text
stringlengths 101
190k
| source
stringclasses 1
value |
|---|---|
Cахалар аһы тупсарар ол-бу туманы улаханнык туттубаппыт. Ас амтанын уларытар диэн ааттыыбыт. Атын омуктар онто суох сатаммат курдуктар, бүлүүдэ аайы кыайа-хото куталлар. Холобур, туроктар астарын аайы мүөт, эриэхэ, күөх үүнээйи, тума арааһын эбэллэрин сөҕө-махтайа көрбүтүм, астына амсайбытым.
Сорох оҕолор корицалаах булочканы букатын сөбүлээбэттэр, мактаах буоллаҕына сирэллэр. Мин эмиэ соччо ахсарбаппын. Дьиҥэр, доруобуйаҕа туһалааҕын истэн билэр, сэрэйэр этим...
Соторутааҕыта социальнай ситимнэргэ, интэриниэккэ корица туһунан хас даҕаны ыстатыйаны сэргии аахпытым. Онтон тугу билбиппин-көрбүппүн эһиэхэ судургу тылынан кэпсиим. Ааҕыҥ, тускутугар туһаныҥ.
Гипертонияҕа, атеросклерозка, диабекка
Кытай чинчийээччилэрэ суруйалларынан, корица – чесногу уонна ореганоны баһыйар күүстээх антиоксидант. Оттон организмҥа сүһүрүү процеһын тохтотор дьикти аналлааҕын аан дойду ааттаах-суоллаах экспертэрэ дакаастаабыттара ыраатта. Маны таһынан, сүрэх-тымыр ыарыыларын бохсорун учуонайдар дьоҥҥо-сэргэҕэ үгүстүк кэпсииллэр. Америка чинчийээччилэрэ этэллэринэн, холестерины түһэрэргэ баара-суоҕа 120 мг корица наада эбит.
Бу тумабыт дабылыанньалара тахсар дьоҥҥо абыраллаах. Ол курдук, хаан баттааһынын 3-7 бырыһыан түһэрэр диэн фитотерапевтар, нутрициологтар суруйаллар. Онон гипертонияҕа, атеросклерозка туһалаах.
Великобритания учуонайдара быһаарбыттарынан, аччык искэ ½-2 чаайынай ньуоска корица хааҥҥа саахар мунньулларын намтатар. Ол эбэтэр диабеты утары күүстээх дьайыыны оҥорор.
Туһалаах тумабыт Альцгеймер уонна Паркинсон ыарыыларын сэрэтэр эбэтэр бытаардар.
Искэни сэрэтэргэ
Аны туран, үгүс учуонайдар корица араак ыарыыны сэрэтэр, улаатарыгар, тарҕанарыгар утарылаһар диэн суруйаллар. Бу тума искэн килиэккэлэригэр ангиогенез процеһын тохтотор диэн сабаҕалааһын баар. Бекман научнай-чинчийэр институтун (АХШ) үлэһиттэрэ быһаарбыттарынан, корица састаабыгар киһи организмыгар кутталлаах килиэккэлэр үөскүүллэригэр уонна тарҕаналларыгар мэһэйдиир ураты бэссэстибэлэрдээх (VEGF ингибитордар). Төһө да элбэх учуонай дакаастаабытын иһин, корица араагы бохсор туһата ситэ чинчийиллэ илик диэн этэллэр.
Бактыарыйалары баһыйар
Туһалаах тумабыт үгүс сыстыганнаах ыарыыны эмтиир кыахтааҕын чинчийиилэр туоһулууллар.
Оһоҕоһу, быары, үөһү, тыынар уорганнары сүһүрдэр араас бактыарыйалары (золотистый стафилококк, синегнойная палочка, эшерихия коли, протей, холерный вибрион, о.д.а.) хам баттыыр, хаптатар.
Иммунитеты бөҕөргөтөрүн туһунан үгүстүк суруйаллар, киэҥ эйгэҕэ тарҕаталлар. Кытай специалистара быһааралларынан, корица сүрүн кистэлэҥэ – састаабыгар антиоксидант элбэх. Ол иһин ОРВИ, грипп өрө турбут кэмигэр бу туманы туттар ордук туһалаах дииллэр.
Ырыан баҕалаахтарга
Корица киһи организмыгар бэссэстибэ атастаһыытын түргэтэтэр. Ол иһин искэ киирбит ас “олохсуйа” хаалбат, эниэргийэҕэ кубулуйар. Саахар переработкатын түргэтэтэр, хааҥҥа глюкоза таһымын сааһылыыр. Аны туран, бу тума ас буһарар уорганнар үлэлэрин эмиэ бэрээдэктиир эбит. Организмҥа мунньуллубут ууну таһаарар, токсиннартан ыраастыыр.
Киһи ньиэрбинэй систиэмэтигэр дьикти утарсыыны оҥорор. Ол курдук, сыта бэрт буолан, аһыах-сиэх баҕаҥ ханнан хаалар эбит. Ол иһин кыра да корицалаах астан түргэнник “тотоҕун”.
Ыйааһыны түһэрэр чэй
Чаанньыкка 2-3 палочка корицаны уган баран, 300-400 мл ууну кутан оргутаҕыт, 15 мүнүүтэ туруора түһэҕит. Сууккаҕа 100 мл чэйи иккитэ-үстэ иһиҥ. Корицаны кофеҕа кутумаҥ, цикорийы кытта булкуйуоххутун сөп.
“Ыраастыыр” коктейль
Корица оһоҕос үлэтин тупсарар, ыйааһыны түһэрэр аналлаах. Судургу утаҕы оҥостуохха сөп. Ол курдук, күөх дьаабылыканы түөркэлиигит, биир ыстакаан кефири кытта булкуйаҕыт, онно ¼ чаайынай ньуоска корицаны эбэҕит. Дьаабылыка элбэх клетчаткалаах буолан, бу утах оһоҕоһу үчүгэйдик ыраастыыр.
Биир күннээх диета
Балтараа лиитирэ кефиргэ 1 чаайынай ньуоска корицаны эбэбит уонна холодильникка ууран кэбиһэбит. Күн устата биирдии ыстакааны иһэбит. Маннык биир күннээх диетаҕа 1,5 кг түһэриэххитин сөп диэн сүбэлииллэр. Арай сарсыҥҥы күнүгэр ырҕаччы аһаамаҥ, диетаҕыт үтүө түмүгүн туора сотуоххут диэн сэрэтэллэр.
Бу ыйааһын түһэрэргэ судургу ньыма куртах, оһоҕос ыарыһахтарга барсыбат.
Тэттик сүбэлэр
Хотуону аһардар
200 мл ууга 1 ч.ньуоска корица бороһуогун эбиҥ уонна 10 мүнүүтэ оргутуҥ. Бу чэйи биирдэ иһэҕит.
Эмтээх ванна
½ ч.ньуоска корица бороһуога, 100 мл миндаль эбэтэр кунжут арыыта, ½ ч. ньуоска ваниль ылаҕыт, барытын холбуугут. Итиэннэ ваннаҕа кутан суунаҕыт. Хаан эргиирин тупсарар, күүс-сэниэ биэрэр туһалаах процедураны дьиэҕитигэр оҥостуҥ.
Үөнү-көйүүрү утары
Таракааннар эбэтэр кымырдаҕастар хорҕойор сирдэригэр корица бороһуогун кутар үчүгэй. Сытын-сымарын сөбүлээбэттэр, куотар аакка түһүөхтэрэ.
Оҕолорго
Аҕам саастаах дьон корицаны тутталлара ордук дииллэр даҕаны, сорох быраастар суруйалларынан, оскуола үөрэнээччилэригэр үтүө өрүтэ эмиэ үгүс. Күҥҥэ икки-үс кымаах туманы аска куттахха, оҕо болҕомтолоох буолар, хараҕар туһалаах. Өйгө тутар дьоҕуру сайыннарар, түргэнник сылайар оҕоҕо күүс-сэниэ, эрчим эбэр. Организм вируска бэриммэт буолар.
Дьахталларга
Бу туманы кыра-кыра аска кута сырыттахха, менструальнай цикл сааһыланар. Дьахтар ыйдааҕыта кэлэр кэмигэр ыарыытын мүлүрүтэр, кыра аайыттан кыыһыра-тымта сылдьыбат буолар.
Саастаах дьоҥҥо
Корицаны инфаркт курдук ыарыыны эрдэттэн сэрэтэр сыаллаах туттуохха сөп. Холестерин таһымын түһэрэр, тромба үөскүүрүн тохтотор. Аска-үөлгэ тиһигин быспакка эбии кута сырыттахха, сүрэх былчыҥнарын бөҕөргөтөр, хаан баттааһынын тупсарар. Артрикка эмиэ туһалаах – ыарыытын мүлүрүтэр, киһи чэпчэкитик хамсанар-имсэнэр буолар. Умнуган, утуйбакка эрэйдэнэр, үгүстүк санаалара түһэр дьоҥҥо абыраллаах.
Грипп уонна тумуу утары
Сылаас ууга корицаны кутан истэххинэ, төбөҥ ыарыыта ааһар, көлөһүнүҥ тахсар, тыынарыҥ чэпчиир, муннуҥ иһэ испитэ тардар. Сэниэ киирэр. Ааспат-арахпат сөтөлү, ангинаны эмтиир күүстээх. Сорох дьон корицаны тиис ыарыытыгар, оннооҕор пульпикка тутталлар.
Буортулаах буолуон сөп...
Биллэн турар, корицанан олус үлүһүйэр сыыһа. Абырыан оннугар “алдьатыа”. Холобур, биир кымаах тума мэйии, харах үлэтин тупсарар, онтон элбэҕи тутуннаххына, сэниэҥ суох буолуо, төбөҥ ыалдьыа.
Сорох дьоҥҥо сөп түбэспэт буолуон эмиэ сөп. Корица састаабыгар кумарин диэн сыттаах бэссэстибэлээх, ол быарга куһаҕан дьайыылаах.
Баттаҕы тупсарар мааскалар
Түһэр буоллаҕына. 1 ч.нь. мэлиллибит корицаны, 2 ост.нь. олива арыытын уонна 2 ост.нь. убаҕас мүөтү булкуйаҕыт. Бу маасканы инчэҕэй баттахха 45 мүн. тутуҥ (сотторунан эбэтэр салапаанынан эринэҕит). Онтон шампунунан суунаҕыт.
Хойуннарарга. Помидору хааһы буолуор диэри илдьиритиҥ. Онно 1 ч.нь. үүнээйи арыытын, 1 ч.нь. мүөтү, 1 ч.нь. корицаны, 1 сымыыты кутаҕыт. Маасканы 20 мүн. тутаҕыт. Онтон шампунунан суунаҕыт, лимоннаах уунан сайҕанаҕыт.
Уһатарга. Биир эриэппэ луугу хааһы буолуор диэри илдьиритэҕит, 4 тиис чесногу, 2 ч.нь. корицаны уонна 1 ньуоска мүөтү эбэҕит. Баттаххытыгар чаас аҥаара тутаҕыт, пленканан эрийэн баран, былаатынан бааныаххытын сөп.
Бу мааскалары туһанар буоллаххытына, баттаххытын фенинэн куурдумаҥ. Үүнээйи эбэтэр олива арыытын касторовай, репейнэй эбэтэр кукуруза арыытынан солбуйуоххутун сөп.
Сонуннар
09.12.2022 | 18:00
Медколледжка волонтер күнүн бэлиэтээтилэр
09.12.2022 | 17:00
«Эдэр уус» күрэх түмүктэннэ
09.12.2022 | 15:00
«Сосновый бор» лааҕыр үлэтин саҕалаата
09.12.2022 | 15:00
Устудьуоннар тутар этэрээттэрэ — куораты тупсарыыга төһүү күүс
09.12.2022 | 13:00
«Сэрии оҕолоро» уопсастыбаннай тэрилтэ кинигэтэ сүрэхтэннэ
09.12.2022 | 11:00
Дьокуускай оскуолаларыгар харантыын биллэрилиннэ
09.12.2022 | 09:00
Ахсынньы 9 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
08.12.2022 | 17:00
Альберт Семенов анал эпэрээссийэ кыттыылаахтарын чугас дьоннорун кытта көрүстэ
08.12.2022 | 15:00
ЫБММ управлениета баҕа өттүнэн баһаары умуруорааччылары наҕараадалаата
08.12.2022 | 13:00
«Аэрофлот» 2023 сыллааҕы субсидиялаах билиэттэри атыылаан эрэр
08.12.2022 | 11:00
Дьиэ кэргэттэри өйөөһүҥҥэ 880 мөл. солк. тахса туһуланна
08.12.2022 | 09:00
Ахсынньы 8 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
07.12.2022 | 17:00
«Герой күнэ» патриотическай ырыа II-с ыччат бэстибээлин гаала-кэнсиэрэ буолар
07.12.2022 | 15:00
Дьокуускайга аһымал кэнсиэр ыытылынна
07.12.2022 | 13:00
Евгений Григорьев тутааччы-хампаанньалар салайааччыларын кытта көрүстэ
07.12.2022 | 11:00
Дьокуускай куораттааҕы Дуума аһымал аахсыйаҕа кытынна
07.12.2022 | 09:00
Ахсынньы 7 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
06.12.2022 | 17:00
«Норуот бүддьүөтэ» куонкурус сүүмэрдээһинигэр кыттыҥ
06.12.2022 | 15:00
Сүөһү аһылыгын тиэйиигэ субсидия көрүллэр
06.12.2022 | 13:00
Саха сирин талааннаах оҕолоро наҕараадаланнылар
Ордук ааҕаллар
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 04.12.2022 | 16:00
Аар Саарынтан алгыстаммыт Күн Сандаара
Кэлиҥҥи сылларга айылҕаттан айдарыылаах, олоххо ураты көрүүлээх, тарбахтарыгар талааннаах, илиилэринэн илбийэн эмтиир сахалыы эмчиттэри хаһыаппытыгар үгүстүк сырдатан кэллибит. Бүгүн мин биир дойдулаахпын, алгысчыт, сахалыы эмчит Саргылаана Винокурова-Күн Сандаараны билиһиннэриэхпин баҕарабын. Күн Сандаара Нам улууһун Салбаҥ нэһилиэгиттэн төрүттээх. Ол гынан баран өр сылларга Сунтаарга олорбут буолан, Сунтаарын ордук чугастык саныыр. Кулгаахпар...
Сытыы муннук | 01.12.2022 | 12:03
Ийэ айманар сүрэҕин туох уоскутуой...
Билиҥҥи балаһыанньаҕа, билиҥҥи судургута суох кэмҥэ оҕотун байыаннай дьайыыга атаарбыт ийэлэрдиин кэпсэтэртэн ордук ыарахан суох. Кинилэр куоластара титириирэ, харахтарын уутун кистээн туора соттоллоро, оҕолорун тустарыгар күүстээх, тулуурдаах буола сатыыллара киһини өссө уйадытар, уоскутар тылы булбакка мух-мах бараҕын. Бу сырыыга оҕолорун атаарбыт, кэтэһэр, эрэнэр икки ийэни кытта харах уулаах кэпсэтиибин ааҕааччыларбар...
Дьон | 08.12.2022 | 09:00
Рево Алексеев: «Саха киһитэ ыра сатыа суохтаах!»
Орто саастаах дьон үлэттэн сылайдаҕына, хаһан биэнсийэҕэ тахсабыт диэн өрө тыыналлар. Оттон бүгүҥҥү ыалдьыппыт Рево Захарович Алексеев 85 хаарыгар үктэнэн да баран күн бүгүҥҥэ диэри мууһура үлүйбүт киһини быыһыырга олоҕун анаабыт үлэтигэр — Дьокуускайдааҕы научнай-чинчийэр кииҥҥэ түбүгүрэ сылдьар. Бэйэтин сааһыгар лаппа эдэрчи көрүҥнээх, саастаах киһи диэтэххэ, үчүгэйдик көрөр-истэр, сорох кырдьаҕас...
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МБУ Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Бу сыл сэтинньи 17 күнүгэр Российскай Федерация уонна Саха Республикатын биллэр государственнай, политическай уонна общественнай деятеля, Саха Республикатын Бастакы Президенэ, СР Бочуоттаах олохтооҕо Михаил Ефимович Николаев төрөөбүтэ 85 сааһыгар аналлаах Тиит-Арыы нэһилиэгин Чкалов сэлиэнньэтигэр олохтоох библиотека көҕүлээһининэн “Николаевскай ааҕыылар” научнай-практическай конференция буолан ааста. Ааҕыыларга И.А.Федоров аатынан III Малдьаҕар ситэтэ суох уопсай үөрэхтээһин оскуолатын үөрэнээччилэрэ кытыннылар.
Дьүллүүр сүбэҕэ киирдилэр:
Самсонова Туйаара Прокопьевна – саха тылын уонна литературатын учуутала.
Белых Галина Ивановна – нэһилиэкпит кыраайы үөрэтээччитэ.
Степанова Раиса Семеновна – олохтоох библиотека кылаабынай библиотекара.
Аан бастаан сүдү киһибит Михаил Ефимович оҕо сааһын, эдэр кэмнэрин туһунан дакылааты аахта Лукина Вероника, 5 кылаас үөрэнээччитэ (сал. Павлова С.В.).
Сэбиэскэй кэмҥэ саха норуотун биир улахан айымньыта Олонхо сүтэ быһыытыйбыта, онтон республикабыт атын таһымҥа тахсан, көҥүл тыынаммыт саха норуотун сүдү айымньыта Олонхо тиллэн, Франция курдук атын государствоҕа тиийэн кырачаан Мира Самырова олонхолоон доллоһуппутун атын омук дьоно олус сэргээбиттэрэ. “М.Е.Николаев уонна Олоҥхо” дакылааты 8 кылаас үөрэнээччитэ Касьянов Святослав (сал. Архипова Р.Е.) иһитиннэрдэ.
Сэбиэскэй Союз ыһыллан, иэмэ-дьаама биллибэт, туох баар салаа барыта айгыраабыт, ыһыллыбыт ыарахан күнүгэр биһиги Сахабыт сиригэр үөрэх салаатын оннунан тутан хаалларбыппыт таһынан, өссө балысхан сайдыы аартыгар киирбиппит. Михаил Ефимович сахатын норуотун сайдарын, атын омуктартан хаалсыбакка бэйэбит миэстэбитин хайдах булуохпутун сөбүн толкуйдуур эбит. Ол иһин үөрэх боппуруоһугар олус улахан болҕомтотун уурбута. Старостин Айан, 7 кылаас үөрэнээччитэ (сал. Павлова С.В.) суруйбут “Вклад в образование” дакылаатын иһиттибит.
Михаил Ефимович Николаев, биһиги республикабыт бастакы Президена, наһаа мындыр, бөлүһүөктүү толкуйдаах буолан, урукку саха чулуу интеллигенцията: А.Е.Кулаковскай-Өксөкүлээх Өлөксөй, В.В.Никифоров-Күлүмнүүр, Г.В.Ксенофонтов, М.К.Аммосов, П.А.Ойуунускай норуоту үөрэхтииргэ баҕарбыт баҕа санааларын, сырдык ыраларын толорууга улахан кылаатын киллэрбит салайааччыбыт буолар. Кини далааһына киэҥэ, үрдүгэ бэрт буолан, чопчу үөрэхтээһини инники күөҥҥэ туппута, ол өлгөм үнүгэстэрэ чэлгийэн тахса тураллар. Үөрэхтээһин туһунан биһиэхэ салгыы аахта “Качество жизни – в качестве образования” Рафаилова Күннэй, 9 кылаас үөрэнээччитэ (сал. Старостина А.А.).
Киһиэхэ бастакы олугу уурааччы, иитэр-үөрэтэр, такыйан таһаарааччы биһиги дьиэ кэргэммит буолар. Бу хайысхаҕа Михаил Ефимович эмиэ олус улахан үлэни ыыппыта. Бу дьиэ кэргэн хайысха үлэтигэр сүрүн олугу биһиги биир дойдулаахтарбытын, саха норуотун ытык ыалын Ксенофонтовтар дьиэ кэргэннэрин олохторун, оҕону иитиилэрин ылбыта. Касьянов Виталий 9 кылаас үөрэнээччитэ (сал. Старостина А.А.) “Здоровая семья-здоровое будущее” диэн докладынан кыттынна.
М.Е.Николаев болҕомтотун өссө биир сүрүн хайысхатын норуот чөл туруктаах буоларга уурбута. “Здоровый образ жизни как условие успеха в будущем” диэн дакылааты аахта 7 кылаас үөрэнээччитэ Архипов Тимур (сал. Архипов И.Л.).
20 үйэҕэ улахан омук Россия улаҕатыгар олорор аҕыйах ахсааннаах омуктарга, ол иһигэр саха норуотугар, быһаарыылаах кэмнэр тосхойон ааспыттара.
Бастакытыгар Максим Аммосов, Платон Ойуунускай, Исидор Барахов сатабыллаах туруорсууларынан сахаларга автономия ситиһиллибитэ – өрөспүүбүлүкэ буолбуппут.
Онтон 90-сылларга Михаил Николаев салайан-дьаһайан, бүттүүн Россия дойду салалтатын кытта эн-мин дэсиһэн, Саха Республикатын боломуочуйатын быдан кэҥэтэн уонна билиннэрэн, “судаарыстыбаннаһы”быдаҥ үрдүк таһымҥа таһаарбыта, “сувереннай республика” буолбуппут. Бу темаҕа Родионов Игорь, 9 кылаас үөрэнээччитэ (сал. Старостина А.А.), “ Мой народ и моя республика” туһунан дакылаат аахта.
Дакылааттар ааҕыллан бүппүттэрин кэннэ билиилэрин чиҥнээри викторина ыытан оҕолору тургутан көрдүм.
“Николаевскай ааҕыылар” үрдүк таһымнаахтык аастылар. Оҕолор, салайааччылар бииргэ үлэлээн олус бэлэмнэммиттэр. Ордук чорботон эдэр учууталы Старостина Анжелика Аркадьевнаны бэлиэтээтибит, элбэх оҕону бэлэмнээн кытыннарбытыгар. Оҕолортон Архипов Тимур практическайыгар бэйэтин дьиэ кэргэнин олоҕор олоҕуран суруйбут дакылаатын кэрэхсээтибит уонна үрдүк таһымнаах НПК-ларга кыттарыгар сүбэлээтибит.
Михаил Ефимович Николаев Саха Республикатын Бастакы Президенин быһыытынан 1991 сылтан чаҕылхайдык, далааһыннаахтык үлэлээн барбыта. Кини 20 сыл төрөөбүт сахатын сирин сайдыы саҥа таһымыгар таһаарыыга туох баар күүһүн-уоҕун, билиитин-көрүүтүн ууран үлэлээбитэ. Онон оҕолор биһиги биир дойдулаахпыт сахалар төлкөбүт түөрэҕин табыгастаахтык төрүттээбит Саха Республикатын Аан Дарханын – Бастакы Презиленин Михаил Ефимович Николаевка аналлаах научнай-практическай конференцияҕа кыттан, Ытык киһибитин ытыктыыллара, сүгүрүйэллэрэ, киэн туттуулара күүһүрэр.
Чкалов сэл. олохтоох библиотекатын кыл.библиотекара Степанова Р.С.
Поделиться:
Похожие записи
Конкурс ораторов «Миром правит Слово»
Комментариев нет | Мар 10, 2022
Библиотечные уроки
Комментариев нет | Окт 25, 2013
Вечер в литературном музее
Комментариев нет | Май 25, 2015
Детская академия права начала учебный год. (4 фото)
Комментариев нет | Ноя 3, 2010
Добавить комментарий
Отменить ответ
Ваш адрес email не будет опубликован. Обязательные поля помечены *
Комментарий:*
Имя:*
Email:*
Сайт:
Δ
Этот сайт использует Akismet для борьбы со спамом. Узнайте, как обрабатываются ваши данные комментариев.
Электронные ресурсы
Электронный каталог
Библиопоиск «Илим»
Каталог Интернет-ресурсов
Библиографические пособия
Хангаласский улус (1993 — июнь 2005 г.)
Наслега
Олонхо Хангаласского улуса
Биобиблиографические указатели
Первый Президент Республики Саха (Якутия) (1962 — авг. 2017 гг.)
Учёные
Писатели
Краеведы
Тыгын
Мультимедийные издания
Даты
Календарь знаменательных и памятных дат на 2020 г.
Памятные даты и события года
Виртуальные книжные выставки
МБА и Электронная доставка документов (ЭДД)
Поиск по сайту
Архивные записи
Архивные записи Выберите месяц Ноябрь 2022 (66) Октябрь 2022 (34) Сентябрь 2022 (21) Август 2022 (9) Июль 2022 (12) Июнь 2022 (26) Май 2022 (36) Апрель 2022 (38) Март 2022 (45) Февраль 2022 (44) Январь 2022 (39) Декабрь 2021 (80) Ноябрь 2021 (48) Октябрь 2021 (21) Сентябрь 2021 (20) Август 2021 (17) Июнь 2021 (21) Май 2021 (36) Апрель 2021 (40) Март 2021 (35) Февраль 2021 (33) Январь 2021 (24) Декабрь 2020 (56) Ноябрь 2020 (14) Октябрь 2020 (19) Сентябрь 2020 (10) Август 2020 (4) Июль 2020 (1) Июнь 2020 (10) Май 2020 (30) Апрель 2020 (29) Март 2020 (12) Январь 2020 (4) Декабрь 2019 (18) Ноябрь 2019 (16) Октябрь 2019 (12) Сентябрь 2019 (8) Июнь 2019 (3) Май 2019 (12) Апрель 2019 (12) Март 2019 (9) Февраль 2019 (9) Январь 2019 (7) Декабрь 2018 (8) Ноябрь 2018 (17) Октябрь 2018 (31) Сентябрь 2018 (11) Август 2018 (1) Июнь 2018 (2) Май 2018 (6) Апрель 2018 (4) Март 2018 (11) Июнь 2017 (1) Май 2017 (5) Март 2017 (5) Декабрь 2016 (9) Ноябрь 2016 (1) Октябрь 2016 (1) Март 2016 (2) Февраль 2016 (2) Январь 2016 (2) Ноябрь 2015 (1) Октябрь 2015 (1) Май 2015 (1) Февраль 2015 (2) Январь 2015 (1) Ноябрь 2014 (2) Октябрь 2014 (1) Май 2014 (1) Ноябрь 2013 (1) Октябрь 2013 (13) Июнь 2013 (4) Май 2013 (1) Март 2013 (1) Февраль 2013 (1) Июнь 2012 (4) Май 2012 (21) Апрель 2012 (1) Март 2012 (2) Февраль 2012 (1) Декабрь 2011 (4) Июнь 2011 (3) Май 2011 (1) Апрель 2011 (2) Март 2011 (4) Февраль 2011 (13) Январь 2011 (1) Ноябрь 2010 (2) Май 2010 (3) Апрель 2010 (6) Февраль 2010 (24) Январь 2010 (7) Декабрь 2009 (18) Ноябрь 2009 (3) Октябрь 2009 (1) Сентябрь 2009 (71) Июнь 2009 (95)
Мы в соцсетях
youtube
vkontakte
telegram
Войти
Имя пользователя или email
Пароль
Запомнить меня
Войти
Регистрация
Забыли пароль?
Все права защищены. Полное или частичное копирование материалов запрещено, при согласованном использовании материалов необходима ссылка на ресурс. © 2022 Xang-Biblio.Ru.
WordPress Lessons
Мы используем cookie-файлы для наилучшего представления нашего сайта. Продолжая использовать этот сайт, вы соглашаетесь с использованием cookie-файлов.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Саха Республикатын норуотун маастара, биллэр тимир, көмүс ууһа Петухов Гаврил Гаврильевич төрөөбүтэ 70 сылыгар аналлаах «Тарбах талаана — өй өрөгөйө» ахтыы киэһэтэ муус устар 7 күнүгэр, В.В. Никифоров-Күлүмнүүр аатынан «Тойон Мүрү» култуура дыбарыаһыгар буолла.
Гаврил Гаврильевич айар улэтин көрдөрөр быыстапка турда. Быыстапкаҕа үрүҥ, кыһыл көмүстэн элбэх киэргэллэр, тайах муоһуттан кыыннаах, уктаах саха быһахтара, аан дойдуга аатырбыт Чыҥыс Хаан төрөөбүтэ 845 сылыгар, Монголия государствота тэриллибитэ 800 сылыгар анаан оҥорбут шедевр батыйата дьон сэҥээриитин ылла. Ахтыы киэһэтин ыпсаран-хопсорон, олус истиҥник ыытта култуурабыт бэтэрээнэ, Гаврил Гаврильевиһы кытта тэҥҥэ алтыспыт Мария Дмитриевна Макеева. Ахтыыны оҥордулар кини бииргэ төрөөбүттэрэ Петр Гаврильевич, Семен Гаврильевич, Виктория Гаврильевна, аймахтара Прасковья Степановна Крылова, оҕо сааһын доҕоро Петр Сергеевич Нафанаилов, бииргэ үлэлээбит, араас быыстапкаларга тэҥҥэ сылдьыспыт Прокопий Михайлович Колодезников, Роман Ильич Готовцев, культура бэтэрээнэ Мария Захаровна Сивцева, культура управлениетын начальнига Иннокентий Иннокентьевич Аммосов, ыала Мария Михайловна Петухова. 2011 с. НВК Саха Технополис биэриитигэр биир дойдулаахпыт Александр Лебедев устубут биэриитин көрдүбүт. Ыллам ырыатын бэлэхтээтэ Константин Слепцов. О5олоро Ньурбаттан, Булууттэн, Дьокуускай куораттан кэлэн кыттыыны ыллылар, тэрийистилэр. Гаврил Гаврильевич Петухов көмүс, тимир ууһун быһыытынан республикаҕа бэйэтин кэмигэр биир бастакылара этэ.
Биһиги улууспутугар маннык биир сүдү киһи, улахан уус олорбут олоҕун үйэтитэргэ өссө да үлэлэһиэхпит.
Поделиться
Печать
WhatsApp
Instagram
Facebook
Похожее
Версия для слабовидящих
Translate
Полезные ссылки
Время работы
Пн: 09:00-18:00
Вт: 09:00-18:00
Ср: 09:00-18:00
Чт: 09:00-18:00
Пт: 09:00-18:00
Обед: 13:00-14:00
Сб-вск: Закрыто
Политика конфиденциальности и использования файлов сookie: Этот сайт использует файлы cookie. Продолжая пользоваться этим сайтом, вы соглашаетесь с их использованием.
Дополнительную информацию, в том числе об управлении файлами cookie, можно найти здесь: Политика использования файлов cookie
|
oscar
|
Арассыыйа бырабыыталыстыбатын бэрэссэдээтэлэ Михаил Мишустин физкультураны уонна спорду 2030 сылга диэри сайыннарыы стратегиятын бигэргэттэ. 11 сүрүн хайысхалардаах стратегияҕа Оҕо спордун сылын ыытыы, саҥа спортивнай объектары тутуу уонна тыа сирин үөрэхтээх кадрдарынан хааччыйыы сүрүн соруктар быһыытынан бэлиэтэннилэр.
Сонуннар
03.12.2022 | 18:00
Өбүгэ ситимэ — эр дьон кылаан кыахтарыгар
03.12.2022 | 14:00
«Үлэ кыбаартала» — сайдыы территорията
02.12.2022 | 18:00
Дьокуускай 100 бастыҥ үөрэнээччитигэр стипендия олохтонно
02.12.2022 | 16:00
Тымныы Оҕонньорго баҕа санааларбытын суруйабыт
02.12.2022 | 12:00
Охчуттар мэтээллэри аҕалаллар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 2 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньытааҕы сокуоннар
02.12.2022 | 09:00
Биэнсийэни иккитэ ылыахтара
01.12.2022 | 18:00
Спартакиадаҕа бастыҥнар кыттыахтара
01.12.2022 | 17:00
Арыгы атыытыгар хааччахтааһын киллэриллэр
01.12.2022 | 16:00
Эһиилги былаан — 38 км суол
01.12.2022 | 15:06
Саамай сөптөөх диэн көрөбүн
01.12.2022 | 15:05
Комплекс оҥорор ордук
01.12.2022 | 15:00
Бүгүн саҥа дьыллааҕы харыйа уота сандаарыа
01.12.2022 | 15:00
Субсидия кээмэйэ улаатар
01.12.2022 | 14:00
Кадеттарга – саҥа оскуола
01.12.2022 | 13:00
Саҥа сулууспаҕа эрэл улахан
01.12.2022 | 12:00
Кииннэммит библиотека ситимэ анал бырагырааманы оҥордо
01.12.2022 | 11:00
Ыччаппыт талаанынан сөхтөрдө
01.12.2022 | 10:00
Сэргэх көрсүһүү
Ордук ааҕаллар
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 25.11.2022 | 16:00
Юрий Попов: «Барыта улахан үлэттэн тахсар»
Дьокуускайга Тупсарыы үс сыла биллэриллэн, бу диэн эттэххэ, киин куоракка, чахчы, үтүмэн үлэ ыытылынна, ону олохтоохтор даҕаны бэйэҕит көрө-истэ сылдьаҕыт. Быйыл сайын «Уһук Илиҥҥэ 1000 тиэргэн» федеральнай бырайыагынан Дьокуускай куоракка 75 тиэргэн тупсаран оҥоһулунна. Саамай элбэх эбийиэккэ бэдэрээтчитинэн «Основа» ХЭТ үлэлээтэ. Онон бүгүҥҥү нүөмэрбитигэр бу тэрилтэ эдэр салайааччыта Юрий Поповы...
