССРС суруйааччыларын сойууһун чилиэнэ (1944), экономист, этнограф.
Алтынньы 20 — Пётр Староватов — кыраайы үөрэтээччи, учуутал, Үлэ Дьоруойа, Саха сиригэр алмаас хостонуон сөбүн аан бастаан туруорсубут киһи.
|
oscar
|
Сэтинньи 19 диэн Григориан халандаарыгар сыл 323 күнэ (ордук хонуктаах сылга 324-c күнэ). Сыл бүтүө 42 күн баар.
Ис хоһооно
1 Бэлиэ күннэр
2 Түбэлтэлэр
3 Төрөөбүттэр
4 Өлбүттэр
Бэлиэ күннэрПравить
Саха Өрөспүүбүлүкэтэ
Саха Өрөспүүбүлүкэтэ — Саха Сиригэр нуучча тылын күнэ
ХНТ
ХНТ — Дойдулар ардыларынааҕы Эр дьон күнэ. бастаан Тринидад уонна Тобаго диэн дойдуга 1999 сыллаахха олохтоммута, кэлин элбэх дойду өйөөбүтэ, тиһэҕэр ХНТ ылыммыта. Бу күн эр киһи чөл туругар, дьиэ кэргэҥҥэ, үөрэхтээһиҥҥэ балаһыанньаларыгар болҕомто ууруллар
Урбаанньыт дьахтар күнэ (ааҥл. Women's Entrepreneurship Day, WED). 2014 сыллаахтан киэҥник бэлиэтэнэр, урбааҥҥа уһулуччу ситиһиилээх дьахталларга бириэмийэ туттараллар. Урбаанньыт дьахталлар ситимнэһиилэригэр, бэйэ-бэйэлэрин өйөһүүлэригэр туһуланар
Бөлөһүөпүйэ Аан дойдутааҕы күнэ
Аан дойдутааҕы чэпчэ (туалет) күнэ. Бу омос көрдөххө күлүүлээх эрээри, гигиена уонна чөл турук өттүнэн сүрдээх суолталаах кыһалҕаҕа болҕомто уурар күн. ХНТ билинэринэн аан дойдуга 4,2 миллиард киһи «мөлтөх саньытаарыйалаах» олохтоох. Саха сиригэр кыһын таһырдьа тахсан киирииттэн ыарыылар (холобур, дьахтар ууһуур тиһигин ыарыылара) элбиэхтэрин сөбүн этэллэр
Арассыыйа
Арассыыйа, Казахстаан
Казахстаан, Беларусь
Беларусь — Ракетнай сэриилэр уонна артиллерия күннэрэ
Арассыыйа
Арассыыйа, Украина
Украина — Өстүөкүлэ оҥорооччу күнэ
Белиз
Белиз — Гарифун күнэ
Бразилия
Бразилия — Былаах күнэ
Ииндийэ
Ииндийэ (Уттар-Прадеш) — Толук буолбут дьон күнэ
Пуэрто Рико
Пуэрто Рико — Арыйыы күнэ
Мали
Мали — Босхолонуу күнэ
Монако
Монако — Суверен кинээс күнэ
Украина
Украина — Гидрометеорология сулууспатын үлэһиттэрин күнэ
ТүбэлтэлэрПравить
636 — Рашидун халифатын сэриилэрэ Сасанидтар импиэрийэлэрин сэриитин аль-Кадисия (билиҥҥи Ирааккка баар сир) аттынааҕы кыргыһыыга үлтүрүппүт.
1190 — Тевтон уордьана олохтоммут.
1493 — Колумб иккис айаныгар Пуэрто-Рико арыыны булбут.
1919 — Сэбиэскэй Арассыыйаҕа Бастакы Аттаах аармыйа төрүттэммит.
1921 — Өрөбөлүүссүйэни утарыы тэнийбитинэн сибээстээн Дьокуускай куоратыгар осада балаһыанньата биллэриллибит. Дьокуускайга ол саҕана ЧОН, харабыл батальона, Сибиирдээҕи аналлаах этэрээт 7-с ротата уонна баҕа өттүнэн көмүскээччилэр бааллара. Эмиэ бу күн Ньылхан хайысхатыгар хамандыырынан анаммыт Белов И.И. этэрээтэ Үчүгэй Мыраан диэн дьаам ыстаансыйатыгар ордууламмыта. Бу этэрээт 15 киһилээх эрэспиэскэтэ ыстаансыйаттан 5 биэрэстэлээх сиргэ тоһуурга түбэһэн икки кыһыл саллаатын сүтэрбитэ.
1928 — ЯЦИК Бүрүсүүдьүмэ "Саха АССР-га киинэ устуу дьыалатын туругун уонна сайдыытын туһунан" уураах ылыммыт. Туспа бүддьүөттээх, устааптаах Госкино диэн тэрилтэни тэрийэр туһунан этиллибит.
1942 — Сталинградтааҕы кыргыһыы кэмигэр сэбиэскэй аармыйа "Уран" диэн ааттаах утары кимэн киирии эпэрээссийэтин саҕалаабыт. Үс фронт кимэн киириитин түмүгэр икки Германия, икки Румыния уонна биир Италия аармыйалара урусхалламмыттар, ону кытары Сталинградка ньиэмэс 6-с аармыйата уонна атын чаастара төгүрүктээһиҥҥэ түбэспиттэр.
1946 — Афганистаан, Исландия уонна Швеция Холбоһуктаах Наассыйалар тэрилтэлэригэр киирбиттэр.
1965 — ССРС көҕүлээһинэн ХНТ Сүрүн Ассамблеята ядернай сэрии сэбин тарҕаппат туһунан өрөсөлүүссүйэ ылыммыт.
1969 — Аатырбыт футболист Пеле күрэхтэһиилэргэ киллэрбит гуолларын ахсаана тыһыынчаҕа тиийбит. Тыһыынчалаах гуолун Пеле Рио-де-Жанейроҕа Маракана стадионугар бэйэтин Сантос кулуубун Васко да Гама диэн кулуубу утары оонньуутугар пенальтиттан киллэрбит.
1985 — Женеваҕа (Швейцария) генсек Михаил Горбачёв уонна АХШ бэрэсидьиэнэ Рональд Рейган аан бастаан көрсүбүттэр.
1986 — ССРС-ка «Бэйэҕэ үлэлиир туһунан» (нууч. Об индивидуальной трудовой деятельности) сокуон ылыныллыбыт.
1987 — Люкс кылаастаах сэдэх массыына "Bugatti Royale" аукциоҥҥа муҥутуур сыанаҕа, 5,5 мөл. дуолларга, атыыламмыт. 1926—1933 сылларга уопсайа 6 "Bugatti Royale" оҥорбуттар, кинилэр бары билигин бааллар.
1990 — Парижка Европатааҕы көннөрү сэрии сэбин туһунан сөбүлэҥҥэ (нууч. Договор об обычных вооружённых силах в Европе) илии баттаммыт.
1999 — Кытай бастакы космос хараабылын (Шэньчжоу-1) көтүппүт.
ТөрөөбүттэрПравить
1711 — Михаил Ломоносов — аатырбыт нуучча учуонайа, академик. Билим биир эрэ салаатынан муҥурдамматах «универсальнай киһи»: энциклопедист, физик, химик, астроном (Чолбон атмосфералааҕын арыйбыта), прибор оҥорооччу (бастакы аэродинамическай массыынаны оҥорбута), географ, металлург, геолог. Ону кытары бэйиэт, худуоһунньук, филолог, генеалог, историограф. Ломоносов Арассыыйаҕа үөрэҕирии сайдарын туһугар турууласпытынан биллэр. Билигин кини аатын сүгэр Москуба университетын тэриллиитигэр кыттыыны ылбыта.
1917 — Индира Ганди — 1966-1977 уонна 1980-1984 сылларга Ииндийэ премьер-миниистирэ.
1951 — Надежда Данилова — саха тылыгар солбуйар ааты, морполуогуйа уонна сиинтэксис боппуруостарын чинчийэр саха учуонайа, филология билимин дуоктара.
1962 — Джоди Фостер — Америка артыыһа, кинорежиссера, продюсера, икки төгүллээх «Оскар» бириэмийэтин кыайыылааҕа.
1967 — Иннокентий Дакаяров — тыйаатыр уонна киинэ артыыһа, П.А. Ойуунускай аатынан Академическай Саха тыйаатырын артыыһа, Саха Өрөспүүбүлүкэтин үтүөлээх артыыһа (2005).
ӨлбүттэрПравить
1092 — Мелик-шах I — сельджук султаана (1072—1092), Алп-Арлсан уола уонна утумнааччыта. Сельджук илэ Мелик-шах салайар кэмигэр күүһүн-уоҕун муҥутуур таһымыгар тахсыбыта, улаханнык кыаҕырбыта.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Ил Түмэн парламенын күһүҥҥү сессиятыгар арыгыны атыылааһыҥҥа эбии хааччахтары киллэрии туһунан СӨ сокуонун барылын дьүүллэһии былааннанар. 2022 сыл балаҕан ыйын 1 күнүттэн, киин куорат салалтатын дьаһалынан, Дьокуускай куоракка 20-тэн тахса маҕаһыын арыгы атыылыыра тохтотуллубута.
Ааптар: Айыына ДОНСКАЯ
Сокуоҥҥа уларытыылары киллэрии туһунан кэпсэтии барбыта ыраатта. Ол курдук, 2019 сыллаахха Дьокуускай куорат Дууматын дьокутааттара сокуон барылын кытаатыннарыы туһунан этиини киллэрбиттэрэ. Олохтоох дьаһалтаҕа ыытыллыбыт төгүрүк остуолга сокуон барылын дьүүллэспиттэрэ, куорат Ис дьыалаҕа управлениета иһитиннэрбитинэн, 2019 сылга уопсастыбаннай аһылык тэрилтэлэригэр арыгыны атыылааһыны хааччахтыыр сокуон тохтотуллубут уонна “наливайкалар” элбээбит буоланнар, арыгыны иһэн баран буруйу оҥоруу биллэ үрдээбитэ бэлиэтэммитэ.
Санатар буоллахха, 2022 сыл балаҕан ыйын 1 күнүттэн арыгы атыылыыр эбийиэктэр оскуолалартан, орто уонна үрдүк үөрэх кыһаларыттан 300 м, оҕо уһуйааннарыттан, спорт, тырааныспар, доруобуйа харыстабылын эбийиэктэриттэн, аэропортартан, вокзаллартан, байыаннай эбийиэктэртэн — 200 м, уопсастыбаннай аһылык эбийиэктэрэ оскуолалартан, үөрэх кыһаларыттан, доруобуйа харыстабылын эбийиэктэриттэн, аэропортартан, вокзаллартан, байыаннай эбийиэктэртэн – 50 м тэйиччи туруохтаахтар, спа-салоннартан, массаас уонна стоматология кэбиниэттэриттэн 15 м тэйиччи буолуохтаахтар.
«Сымыйа кафелар» киин куорат Строительнай, Промышленнай уонна Октябрьскай уокуруктарыгар элбэхтэрэ бэлиэтэнэр. Куорат баһылыгын кытта көрсүһүүлэргэ олохтоохтор итирдэр утахтары атыылыыр маҕаһыыннар уонна "сымыйа кафелар" үлэлэрин хааччахтыыры көрдөһөллөр. Ол курдук, ити хайысханан атырдьах ыйын саҥатыгар куорат баһылыга Евгений Григорьев, СӨ Предпринимательствоҕа, эргиэҥҥэ уонна туризмҥа миниистирин бастакы солбуйааччы Максим Карбушев, Дьокуускай куорат Дууматын бэрэссэдээтэлин бастакы солбуйааччы Евдокия Евсикова, Уопсастыбаннай палаата бэрэстэбиитэллэрэ Губинскай уокурук олохтоохторун кытта көрсүбүттэрэ, ол туһунан сырдатан турабыт. Онно куорат баһылыга «Сымыйа кафелар» үлэлэрин тохтоторго эбийиэк иэнин 100 кв. миэтэрэҕэ диэри улаатыннарар туһунан сокуоҥҥа уларыйыы киириэн наада, ону быһаарар боломуочуйалаах уорганынан Ил Түмэн буолар диэн бэлиэтээн эппитэ.
Владимир Аржаков, Олохтоох дьаһалта баһылыгын куорат кытыытынааҕы территориялары, тыа хаһаайыстыбатын, атыы-эргиэн уонна предпринимательство сайдыытын боппуруостарыгар солбуйааччы:
– Быйыл ыам ыйын 6 күнүгэр тахсыбыт итирдэр утахтары атыылааһын бобуллар территорияларын кыраныыссаларын чопчулуур 118п №-дээх Уураах таһаарбыппыт балаҕан ыйын 1 күнүгэр олоххо киирдэ, тоҕо итиччэ уһун кэм кэнниттэн диэтэххэ Федеральнай Сокуоҥҥа олоҕуран, хааччахтары киллэрэр регионнааҕы эбэтэр муниципальнай нормативнай быраап аактата күүһүгэр киирэр болдьоҕо кулун тутар 1-гы эбэтэр балаҕан ыйын 1-гы күннэригэр түбэһиэхтээх.
171-с Федеральнай Сокуон регионнарга, муниципальнай былаастарга хааччахтыыр боломуочуйалары биэрэр. Биһиги, олохтоох бэйэни салайыныы уоргана буоларбыт быһыытынан, арыгы атыылыыр сирдэр уонна туһааннаах эбийиэктэр, ол эбэтэр итирдэр бородууксуйа атыыта бобуулаах территорията икки ардылара төһө ыраах буолуохтааҕын эрэ быһаарар кыахтаахпыт. Итиннэ маҕаһыыннар уонна уопсастыбаннай аһылык тэрилтэлэрэ киирэллэр. Биһиги туһааннаах 316-П №-дээх Уурааҕы ылыммыппыт ыраатта – 2013 сыллаахха. Уларыйыылары киллэрэр кэм кэлэн, ити докумуону уларыта сатаабакка, саҥа Уурааҕы таһаарар быһаарыыны ылыммыппыт.
Урукку өттүгэр арыгы атыылыыр сирдэр уонна арыгы атыыта бобуулаах территорияларын икки ардыларын суолу сатыы туоруур сиринэн кээмэйдиир этибит. Билигин, саҥа Уураахха олоҕуран, биир эбийиэктэн иккис эбийиэккэ диэри төһө ырааҕын-чугаһын көнөтүк кээмэйдиибит. Ити олус табыгастаах, сыыһа-халты тахсыбат. Холобур, оскуола тиэргэнигэр киирэр аантан арыгыны атыылыыр маҕаһыын ааныгар диэри. Кистэл буолбатах, сорох атыылыыр сирдэр соруйан икки ардын кэҥэтээри мэһэйдэри, хааччахтыыр тэриллэри туруорааччылар. Холобур, Ярославскай уулуссатыгар «Удачная покупка» маҕаһыын суолга хааччаҕы туруоран, оскуоланы кытта икки арда ыраатан биэрбит курдук буолбута. Ити курдук хартыынаны Кулаковскай уулуссатыгар турар “Универсамҥа” көрүөххэ сөп. Итиннэ эмиэ бэйэлэрэ хааччахтыыр тэрили туруорбуттара. Сылын аайы алкомаркет ахсаана элбээн иһэр, ол иһин арыгы атыыта бобуулаах эбийиэктэри кытта икки ардыларын кээмэйин 100 м улаатыннарарга быһаардыбыт. Холобур, урут оҕо уһуйааныгар диэри икки ардылара 100 м эбит буоллаҕына, билигин – 200 м, үөрэх кыһаларыгар, ол иһигэр оскуолаларга диэри – 300 м, балыыһаларга, вокзалларга, аэропортарга диэри – 200 м буолла. Уопсастыбаннай аһылык тэрилтэлэрин туһунан этэр буоллахха, кинилэри кытта икки ардын эмиэ көнөтүк кээмэйдиир буоллубут.
Ил Түмэн сессиятыгар сокуон барылын көрөргө, өрөспүүбүлүкэ сокуонугар киллэрэллэрин курдук, Олохтоох дьаһалта арыгыны атыылыыр уопсастыбаннай аһылык тэрилтэлэрин иэннэрин 20 кв. м. 75 кв. м. диэри улаатыннарар туһунан бэйэбит этиибитин киллэрдибит. 171-с Федеральнай Сокуоҥҥа олоҕуран, уопсастыбаннай аһылык тэрилтэлэрин иэннэрэ 20 кв. м. кыра буоллаҕына элбэх кыбартыыралаах олорор дьиэлэргэ уонна дьиэлэртэн чугас туруо суохтаахтар. Регионнааҕы былаастар итинник маҕаһыыннар иэннэрин улаатыннарар бырааптаахтар. Куорат баһылыга Евгений Николаевич Григорьев сорудаҕынан анаалыстаан баран, иэннэрин 75 кв. м. диэри улаатыннарар сөп буолсу диэн быһаарбыппыт. Оччоҕуна уопсастыбаннай аһылык тэрилтэтэ курдук буолан көстө сатыыр «наливайкалар», «сымыйа кафелар» сабыллыахтара, дьиҥнээх уопсастыбаннай аһылык тэрилтэлэрэ охсууну ылыахтара суоҕа.
Матвей Лыткин, Дьокуускай куорат Уопсастыбаннай палаататын бэрэссэдээтэлэ, «Трезвая Якутия» хамсааһын салайааччыта:
Ил Түмэҥҥэ норуодунай дьокутаат Виктор Николаевич Федоров этиитинэн Сокуон барыла киирэн турар. Онно олоҕуран, арыгы атыылыыр маҕаһыыннарга уонна норуокка «наливайкалар» диэн ааттанааччыларга ирдэбил уларыйан, иэннэрэ улаатан биэриэхтээх. Билигин кинилэр 10-20 кв. м олорор буоллахтарына, саҥа Сокуонунан 75 кв. м тиийиэхтээх. Итинтэн кыра иэннээх буоллаҕына хааччахха киирэр. Онон нэһилиэнньэ туруорсар боппуруоһа – пиибэни атыылыыр лицензията суох «наливайкалар» ахсааннарын аҕыйатыы быһаарыллыаҕа.
Икки ардыларын ырааҕын туһунан этэр буоллахха, урут «пешеходнай» туоруур сиринэн ааҕыллара олох сыыһа этэ, холобур, арыгы атыылыыр туочука оскуолаттан ыраах турар курдук буолан хаалара. Олохтоох дьаһалта быйыл сайын икки ардыларын көнөтүк ааҕар гынан уларыппыта саамай сөптөөх дьаһал. Дьон оччоҕуна хаһан сабыллалларый диэн элбэхтик ыйытар. Онно маннык хоруйдуубун – лицензияларын болдьоҕо бүтүөр диэри үлэлииллэр. Холобур, кимиэнэ эрэ быйыл, сорохтор киэннэрэ эһиил бүтэр. Ол иннинэ тохтотор бырааппыт суох. Саҥаттан лицензия ылалларыгар, дьэ, саҥа ирдэбиллэргэ эппиэттиир буолуохтаахтар. Икки ардылара көнөтүнэн ааҕыллар уонна, Сокуон барыла олоххо киирдэҕинэ, атыылыыр сирдэрин иэнэ 75 кв. м итэҕэһэ суох буолуоҕа. Оччотугар куорат киинигэр арыгы атыылыыр туочукалар лаппа аҕыйыахтара.
Итиннэ нэһилиэнньэ элбэхтик, көхтөөхтүк кыттыһыан наада. Аҕыйах киһи сылга биирдэ-иккитэ бэрэбиэркэлээбитэ татым. Мин соҕурууҥҥу уопуту холобурдуохпун баҕарабын. Онно маҕаһыын бириэмэтин таһынан уоран атыылыыр буоллаҕына, олохтоохтор киирэн атыылаһан бараннар, чиэктэрин сайабылыанньаҕа сыһыаран участковайга эбэтэр Прокуратураҕа тиксэрэн миэрэ ыллараллар. Биһиги ити боппуруоһу эмиэ үөрэтиэхпитин наада. Хас чааска атыылаабыттарый, ханнык тэрилтэний, туох табаары атыылаабытый – чиэккэ барыта көстө сылдьар. Хонтуруол суох буоллаҕына уоран атыылааһын элбиир, ити өттүнэн сокуону элбэхтик кэһэллэр. Участковайдар бэйэлэрин үлэлэрэ элбэх буолан түбэһэн көрүө, бэрэбиэркэлиэ суохтарын сөп дии саныыбын. Биһиги бэйэбит эмиэ сылдьа, хонтуруоллуу сатыыбыт, ол эрэн куораты бүтүннүү саба тутан көрөр кыахпыт суох. Итиннэ уопсастыбаннас көмөтө олус наада. Олорор сирдэринэн, уокуруктарынан, территориальнай управалар, нэһилиэнньэ үлэлэһиэн наада.
Арыгы атыыта дьон олоҕор улахан кутталы үөскэтэрин өйдүөх тустаахпыт. Ону учуоттаан туран, уопсастыбаннаһы, уокуруктары кытыннарыахтаахпыт. Оччоҕо эрэ биһиги кыайыахпыт. Хонтуруол суох буоллаҕына хааччахтааһын да көдьүүһэ быыкаайык буолуоҕа. Хас биирдии олохтоох дьиэтин аттынааҕы маҕаһыыҥҥа арыгы түүннэри атыыланарын хонтуруоллаһа сылдьыахтаах. Сорох регионнарга гражданнар хастыы даҕаны маҕаһыыны саптарбыт уопуттара баар. Ханна арыгы атыыта баар даҕаны – онно сокуону кэһии, аймалҕан, айдаан-куйдаан, этиһии-охсуһуу. Билигин өссө буолаары буолан байыаннай балаһыанньа кэмигэр өрөйөн-чөрөйөн биэриэхтээхпит. Иитэр-өйдөтөр үлэ оскуолаларга, үөрэх кыһаларыгар хайаан даҕаны ыытыллыахтаах. Арыгы дьаат диэн булгуччу сырдатыахха наада. Собриология диэн чөл олох туһунан наука баар. Итини үөрэх кыһаларыгар киллэриэххэ диэн этии Госдуума таһымыгар киирэн турар, ону дьокутаат Николай Бурляев көҕүлээн, саамай сөпкө туруорса сылдьар.
Сонуннар
27.11.2022 | 10:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 28 - ахсынньы 4 күннэригэр
24.11.2022 | 11:00
Саха сирин бастыҥ IT-бырайыактара
23.11.2022 | 17:30
Олоҕун науканы кытта ситимнээн
23.11.2022 | 17:00
Үс игирэ төрөөтө
23.11.2022 | 16:30
Куорат учууталларыгар — саҥа бириэмийэ
23.11.2022 | 16:00
Саамай кэрэ сүөһүнү таллылар
23.11.2022 | 15:56
«Үтүө санаа харыйата» оҕолор баҕа санааларын толорор
23.11.2022 | 15:00
Дьикти быыстапканы көтүтүмэҥ
23.11.2022 | 14:00
Нолуоккун төлөө — холкутук утуй!
23.11.2022 | 13:00
Кыһыҥҥы суоллар аһыллар болдьохторо билиннэ
23.11.2022 | 12:00
Саҥа дьылы — иэһэ суох
23.11.2022 | 11:00
Ыккытын босхо ыытымаҥ
23.11.2022 | 10:00
Дьоҥҥут аатын үйэтитиҥ
23.11.2022 | 09:00
Онлайн төлүөҥ — бириис сүүйүөҥ
23.11.2022 | 08:00
Сийиэскэ 500-тэн тахса дэлэгээт кытынна
20.11.2022 | 09:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 21-27 күннэригэр
19.11.2022 | 16:00
Эҥсиэли хочотугар, Максим Аммосов дойдутугар
18.11.2022 | 09:00
Саҥа саҕахтары арыйан, сонун хайысхалары тутуһан
17.11.2022 | 18:44
Дьиҥ олохтон кэпсээн ааптарын кытта көрсүһүү
17.11.2022 | 18:00
«Мир» каартаҕа региональнай төлөбүрдэри ыытыахтара
Ордук ааҕаллар
Дьон | 19.11.2022 | 18:00
Николай Винокуров: «Дойдубар этэҥҥэ эргиллэн кэллим...»
«Боотур» этэрээт байыастарын ортотугар биһиги биир дойдулаахпыт Алаһыай нэһилиэгиттэн төрүттээх Николай Винокуров баарын истэн, кэпсэтиэхпин баҕардым. Ол эрэн сэһэргэһиибин хайдах-туох саҕалыахпын тобуларбар олус ыарахан этэ. Бу үлэ, үөрэх, сайдыы, тэрээһин туһунан суруйуу, кэпсэтии буолбатах... Бу — олох, дьылҕа, тыын былдьаһыы, өлүү-сүтүү, инники олох иһин охсуһуу туһунан сэһэргэһии. Николай тута хоруйдаабытыгар...
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 20.11.2022 | 11:00
Элэгэнтэй Адамов: «Сиэрдээх өй-санаа төрүт дьарыкка эрэ баар»
Бүгүҥҥү нүөмэргэ Чурапчы улууһун Чакыр нэһилиэгин олохтооҕо Элэгэнтэй Адамовы кытта тыа сирин олоҕун, итэҕэл, уус идэтин, сайдыы, норуот дьылҕатын, кэскилин туһунан сэһэргэстибит. Дьоҕурдаах киһи анаарыыта киэҥэ, этэр тыла оруннааҕа сөхтөрдө.
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Внимание! Для того, чтоб читать якутский текст, вам необходимо установить якутскую раскладку клавиатуры и шрифты.
Егор Афанасьевич Борисов, Саха Республикатын Правительствотын Председателэ, Саха омук иккис КонгреЇын көрсө биЇиги сурунаалбыт ыйытыыларыгар маннык эппиэттээтэ.
Егор БОРИСОВ:
«Олох-дьаЇах уларыйыытыгар
саха киЇитэ бэлэм буолуон наада»
– Егор Афанасьевич, Саха омук иккис КонгреЇа үлэтин бу күннэргэ саҕалыыр. Эн манан сибээстээн республика иннигэр турар сүрүн соруктары билиЇиннэриэҥ этэ дуо?
– Бастатан туран, биЇиги туох-ханнык иннинэ республика экономикатын бары сүрүн салааларыгар туруктаах буолууну ситиЇэр соруктаахпыт өйдөнөр суол. Маныаха билиҥҥи туругунан инники сайдыы бара турарын бэлиэтиэхпитин наада. Экономиканы ылар буоллахха, бөдөҥ предприятиелар финансовай-экономическай балаhыанньаларын бөҕөргөтүүгэ балай эмэ таЇаарыылаах үлэ ыытылынна. Бас билии, баай-дуол комплексын дьаhайыыга көстөр мөккүөрдээх түгэннэри быhаарыыга, киин уонна субъектар сыhыаннаhыыларыгар таба суоллары тобулууга Россия Правительствотын кытта быhаччы, айымньылаахтык үлэлэhэн кэллибит.
Аны туран инники сайдыыны кэрэЇэлиир кэскиллээх программалары ылыныыга Правительство күүскэ үлэлэстэ. Мин маныаха быйыл олунньу 8 күнүгэр Российскай Федерация Правительствота бигэргэппит Саха Республикатын оҥорумтуолаах күүстэрин сайыннарыы схематын бастатан туран этэбин. Бу бигэргэтиллибит схеманы олоххо киллэриигэ ааспыт өттүгэр курдук моноструктурнай экономика – ол эбэтэр соҕотох алмаас промышленноhа – «туппуппут эрэ торуоска» буолуо суохтаах, алмаас, көмүс, чох промышленностарыгар охтуо суохтаахпыт. Буолаары буолан, билигин алмааhы сир анныттан хостооhун ньыматыгар киирэрбитинэн, ороскуота улаатта. Онон уруккулуу дьаhаныыбыт дьулурҕатык инники хардыылыырга, нэhилиэнньэ олоҕун таhымын биллэрдик үрдэтэргэ, экономикабытын өрө көтөҕөргө мэhэйинэн, таҥнары тардар адаҕанан эрэ буолуо этэ. Ол иhин билигин саҥа соруктар тураллар. Республика экономикатын диверсификациялааhын политиката күүскэ олохтонуохтаах. Ол аата саҥа хайысхалары – нефть, газ салааларын, металлургия салаатын күүскэ сайыннарыахтаахпыт. Онуоха, бастатан, тустаах инфраструктураны тэрийиэхтээхпит: тимир суолу туттахпытына, энергиянан хааччыйыы, тирэх буолар массыына суолларын оҥоруу боппуруостарын быhаардахпытына эрэ экономикабыт кэскиллээх саҥа салаалара сайдар кыахтаахтар.
Онон былааннаммыт дьаЇаллары, кэскиллээх, уустук даҕаны буоллаллар, ол гынан республикабыт, норуоппут туЇугар бары түмсэммит дьүккүөрдээхтик олоххо киллэрэргэ бары күүспүтүн, өйбүтүн-санаабытын түмүөхпүт диэн эрэнэбин.
– Тыа сирин сайыннарыыга кэскиллээх программа ылыныллыбыта. Эн санааҕар бу программа хайдах туолан иЇэр?
– Бу программа бастакы уонна иккис түЇүмэхтэрин ылыныыга, бастатан туран, миэстэлэртэн, быhаччы табаары оҥорооччулар этиилэригэр болҕомтобутун туhаайбыппыт. Тыа дьонун, үлэhит дьон этиилэрэ учуоттаммыта. 2002-2006 сылларга тыа сирин социальнай-экономическай сайыннарыы бастакы программата сыалын-соругун ситистэ диэн ааҕабыт. Ол туохха көстөрүй? Бастатан, оччолорго оҥорон таhаарар бородууксуйабытын хайдах гынан, ханна батарар, атыылыыр туhунан иннэ-кэннэ биллибэт кэмҥэ соҕотуопкалыыр системаны тэрийэн атаҕар туруордубут. Бүгүн, ордук чуолаан, сүөhү иитиититтэн ылыллар сүрүн бородууксуйаны соҕотуопкалааhыҥҥа ыарахаттар туоратылыннылар. Усулуобуйа баар.
Инфраструктура суоҕа биллэр ыарахаттары үөскэппитэ. Тыа хаhаайыстыбатын техниката, технология тиийбэтэ. Билигин республикаҕа 15 МТС тэриллэн материальнай-техническэй хааччыллыы, сири оҥоруу, оттооhун, сенаhы бэлэмнээhин, тиэйии-таhыы үлэлэрин толороллор. Бу МТС-тар, кылаабынайа, үөhэттэн республика салалтатын, муниципальнай органнар дьаhайыыларынан буолбакка, миэстэлэргэ корпоративнай, акционернай төрүттэргэ олоҕуран, кыhалҕалаахтар бэйэлэрэ баҕарыыларынан тэриллибиттэрэ. Бу түмүгэр табаары оҥорооччулар бородууксуйаларын туттарар, астыыр-үөллүүр, добуоччу дохуоту аахсар кыахтаннылар. Өскөтүн 2001 сыллаахха 1 кг үүккэ 8 солк. субсидия көрүллэр буоллаҕына, 2006 сылга 20 солкуобайы төлүүр буоллубут.