Сытыы муннук | 01.12.2022 | 12:03
Ийэ айманар сүрэҕин туох уоскутуой...
Билиҥҥи балаһыанньаҕа, билиҥҥи судургута суох кэмҥэ оҕотун байыаннай дьайыыга атаарбыт ийэлэрдиин кэпсэтэртэн ордук ыарахан суох. Кинилэр куоластара титириирэ, харахтарын уутун кистээн туора соттоллоро, оҕолорун тустарыгар күүстээх, тулуурдаах буола сатыыллара киһини өссө уйадытар, уоскутар тылы булбакка мух-мах бараҕын. Бу сырыыга оҕолорун атаарбыт, кэтэһэр, эрэнэр икки ийэни кытта харах уулаах кэпсэтиибин ааҕааччыларбар...
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Арассааданы олордуу, үүннэрии уустук дьыала. Төһө ааҕыллан-суоттаныллан уонна төһө көрүүгэ-истиигэ турарыттан улахан тутулуктаах.
Арассаада тоҕо ыалдьарый?
Арассааданы күн уһуу илигинэ олордубут буоллаххына, эрдэ тыллан, күн сырдыга тиийбэтиттэн ыалдьан өлөр аакка барар. Холобура, биһиги сайыммыт олус итии буолар, инньэ гынан хойут да үүммүт оҕурсубут, помидорбут кэмигэр ас биэрэр. Билигин, тохсунньу ыйга, баклажаны, порей луугу, дьэдьэни ыһыахха сөп. Кинилэр уһун хонуктаах буоланнар, бытааннык ситэллэр.
Сиэмэни хайдах талабыт?
Сиэмэни анал маҕаһыыннартан атыылаһа сатааҥ! Бородуукта маҕаһыыныгар эбэтэр таҥас ырыынагар атыыланар сиэмэлэртэн ааһа туттуҥ.
Хаачыстыбалаах сиэмэлэр чэпчэки сыанаҕа атыыламматара чуолкай.
“Распродажа”, “Акция” диэн суруктары көрүмэҥ. Бу аата сиэмэ болдьоҕо тахсан эрэр.
Сиэмэ атыылаһаргытыгар болҕомтоҕун дьэрэкээн өҥөр-дьүһүнүгэр буолбакка, табаар уонна оҥорон таһаарыы туһунан иһитиннэриигэ хатаа. Сиэмэни ылыах иннинэ суругун-бичигин болҕойон ааҕыҥ.
Куруук биир суортарга эбэтэр биир оҥорон таһаарааччыга охтумаҥ. Тута хас да ааттаах-суоллаах сиэмэни атыылаһан, араас суордун хаачыстыбатын сыаналыаххытын уонна чиэһинэйдик оҥорон таһаарааччыны талыаххытын сөп.
Көннөрү салапааҥҥа, кумааҕыга кутуллубут сиэмэни атыылаһа сатаамаҥ.
Гибрид дуу, суортабай сиэмэ дуу?
Гибрид сиэмэлэри «сиэнчэрдэр” дииллэр. Суорт аатыгар F1 диэн суруктаах буоллаҕына, ол аата бастакы көлүөнэ гибрид-үүнээйитэ дэнэр. Икки уонна онтон элбэх суорду булкуйуу түмүгэ буолар. Маннык сиэмэ биир сыллаах буолар уонна аһа барыта биир тэҥ кээмэйдээх, үрдүк үүнүүлээх, бөдөҥ.
Суорт сиэмэ – өр сыллаах сыралаах үлэ түмүгэ. Суортабай сиэмэ хас эмэ сыллар тухары үүннэриллибит, үчүгэйдик үөрэтиллибит.
Дражеламмыт сиэмэ – кэнники сылларга атыыга хамаҕытык таҕыста. Сыаната боростуойтан икки бүк ыарахан. Бу ыарыыттан көмүскүүр, харыстыыр эттиктэринэн бүрүллүбүт сиэмэ. Ордук моркуоп, томат, салаат, петрушка уо.д.а. үүнээйи сиэмэтин дражелыыллар. Саамай интэриэһинэйэ диэн, маннык сиэмэ улахан ууга наадыйбат, буора сииктээх эрэ буоларын ирдиир. Буорун куруук көбүтэр ордук. Бэлиэтээн эттэххэ, боростуой сиэмэтээҕэр үүнүүнү биэриитэ 10-25% үрдүк.
Саамай бэрэбиэркэлэммит, силигин сиппит, сыалын толорбут сиэмэ – күһүҥҥү үүнүүттэн хомуллубут сиэмэ. Бу ордук сайыҥҥы сибэкки сиэмэлэригэр туһалаах ньыма.
Тэпилииссэни хаһан бэлэмниибит?
Билигин дьон үксэ поликарбонат тэпилииссэни туруорар буолла. Кыһын да, сайын да кини өрүү сылаас, сылаас салгыны киллэрэр, оҕуруоту ыарытыннарбат. Тэпилииссэни олунньу ыйтан саҕалаан хаар кутан буорун сымнатар ордук. Буор сиигирэн араас микроэлеменнарынан элбэтэр. Поликарбонат тэпилииссэни халлаан сылыйдаҕына хаһаайыстыбаннай мыыланан сууйуохтааххыт, оччоҕо сезону ыраас тэпилииссэлээх көрсөҕүт.
Тэпилииссэ буорун сааһыары уларытар наада. Ордук перегной уонна кумах кутуллара көдьүүстээх. Саамай сүрүнэ, буор эрэ буолуо суохтаах. Буор быыл курдук бурҕайа сытар буоллаҕына, састаабын тупсарыахха наада.
«Ленточнай» моркуобу ким олордоруй?
Сорох дьон бэйэлэрэ “ленточнай” оҥороллор. Хайгыыллар. Туалетнай кумааҕыга хойуннарыллыбыт (сгущенай) үүтүнэн сиэмэлэри сыһыарталыыллар, хас да эрээт буолар гына. Хаппытын кэннэ биирдии эрээт тахсарын курдук гына кырыйан, рулон курдук эрийэн уураллар. Саас ону сиигирдэн баран бөскөйбүтүн эрэ олордоллор.
Сүбүөкүлэ туһунан
Сүбүөкүлэни арассааданан олордор ордук. Арассаадаламмыт үүнээйи түргэнник ситэр, сиэмэнэн ыстаххына, сороҕо тахсыбат. Сүбүөкүлэ биир сиэмэттэн биэс тахсар. Ону улаатыннарбакка көһөрүөххэ наада. Саамай куттала, сүбүөкүлэни кыра эрдэҕинэ хап-хара үөн сиир. Ону күн аайы көрөн үөннүөххэ наада.
Арассааданы олордууга уопсай сүбэлэр
Оҕуруот аһын арассаадалыырга билигин арыый да эрдэ курдук. Ол да буоллар быйыл сааспыт эрдэ кэлэн соһуттаҕына, хойутаан да хаалыахпытын сөп.
Маҥнайгытынан, сөптөөх буору бэлэмнээҥ. Саамай үчүгэй уонна иҥэмтэлээх буор – кумахтаах хара буор буккуспута. Эбэтэр, кыахтаах буоллаххытына, араассаадаҕа маҕаһыынтан бэлэм буору атыылаһар ордук. Кыаллыбат түгэнигэр, тэлгэһэбит иһигэр баар перегной буорбутун киллэрэн ириэрэн, марганцовкалаан, итии уулаах туттабыт. Арассаада буорун сиидэлиир хайаан да наада.
Иккиһинэн, сиэмэни батары анньаргытыгар буоргутугар уу үчүгэйдик кутуллар буолуохтаах. Бэлэмнэммит лууҥкалар икки ардылара 3 см кыра буолуо суохтаах.
Үсүһүнэн, арассааданы күн уотугар туруордаххытына, сырылаччы күн сиэн кэбиһэр. Сөбүгэр соҕус сөрүүннээх, арыый күлүктээх сиргэ туруоруҥ.
Төрдүһүнэн, буор температурата дьиэ температуратын кытта ыкса сибээстээх. Аны туран, хас биирдии олордууга аналлаах буордар баалларын үөрэтиҥ. Кумахтаах буор барыларыгар сөп түбэспэт.
Бэсиһинэн, ууну сэрэнэн кутуҥ. Үнүгэс тахса илигинэ уу кутуллубат. Буоргут аһары куурар түгэнигэр, марганцовкалаах уунан ыстаран биэриҥ.
Торфаны туһанааччыга
Уопуттаах оҕуруотчуттар хаптаҕай таблеткалары, баай айылҕа бары уоҕурдууларын сүрдээҕин сэргээн тутталлар. Маҥнай, иһиккит анныгар бэлэм буору кутуоххут иннинэ, бу торфалаах таблетканы уган олбохто оҥоруҥ. Торфа сииги үчүгэйдик оборор уонна олордууну ыарытыннарбат.
Муох
Айылҕа муоҕун маҥнай ыраастыыбыт, оргуйбут ууга чаас аҥаара сытыаран ылабыт. Муох сииги үчүгэйдик тардарынан биллэр уонна салгыны оонньотор. Арассаадаҕыт буора аһары кууран өлөн хаалбатын туһугар, иһиккитигэр муохта кутан биэриҥ. Үөн-көйүүр да тыытыа суоҕа. Өлбүт арассаадаҕа муох эмиэ туһалыыр дииллэр. Аҥаардас муохтаах ууга угаҥҥыт хаттаан силис тартаран ылыаххытын эмиэ сөп. Туһата баһаам!
Сонуннар
28.11.2022 | 17:26
Сунтаардар хотугу дьүкээбил "анныгар"
27.11.2022 | 10:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 28 - ахсынньы 4 күннэригэр
24.11.2022 | 11:00
Саха сирин бастыҥ IT-бырайыактара
23.11.2022 | 17:30
Олоҕун науканы кытта ситимнээн
23.11.2022 | 17:00
Үс игирэ төрөөтө
23.11.2022 | 16:30
Куорат учууталларыгар — саҥа бириэмийэ
23.11.2022 | 16:00
Саамай кэрэ сүөһүнү таллылар
23.11.2022 | 15:56
«Үтүө санаа харыйата» оҕолор баҕа санааларын толорор
23.11.2022 | 15:00
Дьикти быыстапканы көтүтүмэҥ
23.11.2022 | 14:00
Нолуоккун төлөө — холкутук утуй!
23.11.2022 | 13:00
Кыһыҥҥы суоллар аһыллар болдьохторо билиннэ
23.11.2022 | 12:00
Саҥа дьылы — иэһэ суох
23.11.2022 | 11:00
Ыккытын босхо ыытымаҥ
23.11.2022 | 10:00
Дьоҥҥут аатын үйэтитиҥ
23.11.2022 | 09:00
Онлайн төлүөҥ — бириис сүүйүөҥ
23.11.2022 | 08:00
Сийиэскэ 500-тэн тахса дэлэгээт кытынна
20.11.2022 | 09:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 21-27 күннэригэр
19.11.2022 | 16:00
Эҥсиэли хочотугар, Максим Аммосов дойдутугар
18.11.2022 | 09:00
Саҥа саҕахтары арыйан, сонун хайысхалары тутуһан
17.11.2022 | 18:44
Дьиҥ олохтон кэпсээн ааптарын кытта көрсүһүү
Ордук ааҕаллар
Дьон | 19.11.2022 | 18:00
Николай Винокуров: «Дойдубар этэҥҥэ эргиллэн кэллим...»
«Боотур» этэрээт байыастарын ортотугар биһиги биир дойдулаахпыт Алаһыай нэһилиэгиттэн төрүттээх Николай Винокуров баарын истэн, кэпсэтиэхпин баҕардым. Ол эрэн сэһэргэһиибин хайдах-туох саҕалыахпын тобуларбар олус ыарахан этэ. Бу үлэ, үөрэх, сайдыы, тэрээһин туһунан суруйуу, кэпсэтии буолбатах... Бу — олох, дьылҕа, тыын былдьаһыы, өлүү-сүтүү, инники олох иһин охсуһуу туһунан сэһэргэһии. Николай тута хоруйдаабытыгар...
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 20.11.2022 | 11:00
Элэгэнтэй Адамов: «Сиэрдээх өй-санаа төрүт дьарыкка эрэ баар»
Бүгүҥҥү нүөмэргэ Чурапчы улууһун Чакыр нэһилиэгин олохтооҕо Элэгэнтэй Адамовы кытта тыа сирин олоҕун, итэҕэл, уус идэтин, сайдыы, норуот дьылҕатын, кэскилин туһунан сэһэргэстибит. Дьоҕурдаах киһи анаарыыта киэҥэ, этэр тыла оруннааҕа сөхтөрдө.
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Дьокуускай куорат баһылыга Евгений Григорьев дьаһалынан мобилизацияламмыттар дьиэ кэргэттэригэр бу күннэргэ оҕуруот аһынан көмө түҥэтиллиэҕэ.
Ол курдук, хаппыыста, хортуоппуй, моркуоп, луук уонна сүбүөкүлэ набордарын биэриэхтэрэ. Баһылык телеграм-ханаалыгар оҕуруот аһын алтынньы ый устата барыларыгар тиэрдиэхпит диэн эрэннэрдэ.
Оҕуруот аһа барыта куорат таһынааҕы нэһилиэктэргэ үүннэриллибит олохтоох хаһаайыстыбалар бородууксуйалара.
Сонуннар
05.12.2022 | 12:00
Өрөспүүбүлүкэтээҕи саахымат конгреһын кыттыылаахтара кэллилэр
05.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 5 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
03.12.2022 | 18:00
Өбүгэ ситимэ — эр дьон кылаан кыахтарыгар
03.12.2022 | 14:00
«Үлэ кыбаартала» — сайдыы территорията
02.12.2022 | 18:00
Дьокуускай 100 бастыҥ үөрэнээччитигэр стипендия олохтонно
02.12.2022 | 16:00
Тымныы Оҕонньорго баҕа санааларбытын суруйабыт
02.12.2022 | 12:00
Охчуттар мэтээллэри аҕалаллар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 2 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньытааҕы сокуоннар
02.12.2022 | 09:00
Биэнсийэни иккитэ ылыахтара
01.12.2022 | 18:00
Спартакиадаҕа бастыҥнар кыттыахтара
01.12.2022 | 17:00
Арыгы атыытыгар хааччахтааһын киллэриллэр
01.12.2022 | 16:00
Эһиилги былаан — 38 км суол
01.12.2022 | 15:06
Саамай сөптөөх диэн көрөбүн
01.12.2022 | 15:05
Комплекс оҥорор ордук
01.12.2022 | 15:00
Бүгүн саҥа дьыллааҕы харыйа уота сандаарыа
01.12.2022 | 15:00
Субсидия кээмэйэ улаатар
01.12.2022 | 14:00
Кадеттарга – саҥа оскуола
01.12.2022 | 13:00
Саҥа сулууспаҕа эрэл улахан
01.12.2022 | 12:00
Кииннэммит библиотека ситимэ анал бырагырааманы оҥордо
Ордук ааҕаллар
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 25.11.2022 | 16:00
Юрий Попов: «Барыта улахан үлэттэн тахсар»
Дьокуускайга Тупсарыы үс сыла биллэриллэн, бу диэн эттэххэ, киин куоракка, чахчы, үтүмэн үлэ ыытылынна, ону олохтоохтор даҕаны бэйэҕит көрө-истэ сылдьаҕыт. Быйыл сайын «Уһук Илиҥҥэ 1000 тиэргэн» федеральнай бырайыагынан Дьокуускай куоракка 75 тиэргэн тупсаран оҥоһулунна. Саамай элбэх эбийиэккэ бэдэрээтчитинэн «Основа» ХЭТ үлэлээтэ. Онон бүгүҥҥү нүөмэрбитигэр бу тэрилтэ эдэр салайааччыта Юрий Поповы...
Сытыы муннук | 01.12.2022 | 12:03
Ийэ айманар сүрэҕин туох уоскутуой...
Билиҥҥи балаһыанньаҕа, билиҥҥи судургута суох кэмҥэ оҕотун байыаннай дьайыыга атаарбыт ийэлэрдиин кэпсэтэртэн ордук ыарахан суох. Кинилэр куоластара титириирэ, харахтарын уутун кистээн туора соттоллоро, оҕолорун тустарыгар күүстээх, тулуурдаах буола сатыыллара киһини өссө уйадытар, уоскутар тылы булбакка мух-мах бараҕын. Бу сырыыга оҕолорун атаарбыт, кэтэһэр, эрэнэр икки ийэни кытта харах уулаах кэпсэтиибин ааҕааччыларбар...
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Талааннаах суруйааччы Вячеслав Щепоткин «Дуэль алмазных резидентов» диэн кинигэтин уонна Павел Неустроев сахалыы тылбааһын ааҕан баран «олус бэркэ суруллубут да, тылбаастаммыт да» диэн сөбүлээтим. Ааптар бу үлэтигэр Вячеслав Штыров туһунан Александр Матвеев (1995 с. “АЛРОСА” вице-бэрэсидьиэнэ) суруйбут кинигэтиттэн быһа тардан киллэрбит. Биир кинигэҕэ алмаас былдьаһыытын бары өттө кыайан хабыллыбатынан, дьоҥҥо ити киирсии сорох биллибэт өттүн, бэйэм билэрбин, көрүүбүн кэпсиим.
Николаев Горбачевка ультиматума
Мин Сойуус ыһылларын саҕана ССРС норуодунай дьокутаата, ону ааһан ССРС Үрдүкү Сэбиэтин чилиэнэ, сокуону таһаарар комитет хос бэрэссэдээтэлэ буола сылдьан, М.С. Горбачев уонна Б.Н. Ельцин отой тапсыбаттарын, былааһы былдьаһалларын, сурах хоту буолбакка, илэ көрө-билэ сылдьыбыт туоһу буолабын. 1991 с. саас-сайын Горбачев Ельцин былааһын мөлтөтөөрү, саҥа Сойууһунай дуогабар бырайыагын оҥотторор. Ол дуогабар бырайыагын быһыытынан автономнай өрөспүүбүлүкэлэр бырааптара Сойууһунай өрөспүүбүлүкэлэр бырааптарын кытта тэҥнэһэ түһэр уонна ССРС тэриллэр дуогабарыгар илии баттаһар быраап ылаллар. Автономиялар бырааптара түһээн да баттаппатах буола кэҥиир уонна сүбэрэнитиэттэрэ үөскээн тахсар. Ельцин илии баттаһартан туттунар. Кини илин былдьаһан, Арассыыйа сүбэрэнитиэтин ылыннара охсор. Ити кэннэ атын Сойууһунай уонна автономнай өрөспүүбүлүкэлэр сүбэрэнитиэттэрин ылар “парааттарын” уотун сахпыта. Ону ааһан, Ельцин Арассыыйа сокуоннара ССРС сокуоннарынааҕар үрдүк юридическай күүстээхтэрин, баайы-дуолу, сир баайын Арассыыйа бас билиитэ диэн биллэрэр ыйааҕы таһаарар.
Ол курдук, М. Е. Николаев, Ельцини кытта кэпсэтиилээх буолан буолуо, 1990 сыл балаҕан ыйын 27 күнүгэр Саха өрөспүүбүүлүкэтин Үрдүкү сэбиэтинэн судаарыстыбаннай сүбэрэнитиэт декларациятын ылларар. Оччолорго «Якуталмаз» холбоһук Сойууска быһа бас бэринэрэ уонна Саха сиригэр, кырдьыгынан этэр буоллахха, «өлүүгүт бу” диэн тугу да биэрбэт этэ. 1991 с. Ельцин Арассыыйа сиртэн хостонор баайын-дуолун түмээри, Евгений Бычков баһылыктаах ГОХРАН тэрийэр. Ельцин анал ыйааҕынан Саха сиригэр алмаастан 20%, көмүстэн 10% бэрдэттэрэр. Ити барыта М.Е. Николаев туруорсуутунан ситиһиллибитэ.
Бу кэмнэ М.Е. Николаев М.Горбачевка “биир да кыраам алмааһы биэрбэппин” диэн ис хоһоонноох сурук ыытар уонна биир түүн иһигэр алмааһын барытын кистиир. Оччолорго Горбачев былааһа өссө да күүстээҕэ. Ити буруйун иһин М.Е. Николаев хаһан баҕарар тутуллар, хаайыллар кутталлааҕа.
Н.Ф. Борисов, З.А. Корнилова үтүөлэрэ
1991 с. М.Е. Николаев Б.Н. Ельцини кытта кэпсэтэн, «Якуталмаз” холбоһук правовой балаһыанньатын уларытан, сабыылаах аахсыйалаах хампаанньа гынарга кистэлэҥ ыйаах таһаарарга кэпсэтэр. Оччотугар хамыыһыйа тэриллиитин боппуруоһа үөскээн тахсар. М.Николаев Саха АССР Арбитражнай суутун бэрэссэдээтэлэ Н.Ф. Борисовы ыҥыран ылан, “хамыыһыйаҕа киллэрэбин, Саха сирин интэриэһин көмүскээ” диир. Хамыыһыйаҕа Борисов, Рудаков, Улин, Зельберг, Бычков о.д.а. киирэллэр. Борисов аахсыйа сокуоннарын үөрэтэн, түүннэри-күннэри толкуйдаан, Арассыыйаны кытта дуогабар түһэрсэр санааҕа кэлэр. Николай Федорович Комдрагмет дьиэтигэр баар Бычков кабинетыгар киирбитэ, Матвеев, Пискунов, Зельберг тоҕо эрэ саҥата суох буолан олороллор эбит. Борисов кэлин билбитэ, “Якуталмааһы” чааһынай хампаанньа оҥороору кэпсэппиттэр эбит. Ону ааһан, хампаанньаны «Алмазы России” эрэ гынарга сүбэлэһэн олороллор эбит. Борисов Саха сирин аахсыйалаах буолуохтаах диэн Матвеевтыын киирсэллэр. Урут Өймөкөөҥҥө Матвеев райком сэкирэтээрэ эрдэҕинэ, Борисов өрөспүүбүлүкэ борокуруорун солбуйааччыта эбит. Аны туран оройуон борокуруора Юрий Поздняков Матвеевка дьиэк (компромат) көрдөөн, Магадааҥҥа диэри батыһа сылдьан, хаартыскаҕа түһэрбит түгэннээх. Дьиҥэр, Н.Ф. Борисов ити сойуолаһыыга сыһыана суох. Уһун тиниктэһии кэнниттэн хампаанньаны, Саха сирин киллэрэн туран, «АЛРОСА» (Алмазы-России-Саха) диэн ааттыыр буолбуттар.
Борисов арбитражнай суукка үлэлиир буолан, приватизация хампаанньата барыахтааҕын сэрэйэр эбит. Ол иһин, маладьыаһыҥ баара, ону күөйэ үлэлиэххэ наада диэн сорук туруорунар. Маҥнай утаа Саха сирин миниистэрдэрэ Москубаҕа көһөн тиийэн, 30 пууннаах дуогабар барылын онорбуттарын, Гайдар сирэн “быраактаан” кэбиһэр. Бу кэмҥэ РФ дьокутаата З.А. Корнилова кэлэн кыттыһан, дуогабар экэнэмиичэскэй төрдүн оҥорорго көмөлөһөн, үлэ күүһүрэ түһэр. Дьэ, ону көрөн, Николаев миниистирдэрин төттөрү дойдуларыгар ыытар, Борисовы уонна Корнилованы хаалларар.
Дьэ, кытаанах киирсии бырыһыан тыырсыытыгар тахсар. Тиһэҕэр Саха сирэ — 32 %, Россия — 32 %, үлэ кэлэктиибэ — 27 %, онтон ордугун эмиэ улахан ылахтаһыы кэнниттэн 8 % оройуоннар ылаллар. Онтон 2 %-ны Ф.С. Тумусов салайааччылаах «САПИ-га” биэрэргэ быһаараллар. Хамыыһыйа үлэтин түмүгүнэн, 1992 с. Ельцин “АЛРОСА-ны” тэрийэр сабыылаах ыйааҕа тахсар. Хас да сыл буолан баран, “САПИ” үлэтэ өрөспүүбүлүкэҕэ көдьүүһэ мөлтөх буолан, Николаев М.Е. сорудаҕынан РФ Үрдүкү суутугар кыттаммын, “САПИ”-тан 2%-нын өрөспүүбүлүкэ бүддьүөтүн иһинэн барар гына оҥотторбуппут.
Алмаас былдьаһыыта кэлин даҕаны салҕанан бара турбута. Ити дуогабар кэннэ тута 1993 с. Е.Бычков уонна А.Козленок диэн дьон “Голден АДА” диэн тэрилтэнэн, кырыыламматах алмааһы кистээн Израильга атыылаабыттара биллэн, дьыалаламмыттара. Суот-учуот суох кэмигэр, алмааһы суортаабакка, каратын быһаарбакка, ыйаабакка Гохраҥҥа мөһөөччүгүнэн аҕалан ууран атыылаабыттар эбит. Кинигэҕэ Штыров уонна Матвеев онно улахан утарсыы оҥорбуттара кэпсэнэр. Тоҕо эрэ «Союзалмаз» холбоһук салайааччыта В.Рудаков Израильга алмааһы ыытарга көҥүллээн илии баттаабыт курдук суруллубут. Кини илии баттааһына суох В.Черномырдин хайдах да илии баттыа суохтаах эбит дэнэр. Бычков уонна Козленок уорбуттара силиэстийэҕэ дакаастанан, сууттанан, кыра болдьоххо хаайыллан баран, билигин кыраныысса таһыгар куотан олороллор.
Арыый да кэлин соҕус М.Е. Николаев миигин ыҥыран ылан, «Москубаҕа баран үчүгэй юристары булан, «АЛРОСА-ны» көмүскүүр бырааптанарга быһаарыы түмүгүн (правовой заключение) суруттаран аҕал» диэн соруйбута. Москубаҕа тиийэн, уруккута ССРС Миниистирдэрин Сэбиэтин быраапка управлениетын начаалынньыга, Аан дойдутааҕы суут судьуйата, Госдуума дьокутаата буола сылдьыбыт, бэрэпиэссэр, юридическай билим дуоктара С.В. Запольскайы, ССРС юстициятын миниистирэ, ССРС норуодунай дьокутаата буола сылдьыбыт, бэрэпиэссэр, юридическай билим дуоктара С.И. Лущиковы, РСФСР Үрдүкү Сэбиэтин быраапка управлениетын начаалынньыга, РСФСР норуодунай дьокутаата буола сылдьыбыт, бэрэпиэссэр , юридическай билим дуоктара В.Б. Исаковы булаттаан, икки ый курдук үлэлээн, 200 тахса сирэйдээх түмүк суруйтаран, суос-соҕотох эксэмпилээри М.Е. Николаевка биэрбитим. Ону бырабыыталыстыба бэрэссэдээтэлэ В.М. Власовка биэрбитэ. Кэлин «АЛРОСА-ны» былдьаһыыга ол түмүк улаханнык көмөлөспүтэ диэхпин сөп.
Айдааннаах бэрэсидьиэн быыбара
Алмааһы былдьаһыы үһүс түһүмэҕэ 2001 с. Саха сирин бэрэсидьиэнин быыбарыгар буолбута дии саныыбын. М.Е. Николаев Ельцины кытта элбэхтик алтыспыт буолан, Саха сирин бас билиитэ диэн быраап иһин-таһын бэркэ билэр этэ. Бас билиитэ суох дойду, дойду буолбат… Бас билии маҥнай «достояние» дэнэр этэ. 1992 с. кулун тутар ыйга федеративнай дуогабар илии баттаһыытыгар Саха сирин дэлэгээссийэтэ ультиматум оҥорон, «достояние» диэни «бас билии”, «өрөспүүбүлүкэни” “судаарыстыба” диэн уларыттаран турар. Кэлин Арассыыйа Төрүт Сокуонун суута өрөспүүбүлүкэлэр судаарыстыба иһигэр судаарыстыба буолбаттар диэн быһаарыынан ол суруйуу суолтатын симэлитэн турар. Николаев бэрэсидьиэнниир кэмигэр алмааһы, гааһы, ньиэби, чоҕу тыыттарбатаҕа. Бас билии боппуруоһугар сүрүн болҕомтону уурара. Баайа-дуола, бас билиитэ суох дойду да, өрөспүүбүлүкэ да кэлин кыамматын билэрэ. Биллэрин курдук, кэлин чох Мечелгэ 42 млрд. солк. атыыламмыта. Билигин ааҕан таһаарбыттара 350 млрд. солк буолар. Чайаанда уонна Талакаан гааһа уонна ньиэбэ “Сургутнефтегазка” босхону эрэ үрдүнэн барбыта. “Якутгазпром” эмиэ кыра сыанаҕа атыыламмыта – өрөспүүбүүлүкэ улахан ночоото буола сылдьар. Ити бөдөҥ хампаанньалартан өрөспүүбүлүкэ улахан көмө ылбакка кэллэ. Соҕотох “АЛРОСА” эрэ оччолортон бүддьүөккэ улаханнык көмөлөһөр.
«Ол иһин, ити быыбарга Николаевы туоратыы үлэтэ барбыта” диэхпин сөп. Оччолорго Бэрэсидьиэн дьаһалтатын быраап-сокуон өттүн мин салайарым. Быыбар кэмигэр Москуба өттүгэр, сүрүннээн, мин уонна Семен Протодьяконов үлэлээбиппит, Дьокуускайга тэрээһин өттүн — Александр Акимов, правовой өттүн Светлана Охлопкова салайбыттара. Бэрэсидьиэҥҥэ турбут хандьыдааттар: Василий Колмогоров, Семен Назаров, Василий Филиппов, Федот Тумусов бары түмсэн киирэн, Николаевы аккаастан диэн көрбүттэрин Михаил Ефимович сөбүлэспэтэҕэ. Оччолорго Арассыыйаҕа саҥа сокуон тахсан, Николаев М.Е. үһүс болдьоххо барар бырааптаммыта. Ол саҥа сокуон быһыытынан Татарстан бэрэсидьиэнэ Шаймиев үһүс болдьоххо талыллыбыта. Саҥа тахсыбыт сокуон өрөспүүбүлүкэ икки болдьоххо эрэ талыллар диир сокуонун кытта утарсара, Федеральнай сокуон баһылыыр диэн өйдөбүл оччолорго киирэ илигэ, онон мөккүһүү тахсыбыта. Инньэ гынан сууттаһан, үс сууту кыайбыппыт. Ону таһынан, Арассыыйа Төрүт Сокуонун суутугар ирдэбил сурук түһэрбиппит. Ону тута буолбакка, быыбар бүппүтүн кэнниттэн көрөн, М.Е.Николаев туһатыгар уураах таһаарбыттара да, туһалаабатаҕа.
Быыбар саҕаланыыта ыытыллыбыт соц-ыйытык түмүгүнэн, Николаев ырааҕынан кыайыан сөбө биллибитэ. Василий Колмогоров Москубаттан көҥүллээх, баҥкыыр Пугачев үбүлээһиннээх кэлбитэ. Николаев быыбардыыр ыстаабын дьэгдьийии эҥин оҥоһулла сылдьыбыта. Колмогоров ыстаабын Г.А. Корнилов салайбыта. Москубаттан анал политтехнологтар кэлэн, Николаев имиджин түһэрэ сатыыр үлэ бөҕөтүн ыыппыттара. Ол сылдьан, Колмогоров уонна Назаров быыбарга кыайар кыахтара суохтарын билэн, Москубаттан силовой структура салайааччылара «ыганнар”, ити хандьыдааттар көҥүл өттүнэн устуммуттара. Тутатына Николаевка “бэрэсидьиэн буолар түбэлтэҕэр алмаастан кэлэр харчыгын былдьыыбыт эбэтэр Федерация Сэбиэтигэр бэрэссэдээтэли солбуйааччы дуоһунаһын биэрэбит” диэн ыкпыттар диэн сабаҕа баар. М.Е. Николаевтан “бэйэҥ оннугар кими көрөҕүн” диэн ыйыппыттар.
Улахан толкуй кэнниттэн буолуо, В.А. Штыровка тохтуур. В.П. Ноговицын биһикки “Тыгын Дархаҥҥа” баар анал хоһугар кэпсэтиигэ: «Штыров бырамыысыланнас өттүн кыайыа, онтон сахатын духуобунаһын өттүн кыайыа суоҕа», — диэн этэн көрбүппүт. Николаев “Акимовы уонна Назаровы хаалларыам буоллаҕа дии” диэбитэ. Москубаттан Киин быыбардыыр хамыыһыйаттан Е.П. Ищенко диэн бэрэпиэссэр, юридическай билим дуоктара кэлэ сылдьара. Кини Николаев “АЛРОСА” бэрэсидьиэнэ В.А. Штыровка тохтообутун Москубаҕа КБК-ка биллэрэ охсор, анарааҥылар тута үөһэ тиэрдэллэр. Штыров бэрэсидьиэнниэн баҕарбат этэ, ол кэмҥэ Болгарияҕа сылдьара. Ыҥыран аҕалан, А.Кудриҥҥа киллэрэн кэпсэтиннэрбиттэрин аккаастыыр. Онтон салгыы кэпсэтиигэ Штыров “быыбары ааһарым ыарахан буолуо, М.Е. Николаев бэйэтинэн көмөлөстүн” диэн усулуобуйа туруорар. Дьэ, ол иһин Николаев көмөлөһөр. Акимов биһиккини Бүлүү бөлөх улуустарынан, Кэбээйинэн, Чурапчынан ыытар.
Улуустарга “тоҕо Штырову өйөөтүгүт” диэн мөҕүү-этии бөҕө, дьон үксэ Тумусовка ыалдьар этэ. Быыбар түмүгүнэн Штыров В.А. бэрт кыранан кыайан тахсыбыта. Ити курдук, Москуба Штыровы “АЛРОСА-тан” ылан кэбиһэр, Николаевы бэрэсидьиэниттэн ууратан, Москубаҕа Федерация Сэбиэтигэр олордор. Өскөтүн Ельцин 1999 с. бүтүүтэ уурайбатаҕа буоллар, атын хартыына буолуон сөбө эбитэ буолуо…
Оттон ол айдааннаах быыбар туһунан С.В. Запольскай «Хроника одного избирательного скандала» диэн кинигэ таһааран турар.
Макар ЯКОВЛЕВ,
1998-2010 сс. Бэрэсидьиэн дьаһалтатын салааччытын солбуйааччыта, маҥнайгы бэрэсидьиэн сүрүннүүр көмөлөһөөччүтэ.
«Туймаада» хаһыат
http://tuymaada.ru/almaas-bylda%d2%bbyytyn-tu%d2%bbunan-aa%d2%95an-baran/
Автор Nik BaraОпубликовано 06.02.2022 06.02.2022 Рубрики Республика Саха, Сахалыы, События и людиМетки alrosa, diamond, gorbachov, nikolaev, sakha, shtyrov, yakut, yakutia, yakutsk, yeltsin, алмазы, алроса, выборы, горбачев, ельцин, россия, саха, штыров, якут, якутия, якутск, アルローサ, サハ, ダイヤモンド, ニコラエフ, ヤクーチャ, ヤクーツク, ヤクート
Добавить комментарий Отменить ответ
Ваш адрес email не будет опубликован. Обязательные поля помечены *
Комментарий *
Имя *
Email *
Сайт
Δ
Этот сайт использует Akismet для борьбы со спамом. Узнайте, как обрабатываются ваши данные комментариев.
|
oscar
|
Мин билигин 72 сааспын туолбут киһи суруйабын. Мин эмиэ эһиги курдук эдэр сэнэх этим. Бу билигин уҥуох-тирии буолан олорорбун. Һы, буолар да эбит.. Сыл-хонук ааһара түргэнин! Кырдьан олоруом диэн өйбөр оҕустаран да көрбөт этим. Мин диэтэх киһи ону баардыылыам дуо? Киирэн-тахсан, орой мэник уол оҕото этим. edersaas.ru
“Мин да ыһыахтары кэрийэр, мүһэ сүүйэр, таас көтөҕөр күннэрдээх этим ээ” диэн санаатахпына эмэхтийбит сүрэхпэр туох эрэ уот кыыма күөдьүйээт оргууй умуллан им баран хаалаахтыыр. Харахпын симэн, ааспыты саныырым кэнники кэмҥэ элбээтэ. Олоҕум кэрчиктэрэ хаартыскалары ылан уурталыыр курдук. Бу манна мин 19 саастаах соноҕос обургу алааһы кыйа бу сүүрэн иһэбин. Үрдүбэр миигин кытта элиэ тэҥҥэ »Бу баарбын! Мин эн курдук көҥүл күөх халлаан иччитэ!” диэбиттии сырсар, кистиир, элиэтиир… Ок-сиэ! Астык даҕаны, бэл сүрэҕим тэбиитэ күүһүрдэ!
Саатар биирдэ эдэр-сэнэх эрдэҕинээҕи салгыны иҕэрийбит киһи баар ини. Оо, абаккам эбит доҕоттор! Ол эрэн тугу кэмсиниэхпиний? Олох олордохпут. Мин эмиэ киһи курдук таптаабытым ээ. Чэ кэпсиим.. Билигин да долгуйабын ол күнү санаатахпына. Төһө да саас ыллар киһи санаатынан куруук эдэр. Таптыыр сүрэх кырдьар диэни билиммэт эбит. Бэйи хаҋдах этэй…
Саас этэ. Мин Дьокуускайтан тыаҕа бултуу тахсыбытым. Эр киһи барыта куска иирэр кэмэ этэ. Мин эмиэ онтон ордуом дуо? Эр киһи буоламмын, дьэ, биир күн оҥостон доҕотторбунаан кустуу барар буоллубут. Былыргы биир уостаах, биһиги саҕана ол былыргы аатырыа дуо, билигин эһиэхэ былыргы, саабын сүгэн, икки атаспын кытары соҕуруу үрэххэ айаннаатыбыт. Уолаттарым кэпсэтэллэр. Мин тугу эрэ бэйэм испэр толкуйдуу испитим быһыылааҕа. Күн аҥарыттан ордугу хаамаммыт үрэхпитин булбуппут. Мончуук түһэрэн бараммыт, үүтээммитигэр тахсыбыппыт.
Сайын чугаһаабыта биллэрэ, чыычаахтар ыллыыллара, мутукча сыта өссө хойдон сүрэҕи быары сылаанньытара. Сарсыарда ойон тураат, тугум имэ кэйбитэ буолла, чугас алаастары кэрийэ барарга сананным.
Саабын сүгээт, үрэҕи нөҥүөлээн, бастакы алааска түһүүбэр, арай, антах уҥуор кыыс сылдьара көһүннэ. Санаабар, кыыска чугаһаан истэҕим ахсын кини сырдаатар-сырдаан, күн сардаҥата курдат көрүөх курдук этэ. Бу кыраһыабайын, кэрэтин! Оо, онно көрбүккүт буоллар!.. Халлаантан түспүт Айыы кыыһын курдуга. Алаас ортотугар иккиэйэх эрэ көрсүбүт дьон дорооболоһон кэпсэппиппит. Хантан иһэрин туоһулаһабын, торбостор куоппуттарын көрдүү сылдьар үһү. “Мин үрэхтэн бу түстүм, антах торбостор бааллара көстүбэт, аннараа диэки сылдьаллара буолуо”, — диэтим. Чочумча кэпсэтэ түһээт кини төннүбүтэ. Ол күн оннук ааспыта, мин кустуох да баҕам сүтэн үүтэҥҥэ тахсан сыппытым. Сөп буолар куспутун булбуппут. Дьонум дугданы хомуйан, сарсын барыахпыт диэбиттэрин истэн санаам түспүтэ. Санаабар өссө биирдэ ол кыыһы көрбүт киһи диэн баҕалааҕым.
Ол күнү уһун кыһыны быһа санаабытым. Кини нап-нарын бэйэтин суохтуурга дылы этим. “Хайаан даҕаны көрсүөхтээхпин, кэпсэтиэхтээхпин” диэн бэйэм бэйэбэр андаҕайбытым.
Кини – мин бастакы тапталым. Олорбут олоҕум биир саамай тутаах киһитэ. Уол оҕото ол кэнниттэн тылбар турбутум. Кинини көрсүбүтүм. Ол иһин буоллаҕа дии, билигин бу дьиэм иһиттэн куруук минньигэс ас сыта кэлэр, сылаас эйгэ илгийэр. Кинилиин эбээ-эһээ буоламмыт күн бүгүнүгэр дылы олус бэрткэ олорон кэллибит. Төһө даҕаны саас ыллар таптаһар сүрэхтэр куруук эдэрдэр. Бу курдук мин кылгас кэпсээним бүтэр. Таптал туһугар туруулаһыҥ, охсуһуҥ!
Соноҕос.
9
5
Навигация по записям
Ыччат сылын бастыҥнарын ааттаатылар (ХААРТЫСКА)
Үөһээ Бүлүү уола Сергей Шойгуттан наҕараада тутта
Маны ааҕыҥ
Сааһырбыт таптал (кэпсээн)
ОЛОХХО ТАРДЫҺЫЫ
Олох оонньуута (КЭПСЭЭН)
Адьырҕалыын киирсии
Кэпсээн: Дүлүҥ Отуу
Qwerty
Добавить комментарий Отменить ответ
Для отправки комментария вам необходимо авторизоваться.
Уважаемые читатели!
Мы рады вам сообщить, что начал работу новый сайт «Саха Сирэ»!
Полную подборку новостей Якутии и Якутска читаете тут
Сонуннар
Худуоһунньук Сууралдьыма меценат-атыыһыт Ньукулай Кырбаһааҥкын мэтириэтин сүрэхтээтэ
Сонуннар
Cуут бириистэптэрэ мобилизацияламмыт дьон иэстэрин ирдээһини тохтоттулар
Хаартыска/Видео
Ил Дархан саҥа аудио-биэриитэ Волонтер күнүгэр ананна
Сонуннар
Бүлүү улууһугар киһи өлүүлээх суол быһылаана таҕыста
Көр. Аах. Туһан.
16+
Редакция аадырыҺа
677000, Дьокуускай куорат, Орджоникидзе уул., 31 Төлөпүөн: (4112) 42-06-90
E-mail: [email protected], [email protected]
Edersaas.ru саайт сүрүн эрэдээктэрэ Ч. Н. Гаврильев
Тэрийэн таһаарааччылар: «Сахамедиа РИИХ АО». Сибээскэ, информационнай технологияҕа уонна маассабай коммуникацияҕа кэтиир федеральнай сулууспаҕа киирбит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77 — 74960 (25.01.2019)
Edersaas.ru саайт матырыйаалларын толору эбэтэр быһа тардан туһанар түгэҥҥэ булгуччу гиперсыылка ирдэнэр. Хаартыскалары, видео-устуулары, онтон да атын мультимедийнэй матырыйааллары эрэдээксийэттэн суругунан көҥүлэ суох туһанаргыт бобуллар.
|
oscar
|
Геометрия (был.-гириэк. γεωμετρία; γεω/гео = сир, μετρία/метрия = кээмэй) диэн кээмэй, быhыы, фигуралар холоонноох турууларын уонна куйаар майгыларын үөрэтэр математика салаата.
Үс муннуктар холобурдара: 1 — тэҥ өрүттэрдээх, 2 — көнө муннуктардаах, 3 — сыппах муннуктаах
Былыргыттан сайдыбыт Эклид классическай элементарнай геометрията "кэрчик" уонна "эргимтэ" диэн сүрүн өйдөбүллэргэ (объектарга) олоҕурар. Кэрчиктэртэн тураллар "үс муннуктар", "параллелограммнар", "трапециялар" уонна да атын геометрия үөрэтэр объектара. Кинилэр уонна төгүрүктэр тустарынан саҥаттан саҥа теоремалары математиктар 2500 сыл устата арыйдылар уонна кинилэр дьиҥнэрин аксиомаларга уонна быhаарыыларга олоҕуран көрдөрдүлэр.
Соторутааҕыта бу классическай геометрияны байытан, кэрчиктэртэн эбэтэр эргимтэлэртэн турар "траекториялардаах" эккирэтии процестарын үөрэтии саҕаланна. Бу Эклид классическай элементарнай геометриятыгар эрэ олоҕурар саҥа Эккирэтии элементарнай геометриятын cайдыытыгар саха математиктара элбэхтик үлэлэhэллэр (Г.В.Томский, Элементарная геoметрия преследования. - Paris, Editions du JIPTO, 2005).
Геометрия предметаПравить
Геометрия бэйэ- бэйэлэрин кытта сыһыаран, сыһыаран, сыһыаран " ортоку«,» иһигэр «уонна онтон салгыы; тел. тэҥнээһин туһунан өйдөбүллэр, ону таһынан тел. геометрическай эт- хаан уларыппат,» линия киэҥ«,» туох эрэ уһуна суох буолар «дии санаабыттар. Муҥур уһуга суох, эстракцияны, муҥура суох кээмэйин кытары муҥура суох сыһыаны олохтуур. Геометрическай фигуралары туруоруу, кээмэйдэрэ уонна уларыта тутуу киэҥ сыһыанынан быһаарыллар[1].
Дьиҥнээх предметтэри, геометриялары чинчийэн баран, атын предметтэри аралдьытан, ыйааһын, сибэкки курдук, хардарыта туруулаһан көрөр. Ити олохтоох объектар икки ардыларыгар баараҕай объектар уонна биир уустаах объектар дьүүлгэ тахсалларыгар, киэҥ сирдээх- уоттаах объектар икки ардыларыгар киэҥ сыһыаннаһыылартан туоруурга кыаҕы биэрэр. Чуолаан, геометрия икки ардыларынан ырааҕы ырыта көрөр.
|
oscar
|
Бyгyн Аан дойдутаа5ы памятниктар уонна ытык сирдэр кyннэрэ 2015 сыллаахха Саха Сирин Ил Дархан Егор Борисов республиканскай гранын кыайыылаахтара Таатта . . .
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Бүгүн, муус устар 22 күнүгэр, күнүс 2 чаастан Дьокуускай куорат тэрилтэлэрэ уонна олохтоохторо үгэс буолбут субуотунньукка таҕыстылар. Мин буоллаҕына, үлэлиир тэрилтэбиттэн чугас эргин турар сирдэри, быһата, куорат киинигэр турар тэрилтэ үлэһиттэрэ субуотунньукка төһө тахсыбыттарын көрө-истэ, хаартыскаҕа түһэрэ таҕыстым.
Дьэ, тахсаат даҕаны, күрдьэх, сиппиир, куул уонна кыраабыл тутуурдаах олус элбэх дьону көрсө түстүм. Ыйыталаһан билбитим - ОДьКХ үлэһиттэрэ эбит.
ОДьКХ ГУП тэрилтэ үлэһиттэрэ бүттүүн субуотунньукка элбэх буолан таҕыспыттар. Бары иллээхтик, күргүөмүнэн үлэлии, киин куорат уулуссатын ыраастыы туруннулар... Субу курдук бөх-сах кыра-кыралаан хомулуннаҕына, куораппыт биллэ ырааһырыа турдаҕа. Куораппыт күөх сирэмин, хатыҥ мастар анныларынааҕы эргэ сэбирдэхтэри ыраастаатылар, онно мунньуллубут бөҕү-саҕы хомуйдулар.
Элбэх буоллахха, үлэ түргэнник бүтэр. Бөҕү-саҕы барытын куулларга симтилэр. Ил Түмэн дьиэтигэр кэлбитим - үлэһиттэрэ таһырдьа тахсан, хахха күрүөнү наһаа үчүгэйдик сууйа-сото сылдьаллар эбит. Ил Түмэн дьиэтин быылын сото сылдьаллар, наһаа маладьыастар!.. Хонтуора кыргыттара хара үлэттэн эмиэ чаҕыйбаттар. Онтон, 1 нүөмэрдээх Бырабыыталыстыба дьиэтигэр кэлбитим, үлэһиттэр тахсан субу курдук үлэлии-хамныы аҕай сылдьаллар эбит. Бэчээт дьиэтигэр кэлбитим - үлэһиттэр номнуо үлэ бөҕөтүн көрсөн, бөхтөрүн бу курдук куулларга симэн, өрөһөлүү уурбуттар эбит. Бэчээт дьиэтин кэрэ аҥаардара чугастааҕы оптуобус тохтобулун сууйа сылдьаллар. Бэрт сэргэхтик туттан-хаптан, ыраас эйгэ туһугар күүстээх үлэ күөстүү оргуйар. Кыргыттар олус кыһаллан, ол-бу ойуу, сурук буолан ньамайданан хаалбыт тохтобул эркинин ыраастыыллар, сууйаллар. Бэчээт дьиэтин эр дьоно мунньуллубут ууну биир сиргэ сүүрдэргэ туруналлар. Дьиэ анныттан туһата суох буолбут эргэ малы хостоон, бөххө быраҕаллар. Оттон, 2-с нүөмэрдээх Бырабыыталыстыба дьиэтигэр эргийэн тиийдим. Бириэмэбин үчүгэйдик аттарбакка, тахсыбыт дьону түбэһэн көрбөтүм. Ол эрээри, биир үлэһиттэрэ кыһаллан-мүһэллэн киирэр сири маннык сууйа-сото сылдьарын хаартыскаҕа түһэрдим. Салгыы, хааман иһэн "Туймаада" ТРК дьиэтигэр баар Буокса Федерациятын уонна Чааһынай охраннай тэрилтэлэр үлэһиттэрэ күргүөмүнэн, бэйэлэрин сирдэрин-уоттарын хомуйа тахсыбыттарын түбэһэ көрдүм. Тэрилтэлэрин дьиэтигэр сыста сытар газону ыраастаатылар. Хатыҥ эргэ сэбирдэхтэрин хомуйдулар. Хаппыт бадараан оннун сиппийдилэр.
Дьэ, бу курдук, эрдэ биллэриллибитинии, тэрилтэлэр субуотунньук күнүн тутуһан, куораты ырааһырдарга үлэ бөҕөтүн үлэлээтилэр. Ол эрээри, маннык көстүү биир күнүнэн түмүктэнэн хаалыа суохтаах, мантан антах тэрилтэлэр субуотунньугу нэдиэлэ ахсын балаҕан ыйын 30 күнүгэр диэри ыытыахтаахтар.
Санатар буоллахха, хайа тэрилтэ ханнык сири ыраастыырын туһунан дьаһалы салалта өссө 2021 сыл от ыйын 7 күнүгэр таһаарбыта.
Ираида Коркина-Чугдаара
Тарҕат:
Санааҕын суруй
Ааккыт-суолгут
Отправить
Отменить
© 2022 KYYM.RU
«КЫЫМ»
Тэрийэн таһаарааччы: “Ситим” медиа-бөлөх ХЭУо
Сүрүн эрэдээктэр:
М.Г. Дегтярева
Эрэдээксийэ аадырыһа: 677027, Дьокуускай к., Киров уул. 18, В блок, 710 оф.
Аан ситим нүөмэрэ:
+7 (914) 820-09-75
Биллэрии өҥөтө:
+7 (924) 367-01-56, +7 (4112) 34-05-03
Реклама өҥөтө:
+7 (914) 280-11-20, +7 (4112) 42-59-47
E-mail : [email protected]
Сибээс, информационнай технология уонна маассабай коммуникация эйгэтин кэтээн көрөр федеральнай сулууспа 08.05.2019 бэлиэтэммит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77-75678
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Тохсунньуга Дьокуускайга гетман Мазепа биллэҕэ Андрей Войнаровский кэлбит. Таайа Полтава кыргыһыытын кэнниттэн таҥнарыахсытынан биллибитин кэннэ.
Тохсунньу 4 — Нидерланд, Британия уонна Франция Тройственнай сойуус түһэрсэн, күүстээх Испанияны утары куомуннаспыттар. Онтон сылтаан Европаҕа тыҥааһын үөскээбит, сэрии буола сыспыт.
|
oscar
|
Тойон мэкчиргэ эбэтэр тиит мэкчиргэтэ (нууч. ястребиная сова, лат. Surnia ulula) — мэкчиргэлэр кэргэннэригэр, Тиит мэкчиргэтэлэрин ууһугар киирэр тыҥырахтаах көтөр.
|
oscar
|
Sakha-sire.ru саайт сүрүн эрэдээктэрэ Ч. Н. Гаврильев. Сибээскэ, информационнай технологияҕа уонна маассабай коммуникацияҕа кэтиир федеральнай сулууспаҕа киирбит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77-84126.
Тэрийэн таһаарааччы: «Сахамедиа РИИХ АО».
«Саха сирэ» саайт матырыйаалларын толору эбэтэр быһа тардан туһанар түгэҥҥэ булгуччу гиперсыылка ирдэнэр. Хаартыскалары, видео-устуулары, онтон да атын мультимедийнэй матырыйааллары эрэдээксийэттэн суругунан көҥүлэ суох туһанаргыт бобуллар.
|
oscar
|
Sakha-sire.ru саайт сүрүн эрэдээктэрэ Ч. Н. Гаврильев. Сибээскэ, информационнай технологияҕа уонна маассабай коммуникацияҕа кэтиир федеральнай сулууспаҕа киирбит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77-84126.
Тэрийэн таһаарааччы: «Сахамедиа РИИХ АО».
«Саха сирэ» саайт матырыйаалларын толору эбэтэр быһа тардан туһанар түгэҥҥэ булгуччу гиперсыылка ирдэнэр. Хаартыскалары, видео-устуулары, онтон да атын мультимедийнэй матырыйааллары эрэдээксийэттэн суругунан көҥүлэ суох туһанаргыт бобуллар.
|
oscar
|
Соловьёв нэһилиэгэр Дмитрий Васильев аатынан норуот айымньытын сынньалаҥ дьиэтигэр Мырылаттан төрүттээх Варвара Платоновна Семёнова-Байбаралаах Балбаара “Көтүөм этэ күөрэччи, Көҥүл ырыа алгыстаах” диэн кинигэтин сүрэхтэниитэ буолла.
Подробнее: МЫРЫЛАҔА "КӨТҮӨМ ЭТЭ КҮӨРЭЧЧИ, КӨҤҮЛ ЫРЫА АЛГЫСТААХ..." КИНИГЭ СҮРЭХТЭННЭ
Александр Иванов
Опубликовано: 25 декабря 2019
Просмотров: 405
ЧУРАПЧЫГА ИЛ ТҮМЭН ДЬОКУТААТТАРА ОЛОХТООХТОР САНААЛАРЫН ИҺИТТИЛЭР
Ахсынньы 18 күнүгэр Чурапчы улууһун дьаһалтатын аактабай саалатыгар СӨ Ил Түмэн Судаарыстыбаннай Мунньаҕын дьокутааттара Михаил Гуляев, Андрей Находкин, Василий Местников, Семен Никитин нэһилиэнньэни кытта көрүстүлэр. Кинилэри сэргэ улуус баһылыгын э.т. Алексей Ноговицын, улуус дьокутааттарын Сэбиэтин бэрэссэдээтэлэ Афанасий Захаров кытыннылар.
Подробнее: ЧУРАПЧЫГА ИЛ ТҮМЭН ДЬОКУТААТТАРА ОЛОХТООХТОР САНААЛАРЫН ИҺИТТИЛЭР
Александр Иванов
Опубликовано: 18 декабря 2019
Просмотров: 473
ЧУРАПЧЫТААҔЫ «УЛЫБКА» УҺУЙААН ЦИФРОВОЙ ТЕХНОЛОГИЯҔА СИТИҺИИЛЭННЭ
Сэтинньи 24 күнүттэн ахсынньы 14 күнүгэр диэри ыытыллыбыт I Педагогическай Хакатон күрэҕэр чурапчылар ситиһиилээхтик кытыннылар. «Улыбка“ уһуйаан интерактивнай үөрэхтээһин платформатын оҥорон, “Бастыҥ хамаанда” анал аат кыайыылааҕынан ааттанна.
Подробнее: ЧУРАПЧЫТААҔЫ «УЛЫБКА» УҺУЙААН ЦИФРОВОЙ ТЕХНОЛОГИЯҔА СИТИҺИИЛЭННЭ
Александр Иванов
Опубликовано: 18 декабря 2019
Просмотров: 703
ЧУРАПЧЫТААҔЫ ОҔО УСПУОРТ ОСКУОЛАТА 20 СЫЛЫН БЭЛИЭТИИР
Бүгүн, ахсынньы 18 күнүгэр, Чурапчытааҕы оҕо успуорт оскуолатын 20 сыллаах үбүлүөйүн көрсө аһаҕас маастар кылаастар ыытылыннылар. Илин эҥэр Таатта, Мэҥэ Хаҥалас, Уус Алдан улуустарыттан оҕо успуорт оскуолатын дириэктэрдэрэ кэлэн уопут атастаһыыга кытыннылар. Тэрээһин Александр Федотов аатынан успуорт комплексыгар буолла.
Подробнее: ЧУРАПЧЫТААҔЫ ОҔО УСПУОРТ ОСКУОЛАТА 20 СЫЛЫН БЭЛИЭТИИР
Александр Иванов
Опубликовано: 18 декабря 2019
Просмотров: 483
БЭЛИЭ КҮНҮ БОЛДЬОҺО ЧУРАПЧЫГА ХАРЫЙА УОТА САНДААРДА
Москва уобалаһын Можайскай уокурук Бородинскай тыатыгар ахсынньы 13 күнүгэр 20-с Бүтүн Арассыыйа саҥа дьыллааҕы харыйатын эрбии сылдьар буоллахтарына бу күн Чурапчы нэһилиэгин Ленин аатынан киин болуоссатыгар дьэрэкээн харыйа уота сандаара тыкта.
|
oscar
|
[[Саха Сирэ]] тэрилтэлиин сыhыана үчүгэй. NATO Саха [[суверенитет]]ын көмүскүү сатыыр, ону [[Арассыыйа]] утарар.
|
oscar
|
Калинниковтар диэн атыыһыттар Усолка өрүс тардыытыгар туус хостуур буолбуттар. Мантан билигин Соликамскай диэн ааттанар куорат төрүттэммит (Пермскэй кыраай).
|
oscar
|
Арыгы (сорохтор аргы дииллэр) — састаабыгар алкоголь (этиил испиирэ) ботуччу соҕус бырыһыана киирэр утахтар уопсай ааттара. Дьон бу бөлөххө уруккуттан тыыннаах испиири, буокканы, брендилары, бальзамнары, ликёрдары, винограадтан оҥоһуллар кыһыл уонна үрүҥ арыгылары, атын фрукталартан уонна отоннортон оҥоһуллар арыгылары, настойкалары, сороҕор пиибэни киллэрэр.
Арыгы сүрүн уратыта — киһи мэйиитин кылгас кэмҥэ туймаардар, тулалыыр эйгэни атыннык көрөр-билэр оҥорор, холуочук уонна итирик диэн туруктарга киллэрэр. Куруук бу утахтары иһэр дьон бастаан мэйии өттүнэн психологическэй тутулукка киириэхтэрин сөп, ол аата, арыгыта суох буоллахтарына туохтара эрэ тиийбэт, олох соччо үөрдүбэт буолар. Онтон улам эт-хаан өттүнэн тутулуктаах буолуохтарын сөп. Ол аата сааныктарыгар этиил испиирэ олохсуйан, наадалаах эттик буолар. Ол тиийбэт түгэнигэр (арыгы испэтэхтэринэ) арыгыһыт сааныктарын химическэй реакциялара уларыйан, организм барыта эмсэҕэлиир, онон арыгыһыттар ыалдьаллар — «баттаталлар». Маннык дьону бу дьаллыктан эмтиир күчүмэҕэй уонна элбэх үбү эрэйэр.
|
oscar
|
Кулун тутар 25 күнүгэр Михаил Тимофеев 90 сылыгар аналлаах «Ыҥырар музам ымыыта» музыка биэчэригэр ыҥырабыт | Музей музыки и фольклора народов Якутии
Главная
Музей
Документы
История музея
Вакансии
СМИ о нас
Образовательные программы
Издания
COVID-19
Онлайн-запись
Прейскурант цен
Новости
Анонсы
Тематические лекции
Интерактивные экраны
Режим работы
Контакты
Версия для слабовидящих
Видеоэкспонаты
Решаем вместе
Расскажите, как музей может стать лучше? Ждём ваших предложений
Написать
VK
YouTube
Telegram
Фотогалерея»
Посмотреть 3D-тур по музею
Кулун тутар 25 күнүгэр Михаил Тимофеев 90 сылыгар аналлаах «Ыҥырар музам ымыыта» музыка биэчэригэр ыҥырабыт
24 марта 2022
Кулун тутар 25 күнүгэр 15.00 чаастан Саха сирин норуоттарын музыкатын уонна фольклорун түмэлигэр саха народнай поэта, суруйааччы, тылбаасчыт, П.А. Ойуунускай аатынан Судаарыстыбаннай бириэмийэ лауреата, СССР, Россия уонна Саха Сирин суруйааччыларын сойууһун чилиэнэ, САССР культуратын үтүөлээх үлэһитэ Михаил Тимофеев 90 сылыгар аналлаах «Ыҥырар музам ымыыта» музыка биэчэрэ буолуоҕа.
Михаил Елисеевич Тимофеев 1932 сыллаахха Бүлүү улууһун Модут (Бороҕон) нэһилиэгэр төрөөбүтэ. 1953 сыллаахха Бүлүү куорат орто оскуолатын бүтэрэр. СГУ история5а факультетын 1959 сыллаахха ситиһиилээхтик түмүктээн Уус-Алдан улууһугар история учууталынан үлэлээбитэ. Онтон Саха сирин радиокомитетын литературнай-драматическай биэриилэригэр старшай редакторынан үлэлээбитэ. 1961 сылтан Дьокуускайдааҕы кинигэ издательствотыгар старшай редакторынан, уус-уран литература салаатын сэбиэдиссэйинэн үлэлиир.
Хоһоонноро 1957 сылтан са5алаан бэчээккэ тахсыбыттара. 1960 сылга «Маҥнайгы хаар» диэн бастакы хоһооннорун хомуурунньуга тахсыбыта. Михаил Тимофеев хоһоонноругар төрөөбүт Сахатын сирин, ыарахан кэмнэргэ улааппыт сэрии оҕолорун, томороон тымныы кыһыннаах хоту дойдуну сайыннарар ыччаты, тапталы, бэриниилээх буолууну хоhуйара. Оҕолорго аналлаах айымньылара араас кэмҥэ тахсыбыттара: «Хартыыналар», «Умнуллубат оскуолам», «Чооруос дойдута» уо.д.а. хомуурунньуктар.
Михаил Тимофеев М. Джалиль, Т. Шевченко, Т. Сатылганов, Р. Гамзатов уонна да атын Монголия, Тыва, Индия, Япония поэттарын уонна аҕыйах ахсааннаах хотугу норуоттар суруйааччыларын сахалыы тылбаастаабыта. Поэт бэйэтин айымньылара нууччалыы уонна аан дойду араас омуктарын тылларыгар тылбаастаммыттара.
Михаил Елисеевич үгүс хоһоонноро ырыа буолан ылланаллар. Композитор Валерий Кац суруйааччы «Эргиллии» диэн поэматыгар олоҕуран саха музыкатын историятыгар бастакы моноопераны айбыта. Бэс ыйын 17 күнүгэр 2004 сыллаахха СӨ президена В.А. Штыров ыйааҕынан Михаил Тимофеев Саха Өрөспүүбүлүкэтин Өрөгөй ырыатын ааптарынан ананар.
«Ыҥырар музам ымыыта» музыка биэчэригэр Михаил Тимофеев хоһоонноругар айыллыбыт саха норуота уостан түһэрбэккэ ыллыыр истиҥ иэйиилээх ырыаларын ахта-саныы, тэҥҥэ ыллаһа, дуоһуйа сынньана кэлэргитигэр ыҥырабыт!
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Сыллата кулун тутар ый үһүс оптуорунньугар Аан дойдутааҕы социальнай үлэ күнэ бэлиэтэнэр. Бу социальнай үлэһиттэр күннэтэ оҥорор үлэлэрин, кинилэр дьон туһугар түбүктэрин уопсастыбаҕа биллэрэр сыаллаах күн.
Социальнай үлэ хабар хайысхата, кырдьыга да, олус киэҥ. Кырдьаҕаһы-кыамматы көрүүнү-харайыыны, доруобуйаларын туругунан хааччахтаах дьоҥҥо көмө—өйөбүл буолууну таһынан, билигин социальнай хааччыйыы эйгэтигэр саҥа хайысха – аҕам саастаах дьону үөрэтии диэн баар буолла.