Күн бүгүн тыа дьоно бытанан, биирдиилээн кыра кээмэйдээх бородууксуйаны оҥорон таhаара олорор буоллахтарына, дохуоттара улааппатын өйдөөтүлэр. Онон бу программа тыа дьонун өйдөрүн-санааларын уhугуннарда. Урукку курдук субсидия ыла-ыла оҥорон таhаарбыт бородууксуйаларын сиэн-аhаан кэбиспэккэ, ол аата натуральнай хаhаайыстыба буолбакка, табаары оҥорон, атыылаан дохуот аахсар, кыаҕырар суолу тутуhуохха диэн.
Программа Саха Республикатыгар кооперативнай хамсааhыны тэрийиигэ төhүүнэн, тирэҕинэн буолла. Бородууксуйа кээмэйин үрдэтиигэ, хаачыстыбатын тупсарыыга сайдыылаах технология туhаныллар буолла.
– Эн Саха КонгреЇын делегаттарыгар уонна кыттааччыларыгар баҕа санааларыҥ?
– Конгресс быйыл Cаха сирэ Россия государствотын састаабыгар киирбитэ 375 сыллаах үбүлүөйүн кэмигэр ыытыллар. БиЇиги Конгресстан норуот олоҕор сыЇыаннаах чопчу этиилэри күүтэбит. Саха дьоно правительство ыытар мега-бырайыактарыгар хайдах кыттарын, ити тыа сиригэр дьайыытын туЇунан кэпсэтиэхтэрэ, бэйэлэрин этиилэрин киллэриэхтэрэ дии саныыбын. Саха омук бастакы КонгреЇыгар саха народнай суруйааччыта Софрон Петрович Данилов дакылаата, онно этиллибит санаалар дьон өйүгэр-санаатыгар билиҥҥэ диэри бааллар. Билиҥҥи кэмҥэ саха дьоно түмсэн, саҥа үйэҕэ норуот иннигэр турар соруктары дьүүллэЇэллэрэ олус наадалаах. Бу бириэмэ ирдэбилэ. Элбэххэ үөрэниэххэ, үлэлиэххэ наада. Олох-дьаЇах олус түргэнник уларыйар. Саха киЇитэ онуоха бэлэм буолуон наада. Мин саха интеллигенцията бэйэтин чулуу, чаҕылхай дьонун – Өксөкүлээх Өлөксөй, Күлүмнүүр, Былатыан Ойуунускай, Алампа, Георгий Башарин, Авксентий Мординов, Семен уонна Софрон Даниловтар, Далан уоннна да атыттар курдук норуоттара чэчирии сайдарыгар баҕа санааларын толорууга түмсүүлээх уонна кимээЇиннээх буолалларыгар баҕарабын. Интеллигенция норуоту инники сирдиир аналлаах.
Саха норуота ааспыт үйэҕэ араас да уустук кэмнэри туораан кэллэ. Бу күннэргэ Чурапчы көЇүүтүн 65 сыла туолар. Оччолорго сэрии ыар кэмигэр өссө ыарахан усулуобуйаҕа түбэЇэн дьон-сэргэ аччыктааЇынтан, тоҥууттан-хатыыттан өлбүтэ-сүппүтэ. Бу саха дьоно барыбыт курутуйар түгэммит буолар. Мин Чурапчы көЇүүтүгэр түбэспит дьоҥҥо, өлбүттэр кэриэстэригэр, бэйэм уонна республика салалтатын аатыттан сиргэ тиийэ сүгүрүйэбин. Бу хаЇан да хатыламматын.
Түмүкпэр, саха омук иккис КонгреЇа ситиЇиилээхтик үлэлээтин, инники сайдыыга олук буолар боппуруостары дьүүллэстин диэн баҕа санаабын тиэрдэбин.
Саха омук II-с КонгреЇа. Балаҕан ыйын 25-28 күннэрэ.
Эрэнэбин-итэҕэйэбин икки атахтаах
Эрэйэ-буруйа өлөрүн,
Өлөртөн өлбөт өйүн,
Өйүнэн өлбөт бэйэтин.
Имэҥнээх-илбистээх
Иккичэй атахтаах!
Өрөгөй төлөннөөх
Өйгүнэн өлүмэ!
Дьоллоох олох кэлэр,
ДьоЇун соргу тупсар,
Сордоох-муҥнаах дьоммут
Соргута улаатар,
Самныбат саргыбыт
СаЇарҕата тахсар,
Көрөр харах сырдыыр
Көмүс көҥүл кэллин!
Былатыан Ойуунускай,
«КыЇыл Ойуун». Ийэ дойду диэн өйдөбүл норуот хантан, хаЇан кэлбитинэн быЇаарыллыбат. Норуот ол сири этигэр-хааныгар иҥэриниитэ, өйүнэн-сүрэҕинэн ылыныыта, төрүт культурата ол сиртэн силис тардыныыта, үлэтинэн-хамнаЇынан ол сир айылҕатын кытта силбэЇиитэ – итилэр буолаллар быЇаарар чахчынан.
Саха сирэ – сахалар төрүт Ийэ дойдубут. Бу сир бүттүүммүт дьылҕатын биЇигэ, олоҕун уйата, дьолбут-соргубут да, муҥмут-сорбут да төрүтэ. БыЇата, кини дьылҕата – биЇиги дьылҕабыт, кини дьоло – биЇиги дьолбут, кини соро – биЇиги сорбут. Уонна туох баар уйулҕабынан эрэнэн-итэҕэйэн туран этиэхпин баҕарабын: бу күн сырдыгын көрөрбүт тухары кинини биЇигиттэн былдьыыр күүс суох!
Софрон Данилов. Саха омук барҕарыы суолунан (Саха омук маҥнайгы КонгреЇыгар 1992 сыл ахсынньы 15 күнүгэр оҥоЇуллубут дакылааттан).
|
oscar
|
Sakha-sire.ru саайт сүрүн эрэдээктэрэ Ч. Н. Гаврильев. Сибээскэ, информационнай технологияҕа уонна маассабай коммуникацияҕа кэтиир федеральнай сулууспаҕа киирбит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77-84126.
Тэрийэн таһаарааччы: «Сахамедиа РИИХ АО».
«Саха сирэ» саайт матырыйаалларын толору эбэтэр быһа тардан туһанар түгэҥҥэ булгуччу гиперсыылка ирдэнэр. Хаартыскалары, видео-устуулары, онтон да атын мультимедийнэй матырыйааллары эрэдээксийэттэн суругунан көҥүлэ суох туһанаргыт бобуллар.
|
oscar
|
Төһө да коронавирус үөрэхтээһин эйгэтигэр үгүс уларыйыыны киллэрбитин иһин, оҕону кытта үлэ тохтообот. Бүгүҥҥү нүөмэрбитигэр Дьокуускай куораттааҕы Обургу оҕо киинэ үөрэх дьылын айымньылаахтык саҕалаабытын туһунан кэпсиир.
“Аревик” кэрэ эйгэтэ
“Аревик” уруһуй устуудьуйатыгар кэрэни кэрэхсиир үгүс оҕо сылдьар. Устуудьуйа салайааччыта – Соня Гамлетовна Палоян.
Дистанционнай дьарыктар ардыгар бөлөҕүнэн, сороҕор соҕотох оҕоҕо ыытыллаллар. Хас биирдии дьарык кэннэ Соня Гамлетовна үөрэнээччилэр үлэлэрин ырытар, сүбэлиир-амалыыр, ыйан-кэрдэн биэрэр. Оҕолор хартыыналара бэлэм буоллаҕына олус үөрэллэр, төрөппүттэр эдэркээн худуоһунньуктара сайдан иһэллэрин киэн тутта кэпсииллэр.
Соторутааҕыта оҕолор бэйэлэрин үлэлэригэр көмүс күһүн кэрэ көстүүтүн дьүһүйдүлэр. Уһуйуллааччылар Жуковскай, Левитан, Ллойд, Афремов, Дали, Ван Гог курдук улуу худуоһунньуктар үйэлээх айымньыларын кытта билистилэр. Оҕолор араас өҥү холбоон, саҥаны, сонуну дьүөрэлииргэ холоннулар. Күһүҥҥү айылҕа хайдах курдук дьэрэкээнин, уратытын үөрэнээччилэр өссө төгүл итэҕэйдилэр.
Оҕолор “Аревик” ураты эйгэтигэр уһуйуллан, дьоҕурдарын сайыннараллар, айар куттарын арыйаллар.
IT-устуудьуйа
IT-устуудьуйа – оҕо аймах сөбүлээн дьарыктанар түмсүүтэ. Билигин очнай (куорат оскуолаларын баазатыгар) уонна дистанционнай форматынан үлэлиир. Салайааччы Анна Добросмыслова хас сырыы аайы оҕолору умсугутарга уонна кэрэхсэтэргэ кыһаллар.
Оҕолор 3D уруучуканан туттарга, 3D моделлары оҥорорго үөрэнэллэр. Ону-маны эксперименнииллэр, араас оҥоһуктары, уруһуйдары айан таһаараллар. Өссө куонкурустарга ситиһиилээхтик кытталлар, бириистээх миэстэҕэ тиксэллэр. Оҕолор, ханнык да саҕалааһыннартан чаҕыйбакка, саҥа саҕахтары арыйарга бэлэмнэр.
Ырыа алыптаах эйгэтэ
“Радость” устуудьуйа оҕону ырыаҕа уһуйар, кини айар кутун уһугуннарар аналлаах. Үрдүк таһымнаах педагогтар интэриэһинэй ньымалары туһанан, сэргэх оонньууларынан үөрэнээччилэри музыка кэрэ эйгэтигэр угуйаллар. Манна айылҕа биэрбит кыаҕа, дьоҕура, сааһа хайаан да учуоттанар.
“КвАРТал”
“КвАРТал” видеолаборатория айар дьарыктары, ону таһынан сэргэх тэрээһиннэри көҕүлээн ыытар. Бу күннэргэ кыра уонна орто бөлөхтөргө “Киновселенная Марвел” диэн дистанционнай квиз-викторина бэрт көхтөөхтүк, биир тыынынан буолан ааста. Хамаандалар аан дойдуга аатырбыт “Марвел” устуудьуйа киинэлэрин, ис хоһооннорун, геройдарын олус үчүгэйдик билэллэрин көрдөрдүлэр.
“Эдэр психолог лабораторията”
Төһө да дьарыктар дистанционнай ньыманан ыытыллыбыттарын иһин, “Эдэр психолог лабораториятын” күннээҕи олоҕо олус сэргэхтик, таһаарыылаахтык ааһар.
Манна психолог эбэтэр педагог буолуон баҕалаах оҕолор дьарыктаналлар. Араас семинардар, кэпсэтиилэр, трениннэр ыытыллаллар. Педагог-психолог Антонина Чекурова оҕолору практическай психология албастарыгар үөрэтэр.
Соторутааҕыта үөрэнээччилэр психосоматика диэн тугун биллилэр. Куһаҕан санаа киһини баттыырын, доруобуйатын айгыратарын өйдөөтүлэр.
Сонуннар
01.12.2022 | 18:00
Спартакиадаҕа бастыҥнар кыттыахтара
01.12.2022 | 17:00
Арыгы атыытыгар хааччахтааһын киллэриллэр
01.12.2022 | 16:00
Эһиилги былаан — 38 км суол
01.12.2022 | 15:06
Саамай сөптөөх диэн көрөбүн
01.12.2022 | 15:05
Комплекс оҥорор ордук
01.12.2022 | 15:00
Бүгүн саҥа дьыллааҕы харыйа уота сандаарыа
01.12.2022 | 15:00
Субсидия кээмэйэ улаатар
01.12.2022 | 14:00
Кадеттарга – саҥа оскуола
01.12.2022 | 13:00
Саҥа сулууспаҕа эрэл улахан
01.12.2022 | 12:00
Кииннэммит библиотека ситимэ анал бырагырааманы оҥордо
01.12.2022 | 11:00
Ыччаппыт талаанынан сөхтөрдө
01.12.2022 | 10:00
Сэргэх көрсүһүү
01.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 1 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
01.12.2022 | 09:30
Дьокуускайга — бастакы харыйа уота
01.12.2022 | 09:00
Владимир Трегубов: «Дьокуускайга дьиэ тутуута биир кэлимник барыа»
30.11.2022 | 22:38
Сүдү үлэтэ — духуобунай нэһилиэстибэбит
30.11.2022 | 18:30
Босхо юридическай көмө
30.11.2022 | 18:00
Дьонноох киһи тутайбат
30.11.2022 | 17:30
Үлэбит дьоһун сыанабыла
30.11.2022 | 16:58
5555 киһи дьыктаан суруйда
Ордук ааҕаллар
Дьон | 19.11.2022 | 18:00
Николай Винокуров: «Дойдубар этэҥҥэ эргиллэн кэллим...»
«Боотур» этэрээт байыастарын ортотугар биһиги биир дойдулаахпыт Алаһыай нэһилиэгиттэн төрүттээх Николай Винокуров баарын истэн, кэпсэтиэхпин баҕардым. Ол эрэн сэһэргэһиибин хайдах-туох саҕалыахпын тобуларбар олус ыарахан этэ. Бу үлэ, үөрэх, сайдыы, тэрээһин туһунан суруйуу, кэпсэтии буолбатах... Бу — олох, дьылҕа, тыын былдьаһыы, өлүү-сүтүү, инники олох иһин охсуһуу туһунан сэһэргэһии. Николай тута хоруйдаабытыгар...
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 20.11.2022 | 11:00
Элэгэнтэй Адамов: «Сиэрдээх өй-санаа төрүт дьарыкка эрэ баар»
Бүгүҥҥү нүөмэргэ Чурапчы улууһун Чакыр нэһилиэгин олохтооҕо Элэгэнтэй Адамовы кытта тыа сирин олоҕун, итэҕэл, уус идэтин, сайдыы, норуот дьылҕатын, кэскилин туһунан сэһэргэстибит. Дьоҕурдаах киһи анаарыыта киэҥэ, этэр тыла оруннааҕа сөхтөрдө.
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Олунньу 20 — Нагорнай Карабаах автономиялаах уобалаһын (НКАО) дьокутааттарын сэбиэтэ уочарата суох сиэссийэҕэ мустан Азербайджанскай ССР уонна Армянскай ССР Үрдүкү Сэбиэттэрин иннигэр уобалаһы Азербайджаантан Арменияҕа биэрэри көрдөһөргө быһаарбыт (Карабаах араллаана саҕаламмыт).
СэтинньиПравить
Сэтинньи 12 — Ырыаһыт Ольга Иванова-Сидоркевич Киин тэлэбиидэнньэ экрааныттан бүтүн Сэбиэскэй Сойуус дьонун Амма өрүһүн быыһыырга көмөлөһөллөрүгэр ыҥырбыт.
Сэтинньи 15 — ССРС элбэхтэ туттуллар космос хараабыла «Буран» бастакы уонна бүтэһик көтүүтэ буолбут. «Буран» пилота суох автоматическэй режимҥэ 205 мүнүүтэ иһигэр Байконур космодромуттан космоска көтөн тахсыбыт, Сири иккитэ эргийбит уонна Байконур таһынааҕы аэродромҥа ситиһиилээхтик түспүт.
Сэтинньи 16 — Эстония Сэбиэскэй Социалистыы өрөспүүбүлүкэтин Үрдүкү Сэбиэтэ сүбүрүнүтүөтү биллэрбит, ол эрээри ССРС-тан арахсарын туһунан эппэтэх (1990 сыллаахха ыам ыйын 8 күнүгэр ССРС-тан тахсыбыта).
Сэтинньи 23 — Омуктар ыккардыларыгар иирсээн тахсыбытын түмүгэр Азербайджан икки оройуонугар ыксаллаах быһыы-майгы биллэриллибит.
АхсынньыПравить
Ахсынньы 7 — Арменияҕа 6,8-7,2 магнитудалаах сир хамсааһына буолбут. Сир хамсааһынын сүрүн түллүүтэ Спитак куоратыгар бэлиэтэммит. Түмүгэр 25 тыһыынча киһи өлбүт, 19 тыһыынча киһи инбэлиит буолбут, 514 тыһыынча киһи олорор дьиэтэ-уота суох хаалбыт, Армения промышленнай кыаҕын 40% суох буолбут.
ТөрөөбүттэрПравить
Олунньу 5 — Тимур Пестерев, тустуук, Арассыыйа чөмпүйэнээттэрин боруонса (2011) уонна үрүҥ көмүс (2013) призера, Арассыыйа спордун маастара.
Олунньу 20 — Рианна — Барбадос ырыаһыта, Грэмми бириэмийэтин аҕыс төгүллээх хаһаайката.
Кулун тутар 10 — Виктор Лебедев, тустуук, норуоттар ыккардыларынааҕы кылаастаах спорт маастара, 2009 с. көҥүл тустууга Арассыыйа чөмпүйүөнэ, 2010 с. Москва к. буолбут Аан дойду көҥүл тустуу кыайыылааҕа.
Кулун тутар 21 — Капрынов Альберт Гаврильевич, саха телевидениетын, араадьыйатын уонна хаһыатын суруналыыһа.
ӨлбүттэрПравить
Трофимов Василий Григорьевич (1920—1988) — Социалистыы Үлэ Дьоруойа.
Олунньу 22 — Марфа Куличкина — саха бэйиэтэ.
Бэс ыйын 10 — Бойлохов Николай Иванович (1929—1988), саха биллиилээх мелодиһа.
Балаҕан ыйын 4 — Аммосов Терентий Васильевич (1912—1988), саха муосчута, Саха АССР норуодунай худуоһунньуга.
Алтынньы 27 — Аргунов Иван Александрович, (1922—1988), социолог учуонай, суруналыыс, история билимнэрин кандидата.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Сир-сир аайы эргэ дьиэлэр, оскуолалар, кулууптар туох эрэ дьиктилээхтэрин туһунан номох курдук кэпсээн элбэх. Арай биирдэ биир дэриэбинэ кулуубугар маннык түбэлтэ буолбут. Олохтоохтор уруккуттан кулууптарын абааһылаах диэн ааттыыллар эбит. Биирдэ кулуупка киинэ көрдөрбүттэр. Биир киһи киинэҕэ кэлэн баран утуйан хаалаахтаабыт. Өйдөөн көрбөтөхтөр дуу, хайдах дуу, киинэ бүппүтүн кэннэ ким да кинини уһугуннарбакка баран хаалбыттар. Бары барбыттарын кэннэ, түүн ортото бэйэтэ тоҥон уһуктубут. Ааны тиийэн анньыалаан көрбүтэ хатанан турар буоллаҕа дии. Хайдах гыныан билбэккэ, киһи төттөрү-таары хаамыталыы сылдьыбыт. Ол саҕана төлөппүөн, эгэ суотабай кэлиэ да. Арай ол сырыттаҕына кулууп түгэҕэр туох эрэ тыаһаабыт. Чөрөйүөҕүнэн чөрөйөн бүтүннүү кулгаах буолан туран иһиллээтэҕинэ, кини диэки киһи аргыый сырдырҕаан хааман иһэр эбит. «Кимий» диэн ыксаан хаһыытаабытыгар атах тыаһа тохтообут. Онтон эмиэ аа-дьуо, кырдьаҕас, кыаммат киһи атаҕын соһон хаамарын курдук, бытааннык хааман киһибит диэки чугаһаан испит. Эбиитигэр чугааһыбытыгар ыараханнык тыынара иһиллибит, бэйэтэ буоллаҕына көстүбэт үһү. Оччону истээт биһиги киһибит сарылыы түһээт аан диэки ыстаммыт уонна хатанан турар күлүүһүттэн да иҥнибэккэ тоҕо солоон таһырдьа биирдэ баар буолбут. Ити түбэлтэ кэнниттэн хайдах итинник халыҥ, күлүүстээх ааны тоҕо көтөн тахсыбытын дьон сөҕөн-махтайан бөҕө буолбут. Арааһа, киһи туохтан эбит улаханнык куттаннаҕына күүһүгэр күүс эбиллэрэ кырдьык быһылаах.
Сонуннар
09.12.2022 | 17:00
«Эдэр уус» күрэх түмүктэннэ
09.12.2022 | 15:00
«Сосновый бор» лааҕыр үлэтин саҕалаата
09.12.2022 | 15:00
Устудьуоннар тутар этэрээттэрэ — куораты тупсарыыга төһүү күүс
09.12.2022 | 13:00
«Сэрии оҕолоро» уопсастыбаннай тэрилтэ кинигэтэ сүрэхтэннэ
09.12.2022 | 11:00
Дьокуускай оскуолаларыгар харантыын биллэрилиннэ
09.12.2022 | 09:00
Ахсынньы 9 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
08.12.2022 | 17:00
Альберт Семенов анал эпэрээссийэ кыттыылаахтарын чугас дьоннорун кытта көрүстэ
08.12.2022 | 15:00
ЫБММ управлениета баҕа өттүнэн баһаары умуруорааччылары наҕараадалаата
08.12.2022 | 13:00
«Аэрофлот» 2023 сыллааҕы субсидиялаах билиэттэри атыылаан эрэр
08.12.2022 | 11:00
Дьиэ кэргэттэри өйөөһүҥҥэ 880 мөл. солк. тахса туһуланна
08.12.2022 | 09:00
Ахсынньы 8 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
07.12.2022 | 17:00
«Герой күнэ» патриотическай ырыа II-с ыччат бэстибээлин гаала-кэнсиэрэ буолар
07.12.2022 | 15:00
Дьокуускайга аһымал кэнсиэр ыытылынна
07.12.2022 | 13:00
Евгений Григорьев тутааччы-хампаанньалар салайааччыларын кытта көрүстэ
07.12.2022 | 11:00
Дьокуускай куораттааҕы Дуума аһымал аахсыйаҕа кытынна
07.12.2022 | 09:00
Ахсынньы 7 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
06.12.2022 | 17:00
«Норуот бүддьүөтэ» куонкурус сүүмэрдээһинигэр кыттыҥ
06.12.2022 | 15:00
Сүөһү аһылыгын тиэйиигэ субсидия көрүллэр
06.12.2022 | 13:00
Саха сирин талааннаах оҕолоро наҕараадаланнылар
06.12.2022 | 11:00
Кадеттар оскуолаларын бастакы сыбаайата түстэ
Ордук ааҕаллар
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 04.12.2022 | 16:00
Аар Саарынтан алгыстаммыт Күн Сандаара
Кэлиҥҥи сылларга айылҕаттан айдарыылаах, олоххо ураты көрүүлээх, тарбахтарыгар талааннаах, илиилэринэн илбийэн эмтиир сахалыы эмчиттэри хаһыаппытыгар үгүстүк сырдатан кэллибит. Бүгүн мин биир дойдулаахпын, алгысчыт, сахалыы эмчит Саргылаана Винокурова-Күн Сандаараны билиһиннэриэхпин баҕарабын. Күн Сандаара Нам улууһун Салбаҥ нэһилиэгиттэн төрүттээх. Ол гынан баран өр сылларга Сунтаарга олорбут буолан, Сунтаарын ордук чугастык саныыр. Кулгаахпар...
Сытыы муннук | 01.12.2022 | 12:03
Ийэ айманар сүрэҕин туох уоскутуой...
Билиҥҥи балаһыанньаҕа, билиҥҥи судургута суох кэмҥэ оҕотун байыаннай дьайыыга атаарбыт ийэлэрдиин кэпсэтэртэн ордук ыарахан суох. Кинилэр куоластара титириирэ, харахтарын уутун кистээн туора соттоллоро, оҕолорун тустарыгар күүстээх, тулуурдаах буола сатыыллара киһини өссө уйадытар, уоскутар тылы булбакка мух-мах бараҕын. Бу сырыыга оҕолорун атаарбыт, кэтэһэр, эрэнэр икки ийэни кытта харах уулаах кэпсэтиибин ааҕааччыларбар...
Тускар туһан | 25.11.2022 | 18:00
Ытаспакка, этиспэккэ, үөрэ-көтө...
Элбэх төрөппүт оҕотугар дьиэтээҕи үлэтин оҥороругар көмөлөһөрө кистэл буолбатах. Сорохтор “тэбис-тэҥҥэ үөрэнсэбит”, “киэһэ аайы ол айдаана”, “айа, стресс” диэн муҥатыйалларын үгүстүк истэбит. Чуолаан дистанционнай үөрэх кэмигэр дьиэтээҕи үлэни толоруу “сэриигэ” кубулуйа сыспыта.
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МБУ Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Sakha-sire.ru саайт сүрүн эрэдээктэрэ Ч. Н. Гаврильев. Сибээскэ, информационнай технологияҕа уонна маассабай коммуникацияҕа кэтиир федеральнай сулууспаҕа киирбит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77-84126.
Тэрийэн таһаарааччы: «Сахамедиа РИИХ АО».
«Саха сирэ» саайт матырыйаалларын толору эбэтэр быһа тардан туһанар түгэҥҥэ булгуччу гиперсыылка ирдэнэр. Хаартыскалары, видео-устуулары, онтон да атын мультимедийнэй матырыйааллары эрэдээксийэттэн суругунан көҥүлэ суох туһанаргыт бобуллар.
|
oscar
|
Нэдиэлэтээҕи гороскоп (атырдьах ыйын 18-25 күннэрэ) - Эдэрсаас – сахалыы сонуннар – новости на якутском языке
Skip to content
YSIA.RU
ЯКУТИЯ-DAILY.RU
ФОТОБАНК
Медиацентр
Рекламодателям
Сүрүн сирэй
Уопсастыба
Бэлиитикэ
Экэниэмикэ
Айылҕа харыстабыла
Тыа хаһаайыстыбата
Култуура
Үөрэх уонна наука
Тырааныспар
Успуорт
Бэрээдэк
Сынньалаҥҥа
Интервью
Сүбэһит
Тургутук
Ыйаахтар
Нацбырайыактар
Search for:
СҮРҮН СИРЭЙ
Гороскоп
Нэдиэлэтээҕи гороскоп (атырдьах ыйын 18-25 күннэрэ)
Гороскоп
Нэдиэлэтээҕи гороскоп (атырдьах ыйын 18-25 күннэрэ)
12:07 18.08.2022 12:07 18.08.2022
Эдэр Саас
Хой
Бу нэдиэлэҕэ хой бэлиэлээхтэри түбүк, үлэ, сүпсүлгэн күүтэр. Бириэмэҕитин сөпкө туһанарга кыһаллыҥ: чугас дьоҥҥутугар болҕомтоҕутун анааҥ, ыалдьыттааҥ, дьиэҕитин-уоккутун хомунуҥ. Аймахтаргытыгар көмөлөһүөххүт, өйөбүл-тирэх буолуоххут. Дьиэ боппуруостарынан дьарыктанарга тоҕоостоох кэм үүммүт эбит. Өрөмүөн, олорор сири уларытыы күүтэр.
Оҕус
Оҕустар бу нэдиэлэни күүскэ үлэлээн атаарыахтара. Дьон санаатыттан олус тутулуктанаргытын өйдүөххүт, онтон босхолоно сатыаххыт. Чугас дьоҥҥут, доҕотторгут үтүөнү баҕаран сүбэлииллэрин өйдөөҥ, үрдүттэн мөккүһүмэҥ, туораттан кэлэр көмөттөн аккаастанымаҥ. Нэдиэлэ ортото соһуччу сонуну истэн үөрүөххүт.
Игирэлэр
Дьону тылгытынан-өскүтүнэн, күүскүтүнэн-уоххутунан баһыйа тутар күҥҥүт-дьылгыт үүммүт. Бу күннэри таба туһанан, олоххутугар наадалаах дьыалалары ситиһиҥ. Холобура, докумуоннаргытын эккирэтиһиҥ, дьиэҕит иһигэр-таһыгар үлэлээҥ. Нэдиэлэ ортото айан суола күүтэр.
Араак
Бу нэдиэлэни тус бэйэҕит сайдыыгытыгар аныыргыт ордук буолсу диэн сулустар сүбэлииллэр. Ол курдук, сынньалаҥы кытта үлэни, айар дьоҕургутун кытта успуорду дьүөрэлии тутуоххут. Дьон тылыттан-өһүттэн сэрэниҥ, түөкүттэр угаайыларыгар киирэн биэримэҥ.
Хахай
Барыга сэрэхтээхтик сыһыаннаһыҥ, үгүс дьон эһигини күүстээх утарылаһааччы быһыытынан көрөр эбит. Бэл, соруйан мэһэйдэри оҥоро сатыыр дьон баар буолуон сөп эбит. Харчыгытын мээнэ матайдаамаҥ, улахан малы-салы атыылаһымаҥ. Сулумах хахайдары тапталга табыллыы күүтэр.
Кыыс
Бу нэдиэлэҕэ доруобуйаҕыт туругар болҕомтоҕутун ууруҥ. Ис уорганнаргыт ыалдьыахтарын сөп. Айан суолуттан сэрэхтээх буолуҥ. Үлэҕитигэр салайааччыгыт эһиги дьаныардаах үлэҕитин бэлиэтиэҕэ, дьон болҕомтотугар сылдьыаххыт.
Ыйааһын
Ким эрэ албыныгар киирэн биэриэххитин, чугастык саныы сылдьыбыт дьоҥҥут таҥнарыахтарын сөп. Бу нэдиэлэҕэ туруоруммут сыалларгытын ааһан иһэн ситиһиэххит, наадалаах ааннаргыт аһаҕастар. Онон хорсуннук улахан сыаллары туруорунуҥ, ситиһиилэр, кыайыылар күүтэллэр. Нэдиэлэ бүтүүтэ харчы кэлиэҕэ.
Скорпион
Урут тапсыбат, биир тылы булбат дьоҥҥутун кытта эйэлэһэр, эн-мин дэһэр күннэргит үүммүттэр. Дьону бэйэҕит тылгытыгар киллэрэр, кыайар-хотор дьоҕургут сайдыаҕа. Бу нэдиэлэҕэ улахан малы-салы атыылаһарга табыллыаххыт, улахан чэпчэтиигэ түбэһиэххит, биитэр билэр дьоҥҥут көмөлөһүөхтэрэ. Тапталга табыллыаххыт.
Охчут
Буола турар быһыыны-майгыны атын өртүттэн көрөҥҥүт балаһыанньаттан тахсыаххыт. Бэйэҕитигэр эрэллээх буолуугут үрдүөҕэ, үгүс үөрүүлээх сонуннары истиэххит. Түүлгүт туолуон сөп. Араас үгэстэргэ, сиэргэ-туомҥа итэҕэйиҥ. Чугас дьоҥҥутун кытта өйдөһүмүөххүтүн сөп, тыл-тылга киирсимэҥ.
Чубуку
Бу нэдиэлэ олус холкутук ааһыаҕа, барыта эһиги баҕаҕыт хоту буолуоҕа. Бэйэҕитин көҥүллүк сананыаххыт. Дьон эһигини хайдах көрүөн баҕарарын эрэ курдук сылдьымаҥ, бэйэҕит баҕаҕытынан таҥныҥ, сынньаныҥ, кэпсэтиҥ-ипсэтиҥ. Дьылҕаны уларытар көрсүһүү күүтэр эбит. Онон, этэргэ дылы, барытыгар бэлэм сылдьыҥ.