Саҥа хайысха биһиги өрөспүүбүлүкэбитигэр кэм, олох ирдэбилин быһыытынан уонча сыллааҕыта үөскээбитэ. Саха сиригэр аҕам саастаах дьону үөрэтии аан бастаан Үһүс саас оскуолатын быһыытынан үөскээн, тута дьон сэҥээриитин ылан, салгыы тарҕанан, бэйэтэ туспа хамсааһын буола сиппитэ. Билигин бу хайысха сайдан, дьон наадыйыыта баара бигэргэнэн, социальнай эйгэҕэ саҥа соруктар турдулар.
Нэһилиэнньэ сааһырыыта – сытыы боппуруос
Нэһилиэнньэ сааһырыытын, аҕам саастаах дьону үөрэтэр тоҕо наадатын уонна бу хайысха салгыы сайдарыгар ханнык соруктар туралларын Саха сирин социальнай үлэһиттэрин холбоһугун бэрэссэдээтэлэ, Өрөспүүбүлүкэтээҕи нэһилиэнньэни социальнай хааччыйыы кэлим киинин дириэктэрэ, “Үһүс саас оскуолата” уопсастыбаннай хамсааһыны төрүттээччи, СӨ социальнай сулууспатын үтүөлээх үлэһитэ, Дьокуускай куорат Думатын дьокутаата Наталья Пахомованы кытта кэпсэттибит.
— Социальнай эйгэ үлэһиттэрэ, дьон наадыйыытын иһиттэн билэ-көрө сылдьар дьон, дойдубутугар нэһилиэнньэ сааһырыыта диэн сытыы боппуруос баар буолла, мантан кэккэ соруктар үөскээн тахсаллар диэн ыйаҕыт. Сааһырыы – айылҕа сокуона буоллаҕа, киһи-аймах баарын тухары баар көстүү. Оччотугар тоҕо билигин сытыы боппуруос диэн ааттанар буолла?
— Нэһилиэнньэ сааһырыыта диэн бүтүн дойду үрдүнэн биир сытыы боппуруос буолан турар. Тоҕотун быһаарыым. Киһи үйэтэ уһааһынын кытта ситимнээх демографическай уларыйыылар, уопсастыбаҕа аҕам саастаах дьон ахсаана үксүү турара – баар суол. Аҕам саастаах киһи үлэлээн бүтэрэ, күннээҕи олоҕо уларыйара, саҥа усулуобуйаҕа үөрэнэрэ – бу барыта кини социальнай статуһа уларыйыытыгар тиэрдэр.
Хас биирдии киһиэхэ үлэлээн бүтэн биэнсийэҕэ тахсара – олоҕун укулаата уларыйыыта. Киһи үп-харчы өттүнэн кыаҕа уларыйара, уопсастыбаҕа, чугас дьонугар наадалаах курдук сананара – бу барыта киниэхэ үгүс толкуйу үөскэтэр. Аны туран, сааһырбыт дьону үөрэтиини биһиги кэм уонна дьон бэйэтин ирдэбилэ диэн ааттыыбыт.
Билиҥҥи биэнсийэлээхтэр кимнээҕий? Үгүстэрэ үөрэхтээх, киэҥ билиилээх, сайдыылаах дьон. Үлэлиир саастарыгар үлэни сэргэ дьиэ кэргэн күннээҕи түбүгэр, оҕону, сиэни улаатыннарыыга сылдьан, бэйэ сайдыытыгар, бэйэ санаата сытар дьарыгар бириэмэ тиийбэтэ диэн эмиэ баар. Онон бу дьон бочуоттаах сынньалаҥҥа тахсан баран, дьиэҕэ бүгэн олорбокко, уопсастыбаҕа тахсар, сайдар, саҥа сатабылы баһылыыр баҕаларын өйүүбүт.
— Оччотугар, уонтан тахса сыллааҕыта Дьокуускайга аҕам саастаах дьоҥҥо анаан Үһүс саас оскуолата тэриллибит төрүөтэ бу буолбут эбит?
— Оннук. Биһиги, социальнай эйгэ үлэһиттэрэ, күннэтэ аҕам саастаах дьону кытта алтыһан, кинилэр ханнык кыһалҕалары, уустуктары көрсөллөрүн, туох санааҕа ылларалларын билэ сылдьабыт. Үһүс саас оскуолата аҕам саастаах дьон биэнсийэҕэ тахсан, олох саҥа кэрдиис кэмигэр үктэнэллэригэр олоххо көхтөөх сыһыаннарын тутан хаалалларыгар, тус хаачыстыбаларын сайыннаралларыгар, уопсастыбаттан, дьону кытта алтыһыыттан тэйбэттэригэр төһүү буолар, итиэннэ аҕа саастаах көлүөнэ билиитин, сатабылын тиэрдэригэр усулуобуйа тэрийэр сыаллаах олохтоммута.
Бу барыта – биэнсийэҕэ тахсан баран, дьиэ түөрт муннугар хаайтарыан баҕарбат дьон ирдэбилэ. Биһиги ону кэмигэр чинчийэн көрөн, сөпкө таба тайаммыппыт диэн билигин этэбит. Күн бүгүн Үһүс саас оскуолатын филиала өрөспүүбүлүкэ 12 улууһугар үлэлиир, 40-тан тахса араас хайысхалаах куруһуоктар тэриллибиттэрэ, оскуола курсистара бу сыллар тухары араас таһымнаах күрэстэр, бэстибээллэр кыайыылаахтара буоллулар. Дойду атын эрэгийиэннэрэ биһиги уопуппутун сэргээн, үөрэнэ, билсэ олороллор. Аҥаардас 2021 сылга Үһүс саас оскуолатыгар 37 934 киһи дьарыктанна, уопсайа “ЗУМ” былаһааккатыгар 977 дьарык ыытылынна. Курсистарбыт орто саастара – 68.
Чинчийии ыытыллар
— Үһүс саас оскуолатыгар үөрэх бырагыраамата, бэрээдэгэ хайдах быһыылаахтык олохтоноруй?
— Үөрэх модульнай диэн ааттанар систиэмэнэн барар. Ол аата, волонтер-преподавателлэр курсистар үөрэниэн баҕарар хайысхаларынан көрөн, хас биирдиилэригэр тус бырагырааманы оҥороллор. Үһүс саас оскуолатыгар үөрэниэн баҕалаах элбэҕинэн сибээстээн, тутар хампаанньа диэн баар. Бу атырдьах-балаҕан ыйдарыгар буолар. Курсистар испииһэктэрэ туоллаҕына, оскуола дьаһалтата дьону баҕалаах хайысхаларынан көрөн, аттарар. Дьэ, ол кэннэ үөрэх саҕаланар.
Пандемия иннинэ курсист нэдиэлэҕэ иккитэ кэлэн дьарыктанарын курдук тэрийэр этибит. Дьарык күнүс 11—тэн 16 чааска диэри ыытыллара. Билиҥҥитэ дьарыктарбыт онлайн-эрэсиимҥэ көһөн, бу икки сылы быһа тиһигин быспакка бардылар. Дьарык хайысхата араас. Манна доруобуйаны көрүнэр дьарыктартан саҕалаан, иис, баайыы, ырыа, хомуска үөрэнии, компүүтэри баһылааһын, английскай тылы үөрэтии, о.д.а. хайысхалар бааллар.
— Наталья Николаевна, эн бэйэҥ бу аҕам саастаах дьону үөрэхтээһин боппуруоһугар анаан биэнсийэлээх дьон ордук туохтан мунааралларын, ханнык боппуруостарга уустуктары көрсөллөрүн чинчийэн үөрэппиккин. Бу чинчийии туох түмүктэри көрдөрдө?
— Чинчийиини түөрт бөлөҕүнэн ыыттыбыт — идэлэринэн үлэлии сылдьар, идэлэринэн буолбакка, атын үлэҕэ сылдьар, волонтердуур уонна үлэлээбэт дьону талан ыллыбыт. Аҕам саастаах дьон көрсөр сүрүн ыарахаттарын талан ылан, ыйытыктаах анкета оҥордубут. Маныаха киһини толкуйдатар түмүк тахсыбыта диэн этэр наада.
Холобур, олох саҥа усулуобуйатыгар үөрэниигэ ыарахаттары көрсүүлэрин, аныгы тэтимнээх олоххо сөп түбэһэргэ сөптөөх билии тиийбэтин, бэйэ ис туругун арыйыы кыайтарбатын, социальнай статустарын ылымматтарын, дьону кытта алтыһыы аҕыйаабытын, доруобуйаларын туруга, үлэлиир кыахтара мөлтөөбүтүн, оннооҕор олох суолтата сүппүтүн үгүс киһи бэлиэтээбит этэ. Анкетаны толорбут дьонтон улахан аҥаара эбии үөрэхтээһини олохторугар үтүө уларыйыы буоларын кытта ситимнииллэрэ көстүбүтэ. Онон, аҕам саастаах дьоммут биһиэхэ үгүстүк этэ да сылдьыбаталлар, биэнсийэҕэ тахсыылара – олохторун биир уустук түһүмэҕэ диэн өйдүүрбүт наада.
Судаарыстыба таһымыгар тахсыахтаах
— Саха сиригэр аҕам саастаах дьону үөрэтии уопута баар буолла диэн этиэххэ сөп. Бу боппуруос үгүс дьону таарыйарын, уопсастыбаҕа биир сытыы боппуруоһу үөскэтэрин быһыытынан, салгыы бу хайысханы судаарыстыба таһымыгар таһааран, үөрэх систиэмэтигэр киллэриини үөрэтэр эбиккит.
— Билигин судаарыстыбаҕа үөрэхтээһин диэн өйдөбүл оҕолорго уонна эдэр дьоҥҥо эрэ сыһыаннаан туттуллар. Оттон аҕам саастаах киһи үөрэнэр баҕата – бу кини бэйэтин кыһалҕата курдук. Дойдуга аҕа көлүөнэ үөрэнэрин өйүүр сыаллаах сокуон диэн эмиэ суох. Тэрилтэлэргэ аҕам саастаах үлэһиттэри үөрэттэрии диэн суоҕун кэриэтэ. Холобур, “Росстат” дааннайа көрдөрөрүнэн, аҕам саастаах үлэһиттэри үөрэттэрии үлэ төлөбүрүн пуондатын 0,35-0,41%-н ылар.
Биир өттүнэн, судаарыстыба үбүлүүр үөрэҕэ сүрүннээн үлэтэ суох дьоҥҥо туһаайыллар уонна орто, үрдүк үөрэхтээх дьоҥҥо сөбө суох буолар. Ол эрээри, дойду таһымыгар биэнсийэлээх дьону үөрэтии боппуруоһа син көрүллэр буолбута да үөрдэр. Боппуруос үөрэтиллэр кэмигэр биһиги ыыппыт үлэбит уопутугар олоҕуран уонна аҕам саастаах дьон наадыйыытын учуоттаан, кэккэ этиилэрбитин көтөҕөбүт.
Ол курдук, аҕам саастаах дьону үөрэтии судаарыстыбаннай бэлиитикэҕэ киирсэригэр, бу судаарыстыба уонна уопсастыбаннай тэриллиилэр кыттыгас бырагыраамалара буолара наада. Иккиһинэн, бу саҥа хайысханы баар үөрэх систиэмэтигэр киллэрэр гына үлэлиэххэ наада. Үөрэх өҥөтүн биэрэр чааһынай секторга судаарыстыба өйөбүлүн киллэрэр оруннаах. Итиэннэ аҕам саастаах дьону үөрэтэр анал үөрэхтээх дьон наадалар.
— Кырдьык да, уопсастыбаҕа баар, барыбытыгар сыһыаннаах сытыы боппуруос көтөҕүллэр эбит. Сөптөөҕүн үлэлээн, бочуоттаах сынньалаҥҥа тахсан, билиини хаҥатар саҥа сатабылы баһылыыр, ону күннээҕи олоххо туһаныы, биир интэриэстээх дьоҥҥун кытта алтыһыы – бу буоллаҕа, олох саҥа кэрдииһигэр үктэнии, олох үтүөтүн сомсуу диэн. Наталья Николаевна, түбүктээх үлэҕит үтүө түмүктээх буоларыгар баҕарабын!
Ангелина Васильева, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru
СИА хаартыскалара
0
0
Навигация по записям
Кыра дохуоттаах дьиэ кэргэҥҥэ көмөлөһөргө өрөспүүбүлүкэ бүддьүөтүттэн 412 мөл. солк тыырыллыаҕа
Александр Атласов: «Сүрүн сыалынан-соругунан ынах ахсаанын элбэтии буолар уонна ол ситиһилиннэ» (видео)
Маны ааҕыҥ
Көмө болдьоҕо 1 сылга уһаата
Инбэлиит оҕолорго кэлим чинчийии ыытыллар
Элбэх оҕолоох ыаллар дьиэлэнэллэригэр — 500 мөлүйүөн
Хапытаалтан 30000 солкуобайы ылан туһаныахха сөп
Сайыҥҥы лааҕыртан “кэшбек”
Уважаемые читатели!
Мы рады вам сообщить, что начал работу новый сайт «Саха Сирэ»!
Полную подборку новостей Якутии и Якутска читаете тут
Сонуннар
Интернациональнай аллеяҕа өйдөбүнньүк мэҥэ таас уурулунна
Сонуннар
Хатас-Павловскай туһаайыынан кыһыҥҥы суол аһыллыыта ахсынньы 15 күнүгэр көстө
Сонуннар
Ахсынньы 3 күнэ – Юрист күнэ
Уопсастыба
Санкт-Петербурга Семен Новгородов аатынан искибиэргэ өйдөбүнньүк бэлиэ баар буолла
Көр. Аах. Туһан.
16+
Редакция аадырыҺа
677000, Дьокуускай куорат, Орджоникидзе уул., 31 Төлөпүөн: (4112) 42-06-90
E-mail: [email protected], [email protected]
Edersaas.ru саайт сүрүн эрэдээктэрэ Ч. Н. Гаврильев
Тэрийэн таһаарааччылар: «Сахамедиа РИИХ АО». Сибээскэ, информационнай технологияҕа уонна маассабай коммуникацияҕа кэтиир федеральнай сулууспаҕа киирбит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77 — 74960 (25.01.2019)
Edersaas.ru саайт матырыйаалларын толору эбэтэр быһа тардан туһанар түгэҥҥэ булгуччу гиперсыылка ирдэнэр. Хаартыскалары, видео-устуулары, онтон да атын мультимедийнэй матырыйааллары эрэдээксийэттэн суругунан көҥүлэ суох туһанаргыт бобуллар.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Сэтинньи 29 күнүгэр Чурапчы улууһун кииниттэн тэйиччи сытар Мырылаҕа бөһүөлэги төрүттээбит Нестер Саввич Соловьев төрөөбүтэ 125 сылыгар аналлаах өрөспүүбүлүкэтээҕи ыччаты үөрэтэр “Вектор” форум иккис төгүлүн буолла. Санатан буоллахха, маннык тэрээһин өссө 2017 сыллаахха тыа хаһаайыстыбатын салаатыгар үлэлиир ыччакка анаан ыытыллыбыта.
Халлаан тымныытын, ыраах айантан толлубат олоххо сонун көрүүлээх, итии хааннаах, сырдыгы-кэрэни эрэ ыраҥалыыр 90-тан тахса ыччат бу күн Соловьев нэһилиэгэр мустан 6 хайысханан арахсан нэһилиэк инники сайдыытын түстүүр бырайыактары оҥорор үлэҕэ ылыстылар.
Тэрээһин саҕаланыытыгар нэһилиэк “Долун” ыччат түмсүүтүн чилиэттэрэ туруорбут испэктээхтэриттэн саҕаланна. Киирии тылы нэһилиэк баһылыга, СӨ үөрэҕириитин туйгуна Мария Кронникова: “Бэйэм үлэбэр-хамнаспар наар эдэр дьону өйүү сатыыбын. Нэһилиэк сайдыыта эдэр дьонтон турарын бары өйдүүбүт. Ол инниттэн Нестер Саввич төрөөбүт сылыгар сөп түбэһиннэрэн, оччотооҕуга эмиэ эдэр киһи нэһилиэги төрүттэспитин санаан кэлэн бэйэм улууһум ыччатыгар саҥаны айар-тутар усулуобуйаларын үөскэтиэххэ диэн санааттан бу форум тэриллиитин миниистир Степан Саргыдаев уонна улуус баһылыгын эбээһинэһин толорооччу Алексей Ноговицын өйөбүллэринэн саҕалаатыбыт”, – диэн бэлиэтээтэ.
Үөрүүлээх чааска уонна алта хайысха сүрүн экспертэринэн улуус баһылыгын экономика уонна үп-ас боппуруостарын солбуйааччы Алексей Егоров, Чакыр нэһилиэгин баһылыга Константин Лебедев, улуус дьаһалататын юриһа, улуус мунньаҕын дьокутаата Василий Хомподоев үлэлээтилэр. Маны таһынан улуус ыччатын координационнай Сэбиэтин бэрэссэдээтэлэ Анастасия Афанасьева, сүрүн чилиэттэр Алексей Бурцев, Анастасия Спиридонова, Андрей Захаров, Татьяна Игнатьева, Сахая Лаврова, Виктор Илларионов модератордарынан сырыттылар. Улуус дьиэ кэргэнин уонна ыччаты кытары үлэҕэ, Чурапчытааҕы колледж психологтара төһүү күүс буоллулар.
Ыччат түөрт чаас устата бырайыактарын ырытыһан олус үчүгэйдик көмүскээн нэһилиэк баһылыга Мария Филипповна хайҕалын ыллылар, ордук чорбойбут ыччат дьон анал грамоталарынан наҕараадаланнылар, кыттааччылар бука бары министиэристибэ аатыттан анал сертификаттары туттулар. Киирбит бырайыактар олоххо киирэн үлэлэрин түмүгүн хайаан даҕаны кэлэр форумҥа иһитиннэриэм диэн баһылык Мария Кронникова эрэннэрдэ.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Ахсынньы 1 күнэ - бүтүн аан дойдутааҕы СПИД-ы утары охсуһуу күнэ. Арассыыйаҕа 146 мөл. тахса киһи олорор, кинилэртэн ВИЧ-инфекциялаах киһи ахсаана 900 000 тиийэр. Биһиги дойдубутугар хас чаас ахсын 9 киһи бу ыарыыга сутуллар.
Өрөспүүбүлүкэтээҕи СПИД-ы утары охсуһар, сэрэтэр киин эпидимиолог-бырааһын Айна Домотованы кытта кэпсэттибит.
ВИЧ-ИНФЕКЦИЯ ДИЭН ТУГУЙ?
– ВИЧ-инфекция бытааннык, уһун кэмҥэ сайдар инфекционнай ыарыы. Киһи иммуннай систиэмэтэ мөлтөөн, тас ыарыыларга, инфекцияларга утарылаһара кыччыыр. Инфекция аан маҥнай 70-ус сыллар бүтүүлэригэр АХШ-гар уонна Швецияҕа булуллубута. Бу кэмҥэ инфекция симптомнара баар ыарыылартан чыҥха атына бэлиэтэммитэ, гомосексуалистар эрэ истэригэр тарҕанар буолара.
Элбэх чинчийии кэнниттэн 1982 с. саҥа ыарыы буолара бигэргэтиллибитэ уонна “ВИРУС ИММУНОДЕФИЦИТА ЧЕЛОВЕКА” диэн ааттаммыта.
САХА СИРИГЭР БАСТААН
– Сахабыт сиригэр ВИЧ-инфекция бастакы түбэлтэтэ 1996 с. бигэргэммитэ. Ол курдук “Туймаада” стадион тутуллуутугар Турцияттан үлэһиттэр кэлбиттэрэ. Кэлбит омуктары бэрэбиэркэлээн көрөн бараннар, биир киһиэхэ «ВИЧ-положительнай» баарын булбуттара. Дьолго, бу киһи кими даҕаны сыһыарбатаҕа.
ВИЧ УОННА СПИД УРАТЫТА
– СПИД – ВИЧ-инфекция тарҕаныытын саамай үрдүк кэрдииһэ. Хас да сыл устатыгар киһиэхэ иммунодефицит сайдарыгар тиэрдэр. Ол аата ханнык баҕарар инфекцияны, вируһу кытта киһи этэ-хаана хсуһар кыаҕа суох буолар. СПИД-таабыт киһи араас элбэх ыарыыга ылларар, тиһэҕэр өлөр.
ИНФЕКЦИЯ ХАЙДАХ БЭРИЛЛЭРИЙ?
– Ыарыы сүрүннээн бэрээдэгэ суох сылдьыһыыттан, харыстанар ньымалары (презарватив) туттубат буоллаххытына, наркоманнар биир иннэнэн туттууларын түмүгэр тарҕанар. Ону таһынан сүһүрбүт ийэттэн кыһыл оҕоҕо, гемотрансфузия нөҥүө бэриллиэн сөп. Кэтээн көрдөххө: гетеросексуальнай сыһыантан, гомосексуальнай сыһыантан, хаанынан 24-29 саастаах эдэр дьоҥҥо булуллара элбээтэ.
ОРДУК КИМНЭЭХ ЫАЛДЬАЛЛАРЫЙ?
– Хомойуох иһин, билиҥҥэ диэри бу ыарыы сүрүннээн наркоманнар, гомосексуалистар уонна сэлээччэх дьахталлар, эр дьоннор ортолоругар тарҕаммыт ыарыы диэн билэбит.
Мин бэлиэтии көрөрбүнэн, билигин бу ыарыы туһунан ситэ билбэт уонна улахаҥҥа уурбат дьон ыалдьалар. Тоҕо диэтэххэ, ыарыы тарҕаммыт араҥата олус кэҥээтэ, киһи социальнай статуһуттан, үөрэҕиттэн тутулуга суох ким баҕарар сутуллуон сөп буолла.
СПИД БЭРИЛЛИБЭТ:
Илии тутустахха, сиэттистэххэ;
Сылластахха куттал суоһаабат;
Биир иһиттэн-хомуостан аһаатаххытына сыстыбаккыт;
Сөтөллөөһүн, ытырдааһын куттала суох;
ВИЧ-таах киһи утуйар таҥаһа, мала-сала куттала суох;
Унитазка олороргутугар сыстыбат;
Биир ороҥҥо сытыыттан сүһүрбэккит;
Үөн-көйүүр нөҥүө бэриллибэт.
– Киһи олоҕо бэйэтин эрэ илиитигэр. Ыарыы сыстыбатын, бэриллибэтин туһугар киһи олоҕу сыаналыахтаах, доруобуйатын көрүнүөхтээх. Куһаҕан кэмэлдьигэ сыстыбакка, убаммакка сылдьарга иитиллиэхтээх. Биллэрин курдук, биһиги кэпсэтэр ыарыыбыт тарҕанар суола үгүс бырыһыана сылдьыһыы (половой путь), наркотик буоларын статистика көрдөрөр. Төһөнөн биһиги бу эйгэттэн тэйэбит да, соччонон ыарыы ыраатарын, сыстыбатын эрэллээхтик аччатабыт.
ЫАЛДЬЫБЫККЫН ТУТА БИЛБЭККИН
– Ыарыы саамай куһаҕана диэн, киһи ыалдьыбытын тута билимиэн сөп. Вирус киһиэхэ өр кэмҥэ биллибэккэ сылдьан иммунитетын кэбирэтэр. Ол түмүгэр организм тас ыарыыларга, инфекцияларга түргэнник бэринэр буолар. Бастакы сибикилэрэ борустуой ОРВИ уонна кириип курдук буолуон соп. Холобур, эккэр ымынахтар тахсаллар, кыраадыһыҥ үрдүүр, күөмэйиҥ былчархайдара улааталлар, ыалдьаллар, тириигэр кыһыл бээтинэлэр тахсаллар.
Вирус – чуумпу олоҕунан олорор. Ол сылдьан, киһи имуннай систиэмэтин биллэрбэккэ эрэ алдьатар. Тута эмтэммэтэххинэ СПИД-ка тиийиэххин сөп.
СУТУЛЛУБУТ ТУҺУГАР
– ВИЧ-эпидемията төһө даҕаны киэҥник тарҕаннар, сутуйуллууттан киһи бэйэтин харыстанынан сөп. Профилактика быраабылата судургу, ол эрээри эрэллээх:
Эр киһи дьахтары кытта хонньоһоругар (презарвативы) туттар;
Стерильнай медицинскэй инструменнарынан туһанаҕыт.
Бу икки быраабыланы тутустахпытына СПИД/ВИЧ ыарыылар тарҕаныыларын биллэ аччатыаххыт турдаҕа.
ЭМП БААР ДУО?
– Хомойуох иhин, ВИЧ утары биир даҕаны вакцинаны була иликтэр, чинчийиилэр билигин да бараллар.
Билиҥҥи бириэмэҕэ медицина күүһүнэн, бу ыарыы организмҥа дьайыытын бытаардар анал эмтэр бааллар, ол эбэтэр антиретровируснай терапия дэнэр. Быраас анаабыт эмтэрин, ыалдьыбыт киһи үйэтин тухары иһэр эбээһинэстэнэр. Эми-тому биһиги судаарыстыбабыт ыалдьыбыт киһиэхэ босхо биэрэр.
СПИД БААРЫН, СУОҔУН БИЛИИ
– Аан дойдутааҕы СПИД-ы утары охсуһар күн чэрчитинэн, өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн араас хабааннаах тэрээһиннэр ыытыллаллар. Биир улахан сырдатар үлэни биһиги кииммит сылын аайы Дьокуускаай куорат киин балаһааккаларыгар тэрийэр.
«С Гепатит”, «В Гепатит”, ВИЧ-инфекцияҕа ким баҕалаах тарбахтарыттан хаан анаалыһын туттаран, 10-15 мүнүүтэнэн түмүктэрин билиэхтэрин сөп.
Маны таһынан, бэйэҕит ВИЧ-статускутун билиэххитин баҕарар буоллаххытына, сыһыарыллыбыт поликлиникаларгытыгар хаан анаалыһын туттарыаххытын сөп. Анаалыһы тутуу буор-босхо оҥоһуллар. Арай, ханнык эрэ биричиинэнэн ааккытын-суолгутун, бэйэҕит киһи быһыытынан статускутун кистиир түгэҥҥитигэр (анонимно) эмиэ туталлар.
Тустаах ыйытыы баар буоллаҕына биһиэхэ кэлиэххитин сөп. Аадырыспыт: Дьокуускай куорат Стадухин аатынан уулусса 81/1 нүөмэрдээх дьиэтэ.
КОРОНАВИРУСКА ВИЧ-ИНФЕКЦИЯ ХАЙДАХ ДЬАЙАР?
– Коронавирус инфекцията биллэрин курдук доруобай да киһиэхэ кутталлаах ыарыы буолар. ВИЧ-инфекциялаах киһи иммунитета мөлтөх, онон бэйэтин харыстанан, уопсай ирдэбили күүскэ тутуһуохтаах.
ҮЙЭ-СААС ТУХАРЫ ЭМТЭНЭР
– Өрөспүүбүлүкэтээҕи СПИД-ы утары охсуһар, сэрэтэр киин үлэһиттэрэ киэҥ хабааннаах эмтиир үлэни ыытабыт, көннөрү сүбэ-ама да биэрэбит. Анаалыстара ВИЧ-инфекцияны көрдөрбүт дьон биһиги кииммитигэр кэлэн учуокка тураллар. Хомойуох иһин ыалдьыбыт киһи толору үтүөрбэт, ол гынан баран билиҥҥи медицина күүһүнэн, ыарыы организмҥа дьайыытын бытаардыахха сөп. Көтүппэккэ, бэрээдэктээхтик эмтэрин иһэн, бырааска куруук кэтэбилгэ сырыттаҕына олоҕун урукку укулаатын уларыппакка толору олоҕу олоруон сөп.
САХА СИРИН СТАТИСТИКАТА
2020 сыл алтынньы 1 күннээҕи туругунан саха сиригэр ВИЧ-инфекциялаах киһи уопсай ахсаана – 2 660 тиийбит.
Инфекция саамай тарҕаммыт суоллара:
Гетеросексуальнай – 61,1%
Тымырынан – 24,4%.
2020 сылга, 9 ый түмүгүнэн 129 киһиэхэ булбуттар. Ол иһигэр 104 киһи Арассыыйа гражданиннара уонна 2 кэлии омук дьоно. Хаалбыт 23 киһи өрөспүүбүлүкэҕэ хайыы-үйэ бигэргэтиллибит диагнозтаах кэлбиттэр.
ВИЧ ыарыһахтар орто саастара 20-29 саас.
БУ СЭРЭТИИЛЭРИ ТУТУС!
Бииргэ утуйан турар дьахтаргын/эргин бэрчээккэ курдук уларыта сылдьыма.
Наркотикка ылларыма, наркоманнары кытта билсэ сатаама;
Биирдэ бэриллибит олоххо чөл олоҕу тутус.
Тиис бырааһыгар, косметолог исписэлииһигэр, тыҥырах маастарыгар, перманент техниканан хаас уонна уос оҥорор маастардартан стерильнай инструменнары булгуччу ирдээ!
Проституткалары, сэлээччэх дьахталлары, күүлэйдьит уолаттары батыһыма.
Тиискин бэйэҥ бас билэр суоккаҕынан суун;
Түүҥҥү олоҕу эккирэтэргин тохтот!
Өй-санаа өттүнэн чөл туруктаах сылдьарга кыһалын.
Сонуннар
03.12.2022 | 18:00
Өбүгэ ситимэ — эр дьон кылаан кыахтарыгар
03.12.2022 | 14:00
«Үлэ кыбаартала» — сайдыы территорията
02.12.2022 | 18:00
Дьокуускай 100 бастыҥ үөрэнээччитигэр стипендия олохтонно
02.12.2022 | 16:00
Тымныы Оҕонньорго баҕа санааларбытын суруйабыт
02.12.2022 | 12:00
Охчуттар мэтээллэри аҕалаллар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 2 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньытааҕы сокуоннар
02.12.2022 | 09:00
Биэнсийэни иккитэ ылыахтара
01.12.2022 | 18:00
Спартакиадаҕа бастыҥнар кыттыахтара
01.12.2022 | 17:00
Арыгы атыытыгар хааччахтааһын киллэриллэр
01.12.2022 | 16:00
Эһиилги былаан — 38 км суол
01.12.2022 | 15:06
Саамай сөптөөх диэн көрөбүн
01.12.2022 | 15:05
Комплекс оҥорор ордук
01.12.2022 | 15:00
Бүгүн саҥа дьыллааҕы харыйа уота сандаарыа
01.12.2022 | 15:00
Субсидия кээмэйэ улаатар
01.12.2022 | 14:00
Кадеттарга – саҥа оскуола
01.12.2022 | 13:00
Саҥа сулууспаҕа эрэл улахан
01.12.2022 | 12:00
Кииннэммит библиотека ситимэ анал бырагырааманы оҥордо
01.12.2022 | 11:00
Ыччаппыт талаанынан сөхтөрдө
01.12.2022 | 10:00
Сэргэх көрсүһүү
Ордук ааҕаллар
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 25.11.2022 | 16:00
Юрий Попов: «Барыта улахан үлэттэн тахсар»
Дьокуускайга Тупсарыы үс сыла биллэриллэн, бу диэн эттэххэ, киин куоракка, чахчы, үтүмэн үлэ ыытылынна, ону олохтоохтор даҕаны бэйэҕит көрө-истэ сылдьаҕыт. Быйыл сайын «Уһук Илиҥҥэ 1000 тиэргэн» федеральнай бырайыагынан Дьокуускай куоракка 75 тиэргэн тупсаран оҥоһулунна. Саамай элбэх эбийиэккэ бэдэрээтчитинэн «Основа» ХЭТ үлэлээтэ. Онон бүгүҥҥү нүөмэрбитигэр бу тэрилтэ эдэр салайааччыта Юрий Поповы...
Сытыы муннук | 01.12.2022 | 12:03
Ийэ айманар сүрэҕин туох уоскутуой...
Билиҥҥи балаһыанньаҕа, билиҥҥи судургута суох кэмҥэ оҕотун байыаннай дьайыыга атаарбыт ийэлэрдиин кэпсэтэртэн ордук ыарахан суох. Кинилэр куоластара титириирэ, харахтарын уутун кистээн туора соттоллоро, оҕолорун тустарыгар күүстээх, тулуурдаах буола сатыыллара киһини өссө уйадытар, уоскутар тылы булбакка мух-мах бараҕын. Бу сырыыга оҕолорун атаарбыт, кэтэһэр, эрэнэр икки ийэни кытта харах уулаах кэпсэтиибин ааҕааччыларбар...