Күрүлгэн
Бэйэҕитигэр бүгэн сылдьымаҥ, арыллыҥ. Кыра аайыттан санааҕытын түһэримэҥ, кыйыттымаҥ. Кыһалҕаларгытын быһаарарга доҕотторгут, бииргэ үлэлиир дьоҥҥут көмө-тирэх буолуохтара. Аҕа саастаах аймаххыт үтүө сүбэтин истиҥ. Нэдиэлэ бүтүүтэ соһуччу сонуннары истиэххит. Тулуурдаах буолуҥ.
Балыктар
Куорат, киэҥ сир балысханнаах олоҕуттан сынньаныҥ, айылҕаҕа сылдьан күүс-уох ылынарга тоҕоостоох кэм үүммүтүн сулус-
тар бэлиэтииллэр. Ис санааҕыт тугу этэринэн олоруҥ. Дьиэни-уоту, массыынаны саҥардарга бэрт кэм кэлбит. Дьылҕа ыытар бэлиэлэригэр болҕомтолоох буолуҥ.
1
0
Навигация по записям
Ааспыт сууккаҕа 485 киһи коронавирустаабыт
Бүгүн архитектор Ирина Алексеева быһа эпииргэ тахсар
Маны ааҕыҥ
Нэдиэлэтээҕи гороскоп (балаҕан ыйын 22-29 күннэрэ)
Нэдиэлэтээҕи гороскоп (балаҕан ыйын 8-15 күннэрэ)
Нэдиэлэтээҕи гороскоп (балаҕан ыйын 1-8 күннэрэ)
Нэдиэлэтээҕи гороскоп (АТЫРДЬАХ ЫЙЫН 25 — БАЛАҔАН ЫЙЫН 1 КҮННЭРЭ)
Нэдиэлэтээҕи гороскоп (атырдьах ыйын 11-18 күннэрэ)
Уважаемые читатели!
Мы рады вам сообщить, что начал работу новый сайт «Саха Сирэ»!
Полную подборку новостей Якутии и Якутска читаете тут
Сүрүн
Тымныы полюһугар Өймөкөөҥҥө бүгүн сарсыарда 60 кыраадыс бэлиэтэннэ
Сонуннар
Дьаамаҕа түспүт киһини быыһаатылар
Уопсастыба
Сунтаар ийэлэрэ сылаас олбохтору, сэлиэччиктэри тигэллэр
Уопсастыба
Бүгүн сорох улуустарга күүстээх тыал түһэрэ күүтүллэр
Көр. Аах. Туһан.
16+
Редакция аадырыҺа
677000, Дьокуускай куорат, Орджоникидзе уул., 31 Төлөпүөн: (4112) 42-06-90
E-mail: [email protected], [email protected]
Edersaas.ru саайт сүрүн эрэдээктэрэ Ч. Н. Гаврильев
Тэрийэн таһаарааччылар: «Сахамедиа РИИХ АО». Сибээскэ, информационнай технологияҕа уонна маассабай коммуникацияҕа кэтиир федеральнай сулууспаҕа киирбит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77 — 74960 (25.01.2019)
Edersaas.ru саайт матырыйаалларын толору эбэтэр быһа тардан туһанар түгэҥҥэ булгуччу гиперсыылка ирдэнэр. Хаартыскалары, видео-устуулары, онтон да атын мультимедийнэй матырыйааллары эрэдээксийэттэн суругунан көҥүлэ суох туһанаргыт бобуллар.
|
oscar
|
Дьон-сэргэ диэн бүтүн култууралаах уонна институциялаах дьон түмсүүтэ. Ордук киэҥник ыллахха, дьон-сэргэ диэн араас элбэх дьон экономика, социаллык уонна индустрия ситимнэрэ. Дьон-сэргэ иhигэр араас омуктар баар буолуохтарын сөп.
|
oscar
|
Алтынньы ый биһиги оскуолабытыгар сэрэхтээх буолуу, олох-дьаһах харыстабылыгар аналлаах ыйынан биллэриллибитэ. Ол курдук, былаан быһыытынан араас тэрээһиннэр, мунньахтар, акциялар буолан аастылар. Сэрэхтээх буолуу нэдиэлэтин чэрчитинэн военизированнай эстафета буолла, тимирэн эрэр киһини хайдах быыһыыр туһунан ОБЖ учуутала Иванов М.В. аһаҕас уруокка кэпсээтэ, баһаартан сэрэхтээх буолуу көрүүтүн у.д.а. тэрээһиннэри үрдүк таһымҥа ыыттылар. Ыйы түмүктүүр психолог нэдиэлэтэ билигин түмүктэнэн эрэр. Оскуолабыт психолога, Сидорова Лариса Семеновна, үһүс сылын бэриниилээхтик үлэлии-хамсыы сылдьар. Ол курдук, сэттистэн үөһээ кылаас оҕолоро онлайн социально-психологический тест толордулар. Ону таһынан Егорова А.Д. салайыытынан орто бөлөх оҕолоро «Чөл турукка-чөл олох» диэн флешмоб акцияҕа кытыннылар. Перемена быыһыгар кылаастарынан «Следопыт» диэн күөн-күрэс сүрдээх сэргэхтик буолан ааста. Оонньууну оҕолор маннык сыаналаатылар: “Күрэх олус түмэр эбит, бары биир киһи курдук сыаллаах-соруктаахтык оонньоотубут, учууталларбыт туһунан элбэх саҥаны биллибит, сөбүлүүр астарыгар тиийэ. Инник оонньуулары перемена быыһыгар сотору-сотору ыыталлара буоллар олус үчүгэй буолуо эбит.
Өссө биир сэргэх акциянан буолла “Забор психологической разгрузки”. Манна оҕолор араас үчүгэйтэн саҕалаан куһаҕаныгар тиийэ бэйэлэрин ис санааларын аһаҕастык суруйдулар: хом санааттан ураты учууталларга анаан сылаас таптал тыллара баарыттан киһи көрөн үөрэр. Нэдиэлэ чэрчитинэн «Тайный друг» диэн хоппо ыйанна, онно оҕолор сэргии көрөр дьонноругар иһирэх тылларын кистээбэккэ суруйан уктулар. Ол суруктар нэдиэлэ түмүгэр аадырыстаммыт дьоннорун булуохтаахтар. Бу курдук, биһиги оскуолабыт олоҕо сэргэхтик ааһар.
Александра Оленова, 10 класс, ЭСОШ.
Дата обновления страницы: 14.11.2019
МБОУ «Эйикская СОШ»
Мы используем файлы cookie для персонализации контента, предоставления функций авторизации и анализа трафика. Чтобы отключить файлы cookie, необходимо перейти в настройки веб-браузера. Однако это может ограничить работу с сайтом.
|
oscar
|
'''ЗимбабуэЗимбабве''' (''Zimbabwe'' - ''Зимбабуэ'') диэн [[Африка]] соҕуруутугар, [[Замбези]] уонна [[Лимпопо]] өрүстэр икки ардыларыгарыккардыларыгар баар дойду. Кинилиин кирбиилэhэллэр [[Соҕуруу Африка]] соҕуруу, [[Ботсуана]] соҕуруулуу арҕаа, [[Замбия]] хотугулуу арҕаа уонна [[Мозамбик]] илин. Официаллык тыла [[ааҥл тыла]], ол гынан баран олохтоохтор үксүлэрэ [[шона тыла|шона]] тылынан саҥараллар.
|
oscar
|
Бу нэдиэлэни уталыппакка СӨ Общественнай палатата эмиэ "Максимов дьыалатыгар" общественнай истии түмүгүнэн Быһаарыы ылыахтаах. - 6 Апреля 2012 - Уххан сирэ
Сүрүн сирэй | Бэлиэтэнии | Киирии | Сахалыы бичик (шрифт) Уруй-айхал, Гость ! | RSS
Бу сир талбата (меню)
Сүрүн сирэй (главная)
Сонуннар (новости)
Бу сир туһунан (КОНТАКТЫ)
Билэлэр (файлы)
Ыстатыйалар (статьи)
Хаартыскалар (фото)
FAQ
Кэпсэтии (форум)
News topics
Политика.Митинги. Пикеты. Партии [893]
Мысли. Думы.Мнения, обсуждения, реплика, предложения [254]
Суд-закон.МВД.Криминал [1254]
Право, закон [321]
Экономика и СЭР [832]
Власть Правительство Ил Тумэн [1189]
Мэрия, районы, муниципалитеты [395]
Мега пректы, планы , схемы ,программы. ВОСТО [214]
Сельское хозяйство,Продовольствие. Охота и рыбалка [543]
Энергетика, связь, строительство.транспорт, дороги [150]
Коррупция [856]
Банк Деньги Кредиты Ипотека Бизнес и торговля. Предпринимательство [287]
Социалка, пенсия, жилье [274]
ЖКХ, строительство [132]
Образование и наука. Школа. Детсад [212]
Люди. Человек. Народ. Общество [213]
АЛРОСА, Алмаз. Золото. Драгмет. [659]
Алмазы Анабара [161]
http://alanab.ykt.ru//
Земля. Недра [240]
Экология. Природа. Стихия.Огонь.Вода [368]
СМИ, Сайты, Форумы. Газеты ТВ [151]
Промышленность [43]
Нефтегаз [280]
Нац. вопрос [283]
Соцпроф, Совет МО, Общ. организации [65]
Дьикти. О невероятном [182]
Выборы [657]
Айыы үөрэҕэ [79]
Хоһооннор [5]
Ырыа-тойук [22]
Ыһыах, олоҥхо [101]
Култуура, итэҕэл, искусство [362]
История, философия [227]
Тюрки [76]
Саха [145]
литература [39]
здоровье [461]
Юмор, сатира, критика [13]
Реклама [7]
Спорт [121]
В мире [86]
Слухи [25]
Эрнст Березкин [88]
Моё дело [109]
Геннадий Федоров [11]
BingHan [4]
Main » 2012 » Муус устар » 6 » Бу нэдиэлэни уталыппакка СӨ Общественнай палатата эмиэ "Максимов дьыалатыгар" общественнай истии түмүгүнэн Быһаарыы ылыахтаах.
Бу нэдиэлэни уталыппакка СӨ Общественнай палатата эмиэ "Максимов дьыалатыгар" общественнай истии түмүгүнэн Быһаарыы ылыахтаах.
09:45
Афанасий Максимов утары холуобунай дьыаланы көбүппүт силиэдэбэтэл сокуону кэспит дуо?
Бу күһүҥҥүттэн саҕалаан, Дьокуускай куорат федеральнай суутугар "Афанасий Максимов дьыалата" диэн ааттанан айдааннаах дьыала уһун синньигэстик салҕанан барар, көстөр түмүгэ, бүтэр уһуга баар буолуо дуо?
Афанасий Максимов, Игорь Чикачев, Игорь Пахомов уонна кинилэргэ кэлин самыы тутуллубут Владимир Рожин утары холуобунай дьыала 08.08.08 сыллаахха тэриллибитэ. Баҕар чыыһыла суолтата таайбыта эбитэ дуу, бу дьыала кутуруга-сиэлэ уһаан-диэлийэн барбыта билигин да тохтуур санаата суох.
Бу күннэргэ, Афанасий Максимов уонна Игорь Чикачев "ИДьМ силиэдэбэтэлэ, юстиция капитана Кесарева Т.А. сокуону толоостук кэһэн туран" холуобунай дьыаланы көбүппүтэ" диэн үҥсүү түһэрбит дьыалалара дьүүллэнэ сылдьар. Дьыаланы Дьокуускай куорат суутун судьуйата Николаев көрөр.
СИЗОттан Максимовтаах Чикачев аҕалыллан суукка кытта сылдьаллар.
Эппиэттээччи Кесарева эмиэ баар.
Суут саалатыгар сууттаһааччылар, билигин хаайыы дьоно буолбут Максимовтаах Чикачев аймахтара, доҕотторо бааллар.
Бэҕэһээ, муус устар 4 күнүгэр судьуйа икки өрүт санаатын истибитэ. Бэҕэһээҥҥи суут дьүүлүттэн кылгастык саамай "сүмэтин" билиһиннэрэр эбит буоллахха, силиэдэбэтэл Кесарева 2008 сыл атырдьах ыйын 8 күнүгэр "сарсыарда 07.00 чааска үлэтигэр кэлбит, икки чаас матырыйаалы үөрэтэ охсон баран, номнуо 09.00 чааска холуобунай дьыала көбүтэр туһунан быһаарыы ылбыт". Кесарева, оччотооҕу ИДьМ миниистирэ, билигин бэйэтэ хара дьыалаҕа умньанан баран ирдэбилгэ сылдьар Стахов миниистир быһаччы дьаһалынан холуобунай дьыаланы тэрийбит буолан тахсар. Оттон Стаховка урукку өрөспүүбүлүкэ президенэ Штыров, АЛРОСА АК президенэ Выборнов, "Якутгазпром" ААО генеральнай дириэктэрэ Абурагимов аатыттан үҥсүү киирэн холуобунай дьыала тэриллибит төрүөтэ саҕаламмыт.
Бастатан туран, Штыров - президент, сокуон быһыытынан, кими да утары сайыбылыанньа биэрэн холуобунай дьыала тэрийтэрэр бырааба суох. "Президент - Төрүт Сокуон мэктиэһитэ, онон биирдиилээн дьону суукка үҥсэр бырааба суох", диэн депутат общественнай көмүскэһээччитэ Николай Седалищев сокуоҥҥа сигэнэн этэр.
(Санатар эбит буоллахха, Седалищев, норуот депутатын аатыттан, итинник балаһыанньаны үҥсэн суукка эмиэ үҥсүү түһэрэ сылдьыбыта. Эппиэттээччи Штыров суукка кэлбэтэҕэ).
Аны Штыров да, Абдурагимов, Выборнов да сайабылыанньаларын дьиҥнээҕэ суох, куоппуйалар. "Ким баҕарар, хайдах баҕарар илии баттаан, бэчээт ууран ким баҕарар үҥсүөн сөп" диэн адвокаттар этэллэр. Кесареваттан "дьиҥнээх сайабылыанньа ханна баарый" диэн адвокаттар ыйыталлара хардата суох салгыҥҥа ыйанан хаалар. Стахов Кесареваны, чуолаан, бу дьыаланы эрэ тэрийтэрээри биир күн отдел начальнигынан аныы сылдьыбыт. Дьыаланы көбүтээт да, сарсыныгар бу эдэрчи дьахтар "начальник эбээһинэһин толорон" бүтэр. "Дьиҥнээх" диэбиккэ дылы, дьиҥнээх начальник дьыаланы көбүтэртэн аккаастаммытын иһин биир күн Кесареваны "дуоһунастаан" ылбыттар.
Иккис күн. Муус устар 5 күнэ.
Прокурор "сокуону кэһии тахсыбатаҕа, Кесарева сөпкө дьыала көбүппүт " диэн киирии тылыгар этэр. Онуоха Максимов саҥа адвоката Ольга Тимофеева прокурор киниэхэ "наадалаах" эрэ ХК ыстатыйаларын эрэ ааттаталаата, "атыттары" тумнубутун "санатта".
Афанасий Максимов утары тыл этэригэр, "дьыала сакаастаммытын, соруйан сойуолаһан туран кинилэри буруйдаабыттарын уонна хаайбыттарын" эттэ. "Бу дьыаланы силиэстийэлээбит силиэдэбэтэл Карелин икки квартираланна, сыаналаах омук массыыналанна, дагестанецтары ("ятэктэри" кытары) кытары рестораҥҥа лезгинкэни үҥкүүлүү сылдьар запиһа кытары баар!" диэн эттэ. Боростуой силиэдэбэтэл хантан харчыланан Москубанан-тайынан дьиэлэнэрий-уоттанарый? Lexus сыанатын уйунар хамнастаахтар дуо?
Аны, дьыаланы бэрт киитэрэйдээтибит диэн "в отношении неустановленных лиц" диэн тэрийэллэр. Депутаты утары холуобунай дьыала тэриллэрэ чыычый дьыала. Үрдүкү суут үс киһилээх мунньаҕа эрэ быһаардаҕына, норуот талбыт киһитин утары холуобунай дьыала тэриллэр. Биллэн турар, оннук суолу тутуһан маччааккаламмакка, "быһалыы баран" "биллибэт дьону утары" дьыала тэрийэллэр.
Седалищев суукка туруорсар: "Дьыаланы "биллибэт дьону утары" тэрийбиттэр эрээри, чуолаан, хара маҥнайгы күнтэн Максимовы - депутаты сойуолаһан, дьэҥдьийэн бараллар. Депутат бэйэтин хайдах да көмүскэнэр кыаҕа суох балаһыанньатын оҥороллор: ирдиир үлэни ыытабыт дии-дии дьэҥдьийэллэр, араас "жучок" быраҕаллар, төлөппүөнүн уоран истэллэр, ол быыһыгар киин прессэҕэ аатын хараардар ыстатыйалар тахсыталыыллар - бу барыта соруйан оҥоруу буолар. Өскөтүн чопчу "Максимов А.Н. утары холуобунай дьыала тэрилиннэ" диэн ааттаан тэрийбиттэрэ эбитэ буоллар, Максимов адвокат тута наймылаһан сокуон быһыытынан быраабын көмүскэнэн барыах этэ. Ону баара "биллибэт дьону утары" дии-дии сокуоннай быраабын толоостук кэһэн тахсаллар!"
Ааспыкка, Общественнай палаата истиитигэр, Игорь Чикачев кэргэнэ - Бережнова кэргэнинээн баран истэхтэринэ саанан ытыалаабыттарын, СӨ Урбаанын сайдыытын миниистирэ Екатерина Кормилицына В. Грабцевич "сүбэтин" тиэрдибитин, Чикачевы хайдах курдук СИЗОҕа накаастаабыттарын кэпсээн турар. Игорь Пахомовы эмиэ "Максимовы утары көрдөрүү биэр" диэн араастаан кырбаабыттарын эмиэ суруналыыстар суруйан тураллар.
Дьикти үйэ, дьикти дойдутугар олоробут. Хаһан бу дойдуга киһини КИҺИ курдук көрөр буолаллара эбитэ буолла..
Сарсын 10.00 чаастан, муус устар 6 күнүгэр, Дьокуускай куорат суутугар, судьуйа Николаев бу дьыалаҕа - Кесареваны утары үҥсүүгэ түмүктүүр Быһаарыы ылыахтаах.
Бу нэдиэлэни уталыппакка СӨ Общественнай палатата эмиэ "Максимов дьыалатыгар" общественнай истии түмүгүнэн Быһаарыы ылыахтаах.
Оттон муус устар 7 күнүгэр быраабы араҥаччылыыр уорган ортотугар коррупцияны утары миитин ыытыллыахтаах.
Хайдах дойдуга олоруохпутун баҕарабытый? Сокуон тутуһуллар, быраап араҥаччыланар дойдутугар. Онтон атыны ким да ирдээбэт эбээт.
***
(Аартык.ру - 05.04.12)
http://aartyk.ru/sakha/item/964-afanasiy-maksimov-utary-holuobunay-dyalany-k%D3%A9b%D2%AFpp%D2%AFt-siliedebetel-sokuonu-kespit-duo?
|
oscar
|
Sakha-sire.ru саайт сүрүн эрэдээктэрэ Ч. Н. Гаврильев. Сибээскэ, информационнай технологияҕа уонна маассабай коммуникацияҕа кэтиир федеральнай сулууспаҕа киирбит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77-84126.
Тэрийэн таһаарааччы: «Сахамедиа РИИХ АО».
«Саха сирэ» саайт матырыйаалларын толору эбэтэр быһа тардан туһанар түгэҥҥэ булгуччу гиперсыылка ирдэнэр. Хаартыскалары, видео-устуулары, онтон да атын мультимедийнэй матырыйааллары эрэдээксийэттэн суругунан көҥүлэ суох туһанаргыт бобуллар.
|
oscar
|
Хорезмшахтар судаарыстыбалара тутулуга суох буолуу иһин Сельджуктары уонна Хара Кытайдары кытта охсуһуулара.
|
oscar
|
Алта уонус сыллар бүтүүлэрэ, сааһыары. «Оскуола-производство-үрдүк үөрэх!» диир үтүө кэмнэр. Доргууйап Баанньа, норуокка биллэринэн, Мэлдьи Мичээр, икки сыл сопхуоска бороон көрбүт табаарыс, «Хомуньуустуу үлэ удаарынньыга» бэлиэтин мөтөгөр түөһүгэр иилинэн, төбөтүн арыый уҥа диэки кыҥнатан, дуоспуруннаахтык туттан хаамыталыыр. Бу – икки сыллааҕыта бүтэрбит оскуолатыгар дириэктэри кытары дуогабар түһэрсэн, чугастааҕы нэһилиэктэртэн бэйэтин курдук ыччаттары кытары бэлэмнэнии кууруска үөрэнэр. Үөрэххэ туттарсар ыччат иккилии мөһөөҕү оскуолаҕа уу харчынан ууран биэриэхтээх, оччоҕо учууталлар ким туох үөрэххэ киирэринэн көрөн сүбэ-ама, консультация биэрэллэр, уруок ыыталлар. Биир үчүгэйэ диэн, интэринээккэ икки хоско ол төлөөбүт харчыларын суотугар көҥүл олороллор.
Оскуола, сопхуос отделениетын салалтата бу мустубут ыччаты – 15 киһини – бэркэ туһанар: пиэрмэ хотонун хаарын түһэртэрэр, өрөбүлгэ дайааркалары солбуйтарар, о.д.а. үлэҕэ кытыннарар.
Муус устар 22 күнүгэр В.И. Ленин төрөөбүт даататыгар сөп түбэһиннэрэн, улуу сирдьит Хомсомуол III сийиэһигэр тыл эппитин дьүүллэстилэр. Кэпсэтии интэриэһинэй буолла. Баанньа ордук «ыраахтааҕылаах оскуолаҕа ыччакка наадата суох билиини соҥноон күнү-дьылы ыыталларын» сэргии иһиттэ, чугастык ылынна. «Бурсууйдар оҕолорун үчүгэй диэбит оскуолаларыгар харчы төлөөн үөрэттэрэллэр» эҥин диэни итэҕэйбэтэ – хайа акаары төлөөбүт үһү?! Онтун быыһыгар «пахай, биһиги даҕаны бу харчы төлөөн сырыттахпыт» диэн, эмискэччи тэһэ кэйдэрбит курдук буола түстэ. Хомсомуол сэкирэтээрэ Лиисэ кыыс бэркэ бэлэмнэммит: кэниспиэк бөҕөтө. Кинини тобулута көрө-көрө, эттэ-тыынна аҕай. Баанньа, сатаннаҕына, аны биэс хас сылынан саха тылын үөрэхтээҕэ буолуо. Атыттар даҕаны: ким тутуу инженерэ, ким зоотехник, ким быраас – буолар баҕалаахтар. Уолуҥ оскуолаҕа үөрэнэр кэмигэр хоһоон, кэпсээн айара, оройуон хаһыатыгар ыстатыйа суруйара оһуобай этэ. Сүөсүһүттүү сылдьан эрэпэртээс, уочарка, «Тигээйи» балаһаҕа фельетон суруйталыыра. Онтун барытын хордуон паапкаҕа тиспитэ балачча буолла.
Бу Лиисэ уоттаах-төлөннөөх тылын этэригэр хараҕын хайаан да киниэхэ хатыыр. Киинэ буоллун, туох буоллун – аттыгар субу баар буола түһэр. Дьиэтэ интэринээттэн бу турар буолан, аргыстаһан кэлэллэр. Кырдьыгынан эттэххэ, Баанньа баччааҥҥа диэри биир да кыыһы таптыы илигэ, эгэ, убураһыы эҥин кэлиэ дуо. Арай биэчэргэ Лукаа дуу, Былатыаскын дуу байааннаатахтарына, вальстаан, оскуола көрүдүөрүн биир гына эргичийэринэн хайа да уолу, бэл, эдэр учууталлары баһыйара. Билигин да оннук. Бу кэлэн санаатаҕына, Лиисэ онуска үөрэнэ сылдьан, Сэбиэскэй аармыйа күнүгэр тоҕооһуннаран аккырыыкка, одьукулуон бэлэхтээбиттээх эбит, оттон кини – мэлиһээй. Кырдьыга, ол сахтарга Баанньа оскуола баар-суох кырасаабыссата Эльвираҕа иҥээҥнии сатыыра да, биирдэрэ саа тэбэр сиригэр чугаһаппат этэ. Онуоха холоотоххо, Лиисэ лаппа бүрэ, ол эрээри быһыы-таһаа өттүнэн хайа да эр бэрдэ хараҕа хатанар кыыһа. Баҕарбатаргын да томтоҕор түөһүн, сонос атаҕын кылап гыннарбыккын билиминэ да хаалаҕын.
Биир күн үс биэрэстэлээх «Бүтэйдээх» сайылыгар хаар түһэрэ бардылар. Уонча киһи тугу тулутуой – начаас бүтэрдилэр. Иччитэх балаҕан оһоҕун бэрт эрэйинэн оттон, чэй оргутан аһаатылар. Лиисэ Баанньа аттыгар олорон, бөрүөгүттэн обургу соҕус лоскуйу быһан ыла-ыла хадаҕалыыртан орпото. Сэниэ киллэрбит дьон киэбинэн, хомунан бөһүөлэктэрин диэки хаамыстылар. Онтон эмискэ Лиисэ:
– Баанньа, малбын хаалларбыппын, барыс эрэ, – диэтэ уонна балаҕан диэки хаампытынан барда. Онуоха табаарыстара «чэ, түргэнник, биһиги күүтүөхпүт» диэбиттэрин «ээ, барыҥ-барыҥ, биһиги ситиэхпит» диэн баран, Баанньаны кэтэһэн турда.
Киирбиттэрэ – балаҕаннара «салгыы туох буолаҕыт?» диэн ыйытардыы иһийбит. Онуоха «хардата бу баар» диэбиттии, Лиисэ аан таһыгар алааран турар уол моонньугар иилистэ түстэ уонна:
– Баанньаа, хайдах сэрэйбэккиний, эйигин таптыырбын? – дии-дии, уоһуттан уураан киирэн барда.
Уураһар диэн дьикти да буолар эбит! Эт-этиҥ дьыр-дьыр гынарга дылы, туох баарыҥ бүтүннүү күүрэн, тугу барытын умуннарыах курдук! Баанньа, үгэһинэн, мэлдьи мичээр буолан сэгэйэн турбутун кыыһа ууга-хаарга түһэрдэ эбээт! Сүрдээх да буолар эбит! Кэмниэ кэнэҕэс сүрэҕэ, дьэ, бүллүргүү тэбэн, хайыан да билбэт үлүгэр буолла. Аны Лиисэтэ кыбыстар кэмэ кэллэ быһыылаах: уол хаптаһын наараҕа сытыаран, сыгынньахтаан киирэн бараары гыммытыгар төрүт буолуммата; «бэйэм» диэт, хас да хос таҥаһын тобугар диэри сулбурутунна уонна эмиэ уураабытынан барда. Кыыс сыгынньах этин көрдөрүмээри, Баанньаны хам кууһан сытта. Итиччэ тоҕоос көстүбүтүгэр икки чабырҕайа кэйиэлиирин быыһыгар уол, эр хаанын киллэрэн букунаста да, им балайга харбыалаһыы эрэ курдук буолла.
Араастаан бары мөхсө сатаата да, таптал ыллыга ханан баарын булбата. Ол букунаһа сытан туох эрэ ньылбырхай, нарын-намчы эти таарыйбытыгар кыыһа, мөҕүл гынаат, налыйан хаалла. Уол өйүгэр «бу эбит!» диэн, ымсыырбыт-таласпыт санаата күлүм гынаатын кытта, туох барыта төлүтэ барарга дылы гынна да, биир кэм тып-тыгыалас үлүгэр буолла...
Баанньа, хомойуон быатыгар, илгэлээх ардаҕа өҥ сири буолбакка, букатын атын сиргэ түһэн, хотоолу биир гына халыйбыт этэ. Ону кэлин – буолуох буолтун кэннэ биирдэ билбитэ.
БУТУКАЙ.
Тарҕат:
Санааҕын суруй
Ааккыт-суолгут
Отправить
Отменить
Бүтэһик сонуннар
Дьон
Нарыйаана Данилова: "Бойобуой доҕотторун туһугар олоҕун толук уурда"
1996 сыллаахха хаһыат эйгэтигэр саҥардыы сыстыбыт эдэр үлэһит Чечня сэриитигэр сиэртибэ…
Уопсастыба
Күнтэгил, Сахат, Аламай
Култуура
Монголия киинэтин күннэригэр ыҥыраллар
Сонуннар
Арктика өссө биир улууһугар түргэн интэриниэт киирдэ
Сонуннар
"Кыым" хаһыат байыастарга таҥаһынан көмөнү ыытта
© 2022 KYYM.RU
«КЫЫМ»
Тэрийэн таһаарааччы: “Ситим” медиа-бөлөх ХЭУо
Сүрүн эрэдээктэр:
М.Г. Дегтярева
Эрэдээксийэ аадырыһа: 677027, Дьокуускай к., Киров уул. 18, В блок, 710 оф.
Аан ситим нүөмэрэ:
+7 (914) 820-09-75
Биллэрии өҥөтө:
+7 (924) 367-01-56, +7 (4112) 34-05-03
Реклама өҥөтө:
+7 (914) 280-11-20, +7 (4112) 42-59-47
E-mail : [email protected]
Сибээс, информационнай технология уонна маассабай коммуникация эйгэтин кэтээн көрөр федеральнай сулууспа 08.05.2019 бэлиэтэммит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77-75678
|
oscar
|
Коронавирус тарҕаныытын бохсор сыаллаах олохтоммут хааччахтар сыыйа сымнаан, көтүрүллэн эрэллэр – Арассыыйа бэйэ изоляциятын эрэсиимиттэн тахсар суолу тутуста. Роспотребнадзор Саха сиринээҕи салаатын специалистара, төһө да хааччахтар сымнаабыттарын, ыарыһах ахсаана кыралаан кыччыы турарын иһин, харыстаныы миэрэлэрин умнубаппытыгар сүбэлииллэр.
Маннык сайыҥҥы куйаас сатыылаабыт күннэригэр ордук оҕолор дьиэҕэ хааллан олороллоро уустук. Онон оҕолору салгыҥҥа таһааран дьаарбатар хайаан да наада, маныаха кэккэ быраабылалары тутуһуохтаахпыт:
1. Социальнай тэйиччи туттууну тутуһуу. Атын дьонтон 2 м ыраах сылдьыллыахтаах. Оҕо туора дьонтон сатаан тэйиччи туттубат буоллаҕына, дьоно суох сиргэ дьаарбайарга кыһаллыҥ.
2. Оҕоҕо тиийимтиэтик быһааран биэриҥ: сирэйин илиитинэн туттуо суохтаах, муннун, хараҕын ньуххаммат. Оҕолорго кутталлаах инфекция ордук кирдээх илиинэн сирэйи-хараҕы тыытартан тарҕанар.
3. Оҕону кыра сааһыттан тус гигиенаны тутуһарга үөрэтиҥ. Ыраас буолуу – саамай туһалаах үөрүйэх. Илиигитин элбэхтик мыылалаан суунуҥ – оҕолоргутугар холобур буолуҥ. Аһыаххыт иннинэ, таһырдьаттан киирэн баран, тахсан киирэр сиргэ сылдьан баран илиибитин хайаан да кичэллээхтик суунуохтаахпыт.