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Саха сиригэр коронавирус утары быһыыны оҥорон саҕалаатылар. «Бээтинсэттэн саҕалаан медицина үлэһиттэригэр коронавирустан быһыыны оҥорон саҕалаатыбыт. Вакцина толору маркировканы ааста», — диэн өрөспүүбүлүкэтээҕи суһал штаб салайааччытын солбуйааччы Ольга Балабкина брифинг кэмигэр кэпсээтэ. Быһыыны ылбыт дьон 21 күнүнэн иккистээн укуолланыахтаахтар. Медицина үлэһиттэрин кэнниттэн, социальнай үлэһиттэр быһыыны ылыыларын РФ таһымыгар быһаарыыттан тутуллуоҕа. Санатан...
Сонуннар | 12.12.2020 | 19:08
Н.Д.Неустроев 125 сылыгар аналлаах онлайн тэрээһиҥҥэ ыҥырабыт!
Ытыктабыллаах Саха сирин олохтоохторо! Саха өрөспүүбүлүкэтин култуураҕа уонна духуобунай сайдыыга министиэристибэтэ, Таатта улууһун дьаһалтата ахсынньы 15 күнүгэр 15.00. чаастан саха литературатын төрүттээччилэртэн биирдэстэрэ, саха бастакы комедиограба Николай Денисович Неустроев төрөөбүтэ 125 сылыгар аналлаах онлайн үөрүүлээх тэрээһиҥҥэ ыҥырар. Zoom конференция сыылката https://nlrs.ru/event-redirect/4782
Сонуннар | 12.12.2020 | 09:58
Саха кыыһа "Россия" ханаал күрэҕэр кыттар
Саха сириттэн сылдьар этно-толорооччу Аэлита Ершова ахсынньы 13 күнүгэр «Россия» ханаалга «Синяя птица» оҕо талаанын куонкуруһугар кыттыаҕа. Бу туһунан ВГТРК пресс-сулууспата иһитиннэрэр. 15 саастаах саха кыыһа биллиилээх битбоксер Вахтангы кытта дуэтынан хомуска оонньуоҕа. Аэлита СӨ култууратын туйгуна Марина Ильинична Сокольникова-Мохначевская салайыытынан сэттэ сааһыттан хомуска уһуйуллан Саха политехническэй лицей «Добун» норуодунай...
Сонуннар | 12.12.2020 | 09:50
Бүгүн Арассыыйа Конституциятын күнэ
Ахсынньы 12 күнэ — Арассыыйа Федерациятын Конституциятын ылыныы күнэ. Дойду сүрүн сокуона 1993 сыл ахсынньы 12 күнүгэр ылыллыбыта, 2005 сылтан бэлиэ күн быһыытынан бэлиэтэнэр буолбута. Быйыл дойдубутугар 1993 сыллаахха ылыллыбыт Сүрүн Сокуоҥҥа уларытыы киирдэ. 2020 сыл от ыйын 3 күнүгэр бүттүүн норуот куоластааһынынан, бэрэсэдьиэн Владимир Путин РФ Конституциятын уларытыллыбыт тиэкиһин...
Сонуннар | 12.12.2020 | 09:45
"Саха омук" холбоһук вице-президенэ В.Т.Николаев төрөөбүтэ 75 сылыгар анаммыт конференция буолар
Ахсынньы 12 күнүгэр "Саха омук" холбоһук вице-президенэ В.Т.Николаев төрөөбүтэ 75 сыла туолбутунан сибээстээн, 90-с сылларга Саха сиригэр общественнэй-политическэй хамсааһын туһунан научнай-практическай конференция буолар. Бириэмэтэ: ахсынньы 12 күнэ 2020 с. 15:00 ч. Zoom конференцията: https://us02web.zoom.us/j/81764942201?pwd=K2IvRHNmUlVTcjVOaWdPVW1zVGRQZz09 Идентификатор конференции: 817 6494 2201 Код доступа: 129253 В.Т. Николаев төрөөбүтэ 75 сыла туолбутугар анаммыт научнай-практическай...
Сонуннар | 10.12.2020 | 14:27
1-кы №-дээх поликлиника ПЦР лабораторияланна
Киин куорат 1-кы №-дээх поликлиникатыгар коронавирус ПЦР чинчийиитин ыытар лаборатория арылынна. Санатан аастахха, бу быһаарыныы сэтинньи бүтүүтэ ылыллыбыта. Доруобуйа харыстабылын пресс-сулууспата иһитиннэрбитинэн, бэрт кылгас кэм иһигэр анал оборудованиены атыыластылар, быраастары ПЦР чинчийиигэ үөрэттилэр. Билигин лаборатория күҥҥэ 100 анаалыһы оҥорор. «Бырабыыталыстыба, Доруобуйа харыстабылын министиэристибэтин өйөбүлүнэн лабораторияҕа анал оборудованиены атыылаһарга хаһаас пуондаттан...
Сонуннар | 10.12.2020 | 14:26
Оҕолор төрөппүтэ суох саҥа дьыллыыллар
Бу туһунан куорат баһылыгын социальнай боппуруостарга солбуйааччы Наталья Степанова «Россия 24» ханаалга «Прямой эфир с городом» биэриигэ иһитиннэрдэ. Наталья Романовна пандемия кэмигэр олохтоох дьаһалта социальнай эйгэҕэ үлэтин, киин куорат оскуолаларыгар үөрэх хайдах тэриллэрин туһунан кэпсээтэ. Баһылык солбуйааччыта оскуолаларга уонна оҕо уһуйааннарыгар саҥа дьыллааҕы утренник хайдах тэриллэрин быһаарда.Ол курдук, аактабай, музыкальнай...
Сонуннар | 08.12.2020 | 13:13
Саха сирин олохтоохторун 50 % грипп вакцинатын ылла
Ахсынньы 7 күнүнээҕи туругунан, Саха сирин олохтоохторун аҥаара грипп утары вакцинаны ылбыттар. Бу туһунан Роспотребнадзор Саха сиринээҕи салаатын пресс-сулууспата иһитиннэрэр. Ол курдук, быһыыны 482 000 киһи ылла. Саха сиригэр билигин, коронавирустан ураты, парагрипп, аденовирус, RC-вирус, риновирус баара бэлиэтэнэр.
Сонуннар | 07.12.2020 | 17:39
Театрдар үлэлиэхтэрэ
Ахсынньыттан Саха сиригэр театрдар үлэлиэхтэрэ. Бу туһунан Култуура министиэристибэтэ иһитиннэрдэ. Маныаха театры үлэлэтэр туһунан быһаарыыны дириэктэрдэр ылыахтара. Култуура министиэристибэтэ театрдар Роспотребнадзор ирдэбиллэрин төһө тутуһалларын бэрэбиэркэлээтэ. Театрдарга дезинфектордар турдулар, кэлбит дьон температураларын кээмэйдиир тэриллэр үлэлээтилэр, медицинскэй мааскалар, бэрчээккэлэр баар буолуохтара. Билиэттэри онлайн атыылаһыаха сөп. Социальнай тэйиччи туттууну тутуһарга муостаҕа бэлиэлэр түһэрилиннилэр....
Сонуннар | 07.12.2020 | 17:22
Массыанньыктарга киирэн биэримэҥ!
Дьокуускай полициятыгар 49 саастаах эр киһиттэн үҥсүү киирбит. Киниэхэ билбэт киһитэ төлопүөнүгэр эрийэн кэлэн "баан Куттал суох буолуутун сулууспатыттан эрийэбин" диэбит. Киһи араспаанньатын, аатын, аҕатын аатын барытын толору этэн туран, “эн бааҥҥа баар счеккуттан массыанньыктар 4500 солкуобайы атын киһиэхэ ыыта сатаатылар” диэбит. Кэпсэтии кэмигэр “баан үлэһитэ” бу киһиттэн карточкатын нүөмэрин,...
Сонуннар | 07.12.2020 | 17:01
Эһиилгиттэн үлэтэ суох хаалбыт дьон босхо үөрэнэр кыахтаныахтара
Нэһилиэнньэ дьарыктаах буолуутун киинэ иһитиннэрэринэн, 2021 сылтан ханнык баҕарар үлэтэ суох хаалбыт киһи “Демография” национальнай бырайыак “Нэһилиэнньэ дьарыктаах буолуутун хааччыйыы” салаатын чэрчитинэн, идэтинэн үлэ булбат түгэнигэр, эбии атын идэҕэ үөрэниэн сөп буолуоҕа. Идэни уларытар, үөрэнэр кыах үлэлэриттэн ууратыллаары сылдьар дьоҥҥо кытта бэриллиэҕэ. Маныаха үлэҕэ ылааччы тэрилтэлэр чуолаан ханнык специалистка наадыйаллара...
Сонуннар | 07.12.2020 | 14:21
Очиченко уулуссатыттан ыттары туттулар
Дьокуускай Очиченко уулуссатыгар бэйдиэ сылдьар ыт элбэҕин туһунан олохтоохтор социальнай ситимнэргэ сырдаппыттара. Бу күннэргэ олохтоохтор сайаапкаларынан, Бэйдиэ сылдьар кыыллары быстах кэмҥэ тутар пуун үлэһиттэрэ уонна Промышленнай уокурук управата ыттары тутар рейдэ ыыттылар. 7-8 ыт сылдьарыттан сорохторо номнуо бэлиэлээхтэрэ быһаарыллыбыт, 3 бирката суох ыт тутуллубут. Сарсыҥҥы күнүгэр икки ыты хаһаайыттара кэлэн...
Сонуннар | 07.12.2020 | 13:50
Уһук Илин гектарын приватизациялыахха сөп буолла
Уһук Илин гектарын ылбыт дьон сирдэригэр дьиэ туттарга, Арассыыйа баанын кытта ипотекаҕа дуогабар түһэрсибит буоллахтарына, сирдэрин бэйэлэрин ааттарыгар суруйтарыахтарын сөп буолла. Маны мэктиэлиир сокуону ахсынньы 2 күнүгэр Федерация Сэбиэтэ өйөөтө. Ол аата сир учаастагар чааһынай дьиэ туттарга тус сыаллаах кирэдьиит көрүллүбүт буоллаҕына, биэс сылы кэтэспэккэ, сир учаастага гражданиҥҥа бэриллиэн сөп...
Сонуннар | 07.12.2020 | 12:25
Бизнес биэрэпискэ бэлэмнэнэр
2021 сыл бастакы кыбаарталыгар Саха өрөспүүбүлүкэтигэр аччыгый уонна орто бизнес субъектарын үлэлэрин биир кэлим федеральнай статистическай кэтээн көрүү – Аччыгый бизнес экономическай биэрэпиһэ ыытыллыа. Дьиэҥ таһыгар баар минньигэс бурдук астаах маҕаһыын, уопуттаах үлэһиттэрдээх массыына өрөмүөннүүр мастарыскыай, куораты үчүгэйдик билэр такси суоппара – бу барыта аччыгый бизнес. Күн бүгүн биһиги дойдубутугар...
Сонуннар | 07.12.2020 | 12:24
Быраастар электроннай үҥсүүнү түһэриэхтэрин сөп буолла
Ахсынньы 1 күнүттэн ыла, коронавируһу утары үлэлиир быраастар эбии төлөбүрдэрин кэмигэр эбэтэр ситэ ылбатах буоллахтарына электроннай ньыманан үҥсүү түһэриэхтэрин сөп буолла. Үҥсүүнү Судаарыстыбаннай өҥөлөр порталларыгар тус кабинекка киирэн толорон ыытыахха сөп. Үҥсүү киирдэ да бэрэбиэркэ ыытыллар. Санатан эттэххэ, бу сэтинньиттэн коронавирус утары үлэлии сылдьар медицинэ үлэһиттэрэ, нуорманы таһынан симиэнэлэрин аайы...
Сонуннар | 07.12.2020 | 12:20
Музыка инструменнарын маркировкалааһын киирдэ
Кыраныыссаны туоруурга сэдэх музыкальнай инструменнары булгуччулаах маркировкалааһын ирдэнэр буолла. Ахсынньы 3 күнүттэн, музыкальнай инструмены быстах кэмҥэ кыраныысса таһыгар илдьэ тахсарга ураты нүөмэр иилиллэр, пааспар оҥоһуллар буолла. Докумуону Култуура министиэристибэтэ толорор, докумуон 10 сылга барар. Бу сокуон сэдэх инструменнары көҥүлэ суох атын дойдуга таһаарыыны тохтотуохтаах уонна билиҥҥи быраабылалары арыый судургу оҥоруохтаах.
Сонуннар | 07.12.2020 | 12:15
Тимир суол айаныгар чэпчэтиини ылыы судургу буолла
Чэпчэтиилэринэн туһанар араҥа дьоно электричкаҕа, ыраах айан поездтарыгар чэпчэтиилээх билиэттэри дьиэттэн олорон ылар кыахтаналлар. Ол аата кинилэр аны пааспар уонна чэпчэтиинэн туһанар бырааптаахтарын дакаастыыр докумуону кассаҕа илдьэн көрдөрөллөрө наадата суох буолла. Билиэт атыылыыр оператордар федеральнай информационнай систиэмэлэртэн туһааннаах информацияны бэйэлэрэ ирдэһэн ылар буолуохтара. Биир кэлим судаарыстыбаннай өҥөлөр порталларын (ЕСИА) нөҥүө...
Сонуннар | 05.12.2020 | 17:00
Куорат балыыһаларыгар туһалаах бэлэх
“Биир ньыгыл Арассыыйа” партия Саха сиринээҕи салаата төрөөбүт күнүгэр киин куорат поликлиникаларыгар автомат дезинфектордары бэлэхтээтэ. Дьокуускай куорат Дууматын бэрэссэдээтэлэ Альберт Семенов маннык аппарааты куорат 2 №-дээх балыыһатыгар туттарда. Дуума бэрэссэдээтэлэ иһитиннэрбитинэн, бу курдук дезинфектордары куорат бары поликлиникаларыгар туттардылар. Альберт Семенов партия аатыттан коронавируһу утары үлэлии-хамсыы сылдьар доруобуйа харыстабылын үлэһиттэригэр махталын,...
Сонуннар | 05.12.2020 | 16:59
Дезинфекция үлэтэ тохтообот
Куорат хаһаайыстыбатын үлэлэтэр сулууспа иһитиннэрэринэн, сэтинньи 30 күнүгэр коронавируһунан ыалдьыбыт дьон олорор аадырыстарыгар – уопсайа 124 элбэх кыбартыыралаах дьиэҕэ дезинфекция ыытылынна. Бу үлэни муниципальнай хантараагынан “Аденалин” ХЭТ ыытар. Сэтинньи 22-30 күннэригэр барыта 978 аадырыс хабылынна. Бэлиэтээн эттэххэ, маныаха Дьокуускай куорат олохтоох дьаһалтатыгар хаһаас пуондаттан бу үлэни үбүлүүр туһунан дьаһалга илии...
Сонуннар | 05.12.2020 | 16:58
Куорат бастыҥ олохтооҕун быһаарар бириэмийэҕэ сайаапкалары ылыы саҕаланна
Ахсынньы 1 күнүттэн сыл аайы ыытыллар “Якутянин года-2020. Якутск” уопсастыбаннай бириэмийэҕэ сайаапкалары ылыы саҕаланна. Быйыл “На страже здоровья” уонна “За сплочение поколений” диэн икки саҥа хайысха баар буолла. Киин куорат сайдыытыгар кылааттарын киллэрбит аныгы кэм дьоруойдарын быһаарар аналлаах бириэмийэ дьон-сэргэ билиниитин ылбыт олохтоохторго туттарыллар. Тэрийээччилэр – Ykt.ru портал, “Журфикс” сурунаал,...
Сонуннар | 03.12.2020 | 14:49
Быраап дьыктааныгар кыттыҥ!
Ахсынны 3-10 күннэригэр бүтүн Арассыыйа үрдүнэн төрдүс төгүлүн юридическэй (быраап) дьыктаана ыытыллар. Саха өрөспүүбүлүкэтэ юридическэй дьыктааҥҥа кыттааччытын ахсаанынан Арассыыйаҕа инники күөҥҥэ сылдьар үгэстээх. Коронавирус тарҕаммыт кэмигэр дьыктаан онлайн ньыманан http://юрдиктант.рф порталга ыытыллар.
‹
1
2
...
103
104
105
106
107
108
109
...
130
131
›
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Баҕа өттүнэн Украинаҕа иккитэ төхтүрүйэн быстах хомуурга, анал эпэрээссийэҕэ баран кэлбит, ууну-уоту ортотунан, сибиньиэс ардаҕын аннынан, уопсайа, сыл аҥаара курдук сылдьыбыт Иосиф Слепцову кытары кэпсэтиини таһаарабыт.
Бастакы бойобуой сүрэхтэнии
Аан бастаан олунньу 24 күнүгэр байыаннай эпэрээссийэ саҕаламмытыгар барарга быһаарыммытым. Ол кэмҥэ баҕа өттүнэн дьону хомуйалларын билбэт этим. Онтон муус устарга биир табаарыһым барбытын истибитим уонна байаҥкамаакка тиийбитим. Сэбиэскэй Сойууска төрөөбүт, улааппыт, ол кэмнээҕи идеологияҕа иитиллибит, патриотическай санаалаах, идейнэй киһи буолан, хомуурга барарга санаммытым. Байаҥкамаакка тиийбиппэр, докумуоҥҥун хомуй диэн ыыппыттара. Сып-сап хомуйан туттарбытым кэннэ, күүт диэбиттэрэ.
Онтон муус устар бүтэһигэр 24 буоламмыт айаннаабыппыт. Бастаан Хабаровскайга, онтон хас да эрэгийиэнинэн эргийэн, дьон хомуйан, Ростовка тиийбиппит. Онно тиийэн хантараак баттаспыппыт, байыаннай пуорма ылбыппыт уонна полигоҥҥа олорон үс күннээх бэлэмнэниини ааспыппыт. Ол кэнниттэн ыам ыйыгар Саха сириттэн барбыт 24 киһи «Барс-1» этэрээккэ холбоһон, кыраныыссаны туорааммыт, Донецкай уобалаһынан Запорожьеҕа тиийбиппит. Онно тиийэн, окуопаҕа сытан дьэ бойобуой «сүрэхтэниини» ааспыппыт. Бу сүрүннээн «позиционнай» сэрии – минометунан, артиллериянан, гранатометунан ытыалаһыы. Бандеровецтары кытары тутуһан туран киирсии да баара.
Төгүрүктээһинтэн тахсыы уонна ыалдьыы…
Биирдэ биһиги 27 киһилээх взводпут биир позицияҕа сыттаҕына, ыам ыйын 14 күнүгэр улахан кыргыһыы буолбута, онно сахалар үс этибит. Анараа өттүттэн 280 десантнай-штурмовой биригээдэ 10-тан тахса тааҥканан киирэн, тыҥааһыннаах киирсии буолбута, төгүрүктээһинтэн нэһиилэ тахсыбыппыт, үс киһибит өлбүтэ, үс – бааһырбыта. Онно биир саха уола атаҕар бааһырбыта. Дьэ манна баар этэ, эр киһи уйана-хатана биллэр кырыктаах кыргыһыыта. Ол да буоллар, биһиги сахалар, ааппытын-суолбутун түһэн биэрбэтэхпит. Ол кэннэ биһигини атыттарга холбоон эмиэ атын позицияҕа олордубуттара.
Бары соҕуруу сылаас курдук саныыллар дии, онтубут Украина тымныы дойду эбит. Уһун унньуктаах ардах, тыал-куус аннынан сылдьаҕын, тыа саҕатыгар, от-мас быыһыгар, тыбыс-тымныыга, бүтүннүү сыырас дойдуга окуопаҕа сытаҕын. Түүнүн олус тымныы буолар эбит. Аны өстөөхтөр квадрокоптердара үрдүгүнэн көтө сылдьар буолан, уот оттор, ас астанар көҥүллэммэт, онон тымныыттан тымныыга тоҥо-хата сылдьаҕын. Дьэ, оннук ыйтан ордук сылдьан баран, тымныыттан сыырастан ыалдьан, улаханнык сэбиргэхтэтэн госпиталга киирбитим. Ол госпиталга куттал суоһаан, аны Краснодарга эвакуациялаабыттара. Эмтэммитим кэннэ, ситэри дойдугар баран эмтэн диэн Саха сиригэр ыыппыттара.
Инньэ гынан, дьиэбэр сайын төннөн кэлбитим. Ол да буоллар, син биир сэрии туһунан саныы сылдьабын, санаабыттан олох тахсан биэрбэт. Наар түһүүбүн, саныыбын, тугу эрэ ситэрбэтэх курдукпун. Бииргэ сылдьыбыт уолаттарбын кытары куруук кэпсэтэбин. Украинаҕа буола турар быһыыны-майгыны сонуннарга көрө сылдьар буолан хаалбытым. Онтон да буолуо, бастакы болдьохпун ситэ сылдьыбакка кэллим диэн да буолуо, дьыалабын ситэрбэтэх курдук санаа үүйэ-хаайа туппута.
Иккистээн төхтүрүйэн тиийии
Онон иккистээн төхтүрүйэн, саас бииргэ сылдьыбыт түөрт уолбун кытары от ыйын бүтүүтэ «Боотур-1» диэн этэрээккэ киирэммит, сүүстэн тахса буоламмыт барбыппыт. Эрдэ турар бэйэбит барбыт буоллахпытына, бу сырыыга өрөспүүбүлүкэ тугунан барытынан хааччыйан ыыппыта. Сөптөөх анал таҥаһынан-сабынан, квадрокоптерынан, хараҥаҕа көрөр приборунан, тепловизорынан толору сэбилэммиппит. Онон өрөспүүбүлүкэбит бырабыыталыстыбатыгар, Ил Дархаммытыгар Айсен Николаевка улаханнык махтанабыт.
Иккис сырыыбар, бастаан Владивостокка тиийбиппит. Эмиэ аараттан баҕа өттүнэн барааччы дьону хомуйан бастакы маршруппутунан айаннаабыппыт. Ростовка тиийэн икки-үс күн араас көрүҥнээх аныгы сэрии сэбинэн туттарга, ытарга үөрэммиппит. Онтон дьэ эмиэ кырыктаах кыргыһыыга киирбиппит.
Түөрт буолан тутуһан, бэйэ-бэйэбитигэр көмөлөсүһэн, өйөһөн, снаряд, буулдьа ардаҕын быыһынан этэҥҥэ сырыттыбыт. Номнуо уопуттаах дьон буоларбыт быһыытынан, мантан барарбытыгар саҥа барааччыларга туох таҥас-сап, мал наадатын, антах тиийэн баран, хайдах тугу гыналларын сүбэлиирбит.
Бу сырыыга Харьков хайысхатынан сылдьыбыппыт. Икки өттүттэн күн аайы артиллерия, миномет, гранотомет уота уһууран олорор. Бастакы сырыыны кытары тэҥнээтэххэ, сэрии сэбинэн, таҥаһынан-сабынан, аһынан-үөлүнэн хааччыллыы үчүгэйэ. Гуманитарнай көмө да кэлэрэ, Саха сириттэн дьон кэллэҕин аайы, дьиэтээҕи, сахалыы ас тутар күндү да буолара. Аны бырабыыталыстыбабыт өйөөн, бары өттүнэн көмөлөһөн, наадалааҕынан хааччыйан, атын эрэгийиэнтэн кэлээччилэр соһуйаллара. Квадрокоптердарбыт, тепловизордарбыт, түүн көрөр прибордарбыт, дроннарбыт кэлэ тураллара, ону көрөн, салалтаҕыт, норуоккут наһаа маладьыастар диэн сөҕөллөрө-махтайаллара.
Дойдуга эргиллии уонна билиҥҥи санаа
Украина, уопсайынан, хараҥа дойду эбит, киэһэ эрдэттэн хабыс-хараҥа буолар уонна оннук сарсыарда 5-6 чааска диэри турар. Ол иһин онно хараҥаҕа көрөр прибор, тепловизор олус наадалаах тэрил эбит. Аныгы сэрии буолан, уруккуттан быдан атын, холобур, үөһэ дрон көтө сылдьан гранатаны тамныыр. Кистэл буолбатах, өлүү-сүтүү да, бааһырыы да баар. Онуоха сөптөөх көмө да оҥоһуллар. Ууну-уоту ортотунан ааһан, дойдубутун көмүскээн, болдьохпут бүтэн, бу сэтинньи саҥатыгар 14 буолан кэлбиппит.
Эрдэ, манна сылдьан, Украина диэки дьон хайдах олорорун улаханнык интэриэһиргээбэт, аахайбат да этибит. Онтон онно тиийэн, 2014 сылтан Донецкай, Луганскай уобаластар хайдах эрэйдэнэн, баттанан олорбуттарын көрөн-истэн санаабыт уларыйбыта. Тус бэйэм, Арассыыйа ити көмөнү оҥоруохтааҕын оҥордо дии саныыбын. Аны билигин Арассыыйаҕа Запорожье, Херсон холбосто. 8 сылы быһа уот ааспат ардаҕын аннынан, бандеровецтар батталларыгар олорбут буолан, биһигини Луганскай уонна Донецкай өрөспүүбүлүкэлэргэ үөрэ-көтө, махтана көрсүбүттэрэ.
Манна кэлэн баран элбэх сымыйа сурах-садьык, аныгылыы «фейк» тарҕанарын биллим. Социальнай ситимнэринэн бу киһи онно өлбүт, манна эчэйбит диэн араас сымыйа сурах тарҕанар эбит, ону дойдуларыгар аймахтара чугас дьоно истэн долгуйаллар, айманаллар. Барытын итэҕэйэн иһимэҥ диэн сүбэлиэм этэ. Холобур, бастакы да, иккис да сырыыбар бииргэ сылдьыбыт доҕорум Валерий Никифоров-Суор Уола өлбүт диэн сурах тарҕаммыт этэ, кэлбиппэр, элбэх киһи ыйытта. Доҕорум «передовойга» уолаттары кытары этэҥҥэ саа-саадах тутан дойдутун көмүскүү сылдьар. Албын сураҕы тарҕаталлара хомолтолоох…
Көмө, өйөбүл туһунан…
Биһиги госпиталларга сытар уолаттарбытын кытары билсэбит, атын куораттарга баар бэрэстэбиитэлистибэлэртэн эмиэ анаан көмөлөһөллөр. Биһигини кытары сылдьыбыт, атаҕар бааһыран госпиталга сытар табаарыспытыгар бырабыыталыстыба көмөлөһөн, кыыһын аҕатыгар ыытта. Атаҕар протез оҥортордоҕуна, аҕатын арыаллаан кэлиэхтээхтэр. Оттон биһиги билигин Өрөспүүбүлүкэтээҕи саллааттар ийэлэрин кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Мария Емельянова көмөтүнэн, икки буолан Реабилитациялыыр кииҥҥэ эмтэнэ киирдибит.
Бырабыыталыстыба өттүттэн анал эпэрээссийэҕэ сылдьар дьон дьиэ кэргэттэригэр бары өттүнэн көмө, төлөбүр оҥоһуллар. Сөптөөх докумуонуҥ баар буоллаҕына, төлөбүрдэр эмиэ харгыһа суох оҥоһуллаллар. Социальнай-моральнай өттүнэн хааччыйыы, көмө эмиэ барар.
Саҥа барааччыларга сүбэ
Мобилизацияламмыт дьоммут анал бэлэмнэнии кэнниттэн байыаннай эпэрээссийэҕэ бара тураллар, биирдиилээн баҕа өттүнэн, сорохтор хантараагынан барааччылар да бааллар. Олорго дойдубут интэриэһин көмүскүүр наадалаах дьыалаҕа туруммуккутунан, тулууру, дьулууру, кыайыыга эрэли баҕарабын. Эр дьон буоларбыт быһыытынан, дойдубутун, норуоппутун көмүскүүр, кыһалҕалаахха-кыаммакка көмөлөһөр ытык иэспит буоларын өйдөөн, эрдэттэн моральнай-психологическай бэлэмнээх буолуохха наада. Эппитим курдук, байыаннай таҥаһынан толору хааччыйаллар, ол гынан баран, халыҥ таҥас-сап илдьэ барарыҥ өссө ордук буоллаҕа.
13
Маны ааҕыҥ
Арктика сайдыытыгар сомоҕолоһуубут элбэҕи эрэннэрэр
Биэс босуобуйа оннугар — биири
Ямало-Ненецкай автономнай уокурук үөрэҕин департаменын үлэһиттэрэ Саха сиригэр кэллилэр
Хотугу сир туруктаах сайдыытын пуорумугар 700-тэн тахса киһи кыттар
Ил Дархан Нерюнгри баһылыгын кытары көрүстэ
2023 сылга тыа хаһаайыстыбатыгар 14 млрд 200 мөл. солк. көрүллүөҕэ
Лента
21:00
Арктика сайдыытыгар сомоҕолоһуубут элбэҕи эрэннэрэр
20:30
Биэс босуобуйа оннугар — биири
19:55
Ямало-Ненецкай автономнай уокурук үөрэҕин департаменын үлэһиттэрэ Саха сиригэр кэллилэр
19:50
Хотугу сир туруктаах сайдыытын пуорумугар 700-тэн тахса киһи кыттар
19:38
Ил Дархан Нерюнгри баһылыгын кытары көрүстэ
19:31
2023 сылга тыа хаһаайыстыбатыгар 14 млрд 200 мөл. солк. көрүллүөҕэ
19:01
Хатас — Павловскай хайысхатынан кыһыҥҥы суол эрдэ аһыллыан сөп
18:29
Үс төгүл үс игирэ төрөөтө
17:49
Аллараа Бэстээххэ өрүскэ киириигэ видеокамера туруорулунна
17:10
«Горнай улууһун олоҥхоһуттара» олоҥхону сэргиир дьоҥҥо ананаллар
16:43
«Күн дэлэйэ» Саҥа дьыллааҕы биэриитигэр Өймөкөөн сылгыһыта Дугуйдан сөбүлүүр астарын билиһиннэрдэ
16:39
Иван Луцкан: «Саха сирин уопута Арассыыйаҕа тарҕаныахтаах»
16:20
Светлана Диодорова-Лаврентьева: «Туора-маары тылласпакка, барытын сөпкө өйдүүллэригэр баҕарабыт»
16:19
Саха сиригэр волонтер-миэдиктэр бөлөхтөрө тэрилиннэ
15:54
Тыа хаһаайыстыбатыгар 100 сыллаах династияны төрүттүөххэ
15:45
АЛРОСА хапсаҕайга турнира Арассыыйа таһымнаныа
14:26
Дьокуускайга ахсынньы 1 күнүгэр харыйа уота сандаарыа
13:50
Ростов-на-Дону куоракка Саха сирин быраастарын саҥа биригээдэтэ айаннаата
11:47
Үөһээ Бүлүүгэ Бүлүү өрүс кытылын бөҕөргөтүү үлэтэ салҕанар
11:30
Тускул: «Ахсынньы быйыл «сымнаҕас» буолуоҕа»
Салгыы
РЕДАКЦИЯ ААДЫРЫҺА 677000, Дьокуускай куорат,
Орджоникидзе уул., 31 Төлөпүөн: (4112) 42-06-90
E-mail: [email protected], [email protected]
Sakha-sire.ru саайт сүрүн эрэдээктэрэ Ч. Н. Гаврильев. Сибээскэ, информационнай технологияҕа уонна маассабай коммуникацияҕа кэтиир федеральнай сулууспаҕа киирбит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77-84126.
Тэрийэн таһаарааччы: «Сахамедиа РИИХ АО».
«Саха сирэ» саайт матырыйаалларын толору эбэтэр быһа тардан туһанар түгэҥҥэ булгуччу гиперсыылка ирдэнэр. Хаартыскалары, видео-устуулары, онтон да атын мультимедийнэй матырыйааллары эрэдээксийэттэн суругунан көҥүлэ суох туһанаргыт бобуллар.
|
oscar
|
Үтүө санаа, эрэл кыыма, кыамматтарга көмөлөһүү уонна аныгы кэм ирдэбилинэн сайдыы – маны барытын биир киһи сүгэ сылдьарын сөҕө-махтайа саныыгын. Бүгүн кэпсиир сэһэргэһээччибин өссө устудьуоннуур кэммиттэн истэн билэбин. Кини ордук төрөөбүт тылы харыстааһыҥҥа, ийэ айылҕабыт айгырааһыныгар, ыччаты түмүүгэ, дьон уонна норуот инники сайдыытыгар сүрүн болҕомтотун уурар. Билсиҥ – эдэр, кэскиллээх айтишник Айыысхан Алексеев.
IT-НЫ СУОЛДЬУТ ОҤОСТОН
-Айыысхан, дорообо. Ааҕааччыларбытыгар бэйэҥ тускунан кэпсии түс эрэ.
-Туймаада хочотун сүрүн хаһыатын ааҕааччылара, дорооболоруҥ! Мин Өлөөн улууһуттан сылдьабын. Идэбинэн биологпын. 2010 сыллаахха М. К. Аммосов аатынан ХИФУ БГФ-тын бүтэрбитим. Уол оҕо буолан, тимири, маһы тутан-хабан, оҥорон таһаарыыны олус сэргиирим. Ордук роботтары, электрониканы, IT-ны, киһини толкуйдатар эбийиэктэри сэҥээрэрим. Техническэй науканан үлүһүйэн туран дьарыктаммытым, үөрэппитим. Үөрэхпин бүтэрэн бараммын, базальт собуотугар үлэлээбитим.
-Билигин Дьокуускайга ханна, тугунан үлэлиигин?
-Доҕотторбун кытта «Алтан» диэн чааһынай IТ-оскуолаҕа үлэлиибин. Оҕолорго уонна улахан дьоҥҥо программированиены үөрэтэбин. Билиҥҥи балысхан сайдыылаах кэмҥэ дьон аныгы кэм сүүрээнин, инникитин, ол эбэтэр IT-ны интэриэһиргиир буоллулар. Төрөппүттэр оҕолорун кыра эрдэхтэриттэн аныгы технологиялары баһылыырга сыһыара сатыыллар.
ИЛИИ БЫРАТЫАҺА
-Эн илии быратыаһын оҥорбут эбиккин. Туох санааттан саҕаламмытай?
-2013-2014 сылларга Физико-техническэй институт «Биофизика» лабораториятыгар үлэлии сылдьан Иван Филиппов диэн «Механотроника» лабораториятын сэбиэдиссэйин кытары илии протеһын оҥорор коммерческай бырайыактаах этибит. Араас куонкурустарга, граннарга кыттарбыт да, улахан ситиһии суоҕа. Ол иһин атын бырайыактарга болҕомтобутун уурбуппут.
Онтон 2017 сыл бүтүүтэ Инстаграмҥа оҕоҕо илии быратыаһын оҥорбуттарын көрбүтүм. «Урукку матырыйаалларбытын (наработки), дьон туһанарын курдук, ситэрэн баран киэҥ эйгэҕэ таһаарыахха баара» диэн санаа үөскээбитэ. Саҥа дьыл кэннэ «Орех» диэн ХИФУ устудьуоннарын инкубатордарын оҕолорун кытары оҥорон саҕалаабыппыт. Интэриниэт ситимигэр бэлэм, ордук дизайннаах быратыастар аһаҕас бырайыактара бааллара буолуо диэн көрдөөбүппүт. «Exiii Hackberry» диэн дьоппуон бырайыагын булан бырайыакпыт олохтоноругар олук оҥостубуппут. Влада Ноева диэн билэр кыыһым нөҥүө доброволец оруолугар Ньургуйаана Попованы кэпсэппиппит. Кини эргэ косметическай быратыаһын биэрбитэ. Хас да ыйы быһа үлэбит быыһыгар оҥорбуппут. Ол курдук, 2018 сыл сайыныгар бэлэм быратыаһы Ньургуйаанаҕа туттарбыппыт.
-Тыый! Бу маладьыастары көрүҥ. Биир эмэ айтишник эн бырайыаккынан туһаныан, үлэҥ хаамыытынан сирдэтиниэн сөп дуо?
-Вконтакте социальнай ситимҥэ «Open BiArm» диэн бөлөх аспыппыт, ким оҥоруон баҕалаах онно киирэн матырыйаалларбытын, файллары ылан туһаныан сөп.
-Быратыас хайдах үлэлиир? Төһө ыараханы көтөҕөр?
-Билигин кыракый джойстик нөҥүө үлэлиир, пластмасса буолан уонна мотордара мөлтөҕүттэн кыра ыйааһыны, ыараабыта 2 киилэҕэ диэри, көтөҕөр. Кыраны, киһи илиитигэр батары тутар кыахтаах.
-Уопсайа хас быратыаһы оҥордуҥ, туох матырыйаалтан?
-Хара бастакыттан быратыас оҥорон таһаарыынан дьарыктанар былаан суоҕа. «Маннык оҥоруохха сөп, матырыйааллары киэҥ эйгэҕэ таһаарабыт, туһаныҥ, сайыннарыҥ» диэн сүрүн идеялаах көҥүл (коммерческайа суох) бырайыак. Ол иһин Ньургуйаанаҕа биир быратыаһы оҥорон биэрбиппит.
-Быратыаска эбии тугу толкуйдаатыҥ?
-Илии тиийэринэн Ньургуйаана быратыаһыгар джойстигын миографическай (мышечнай) датчикка уларытар былаан баар.
ИСКУССТВЕННАЙ ӨЙ САЙДАР
-Айыысхан, “Drevo” диэн ааттаах бырайыаккын сырдата түһэриҥ буоллар.
-Бу тэрилтэбит «Алтан» иһигэр «Искусственный интеллект» хайысхатыгар оҥоро сылдьар бырайыакпыт. Түмүгэр роботтары хаамарга, тутарга-хабарга, кирилиэһинэн түһэргэ-тахсарга уонна да атыҥҥа үөрэтэр платформа буолуохтаах. Киһи ньиэрбэтин, систиэмэтин кытта үлэлиир бырайыак.
ҮЧҮГЭЙ АЙТИШНИК ҮЛЭТЭ СУОХ ХААЛБАТ
-Аны Сахабыт сирин IT-гар киириэххэ. Биһиэхэ бу эйгэ төһө сайынна?
-Арассыыйа атын регионнарыгар холоотоххо, Саха сирэ үрдүк көрдөрүүлээх дии саныыбын. «MyTona», «Indriver» ыччакка үтүө холобур буолаллар.
-Исписэлиистэр, үлэнэн хааччыллыыгыт хайдаҕый?
-Бу маны чопчу билбэппин, ол эрэн үчүгэй айтишник үлэтэ суох хаалбат дии саныыбын.
-Судаарыстыба стартаптарга (саҥа саҕалааччыларга) төһө көмөлөһөрүй?
-Судаарыстыба көмөтө үгүс дии саныыбын. Араас акселератордар, куонкурустар, граннар элбэхтэр.
-Сотору-сотору IT-нан инники кирбиигэ тахсабыт дииллэр, сөбүлэһэҕин дуо?
-Икки илиибинэн сөпсөһөбүн. Тоҕо диэтэххэ, оннооҕор көннөрү ылан «ханнык хайысха тэрилтэлэрэ баайдарый, үлэһиттэрэ үрдүк хамнастаахтарый?» диэн ыйытыыга хоруйа биллэр – Google, Amazon, Apple, IBM, Microsoft, о.д.а. Сиртэн хостонор баай сүрүн баайбыт буолбатах. Киһи өйө, билиитэ баар – бараммат баай.
БАРЫТА ТЫЛТАН САҔАЛАНАР
-Ээ, дьэ өйдөөтүм. Эйигин Уйбаан Шамаев кэккэтигэр көрөр эбиппин. Өрөспүүбүлүкэтээҕи лицейгэ үөрэнниҥ этэ дуо?
-Суох, лицей буолбатахпын, Өлөөн орто оскуолатын бүтэрбитим. Уйбаан Уйбаанабыһы кытары уопсастыбаннай үлэҕэ өр үлэлэспитим.
-Саха тылын туһунан тугу этиэҥ этэй?
-Саха тылын үүнэр көлүөнэ, ыччат үөрэтиэхтээх, билиэхтээх. Эдэр ыаллар оҕолорун төрөөбүт тылын үөрэтэриттэн матараллара улахан сыыһа дии саныыбын. Бастатан туран, ханнык баҕарар тыл киһи санаатын-толкуйун, олоххо сыһыанын, тулалыыр эйгэни көрүүтүн оҥорор. Араас омук ол иһин атын-атыннык толкуйдуур. Иккиһинэн, билингва (икки тыллаах) дьон абстрактнай, математическай толкуйдара ордук, атын тылы баһылыыллара чэпчэки буолар диэн билиҥҥи наука этэр. Үсүһүнэн, саха тыла олус кэрэ, ол иһин сүтэн-симэлийэн хаалара сатаммат.
-Өрөспүүбүлүкэбит инники сайдыытын хайдах көрөҕүн?
-IT-ник уонна науканы таптыыр киһи буоларым быһыытынан, IТ-хайысха, физико-математическай, естественно-научнай, о.д.а. наукалар сайдаллара олус наада дии саныыбын.
-Инники былааннарыҥ?
Билигин үлэлии сылдьар «Drevo» диэн бырайыакпытын оҥорон, силигин ситэрэн олоххо киллэриэхпит диэн эрэллээхпин. Бука бары доруобай, чэгиэн, бигэ туруктаах сылдьыҥ.
Айыысхан, кэпсээниҥ иһин махтанабын. Кэскиллээх саха уолугар өссө да таһаарыылаах үлэни, ситиһиилэри, кыайыыны-хотууну баҕарабын!
Сонуннар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 2 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньытааҕы сокуоннар
02.12.2022 | 09:00
Биэнсийэни иккитэ ылыахтара
01.12.2022 | 18:00
Спартакиадаҕа бастыҥнар кыттыахтара
01.12.2022 | 17:00
Арыгы атыытыгар хааччахтааһын киллэриллэр
01.12.2022 | 16:00
Эһиилги былаан — 38 км суол
01.12.2022 | 15:06
Саамай сөптөөх диэн көрөбүн
01.12.2022 | 15:05
Комплекс оҥорор ордук
01.12.2022 | 15:00
Бүгүн саҥа дьыллааҕы харыйа уота сандаарыа
01.12.2022 | 15:00
Субсидия кээмэйэ улаатар
01.12.2022 | 14:00
Кадеттарга – саҥа оскуола
01.12.2022 | 13:00
Саҥа сулууспаҕа эрэл улахан
01.12.2022 | 12:00
Кииннэммит библиотека ситимэ анал бырагырааманы оҥордо
01.12.2022 | 11:00
Ыччаппыт талаанынан сөхтөрдө
01.12.2022 | 10:00
Сэргэх көрсүһүү
01.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 1 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
01.12.2022 | 09:30
Дьокуускайга — бастакы харыйа уота
01.12.2022 | 09:00
Владимир Трегубов: «Дьокуускайга дьиэ тутуута биир кэлимник барыа»
30.11.2022 | 22:38
Сүдү үлэтэ — духуобунай нэһилиэстибэбит
30.11.2022 | 18:30
Босхо юридическай көмө
Ордук ааҕаллар
Дьон | 19.11.2022 | 18:00
Николай Винокуров: «Дойдубар этэҥҥэ эргиллэн кэллим...»
«Боотур» этэрээт байыастарын ортотугар биһиги биир дойдулаахпыт Алаһыай нэһилиэгиттэн төрүттээх Николай Винокуров баарын истэн, кэпсэтиэхпин баҕардым. Ол эрэн сэһэргэһиибин хайдах-туох саҕалыахпын тобуларбар олус ыарахан этэ. Бу үлэ, үөрэх, сайдыы, тэрээһин туһунан суруйуу, кэпсэтии буолбатах... Бу — олох, дьылҕа, тыын былдьаһыы, өлүү-сүтүү, инники олох иһин охсуһуу туһунан сэһэргэһии. Николай тута хоруйдаабытыгар...
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 20.11.2022 | 11:00
Элэгэнтэй Адамов: «Сиэрдээх өй-санаа төрүт дьарыкка эрэ баар»
Бүгүҥҥү нүөмэргэ Чурапчы улууһун Чакыр нэһилиэгин олохтооҕо Элэгэнтэй Адамовы кытта тыа сирин олоҕун, итэҕэл, уус идэтин, сайдыы, норуот дьылҕатын, кэскилин туһунан сэһэргэстибит. Дьоҕурдаах киһи анаарыыта киэҥэ, этэр тыла оруннааҕа сөхтөрдө.
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
2021 сылтан саҕалаан «Харысхал» аһымал пуондатыгар инбэлиит уонна доруобуйаларыгар хааччахтаах оҕолор идэни талыыга босхо консультация ылыахтарын сөп. Доруобуйа туруга мөлтөх буоллаҕына, идэни сөпкө талар наһаа наадалаах. Ыарыы үөрэнээччи инники өттүгэр ситиһиилээх буоларыгар идэтин таларга мотивациялаах буолуохтаах. Специалистар этэллэринэн, итиннэ 14 саас ордук табыгастаах буолар эбит.
«Хомойуох иһин, биһиги үксүгэр стереотип быһыытынан толкуйдуубут. Холобур, хараҕа мөлтөх киһи массажист эрэ буолуон сөп диэн. 273 №-дээх Федеральнай сокуоҥҥа сурулла сылдьарынан, хас биирдии оҕо, статуһуттан тутулуга суох, ханнык баҕарар үөрэх кыһатыгар бэйэтигэр сөп түбэһэр (адаптированнай) бырагырааманан үөрэниэн сөп. Бүгүҥҥү күҥҥэ 20 000 тахса устудьуон колледжтарга үөрэнэр, олортон 200 эрэ киһитэ инбэлиит. Инбэлиит оҕолор үгүстэрэ техникумҥа, колледжка уонна университекка үөрэнэр кыахтаахтарын билбэттэрэ буолуо дии саныыбын», – диир «Харысхал» аһымал пуондатын профориентолога Елизавета Зарубина.
Профориентация өҥөтө дьиэ кэргэҥҥэ ананар, ол иһин консультация оҕолорго эрэ буолбакка, төрөппүттэргэ эмиэ ыытыллар. Бастаан специалист идэни таларга ханнык хайысхалары талар санаалааххытын ыйыталаһар. Онтон салгыы оҕо ыарыыта талар идэтигэр хайдах сабыдыаллыан сөбүн билээри, медицинскэй докумуоннары кытта билсэр. Ити барыта оҕоҕо барсар идэлэри чопчу таларга көмөлөһөр.
«Ити кэннэ идэни талар методиканы – тестированиены талабыт, ону консультацияҕа олорон эбэтэр дьиэҕэ толоруохха сөп. Тест түмүгүнэн мин тус бэйэтигэр барсар маршрут оҥоробун. Онон сирдэтэн оҕо уонна төрөппүттэр сыалларын ситиһэр курдук хардыылаан бараллар», – диир Елизавета Зарубина.
14 саастарыттан 21 саастарыгар диэри Саха сирин инбэлиит олохтоохторо онлайн эбэтэр офлайн идэни талар консультацияҕа «Харысхал» аһымал пуондатын колл-киинин нөҥүө суруйтарыахтарын сөп: 8 (914)-2-705-887.
Сонуннар
24.11.2022 | 11:00
Саха сирин бастыҥ IT-бырайыактара
23.11.2022 | 17:30
Олоҕун науканы кытта ситимнээн
23.11.2022 | 17:00
Үс игирэ төрөөтө
23.11.2022 | 16:30
Куорат учууталларыгар — саҥа бириэмийэ
23.11.2022 | 16:00
Саамай кэрэ сүөһүнү таллылар
23.11.2022 | 15:56
«Үтүө санаа харыйата» оҕолор баҕа санааларын толорор
23.11.2022 | 15:00
Дьикти быыстапканы көтүтүмэҥ
23.11.2022 | 14:00
Нолуоккун төлөө — холкутук утуй!
23.11.2022 | 13:00
Кыһыҥҥы суоллар аһыллар болдьохторо билиннэ
23.11.2022 | 12:00
Саҥа дьылы — иэһэ суох
23.11.2022 | 11:00
Ыккытын босхо ыытымаҥ
23.11.2022 | 10:00
Дьоҥҥут аатын үйэтитиҥ
23.11.2022 | 09:00
Онлайн төлүөҥ — бириис сүүйүөҥ
23.11.2022 | 08:00
Сийиэскэ 500-тэн тахса дэлэгээт кытынна
20.11.2022 | 09:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 21-27 күннэригэр
19.11.2022 | 16:00
Эҥсиэли хочотугар, Максим Аммосов дойдутугар
18.11.2022 | 09:00
Саҥа саҕахтары арыйан, сонун хайысхалары тутуһан
17.11.2022 | 18:44
Дьиҥ олохтон кэпсээн ааптарын кытта көрсүһүү
17.11.2022 | 18:00
«Мир» каартаҕа региональнай төлөбүрдэри ыытыахтара
17.11.2022 | 17:30
Тус дааннайдары оҥорууга сөбүлэҥ
Ордук ааҕаллар
Дьон | 19.11.2022 | 18:00
Николай Винокуров: «Дойдубар этэҥҥэ эргиллэн кэллим...»
«Боотур» этэрээт байыастарын ортотугар биһиги биир дойдулаахпыт Алаһыай нэһилиэгиттэн төрүттээх Николай Винокуров баарын истэн, кэпсэтиэхпин баҕардым. Ол эрэн сэһэргэһиибин хайдах-туох саҕалыахпын тобуларбар олус ыарахан этэ. Бу үлэ, үөрэх, сайдыы, тэрээһин туһунан суруйуу, кэпсэтии буолбатах... Бу — олох, дьылҕа, тыын былдьаһыы, өлүү-сүтүү, инники олох иһин охсуһуу туһунан сэһэргэһии. Николай тута хоруйдаабытыгар...
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 20.11.2022 | 11:00
Элэгэнтэй Адамов: «Сиэрдээх өй-санаа төрүт дьарыкка эрэ баар»
Бүгүҥҥү нүөмэргэ Чурапчы улууһун Чакыр нэһилиэгин олохтооҕо Элэгэнтэй Адамовы кытта тыа сирин олоҕун, итэҕэл, уус идэтин, сайдыы, норуот дьылҕатын, кэскилин туһунан сэһэргэстибит. Дьоҕурдаах киһи анаарыыта киэҥэ, этэр тыла оруннааҕа сөхтөрдө.
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Алтынньы 11 күнүгэр «Глобальнай үөрэхтээһин киинэ» гимназияҕа «Цифровой үөрэҕирии эйгэтэ-2022» регионнааҕы бырайыак туоната үөрүүлээх быһыыга-майгыга аһылынна диэн Олохтоох дьаһалта пресс-сулууспата иһитиннэрдэ.
Ааптар: Киин Куорат
Үөрэнээччиллэри уонна педагогическай кэлэктииби дьоһун түгэнинэн куорат баһылыга Евгений Григорьев эҕэрдэлээтэ.
«IT-салааны сайыннарыы – куораппыт 2032 сылга диэри сайдыытын стратегиятын сүрүн пууннарыттан биирдэстэрэ. Бүгүн оскуолаттан саҕалаан үрдүк үөрэх кыһатыгар тиийэ цифровой үөрэҕириинэн толору хааччыйар кыахтаахпыт. Ол иһин IT ханнык баҕарар салаатыгар үөрэнэр кыах – ситиһиилээх инникигэ маҥнайгы хардыы», - диэн бэлиэтээтэ Евгений Григорьев.
Туона аһыллыытыгар Уопсай уонна эбии үөрэхтээһин, иитии эйгэтигэр судаарыстыбаннай бэлиитикэ департаменын салайааччыта Лена Тен, Иннополис университетын үөрэҕириини цифровизациялааһыҥҥа киинин салайааччыта Татьяна Камалетдинова кытыннылар.
Үөрэнээччилэр ааттарыттан «Глобальнай үөрэхтээһин киинэ» гимназия бэрэсидьиэнэ Тимур Николаев СӨ Үөрэҕириигэ министиэристибэтигэр, Олохтоох дьаһалтаҕа, СӨ Технологияҕа институтугар махтал тылын эттэ.
Алтынньы 11 күнүгэр «Цифровой үөрэҕирии эйгэтэ-2022» регионнааҕы бырайыак чэрчитинэн уопсайа 67 туона 34 муниципальнай оройуоҥҥа уонна куорат 2 уокуругар арылынна.
Сонуннар
05.12.2022 | 12:00
Өрөспүүбүлүкэтээҕи саахымат конгреһын кыттыылаахтара кэллилэр
05.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 5 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
03.12.2022 | 18:00
Өбүгэ ситимэ — эр дьон кылаан кыахтарыгар
03.12.2022 | 14:00
«Үлэ кыбаартала» — сайдыы территорията
02.12.2022 | 18:00
Дьокуускай 100 бастыҥ үөрэнээччитигэр стипендия олохтонно
02.12.2022 | 16:00
Тымныы Оҕонньорго баҕа санааларбытын суруйабыт
02.12.2022 | 12:00
Охчуттар мэтээллэри аҕалаллар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 2 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньытааҕы сокуоннар
02.12.2022 | 09:00
Биэнсийэни иккитэ ылыахтара
01.12.2022 | 18:00
Спартакиадаҕа бастыҥнар кыттыахтара
01.12.2022 | 17:00
Арыгы атыытыгар хааччахтааһын киллэриллэр
01.12.2022 | 16:00
Эһиилги былаан — 38 км суол
01.12.2022 | 15:06
Саамай сөптөөх диэн көрөбүн
01.12.2022 | 15:05
Комплекс оҥорор ордук
01.12.2022 | 15:00
Бүгүн саҥа дьыллааҕы харыйа уота сандаарыа
01.12.2022 | 15:00
Субсидия кээмэйэ улаатар
01.12.2022 | 14:00
Кадеттарга – саҥа оскуола
01.12.2022 | 13:00
Саҥа сулууспаҕа эрэл улахан
01.12.2022 | 12:00
Кииннэммит библиотека ситимэ анал бырагырааманы оҥордо
Ордук ааҕаллар
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 25.11.2022 | 16:00
Юрий Попов: «Барыта улахан үлэттэн тахсар»
Дьокуускайга Тупсарыы үс сыла биллэриллэн, бу диэн эттэххэ, киин куоракка, чахчы, үтүмэн үлэ ыытылынна, ону олохтоохтор даҕаны бэйэҕит көрө-истэ сылдьаҕыт. Быйыл сайын «Уһук Илиҥҥэ 1000 тиэргэн» федеральнай бырайыагынан Дьокуускай куоракка 75 тиэргэн тупсаран оҥоһулунна. Саамай элбэх эбийиэккэ бэдэрээтчитинэн «Основа» ХЭТ үлэлээтэ. Онон бүгүҥҥү нүөмэрбитигэр бу тэрилтэ эдэр салайааччыта Юрий Поповы...
Сытыы муннук | 01.12.2022 | 12:03
Ийэ айманар сүрэҕин туох уоскутуой...
Билиҥҥи балаһыанньаҕа, билиҥҥи судургута суох кэмҥэ оҕотун байыаннай дьайыыга атаарбыт ийэлэрдиин кэпсэтэртэн ордук ыарахан суох. Кинилэр куоластара титириирэ, харахтарын уутун кистээн туора соттоллоро, оҕолорун тустарыгар күүстээх, тулуурдаах буола сатыыллара киһини өссө уйадытар, уоскутар тылы булбакка мух-мах бараҕын. Бу сырыыга оҕолорун атаарбыт, кэтэһэр, эрэнэр икки ийэни кытта харах уулаах кэпсэтиибин ааҕааччыларбар...
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Тэрийэн таһаарааччылар: «Сахамедиа РИИХ АО». Сибээскэ, информационнай технологияҕа уонна маассабай коммуникацияҕа кэтиир федеральнай сулууспаҕа киирбит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77 — 74960 (25.01.2019)
Edersaas.ru саайт матырыйаалларын толору эбэтэр быһа тардан туһанар түгэҥҥэ булгуччу гиперсыылка ирдэнэр. Хаартыскалары, видео-устуулары, онтон да атын мультимедийнэй матырыйааллары эрэдээксийэттэн суругунан көҥүлэ суох туһанаргыт бобуллар.
|
oscar
|
Төрөөбүт нэһилиэгиҥ дьонун туһунан суруйар хаһан баҕарар эппиэтинэстээх, долгутуулаах буолар. Тугу эрэ сыыһа-халты суруйан, атыннык таһааран дуу биир дойдулаахтаргыттан сэмэлэниэххин да сөп.
Оттон мин бүгүн өрөспүүбүлүкэбитигэр Ийэ сылынан сибээстээн, Лөгөй нэһилиэгэр үлэлии-хамсыы олорор сэттэ оҕо күн-күбэй ийэтэ, истиҥ, эрэллээх кэргэн, эйэҕэс эдэр эбээ Мария Романовна Сокорутова туһунан кэпсиэхпин баҕардым.
Мария Романовна төрөппүттэрин Кэптэни олохтоохторо бука бары билэллэр, убаастыыллар. Ийэтэ Земфира Егоровна, аҕата Роман Гаврильевич Никифоровтар Партизан Заболоцкай аатынан сопхуоска күүстэрин харыстаабакка үлэлээбиттэрэ. Роман Гаврильевич биригэдьиирдиирэ, олус сатабыллаах салайааччы этэ. Куруук ыксыы-тиэтэйэ сылдьара, сайыҥҥы куйааска хаһыатынан оҥоһуллубут бэргэһэ кэтэрэ, үлэтигэр олус бэриниилээх, ирдэбиллээх буолара, пиэрмэттэн, сайылыктан ордубат, үлэһиттэрин кыһалҕаларын кыһалҕа оҥостон, төттөрү-таары матасыыкылынан кэлэрин-барарын бу баардыы өйдүүбүт. Земфира Егоровна сопхуоска эҥкилэ суох ыанньыксыттаабыта, кэлин атыы-эргиэн эйгэтигэр үлэлээн биэнсийэҕэ тахсан, билигин оҕолоругар, сиэннэригэр өйөбүл, көмө-тирэх буолан олорор.
Төрөппүттэрин удьуордаан Никифоровтар оҕолоро бары да үлэни өрө туппут, сүрдээх эйэҕэс-сайаҕас, нэһилиэк дьоно убаастыыр ыаллара буолан, билигин эбэлэрин-эһэлэрин ааттатан, утумнара салҕанан бара турар. Оннук эрэ буоллун...
— Мария, бэйэҥ тускунан ааҕааччыларга билиһиннэриэҥ дуо?
— Мин Уус Алдан Кэптэнитигэр төрөөн-үөскээн, Лөгөй орто оскуолатын бүтэрэн, билигин силис тардыбыт сирбэр үлэлии-хамсыы, айа-тута олоробун. Оскуола кэнниттэн Дьокуускайдааҕы 2-с нүөмэрдээх педагогическай училищены бүтэрэн, 1997 сылтан ханна да халбаҥнаабакка “Чэчир” оҕо саадыгар иитээччинэн үлэлии сылдьабын. Кэргэним Өлүөхүмэ улууһун Кыыллаах Арыытыттан төрүттээх Артур Вячеславович Сокорутов, күҥҥэ көрдөрбүт 7 оҕолоохпут, 4 уол, 3 кыыс, 1 саастаах сиэн уоллаахпыт.
— Оҕо сылдьан ким буолуоххун баҕарар этигиний?
— Оҕо сылдьан учуутал эбэтэр худуоһунньук буолар баҕа санаалаах этим. Онтум биирэ туолан, билигин оҕолору кэрэҕэ-үтүөҕэ үөрэтэбин.
— Эн санааҕар, дьиэ кэргэн диэн хайдах буолуохтааҕый?
— Дьиэ кэргэн диэн хайа баҕарар кэмҥэ, бэйэ-бэйэни убаастаһар, өйөһөр, өйдөһөр, көмөлөсүһэр чугас дьоннор диэн. Бу барыта түмүлүннэҕинэ, бигэ туруктаах дьиэ кэргэн үөскүүр.
— Оҕо сааскыттан саамай өйдөөн хаалбыт түгэннэргиттэн кэпсии түһүөҥ дуо?
— Биһиги оччотооҕу оҕолор оҕо сааспыт олус көҥүллүк, истиҥник ааспыта. Санаан ылар кэмнэрбит, умнуллубат түгэннэрбит элбэх буоллахтара. Биир саамай чаҕылхай, умнуллубат түгэнинэн сайыҥҥы сынналаҥнарга агитбиригээдэҕэ сылдьыы этэ. Улахан дьону кытта отчуттарга, ыанньыксыттарга сайылыктарынан, алаастарынан кэрийэ сылдьан кэнсиэр көрдөрөрбүт. Онно сылдьан хамнастанан кыһыҥҥы соммун ылыммыппын өйдүүбүн, наһаа күндүтүк саныыбын.
— Оҕолоруҥ тустарынан кэпсиэҥ дуо? Төһө майгыннаһалларый эбэтэр олох атыттар дуу?
— Саамай улахаммыт Алина 25 саастаах, олус холку, сэмэй майгылаах, иккис сылын история, общество учууталынан үлэлии сылдьар. Билигин күтүөппүт Ньургун дойдутугар Муомаҕа бааллар.
Иккис оҕобут Владислав 23 саастаах, кыра эрдэҕиттэн тустуунан дьарыктаммыта, спортка сыһыаннаах, бэйэтин кыанар буолан, оскуоланы бүтэрээт, тургутууну ааһан, Кытайдааҕы циркэ искусствотын колледжын бүтэрэн, үһүс сылын Марфа, Сергей Расторгуевтар ааттарынан судаарыстыбаннай циркэ артыыһынан үлэлии сылдьар, Кристина диэн кэргэннээх.
Үһүс оҕобут Юлия 21 саастаах, эмиэ тустуунан дьарыктана сылдьыбыта, “Азия оҕолоро” кыттыылааҕа, билигин Уус Алдаҥҥа ыытыллыахтаах 8-с спортивнай оонньууларга иккис хамаандаҕа сүүмэрдэнэн, улууһун чиэһин көмүскээри сылдьар. “Институт водного транспорта” бүтэрэн, гидротехник идэлээх. Кэргэнэ Петя армияҕа сулууспалыы сылдьар, сиэммит 1 саастаах.
Кыра кыыспыт Кристина 19-таах, юридическай колледж устудьуона, бэйэтэ туһунан сэмэй майгылаах оҕобут.
Бэһис оҕобут Арсен 9 кылааһы бүтэрдэ, ыллыырын сөбүлүүр, ырыа күрэхтэрин дипломана, лауреата, спордунан сөбүлээн дьарыктанан эрэр. Алтыспыт Антон, 3-с кылааһы бүтэрдэ, эмиэ ыллыырын, футболлуурун сөбүлүүр. Саамай кырабыт, муннубут бүөтэ Филипп 4 саастаах, уһуйаан иитиллээччитэ.
Оҕолорбут бэйэ-бэйэлэригэр наһаа майгыннаспат курдуктар, бары туһунан уратылаһаллар, кыралар убайдарын, эдьиийдэрин холобур оҥостон улааталлар.
— Нэһилиэкпит биир тарбахха баттанар, дьон убаастыыр эдэр ыала буолаҕыт. Оҕолоргут талааннаахтар, бэйэҥ кэргэҥҥиниин туора турбакка барытыгар кыттан иһэҕит. Артур ыллыыр, тамадалыыр. Бириэмэҕитин хайдах аттараҕыт?
— Биһиги дьиэ кэргэн араас тэрээһиннэргэ, куонкурустарга кыах баарынан кытта сатыыбыт, “главное участие” диэн девизтээхпит. Бириэмэ ардыгар олох суох буолар, ол гынан оҕолорбут сайынныннар, бэйэлэрин сөбүлүүр дьарыктарын буллуннар диэн, туохха барытыгар кыттыҥ диэн сүбэлиибит-амалыыбыт. Бириэмэбит суох да буоллаҕына, түүннэри да олорон ону-маны оҥорон, тигэн, толкуйдаан кытта, кытыннара сатыыбыт.
— Кэргэҥҥин кытта хайдах, ханна билсибиккитий?
— Биһиги Артурдуун педучилищеҕа үөрэммиппит: мин – иитээччи, кэргэним – музыкальнай салааҕа. Ол сылдьан билсэммит, аналбыт, дьылҕабыт, сэттэ оҕо төрүүр быата тардан, ыал буолан олоробут.
— Оҕо иитиитигэр туох сүрүн быраабылалары тутуһаҕыт?
— Биһиги оҕоҕо наһаа бобуу-хаайыы диэни тутуспаппыт, көҥүл соҕустук иитэ сатыыбыт, биллэн турар, аһара барбакка. Кылаабынайа, киһилии, сэмэйдик, бэрээдэктээхтик, чиэһинэйдик сылдьыҥ диибит, бэйэ-бэйэҕитин өйдөһүҥ, көмөлөсүһүҥ, дьиэҕэ үлэлэнэр үлэлэр эбэһээт толоруллуохтаахтар диэн мэлдьи этэбит, сүбэлии сылдьабыт.