4. Оҕолор тулалыыр эйгэни кытта илиилэринэн эрэ алтыспаттар, эттэрин аһаҕас чаастарынан барытынан сысталлар. Ол иһин балаһааккаҕа оонньоон баран аһаҕас сылдьыбыт сирдэрин барытын дезинфекцияланыахтаах. Илиини, сирэйи суунуунан муҥурдаммакка, таһырдьа оонньоон киирбит оҕо этин бүтүннүүтүн душка сууйар тоҕоостоох.
Дьокуускайга, санитарнай уонна эпидемиологическай ирдэбиллэргэ олоҕуран, оҕо балаһааккалара, уопсастыбаннай сирдэр кэмиттэн кэмигэр дезинфекцияланаллар. Ыраастаммыт, анал сириэстибэлэринэн ыстарыллыбыт балаһааккаларга оонньуур туох да куттала суох эрээри, манна оҕо ахсааныттан көрөн оонньотуохха наада. Төрөппүт оҕотун таһырдьа илдьэ сылдьарыгар бэйэтэ эппиэтинэһи сүгүөхтээх. Коронавирус араас малга-салга өр сыстан сытар, ол иһин оҕоҕо, ону-маны тутан-хабан тахсар киһиэхэ, уопсастыбаннай сирдэргэ сылдьар ордук сэрэхтээх.
Сөптөөх дьаарбайыы хайдах буолуохтааҕый?
Хайаан да социальнай тэйиччи туттууну тутуһабыт, мааска, бэрчээкки кэтэбит. Таһырдьа уһуннук сылдьар буоллахпытына, сөп буола-буола илиибитин дезинфекцияланыахтаахпыт, ордук элбэх киһилээх сиргэ сылдьар кэммитигэр. Тугу эрэ туттубут, ханна эрэ олорон ыллыбыт да илиибитин ыраастанабыт.
Оҕолору маҕаһыыҥҥа илдьэ тахсар сөп дуо?
Роспотребнадзор Саха сиринээҕи салаата сэрэтэринэн, оҕолору маҕаһыыҥҥа уонна да атын уопсастыбаннай сирдэргэ илдьэ сылдьыы – доруобуйаҕа улахан кутталы үөскэтии. Оҕолору дьиэҕэ хаалларыҥ эбэтэр маҕаһыыҥҥа киллэрбэккэ, таһырдьа кэтэһиннэриҥ.
Оҕо мааска кэтэрэ наада дуо?
Биллэн турар, кырачаан оҕоҕо бачча куйааска мааска кэтэрдэр олус ыарахан. Онон 7 сааһыгар диэри оҕолорго, саамай сүрүнэ, социальнай тэйиччи туттуу быраабылаларын тутуһуннарыахха наада.
Улахан оҕолор мааска кэтэллэрэ булгуччулаах.
Хамсаныы-имсэнии, сүүрүү-көтүү кэмигэр мааска түргэнник сиигирэр. Сиигирбит мааска нөҥүө тыынар ыараханын таһынан, сииктээх мааска харыстыыр күүһэ сүтэр.
Онон оҕолор бэйэ-бэйэлэриттэн тэйиччи тутталлара, туора дьону кытта алытспат буолаллара – саамай туһалаах профилактика.
Оҕолор коронавируһунан ыалдьаллар дуо?
Ыалдьаллар. Чэпчэкитик аһарыналлар эбэтэр туох да сибикитэ суох ыалдьаллар. Онон оҕолор ыарыыны тарҕатааччы оруолун толороллор.
Ол иһин уопсай статистикаҕа оҕо ыалдьара аҕыйах курдук эрээри, коронавируска сутуллубут оҕо ахсаана элбэх. Тоҕо диэтэххэ, бу вируһу туох да сибикитэ суох илдьэ сылдьыан сөп буолан, ыалдьыбыта биллибэккэ да хаалыан сөп.
Сонуннар
02.12.2022 | 18:00
Дьокуускай 100 бастыҥ үөрэнээччитигэр стипендия олохтонно
02.12.2022 | 16:00
Тымныы Оҕонньорго баҕа санааларбытын суруйабыт
02.12.2022 | 12:00
Охчуттар мэтээллэри аҕалаллар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 2 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньытааҕы сокуоннар
02.12.2022 | 09:00
Биэнсийэни иккитэ ылыахтара
01.12.2022 | 18:00
Спартакиадаҕа бастыҥнар кыттыахтара
01.12.2022 | 17:00
Арыгы атыытыгар хааччахтааһын киллэриллэр
01.12.2022 | 16:00
Эһиилги былаан — 38 км суол
01.12.2022 | 15:06
Саамай сөптөөх диэн көрөбүн
01.12.2022 | 15:05
Комплекс оҥорор ордук
01.12.2022 | 15:00
Бүгүн саҥа дьыллааҕы харыйа уота сандаарыа
01.12.2022 | 15:00
Субсидия кээмэйэ улаатар
01.12.2022 | 14:00
Кадеттарга – саҥа оскуола
01.12.2022 | 13:00
Саҥа сулууспаҕа эрэл улахан
01.12.2022 | 12:00
Кииннэммит библиотека ситимэ анал бырагырааманы оҥордо
01.12.2022 | 11:00
Ыччаппыт талаанынан сөхтөрдө
01.12.2022 | 10:00
Сэргэх көрсүһүү
01.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 1 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
01.12.2022 | 09:30
Дьокуускайга — бастакы харыйа уота
Ордук ааҕаллар
Дьон | 19.11.2022 | 18:00
Николай Винокуров: «Дойдубар этэҥҥэ эргиллэн кэллим...»
«Боотур» этэрээт байыастарын ортотугар биһиги биир дойдулаахпыт Алаһыай нэһилиэгиттэн төрүттээх Николай Винокуров баарын истэн, кэпсэтиэхпин баҕардым. Ол эрэн сэһэргэһиибин хайдах-туох саҕалыахпын тобуларбар олус ыарахан этэ. Бу үлэ, үөрэх, сайдыы, тэрээһин туһунан суруйуу, кэпсэтии буолбатах... Бу — олох, дьылҕа, тыын былдьаһыы, өлүү-сүтүү, инники олох иһин охсуһуу туһунан сэһэргэһии. Николай тута хоруйдаабытыгар...
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 20.11.2022 | 11:00
Элэгэнтэй Адамов: «Сиэрдээх өй-санаа төрүт дьарыкка эрэ баар»
Бүгүҥҥү нүөмэргэ Чурапчы улууһун Чакыр нэһилиэгин олохтооҕо Элэгэнтэй Адамовы кытта тыа сирин олоҕун, итэҕэл, уус идэтин, сайдыы, норуот дьылҕатын, кэскилин туһунан сэһэргэстибит. Дьоҕурдаах киһи анаарыыта киэҥэ, этэр тыла оруннааҕа сөхтөрдө.
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Мин тус бэйэм Ыһыаҕы куруук спорду кытта ситимниибин. Туймаада Ыһыаҕын биир саамай күүтүүлээх, элбэх киһи болҕомтотун тардар күрэҕинэн "Дыгын Оонньуулара" буолаллар. Спортсменнар сыл устата бэлэмнэнэн, биир күнү халтайга атаарбакка дьарыктанан, күүс-уох мунньунан, албастары баһылаан, эт-хаан туругун муҥутуур чыпчаалыгар тиийэн, кыл курдук тыҥаабыт турукка киирэн, Ыһыах түһүлгэтигэр үктэнэр буоларбыт. Саха омук умсугуйан, уйуһуйан туран көрөр күрэхтэһиитигэр бэртэн бэрди кытта, бастыҥтан бастыҥы кытта илин-кэлин түсүһэрбит.
Билигин биир да спортивнай саала үлэлээбэт, спортсменнар таһырдьа эрэ дьарыктанар бырааптаахпыт. Мин формабын тута сылдьаары даачабар дьарыктанабын. Арыт үөһээ мырааҥҥа тахсан сүүрүөхпүн сөп. "Дыгын Оонньууларын" хас биирдии көрүҥэр туһунан дьарык, толкуйдаах эрчиллии эрэйиллэр. Спортсменнар Ыһыахха көрөөччү туһугар кыһаллабыт, дьон өйөбүлэ, норуот таптала саҥаттан саҥа таһымҥа тахсан иһэри ирдиир.
Сахалар айылҕа оҕолоро буоламмыт Иччилэргэ, Айыыларга сүрдээҕин итэҕэйэр, сүгүрүйэр норуоппут. Онон Айыыларга ордук чугаһыыр, Үөһээлэри кытта ситиммит күүһүрэр кэмигэр улахан суолтаны уурабыт. Быйылгы ыһыахпыт онлайн буоларынан сибээстээн, дьиэбитигэр бэлиэтиэхпит, онлайн алгыска кыттыһыахпыт. "Дыгын Оонньуулара" быйыл чопчу хаһан буолаллара биллибэт. Ол эрэн уустук кэмнэр хайаан да ааһыахтара, олохпут урукку укулаатыгар төннүөҕэ.
Үрүҥ Тунах Ыһыаҕынан бар дьоммун эҕэрдэлиибин! Барыгытыгар самныбат санааны, үүнүүнү-сайдыыны баҕарабын.
Сонуннар
02.12.2022 | 18:00
Дьокуускай 100 бастыҥ үөрэнээччитигэр стипендия олохтонно
02.12.2022 | 16:00
Тымныы Оҕонньорго баҕа санааларбытын суруйабыт
02.12.2022 | 12:00
Охчуттар мэтээллэри аҕалаллар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 2 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньытааҕы сокуоннар
02.12.2022 | 09:00
Биэнсийэни иккитэ ылыахтара
01.12.2022 | 18:00
Спартакиадаҕа бастыҥнар кыттыахтара
01.12.2022 | 17:00
Арыгы атыытыгар хааччахтааһын киллэриллэр
01.12.2022 | 16:00
Эһиилги былаан — 38 км суол
01.12.2022 | 15:06
Саамай сөптөөх диэн көрөбүн
01.12.2022 | 15:05
Комплекс оҥорор ордук
01.12.2022 | 15:00
Бүгүн саҥа дьыллааҕы харыйа уота сандаарыа
01.12.2022 | 15:00
Субсидия кээмэйэ улаатар
01.12.2022 | 14:00
Кадеттарга – саҥа оскуола
01.12.2022 | 13:00
Саҥа сулууспаҕа эрэл улахан
01.12.2022 | 12:00
Кииннэммит библиотека ситимэ анал бырагырааманы оҥордо
01.12.2022 | 11:00
Ыччаппыт талаанынан сөхтөрдө
01.12.2022 | 10:00
Сэргэх көрсүһүү
01.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 1 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
01.12.2022 | 09:30
Дьокуускайга — бастакы харыйа уота
Ордук ааҕаллар
Дьон | 19.11.2022 | 18:00
Николай Винокуров: «Дойдубар этэҥҥэ эргиллэн кэллим...»
«Боотур» этэрээт байыастарын ортотугар биһиги биир дойдулаахпыт Алаһыай нэһилиэгиттэн төрүттээх Николай Винокуров баарын истэн, кэпсэтиэхпин баҕардым. Ол эрэн сэһэргэһиибин хайдах-туох саҕалыахпын тобуларбар олус ыарахан этэ. Бу үлэ, үөрэх, сайдыы, тэрээһин туһунан суруйуу, кэпсэтии буолбатах... Бу — олох, дьылҕа, тыын былдьаһыы, өлүү-сүтүү, инники олох иһин охсуһуу туһунан сэһэргэһии. Николай тута хоруйдаабытыгар...
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 20.11.2022 | 11:00
Элэгэнтэй Адамов: «Сиэрдээх өй-санаа төрүт дьарыкка эрэ баар»
Бүгүҥҥү нүөмэргэ Чурапчы улууһун Чакыр нэһилиэгин олохтооҕо Элэгэнтэй Адамовы кытта тыа сирин олоҕун, итэҕэл, уус идэтин, сайдыы, норуот дьылҕатын, кэскилин туһунан сэһэргэстибит. Дьоҕурдаах киһи анаарыыта киэҥэ, этэр тыла оруннааҕа сөхтөрдө.
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Бастакы хардыылар Бикипиэдьийэ кыттааччыларын аатыттан эйигин сахалыы салааҕа киирбиккинэн! Манна кыттыбыккыттан астыныаҥ уонна элбэх туһаны ылыаҥ дии саныыбыт.
Суруйуу сүрүн сиэрдэрэ манныктар: харса суох суруйан ис уонна үтүөнү оҥорорго дьулус.
Бикипиэдьийэ иһигэр баар ыстатыйалар, матырыйаал барыта (ол иһигэр эн суруйбутуҥ эмиэ) туспа, анал лиссиэнсийэнэн тарҕанар/туһаныллар. Ол лиссиэнсийэ аата GNU Free Documentation License. Маннык лиссиэнсийэлээх суруйуулары ким баҕарар көҥүл туһаныан (суруйбут дьону ааттаан туран) уонна уларытыан сөп.
Саҥа манна кэлбит дьон сороҕор бас билии быраабын кэһээччилэр. Бас билээччиттэн көҥүлэ суох тиэкистэри уонна ойуулары Бикипиэдьийэҕэ киллэрэр табыллыбат. Сиһилии манна көр — Авторские права (нууччалыы).
Өссө биир алҕас бырайыак сыала-соруга өйдөммөтөҕүнэ тахсааччы. Бикипиэдьийэ диэн энциклопедия, туох да атын буолбатах. Сиһилии манна көрүөххүн сөп — Чем не является Википедия (нууччалыы).
Бикипиэдьийэ ыстатыйаларыгар илии баттаммат (суруйбут дьон испииһэктэрэ тутатына атын сиргэ — көннөрүү историятыгар суруллан иһэр). Ол гынан баран ыстатыйалары ырытыыга, эбэтэр аналлаах кэпсэтии сирдэригэр кэпсэтиэххин баҕардаххына бука диэн илиитэ баттыыр буолаар. Ол маннык — түөрт тильда бэлиэтин субуруччу туруораҕын (~~~~), эбэтэр үстүрүмүөн хапталыгар анал тимэҕи баттыыгын ( ).
Бэйэҕин кыттааччы тус сирэйигэр билиһиннэриэххин сөп. Бу Эн тус бэйэҥ бас билэр кыракый сириҥ буолар. Холобур онно омук тылларын билииҥ туһунан суруйуоххун сөп.
Харса суох суруйан ис, хайдах сөпкө сурулларын сүбэлиэхпит, сыыйа-баайа бэйэҥ да билсэн иһиэҥ.
Туох эмэ өйдөммөт буоллаҕына манна Бикипиэдьийэ:Ыйытыылар тугу баҕарар ыйытыаххын сөп. Тугу эрэ тупсарыаххын, бэйэҥ этиигин киллэриэххин баҕардаххына Кэпсэтэр сиргэ киирээр, эбэтэр бу киһиэхэ (HalanTul) нууччалыы да сахалыы да суруйаар.
Өссө төгүл нөрүөн нөргүй! --HalanTul 08:30, 29 Балаҕан ыйа 2008 (UTC)
Hello and welcome to the Sakha Wikipedia! We appreciate your contributions. We hope you enjoy your time here!
Ыстатыйаны ааттааһын
Как править статьи
Правила и указания
Изображения
Авторские права
Глоссарий
Дорообо[биики-тиэкиһи уларытыы]
Үөһээ муннукка бэйэҥ дьиҥнээх ааккын ааттаабакка эрэ бэлиэтэниэххин сөп (холобур олоҥхо дьоруойдарын аатынан). Ол үлэҕин ордук тупсарыа. Ойуу иҥин киллэрэр, кэтэбил испииһэгин оҥостор кыахтаныаҥ, уонна да атын тупсарыылар баар буолуохтара. --HalanTul 01:08, 23 Тохсунньу 2010 (UTC)Ответить[ответить]
Өссө биир баар: бэлиэтэннэххинэ IP-гын ким да көрөр кыаҕа суох буолар (чек-юзер диэн анал бырааптаах дьаһабыллартан ураты). --HalanTul 01:15, 23 Тохсунньу 2010 (UTC)Ответить[ответить]
Бөтүҥ[биики-тиэкиһи уларытыы]
Бөтүҥ туһунан суруйууҥ иһин махтал. Бэлиэтэнэриҥ буоллар ордук табыгастаах буолуо этэ. Дьиҥнээх ааккын этэр наадата суох. --HalanTul 22:06, 24 Тохсунньу 2012 (UTC)Ответить[ответить]
Бу аатын эппэтэх, бэлиэтэнэ илик эбэтэр бэлиэтэниэн баҕарбат кыттааччы сирэйэ. Ол иһин кинини чопчулаары IP-аадырыһын туттабыт. Бу аадырыһы атын кыттааччылар эмиэ туһаныахтарын сөп. Өскөтө Эн, ааккын эппэтэх кыттааччы буоллаххына, Эйиэхэ туһуламматах суругу туттум дии саныыр буоллаххына, бука диэн, бэлиэтэн биитэр урут бэлиэтэммит ааккынан киир. Оччоҕо булкуур тахсыа суоҕа.
Төрдө — «https://sah.wikipedia.org/w/index.php?title=Кыттааччы_ырытыыта:195.161.7.14&oldid=219892»
Навигация
Тус бэйэ туттар тэриллэрэ
Ааккын эппэтиҥ
Ырытыы
Суруйуу тиһилигэ
Бэлиэтэнии
Киир
Аат даллара
Кыттааччы тус сирэйэ
Ырытыы
саха тыла
Көрүү
Ааҕыы
Биики-тиэкиһи уларыт
Тиэмэ эбии
Устуоруйатын көрүү
Эбии
Навигация
Сүрүн сирэй
Рубрикалар
А - Я
Бастыҥ ыстатыйалар
Түбэспиччэ сирэй
Туох буола турара
Тэриллэр
Бикипиэдьийэ:Түмсүү сирэ
Кэпсэтэр сир
Кэнники уларытыылар
Саҥа ыстатыйалар
Көмө
Бу сири өйөө
Сэп-сэбиргэл
Манна сигэнэллэр
Сигэнэр уларытыылар
Кыттааччы суруйуута (кылаата)
Сурунааллар
Билэни угуу
Анал сирэйдэр
Куруук баар сигэ
Сирэй туһунан
Бэчээт/Экспорт
Кинигэни айарга
Маннык PDF киллэр
Бэчээттииргэ аналлаах барыл
Атын омук тылынан
Бу сирэйи бүтэһигин 22:06 24 Тохсунньу 2012 уларыппыт.
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
СӨ Бырабыыталыстыбата 2032 сылга диэри икки этээстээх мас дьиэлэртэн олохтоохтору барыларын көһөрөр былааннаах. Бу туһунан Ил Дархан социальнай ситимнэргэ быһа эфир кэмигэр иһитиннэрдэ.
«2032 сылга, Дьокуускай куорат төрүттэммитэ 400 сылыгар, киин куоракка икки этээстээх мас дьиэлэр суох буолалларын ситиһиэхтээхпит. Билигин манна 1200 мас дьиэ баар, онтон 700 хаарбах туруктаах. Кэлэр сылларга бу дьиэлэртэн, ол иһигэр 17-с кыбаарталтан олохтоохтору көһөрүөхпүт диэн эрэнэбин», — диэтэ Айсен Николаев.
Бу улахан соруктары олоххо киллэрэргэ өрөспүүбүлүкэ уонна куорат салалтата биир санаанан салайтарыахтаахтар диэн эбэн эттэ.
Сонуннар
01.12.2022 | 18:00
Спартакиадаҕа бастыҥнар кыттыахтара
01.12.2022 | 17:00
Арыгы атыытыгар хааччахтааһын киллэриллэр
01.12.2022 | 16:00
Эһиилги былаан — 38 км суол
01.12.2022 | 15:06
Саамай сөптөөх диэн көрөбүн
01.12.2022 | 15:05
Комплекс оҥорор ордук
01.12.2022 | 15:00
Бүгүн саҥа дьыллааҕы харыйа уота сандаарыа
01.12.2022 | 15:00
Субсидия кээмэйэ улаатар
01.12.2022 | 14:00
Кадеттарга – саҥа оскуола
01.12.2022 | 13:00
Саҥа сулууспаҕа эрэл улахан
01.12.2022 | 12:00
Кииннэммит библиотека ситимэ анал бырагырааманы оҥордо
01.12.2022 | 11:00
Ыччаппыт талаанынан сөхтөрдө
01.12.2022 | 10:00
Сэргэх көрсүһүү
01.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 1 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
01.12.2022 | 09:30
Дьокуускайга — бастакы харыйа уота
01.12.2022 | 09:00
Владимир Трегубов: «Дьокуускайга дьиэ тутуута биир кэлимник барыа»
30.11.2022 | 22:38
Сүдү үлэтэ — духуобунай нэһилиэстибэбит
30.11.2022 | 18:30
Босхо юридическай көмө
30.11.2022 | 18:00
Дьонноох киһи тутайбат
30.11.2022 | 17:30
Үлэбит дьоһун сыанабыла
30.11.2022 | 16:58
5555 киһи дьыктаан суруйда
Ордук ааҕаллар
Дьон | 19.11.2022 | 18:00
Николай Винокуров: «Дойдубар этэҥҥэ эргиллэн кэллим...»
«Боотур» этэрээт байыастарын ортотугар биһиги биир дойдулаахпыт Алаһыай нэһилиэгиттэн төрүттээх Николай Винокуров баарын истэн, кэпсэтиэхпин баҕардым. Ол эрэн сэһэргэһиибин хайдах-туох саҕалыахпын тобуларбар олус ыарахан этэ. Бу үлэ, үөрэх, сайдыы, тэрээһин туһунан суруйуу, кэпсэтии буолбатах... Бу — олох, дьылҕа, тыын былдьаһыы, өлүү-сүтүү, инники олох иһин охсуһуу туһунан сэһэргэһии. Николай тута хоруйдаабытыгар...
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 20.11.2022 | 11:00
Элэгэнтэй Адамов: «Сиэрдээх өй-санаа төрүт дьарыкка эрэ баар»
Бүгүҥҥү нүөмэргэ Чурапчы улууһун Чакыр нэһилиэгин олохтооҕо Элэгэнтэй Адамовы кытта тыа сирин олоҕун, итэҕэл, уус идэтин, сайдыы, норуот дьылҕатын, кэскилин туһунан сэһэргэстибит. Дьоҕурдаах киһи анаарыыта киэҥэ, этэр тыла оруннааҕа сөхтөрдө.
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Украина (укр. Україна, /ukrɑˈjinɑ/), Украйиина диэн Илин Эуропа дойдута. Кирбиилэhэр Арассыыйалыын илин, Беларусьтуун хоту, Польшалыын, Словакиялыын уонна Мадьаар Сириниин арҕаа, Румыниялыын уонна Молдовалыын соҕуруулуу-арҕаа, Хара байҕаллыын уонна Азов байҕалыныын соҕуруу. Киев дойду киин уонна ордук улахан куората.
Украина
Україна
Өрөгөй ырыата: Ще не вмерла України (Украинныы)
Киин куората
(and largest city) Киев (Київ)
50°27′N, 30°30′E
Ил тыла
Украин тыла
Олохтоохтор ааттара
Украиннар
Дьаhалтата
Semi-presidential unitary state
- Президент Зеленскай Володимир Александрович
- Премьер миниистир Шмыгаль Денис Анатольевич
- Speaker of the Parliament Разумков Дмитрий Александрович
Independence
from the Soviet Union
- Declared August 24, 1991
- Referendum December 1, 1991
- Finalized December 26, 1991
Иэнэ
- Бүтүн 603,628 km² (44th)
233,090 sq mi
- Уу (%) 7%
Олохтоохторо
- 2008 estimate 46,372,700 (27th)
- 2001 census 48,457,102
- Олохтоох чиҥэ 77/km² (115th)
199/sq mi
БИО (АКП) 2007 estimate
- Total $321.874 billion[1] (29th)
- Per capita $6,968[1] (IMF) (83rd)
БИО (номинал) 2007 estimate
- Total $141.644 billion[1] (45th)
- Per capita $3,066[1] (IMF) (88th)
Дьини (2006) 31
КСИ (2005) ▲ 0.788 (medium) (76th)
Валюта
Гривня (UAH)
Кэм зоната
EET (UTC+2)
- Сайыҥҥы кэм EEST (UTC+3)
Ил домен
.ua
Телефон кода
+380
Украина унитар ил, 24 уобаластаах, биир автономиялаах республикалаах (Кырыым) уонна икки анал суолталаах куораттаах: Киев уонна Севастополь. Украина ил тутулунан республика. Олохтоохторун ахсаана 46,4 млн киhи (олортон 77,8% украиннар).
Ис хоһооно
1 Административнай түҥэтии
2 Экономиката
3 Культура
4 Быһаарыылар
Административнай түҥэтииПравить
Украина территорията хара муораҕа
2021 сыл тохсунньу 1 күнүнээҕи туругунан Украинаҕа 24 уобалас, 1 автономнай республика (Кырыым), 136 оройуон уонна 2 ураты суолталаах куорат (Киев уонна Севастополь) бааллар).
Украина административнай үллэһигэ
Уобалаһа
Луцк
Ровно
Житомир
Киев
Хмельницкий
Тернополь
Ивано-Франковск
Ужгород
Черновцы
Винница
Черкассы
Кировоград
Николаев
Полтава
Чернигов
Сумы
Харьков
Днепропетровск
Одесса
Херсон
Запорожье
Донецк
Кырыым
Севастополь
Луганск
Азов байҕал
Хара байҕал
Арассыыйа
Беларусь
Польша
Румыния
Молдова
Львов
•
•
Днепр
Для областей даны названия региональных центров
Винница
Луцк
Днепропетровск
Донецк
Житомир
Ужгород
Запорожье
Ивано-Франковск
Киев
Кропивницкай
Луганск
Львов
Николаев
Одесса
Полтава
Ровно
Сумы
Тернополь
Харьков
Херсон
Хмельницкий
Черкассы
Черновцы
Чернигов
Автономия
Государственнай суолталаах куорат
Кырыым
Киев
Севастополь
ЭкономикатаПравить
Украина национальнай баана
Украина-сайдыылаах научнай уонна промышленнай базалаах судаарыстыба, аан дойдутааҕы эргиэн тэрилтэтин чилиэнэ (ыам ыйын 16 күнүттэн 2008 с.). 2014 сыллаахха the Ecoomistist The Economist таһаарыыга дойду биир бастакы пятеркатыттан биирдэстэрэ.[2]
Украина аан дойду рейтинигэр 64 миэстэ буолбута, 2020 с.аан дойду баана буолар[3]. Украина аан дойду нолуоктуур систематын рейтинигэр 107 миэстэни ылар. Аан дойдутааҕы баан дааннайдарынан Украинаҕа 28 нолуок, олортон биирдэстэрэ-барыс нолуога, 24 — хамнаска нолуок. Нолуок уопсай ставката 54,9 %[4][5].
Украина 10 пууҥҥа айанныыр уонна туризм эйгэтигэр конкуреннаһар кыахтаах рейтиҥҥэ (78 миэстэҕэ диэри) таҕыста.
Советскай кэмҥэ Украина экономиката Сэбиэскэй Союзка уонна дьоһун промышленнай уонна тыа хаһаайыстыбатын компонена дойду экономикатыгар улахан кээмэйинэн буолбута. Сэбиэскэй система ыһыллыаҕыттан ырыынак экэниэмикэтин былааныттан ырыынак экэниэмикэтэ көспүтэ. Көһөрүү процеһа нэһилиэнньэ үгүс араҥатыгар, оттон үп- харчы кирэдьиит политиката 1990 сылтан инфляция үүнүүтүн гиперинфляционнай таһымҥа диэри улаатыннарбыта. 1993 сыллаахха Украина биир халандаар сыл устата инфляция үрдүнэн аан дойду рекордун тиийбитэ[6]. Саҥа валюта, сиэллээх, 1996 с. сыаналара туруктаммыттара.
Дойду структурнай реформалары олоххо киллэриигэ бытааннык хамсаата. Правительство тутулуга суох буолуутун чөлүгэр түһэрэр правовой база тэрилиннэ, ол да буоллар, Правительствоҕа реформаларга туруктаах буолуу киэҥник тарҕанна уонна нэһилиэнньэ үгүс государственнай тэрилтэлэр приватизациялааһын процеһыттан босхолоннулар.
1999 сыллаахха ВВП 40 %- тан 1991 сыллаахха диэри түстэ[7], ол гынан баран 2000 сыл саҥатыгар экономика күүстээх үүнүүтүн көрдөрбүтэ-5- тэн 10 %- ҥа диэри үрдээбитэ — бырамыысыланнас оҥорон таһаарыы сылга 10% улаатта[8]. Украина 2008 с. экономическай кризистэн улаханнык эмсэҕэлээбитэ уонна сэтинньи ыйга МВФ- га дойдуга $16,5 млрд долларга саппаас кредити биһирээбитэ[9].
КультураПравить
Үгэс буолбут Коллекция Писанка
Украина национальнай художественнай музейа
Украина култууратын биллиилээх чинчийээччи И. Огенко Украина төрүт култуурата аан дойду аһыллыаҕыттан, ксенофобия суоҕа (атын киһи куттанара) уонна гуманизм суоҕа бэлиэтэммитэ. "Уруулуу үлэ» (хобордооххо) уонна самопознаниеҕа, этэҥҥэ олоруу, олох наадыйыытын хааччахтааһын, духовнай Надежда материальнай- вот тогда и рецептэрин ордорор, ону ааһан атын омук санаатын тарҕатар, пропагандалыыр көҥүл.
Культура сайдыытын тутаах историческай түһүмэҕэ христианство Хҥ үйэҕэ ылыллыыта буолла. Кэлин национальнай культура үөскээн, элита оруола биллэ аҕыйаабыта. Бу Украина уустук историческай суолунан, национальнай государство суох өр кэм устата быһаарыллар. Чуолаан, феодал- Боярскай католическай уонна Польша культуратын билэргэ, XVIII үйэ бүтүүтүгэр казактар чыпчааллара руссификацияламмыт буоланнар, Украинскай общество толору национальнай элитата суох сайдыбыта.
Украина култууратын устуоруйалара былыргы норуот үгэстэригэр уонна үгэстэригэр, олохторун- дьаһахтарын тыа сиригэр үксүгэр олоҕураллар. XIX- XX үйэ индустриализациятыттан, олох- дьаһах уларыйыытыттан, образовай чааһа Украина нэһилиэнньэтин» силис тардан " уонна үгэскэ кубулуйбут.
Украинскай култуура да, Украина искусствота Русь искусствотыттан бэйэтин истоктарын ылан, устуоруйатын тухары Руслан Европа да, кэлин да, Россия тендердэрин да быһыытынан сайдан барбыта. Аныгы искусство сайдыыта Украина култуура уонна туризм министерствотыгар баар кэккэ государственнай учреждениелары, концертнай тэрилтэлэри, айар союзтары уонна үөрэх тэрилтэлэрин үлэлэрин- хамнастарын кытта ситимнээх.