Аҕабыт уолаттарын, мас мастааһына, муус ылыыта буоллун, куруук илдьэ сылдьан үлэҕэ үөрэтэр-такайар. Онон оҕолорбут ханнык да үлэттэн чаҕыйан, толлон турбаттар. Оҕо төрөппүтүн кытары ыкса ситимнээх, куруук илин-кэлин түсүһэ сылдьар буоллаҕына, үлэҕэ иитиллэр, үөрэнэр.
— Эн санааҕар, оҕолоргор саамай сүрүнэ тугуй – таҥас-сап, хааччыллыылаах, баай олох дуу эбэтэр ийэ, аҕа, убай, эдьиий таптала дуу?
— Оҕолорго ийэ, аҕа, эдьиий, убай тапталлара улахан оруолу оонньуур. Дьиэ иһигэр истиҥ сыһыан, таптал, доруобуйа баар буоллаҕына, атына үлэттэн-хамнастан кэлэ туруо буоллаҕа.
— Дьиэ кэргэниҥ халыҥаан, элбээн истэҕин аайы олоҕу көрүүҥ уларыйар дуо?
— Элбээн истэхпит аайы олоҕу көрүү, биллэн турар, уларыйар, оҕолоруҥ инникилэрин саныыгын, хайдах гынан күүс-көмө, өйөбүл, сүбэ-ама буоларгын толкуйдуугун. Ол курдук, этэргэ дылы, оҕолор кыраларыгар бары аттыгар бааллар, кыһалҕаҥ да кыра курдук, оттон улаатан, ыал буолан уйаларыттан көтөн баран истэхтэрин аайы кинилэр тустарыгар кыһалларыҥ, саныырыҥ элбиир, тэҥҥэ улаатар.
— Улахан дьиэ кэргэни, элбэх оҕону былааннаабыккыт дуо?
— Ол туһунан былаан суоҕа, айылҕа биэрбитинэн оҕолонон испиппит, онтон билигин хайабыт да кэмсиммэт, оҕолорбутунан толору дьоллонон олоробут.
— Кийиит уонна хотун тиэмэтин элбэхтэ суруйааччыбын. Эн кэргэниҥ ийэтиниин сыһыаҥҥыт хайдаҕый?
— Кэргэним ийэтэ Елена Еремеевна олох көмүс ийэ, эбээ, хос эбээ диэн сыаналыыбын. Эбэбит биһигини кытта 12 сыл бииргэ олорбута. Үлэлии тахсарбар сиэннэрин көрөн-истэн, бүөбэйдэһэн, минньигэс ас астаан, Саҥа дьыл аайы барыларыгар ааҕа маскарад тигэн, наар миэстэлэһэр этилэр, онон наһаа улаханнык көмөлөспүтэ, абыраабыта. Мин хотуммуттан элбэххэ үөрэнним. Түгэнинэн туһанан, Елена Еремеевнаҕа, ону тэҥэ билигин биһиги аттыбытыгар баар, күүс-көмө буола сылдьар күн-күбэй ийэбэр Земфира Егоровнаҕа барҕа махталбын, тапталбын этэбин, өссө уһуннук, доруобайдык, дьоллоохтук олордуннар диэн алгыспытын ыытабын.
— Саамай сөбүлүүр, түмсэр бырааһынньыккыт ханныгый?
— Дьиэ кэргэн саамай сөбүлүүр уонна мустар бырааһынньыкпыт, биллэн турар, Саҥа дьыл буоллаҕа. Бу күн бука бары бэйэ-бэйэбитигэр бэлэх бэрсэбит, үөрэбит-көтөбүт, минньигэс астаах сандалы тула олорон сонуммутун, ситиһиилэрбитин үллэстэбит.
— Төрөппүттэргэ үс сүрүн сүбэҥ.
— Ийэни, аҕаны, кырдьаҕаһы убаастыырга үөрэтиҥ. Ирдэбиллээх буолуҥ. Оҕо үлэни буоллун, уруогун буоллун, бэйэтэ толороро наада, төрөппүт ирдииринэн буолбакка.
— Мария, быыс буолан кэпсэппиккэр махтал, эһиги дьиэ кэргэн туохтан да толлубакка иннигит хоту айаннатан иһиҥ, бука бары дьоллоох буолуҥ, оҕолоргут үөрүүлэрэ, ситиһиилэрэ куруук кынаттыы турдуннар, удьуор уускут тэнийэ, халыҥыы, хаҥыы турдун!
Сонуннар
01.12.2022 | 13:00
Саҥа сулууспаҕа эрэл улахан
01.12.2022 | 12:00
Кииннэммит библиотека ситимэ анал бырагырааманы оҥордо
01.12.2022 | 11:00
Ыччаппыт талаанынан сөхтөрдө
01.12.2022 | 10:00
Сэргэх көрсүһүү
01.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 1 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
01.12.2022 | 09:30
Дьокуускайга — бастакы харыйа уота
01.12.2022 | 09:00
Владимир Трегубов: «Дьокуускайга дьиэ тутуута биир кэлимник барыа»
30.11.2022 | 22:38
Сүдү үлэтэ — духуобунай нэһилиэстибэбит
30.11.2022 | 18:30
Босхо юридическай көмө
30.11.2022 | 18:00
Дьонноох киһи тутайбат
30.11.2022 | 17:30
Үлэбит дьоһун сыанабыла
30.11.2022 | 16:58
5555 киһи дьыктаан суруйда
28.11.2022 | 17:26
Сунтаардар хотугу дьүкээбил "анныгар"
27.11.2022 | 10:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 28 - ахсынньы 4 күннэригэр
24.11.2022 | 11:00
Саха сирин бастыҥ IT-бырайыактара
23.11.2022 | 17:30
Олоҕун науканы кытта ситимнээн
23.11.2022 | 17:00
Үс игирэ төрөөтө
23.11.2022 | 16:30
Куорат учууталларыгар — саҥа бириэмийэ
23.11.2022 | 16:00
Саамай кэрэ сүөһүнү таллылар
23.11.2022 | 15:56
«Үтүө санаа харыйата» оҕолор баҕа санааларын толорор
Ордук ааҕаллар
Дьон | 19.11.2022 | 18:00
Николай Винокуров: «Дойдубар этэҥҥэ эргиллэн кэллим...»
«Боотур» этэрээт байыастарын ортотугар биһиги биир дойдулаахпыт Алаһыай нэһилиэгиттэн төрүттээх Николай Винокуров баарын истэн, кэпсэтиэхпин баҕардым. Ол эрэн сэһэргэһиибин хайдах-туох саҕалыахпын тобуларбар олус ыарахан этэ. Бу үлэ, үөрэх, сайдыы, тэрээһин туһунан суруйуу, кэпсэтии буолбатах... Бу — олох, дьылҕа, тыын былдьаһыы, өлүү-сүтүү, инники олох иһин охсуһуу туһунан сэһэргэһии. Николай тута хоруйдаабытыгар...
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 20.11.2022 | 11:00
Элэгэнтэй Адамов: «Сиэрдээх өй-санаа төрүт дьарыкка эрэ баар»
Бүгүҥҥү нүөмэргэ Чурапчы улууһун Чакыр нэһилиэгин олохтооҕо Элэгэнтэй Адамовы кытта тыа сирин олоҕун, итэҕэл, уус идэтин, сайдыы, норуот дьылҕатын, кэскилин туһунан сэһэргэстибит. Дьоҕурдаах киһи анаарыыта киэҥэ, этэр тыла оруннааҕа сөхтөрдө.
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
ХНТ Оҕо пуондата эбэтэр ЮНИСЕФ (ааҥл. UNICEF, United Nations International Children’s Emergency Fund) — ыксаллаах быһыыга оҕо-аймаҕы көмүскүүр ХНТ анал тэрилтэтэ.
ХНТ Оҕо пуондата
Көрүҥэ
Аналлаах агенство
Legal status
Active
Салалтата
АХШ АХШ Нью Йорк
1946 сыллаахха ахсынньы 11 күнүгэр ХНТ Генеральнай Ассамблеята тэрийбитэ. Ол саҕана пуонда соругунан Иккис Аан дойду сэриитигэр эмсэҕэлээбит оҕолорго көмө оҥоруу этэ.
1953 сыллаахха ХНТ тэрилтэ дьарыктанар уобалаһын кэҥэтэн биэрбитэ уонна аатын ХНТ Оҕо пуондата диэн ааттаабыта. Урукку ЮНИСЕФ диэн аббревиатуратын оннунан хаалларбыта. Штаб-квартирата Нью-Йорк куоракка баар.
ЮНИСЕФ үлэтигэр үтүөҕэ дьулуур посуоллара көмөлөһөллөр.
Сыала-соругаПравить
ЮНИСЕФ маннык биэс хайысханан үлэлиир:
Кыра оҕо тыыннаах хаалыыта уонна сайдыыта
Начальнай үөрэҕирии тарҕаныыта уонна эр киһи уонна дьахтар тэҥ буолуута
Оҕо харысхала
ВИЧ/СПИД
Кыра оҕо сааһын харысхала
Атын приоритеттарынан оҕо дьиэ кэргэҥҥэ улаатыыта уонна сайдыытыгар спорт.
UNICEF араас дойдуларга 60 сылтан тахса үлэлии сылдаьр. 1965 сыллаахха Нобель бириэмийэтин ылбыта. Билигин ЮНИСЕФ 190 дойдуга үлэлиир.
Тас сигэлэрПравить
ЮНИСЕФ официальнай саайта
ЮНИСЕФка үлэ
ЮНИСЕФы харчынан өйөбүл
Бу компаниялар уонна тэрилтэтэ туһунан сиппэтэх ыстатыйа. Көннөрөн уонна эбэн биэрэн Бикипиэдьийэҕэ көмөлөһүөххүн сөп.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Ахсынньы 5 күнүгэр И.Е.Винокуров аатынан Намнааҕы педагогическай колледжка «ОЛОҢХО ЫҺЫАҔА: ТӨРҮТ ҮГЭСТЭРИ СӨРГҮТҮҮ, ХАРЫСТААҺЫН, ТАРҔАТЫЫ» Х Өрөспүүбүлүкэтээҕи научнай-практическай конференция ыытылынна. Бу улахан таһымнаах тэрээһиҥҥэ Намнааҕы кииннэммит библиотечнай ситим специалистара актыыбынай кыттыыны ыллылар. Ааҕааччыны кытта үлэлиир отдел (сэбиэдиссэй Павлова Н.В.) «2019 сыл – Олоҥхо ыһыаҕын түһүлгэтэ Эҥсиэли хочотугар” диэн киэҥ ис хоһоонноох кинигэ быыстапкатын туруорда. Художник Черноградскай В.П. оҥорбут паннота дьон-сэргэ биһирэбилин ылла.
9 хайысханан улэлээбит конференцияга биэс специалист дакылааттарынан кытыннылар. Ол курдук Кривошапкина Любовь Николаевна, Оҕо библиотекатын библиографа “Героический эпос Олонхо-детям: традиционные подходы и малые формы”, Потапова Александра Ивановна, Фрунзе библиотекатын сэбиэдиссэйэ “Норуот ырыаһыта, олонхоһута Буоратай”, Сивцева Марианна Семеновна, Таастаах библиотекатын сэбиэдиссэйэ «Таастаахтан төрүттээх Ийэ олонхоһут-Соловьев А.Е.», Местникова Татьяна Арыяновна, Хатырык библиотекатын библиотекара “В.Н.Бочоох. Олонхоһут Бочоох бииргэ төрөөбүттэрин, чугас дьонун өйдөрүгэр-санааларыгар…», Сивцева Лариса Петровна, 1Хомустаах библиотекатын библиотекара “Олонхо дойдутун устун айан. Оҕолорго олонхо сүрүн ис хоһоонун билиһиннэрии” диэн олонхоҕо анаммыт үлэлэрин билиһиннэрдилэр.
Кэлэр 2019 сылга Олоҥхо ыһыаҕын көрсө Намнааҕы кииннэммит библиотечнай ситим коллектива анал программанан олонхону үөрэтиигэ, чинчийиигэ, дьоҥҥо-сэргэҕэ, чуолаан оҕолорго саха норуотун культуратын, үгэстэрин тарҕатыыга үгүс өрүттээх үлэни ыытарга былаанныыр.
|
oscar
|
«Триумф» спорткомплекска XX үйэ дэгиттэр спортсмена, атах оонньуутугар Саха АССР, РСФСР спордун маастара, волейболга Саха АССР икки төгүллээх чөмпүйүөнэ Андрей Андреевич Гаврильев кэриэһигэр өрөспүүбүлүкэтээҕи турнирга бэрт сытыы, сэргэх илин-кэлин түсүһүүлэр буоллулар. Дирбиэн-дарбаан музыка доҕуһуоллаах олуктаах ойуулар сэттэлии ойууга ыытылыннылар. Маннык дьикти атах оонньуутун күрэхтэһиитэ “Сахаада-спорт” бэрэсидьиэннэрэ Александр Ким-Кимэн уонна Иннокентий...
Спорт | 23.11.2022 | 18:00
Баппаҕаайылар ЫҤЫРЫЫ таһаардылар
Тыйыс айылҕалаах Сахабыт сиригэр хамсана-имсэнэ сырыттаххына ньир-бааччы олороҕун. Бүлүү улууһун Баппаҕаайытыгар 600 киһи олорор. Спортивнай нэһилиэк буоларга туруммута уонча сыл буолла. Ол курдук хас биирдии олохтооҕо физкультуранан уонна спордунан дьарыктанарын ситиһэргэ дьулуһар.
Спорт | 17.11.2022 | 14:30
Спорт сонуннара
Арассыыйа Судаарыстыбаннай Дууматыгар дойдуга 2023-2025 сылларга физическэй култуураҕа уонна спорка үбүлээһини үрдэтэр туһунан быһаарыыны ыллылар. Ол эбэтэр физкультураҕа уонна спорка элбэх үп көрүллүөҕэ. Бу ааһан эрэр 2022 сылы кытта тэҥнээтэххэ, 2023 сылга – 2,5 млрд солк., 2024 сылга – 2,2 млрд солк. Онон 2024 сылга “Азия оҕолоро” спортивнай оонньуулары ыытарга...
Спорт | 17.11.2022 | 14:00
Ини-бии Ноговицыннар хапсаҕайга XVII турнирдара
Сэтинньи 12-13 күннэригэр “Модун” спорткомплекска бырааттыы Ноговицыннар хапсаҕайга “А” категориялаах XVII турнирдарыгар 305 бөҕөс күөн көрүстэ. Тустууктар биир дойдулаахтара дьааҥылар турнир бириистэрин туруортаатылар.
Спорт | 08.11.2022 | 15:20
Спорт сонуннара
Германия Франкфурттааҕы марафонугар Сардаана Трофимова 2 чаас 28 мүн. 58 сөк. көрдөрүүлээх алтыс миэстэҕэ тигистэ уонна аан дойду чемпионатыгар кыттар быраабы ылла. Быһый кыыспыт бу көрдөрүүтүнэн астымматын биллэрдэ. “Тренербин кытта хайдах сүүрбүппүн, туох сыыһалаахпытын ырытыахпыт уонна сыыһаларбытын көннөрөргө дьулуһуохпут”, – диэтэ. Сардаана Трофимова инники күөҥҥэ сылдьар Кения уонна Италия быһый...
Спорт | 03.11.2022 | 14:00
Ахтылҕаннаах ыһыы-хаһыы — тустуу «барометра»
Алтынньы 28-29 күннэригэр көрөөччүлэринэн туолан ньиргийэн олорор “Триумф” спорткомплекска Саха АССР 100 сылыгар анаммыт улуу тренер Д.П. Коркин быйылгы турнира үрдүк таһымҥа ыытыллан түмүктэннэ. Көрбүт, сылдьыбыт эрэ астынна, дьон сүргэтэ көтөҕүлүннэ. Тустууктарбыт да түһэн биэрбэтилэр, “баардаахтарын” биллэрдилэр. Коркин турнира – таһымнаах түһүлгэ ССРС, РСФСР, Саха АССР үтүөлээх тренерэ, Саха АССР...
Спорт | 27.10.2022 | 16:30
Тэттик сонуннар
Сахабыт сирин бастыҥ спортсменнара Бүтүн Арассыыйатааҕы күүстээх спортсменнар 1-кы Спартакиадаларыттан 9 мэтээли уонна Норуоттар икки ардыларынааҕы паралимпиецтар сайыҥҥы оонньууларыттан 14 мэтээли аҕаллылар. Кыайыылаахтары үөрүүлээх быһыыга-майгыга чиэстээһин Саха Өрөспүүбүлүкэтин Бырабыыталыстыбатын 2 №-дээх Дьиэтигэр үрдүк таһымҥа тэрилиннэ. Саха Өрөспүүбүлүкэтин сүүмэрдэммит хамаандатын бэлэмниир Киин дириэктэрэ Михаил Пахомов уонна Адаптивнай физическэй култуура-спорт Киинин дириэктэрэ...
Спорт | 27.10.2022 | 16:00
Коркин турнира күүрээннээх буолуоҕа
Дьокуускай “Триумф” спорт комплексыгар алтынньы 28-29 күннэригэр ССРС, РСФСР, Саха АССР үтүөлээх тренерэ, Саха АССР үтүөлээх учуутала Д.П. Коркин кэриэһигэр норуоттар икки ардыларынааҕы көҥүл тустуу турнира буолар, букатын аҕыйах хонук хаалла.
Спорт | 20.10.2022 | 09:00
Тэттик сонуннар
* Хакасия киин куоратыгар Абакаҥҥа ССРС үтүөлээх маастара Сергей Карамчаков кэриэһигэр түмүктэммит Бүтүн Арассыыйатааҕы көҥүл тустуу турнирыгар 57 кг Лев Павлов (Сунтаар), 65 кг Артем Слепцов (Чурапчы института) – кыһыл көмүс, 70 кг Иван Потапов (Чурапчы института), 125 кг Михаил Нестеров (ОЭУ) – үрүҥ көмүс, 74 кг Олег Фомин (Чурапчы...
Спорт | 20.10.2022 | 08:30
Дьокутаат кэриэһигэр өлгөм бириистээх турнир
Ааспыт субуоталаах өрөбүлгэ “Триумф” спортивнай комплекска Ил Түмэн дьокутаата, “Столичнай” ырыынак дириэктэринэн таһаарыылаахтык үлэлии сылдьыбыт, бэйэтин кэмигэр ССРС оҕолоругар иккис миэстэ буолбут көҥүл тустууга ССРС спордун маастара, Өймөкөөнтөн төрүттээх-уустаах Александр Крылов кэриэһигэр Бүтүн Арассыыйатааҕы 1-кы турнир түмүктэннэ. Маастар нуормалаах турнирга дойду 12 регионуттан 126 бөҕөс күөн көрүстэ. Турниры Александр Крылов...
Спорт | 12.10.2022 | 20:00
Тэттик сонуннар
* Читаҕа түмүктэммит Арассыыйа боксаҕа чемпионатыгар Василий Егоров 51 кг финалга биир күүстээх утарсааччытын – дагестанец Расул Салиевы итэҕэтиилээхтик кыайан, кыһыл көмүс мэтээли ылары ситистэ уонна Арассыыйа биэс төгүллээх чөмпүйүөнэ буолла. Мэтээли, кубогы, диплому таһынан 1,5 мөл. солк. кээмэйдээх сертификатынан наҕараадаланна. Михаил Прокопьев үһүс миэстэни былдьаһыыга Арассыыйа үс төгүллээх чөмпүйүөнэ...
Спорт | 12.10.2022 | 19:30
Дьокуускайга үһүс стадион тутуллуон сөп
Ааспыт нэдиэлэҕэ Саха Өрөспүүбүлүкэтин физическэй култуураҕа уонна спорка министиэристибэтин иһинэн үлэлиир Уопсастыбаннай сэбиэт уочараттаах сүбэ мунньаҕа икки боппуруоһу көрдө. Физкултуура уонна маассабай спорт сайдыытыгар спорт миниистирин 1-кы солбуйааччы Александр Бугаев, Агротехнологическай университет ипподромугар стадион тутуутун туһунан АГАТУ тутууга сүрүн инженерэ Петр Обутов иһитиннэриилэри оҥордулар. Сүбэ мунньаҕы Уопсастыбаннай сэбиэт бэрэссэдээтэлэ Дмитрий...
Спорт | 12.10.2022 | 19:05
«Азия оҕолоро» оонньууларга болҕомто күүһүрүөн наада
Ил Түмэн физическэй култуураҕа уонна спорка сис кэмитиэтин Михаил Гуляев бэрэссэдээтэллээх Ил Түмэн парламентскай истиитигэр бу сайын Владивостокка буолан ааспыт “Азия оҕолоро” спортивнай оонньуулар түмүктэрин уонна 2024 сылга Дьокуускайга былааннанар VIII-с “Азия оҕолоругар” бэлэмнэнии боппуруостарын көрдүлэр. Сүрүн иһитиннэриилэри норуоттар икки ардыларынааҕы “Азия оҕолорун” кэмитиэтин бэрэсидьиэнэ Владимир Максимов, Саха Өрөспүүбүлүкэтин физическэй...
Спорт | 06.10.2022 | 09:30
Баҕа санаа олоххо киириитэ
Үрдүк таһымнаах исписэлиис буоларга баҕа санааттан уонна дьоҕуртан ураты бары өрүттээх өйөбүл наада. Людмила Николаева салайааччылаах СӨ художественнай гимнастикаҕа федерацията спорт министиэристибэтин өйөбүлүнэн тус сыаллаах үөрэх бырагырааматын көхтөөхтүк сайыннарар. Үлэ эдэр гимнастары өйүүргэ уонна Саха сирин тренердэрин састаабын бөҕөргөтөргө туһуланар. Виктория Андрющенко П.Ф. Лесгафт аатынан университеты бүтэрбит тус сыаллаах үөрэх...
Спорт | 06.10.2022 | 09:00
Сахаттан бастакы профессионал-боксер
Ньурба Хорулатыттан төрүттээх-уустаах, кикбоксиҥҥа Европа икки, аан дойду икки төгүллээх чөмпүйүөнэ, РФ спордун үтүөлээх маастара Василий Васильевич Васильев төрөппүт уола Петр Васильев аҕатын “туйаҕын хатаран”, соторутааҕыта Москваҕа циркэ уораҕайыгар буолан ааспыт профессионал боксердар “Wild Boxing” турнирдарыгар күүстээх утарсааччытын профессиональнай боксаҕа 25-тэ киирсибит улахан титуллаах боксер Павел Маликовы маҥнайгы рауҥҥа иккитэ...
Сонуннар | 22.09.2022 | 11:22
Үтүө үөрүйэх уонна практикаҕа таба туһаныы
Дьокуускай куорат спортивнай үҥкүүгэ тренердэрэ анал үөрэхтээһини көхтөөхтүк ааһаллар уонна бэйэлэрин сатабылларын үрдэтэллэр. Балаҕан ыйыгар ыытыллыбыт үөрэх бу сылга номнуо иккиһин буолла. Тустаах тосхол 2021 сыллаахха бигэргэниэҕиттэн 5 маастар- кылаас ыытылынна.
Спорт | 12.08.2022 | 10:00
Оҕолорбут хайдах бэлэмнээхтэринэн бэркэ кытыннылар
От ыйын 28 – атырдьах ыйын 7 күннэригэр Владивостокка ыытыллыбыт Норуоттар икки ардыларынааҕы «Азия оҕолоро» VII-с Cпортивнай оонньуулар ньиргийэн ааһа оҕустулар.
Спорт | 02.08.2022 | 16:00
Эрэлбитин сүтэрбэппит
Чэпчэки атлетика. “Динамо” стадиоҥҥа буолан ааспыт 100, 400, 3000 м сүүрүүлэргэ, уһуну ойууга, үрдүгү ойууга күрэхтэһиилэр түмүктэринэн Сахабыт сирин сүүмэрдэммит хамаандата миэстэлэспэтэ. Ол оннугар, биһиги үрдүк үөрүүбүтүгэр, 100 м мэһэйдээх сүүрүүгэ Дьокуускай аннынааҕы Табаҕа орто оскуолатын 8 кылааһын үөрэнээччитэ, 1-кы №-дээх оҕо спортоскуолатын иитиллээччитэ, үтүөлээх тренер Петр Нечаевка эрчиллэр Ксения...
Спорт | 02.08.2022 | 13:59
“Азия оҕолоро” норуоттар икки ардыларынааҕы спортивнай оонньуулар суолталара сүдү
Бу күннэргэ Владивостокка “Азия оҕолоро” Норуоттар икки ардыларынааҕы VII-c спортивнай оонньуулар үгэннээн бара тураллар. 120 спортсменнаах, 50 тренердээх уонна бэрэстэбиитэллэрдээх Саха сирин сүүмэрдэммит хамаандатын СӨ Ил Дархана Айсен Николаев Оонньууларга көтүөхтэрин иннинэ анаан-минээн көрсөн, спортивнай форма биэртэлээн, алҕаан, ситиһиилэри баҕаран атаарбыта. “Азия оҕолоро” Оонньуулар 1996 сыллаахха аан бастаан Саха сиригэр...
Спорт | 15.07.2022 | 10:00
Оонньуулар кыайыылаахтара
От ыйын 4-9 күннэригэр Саха АССР төрүттэммитэ 100 сылыгар анаммыт Саха сирин норуоттарын VIII-с Спортивнай оонньууларыгар спорт 16 көрүҥэр хамаанданан уонна биирдиилээн бастыыр иһин күрэхтэһиилэр ньиргийэн ааһа оҕустулар. 37 хамаандаттан 1836 спортсмен 206 комплект мэтээл дьылҕатын быһаарыстылар. Күрэхтэһиилэр Бороҕон, Мындааба, Чараҥ, Майаҕас, Сыырдаах уонна Тулуна бөһүөлэктэринэн буолуталаатылар. Оонньуулар сыалларын-соруктарын ситтилэр....
Спорт | 06.07.2022 | 14:11
Оонньуулар үөрүүлээхтик аһылыннылар
Саха АССР төрүттэммитэ 100 сылыгар анаммыт Саха сирин норуоттарын VIII-с Спортивнай оонньуулара Уус Алдан улууһун киинигэр Бороҕоҥҥо – номоххо киирбит Тойон Мүрү сиригэр-уотугар үөрүүлээх быһыыга-майгыга үрдүк таһымҥа аһылланнар, күүрээннээх күрэхтэһиилэр үгэннээн буола тураллар. От ыйын 4-9 күннэригэр 36 улуус, оройуон, үрдүк үөрэх кыһаларын 2000 кэриҥэ спортсменнара спорт 16 көрүҥэр илин-кэлин...
‹
1
2
3
4
5
6
7
8
9
›
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Балаҕан ыйын 30 күнүгэр С.А. Зверев-Кыыл Уола аатынан СӨ Үҥкүү национальнай тыйаатыра 43-с театральнай сезонун домра дорҕооно доҕуһуоллаах арыйар.
Информация о материале
Галина Матвеева
Галина Матвеева
26.09.22 16:36
Просмотров: 476
Национальный театр танца Республики Саха (Якутия) имени С. А. Зверева
Балаҕан ыйын 30 күнүгэр С.А. Зверев-Кыыл Уола аатынан СӨ Үҥкүү национальнай тыйаатыра 43-с театральнай сезонун домра дорҕооно доҕуһуоллаах арыйар.
Быйылгы сезон аһыллыыта Муусука норуоттар икки ардыларынааҕы күнүн көрсө ыытыллар буолан, СӨ култууратын туйгуна, Үҥкүү тыйаатырын национальнай үстүрүмүөннэрин оркестрын артыыһа Инна Скрыбыкина сольнай кэнсиэринэн саҕаланар.
Оркестры (дирижер -- СӨ култууратын туйгуна Анюта Иванова) сэргэ “J′OL” аныгы муусука ансаамбыла (салайааччы -- СӨ култууратын туйгуна Дмитрий Винокуров) кыттыаҕа. Норуоттар икки ардыларынааҕы куонкурус дипломана Александр Карманов, импровизатор хомусчут Василена Шарина, СӨ култууратын туйгуннара Мария Коротова, Максим Бордонскай, Афанасий Федоров, Владимир Боярскай киэһэни киэргэтиэхтэрэ.
Бырагырааматын көрдөххө, саха мелодистарын ырыаларыттан саҕалаан, аан дойду биллэр композитордарын айымньыларыгар тиийэ толоруохтара.
Учуутала умсугутан
Бу долгутуулаах күн иннинэ Инна Скрыбыкинаны (Колтовскаяны) кытары кэпсэттибит.
--Мин Бүлүүттэн төрүттээхпин. Бүлүү музыкальнай оскуолатыгар 1997 сыллаахха 8 сааспар киирбитим. Онно эбээм Анастасия Степановна Колтовская харабыллыыра. Хас биирдии оҕону, үлэһити үөрэ-көтө көрсөр, атаарар этэ. Онон мин харахпар кини саамай тутаах үлэһит курдук буолааччы.
Фортепианоҕа уһуйуллар баҕалааҕым. Ол эрээри балалайка уонна домра эрэ салааларыгар миэстэ баара. Балалайканы сирэн, домраны талбытым.
Домра диэн казахтар домбраларыттан атын, нуучча норуодунай үстүрүмүөнэ буолар. Үс-түөрт устурууналаах.
Бастаан оччо сэҥээрбэтэҕим. Тарбаххынан баттыырга олус ыарахана, ыарыылааҕа. Аны күнү быһа мэниктээбэккэ олоруохха наада. Ол эрээри Марта Анатольевна Тоноева үчүгэй учуутал буолан, кырачаан бэйэбин умсугуппута, дьүрүскэн дьикти эйгэтин арыйбыта.
Биэс сыл музыкальнай оскуола кууруһун толору ааһан баран, эбии үс сыл дьарыктаммытым. Домраны олус сөбүлээн, тохсус кылаас кэнниттэн Дьокуускайдааҕы М.Н. Жирков аатынан музыкальнай колледж норуодунай отделениетыгар домра салаатыгар туттарсан киирбитим.
Сахабыт Сиригэр биллэр домрист, бу салааҕа үлэлиир дьон бары ытыктыыр киһибит Людмила Петровна Киселеваҕа үөрэммитим. Үөрэхпин кыһыл дипломнаах 2009 сыллаахха бүтэрбитим.
Эдэр исписэлиис үлэбин Сунтаар улууһуттан саҕалаабытым. Биир сыл үлэлээн баран, үөрэхпин үрдэтинээри, Култуура уонна ускуустуба Аартыкатааҕы судаарыстыбаннай институтугар киирбитим. Онно эмиэ Людмила Петровна кылааһыгар түбэспитим. Бэһис кууруска учууталым Екатерина Юрьевна Бутырина буолбута. Баҕалаах үөрэхпин кыһыл дипломнаах 2015 сыллаахха бүтэрбитим.
Өйдөһөн, өйөһөн
--Мин икки оҕолоох ийэбин. Улахан кыыһым быйыл маҥнайгы кылааска киирдэ, кыра кыыһым уһуйаан иитиллээччитэ. Култуура үлэһитэ буолан, үлэм чааһа болдьоҕо суох. Испэктээктэр, кэнсиэрдэр өрөбүллэргэ, бырааһынньыктарга, репетициялар киэһэ хойукка диэри буолаллар, ол быыһыгар гастроллар бааллар. Бириэмэ тиийбэт курдук. Манна кэргэним Иван Иванович Скрыбыкин күүстээх дурда-хахха буолар, оҕолору, дьиэни-уоту көрөн абырыыр. Идэтинэн физкультура учуутала, педколледжы бүтэрбитэ. Ол эрээри миигин өйөөн, көмөлөһөн, билигин бэйэтэ бэйэтигэр үлэлиир (самозанятай).
“Музыкант оҕото музыкант” буолуохтаах диэн сыыһа өйдөбүл дии саныыбын. Муусуканы ис сүрэхтэн таптаатаххына эрэ бу эйгэҕэ үлэҥ тахсыылаах буолар. Мин оҕолорум билигин кыралар, быһаарына иликтэр. Мин даҕаны күүспүнэн ыххайбаппын, бэйэлэрэ таллахтарына барыахтара.
Кыһаллан үлэлээтэххэ
--Үҥкүү тыйаатырын кытта 2011 сылтан, маҥнайгы куурус устудьуоҥката эрдэхпинэ, үлэлэһэн саҕалаабытым. Ол кэмҥэ сүрүн үлэһиттэрэ оҕолонон олорор буолан, миигин быстах кэмҥэ солбук быһыытынан ылбыттара. Үлэҕэ Анюта Николаевна ыҥырбыта, киниэхэ олус махтанабын. Оркестр сүрүн дирижера -- СӨ ускуустубатын үтүөлээх диэйэтэлэ Николай Павлович Петров.