Уус- уран литература Сиһилии: Украина литературата Украина сиригэр- уотугар бастакы литературнай пааматынньыктар Киев нуучча кэлиитин саҕана кэлэллэр уонна Русь соҕотох официальнай тылынан суруллубуттара. Бастакытынан, "ааспыт сыллар сэһэннэрэ «уонна»Игорев туһунан тыл"героическай сэһэнэ ааҕыллар.
Былыргы суруктарга суруллубут бастакы кинигэлэри учуонайдар ХVI үйэлэргэ биэрэллэр. Ол курдук, XVII в. "лексисъ тылдьытын халыыптаах Лексисъ" диэн суруллубута, ол курдук былыргы тылга туттулла сылдьар. Саха тылын уһулуччулаах пааматынньыга 1556-1561 ПП. XV- XVIII үйэлэргэ Латинскай тылынан литература оҥоһуллар.
Күннүк Уурастыырап тыыннаах Украина тылынан суруллубут «Энеида» поэмата тосту уларыйбыта. Мантан кэлин Украина тылын сайдыыта саҕаланар, ол курдук кэлин Тарас Шевченко, Леся Украинка, Иван Франко уо. д. А. Ол эрээри Украина литературатын сайдыытын харгыстыыр боччумнаах харгыстарынан Россия былааһа буолар, чуолаан Валуевскай циркуляра 1863 сыллаахха Украинскай тылынан кинигэлэри таһаарары боббута.
Иван Котляревский
(1769—1838)
Тарас Шевченко
(1814—1861)
Степан Руданский
(1834—1873)
Иван Франко
(1856—1916)
Леся Украинка
(1871—1913)
Трагическай этэ ХХ үйэ үгүс Украинскай литератураларын дьылҕалара, чуолаан маассабай репрессивнай дьаһалларга советская власть Валерьянь Пидмогильная, [[Евгений Михайлович|Григорий Михайлович/Григорий Косынка] и 1970-х сыллардаахха кэлэ сылдьыбыта ([[[]] ([Васильев стус]). Маны сэргэ Украина поэттарын кэккэлэригэр ыҥырыы булбуттара соцреалистической хайысхе П. Тичина М. Рыльский).
Билиҥҥи Украинаҕа поэттар уонна суруйааччылар түмсүбүттэрэ Украина Суруйааччыларын союһа. Саҥа генерация — Юрий Андрухович Сергей Жадан [[Александр иранец], Юрий Издик Оксана Забужко [Игорь Павлюк] уо. Д.А.
БыһаарыыларПравить
↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Report for Selected Countries and Subjects.
↑ The Economist. Our crony-capitalism index: Planet Plutocrat. The Economist (2014). Тургутулунна 20 Кулун тутар 2014.
↑ https://www.doingbusiness.org/content/dam/doingBusiness/pdf/db2020/Doing-Business-2020_rankings.pdf
↑ PricewaterhouseCoopers
↑ В яких мөжнародних рейтингах Україна покращила свої позицөї в 2019 роцө(укр.). Тургутулунна 20 Тохсунньу 2020.
|
oscar
|
Саха Өрөспүүбүлүкэтин Национальнай библиотеката кэрэхсэбиллээх көрсүһүүлэри ыытар. Соторутааҕыта Zoom нөҥүө кэпсэтиигэ “Кинотавр-2020” киинэ бэстибээлин муҥутуур кыайыылааҕа буолбут “Пугало” киинэ сулуһа, дьахталларга “Бастыҥ толорооччу”, СӨ үтүөлээх артыыһа Валентина Романова-Чыскыырай ыалдьыттаата.
Олус истиҥ, аһаҕас сэһэргэһиини бары сэргии иһиттибит, кэрэхсии көрдүбүт. Валентинаны кытта тэҥҥэ күлэн-үөрэн, ардыгар долгуйан ыллыбыт. Көрбөтөх ааҕааччыларга Чыскыырай санаатын ситимин тиһэн, сааһылаан, түмэн таһаарабыт.
–Төрөппүттэрим, билигин, хомойуох иһин, биһиги ортобутугар суохтар. Аттыбар бааллара буоллар, бу сонуну истэн төһөлөөх үөрэ-көтө сылдьыахтара этэй дии саныыбын.
Бу ситиһиибин ийэм Александра Федоровнаҕа уонна аҕам Николай Васильевичкааныыбын, – диэн кэпсээнин долгутуулаах түгэнтэн саҕалаата.
Оҕо саас “олус кэрэ планетата”
-Оҕо эрдэхпиттэн артыыс буолар баҕа санаалаах этим. “Эһиги иннигитигэр – Саха сирин үтүөлээх артыыһа Валя Романова”, – диэн бэйэм биллэрэн баран, кэлбит-барбыт дьоҥҥо ыллыыр үһүбүн. Балтыбын кытта киирбит-тахсыбыт киһиэхэ 1-2 чаастаах кэнсиэр оҥорорбут. Артыыстар гастроллуу кэллэхтэринэ биһиэхэ түһэллэрэ. Кырааскаланалларын, тыҥырахтарын лаахтаналларын ымсыыра көрөрүм. “Олус да кэрэ планетаҕа олороллор. Миигин онно ыллыннар” дии саныырым. Баҕар, илдьэ барыахтара дии санаан, ыллаа да ыллаа буоларым.
“Суох” диэмэ, “ээҕи” кытта сырыт
– Икки сыллааҕыта Захар Никитин (култуура коллеһын дириэктэрэ, режиссер) эрийбитэ. Дэриэбинэҕэ сайылыы тахсыбыт кэмим этэ. “Эйиэхэ барсар оруол баар. Холонон көрбөккүн дуо? Cөбүлэһиэҥ дуо? – диэн ыйыппыта. “Улахан оруол дуо?” – диэн сураспытым. Онуоха “кыра” диэбитэ. “Ээх” диэбитим. Ийэм тыыннаах эрдэҕинэ: “Эн кимиэхэ да “суох” диэмэ. “Ээҕи” кытта сырыт”, – диэн сүбэлиирэ. Онон “Ааспыт ааспат амтана” диэн олус үчүгэй сериалга уһуллубутум. Ону баара, эпизодическай оруол буолбатах, күнү быһа сылдьар эбиппин (күлэр). Дьүөгэм Иралыын (Ирина Никифорова, Саха театрын артыыһа – Аапт.) бэркэ тапсан оонньообуппут. Бу сериалтан үгүс уопуту ылбытым, элбэххэ үөрэммитим.
Баҕа санаам киинэнэн кэллэ (“Пугало” туһунан)
-Эмиэ сайын этэ. Дима (киинэ режиссера Дмитрий Давыдов – Аапт.) эрийэн, сүрүн оруолу толорорбор этии киллэрбитэ. “Матырыйаалгын ыыт”, – диэбитим. Почтабар тутаат: “Дьэ, интэриэһинэй бырайыак”, – дии санаабытым. Онтон сценарийы ыытарыгар көрдөспүтүм. Көрөн баран: “Миэнэ эбит. Бу оруолу кыайыам. Үйэлээх бырайыак эбит”, – диэбитим.
Туохтан да куттаныа суохха наада. Барытыттан куттана сырыттаххына, олоххо тугу да ситиспэт буоллаҕыҥ. Маннык оруолу испэктээккэ оонньуохпун баҕарбытым, онтум киинэнэн кэллэ. Баҕа санаам үөһээ куйаарга тахсан, эргийэн кэллэ. Наһаа баҕарбытыҥ туолар эбит.
Киинэҕэ уһуллуом иннинэ сирбин-уоппун аһаппытым, көрдөспүтүм. Ыарахан каадырдарга бэйэбитин ыраастаммыппыт. Онон киинэ кылгас кэм иһигэр чэпчэкитик уһуллубута. Көрдөһө-ааттаһа сырыттахха, барыта этэҥҥэ ааһар.
Олус “учуонайдыыр” эмиэ сатаммат...
–Сценарийы ааҕа олорон: “Аһаҕас сыаналар бааллар. Хайыыбыный?” – диэн кэргэммин, оҕобун кытта сүбэлэспитим. Режиссер тугу этэрин барытын толороор диэбиттэрэ. Көҥүл ылбытым. Уһуллар кэммэр режиссер аһыммыта. Ону мин оонньуохтаахпын диэбитим. Киһи турукка киирдэҕинэ камераны умнан кэбиһэр. Ис сүрэххиттэн, дьиҥнээхтии оонньуугун. Олус “учуонайдыыр” эмиэ сатаммат. Тоҕо диэтэххэ “переигрывание” диэн баар. Ортотун булуохтааххын. Ону өйдөөбүтүм.
Дима миэхэ көҥүлү биэрбитэ. Хааччахтаабыта буоллар, сатаан арыллыам суох этэ. “Сүрүнэ, сюжет линиятын тутуһаар”, – диэбитэ. Үлэлиэхпит иннинэ мэлдьи сүбэлэһэрбит.
Дима – холку, олус үчүгэй киһи. Хамаандата эмиэ. Биир дойдулаахтара уолларын өйүүллэр, таптыыллар, харыстыыллар. Сценарийы режиссер бэйэтэ суруйбута. Ис сүрэҕиттэн баҕаран уһулбут киинэтэ.
Улахан оруоллартан куттаныа суохха, режиссер эппитин толорон иһиэххэ, онтон сатаан тахсыахха наада.
Чэ, ол маннык. Устуу бүттэ. Куукула таҥаһын уһуллум. Дьиэтээҕи таҥаспын кэттим. Сарсыарда турдум, эмиэ кэттим, онтон эмиэ уһулан уурдум.
Оҕо курдук ыраас, сырдык
– Бэстибээлгэ билэ-көрө, атын үлэлэри сэргии барбытым. Туохха эмэ тигистэхпитинэ үөрүөхпүт, ситиспэтэхпитинэ да хомойуохпут суоҕа диэн санаалаах тиийбиппит. Мин испэр кыайар баҕа санаалааҕым. Онтум туолла.
Сүрүн бирииһи ыларбытыгар режиссербун кытта иккиэн тахсыбыппыт. Киинэбит оҕо курдук ыраас, сырдык буолан кыайда быһыылаах.
Айар куттаах киһи үөрүүтүн ырыанан тиэрдэр. Сыанаҕа тахсан, махтанан баран, Елена Слепцова-Куорсуннаах тылларыгар “Түүл” диэн ырыабын быһа тардан толорбутум. Маны киинэҕэ саундтрек оҥоруохпун баҕарбытым. Ол эрээри киинэ чугаһатар-чугаһаппат музыкалаах буолар эбит.
Дьахталларга “Бастыҥ толорооччу” ааты “Конференция” киинэҕэ оонньообут артыыс ылара буолуо дии санаабытым. Ону миигин ааттаан кэбистилэр ээ! Ойон туран, уруй-айхал, махтал тылларын эппитим. “Бу бириэмийэ Саха сиригэр барар”, – диэбитим.
Кыһыл көбүөр устун хаамарбын эрдэ оҥорон көрбүтүм. Мэлдьи ыраланар идэлээхпин. Биирдэ кэргэмминиин оҕобутун кытта кыһыл көбүөр устун наҕараада ыла баран иһэрбитин ойуулаан көрбүтүм. Музыкальнай бириэмийэ дии санаабытым. Ону баара, киинэ бириэмийэтэ буолан хаалла...
“Көтөбүн”
– Уйан киһи айар куттаах буолар. Сорох киһи мээнэ көрдөрбөт, иһигэр хам тута сылдьар, сорох киһи таһыгар таһаарар. Үөрбүккүн, кыыһырбыккын көрдөрүөхтээххин быһыылаах. Оччоҕо ыарыыга ылларбаккын.
Миэхэ “Көтөбүн” диэн моно испэктээк туруорбуттара. Режиссер – Александр Титигинаров. Пьесаны Зоя Попова суруйбута. Бу драма Молдавияҕа норуоттар икки ардыларынааҕы куонкуруска лауреат буолбута. Елена Слепцова-Куорсуннаах тылларыгар ырыаларым, Күннэй “Ким даҕаны” диэн өр баҕайы сыппыт ырыата киирбиттэрэ.
Дьол, таптал, таба талыы
– Дьол диэн араастаах. Бэйэҥ суолгун булунуу, сөпкө тайаныы. Таптал, таба талыы. Үлэҕэр үөрэ-көтө барарыҥ, дьиэҕэр эмиэ оннук сүүрэн кэлэриҥ. Ол аата дьол!
Мин таптыыр киһибин көрсүбүт дьоллоохпун. Мааны, күндү кыыстаахпыт. Этэҥҥэ улаатан эрэр. Сарсыарда аайы кэргэним кофе, чэй аҕалан биэрэр. Бу үтүө үгэспит. Оннук гымматаҕына, ороммуттан турбаппын (күлэр).
Оҕо эрдэхпиттэн оҕуруот үлэтин сөбүлүүбүн. Оччолорго ийэбит арбуз олордубута. Дэриэбинэ дьахталлара музей курдук көрөн ааһалларын өйдүүбүн.
Куорат олохтоохторо хайаан да оҕуруот олордуохтаахпыт, сири кытта алтыһыахтаахпыт дии саныыбын. Айар киһи энергия бөҕөтүн биэрэр. Ону сиртэн төнүннэрэр.
Сирдээҕи олоххо түһүөхтээх буоллаҕым. Хайдах халлааны таһыйа сылдьыахпыный? (күлэр). Бэстибээлтэн кэлээт, моркуобум үрдүгэр түспүтүм. Оҕуруотум аһын хомуйбакка барбытым ээ. Кыстыыр аспытын булуннубут.
Ыарахантан саҕалыыр ордук
–Дьокуускай куораттааҕы национальнай гимназияҕа оҕолору ырыаҕа уһуйабын. Үөрэнээччилэрбэр мэлдьи: “Ыарахан ырыаттан саҕалыыбыт. Оччоҕуна ханнык баҕарар ырыаны ыллыыр буолуоххут”, – диибин.
2007-2008 сылларга Лондоҥҥа университекка ыҥырылла сылдьыбытым. Ыччакка, устудьуоннарга маастар-кылаас көрдөрбүтүм. Великобританияҕа маҥнайгы альбомум тахсыбыта. Ол кэннэ Финляндияҕа эмиэ маастар-кылаас биэрбитим.
Үөһэттэн айдарыы
–Култуураҕа үлэлээбитим эһиил 25 сыла буолар. Оттон бэйэм олоҕум орто омурҕаныгар үктэнэбин. Быйыл Лондоҥҥа тахсыбыт пластинкабын сүрэхтии, гастрольга барыахтаах этим. Пандемиянан сибээстээн, кыайан айаннаабатым.
Үөһэттэн айдарыллан кэлбит буолан, дьоммор-сэргэбэр ыллыы-туойа, эдэр ыччакка бэйэм билиибин тиэрдэ сылдьабын. “Киинэҕэ уһулун” диэн үөһэттэн сигнал курдук кэлбитэ. Дьылҕам онно сурулла сытара буолуо.
Киинэҕэ уһулла туруом. Үчүгэй сценарий кэллэҕинэ толкуйдуом. Улахан режиссердары кытта үлэлэһиэхпин баҕарабын. Сотору Владивостокка ыытыллыахтаах норуоттар икки ардыларынааҕы бэстибээлгэ Арассыыйа аатыттан кытта барабыт.
Сонуннар
03.12.2022 | 18:00
Өбүгэ ситимэ — эр дьон кылаан кыахтарыгар
03.12.2022 | 14:00
«Үлэ кыбаартала» — сайдыы территорията
02.12.2022 | 18:00
Дьокуускай 100 бастыҥ үөрэнээччитигэр стипендия олохтонно
02.12.2022 | 16:00
Тымныы Оҕонньорго баҕа санааларбытын суруйабыт
02.12.2022 | 12:00
Охчуттар мэтээллэри аҕалаллар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 2 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньытааҕы сокуоннар
02.12.2022 | 09:00
Биэнсийэни иккитэ ылыахтара
01.12.2022 | 18:00
Спартакиадаҕа бастыҥнар кыттыахтара
01.12.2022 | 17:00
Арыгы атыытыгар хааччахтааһын киллэриллэр
01.12.2022 | 16:00
Эһиилги былаан — 38 км суол
01.12.2022 | 15:06
Саамай сөптөөх диэн көрөбүн
01.12.2022 | 15:05
Комплекс оҥорор ордук
01.12.2022 | 15:00
Бүгүн саҥа дьыллааҕы харыйа уота сандаарыа
01.12.2022 | 15:00
Субсидия кээмэйэ улаатар
01.12.2022 | 14:00
Кадеттарга – саҥа оскуола
01.12.2022 | 13:00
Саҥа сулууспаҕа эрэл улахан
01.12.2022 | 12:00
Кииннэммит библиотека ситимэ анал бырагырааманы оҥордо
01.12.2022 | 11:00
Ыччаппыт талаанынан сөхтөрдө
01.12.2022 | 10:00
Сэргэх көрсүһүү
Ордук ааҕаллар
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 25.11.2022 | 16:00
Юрий Попов: «Барыта улахан үлэттэн тахсар»
Дьокуускайга Тупсарыы үс сыла биллэриллэн, бу диэн эттэххэ, киин куоракка, чахчы, үтүмэн үлэ ыытылынна, ону олохтоохтор даҕаны бэйэҕит көрө-истэ сылдьаҕыт. Быйыл сайын «Уһук Илиҥҥэ 1000 тиэргэн» федеральнай бырайыагынан Дьокуускай куоракка 75 тиэргэн тупсаран оҥоһулунна. Саамай элбэх эбийиэккэ бэдэрээтчитинэн «Основа» ХЭТ үлэлээтэ. Онон бүгүҥҥү нүөмэрбитигэр бу тэрилтэ эдэр салайааччыта Юрий Поповы...
Сытыы муннук | 01.12.2022 | 12:03
Ийэ айманар сүрэҕин туох уоскутуой...
Билиҥҥи балаһыанньаҕа, билиҥҥи судургута суох кэмҥэ оҕотун байыаннай дьайыыга атаарбыт ийэлэрдиин кэпсэтэртэн ордук ыарахан суох. Кинилэр куоластара титириирэ, харахтарын уутун кистээн туора соттоллоро, оҕолорун тустарыгар күүстээх, тулуурдаах буола сатыыллара киһини өссө уйадытар, уоскутар тылы булбакка мух-мах бараҕын. Бу сырыыга оҕолорун атаарбыт, кэтэһэр, эрэнэр икки ийэни кытта харах уулаах кэпсэтиибин ааҕааччыларбар...
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Быйыл саас Ил Түмэн төрүт олохтоох хотугу омуктар уонна Арктика дьыалаларыгар сис кэмитиэтэ Мииринэй улууһун «Куохаан» аҕа ууһун общинатын булчута Екатерина Попованы Бочуотунай Грамотатынан наҕараадалаабыта.
Информация о материале
Александра Григорьева-Сандаарыйа
Александра Григорьева-Сандаарыйа
04.08.22 09:02
Просмотров: 1932
Тыа сирэ
Төрүт үгэс
Быйыл саас Ил Түмэн төрүт олохтоох хотугу омуктар уонна Арктика дьыалаларыгар сис кэмитиэтэ Мииринэй улууһун «Куохаан» аҕа ууһун общинатын булчута Екатерина Попованы Бочуотунай Грамотатынан наҕараадалаабыта.
Дьол табата -- эбэҥки ырыатын ымыыта
Екатерина Сүлдьүкээргэ олохтоох Изабелла Михайловна, Данил Афанасьевич Поповтар күҥҥэ көрбүт соҕотох оҕолоро. Аҕатынан эһэлээх эбэтэ төрүт-уус Туой Хайа дьоно этилэрэ, төрөөбүт дойдуларын харах уулаах ахтыбатах-санаабатах күннэрэ диэн суоҕа.
– Аҕам, көһөрүү саҕана сүүрбэччэлээх эдэр уол, Туой Хайаттан дьиэтин көтүрэн илдьэн, Светлэйдээҕи ГЭС үөһэ өттүгэр туруорбут, онтон эмиэ үтүрүллэн Сүлдьүкээргэ аҕалан туппут, мин ол дьиэҕэ төрөөбүппүн. «Новай» сопхуос үлэһиттэрэ буолан, дьонум ыраах оттуу бараллара. Мин эбээлээх эһээбэр хааларым. Эһэм балыктыы барарыгар сайыһарым иһин, илдьэ барар буолбута. Илиминэн, бэрэмээтинэн балыктыырбыт. Эбэм бииргэ төрөөбүт убайа Маҕатта оҕонньор сылгыларын Туой Хайаттан аҕалан ииппиттэр, ол удьуордарын билигин да быспаппыт. Маҕатта оҕонньор номоххо киирбит киһи, Туой Хайаны көһөрүү саҕана төрүт барбакка, ууну ыыппыттарыгар дьиэтин үрдүгэр тахсан олордоҕуна, бөртөлүөтүнэн кэлэн, күүстэринэн көһөрбүттэр, – диэн кэпсиир Екатерина Даниловна.
Кыысчаан Баай Байанай маанылаах оҕото буола улааппыта. Аҕатын кытта бытархай да, улахан да бултка сылдьыһара. Балыксытынан кимиэхэ да иннин биэрбэтэ: туулуура, илимниирэ, бэрэмээттиирэ. Ийэлээх аҕата өбүгэлэрин дойдутугар аттаммыттарын да кэннэ, ынахтарын, сылгыларын эспэккэ тутан олорбута, сайынын өрүс уҥуор оттуура. Отун мотуордаах оҥочонон бэйэтэ таһара. Кыһын «Бурааныгар» олордо да, Долгунча сыыдам табатын ньуоҕулуурунуу, сындыыс курдук көтүтэрэ.
Хара улар – ийэ көтөр
Төһө да булчут буоллар, Екатерина улары бултаабат, төрүттэрин курдук уларга дириҥник сүгүрүйэр. (Сүлдьүкээр эбэҥкилэрин хаан тардан тамайар ийэ көтөрдөрө – улар, кинилэр улар кутуругун ойуутун үтүгүннэрэн, оҕуруонан тиһэн национальнай киэргэл оҥостоллор).
– Катя биһиги оскуолабыт холобур оҥостор чаҕылхай үөрэнээччитэ буолар. Спорт бары көрүҥнэригэр дэгиттэрэ, кыанара, сылайбата-сындалыйбата – дьиҥ айылҕаттан анатыылаах кыыс. Үөрэҕэр уһулуччу дьоҕурдааҕа. Математика, тыл предметтэригэр олимпиадаларга, НПК-ларга иннибитигэр уктар үөрэнээччибит. Майгыта элэккэйэ, киһи быһыытынан сиэрдээҕэ, дьоһуннааҕа, мэлдьи хайҕалга сылдьар оҕобут буоллаҕа дии! – диэн этэр учуутала Розалия Васильева.
Оскуоланы бүтэрээт, Катя Попова нэһилиэк дьаһалтатыгар бухгалтер көмөлөһөөччүтүнэн үлэлээбитэ, онтон Мииринэйдээҕи политехническэй институт математикаҕа салаатын бүтэрэн, дойдутугар дьаһалтаҕа кассирынан, бухгалтерынан, кылаабынай бухгалтерынан, баһылыгы солбуйааччытынан үлэлээбитэ. Билигин «Куохаан» община үлэтин-хамнаһын сүрүннэһэр уонна Сүлдьүкээргэ, Светлайга маҕаһыын арыйан, урбаанынан дьарыктанар. Ханнык да тиэхиньикэттэн иҥнибэт буолан, табаарын бэйэтэ баран Дьокуускайтан, Өлөөнтөн, Сунтаартан аҕалар.
Киэн туттабыт
Москубаҕа олорор Елизавета Куличкина маннык этэр:
– Катя мин саҥаһым, убайым Семен Федорович Саввинов кэргэнэ. Убайым Катяны бастаан Бакалдыҥҥа көрбүт. Үрүҥ күнү айхаллаан эйээрэр һээдьэҕэ киирэн, тэҥҥэ көтүһэн иһэн, сир симэҕин курдук кыыска хараҕа хатана түспүт. «Сирдээҕи олохпут сиэдэрэй ньууругар кэрэхсэнэр кэрэ Кини эбит», – диэн санаатыттан сүрэҕэ битигирии тэппит. Улахан тапталга бигэнэн, ыал буолбуттара. Ол эрэн, ол дьол уһаабатаҕа, убайым олохтон эрдэ бараахтаабыта... Саҥаһым олоххо дьулуурдаах буолан, хаһаайыстыбатын барытын тутан олорор. «Эбэҥки – айылҕа оҕото» диэн өбүгэбит өһүн өрө тутар. Уус төрүттэрин батан, сарыыны да таҥастыыр, туохтан да иҥнибэккэ иистэнэр, түүлээҕи да тигэр, оҕуруонан дьэрэкээн оһуордары анньар, быысабайдыырын сөбүлүүр, тыһы таба хоҥоруутун үстэ түмэ тардар. Былыр имигэс тарбахтардаах бастыҥ иистэнньэҥи итинник сыаналыыллара. Дьиэтигэр сырыттахха, күлэ-үөрэ көрсөр, үлээҥкинэн, ургухтанан, дьуухаланан күндүлүүр. Быһатын эттэххэ, эбэҥки норуотун төрүт култууратын, сиэрин-туомун, сатабылын барытын илдьэ сылдьар, тарҕатар киһинэн буолар. Биһиги аймах бары Катянан киэн туттабыт!
Община үлэтэ салҕанар
Семен Федорович өбүгэтин аатынан «Куохаан» диэн эбэҥки аҕа ууһун общинатын 2007 сыллаахха тэрийбитэ. Ол туһунан Екатерина Даниловна маннык кэпсиир:
– Кэргэним община тэрийэн, олохтоохтор көмүскэллээх, тулалыыр айылҕабыт харыстабыллаах буоларын туһугар сыралаһан үлэлээбитэ. Пааспарга эбэҥки омугун ыйар кыбытыгы оҥотторон, федеральнай реестрга киллэттэрэр үлэни саҕалаабыта. Булчуттар охотбилиэттэрин, сааларын докумуоннарын сааһылаан, кыылга, көтөргө лиссиэнсийэ туруорсан ылара, көҥүлэ суох бултааччылары утары күүскэ ылсыбыта. Эспэдииссийэлэр үлэлиир сирдэрин ыраастык тутталларын модьуйара. Сааскы, күһүҥҥү бултка, балыкка эдэр дьону түмэн таһаарара, кинилэргэ бултуур үгэстэри үөрэтэрэ. Мииринэй улууһугар балыктааһын кубуотатын «Куохаан» община дьоҥно ылалларын ситиспитэ.
Биһиги билигин бу үлэни салгыы сылдьабыт. Күһүҥҥүттэн саҕалаан анал аһыыр сир оҥорон, көтөрдөргө ас кутан биэрэбит, улахан кыылларга туус, от уурабыт. Быыстапкаларга көхтөөхтүк кыттан, ыытар үлэбитин-хамнаспытын, төрүт үгэстэрбитин сырдатабыт. Билиҥҥитэ 25 сылгылаахпыт, кэлэр өттүгэр таба иитиитин сөргүтүөхпүтүн баҕарабыт. Былырыын сайыҥҥы ойуур баһаардарыгар бултуур үүтээннэрбит, оттуур сайылыктарбыт дьиэлэрэ, булка уонна окко туттар тэриллэрбит уокка былдьаммыта. Булт хаһаайыстыбатын сөбүлэһиитин быһыытынан 2070 сылга диэри бултуур бырааптаах этибит да, хара күлүнэн көрөн турар сирбитигэр-уоппутугар көтөр-сүүрэр үөскүөр диэри бултуур бырааппыт да сүтүөх курдук. Сир баайын хостооччулар сылын аайы сэрэтиитэ суох кимэн киирэ тураллар. Ити барыта элбэх үлэни эрэйэр.
«Илкэн» маҕаһыын хотуна
Екатерина Даниловна бастакы маҕаһыынын дойдутугар 2014 сыл сааһыгар арыйбыта. Сүлдьүкээр эбэҥки сирэ буоларынан, маҕаһыынын «Илкэн» («Бэлиэ») диэн ааттаабыта. Олохтоох дьаһалта мэктиэлээн, бэйэ дьыалатын тэринээччилэри өйүүр улуустааҕы бырагыраама чэрчитинэн көмө ылан, үлэтин кэҥэтэн испитэ. Инньэ гынан Светлай бөһүөлэгэр эмиэ «Илкэн» диэн маҕаһыыны арыйбыта.
Светлай бөһүөлэгэ -- Саха сирин эдэр бөһүөлэктэриттэн биирдэстэрэ. ГЭҺ-и тутааччыларга анаммыт толору хааччыллыылах таас дьиэлэрдээх, хатыҥ чараҥ хадьааһыннаах, толуу тиит тулааһыннаах Бүтэй Бүлүү кытылыгар үүнэн-үөскээн тахсыбыт, үс тыһыынчаттан тахса киһи, араас омук дьоно олорор бөһүөлэгэ. Бөһүөлэк турар сиригэр-уотугар аастыйбыт үйэлэр да саҕана кыргыс илбиһэ түспэтэх, сэрии сэтэ-сэлээнэ ааспатах. Былыр арай, булчуттар буур тайаҕы, кыыл табаны сырсан, үрүҥ-хара түүлээҕи батыһан, дьулҕан дьолуо аргыстанан, Баай Байанайдарын маанылаан, алгыс бастыҥын алҕаан ааһаллара үһү. Дьэ маннык кэрэ, сырдык эйгэлээх дойдуга «Илкэн» маҕаһыын сибиэһэй сир аһын, балык арааһын, таба этин, оннооҕор, хоҥор хаас талыытын уонна «Новай» сопхуос үүтүн-этин батарар.
* * *
Сардаҥалаах кынаттардаах, сарыаллардаах хаастардаах, кылбачыҥнас куорсуннардаах, толбон оонньуур кутуруктаах хара улар талыыта алардарга оҕустун, дьолу түстүү, күлүмүрдэс сыдьаайдары сандаарыта тула ыстын!
4
0
0
0
1
0
SAKHAPARLIAMENT.RU
Подписывайтесь
на наш канал в telegram
и Будьте всегда в курсе
свежих новостей!
Подписаться
Читайте также
И.Л. Кондаков 165 сылыгар научнай-практическай кэмпириэнсийэ
01.12.22 15:11
Оҕо эрдэхтэн олоҥхолоотоххо, кыра эрдэхтэн кыттыстахха...
01.12.22 14:53
Кэпсиэхпин баҕарабын: Тарбаҕар ураты талааннаах Далбар…
30.11.22 11:42
Суоттуга кыһыннары улахан астаах дьэдьэн маҥнайгы үүнүүтүн…
29.11.22 15:08
Балыктаахха "Идэһэ-2022" быыстапка-дьаарбаҥка сэргэхтик…
28.11.22 12:12
Дьахталлар буруйу оҥоруулара намтаабат
27.11.22 10:13
Ходуһалаах киһиэхэ барыстаах эйгэ
25.11.22 09:10
Болҕомтону хаачыстыбаҕа күүскэ уурабыт
25.11.22 09:00
Комментарии (0)
Никто ещё не оставил комментариев, станьте первым.
Оставьте свой комментарий
Опубликовать комментарий как Гость.
Имя (Обязательно)
Вложения (0 / 3)
Поделитесь своим местоположением
Оставляя комментарии на сайте «Сахапарламент.ру», я подтверждаю, что согласен с пользовательским соглашением сайта. правилами и условиями.
Отменить
Отправить комментарий
Другие новости
Спецпроекты
Саха Сирин «Олохтоох каадырдары промышленноска» бырайыага эдэр ыччаты үлэнэн хааччыйыы бастың практикаларын Бүтүн Россиятааҕы куонкуруhун финалыгар таҕыста
«Олохтоох каадырдары промышленноска» ѳрѳспүүбүлүкэтээҕи бырайыак ыччаты үлэнэн хааччыйыы…
07.12.22 20:49
Госдума сонуннара
2023 сылга үлэ тѳлѳбүрүн алын кээмэйэ хайдах буолуоҕай?
Судаарыстыбаннай Дума үлэ тѳлѳбүрүн алын кээмэйин (МРОТ) улаатыннарар сокуону ылынна диэн…
07.12.22 20:08
Политика
Мичил Николаев: «Благодарим республику за гуманитарную помощь!»
Как известно, самый молодой народный депутат Государственного Собрания (Ил Тумэн)…
07.12.22 19:51
Политика
Трудовые права мобилизованных будут дополнительно защищены
Председатель Госдумы Вячеслав Володин подчеркнул: выполняя задачи спецоперации,…
07.12.22 18:27
Общество
Подведены итоги конкурса «Призвание - Мама»
На днях подведены итоги Всероссийского конкурса молодых журналистов «Призвание - Мама»,…
07.12.22 14:33
Общество
Юные шахматисты Якутии, Бурятии и Сахалина - на гроссмейстерской сессии
Продолжается работа III Республиканского шахматного конгресса на базе…
07.12.22 12:50
Все новости
Тиһэх сонуннар
Спецпроекты
Саха Сирин «Олохтоох каадырдары промышленноска» бырайыага эдэр ыччаты үлэнэн хааччыйыы бастың практикаларын Бүтүн Россиятааҕы куонкуруhун финалыгар таҕыста
Госдума сонуннара
2023 сылга үлэ тѳлѳбүрүн алын кээмэйэ хайдах буолуоҕай?
Госдума сонуннара
Оскуолалары муниципальнайтан региональнай таhымңа кѳhѳрѳргѳ кѳмѳлѳhѳр кѳннѳрүүлэр ылылыннылар
Болҕомто киинигэр
Оҕо эрдэхтэн олоҥхолоотоххо, кыра эрдэхтэн кыттыстахха...
01.12.22 14:53 670
“ҺӨҔҮҤ” быыстапкатын көрөн сөҕүҥ
02.12.22 15:38 643
Амма тыатын кэрдиитин туһунан киинэ сүрэхтэниитэ
01.12.22 19:00 522
Дьохсоҕон олоҥхоһутун истэр дьоро киэһэ
03.12.22 22:21 499
И.Л. Кондаков 165 сылыгар научнай-практическай кэмпириэнсийэ
01.12.22 15:11 368
Об издании
Редакция
Обратная связь
Реклама и услуги
Подписка
Спецпроекты
Архив
Пользовательское соглашение
16+
SAKHAPARLIAMENT.RU © 2020 | Сетевое издание «Саха Парламент». Все права защищены
Учредитель: Аппарат Государственного собрания (Ил Тумэн) РС(Я)
Адрес редакции: 677027, Республика Саха (Якутия), г. Якутск, ул. Кирова, д.18, блок В
Главный редактор: Христофорова М.Н.
Телефон редакции | Факс: +7 (4112) 40‒22‒10
Электронная почта редакции: [email protected]
Регистрационный номер ЭЛ № ФС77-78176 от 20 марта 2020г. выдано федеральной службой по надзору в сфере связи, информационных технологий и массовых коммуникаций (Роскомнадзор)
Все права на материалы, опубликованные на сайте www.sakhaparliament.ru, принадлежат редакции и охраняются в соответствии с законодательством РФ.
Полное или частичное использование текстовых и иных материалов с сайта Sakhaparliament.ru на иных ресурсах в сети Интернет и в социальных сетях разрешается только с согласия редакции сайта и гиперссылкой на материал сайта Sakhaparliament.ru.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
МУНИЦИПАЛЬНОЕ БЮДЖЕТНОЕ УЧРЕЖДЕНИЕ "БЕРТ-УСОВСКИЙ ЦЕНТР ДОСУГА "АЙЫЛГЫ" МУНИЦИПАЛЬНОГО ОБРАЗОВАНИЯ "БЕРТ-УСОВСКИЙ НАСЛЕГ"
Главная
История
Формирования
Структура
Документы
ПБ и ПН
Контакты
Опрос
НОКу
Архив за 6 ноября 2022
6 ноября, 2022
*Сэтинньи 6 кунугэр* Бэрт-Ууьун нэьилиэгэр ыытыллыбыт,ыаллыы сытар Курбуьах нэьилиэгин кытта биир сомо5о *»БАРЫ БИИРГЭ* » акция-концерт бэрт сылаас -истин сыьыанна ааста. Кэнсиэри икки еттуттэн тыа сирин талааннаах ырыаьыттара,ункууьуттэрэ,кердеех-нардаах сыанкаьыттара киэргэттилэр! 👍🏻👍🏻👍🏻👏🏻👏🏻👏🏻 Акция концерт тумугунэн 8300солкуобай киирдэ. Киирбит харчы быстах хомуурга барбыт биир дойдулаах уолаттарбыт дьиэ-кэргэттэригэр кеме буолан барда. Керееччулэрбитигэр, акция5а кемелеспуккутугэр уонна сылаас ытыскыт тыаьынан кех-нэм буолбуккутугар, бар5а баьаам махталбытын тиэрдэбит! Куруутун биир сомо5о буолан,бу кун курдук бииргэ буолуо5ун!🙌🏻🙌🏻🙌🏻✊🏻✊🏻✊🏻
Бу иннинэ,сэтинньи 4 кунугэр, Сыырдаахтар Курбуьахха тиийэн, икки нэьилиэк кыттыгас сомо5олоьуу кунугэр аналлаах акция-кэнсиэртпит, сурээх учугэй долгунна ыытыллыбытын бэлиэтиибит.👍🏻👍🏻👍🏻👏🏻👏🏻👏🏻
Опубликовано в Uncategorized
Комментариев нет »
Версия для слабовидящих
Поиск по сайту
Поиск
Instagram
🤠🤩🤠🤩🤠🤩
🔆🔆🔆Бүгүн муус устар 29 күнүгэр Бэрт-Ууһун нэһилиэгин "Айылгы" сынньалан киинигэр Аан дойдутаа5ы
🔆🔆🔆Муус устар 29 күнүгэр Бэрт-Ууһун нэһилиэгин "Айылгы" сынньалан киинигэр Аан дойдутаа5ы
Бугун, Кулун тутар 11 кунугэр, Людмила Федорова салайааччылаах "ДОЙДУУНА' ункуу беле5е Найахыга ыытыллыбыт ункуу курэ5эр ДИПЛОМАНТ l степени буолбуттарынан кыргыттарга э5эрдээ! Молодцыы! 💐💐💐👍🏻👍🏻👍🏻👏🏻👏🏻👏🏻инникитин ессе да урдук ситиьиилэри, сонун ункуулэри бэлэхтии тураргытыгар ба5арабыт!🙌🏻🙌🏻🙌🏻
Режим работы
Понедельник 9:00 — 18:00
Вторник 9:00 — 18:00
Среда 9:00 — 18:00
Четверг 9:00 — 18:00
Пятница 9:00 — 18:00
Суббота Закрыто
Воскресенье Закрыто
Ноябрь 2022
Пн
Вт
Ср
Чт
Пт
Сб
Вс
1 2 3 4 5 6
7 8 9 10 11 12 13
14 15 16 17 18 19 20
21 22 23 24 25 26 27
28 29 30
« Окт
Архивы
Архивы Выберите месяц Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Май 2022 Апрель 2022 Март 2022 Февраль 2022 Январь 2022 Декабрь 2021 Ноябрь 2021 Октябрь 2021 Сентябрь 2021 Июнь 2021 Май 2021 Апрель 2021 Март 2021
|
oscar
|
Биир күһүн “Сэмэнэп” кэнниттэн үһүө буолан үүтээммит турар үрэҕэр атынан куобахтыы таҕыстыбыт. “Баҕар, тайахха хаамыахпыт” диэн, икки ыппын уонна бойобуой харабыыммын илдьэ бардым.
Тиэрмэстээх итии чэйи кытта өйүөбүтүн тото-хана аһаатыбыт. Уоппутун умуруоран, бөхпүтүн хомуйан салгыы айаннаатыбыт. Биир чараас соҕус сиһи туораан истэхпитинэ, арай иннибитигэр, суол ортотугар, Тыҥырах сытара көһүннэ.
Чугаһаан кэлбиппит, ыппыт биир куобаҕы аҕалан сытыарар эбит. Биһиги күө-дьаа буолан: “Хата, киэһэ куобах миинэ иһэр дьон буоллубут”, – диэн улаханнык астынныбыт. Оччолорго куобах эстэн эрэр кэмэ. Куобахчыттар күнү быһа хааман үстүү-биэстии эрэ куобаҕы өлөрөр буолбут кэмнэрэ этэ. Сиспитин туораан, тумуһу эргийэ көтөрбүтүн кытта, үүтээммит көһүннэ. Кэлбиччэ, аттары баайан, малы-салы, таҥаһы-сабы киллэрдибит. Үүтээҥҥэ дьон сылдьыбыт гынан баран туох да ыһыллыбатах. Иһит сууйуллубут, бөх хомуллубут. Ону көрөн, аар тайҕа суруллубатах сокуонун саха урааҥхайдар билигин да тутуһаллар эбит диэн үөрэ санаатым.
Бэлэмнэммит маһынан тимир оһоҕу бырылаччы оттон кэбистибит. Оһохпут таһыгыраччы умайар тыаһын истибэтэх да ырааппыт эбит. Куобахпытын сүлэн, уу баһан таһааран, миин уонна чэй оргуттубут. Ити икки ардыгар хараҥара быһыытыйда. Чүмэчи уматылынна. Уоппутун аһатан баран, остуолга олорон, күөс буһуор диэри, ону-маны лабаҥхаластыбыт.
Сотору буолаат, үүтээн сылыйда, ас да буста. Сарсын хайа хайысханан барарбытын быһаарыстыбыт.
Куобах соччо-бачча суох эбит. Онон кыылга хаамыахха диэн буолла. Дьэ, бэрт! Сарсыныгар аһаан баран, сып-сап хомунан айаннаатыбыт. Икки кыттыгаһым – кэккэлэһэ сытар үрэҕинэн, мин бэтэрээ үрэҕинэн бардыбыт. Күнүскэ диэри туох да биллибэтэ. Халлаан хараҥаран барда. Арай тэйиччи ыттарым саҥалара оргуйа түстэ. Аппын ол диэки тиҥилэхтээн кэбистим. Миигиттэн син тэйиччи ыттарым биир бууру үрэххэ көтүтэн киллэрдилэр. Ону күөйэ сүүрдүм. Тайах ыттары кытта сүүрэрин быыһыгар охсуһа иһэр. Нөҥүө тыаҕа чугаһаттылар. Кыһыыбыттан, билэр-билбэт “нуучча тылын” харыстаабакка түһэрдим. Аппыттан ойон түһэн, талахха баайаат, кыыл кэнниттэн ытан саайдым. Тайаҕым арай умса хоруйа түстэ. Мин атым үрдүгэр түһэн, ойутан тиийдим. Кыылым сытар. Сылгыһыт буолан, акка сыстаҕаспын. Тыын ылан табахтаатым. Ол кэннэ быһахпын хостоон астыы сырыттахпына, дьонум тиийэн кэллилэр. Үөрүү бөҕөтө буоллулар. Халлаан лаппа хараҥаран барда. Буулдьа кэннинэн киирэн ойоҕоһунан дуу, түөһүнэн дуу диэн сэрэйэбин. Иһин хайытан, ороон таһаардыбыт. Онтубут ып-ыраас, буулдьа суола ханан да суох. Кыылбытын астаан баран хааллардыбыт. Быысаһыттан үрүҥ иһин ылан үүтээммитигэр илдьэ бардыбыт.
Сарсыныгар кыылбытын ыла сылдьан чинчийии буолла. Арай, киһи соһуйуох, буулдьа суола сүүһүгэр сылдьар. “Эс, хайдах-хайдаҕый?” – диэн буолла. “Арааһа, ыттары кытта охсуһан кэннин диэки хайыһар кэмигэр сүүскэ түһэрбиккин быһыылаах”, – диэн кыттыгастарым тойоннообуттара.
Петр ЕГОРОВ, Чурапчы улууһа.
Ааптар хаартыската.
Кырдьаҕас булда биһиэхэ тиксибитэ
Бу түбэлтэ өрдөөҕүтэ буолбута, инньэ гынан кыра сыыһа-халты баар буолуон сөп. Онон бултаспыт, билэр дьонум уонна күндү ааҕааччылар, баалаабаккытыгар көрдөһөбүн.
1984 сыл этэ. Сэбиэскэй былаас баһылаан-көһүлээн олорор бүтэһик кэмнэрэ.
"Бары күүһү – окко”, “Сайыҥҥы биир күн дьылы аһатар”, о.д.а. күүстээх ыҥырыылар, былакааттар сир аайы ыйанан, дьону-сэргэни сайыҥҥы кылгас күннэри былдьаһа үлэҕэ көҕүлүүллэрэ.
Биһиги, Бөтүҥ нэһилиэгин “Победа” сопхуос илии-көлө отчуттара, дэриэбинэттэн 8 көстөөх “Ииннээйи” үрэҕэр атырдьах ыйын саҥатыгар окко тахсыбыппыт. Звенобутугар үксэ эдэр, соторутааҕыта Алтан СПТУ-тун бүтэрэн аны күһүн Сэбиэскэй аармыйа кэккэтигэр ытык иэстэрин төлүү барыахтаах уолаттар. Оннук хомуллан, уопсайа 12 киһи буолан үрэхпитигэр таҕыстыбыт. Биһигини кытта уоппускатыгар сылдьар оройуон борокуруора, кэлин бэрэсидьиэн дьаһалтатыгар үлэлээбит Игнатий Софронович Устинов көмөлөһө тахсыспыта. Оччолорго суол-иис мөлтөх. Онон дьон-сэргэ мээнэ тиийбэт сирэ буолан “Ииннэйи” барахсан булда-аһа дэлэй. Сопхуос салалтата “котловой” диэн ааттанар тайах билиэтинэн хааччыйда. Инньэ гынан үөрэ-көтө, эрэх-турах үлэбитин саҕалаатыбыт.
Ол курдук оттуу, үлэлии-хамсыы, тиритэ-хорута сырыттахпытына, номнуо атырдьах ыйын 18 күнэ үүннэ. Сарсыарда ойон тураат, чэйдээн, ходуһабытыгар бардыбыт. Бас Күөлэ диэн отуубутуттан 3 биэрэстэлээх сиргэ кэбиһиэхтээхпит. Сырылатан, эмиэ бэртээхэй күн үүммүт. Үөн-көйүүр уостан, киһи ырыанан сылдьар кэмнэрэ. Ходуһабытыгар киирэн үөрүйэхпитинэн оппутун кэбиспитинэн бардыбыт. Тырахтарыыспыт ДТ тыраахтарынан түүрдэлиирэ быыһынан үөрүйэхтик салайар.
Үлэ үлүскэнигэр күнүскү аһылык чугаһаабытын билбэккэ да хааллыбыт. Эмискэ биир уолбут: “Хайа, ол Бааска туохха ыксаан иһэрий?” – диэн саҥа аллайбытыгар мустарааччыбыт умса түһэ-түһэ биһиги диэки сүүрэн иһэр эбит. Бары тохтоон хааллыбыт. Уолбут атыттан түһэн: “Манна тайахтаах эһэ иһэллэр”, – диэн аҕылаабыт аҕай. Онуоха түргэн саҥалаах Миисэ Барыыһап: “Эн ыҥыртаатыҥ дуо?” – диэн күллэртээтэ.
Өр-өтөр буолбата, аарыма буур тэйиччинэн атаралаан ааста. Кэнниттэн аар тайҕа аарыма кырдьаҕаһа, соруктаах аҕайдык эккирэтэн ааһа турдулар. Биһиги соһуйан, дьиктиргээн көрөн эрэ хааллыбыт.
Тохтообучча, күнүскүлээн, кыратык сынньана түһэн баран үлэбитигэр эмиэ туруннубут. Үлэ үөһүгэр көрбүппүт умнуллан да барда. Арай түөртүүр саҕана иккис оппутун туруоран эрдэхпитинэ, түсчүппүт: “Эмиэ иһэллэр!” – диэн хаһыытыы түстэ. Тута сэргэхсийии буолла.
Устиновпыт бойобуой харабыыннаах. Саатын ылаат, 70-ча миэтэрэлээх сиринэн ааһан иһэр тайаҕы биэстэ ытан субурутта. Тайахпыт кыратык бүдүрүйэн ылаат, ыстана турда. Кырдьаҕаспыт кэнниттэн “саппай” уопсан иһэр. Оннук эккирэтиспитинэн күөлгэ түстүлэр.
Биһиги дьэ өй ылан: “Күөлү төгүрүйүҥ, тайаҕы таһаарымаҥ!” – диэн хамаанда буола түстүбүт. Аны туран, хайабыт да саата суох. Отууга саалары аҕалтара ыыттыбыт. Хаалбыттар ким атырдьахтаах, ким мас туппутунан күөлү эргийэ сүүрдүбүт. Мин биир уостаах доруоп ботуруоннаах тырахтарыыспыт саатын ылаат, эмиэ ыстанным. Ол быыһыгар Игнатий Софроновичпытын мөҕүттэбит. Борокуруор “кырдьаҕаһы олох ытымаҥ” диэн сэрэтии бөҕөтө. Тайахтаах кырдьаҕаспыт күөлгэ устан мөлбөһө сылдьаллар.
Мин туһаайыыбар кэлбиттэригэр тайаҕы куттаан, ытан саайдым. Онно эрэ эһэбит соһуйан, эргиллэ биэрээт, төттөрү устан тыатын диэки түһэ турда. Тайахпыт бааһырбыт эбит. Күөл ортотугар чычаас сири булан, турунан кэбистэ. Биһиги күөл тула туран хаһыытыыбыт, далбаатыыбыт. Сотору кэминэн сааларбытын уонна ыттарбытын аҕаллылар. Ыттар киирэн үрбүттэригэр тайахпыт хамсаан кытыыга таласта. Ону биир уолбут биирдэ эрэ ытан кэбистэ. Дьэ, үөрүү-көтүү үлүскэнэ буолла! Тайахпытын тыраахтарга состорон, отуубутугар илдьэн астаабыппыт.
Билигин син элбэх тайах оллоонугар олорбутум да, ити бултаабыт тайахпыт курдук эмис тайаҕы, көрө иликпин. Атырдьах ыйыгар тайах саамай уойар, ситэр кэмэ буолан, тайах олус эмис, улахан этэ.
Аҕам Василий Самсонович ахтыытыттан суруйдум.
Михаил Чупров, Амма улууһа.
Ааптар уруһуйа.
Тарҕат:
Санааҕын суруй
Ааккыт-суолгут
Отправить
Отменить
Бүтэһик сонуннар
Сонуннар
«Кыым» хаһыат Ньурбаҕа ааҕааччыларын кытары көрсүстэ
Ньурбаҕа «Кыталык» култуура дыбарыаһыгар «Кыым» хаһыат сурутааччыларын кытары…
Сонуннар
Хатырыкка - Өрөспүүбүлүкэ искибиэрэ
Уопсастыба
Саха тылын учууталларын сийиэһэ: кыһалҕа чопчуланна
Сонуннар
“Кыым” суруналыыстара Бүлүүтээҕи ыччат бибилэтиэкэтигэр сырыттылар
Сонуннар
Саха сирин бэрэстэбиитэллэрэ пилота суох аппараттары көтүтэргэ үөрэннилэр
© 2022 KYYM.RU
«КЫЫМ»
Тэрийэн таһаарааччы: “Ситим” медиа-бөлөх ХЭУо
Сүрүн эрэдээктэр:
М.Г. Дегтярева
Эрэдээксийэ аадырыһа: 677027, Дьокуускай к., Киров уул. 18, В блок, 710 оф.
Аан ситим нүөмэрэ:
+7 (914) 820-09-75
Биллэрии өҥөтө:
+7 (924) 367-01-56, +7 (4112) 34-05-03
Реклама өҥөтө:
+7 (914) 280-11-20, +7 (4112) 42-59-47
E-mail : [email protected]
Сибээс, информационнай технология уонна маассабай коммуникация эйгэтин кэтээн көрөр федеральнай сулууспа 08.05.2019 бэлиэтэммит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77-75678
|
oscar
|
Предпринимателлэр коронавирус дьаҥын сэрэтиигэ уонна дезинфекцияҕа босхо көрүллэр субсидияҕа тиксиэхтэрин сөп буолла.
Субсидияны ылыыга бу сыл атырдьах ыйын 15 күнүгэр диэри сайабылыанньаҕытын нолуок уорганыгар ыытыаххытын сөп эбэтэр почтанан, Арассыыйа Федеральнай нолуокка сулууспатын саайтын нөҥүө, нолуогу төлөөччү тус кабинетынан ыытар табыгастаах.
Субсидияны эбии үөрэхтээһин эйгэтигэр, ону тэҥэ гостиницалар биир кэлим реестрдэригэр киллэриллибит дьоҕус уонна орто предпринимательствонан дьарыктанар коммерческайа суох тэрилтэлэр ылыахтарын сөп. Маны таһынан маннык эйгэлэр хабылыннылар:
спорт эйгэтэ;
гостиница хаһаайыстыбата;
уопсастыбаннай аһылык;
бытовой өҥө;
эбии үөрэхтээһин.
Сайабылыанньаҕытыгар субсидия харчыта түһүөхтээх счетун хайаан да ыйыахтааххыт.
Сайабылыанньа көрүллэр болдьоҕо – 3 үлэ күнэ.
Барыта сөп буоллаҕына, Арассыыйа ФНС субсидияны ааҕыаҕа, оттон Федеральнай казначейство төлөбүрү оҥорор.
ФНС үлэһит ахсаанын РФ Биэнсийэҕэ пуондатыгар түһэрбит отчуоттарынан бэрэбиэркэлиир.
Субсидия кээмэйэ маннык суоттанар:
хампаанньалар 15 тыһ. солкуобай быһыллыбыт төлөбүрү ылыахтара, ону тэҥэ хас биирдии үлэһиккэ 6,5 тыһыынча солкуобайы;
биирдиилээн предпринимателлэр хас биирдии үлэһиттэригэр 6,5 тыһ. солкуобайы ылыахтара уонна 15 тыһ. солкуобайы ИП-га бэйэтигэр;
үлэһитэ суох биирдиилээн ИП-лар тус бэйэлэрэ 15 тыһ. солкуобайы ылыахтара.
Роспотребнадзор ирдэбиллэригэр тирэҕирэн, уопсастыбаннай аһылык, гостиница уонна спорт тэрилтэлэрэ эрэгийиэн баһылыгын быһаарыытыгар олоҕуран, хааччахтааһыны устуу үһүс түһүмэҕэр үлэлэрин сөргүтүөхтэрин сөп. Маныаха киирбит дьону уонна персонал температуратын мээрэйдээһин ирдэнэр. Ону тэҥэ, социальнай тэйиччи буолуу быраабылаларын тутуһуу; антисептиктэринэн хааччыйыы; үлэһиттэр мааска, бэрчээкки кэтэллэрэ, онтуларын 3 чааска биирдэ уларыталлара ирдэнэр.
Сонуннар
02.12.2022 | 18:00
Дьокуускай 100 бастыҥ үөрэнээччитигэр стипендия олохтонно
02.12.2022 | 16:00
Тымныы Оҕонньорго баҕа санааларбытын суруйабыт
02.12.2022 | 12:00
Охчуттар мэтээллэри аҕалаллар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 2 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньытааҕы сокуоннар
02.12.2022 | 09:00
Биэнсийэни иккитэ ылыахтара
01.12.2022 | 18:00
Спартакиадаҕа бастыҥнар кыттыахтара
01.12.2022 | 17:00
Арыгы атыытыгар хааччахтааһын киллэриллэр
01.12.2022 | 16:00
Эһиилги былаан — 38 км суол
01.12.2022 | 15:06
Саамай сөптөөх диэн көрөбүн
01.12.2022 | 15:05
Комплекс оҥорор ордук
01.12.2022 | 15:00
Бүгүн саҥа дьыллааҕы харыйа уота сандаарыа
01.12.2022 | 15:00
Субсидия кээмэйэ улаатар
01.12.2022 | 14:00
Кадеттарга – саҥа оскуола
01.12.2022 | 13:00
Саҥа сулууспаҕа эрэл улахан
01.12.2022 | 12:00
Кииннэммит библиотека ситимэ анал бырагырааманы оҥордо
01.12.2022 | 11:00
Ыччаппыт талаанынан сөхтөрдө
01.12.2022 | 10:00
Сэргэх көрсүһүү
01.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 1 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
01.12.2022 | 09:30
Дьокуускайга — бастакы харыйа уота
Ордук ааҕаллар
Дьон | 19.11.2022 | 18:00
Николай Винокуров: «Дойдубар этэҥҥэ эргиллэн кэллим...»
«Боотур» этэрээт байыастарын ортотугар биһиги биир дойдулаахпыт Алаһыай нэһилиэгиттэн төрүттээх Николай Винокуров баарын истэн, кэпсэтиэхпин баҕардым. Ол эрэн сэһэргэһиибин хайдах-туох саҕалыахпын тобуларбар олус ыарахан этэ. Бу үлэ, үөрэх, сайдыы, тэрээһин туһунан суруйуу, кэпсэтии буолбатах... Бу — олох, дьылҕа, тыын былдьаһыы, өлүү-сүтүү, инники олох иһин охсуһуу туһунан сэһэргэһии. Николай тута хоруйдаабытыгар...
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 20.11.2022 | 11:00
Элэгэнтэй Адамов: «Сиэрдээх өй-санаа төрүт дьарыкка эрэ баар»
Бүгүҥҥү нүөмэргэ Чурапчы улууһун Чакыр нэһилиэгин олохтооҕо Элэгэнтэй Адамовы кытта тыа сирин олоҕун, итэҕэл, уус идэтин, сайдыы, норуот дьылҕатын, кэскилин туһунан сэһэргэстибит. Дьоҕурдаах киһи анаарыыта киэҥэ, этэр тыла оруннааҕа сөхтөрдө.
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Бастакы хардыылар Бикипиэдьийэ кыттааччыларын аатыттан эйигин сахалыы салааҕа киирбиккинэн! Манна кыттыбыккыттан астыныаҥ уонна элбэх туһаны ылыаҥ дии саныыбыт.
Суруйуу сүрүн сиэрдэрэ манныктар: харса суох суруйан ис уонна үтүөнү оҥорорго дьулус.
Бикипиэдьийэ иһигэр баар ыстатыйалар, матырыйаал барыта (ол иһигэр эн суруйбутуҥ эмиэ) туспа, анал лиссиэнсийэнэн тарҕанар/туһаныллар. Ол лиссиэнсийэ аата GNU Free Documentation License. Маннык лиссиэнсийэлээх суруйуулары ким баҕарар көҥүл туһаныан (суруйбут дьону ааттаан туран) уонна уларытыан сөп.
Саҥа манна кэлбит дьон сороҕор бас билии быраабын кэһээччилэр. Бас билээччиттэн көҥүлэ суох тиэкистэри уонна ойуулары Бикипиэдьийэҕэ киллэрэр табыллыбат. Сиһилии манна көр — Авторские права (нууччалыы).
Өссө биир алҕас бырайыак сыала-соруга өйдөммөтөҕүнэ тахсааччы. Бикипиэдьийэ диэн энциклопедия, туох да атын буолбатах. Сиһилии манна көрүөххүн сөп — Чем не является Википедия (нууччалыы).
Бикипиэдьийэ ыстатыйаларыгар илии баттаммат (суруйбут дьон испииһэктэрэ тутатына атын сиргэ — көннөрүү историятыгар суруллан иһэр). Ол гынан баран ыстатыйалары ырытыыга, эбэтэр аналлаах кэпсэтии сирдэригэр кэпсэтиэххин баҕардаххына бука диэн илиитэ баттыыр буолаар. Ол маннык — түөрт тильда бэлиэтин субуруччу туруораҕын (~~~~), эбэтэр үстүрүмүөн хапталыгар анал тимэҕи баттыыгын ( ).
Бэйэҕин кыттааччы тус сирэйигэр билиһиннэриэххин сөп. Бу Эн тус бэйэҥ бас билэр кыракый сириҥ буолар. Холобур онно омук тылларын билииҥ туһунан суруйуоххун сөп.
Харса суох суруйан ис, хайдах сөпкө сурулларын сүбэлиэхпит, сыыйа-баайа бэйэҥ да билсэн иһиэҥ.
Туох эмэ өйдөммөт буоллаҕына манна Бикипиэдьийэ:Ыйытыылар тугу баҕарар ыйытыаххын сөп. Тугу эрэ тупсарыаххын, бэйэҥ этиигин киллэриэххин баҕардаххына Кэпсэтэр сиргэ киирээр, эбэтэр бу киһиэхэ (HalanTul) нууччалыы да сахалыы да суруйаар.
Өссө төгүл нөрүөн нөргүй! --88.252.63.31 16:12, 31 От ыйа 2008 (UTC)
Hello and welcome to the Sakha Wikipedia! We appreciate your contributions. We hope you enjoy your time here!
Ыстатыйаны ааттааһын
Как править статьи
Правила и указания
Изображения
Авторские права
Глоссарий
Махтал!Править
Не знаю, какими языками владеете. Поэтому пишу на русском. Спасибо за Ваш вклад в Саха Вики! --HalanTul 21:37, 10 Кулун тутар 2010 (UTC)
|
oscar
|
Сирэм от мэччирэҥнээх, дьэрэкээн бэйэлээх сибэкки оһуордаах-дьарҕаалаах, чаҕыл күннээх, итиинэн илгийэр самаан сайыммыт тиийэн кэлбит үөрүүтүн, сахалар араҕас чэчири анньан, толуу-мааны сэргэлэри тоҕуорута туруоран, Ыһыах ыһар үйэлэри уҥуордаан илдьэ кэлбит үтүөкэн үгэстээхпит.
Бу күн матааччах иһиппитин, кэриэн ымыйабытын, чорооннорбутун, кытыйаларбытын кэккэлэтэ уураммыт сөҥ сүөгэйинэн, араҕас арыынан, саамал кымыһынан толоробут. Күөх төлөнүнэн күлүм-салым күөдьүйэр, кыһыл төлөнүнэн кытыастар уоппутун арыылаах алаадьынан, кыынньар кымыһынан айах тутан Үрдүкү Үрүҥ Айыыларга сүгүрүйэн байым барҕарыылаах, дьоллоох-соргулаах олоҕу көрдөһөр ураты кэммит үүнэр. Кистэл буолбатах, быйылгы Ыһыахха урукку курдук дьон-сэргэ Үс Хатыҥ ытык сиригэр тоҕуоруһан киирбэтэ, түһүлгэ чэчирэ сэлэ тардыллыбата. Букатын атыннык, куйаар ситиминэн сиэри-туому толордубут, кылаан талааннаахтар ырыаны-тойугу, үҥкүүнү-оһуокайы көҕүлүттэн туттулар. Ииһи-ууһу тилэри баһылаабыттар илгэлээх илиилэрин иһиттэн айыллан-таҥыллан тахсыбыт оҥоһуктара чээлэй күөх солко окко ууруллубут хаартыскалара улугу уһугуннардылар, нэһи сэргэхситтилэр. Дьоммут-сэргэбит сахалыы маанытык таҥныбыттара, сиэдэрэйдик симэммиттэрэ сүргэ көтөҕүллүүтүн, санаа кынаттаныытын сүрүн төрүөтүнэн буоллулар, Ыһыахпыт сайа кууһар сылаас салгына илгийбиккэ дылы гынна.
Быйылгы ураты Ыһыах туһунан Дьокуускай куорат быһылыга Сардаана Авксентьеваны кытта кэпсэттибит.
- «Аан дойдуну атыйахтаах уулуу аймаабыт дьаҥ-дьаһах тарҕаныыта тоҕус ый былаһын тухары күүппүт, кэтэспит күндү, төрүт тэрээһиммитин - Ыһыахпытын урут хаһан да буолбатах куйаар ситимигэр көһөрөргө күһэйдэ. Мин, уопсайынан, хайа да үөскүүр эбэтэр баар быһыыны-майгыны, бэл, кыһарыйар кыһалҕаны куруук үтүө да, мөкү да өрүттэрдээх диибин. Инньэ гынан, быйылгы Ыһыахпыт төһө да маннык, омос көрдөххө, соччо бэрдэ суох ньыманан ыытыллыбыт курдугун иһин, киһи биһириир, кэрэхсиир түгэннэрдээх диэхпин баҕарабын. Ол курдук, иистэнньэҥнэрбит хас биирдии оҥоһуктарын, үҥкүүлүүр, ыллыыр, туойар, олоҥхолуур, оһуокайдыыр, чабырҕахтыыр дьоммут дьолуо дьоҕурдарын уоскуйан олорон сирийэн, сыныйан, иҥэн-тоҥон көрөр, истэр кыаҕы куйаар ситимэ биэрдэ. Биллэн турар, урукку Ыһыахтарга дьон эниэргийэтэ, өрө көтөҕүллүүтэ, үөрүүтэ-көтүүтэ муҥутаан турдаҕына, маннык оҥоһуктары ситэри көрбөккө, болҕомтоҕо уурбакка хаалыахха сөп», – диир Сардаана Владимировна.
Кини Ыһыах куонкурустарыгар кыттыбыт үлэлэри ымпыктаан-чымпыктаан көрбүтүн уонна улаханнык сөхпүтүн-махтайбытын, биһирээбитин этэр. «Быйылгы онлайн Ыһыахпыт элбэх куонкурустарыгар Сахабыт сирин киэҥ киэлитин 25 улууһуттан, өрөспүүбүлүкэ тас өттүттэн 5000 куоһарар киһи кытынна. Куйаар ситимин нөҥүө маны барытын 4 мөлүйүөн киһи сэргии-сэҥээрэ көрдө», – диэн куорат баһылыга бэлиэтээтэ.
Куорат 75 уонна онтон аҕа саастаах олохтоохторугар — сэрии ыар сылларыгар оонньооботох оҕо саастаах ытык дьоммутугар хас биирдиилэригэр куорат дьаһалтатын аатыттан сэмэй бэлэҕи туттаран, кинилэр үөрүүлэрин үрдэппиппит.
«Ити бэлэхтэргэ икки тылынан тахсыбыт «Эхо столицы» куорат хаһыата баара. Хаһыакка алгыс тыла, мааны сандалыбыт алаадьытын ырысыаба, сиэр-туом суолтата, ол хайдах тутуһуллуохтааҕын, о.д.а. суруйуулар олус туһалаахтарын уонна күннээҕи олоххо туттарга олус наадалаахтарын ойуччу тутан этиэхпин баҕарабын.
Мин санаабар, Ыһыаҕы уйгу-быйаҥ олоҕу Үрдүкү Үрүҥ Айыылартан көрдөһүү, чаҕыл күннээх самаан сайыны үөрэ-көтө көрсүү сиэрэ-туома эрэ диир тутах. Бу күн биһиги дьиэ кэргэн төрүппүтүн-ууспутун, ытыктыыр дьоммутун кэриэстээн, үтүө-кэрэ тылларынан ахтан-санаан ааһар үгэстээхпит. Ол сиэринэн кэрэ сэбэрэтин иһин дьон-сэргэ «Өрүүскэ – Көмүс сирэй» диэн сөбүлээн ааттаабыт, туруу үлэһитинэн аатырыан аатырбыт хос эбэм Ирина Егоровнаны санаан ааһыахпын баҕарабын. Кини -- Боотуруускай улуус кулубатын сиэнэ, Аҕа дойдуну көмүскүүр Улуу сэрии оччотооҕу тыйыс тыынын, хоргуйуу, өлүү-сүтүү алдьархайдаах сылларын тулуйбут, кыһынын күр муустуун күрсэр, сайынын көлөһүн тохтор хара үлэҕэ миккиллибит, итини барытын уйбут бүтүн көлүөнэ бэрэстэбиитэлэ. Үс улахан уола, онтон иккитэ Сталинград кырыктаах кыргыһыыларыгар сырдык тыыннара быстыбыта. Хайадахтаах да кураан, сут, аччык дьыл таҥнары сатыылаатар, хос эбэм Өрүүскэ олоххо дьаныарынан, дьулуурунан, хоһуун үлэһитинэн, күүстээх санаатынан суос-соҕотоҕун тулаайах хаалбыт сиэннэрин аас-туор сылларга былдьаппатаҕа.
Хос эбэм тутта, чэй өрүнэ сылдьыбыт сылабаара, бытархай малын-салын, киэргэлин угар холбуката миэхэ нэһилиэстибэ быһыытынан хаалан, харах харатын курдук харыстанан, хараллан, алдьаммакка-кээһэммэккэ, эмтэрийбэккэ, үйэлэри уҥуордаан, күн бүгүҥҥэ диэри кэлбиттэриттэн үөрэбин. Субу соторутааҕыта кини хаарыс солко былаатын бэлэх быһыытынан ыламмын үөрүүм муҥура суох улахан. Быһа холуйан, ааҕан таһаарбыппыт, бу хаарыс солко былаат 120 сыла. Хос эбэм олус харыстаан, мааныга эрэ бааммыт былаата буолан, оччоттон баччаҕа диэри тиийэн кэллэҕэ. Бүрүннэххэ, бэл, сылааһынан угуттуур. Хос эбэм Өрүүскэ туһунан сырдык өйдөбүлү, кини дьоһун олоҕун туһунан кэрэхсэбиллээх кэпсээнин кэм-кэрдии балысхан баала суурайбат.
Хайа баҕарар ийэ, аҕа ууһа тумус туттар дьонноох-сэргэлээх буолар. Кинилэр тустарынан үүнэр көлүөнэ ыччаккытыгар киэн тутта, сүгүрүйэ элбэхтэ кэпсээн, суруйан хаалларыҥ. Уостан уоска бэриллэр үтүө ааты, сырдык өйдөбүлү ханнык да баай-дуол солбуйбатын умнумаҥ.
Кэрэ кэммит – чаҕыл күннээх сайыммыт бука барыбытыгар чиҥ-чиргэл туругу, силлибэт ситиһиилэри, дьолу-соргуну, уйгуну-быйаҥы, барҕарыыны түстээтин!» – диэн куорат баһылыга Сардаана Авксентьева алгыстаах, тыыннаах тырымнас тылларын тиэрдэр.
Елена ОБУТОВА
Сонуннар
27.11.2022 | 10:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 28 - ахсынньы 4 күннэригэр
24.11.2022 | 11:00
Саха сирин бастыҥ IT-бырайыактара
23.11.2022 | 17:30
Олоҕун науканы кытта ситимнээн
23.11.2022 | 17:00
Үс игирэ төрөөтө
23.11.2022 | 16:30
Куорат учууталларыгар — саҥа бириэмийэ
23.11.2022 | 16:00
Саамай кэрэ сүөһүнү таллылар
23.11.2022 | 15:56
«Үтүө санаа харыйата» оҕолор баҕа санааларын толорор
23.11.2022 | 15:00
Дьикти быыстапканы көтүтүмэҥ
23.11.2022 | 14:00
Нолуоккун төлөө — холкутук утуй!
23.11.2022 | 13:00
Кыһыҥҥы суоллар аһыллар болдьохторо билиннэ
23.11.2022 | 12:00
Саҥа дьылы — иэһэ суох
23.11.2022 | 11:00
Ыккытын босхо ыытымаҥ
23.11.2022 | 10:00
Дьоҥҥут аатын үйэтитиҥ
23.11.2022 | 09:00
Онлайн төлүөҥ — бириис сүүйүөҥ
23.11.2022 | 08:00
Сийиэскэ 500-тэн тахса дэлэгээт кытынна
20.11.2022 | 09:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 21-27 күннэригэр
19.11.2022 | 16:00
Эҥсиэли хочотугар, Максим Аммосов дойдутугар
18.11.2022 | 09:00
Саҥа саҕахтары арыйан, сонун хайысхалары тутуһан
17.11.2022 | 18:44
Дьиҥ олохтон кэпсээн ааптарын кытта көрсүһүү
17.11.2022 | 18:00
«Мир» каартаҕа региональнай төлөбүрдэри ыытыахтара
Ордук ааҕаллар
Дьон | 19.11.2022 | 18:00
Николай Винокуров: «Дойдубар этэҥҥэ эргиллэн кэллим...»
«Боотур» этэрээт байыастарын ортотугар биһиги биир дойдулаахпыт Алаһыай нэһилиэгиттэн төрүттээх Николай Винокуров баарын истэн, кэпсэтиэхпин баҕардым. Ол эрэн сэһэргэһиибин хайдах-туох саҕалыахпын тобуларбар олус ыарахан этэ. Бу үлэ, үөрэх, сайдыы, тэрээһин туһунан суруйуу, кэпсэтии буолбатах... Бу — олох, дьылҕа, тыын былдьаһыы, өлүү-сүтүү, инники олох иһин охсуһуу туһунан сэһэргэһии. Николай тута хоруйдаабытыгар...
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 20.11.2022 | 11:00
Элэгэнтэй Адамов: «Сиэрдээх өй-санаа төрүт дьарыкка эрэ баар»
Бүгүҥҥү нүөмэргэ Чурапчы улууһун Чакыр нэһилиэгин олохтооҕо Элэгэнтэй Адамовы кытта тыа сирин олоҕун, итэҕэл, уус идэтин, сайдыы, норуот дьылҕатын, кэскилин туһунан сэһэргэстибит. Дьоҕурдаах киһи анаарыыта киэҥэ, этэр тыла оруннааҕа сөхтөрдө.
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Sakha-sire.ru саайт сүрүн эрэдээктэрэ Ч. Н. Гаврильев. Сибээскэ, информационнай технологияҕа уонна маассабай коммуникацияҕа кэтиир федеральнай сулууспаҕа киирбит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77-84126.
Тэрийэн таһаарааччы: «Сахамедиа РИИХ АО».
«Саха сирэ» саайт матырыйаалларын толору эбэтэр быһа тардан туһанар түгэҥҥэ булгуччу гиперсыылка ирдэнэр. Хаартыскалары, видео-устуулары, онтон да атын мультимедийнэй матырыйааллары эрэдээксийэттэн суругунан көҥүлэ суох туһанаргыт бобуллар.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Дьокуускайга уопсастыбаннай тырааныспары сайыннарыыны ылыстылар. Маныаха, бастатан туран, оптуобус саҥа маршруттарын киллэрэр, автопаарканы сөргүтэр, пассажирдарга табыгастаах аныгы цифровой ньымалары киллэрэр сорук турар.
Маннык соруктары Ил Дархан Айсен Николаев тустаах министиэристибэлэр, Дьокуускай куорат салалтатын уонна туһааннаах тэрилтэлэр бэрэстэбиитэллэрэ кыттыылаах сүбэ мунньахха туруорбута. Ил Дархан ыытыллыахтаах үлэ былаанын барылын биир ыйынан бэлэм оҥорорго соруйда.
«Дьокуускай Уһук Илин регионугар уонна Арассыыйа үрдүнэн тэтимнээхтик сайдар куораттар ахсааннарыгар киирэр. Бүгүн биһиги куораппытыгар уулуссалар ситимнэрэ кэҥиир, суолларбыт өрөмүөннэнэллэр, нэһилиэнньэбит ахсаана элбиир. Маны кытта тэбис-тэҥҥэ нэһилиэнньэ ирдэбилэ үрдүү турар. Куорат уопсастыбаннай тырааныспарын систиэмэтин сайыннарыы итиннэ барытыгар сөп түбэһэр буолуохтаах!» - диэн бэлиэтээн турар Ил Дархан.
Биллэрин курдук, быйыл, Саха АССР 100 сылынан, киин куоракка гаас уматыкка үлэлиир 100 саҥа оптуобус кэлэрин күүтэбит. Ол эрээри, Ил Дархан бэлиэтээбитинэн, уопсастыбаннай тырааныспар үгүс сылларга мунньуллубут сытыы кыһалҕаларын аҥаардас саҥа оптуобустарынан быһаарар кыаллыбат, систиэмэни иһиттэн уларытыахха, саҥардыахха наада.
Кини бэлиэтииринэн, үлэ таһаарыытын научнай-чинчийэр уонна баар кыһалҕалары сиһилии ырытар үлэ үрдэтиэхтээх. Ол курдук, холобура, маршруттар хастыы мүнүүтэ арыттаах сылдьаллара ордугун, ханнык уулуссаларга саҥа маршруттар наадаларын, инфраструктура онно төһө сөп түбэһэрин, ол иһигэр заправкалыыр пууннар тиийэллэрин үөрэтиэххэ, хааччыйыахха наадатын ыйда. Тырааныспар тиһигин сайыннарыахтаах бырайыак барыла маны барытын учуоттуохтаах.
Маны сэргэ куорат уопсастыбаннай тырааныспарын сайыннарыы былааныгар Ил Дархан Дьокуускай куорат маастар-былаанын итиэннэ «Куттала суох уонна хаачыстыбалаах айан суоллара» национальнай бырайыагынан тэриллибит интеллектуальнай тырааныспар ситимин болҕомтоҕо ылары тоһоҕолоото. Санатан эттэххэ, национальнай бырайыакка уу ааһар ситимэ, светофордар ханан туруохтаахтара, видеокамералар ханан ыйаналлара барыта баар. Ол эбэтэр, национальнай бырайыак чопчу куорат уонна регион бары усулуобуйатын учуоттаан оҥоһуллубут.
Ил Дархан цифровизация туһунан этиитигэр уопсастыбаннай тырааныспарга уу харчынан төлөһүүттэн тэйэргэ, оптуобуска каартанан төлөһүүнү Дьокуускай куорат биир бастакынан, оннооҕор мөлүйүөнтэн тахса нэһилиэнньэлээх куораттар иннилэринэ саҕалаабытын санатта.
Ил Дархан киин куорат уопсастыбаннай тырааныспарын сайыннарыы билиҥҥи олох ирдэбилигэр эппиэттиирин таһынан, кэлэр 10 сылга кыһалҕата суох үлэлиири хааччыйыахтаах диэн бэлиэтээтэ. «Биһиги нэһилиэнньэҕэ уопсастабыннай тырааныспар эйгэтин бары кыттыылаахтарыгар – предпринимателлэр буоллун, пассажирдар буоллун – табыгастаах быһаарыыны тобулуохтаахпыт. Чааһынай оптуобустары букатын суох гынар сыыһа. Мин санаабар, куорат уопсастыбаннай тырааныспарын тэрийиигэ чааһынай бизнескэ эмиэ миэстэ бэриллиэхтээх. Онуоха сөптөөх салайыы ньыматын тодкуйдуур наада», - диэтэ.
Саҥа бырайыак олоххо киириитин бырабыыталыстыба бэрэссэдээтэлин бастакы солбуйааччыта Дмитрий Садовников бастайааннай хонтуруолга ыларга сорудахтанна.
Санатан эттэххэ, үлэ бырабыыталыстыба, куорат дьаһалтатын уонна «Саха-Рэм» хампаанньа икки ардыларыгар түһэрсиллибит сөбүлэһии чэрчитинэн ыытыллар. Уопсастыбаннай тырааныспар тиһигин кэлимник сайыннарыы «О развитии города Якутска – столицы Республики Саха (Якутия) на период до 2032 года» Ил Дархан дьаһалынан туруоруллубут сорук.
100 оптуобуһу таҥыы бара турар
Курган куорат Дьокуускайга анаан 65 оптуобуһу таҥар. Былааннаммыт оптуобустартан олунньу ый саҥатыгар 25 тиэхиньикэ номнуо хомуллубут. Мантан хаалбыта олунньу бүтүөр диэри бэлэм буолуохтаах. Ыйыллыбыт ахсаантан 10 оптуобус чугастааҕы улуустарга сылдьар рейстэргэ ананар, 15 оптуобус – куорат иһинээҕи маршруттарга, ордубут 40-ча оптуобус – Дьокуускай куорат таһынааҕы нэһилиэктэргэ. Онон ЯПАК муниципальнай тэрилтэ куорат маршруттарыгар төннүөҕэ.
Санатан эттэххэ, оптуобустар «100 автобусов – к столетию ЯАССР» диэн бырагырааманан өрөспүүбүлүкэ бүддьүөтүттэн эбии үбүлээһин көмөтүнэн атыылаһыллаллар.
Оттон Павлово куоракка «Вектор» оптуобустары хомуйаллар. Бүгүҥҥү күҥҥэ сакаастаммыт 35 оптуобустан 14-дэ бэлэм.
Саҥа оптуобустары Саха сирин тыйыс тымныытыгар, сиригэр-уотугар сөп түбэһиннэрэн хомуйаллар. Ол эбэтэр иккилии хос өстүөкүлэлээх, салон иһигэр эбии ититэр систиэмэлээх, куйаас кэмҥэ кондиционердаах буолуохтара. Оптуобустар таҥыллан бүттэхтэринэ, быйыл саас икки баартыйанан кэлэллэрэ күүтүллэр.
“Өрөспүүбүлүкэ баһылыга Айсен Николаев уонна Дьокуускай куорат баһылыга Евгений Григорьев биир ситимнээх үлэлэрин түмүгэр быйылгы Саха АССР 100 сылыгар аналлаах бырагырааманан куорат тырааныспарын саҥардыыга саҥа кыах үөскээтэ. Саҥа кэлиэхтээх оптуобустар Дьокуускай куоракка нэһилиэнньэни таһар муниципальнай маршруттарынан хааччыйыы боппуруоһун быһаарыахтара. Атыылаһыллар оптуобустар пассажирдары таһыы ирдэбилигэр сөп түбэһэллэр, ону тэҥэ экологияҕа кыра буортулаах уматыкка үлэлииллэр. Онтон биһиэхэ 65 оптуобус ананан турар», - диэн «Киин куорат» ааҕааччыларын кытта санаатын үллэстэр ЯПАК тэрилтэ салайааччыта Валерий Домотов.
Сонуннар
03.12.2022 | 18:00
Өбүгэ ситимэ — эр дьон кылаан кыахтарыгар
03.12.2022 | 14:00
«Үлэ кыбаартала» — сайдыы территорията
02.12.2022 | 18:00
Дьокуускай 100 бастыҥ үөрэнээччитигэр стипендия олохтонно
02.12.2022 | 16:00
Тымныы Оҕонньорго баҕа санааларбытын суруйабыт
02.12.2022 | 12:00
Охчуттар мэтээллэри аҕалаллар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 2 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньытааҕы сокуоннар
02.12.2022 | 09:00
Биэнсийэни иккитэ ылыахтара
01.12.2022 | 18:00
Спартакиадаҕа бастыҥнар кыттыахтара
01.12.2022 | 17:00
Арыгы атыытыгар хааччахтааһын киллэриллэр
01.12.2022 | 16:00
Эһиилги былаан — 38 км суол
01.12.2022 | 15:06
Саамай сөптөөх диэн көрөбүн
01.12.2022 | 15:05
Комплекс оҥорор ордук
01.12.2022 | 15:00
Бүгүн саҥа дьыллааҕы харыйа уота сандаарыа
01.12.2022 | 15:00
Субсидия кээмэйэ улаатар
01.12.2022 | 14:00
Кадеттарга – саҥа оскуола
01.12.2022 | 13:00
Саҥа сулууспаҕа эрэл улахан
01.12.2022 | 12:00
Кииннэммит библиотека ситимэ анал бырагырааманы оҥордо
01.12.2022 | 11:00
Ыччаппыт талаанынан сөхтөрдө
01.12.2022 | 10:00
Сэргэх көрсүһүү
Ордук ааҕаллар
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 20.11.2022 | 11:00
Элэгэнтэй Адамов: «Сиэрдээх өй-санаа төрүт дьарыкка эрэ баар»
Бүгүҥҥү нүөмэргэ Чурапчы улууһун Чакыр нэһилиэгин олохтооҕо Элэгэнтэй Адамовы кытта тыа сирин олоҕун, итэҕэл, уус идэтин, сайдыы, норуот дьылҕатын, кэскилин туһунан сэһэргэстибит. Дьоҕурдаах киһи анаарыыта киэҥэ, этэр тыла оруннааҕа сөхтөрдө.
Дьон | 25.11.2022 | 16:00
Юрий Попов: «Барыта улахан үлэттэн тахсар»
Дьокуускайга Тупсарыы үс сыла биллэриллэн, бу диэн эттэххэ, киин куоракка, чахчы, үтүмэн үлэ ыытылынна, ону олохтоохтор даҕаны бэйэҕит көрө-истэ сылдьаҕыт. Быйыл сайын «Уһук Илиҥҥэ 1000 тиэргэн» федеральнай бырайыагынан Дьокуускай куоракка 75 тиэргэн тупсаран оҥоһулунна. Саамай элбэх эбийиэккэ бэдэрээтчитинэн «Основа» ХЭТ үлэлээтэ. Онон бүгүҥҥү нүөмэрбитигэр бу тэрилтэ эдэр салайааччыта Юрий Поповы...
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Саргылаана Рожина: «Амма курдук кэрэ сиргэ үлэлиэххэ эрэ наада» - Эдэрсаас – сахалыы сонуннар – новости на якутском языке
Skip to content
YSIA.RU
ЯКУТИЯ-DAILY.RU
ФОТОБАНК
Медиацентр
Рекламодателям
Сүрүн сирэй
Уопсастыба
Бэлиитикэ
Экэниэмикэ
Айылҕа харыстабыла
Тыа хаһаайыстыбата
Култуура
Үөрэх уонна наука
Тырааныспар
Успуорт
Бэрээдэк
Сынньалаҥҥа
Интервью
Сүбэһит
Тургутук
Ыйаахтар
Нацбырайыактар
Search for:
СҮРҮН СИРЭЙ
Интервью
Саргылаана Рожина: «Амма курдук кэрэ сиргэ үлэлиэххэ эрэ наада»
Интервью
Саргылаана Рожина: «Амма курдук кэрэ сиргэ үлэлиэххэ эрэ наада»
14:00 29.09.2021 13:28 29.09.2021
Рая Сибирякова
Аммаҕа бэрт таһаарыылаах үлэлээх, алта оҕолоох улахан дьиэ кэргэн баар. Ыал ийэтэ Саргылана Афанасьевна доруобуйа харыстабылын туйгуна, Дьокуускайга баар «Үрүҥ аанньаллар» тэрилтэ генеральнай дириэктэрэ, «Амарах санаа» кырдьаҕастар уонна инбэлииттэр пансионаттарын дириэктэрэ, Саха Өрөспүүбүлүкэтин судаарыстыбаннайа суох социальнай өҥөлөрү оҥорооччулар уонна социальнай урбаанньыттар ассоциацияларын бэрэссэдээтэлин солбуйааччы. Оттон ыал аҕа баһылыга Тимофей Григорьев көтөрдөрү, мүөттээх ыҥырыаны иитэр «Мэҥкэр» бааһынай хаһаайыстыба баһылыга. Үлэни эрэ өрө туппут ыал ийэтэ үлэ-хамнас туһунан маннык сэһэргиир.
«Агростартаптан тирэхтэнэн»
— Үс сыллааҕыта кэргэним дойдутугар, Аммаҕа, көһөн кэлээт, кыра оҕолорбут доруобуйаларын тупсараары 40 хонуу куруппааскытын ылбыппыт. Маҥнай дьиэбитигэр туруорбуппут, онтон 20 кв м иэннээх хотону туппуппут. Ол эрээри, куруппааскыларбыт уйаларын туруорбуппут кэнниттэн элбэх миэстэ ордон хаалбыта, ону туһанаары эбии кууруссалары, хаастары, өндүүктэри, барыта 450 көтөрү ылбыппыт. Ити иннинэ мүөттээх ыҥырыалаах этибит, аны көтөрдөргө ылыстыбыт диэн, «Агростартап» бырагырааматыгар кыттарга быһаарынан, былырыын грант ылан, көтөрбүт базатын олохтоохтук оҥостон эрэбит.
Биһиги мүөппүт иҥэмтиэтинэн баай
— Ыҥырыаларбытын 2017 сылтан иитэбит. Билигин 55 уйалаахпыт. Быйыл ыҥырыаларбытын куораттыыр суолунан баар кучу от үүнэр сиригэр сайылатан баран, Хойуу учаастагын диэки, Харыйалаахха көһөрбүппүт. Бу сир былырыын курааннаан оттоммотоҕо. Манна уруккута бааһына сирэ буолан фацелия үүнэр, ыҥырыаларбыт көмөлөрүнэн быйыл балай да элбээбит курдук. Тула уобалаһыттан атыыласпыт 32 уйаҕа анаммыт «Берендей» павильоммутун мүөтү биэрэр үүнээйилээх сиргэ көһө сылдьан туруорарбытын олохтоох дьаһалта көҥүллээбитэ. Павильоммутун кыһын «Сахатент» матырыйаалынан эбии бүрүйбүппүт. Ол түмүгэр 25 уйаттан аҥаара тымныыны тулуйан, этэҥҥэ кыстаабыттара. Ыҥырыаларбытын Амур уобалаһыттан, Хабаровскай кыраайтан ылбыппыт. Тэҥнээн көрөн хайата ордугун салгыы иитиэхпит. Эһиилгиттэн силиэксийэлиир үлэни ыытар баҕалаахпыт. Соҕурууттан атыыласпакка бэйэбититтэн иитэн таһааран үчүгэй төрүөхтээх, мүөттээх, сымнаҕас майгылаах, үлэһит, тулуурдаах дьиэ кэргэни төрөтөн тэнитэргэ үлэлиэхпит.
Быйыл тиэргэммитигэр ыҥырыа кыстык дьиэтин тутуохпут, акылаатын маһын бэлэмнии сылдьабыт, аҥаара мүөтү хачайдыыр дьиэ буолуоҕа. Аныгы аптамаат тэриллэри туруорар, муҥутаан 100 уйаҕа тириэрдэр баҕалаахпыт. Ааспыт сайын 400 киилэ мүөтү ылбыппыт. 100 киилэни бэйэбитигэр хаалларан баран, ордугун тохсунньу ыйга диэри атыылаан бүтэрбиппит. Мүөт хаачыстыбата Арассыыйаҕа ортотунан 10 ТМ буоллаҕына, биһиэнэ 36,6 ТМ-ҥа тэҥнэһэр. Ол иһин Саха сирин мүөтүн ылыан баҕалаах элбэх.
300 көтөр
— Билигин 300-тэн тахса көтөрдөөхпүт, ол иһигэр 100 өндүүк, 100 хонуу куруппааскыта, 100 сымыыттыыр уонна эт боруода кууруссалар бааллар. Көтөрдөрбүтүн Чапчылҕаҥҥа 20 суотай сири ылан сайылаттыбыт. Өндүүк үс ыйыгар диэри көрүүтэ олус эрэйдээх эбит. Маҥнай 18 киилэҕэ диэри улаатар боруоданы иитэ сылдьыбыппыт. Билиҥҥилэрбит Аангылыйа «Биг-6», Арассыыйа «Хайбрид» диэн боруодалар, ыйааһыннара 25-30 киилэҕэ тиийиэхтэрин сөп. Күҥҥэ түөртэ комбикорманан, сэлиэһинэйинэн, эбиэһинэн, нэчимиэнинэн аһатабыт, күөлтэн носуоһунан хачайдаан уулатабыт. Өндүүктэр алта ыйдарыгар ситэллэр. Эттэрэ битэмиининэн баай буолан, оҕолорбутугар, пансионат кырдьаҕастарыгар туһалаах диэн салгыы иитэр санаалаахпыт.
Дьааҥыттан сылгы аҕалыахпыт
— «Уһук Илиҥҥи гектар» бырагырааманан куораттыыр суол 12 километрыгар 9 гектардаах сири ылбыппыт. Үчүгэй сир, ардах түстэҕинэ, суола-ииһэ мөлтөх, талаҕын солоон, күһүн мүөтү биэрэр донник, фацелия курдук үүнээйилэр сиэмэлэрин ыһан көрөөрү гынабыт, сайыҥҥы өртүгэр ыҥырыаларбытын илдьэн туруоруохпут уонна оттуохпут. Аны саас дойдубар, Дьааҥыга, баар биир үөр сылгыбын аҕалыахтаахпыт. Ол иһин үлэһиттэр дьиэлэрин тутуннубут, күрүө-хаһаа оҥосто сылдьабыт. Салгыы уот, интэриниэт ситимин киллэрэр туһунан толкуйдуохпут. Кырдьаҕас сылгыһыттар этэллэринэн, хааны уларытыыга Дьааҥы сылгыта саамай табыгастаах диэн буолар. Ол иһин, төрөтөн-ууһатан баран, ыччат сылгылары атыылыахха эмиэ сөп. Ити племенной үлэ биир көрүҥэ буолар.
— Бэйи эрэ, итиннэ ким көмө буоларый?
— Тыый, дьиэ кэргэнинэн бары үлэлиир буоллахпыт дии. Кэргэним, аҕабыт тутуу өттүн, хаһаайыстыбаннай чааһы барытын быһаарар. Сатаабата диэн суох. Аммаҕа суолу оҥорор тэрилтэҕэ суоппарынан, тырахтарыыһынан үлэлээбитэ. Былырыын ылбыт граммыт харчыта дьэ хамсаан эрэр, онон Чапчылҕаҥҥа көтөр турар улахан хотонун тутуохпут.
Үс оҕобут улахан үлэһит дьон. Улахан уолбут Айаал реклама өттүн, иккис уолбут Эдуард пансионат үлэтин дьаһайаллар, кыыспыт Айыына менеджер быһыытынан бородууксуйа боппуруостарын быһаарар. Үс кыраларбыт тиэргэҥҥэ көтөрдөрү көрөн-истэн аһаталлар. Күннээҕи аһылыкпыт харчытын сымыыппытын, мүөппүтүн атыылаан булабыт. Тиэргэммитигэр икки тэпилииссэлээхпит, оҕуруоттаахпыт, оҕуруот аһа дэлэйдик үүннэ. Эһээбит Дмитрий Тимофеевич көмөтө тугунан да кэмнэммэт.
Пансионаты дьүөрэлээн
— Медик идэлээх, үрдүк үөрэхтээх сиэстэрэ буоламмын 2012 сыллаахха бэйэм тэрилтэбин арыйбытым. Бастаан медсиэстэрэ дьиэҕэ өҥөтүн оҥорор этим, онтон 2016 сыллаахха пансионат арыйбытым. Билигин тэрилтэбэр 21 үлэһиттээхпин. Пансионат үлэтин тыа сиригэр ыытар үлэбин кытары алтыһыннран тэрийэбин. Ирдэбил быһыытынан хааччахтааһыҥҥа олорор кырдьаҕастарбын баҕалаахтары уонна көҥүллээхтэри уочаратынан Аммаҕа сынньата таарыйа таһааран, ыраас салгыҥҥа дьаарбатан, хамсатан, сынньатан көтөрдөрбөр көмөлөһүннэрэбин. Билигин пансионака 50-ча кырдьаҕас баар. Баайга-дуолга уонна сиргэ сыһыаннаһыы министиэристибэтэ үс сыллааҕыта Дьокуускайга быраҕыллыбыт таас дьиэни биэрбитин өрмүөннэтэ, гааһын, уотун, уутун киллэриигэ үлэлии сылдьабыт.
Агротуризм туһунан
— Чапчылҕаҥҥа көтөрдөрбүт базаларын оҥостон, агротуризмы сайыннарар баҕа баар, толкуй элбэх. Сайыҥҥы кыра дьиэлэри, күөл таһыгар бэсиэккэни, кыра тутуулары оҥоруохха сөп. Ыалдьыттарга көрдөрүүгэ биирдиилээн саха сылгытын, саха ынаҕын, козаны, соҕурууҥҥу интэриэһинэй көтөрдөрү, ыҥырыаларбытын туруоруохпутун баҕарабыт. Хоту сиргэ страустар дьикти буолуохтара этэ. Уон сымыыттан биир павлин тахсыбыта, биир холуубу эмиэ таһаарбыппыт. Ити курдук биири атаҕар туруоран баран, сыыйа-баайа атыҥҥа ылсан иһиэхпит.
– Элбэх хайысхалаах үлэни сүрүннүүр күүһү эйиэхэ ким биэрэрий?
— Бэйэм Дьааҥы Элгэһиттэн төрүттээхпин. Аҕам Афанасий Васильевич Рожин «Эҥэ» сопхуоска биригэдьииринэн, дириэктэринэн үлэлээбитэ. Миэхэ эдэр эрдэххинэ утуйар уугун умнан үлэлээ, 50 саас кэнниттэн киһи айылҕа хаамыытынан бытаарар диэн эппитин сирдьит оҥостобун. Хаһаайыстыбабытыгар үлэһит дьоҕурдаах, эргиэҥҥэ да сыһыаннаах төрүттэрим, аҕа ууһум аатын биэрбиппит.
Оҕолорбун саха итэҕэлигэр сыһыарар, дьиэбэр-уоппар, үлэбэр-хамнаспар сиэри-туому тутуһар баҕаттан алгысчыт Афанасий Федоровка үөрэнэ сылдьабын. Төрүттэрбиттэн баары туһанан, уоскуйа түһээри, охсор ыарыылаахтары илбийэбин, туһаммыт элбэх, гирудотерапевт быһыытынан эмиэ үлэлиибин. Хоту дойду тыйыс айылҕатыгар улааппыт буолан, Амма диэн ырай дойдута, олорорго, үлэлииргэ бары өттүнэн табыгастаах сир эбит диибин. Айылҕатын киһи этэ да барбат, ол курдук кэрэ. Дьоно-сэргэтэ элэккэйдэрэ, судургулара, киһилии сыһыаннаахтара, салалта үлэлиир киһиэхэ утары баран көмөлөһөрө, өйүүрэ үлэлиэн баҕалаах киһини үөрдэр. Маннык үтүө дойдуга олорон, баҕаран туран үлэлиэххэ эрэ наада.
edersaas.ru сайтка анаан Амматтан Алтаана Артемьева.
2
0
Навигация по записям
Тааттаҕа ыалдьыы ахсаана элбээн эрэр
Ил Дархан Япония посолун кытары көрүстэ
Маны ааҕыҥ
Сыл бүтүүтэ Үөһээ Бүлүүгэ канализационнай-ыраастыыр ыстаансыйа үлэҕэ киириэҕэ
Сүбэһит: Оҕуруот аһыттан алаадьы, хомпуот…
Култуура миниистирэ Юрий Куприянов Аммаҕа тутулла турар эбийиэктэргэ сырытта
Өлүөхүмэ волейболга хамаандата (эр дьон) полуфиналга таҕыста
Аммаҕа предпринимателлэр түмүстүлэр
Уважаемые читатели!
Мы рады вам сообщить, что начал работу новый сайт «Саха Сирэ»!
Полную подборку новостей Якутии и Якутска читаете тут
Уопсастыба
Былаас уорганнара уонна уопсастыбанньыктар биир сүбэнэн үлэлииллэр
Сонуннар
Анжелика Иванова: «Амма Эмиһэ сэттэ олоҥхоһуттаах айар куттаах нэһилиэк»
Сонуннар
Семен Черноградскай биэс омук тылынан олоҥхолуур!
Сонуннар
Николай Бугаев: «Уолаттарбытын өйүүр үлэни тиһигин быспакка ыытыахпыт»
Көр. Аах. Туһан.
16+
Редакция аадырыҺа
677000, Дьокуускай куорат, Орджоникидзе уул., 31 Төлөпүөн: (4112) 42-06-90
E-mail: [email protected], [email protected]
«Саха сирэ» хаһыат уонна Edersaas.ru саайт сүрүн эрэдээктэрэ Ч. Н. Гаврильев
Тэрийэн таһаарааччылар: «Сахамедиа РИИХ АО». Сибээскэ, информационнай технологияҕа уонна маассабай коммуникацияҕа кэтиир федеральнай сулууспаҕа киирбит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77 — 74960 (25.01.2019)
Edersaas.ru саайт матырыйаалларын толору эбэтэр быһа тардан туһанар түгэҥҥэ булгуччу гиперсыылка ирдэнэр. Хаартыскалары, видео-устуулары, онтон да атын мультимедийнэй матырыйааллары эрэдээксийэттэн суругунан көҥүлэ суох туһанаргыт бобуллар.
|
oscar
|
Тапталлаахтар күннэринэн эҕэрдэлээн туран, "Мин нэһилиэгим-мин киэн туттуум" быһа биэриигэ ыалдьыттыахтара- Хоптоҕо нэһилиэгин дьиэ кэргэнэ, Анастасия Петровна Михаил Петрович Филипповтар
Опубликовано: 14 февраля 2022
Просмотров: 92
Төрөөбүт тыл, сурук-бичик күнүнэн!!!📚🖋
Опубликовано: 13 февраля 2022
Просмотров: 97
"Мин нэһилиэгим-мин киэн туттуум " быһа биэрии ыалдьыттара, газ ситимигэр холбоммут Олесовтар дьиэ кэргэттэрэ
Опубликовано: 10 февраля 2022
Просмотров: 87
"Мин нэһилиэгим-мин киэн туттуум " быһа биэрии ыалдьыттара, газ ситимигэр холбоммут Олесовтар дьиэ кэргэттэрэ
|
oscar
|
Оччолорго мин биир хоту оройуон прокуратуратыгар соҕотох оперативнай үлэһит этим. Билиҥҥи курдук солбуйааччы, көмөлөһөөччү, силиэдэбэтэл штаттара көрүллүбэттэрэ. Арай кэнсэлээрийэ үлэһиттэрэ диэн бааллара. Онон бары барыллааһын силиэстийэни бэйэм бооччойон ыытарым, суукка холуобунай дьыалаларга государство аатыттан буруйдуур, оттон гражданскай (материальнай хоромньулаах, ирдэбиллээх, үлэтэ хаттаан киирэр, арахсар, оҕоҕо алимены төлөөһүн туһунан о.д.а.) дьыалаларга көрүүлэрбин этэрим.
Кыһын, тохсунньу саҥата. Өрөбүл күн күнүс дьиэбэр оҕобун кытта дьарыктана сырыттахпына, милиция дьуһуурунайа: «Военкоматтан собуоннаатылар, кимэ биллибэт киһи өлүгэ көстүбүт», — диэн төлөпүөнүнэн биллэрдэ. Аны оройуон байыаннай комиссара эрийэн, улаханнык долгуйбут куолаһынан хонтуоратыгар быһылаан тахсыбытын эттэ.
Суһаллык хомунан, военкомакка түһүннүм. Наада буолуо диэн, урут соччо туттубат бэйэм, үс батарейкалаах банаарбын ыллым. Кыһын хоту дойдуга күн бэрт кылгас кэмҥэ көстөн ааһар буолан, сүрдээх түргэнник хараҥарар. Үлэҕэ барарга-кэлэргэ сарсыарда-киэһэ банаарыктанаҕын. Ол эрээри үгүстэр банаарыгы соччо туһаммат этилэр. Хараҥарда да бөһүөлэк иһин остуолба уота, «Ильич лаампатын уота», сырдатан сөп оҥорор быһыылааҕа.
Байыаннай комиссариат дьиэтэ бөһүөлэк кытыытын диэки, Индигир өрүс үрдүнэн, милиция отделыттан өссө ыраах турара. Эргэ да буоллар, сэнэх соҕус көрүҥнээх, үрдүк кирилиэстээх мас дьиэ этэ. Тула чааһынай ыаллар дьиэлэрэ баар. Ордук элбэх дьиэ суол нөҥүө аллара, кытылы кыйа бэрээдэгэ суох тутуллубуттар, сорохтор олбуордара суох. Үгүстэрэ самнархай соҕус эргэ тутуулар.
Маҥнай милиция отделын начальнига М.С.Степановтан бастакы информацияны билэргэ соруннум. Кини маннык түгэҥҥэ кабинетыгар куруук баар буолааччы. Киирбитим, киһим үлэһиттэрин кытары кэпсэтэн, хайыы-үйэ сорудахтары биэрэ олороро, миэхэ аҕыйах тылынан военкомакка тахсыбыт быһылаан туһунан кэпсээтэ. Дьэ ол кэнниттэн иккиэн военкомакка бардыбыт.
Военкомат үлэһиттэрэ уонна милиция оперативнай сулууспата, ол иһигэр холуобунай ирдэбил инспектора В.М.Бельскэй биһигини күүтэ сылдьаллара. Оройуоннааҕы балыыһа хирура эмиэ баара. Муостаҕа кыһыҥҥы тас таҥастаах эр киһи өлүгэ сытара.
Дьуһуурунай, сирэйэ-хараҕа турбут, долгуйбута билигин да ааһа илик прапорщик, боппуруос биэрэри кэтэспэккэ, буолуохтааҕын курдук байыаннайдыы, улаханнык, лоп бааччы уонна чуолкайдык туох буолбутун быһаарда. Соҕотоҕун олордоҕуна, күнүс 12 чаас ааһыыта аан эмискэ тэлэччи аһыллыбыт да биир билбэт эдэр киһитэ атаҕын нэһиилэ соһон, улахан итирик киһи курдук байааттаҥнаан киирбит. Итиэннэ дьуһуурунай остуолугар кэлэн:
— Өлөрдүлэр, сиэтилэр! — диэт, охтон түспүт.
Манныкка эрэ түбэһиэм дии санаабатах военкомат дьуһуурунайа куттаммыт, соһуйбут. Өйүн-төйүн булунан, байыаннай комиссарыгар төлөпүөннээбит, киһитэ милицияҕа тыллыырыгар сүбэлээбит.
Өлүөхсүт, быһа холуйан, 30-ча саастаах, туох да докумуона суох, ханна олороро, туох дьарыктааҕа биллибэт эбит. Быһата, хайа-хайабыт да билбэт киһитэ буолан биэрдэ, балык собуотугар үлэлиир балыксыт буолуон сөбүн сэрэйдибит эрэ. Сүрэҕин туһунан кыра сурааһын баарын буллубут, быһах суола буолуон сөп диэтибит. Муостаҕа хаан таммахтара тохтубуттар. Боротокуолбун толоро олорон, киһини соруйан өлөрүү курдук ыарахан буруй оҥоһуллубутун биллим. Киинэҕэ көрдөххө, милиционердар ытынан ирдэтэн буруйдааҕы сүрдээх түргэнник уонна сыыспакка булаллар. Оттон миэхэ туохтаахпыный? Кумааҕылаах уруучукам уонна түүлээх холбукам эрэ.
Өссө боротокуол суруйа олордохпуна, Бельскэй сибигинэйэ былаан таһырдьа хаан таммахтарын кѳрбүттэрин эппитэ. Салгыы хайдах туох үлэлиирбитин сүбэлэһэн, хаарга тохтубут хаан таммахтарын батыһан барарга быһаарынныбыт. Иккиэн банаардаахпыт, киһим киэнэ араас өҥнѳѳх уоттаах, оттон миэнэ ыраахха диэри сырдатар.
— Тыын сиригэр, сүрэҕэр, быһаҕынан анньыллыбыт киһи төһө ѳр тыыннаах барыан сөбүй? Уонна төһө сири халбарыйыан сѳбүй? — эксперт-хируртан ыйытабыт.
— Доруобай, эдэр киһи биэс да мүнүүтэ буолуон сѳп уонна 200—300 миэтэрэни барыан сөп, — диэтэ хирург.
Иһирдьэнэн-таһырдьанан хаарга атах суолун, хаан таммахтарын көрдөөтүбүт. Банаарыгы араастаан уматан, чугаһатан, ыраатыннаран көөрдөххө, хаарга туох эрэ кыракый хара көстөр курдук. Хаан таммаҕа буолуон сөп. Ити икки ардыгар хараҥаран барда, банаарыга суох кэлбит ѳттѳ сыыйа-баайа туораан, уһугар тиийэн Бельскэйбинээн иккиэйэҕин хааллыбыт.
Өлүөхсүт хантан кэлбитин быһаараары, военкомат аннынан ааһар уулуссаҕа таҕыстыбыт. Массыына бөҕө сылдьар сирэ эбит. Банаарбытынан тыктаран, тобуктаан кэриэтэ сылдьан суоллаатыбыт. Төттөрү-таары мэскэйдэнэн военкомат дьиэтиттэн сүүрбэччэ миэтэрэ кэриҥин тэйдибит. Хаан таммахтарын сүтэрдэхпит ахсын төннөн кэлэн саҥалыы суоллуубут уонна буллахпытына эрэ салгыы барабыт. Ити курдук хаста эмэтэ хатайданан син иннибит диэки түһэн, военкоматтан тэйдэр-тэйэн истибит. Хаарга таммалаабыт сап курдук сип-синньигэс хаан утаҕын батыһабыт. Туох баар болҕомтобутун барытын онно уурдубут, ньиэрбэбит күүрдэ. Бу таммахтар чопчу быһылаан буолбут сиригэр тириэрдибэтэхтэринэ даҕаны, сатаатар, өлүөхсүт кэлбит сирин сабаҕалыыр наада. Атынын күүспүт кыайарынан сордоһуохпут турдаҕа.
Дьэ бу киһи хантан, хайа дьиэттэн тахсыбытый, ким эбэтэр кимнээх икки атахтаах күн сиригэр саамай күндүтүн — олоҕун быстылар? Ити курдук санаалаах талан ылбыт идэбит тус үлэтин толоро хоту дойду хараҥаран эрэр халлаанын аннынан тохсунньу ый торулуур тымныытыгар хаары оймоон букунаһа сырыттыбыт. Сороҕор хааммыт утаҕын сүтэрэн, сэрэх хоту баран иһэн булан ылабыт. Сороҕор ончу да сүтэрэн, сыыһа хайысханы тутуһан, кураанаҕы кууһабыт. Оннук түбэлтэҕэ суолу барытын көрүтэлиибит. Хаста да муна сылдьыбыппыт даҕаны, табыллыах быатыгар, хаан таммахтара, бэ-
йэлэринэн кѳ-
мѳлѳһѳр курдук көстөн, таба хайысханы булларбыттара. Ол аайы долгуйуу, астыныы, үөрүү сэмэй иэйиитэ кууһара. Военкоматтан олох да көстүбэт туора ыллыгынан чааһынай ыал олорор эргэ, хаарбах дьиэлэрин быыһыгар киирдибит. Хас да дьиэ баарыттан хаан суола өрүһү өҥөйөн турар күүлэлээх дьиэҕэ тиэртэ. Оһох буруота халлааҥҥа көбүс-көнөтүк унаарыйар. Ити манна дьон олорорун, баарын кѳрдѳрѳр. Күүлэ аана иһиттэн хатааһыннаах. Балайда тоҥсуйбуппутун кэннэ эр киһи саҥата иһилиннэ:
— Кимий?
— Биһиги! Билбэтигит дуо? — Бельскэй хардары ыйытта.
Тохтуу түһэн баран, аан хатааһына аһыллан «халыр» гынна. Дьиэҕэ киирбиппит — хабыс-хараҥа. Арай оһох аанын хайаҕастарынан сырдык кѳстѳр. Уоту аһан, дьиэ иһин көрдүбүт. Икки киһи — ааны аспыт киһини кытары эмээхсин бааллар. Эр киһи Рыбин диэн, оройуон биир тэрилтэтигэр үлэлиир эбит, эмээхсин дьиэлээх хаһаайка уонна былыргыта аатырбыт булчут огдообото буолан биэрдэ. Сиэр быһыытынан дорооболостубут уонна ааны тоҕо тута аспатахтарын ыйыттыбыт. Көрдөххө, остуол ыраас, хомуллубут, арыгылаабыт чинчи биллибэт. Бүгүн тугу гыммыттарын, ким кэлэ сылдьыбытын ыйыппыппытыгар дьоммут тугу да билбэппит, ким да сылдьыбатаҕа дэстилэр. Онуоха хаарга тохтубут хааны суоллаан кэлбиппитин эттибит. Онон тугу эмэ билэр буоллахтарына, кырдьыгы кистиир, мэлдьэһэр бэйэлэригэр эрэ куһаҕанын сиһилии быһаардыбыт.
— Барытын билбиттэр, билиниэххэ, — диэтэ Рыбин.
— Оҥорбут киһи бэйэҥ билин, буруйгар эппиэттээ, — дии түстэ онуоха эмээхсин.
Оччону истибит дьон тута сөрөөн, хардары-таары боппуруос бөҕөтүн биэрэн, ыйытан киирэн бардыбыт. Ол тухары киһи өлбүтүн туһунан тугу да быктарбатыбыт.
Рыбин кэпсээбитинэн, бэҕэһээ киэһэттэн манна үһүө буолан арыгылаабыттар. Эр дьон мөккүһэн турбуттар. Эдэрэ баһыйарын биллэрэн, күүһүмсүйэн, Рыбины охсубут. Айдааны бүтэһиктээхтик остуолга сытар килиэп быһаҕа быһаарбыт. Рыбин быһаҕы харбаан ылаат, бараары таҥнан эрэр киһини түөскэ кибилиннэрбит. Киһитэ ойон турбут да дьиэттэн ыстанан тахсыбыт.
Дьэ, ити курдук, биир кыһыҥҥы күн буолбут киһи өлүүлээх быһылаан ир суолун итиитинэ ирдээн, буруйдааҕы тута булбуппут. Рыбин алта сылга хаайыыга барбыта.
Виталий Слепцов,
«Хаарга тохтубут хаан таммахтара» кинигэттэн ылылынна.
(«Бичик», 2014)
2
0
Навигация по записям
Сиргэ түспүт сэрэбиэй (дьиҥнээх олоххо буолбукка олоҕуран)
ТУРГУТУК: Таабырынна таайсыахха-I
Маны ааҕыҥ
ОЛОХХО ТАРДЫҺЫЫ
Күүстээхтэр, быһыйдар, сымсалар. ААППЫЙ
Күүстээхтэр, быһыйдар, сымсалар. Кэрэ Киһи Уола
Күүстээх Куонаан
“Бултуйбут”
Уважаемые читатели!
Мы рады вам сообщить, что начал работу новый сайт «Саха Сирэ»!
Полную подборку новостей Якутии и Якутска читаете тут
Уопсастыба
Саха Автономиятын үөлээннээҕэ
Сонуннар
Ахсынньы 3 күнэ – Юрист күнэ
Уопсастыба
Санкт-Петербурга Семен Новгородов аатынан искибиэргэ өйдөбүнньүк бэлиэ баар буолла
Сүрүн
Ил Дархан юристары идэлээх бырааһынньыктарынан эҕэрдэлиир
Көр. Аах. Туһан.
16+
Редакция аадырыҺа
677000, Дьокуускай куорат, Орджоникидзе уул., 31 Төлөпүөн: (4112) 42-06-90
E-mail: [email protected], [email protected]
Edersaas.ru саайт сүрүн эрэдээктэрэ Ч. Н. Гаврильев
Тэрийэн таһаарааччылар: «Сахамедиа РИИХ АО». Сибээскэ, информационнай технологияҕа уонна маассабай коммуникацияҕа кэтиир федеральнай сулууспаҕа киирбит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77 — 74960 (25.01.2019)
Edersaas.ru саайт матырыйаалларын толору эбэтэр быһа тардан туһанар түгэҥҥэ булгуччу гиперсыылка ирдэнэр. Хаартыскалары, видео-устуулары, онтон да атын мультимедийнэй матырыйааллары эрэдээксийэттэн суругунан көҥүлэ суох туһанаргыт бобуллар.
|
oscar
|
Sakha-sire.ru саайт сүрүн эрэдээктэрэ Ч. Н. Гаврильев. Сибээскэ, информационнай технологияҕа уонна маассабай коммуникацияҕа кэтиир федеральнай сулууспаҕа киирбит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77-84126.
Тэрийэн таһаарааччы: «Сахамедиа РИИХ АО».
«Саха сирэ» саайт матырыйаалларын толору эбэтэр быһа тардан туһанар түгэҥҥэ булгуччу гиперсыылка ирдэнэр. Хаартыскалары, видео-устуулары, онтон да атын мультимедийнэй матырыйааллары эрэдээксийэттэн суругунан көҥүлэ суох туһанаргыт бобуллар.
|
oscar
|
Аан дойдуга аарымалар атааннаһар, улуулар суоһарсар улуу-дьаалы дьаардара абына-табына ахсааннаах аччыгый омукка тугунан диэлийиэй? Маннык балысхан кэмҥэ хайдах дьаһанан олорон тыыммытын уһатабыт?
Бу уонна да атын ыйытыыларга КУЛАННЫЫН “Аартык.ру” сэһэргэстэ:
- Дойдулар икки ардыларыгар сыһыан тыҥааһына Россия иһигэр хайдах биллэрий? Элбэхтик айанныыр уонна айылҕалаах киһи кэтээн көрдөххүнэ хайдаҕый?
- Дойду салалтата ордук тас политикаҕа болҕомтотун хатыыр кэмигэр регионнар олохтоох былааһы, бэйэни салайыныыны сайыннаралларыгар тоҕоостоох кэм үүннэ. Россия былааһа тула өстөөх үмүөрүһэр кэмигэр регионнара туруктаах буолуохтарын баҕарар. Ол иһин кинилэр сайдалларыгар көҥүл биэрдэ. Итини туһанан, биһиги олохпут-дьаһахпыт таһымын тупсарарга, хайа кыалларынан, быраап уонна боломуочуйа ылыахпытын наада, баар боломуочуйабытын – муниципальнай салайыныы таһымыгар чиҥник бигэргэтиэх тутаахпыт.
Урут, Сэбиэскэй кэм саҕана, нууччалар, украинецтар, белорустар - бырааттыы славяннарбыт диэн бэйэлэрин үрдүктүк тутталлара. Ол эрэ кэнниттэн орто азиялар, кавказтар, онтон хотугу омуктар кэлэллэрэ. Билигин балаһыанньа уларыйда: Украина өстөөх буолла, Белоруссия ойуччу туттан олорор, улаханнык кыттыһыан да, орооһуон, орооһуннарыан да баҕарбат. Нууччалар “бырааттарыттан” тэйэн соҕотох “славян” буолан хааллылар. Россия Европаттан эмиэ тэйдэ, Азия дойдуларын кытары чугас сыһыаны олохтоото. Онон ордук азиатскай дойду буолан хаалла. Итинник кэмҥэ омугу дьүһүнэн көрөн атарахсытыы биллэ намырыйда, азиаттарга да, нуучча буолбатах атын омуктарга да сыһыан сымнаата. Көрөргүт курдук, чеченнэр баһылыктара туох эмэ таҕыста да сүрүн комментатор буолла. Илюмжиновы федеральнай ханаалларга көрдөрөллөр. Россия национальнай республикаларга сыһыана сымнаабытын ити биир көстүүтэ дии саныыбын. Дьиҥинэн, чеченнэр да, калмыктар да син биир элбэҕэ суох аҕыйах ахсааннаах норуоттар эбээт.
Билигин эр киһи төрүт хаачыстыбалара сыаналанар буолла.
- Байыаннай балаһыанньанан сибээстээн?
- Наһаа “байыаннай” дииртэн туттунуох. Байыаннаай аҥаардаах диэххэ дуу... Оннук кэмҥэ, эппитим курдук, күүстээх санаалаах, көнө майгылаах, харизмалаах, чиэһинэй, биир тыллаах – инники күөҥҥэ эр киһи төрүт майгыта тахсан кэллэ. Куттаныы, сирэй көрбөх буолуу, илэ-сала көтүү ытыктаммат, сириллэр, сэмэлэнэр кэмэ кэллэ. Национальнай уратыны хайа кыалларынан харахха бырахпакка, кистии сатыах оннугар төттөрү, бэйэ регионун, республикатын иһигэр төрүт омук уратытын аһара олус омуннаабакка, атын омуктары өһүргэппэккэ, киллэриэххэ баара.
- Холобура?
- Холобура, болуоссат, уулусса аатын уларытыы да буоллун, национальнай оскуолалары, итэҕэл дьиэлэрин тутуу да буоллун. “Туох эрэ диэхтэрэ” диэн кирийэ сылдьыбакка. Биллэн турар, барыта сиэр иһинэн барыахтаах, ол гынан баран: санаатын-эттиҥ-толордуҥ. Онон-манан иэҕэҥнээбэккэ, саарбахтаабакка – чопчу. Эр киһи эр киһи курдук.
- Бу буола турар аан дойдутааҕы иирсээн кэҥээн, улаатан улахан сэриигэ тиэрдиэ суоҕа дуо?
- Олох халбархай, кутталлаах кэм. Буолан да хаалыан сөп. Бу билиҥҥи конфликт төрдө-төрүөтэ олох дириҥ, хас эмэ уонунан сылларынан иитиллэн тахсыбыт айдаан.
- Реакционнай ислам туһунан тугу саныыгын?
- Итэҕэл диэн икки атахтаах духуобунай баайа. Ол гынан баран ханнык баҕарар итэҕэли, идиэйэни, дьарыгы – фанатизмҥа кубулутуу хаһан да үтүөҕэ тиэрдибэт. ИГИЛ - аһара барыы содула. Туроктар - араб аҥаардаах омуктар. Хааны суурайбаккын.
- Кэлин ханна бара сырыттыҥ?
- Дальнай Востоктан саҕалаан, Украинанан АХШга тахса сырыттым.
- Ноо... Анараа дьон туох санаалаах олороллор?
- Хас киһи баар - кырдьык оччо. Биһиги пропагандабыт биһиги кырдьыкпыт диир, анарааҥҥылар – биһиги бырааппыт... чэ ситигирдик.
- Америкалар?
- Боростуой американецтар политикаттан букатын ыраахтар. Интэриэһиргии да сатаабаттар, билэ-көрө да барбаттар. Оттон салалтата, кыахтаах, баай өттө – бэйэҥ билэҕин кимнээҕин – “таайдар”. Ол дьонуҥ интэриэстэрэ биир буоллаҕа. Тоҥ дьон.
- Оттон эйигин вербовкалыы сатаабатылар дуо, ол дьон?:)
- Бөҕө куттаах, өйүн-санаатын туппут, биир сүнньүлээх киһини хайдах күһэйиэхтэрэй?
- Саха итэҕэлин туһунан сэһэргииргин атын омуктар сэҥээрэр буолан ыҥыраллар буоллаҕа? Ордук кимнээх сылдьалларый, социальнай араҥаларынан араардахха?
- Сүрдээҕин сэргииллэр. Киһи аймахха билигин тэнийбит улахан итэҕэллэр мунан-тэнэн, харан хааллылар диэн бэйэлэрэ билинэллэр. Олох уларыйда, оттон ол аныгы олох мөккүөрүн ырытар, сааһылыыр, кэпсиир кыаҕа ол итэҕэллэргэ муҥур. Икки атахтаах тыыннааҕын тухары туохха эмэ итэҕэйиэн баҕарар, духуобунай билиигэ талаһар. Ким эрэ хойут, ким эрэ эрдэ. Миигин кытары сэһэргэһиигэ ордук орто кыахтаах араҥа дьон сылдьар уонна олоххо ситиһиилэммит (билиҥҥи сыанабылынан) эрээри, духуобунай билиигэ талаһар, саҥаны билэ сатыыр дьон сылдьар.
- Махтал.
***
Aartyk.Ru
Комментарии
#1
Мэхээс 29.11.2015 21:48
Кэрэспэдьиэн, бу суруккун бичийэргэр сыыьан-халтын хара баьаам, хайдах ону кеннербекке эрэ таьаара5ын? Кетумэххит бэрт дуу, аа5ааччыларгыты н оччо ахсарбаккыт дуу? Бардыр5ас сыыьалар ди...
#2
hi 30.11.2015 02:04
Ханна сыыьаны кердун Мэхээс? Монитор ненуе бэрт былдьаьа олороохтуугун ээ?)).
#3
Байбал 30.11.2015 02:06
Кулан сепке этэр эрээри калмыктарын буддистар, чеченнэрин исламнар. Сахалар иннэ-кэннэ биллибэт итэ5эл дуомнаахтар. Ислам, Буддизм улахан итэ5эллэр.
#4
Итэ5эл 30.11.2015 09:26
били Ванга этэр урукку итэ5эл теннер - Сырдык Итэ5эл диирэ арааьа Саха итэ5элэ быьыылаах. То5о диэтэххэ индустарга эмиэ оннук билгэлээьин баар эбит. Саамай хотугу аттаах дьон кэлиэхтэрэ, сана итэ5эли а5алыахтара диэн. Онон ити Кулан этэрэ сеп. Бу Аартыктарга ессе Айынганы, Тумус Мэхээлэни, Бааьынай Баьылайы таьааттарыахха баара, дьон сэнээрэр дьонун дьон истиэхтээх.
#5
Тыал 01.12.2015 00:01
философскай ойдоох сахалыы санаалаах дьон этиилэрэ тиийимтиэ.Оттон ити ученайдарбыт тотторутун утту буккуйан сымыйаны эрдэллэр.
|
oscar
|
Subsets and Splits
No community queries yet
The top public SQL queries from the community will appear here once available.