Кыахпын ууран туран кыһаллан үлэлээн саҕалаабытым. Ол иһин да буолуо, 2014 сылга толору ыстаакка ылыллан, артыыс буолбутум.
Ол кэмтэн номнуо 12 сыл ааста. Үлэбин билигин өссө күүскэ сөбүлүүбүн, астынабын.
Вера Черноградская, Үҥкүү тыйаатырын сүрүн исписэлииһэ:
- Инна Александровна -- олус инициативалаах, киэҥ билиилээх, үлэтигэр ураты бэриниилээх үлэһиппит. Муусуканы, ноталары дьиҥ-чахчы баһылаабыт исписэлиис. Ол даҕаны иһин буолуо, иккис сылын кини биһиги тыйаатырбыт бибилэтиэкэтин салайааччытынан ананан, айымньылаахтык үлэлиир. Бибилэтиэкэ олус баай. Билиҥҥитэ ноталаах 700-800 матырыйаал харалла сытар. Ол быыһыгар урукку композитордарбыт чараас, былыргы кумааҕыга илиинэн суруйбут партитуралара баар. Бу -- история кэрчиктэрэ, олус сыаналаах кэрэһиттэр. Маны олус харыстаан, ноталары кумааҕыттан электроннай көрүҥҥэ Инна көһөрөр, цифровой варианын киэҥ араҥаҕа тарҕатар. Кэлин барыта табыллан истэҕинэ, мусуой тэрийэн, дьоҥҥо-сэргэҕэ көрдөрөр былааннаах.
Быйылгы сезон аһыллыытын олус долгуйа күүтэбит. Эһиил оркестр 30 сылын көрсөрүгэр маҥнайгы улахан хардыы.
Баҕа санаа туолуута
--2021 сыллаахха бииргэ үлэлиир кэллиэгэ кыыһым Мария Коротовалыын “Весенний каприс” (каприс -- музыкальное произведение свободной формы, отличающееся живостью, неожиданными и оригинальными оборотами) диэн сольнай кэнсиэри тэрийбиппит. Дьон олус сөбүлээн, сыанаҕа иккитэ турбута. Олус истиҥник ааспыта.
Онтон ыла бэйэм айар кэнсиэрбин туруоруохпун баҕарбытым. Хааччахтааһын бүтэн, үлэҕэ толору састаабынан тахсан, ол ыра санаам, дьэ, туолар буолла -- балаҕан ыйын 30 күнүгэр тыйаатыр камернай саалатыгар сезону айар биэчэрбинэн арыйар чиэскэ тигистим.
Театральнай сезон, үгэс быһыытынан, испэктээгинэн арыллааччы. Сольнай кэнсиэринэн бу маҥнайгытын саҕаланар. Репертуарбын уһуннук толкуйдаабытым. Кэлэн көрөөрүҥ диэн ыҥырабын.
Саҥа сүүрээн
--Тыйаатырбыт оркестрын иһинэн хас даҕаны ансаамбыл үлэлиир. Мин “J′OL” ансаамбылга дьарыктанабын. Манна аныгы муусука сүүрээннэрин тэтимин доҕуһуоллуубут. Киэҥ эйгэҕэ муусука кэрэтин билиһиннэрэр сыаллаах оскуолаларынан, уһуйааннарынан, санаторийдарынан, о.д.а. уопсастыбаннай тэрилтэлэринэн сылдьан кэнсиэрдиибит. Биһигини ыҥыраллар, оччотугар үөрүүнэн сөбүлэһэбит. 2018 сыллаахха тэриллибит ансаамбылбыт эһиил номнуо 5 сылын туолуохтаах.
Эмиэ оркестр иһинэн “Кыл Саха” (салайааччы Анна Томская) ансаамбыл үлэлиир. Кинилэри кытары өрүү бииргэ сылдьабыт.
Истээччилэрбин үөрдэ туруом
--Киһи киһи муусукаҕа кэлэрэ араас төрүөттээх. Ким эрэ биир эрэ жанры ордорор, ким эрэ барытыгар уратытын булан истэр. Маныаха сүрүнэ – киһи ис туруга.
Муусуканы кытары миэхэ таптыыр кэргэним, өрүү үөрдэр кырачаан оҕолорум, дуоһуйар үлэм баара – мин тус дьолум. Миигин кынаттыыр, муза буолар дьонум баар буолан, үлэм тахсыылаах, былаан киэҥ. Барыта туолан, истээччилэрбин үөрдэ туруом диэн саныыбын.
Анюта Николаевна Иванова, дирижер:
- Инна биһиги кэлэктииппит биир тутаах үлэһитэ буолар. Былырыын СӨ култууратын туйгуна ааты ылбыта. Кини сыралаах үлэтин түмүгэ -- барыбыт үөрүүтэ. Кыралаан оркестрга инструментовкалары оҥорон саҕалаан эрэр. Эдэр киһи буолан, олус сэргэх, аныгылыы көрүүлээх бырайыактары толкуйдаан үлэҕэ киллэрэр. Холобур, бу кыһын “Хомус Кыыс” диэн “J’OL” бөлөх доҕуһуоллаах музыкальнай остуоруйа олоххо киириэхтээх. Бу Инна Скрыбыкина, Мария Коротова уонна мин бырайыакпыт буолар, Василена Шарина хомус туһунан остуоруйатын матыыптарынан. Онно эмиэ улахан үлэ бара турар, либреттота, муусука талааһына эҥин.
“J′OL” ансаамбыл тэриллибитэ биэс сылын эһиил саҥа туолар эрээри, дьоҥҥо-сэргэҕэ киэҥник биллэр. Онон кыыспытыгар былааннара туоларыгар, сезону бэркэ арыйарыгар баҕарабыт.
4
0
0
0
0
0
SAKHAPARLIAMENT.RU
Подписывайтесь
на наш канал в telegram
и Будьте всегда в курсе
свежих новостей!
Подписаться
Читайте также
Солнце Якутии в Москве
28.06.22 13:28
Комментарии (0)
Никто ещё не оставил комментариев, станьте первым.
Оставьте свой комментарий
Опубликовать комментарий как Гость.
Имя (Обязательно)
Вложения (0 / 3)
Поделитесь своим местоположением
Оставляя комментарии на сайте «Сахапарламент.ру», я подтверждаю, что согласен с пользовательским соглашением сайта. правилами и условиями.
Отменить
Отправить комментарий
Другие новости
Политика
«Боотур» ыччат спартакиадатын финала
Бу күннэргэ, ахсынньы 8-10 күннэригэр, Дьокуускайга «Боотур» добровольческай этэрээт…
08.12.22 15:39
Уопсастыба
Михаил Николаев 85 сааһын көрсө Өрөспүүбүлүкэтээҕи саахымат III кэнгириэһэ
Ахсынньы 4-14 күннэригэр Саха Сирин бастакы Бэрэсидьиэнэ Михаил Ефимович Николаев 85…
08.12.22 14:39
Общество
2023 год станет Годом родного языка в Сунтарском улусе
Сегодня, 8 декабря, в ходе очередной сессии Улусного (районного) Совета депутатов глава…
08.12.22 14:00
Уопсастыба
Саха Сирин дьоруойдара — «Кыайыы сирэйэ» бырайыакка
Арассыыйаҕа Аҕа дойду дьоруойдарын күнүн көрсө, Саха Сириттэн Аҕа дойдуну көмүскүүр Улуу…
08.12.22 11:39
Ил Түмэҥҥэ
Ил Түмэн дьокутааттара нэһилиэнньэни кытта көрсүһүүлэрин графига таҕыста
Ил Түмэн бэрэссэдээтэлэ Алексей Еремеев 2022 сыл тохсунньу 7 күнүнээҕи 156 №-дээх…
08.12.22 10:29
Политика
Принят законопроект, уточняющий нормы контроля за ввозимыми в РФ пестицидами
Государственная Дума на пленарном заседании 7 декабря приняла в первом чтении…
08.12.22 09:52
Все новости
Топ новости
Становясь лучше с каждым рисунком
03.12.22 09:38 711
Оҕо эрдэхтэн олоҥхолоотоххо, кыра эрдэхтэн кыттыстахха...
01.12.22 14:53 698
“ҺӨҔҮҤ” быыстапкатын көрөн сөҕүҥ
02.12.22 15:38 682
Элбэх кинигэ ааптара, айымньылаах үлэhит Габышева Парасковья Прокопьевна
06.12.22 16:46 640
Амма тыатын кэрдиитин туһунан киинэ сүрэхтэниитэ
01.12.22 19:00 555
Дьохсоҕон олоҥхоһутун истэр дьоро киэһэ
03.12.22 22:21 530
Сокуон уонна суобас этиитинэн
03.12.22 17:48 434
Более 10 тысяч "детей столетия" в Якутии получат 100 тысяч рублей
05.12.22 15:20 423
И.Л. Кондаков 165 сылыгар научнай-практическай кэмпириэнсийэ
01.12.22 15:11 403
Якутия получит 1,5 млрд рублей для развития социальной инфраструктуры
03.12.22 10:34 382
Спецпроекты
Спецпроекты
Акция «Я люблю тебя, Мама!»
76 лет Великой Победы
Якутия Помнит/Саха Сирэ умнубат
Новости
Политика
«Боотур» ыччат спартакиадатын финала
Общество
2023 год станет Годом родного языка в Сунтарском улусе
Политика
Принят законопроект, уточняющий нормы контроля за ввозимыми в РФ пестицидами
Об издании
Редакция
Обратная связь
Реклама и услуги
Подписка
Спецпроекты
Архив
Пользовательское соглашение
16+
SAKHAPARLIAMENT.RU © 2020 | Сетевое издание «Саха Парламент». Все права защищены
Учредитель: Аппарат Государственного собрания (Ил Тумэн) РС(Я)
Адрес редакции: 677027, Республика Саха (Якутия), г. Якутск, ул. Кирова, д.18, блок В
Главный редактор: Христофорова М.Н.
Телефон редакции | Факс: +7 (4112) 40‒22‒10
Электронная почта редакции: [email protected]
Регистрационный номер ЭЛ № ФС77-78176 от 20 марта 2020г. выдано федеральной службой по надзору в сфере связи, информационных технологий и массовых коммуникаций (Роскомнадзор)
Все права на материалы, опубликованные на сайте www.sakhaparliament.ru, принадлежат редакции и охраняются в соответствии с законодательством РФ.
Полное или частичное использование текстовых и иных материалов с сайта Sakhaparliament.ru на иных ресурсах в сети Интернет и в социальных сетях разрешается только с согласия редакции сайта и гиперссылкой на материал сайта Sakhaparliament.ru.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Сахалар былыр киэһэ эттэрин сиэхтэрин иннинэ чэйдэрин иһэллэр этэ дииллэр. Үлэлээн бүтэн дьиэлэригэр кэлэн баран күөстэрэ буһарын кэтэһэ таарыйа, утахтарын ханнаран чэйдэрин иһэллэрин кэпсээннэртэнкэпсээннэргэ билэбитахталлар.
Үлэттэн кэлээт да «Утахтарын ханнараары» чэйдэрин эрдэ иһэллэрэ сахалар аһылыктарын культуратын биир биллэр уратыта. Бу аата, үчүгэй иҥэмтэлээх аһылыгы аһыахтарын иннинэ ууну, чэйи иһэн утахтарын ханнаран кэбиһэллэрэ доруобуйаларыгар ордук туһалаах эбитин билэн үгэс оҥостон туһаналлар эбит.
Үлэттэн кэлэн баран сынньанар кэмҥэ тото-хана аһааһын киһи этин-сиинин көрдөбүллэригэр ордук сөп түбэһэр. Тото аһаабыт киһи утуйуон баҕарар, хараҕа сабылла сылдьар буолуор диэри уута кэлэр, ханнык да хамсааһыннары оҥорор кыаҕа аҕыйыыр, сынньанарга, сытарга, утуйарга сөп буолар. Этэ-сиинэ үлэттэн сынньанар кэмигэр тото аһаабыт киһи ис уорганнара эрэ үлэлииллэр, эньиэргийэтин ороскуота ас буһарыыга эрэ ороскуоттанан, аһаабыт аһа лаппа үчүгэйдик буһар. Сынньана, сытан эрэ, атын эньиэргийэ ороскуота суох кэмигэр киһи этэ-сиинэ аһы ордук иҥэмтэлээхтик буһаран туһанар.
Саха дьоно былыр киэһэ аһыыллар этэ диэн арҕааҥҥы үөрэхтээхтэр хомуруйаллар. Оччотооҕу эмп-том суох кэмигэр сахалар бүтүн Россия үрдүнэн биллэр уһун үйэлээх, ол аата бөҕө доруобуйалаах дьон эбиттэрин умнан кэбистилэр. Сахалар уһун үйэлээхтэрин билигин, арҕаа омуктардыы аһааһыны киллэрэннэр кылгаттылар, ортотунан ыллахха нууччалардааҕар хас да сылынан кылгас үйэлэммиппитинүйэлэммиттэрин уонна эр дьоммутдьон олохторун уһуна 58, дьахталлар – 72 сылга эрэ тиийэллэрин саҥа билэн соһуйабытсоһуйдулар.
Саха дьонун үйэлэрин ким кылгатта диэн чуолкай боппуруоска билигин эппиэти хайа да наука кыайан биэрбэт, билбэтэҕэ буолаллар. Нууччалар аһылыктарын үөрэхтэрэ сахалар үйэлэрин кылгатар диэтэххэ соччо сөбүлүөхтэрэ суоҕа эрээри, ити барыта кырдьыгын архив докумуоннара бигэргэтэллэр. Ыраахтааҕы кэмин саҕана сахалар тустарынан суруйбут үөрэхтээхтэр бары сахалар уһун үйэлээх кырдьаҕастара олус элбэхтэрин уонна доруобуйалара бөҕөлөрүн бэлиэтээбиттэрэ сурулла сылдьаллар.
|
oscar
|
Соҕуруу Америка диэн Сир аҥарын арҕаа өттүгэр баар континент. Үгүс өттө экуатортан соҕуруу сытар. Соҕуруу Америкаттан арҕаа Чуумпу океан баар, хотуттан уонна илинтэн Атлантик океан, хотугулуу-арҕааттан Хоту Америка уонна Кариб байҕала.
|
oscar
|
Торбос Охтубут алааһын дьон-сэргэ бэрт өрдөөҕүттэн «мээнэ сир буолбатах, иччилээх, ыарахан тыыннаах дойду» диэн кэпсиир. Ол курдук, былыргы дьон кэпсииллэринэн, бу бүтэй алааска абааһылар мустан мунньахтыыр үгэстээхтэр үһү. Былыр «ол дьон» мунньахтарын ким көрөн номоххо холбообута биллибэт, оттон аҕыйах сыллааҕыта биир киһи көрөн бүтүн нэһилиэги атаҕар туруорбуттаах. Ону кылгастык санатыстахха, бу курдук.
Биирдэ, Тураҕастар диэн нэһилиэги систээн олорор халыҥ аймах дьон туохха да кыайтарбат буола элбээбит сүөһүлэригэр оттотоору Дьокуускай куораттан үлэтэ суох ырааҕынан аймахтарын ыҥыран аҕалбыттар. Ол киһилэрэ туох да оҕото-уруута суох сулумах киһи эбит этэ. Куоракка элбэхтик сылдьар-тиэстэр дьон кэпсииллэринэн, бу киһи улаханнык иһэр-аһыыр, биирдэ көрдөхтөрүнэ арыгытын эмтэтэ «Краснай Якутияҕа» сытар, иккистээн иһиттэхтэринэ төбөтүнэн моһуогуран «Котенкоҕа» эмтэнэр диэн буолар үһү. Ону тэҥэ, «сытары бырастыы гыммат, улахан ылыгас» диэн сурах эмиэ баар. Уопсайынан, ис киирбэҕэ суох киһи этэ. Ырыганын, уһунун иһин эбитэ буолуо, киһи эрэ барыта кинини Чоҥку диэн ааттыыра, дьиҥнээх аатын ким эмэ билэрэ эбитэ дуу, суоҕа дуу.
Дьэ, бу киһини, ыраах сиртэн ааттаан-суоллаан оттуу кэлбит моой отчуту, Тураҕастар ох курдук оҥорон, кустук курдук куоһаан, ыһыктаан-таймалаан Торбос Охтубукка оттото ыыппыттар.
Чоҥку, сиэр быһыытынан, тиийбит күнүгэр «дойду иччитин аһатан» ыһык арыгытын испит. Ону көрөн турбут суох, ол гынан баран, сэрэйдэххэ, кытаанахтык испит буолуон сөп. Түүнү быһа итирэ-кутура хонон баран, сарсыныгар сарсыарда туран бодуруобуна таҥнан, хотуурун сүгэн баран ходуһаҕа тахсан иһэн охтон хаалбыт. Хоммут дьиэтиттэн баара-суоҕа сүүрбэччэ хаамыы тэйиччи турар эргэ ампаар таһыгар сытан салгыы утуйбут. Ити быһылаан от ыйын 13 күнүгэр, норуокка биллэринэн абааһылар мунньахтарын күнүгэр, эбитэ үһү. Ол иннинэ халлаан Бөтүрүөп таҥаратын бэлиэтээн ардаабыт буолан, сир ибис-инчэҕэйэ үһү да, итирик киһи ол аайы кыһалла сылдьыа дуо...
Чоҥку ити сыттаҕына, бэрт чугас, ампаар кэннин диэки кимнээх эрэ кэпсэтэр саҥалара иһиллибит. Отчут кимнээх кэпсэтэллэрин билээри ампаар муннугун өҥөйөн көрбүт. Арай, көрбүтэ, киһи бөҕө хонууга иилии эргийэн олорон тугу эрэ хоҥсуо куоластарынан этиһэн-мөккүһэн айдаан бөҕөтүн таһааран эрэллэр эбит. Чоҥку саһан сытан сүүрбэттэн тахса киһини аахпыт, сорохторун эргэ хоспох бүөлээн көстүбэттэрэ үһү. Мунньахтааччылар туох эрэ испииһэгин ааҕа-ааҕа куоластыыллар, сороҕор, испиһэккэ суруллубут ханнык эрэ аакка тиийэн мөккүөр бөҕөтүн мөҥүрэтэллэр. «Бу киһини хаалларыахха, ол оннугар бу дьахтары сотуохха», «бу кырдьаҕастары соторго уолдьаста, былырыын эмиэ эһиги туруорсаҥҥыт хаалларбыппыт» диэн дөрүн-дөрүн саҥа-иҥэ көөнньөн кэлитэлиир. Мучумаан быыһыгар Чоҥку олус чуолкайдык «Дьаллай оҕонньору тохтоторго» диэн саҥаны истэн хаалбыт.
Чоҥку балай эмэ сытан сыныйан көрдөҕүнэ, дьоннор бары туу сүрэҕин курдук үөһэ өттө уһуктаах бэргэһэлээхтэр (төбөлөрүн быһыыта оннуга эбитэ дуу?), куулунан тигиллибит курдук боһуоннаах сиэрэй таҥастаахтар, сирэйдэрэ-харахтара ыраах буолан чуолкай көстүбэт эрээри, мурун-харах олоруута барыта киһилиигэ дылылар. Түүнү быһа арыгылаабыт киһи улугурбут мэйиитэ олус бытааннык «хачыгырыы-хачыгырыы» толкуйдаан баран, бигэ түмүккэ кэлбит... «Бу алдьархайы! Абааһылар!» диэн санаа Чоҥку «өлөттөрбүт» төбөтүн чаҕылҕанныы сырбаппыт.
Отчут абааһыларга көстүбэтэрбин ханнык диэн, ампаарынан күлүктэнэн, тыаҕа куотан сыалбаҥнаабыт.
Арыгы сытынан аҥылыҥныы сылдьар дэлби куттаммыт отчут күнүс аймахтарыгар тиийэн тугу көрбүтүн-истибитин барытын сиһилии кэпсээбит. Ону, биллэн турар, ким да соччо итэҕэйбэтэх. Киһи барыта «куорат арыгыһыта оттоомоору албаһырар» диэн тойоннообуттар. Чоҥку оттууртан мастыы батынан кэбиһэн баран, суол көстүбүтүгэр тута куораттаан хаалбыт. Бэрт сотору Чоҥку кэпсээнэ бөһүөлэккэ барытыгар тарҕаммыта. Кинини үчүгэйдик билэр дьон: «Үөнүм даа-а буолуо дуо! Бэлэм харчыга босхо арыгылаан дэлбэрийэн баран, куоратыгар төнүннэҕэ», — дэспиттэр.
Ол гынан баран, барыта этэҥҥэ буолуоҕун, ол сайын Дьаллай Дьаакып диэн сүүсчэкэ саастаах оҕоньор өлөн хаалбыта эрэ дьикти. Дьиҥинэн, өссө да олорбохтуур кыахтаах этэ. Ама, Чоҥку кырдьык абааһылары көрбүтэ буолуо дуо?
Куйаас Бөтүрүөп.
Тарҕат:
Санааҕын суруй
Ааккыт-суолгут
Отправить
Отменить
Бүтэһик сонуннар
Спорт
Маҥнайгы мэйджор
“World Marathon Majors” диэн улахан марафоннар сиэрийэлэригэр эр-биир кыттыбыт уонна…
Уопсастыба
Үлэбэр бырааһынньыкка курдук кэлэрбиттэн үөрэбин, дьоллонобун
Уопсастыба
Үүнэ-сайда тур, тапталлаах ЛИССИЭЙБИТ!
Сонуннар
Атах тымырын ыарыытын, баалаппакка, кэмигэр эмтэниҥ!
Дьон
Этитиинэн суруйар эдэр прозаик Сардаана Корякина бастакы кинигэтэ таҕыста
© 2022 KYYM.RU
«КЫЫМ»
Тэрийэн таһаарааччы: “Ситим” медиа-бөлөх ХЭУо
Сүрүн эрэдээктэр:
М.Г. Дегтярева
Эрэдээксийэ аадырыһа: 677027, Дьокуускай к., Киров уул. 18, В блок, 710 оф.
Аан ситим нүөмэрэ:
+7 (914) 820-09-75
Биллэрии өҥөтө:
+7 (924) 367-01-56, +7 (4112) 34-05-03
Реклама өҥөтө:
+7 (914) 280-11-20, +7 (4112) 42-59-47
E-mail : [email protected]
Сибээс, информационнай технология уонна маассабай коммуникация эйгэтин кэтээн көрөр федеральнай сулууспа 08.05.2019 бэлиэтэммит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77-75678
|
oscar
|
Ноя 5, 2022 sakha, yakut, yakutia, yakutsk, мунха, муҥха, невод, ньурба, нюрба, саха, хозяйство, школа, школьник, якут, якутия, якутск, өҥөлдьө, サハ
Ньурба улууһун Өҥөлдьөтүгэр нэһилиэк туруу эр дьоно үрдүкү кылаас уолаттарын илдьэ муҥхалыы бара сырыттылар. Эбэҕэ киириэхтэн тахсыахха, муҥханы түһэрииттэн таһаарыыга диэри оҥоһуллар сиэри-туому кэпсээтилэр, хас биирдии оҕо бары үлэҕэ кыттыыны ылла.
Сэтинньи ый саҥата саха дьонун күүтэр-ахтар кэмэ. Айылҕа чуумпурар, бастакы хаар түһэр, түүҥҥү тоҥоруулар, күөл мууһа туруута кэтэһиилээх кэм. Өбүгэбит төрүт үгэһэ эппитигэр-хааммытыгар иҥпит тыа дьоно бу кэми бэркэ күүтэбит. Киһи өй-санаа өттүнэн сааһыланар, сынньанар кэмэ. Былыргы саха норуотун сээркээн сэһэнньиттэрэ этэллэринэн, “саха үстэн биирдээх”. Орто дойдуга кэлбит оҕо киһи буолар кэскиллээх: ону сатаан таба тайаныахха, чопчулаан, быһааран биэриэххэ дииллэр. Манна сытар саха норуотун үөрэтэр-иитэр кистэлэҥэ. Дьэ ону куоһур оҥостон, үрдүкү кылаас уолаттарын илдьэ Өҥөлдьө туруу эр дьоно олохтоох дьаһалта баһылыгын Павлов А.Н., оскуола директора Васильев С.В., учууталлар Иванов М.Н., Григорьев А.В., үлэһиттэр Максимов М.Г., Григорьев А.В., Иванов Ю.Н., специалист Семенов Д.И. биир кэрэ көстүүлээх Эмэкээйи диэн сиргэ муҥхалыы бара сырыттылар. Өбүгэ үөрэҕиттэн саҕалаан, үгэс буолбут муҥхалааһын түгэннэрин оҕолорго быһааран, көрдөрөн, бары ымпыгар-чымпыгар диэри быһаарсар үлэни кытылтан саҕалаан ыыттылар.
Балыктааһын көрүҥнэринэн сахалыы туттар тэриллэри үөрэтии, ааттарынан быһаарыы, муҥхаһыт оруолун үллэстии, төрүт дьарык буоларын билиһиннэрии барда. Муҥханы түһэрии бэйэтэ туспа сиэрдээх буоларын өйдөтүү ыытылынна.
Күөлгэ киириэхтэн тахсыахха, муҥханы түһэрииттэн таһаарыыга диэри оҥоһуллар сиэр-туом бары өттүнэн хас биирдии оҕоҕо тиэрдилиннэ, бары үлэтигэр кыттыыны ыллылар. Төһө да халлаан бүдүгүрэн турдар, дьону кытта сылдьан, бары үөрүйэххэ кыттыһан оҕолор санаалара бөҕөх, инникигэ эрэбил баар. Бу күҥҥэ кинилэр өбүгэ ситимин, үөрэҕин эттэригэр-хааннарыгар иҥэринэн, ыраас салгынынан толору тыынан, сырдык хаары оймоон, үөрэн-көтөн кэллилэр. Бу буолар дьиҥ сахалыы үөрэҕи оҕоҕо тиэрдии биир көрүҥэ.
Анна Никитина, Өҥөлдьө
Саха Медия сайтыттан: https://ulus.media/article/77424
Навигация по записям
Быстах хомуурга бааһынай хаһаайыстыбалаах аҕыс киhи хабыллан барда
Мелиорация: саҥа тиэхиньикэнэн сэбилэнии уонна солбук каадыры олохсутуу – уталытыллыбат соруктар
от adminNB
Похожая запись
Республика Саха (Якутия) Сахалыы Хангалас
Сылгыhыттар эбии көрүллэр үп сыспай сиэллээҕи дэлэтэргэ төһүү буолуоҕар эрэнэллэр
Ноя 28, 2022 adminNB
Мнение эксперта Республика Саха (Якутия) Сахалыы
ТЫА ХАҺААЙЫСТЫБАТЫН САЙДЫЫТЫГАР ТӨҺӨ ҮП КӨРҮЛЛҮӨЙ?
Ноя 27, 2022 adminNB
Республика Саха (Якутия)
О роли М.Е. Николаева в развитии сельского хозяйства Республики Саха
Ноя 25, 2022 adminNB
Добавить комментарий Отменить ответ
Ваш адрес email не будет опубликован. Обязательные поля помечены *
Комментарий *
Имя *
Email *
Сайт
Δ
Поиск
Свежие записи
Сылгыhыттар эбии көрүллэр үп сыспай сиэллээҕи дэлэтэргэ төһүү буолуоҕар эрэнэллэр
ТЫА ХАҺААЙЫСТЫБАТЫН САЙДЫЫТЫГАР ТӨҺӨ ҮП КӨРҮЛЛҮӨЙ?
О роли М.Е. Николаева в развитии сельского хозяйства Республики Саха
В Чурапчинском районе презентовали пилотный проект по развитию сельского хозяйства
Как вырастить грибы в квартире: пошаговая инструкция
Свежие комментарии
adminNB к записи Моменты ярмарки «Рыба Якутии — 2022»!
adminNB к записи В Якутии сбор картофеля, зерну и овощей составляет всего треть от плана – власти винят погоду
adminNB к записи Помощь фермерам на сенокосе и уборке урожая!
adminNB к записи Фермер Розалия Петрова: «Первый урожай молодого картофеля поступит в продажу уже в начале августа»
https://sites.google.com/view/buy-serge-mouille/ к записи О пространственном развитии и территориальном управлении в контексте народосбережения в Республике Саха
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Тохсунньу | Олунньу | Кулун тутар | Муус устар | Ыам ыйа | Бэс ыйа | От ыйа | Атырдьах ыйа | Балаҕан ыйа | Алтынньы | Сэтинньи | Ахсынньы
|
oscar
|
Тохсунньу ый тоһуттар тымныытыгар инбэлииттэри чөлүгэр түһэрии киинигэр эмтэнэ сылдьан 84 саастаах, Ньурбаттан төрүттээх, Дьокуускай куоракка олорор сиэстэрэ идэлээх Анна Николаевна Балаевалыын билсистим.
Санныгар тайаммыт сааһырыытын киэр кыйдаан, таптал туһунан сылаас тыллардаах кэпсээнин үөрэ-көтө иһиттибит. Бэйэбит кыахпытынан кэнсиэр туруордубут. Онно намылхай, синньигэс, сааһырыныы билиммэтэх куолаһынан истиҥ ырыатын бэлэхтээтэ. СӨ доруобуйатын харыстабылын туйгуна, эмп сулууспатын бэтэрээнэ, Коммунистическай үлэ туйгуна Анна Николаевна оскуола кэнниттэн икки сыллаах сиэстэрэ куурсун бүтэрэн, 54 сыл тохтоло суох үлэлээн, 72 сааһыгар үлэттэн тохтообут. 1953 сыллаахха сэттис кылааска үөрэнэ сырыттаҕына кулун тутар 5 күнүгэр дойдубут аҕа баһылыга И.В. Сталин өлбүтүгэр оскуола дириэктэрэ А.Н. Чусовской ыарахан сонуну иһитиннэрбитигэр, учууталлар, үөрэнээччилэр бары ытаспыппыт 67 сыл ааһа оҕуста диэн сонньуйа ахтар. Аҕа дойдуну көмүскүүр Улуу сэрии саҕаланыытыгар аҕыс саастаах эбит. Аҕатыгар Н.П. Дмитриевкэ бронь туттараннар, райкомҥа хаалан, аймалҕаннаах сылларга Кыайыы туһа диэн, өрөбүлэ суох дьаһалтаҕа үлэлээбит. Кэлин Красноярскай куоракка партийнай оскуолаҕа үөрэнэн, райсовет бэрэссэдээтэлигэр тиийэ үүммүт. Үлэни өрө туппут Николай Дмитриев үс төгүл Үрдүкү Сэбиэт дьокутаатынан быыбардаммыт. Сэрии кэннинээҕи сылларга холкуос бэрэссэдээтэлинэн, кыыл иитэр ферма дириэктэринэн үлэлии олорон бочуоттаах сынньалаҥҥа тахсыбыта үһү. Аҕам наһаа сымнаҕас, аһыныгас киһи этэ”, - диир кыыһа.
Уоттаах сэрии холоругун ортотугар сылдьыбыт ийэтин бииргэ төрөөбүт убайа, быраата тыыннаах эргиллэр дьолун билэннэр, үлэ үөһүгэр түһэн, олохторо уһаан, биирэ 99, иккиһэ 87 саастарыгар орто туруу дойду олоҕуттан арахсыбыттар. Кыайыы буолбутун уруйдуур үөрүүлээх миитин уонна Кыайыы ыһыаҕа 12-лээх оҕо өйүгэр умнуллубаттыы хатанан хаалбыт. “Оччотооҕу музыка алыптаах дорҕооно билигин да кулгаахпар иһиллэр”, - диир Анна Балаева. Анна Николаевна суоппар идэлээх, урут суол-иис куһаҕаныгар хоту дойдуга тиийтэлээбит олоҕун аргыһынаан Р.В. Балаевтыын 58 сыл бииргэ аал уоту оттунан, иллээхтик олорбуттара эбитэ үһү. Горнай улууһугар олохсуйан олорор, СӨ доруобуйатын харыстабылын туйгуна, улуус бочуоттаах олохтооҕо, эмп сулууспатын бэтэрээнэ, биэлсэр идэлээх бииргэ төрөөбүт тапталлаах кыра балта М.Н. Кривошапкинаны иһирэх тылынан кэпсиирин сэргии иһиттим. “Үлэ Кыһыл Знамята” уордьаннаах, номоххо киирбит аҕатын сырдык сулус оҥостубут, үгүс кэпсээннээх ытык киһини биһирээтим, хайҕаатым.
Анна Козлова
Сонуннар
28.11.2022 | 17:26
Сунтаардар хотугу дьүкээбил "анныгар"
27.11.2022 | 10:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 28 - ахсынньы 4 күннэригэр
24.11.2022 | 11:00
Саха сирин бастыҥ IT-бырайыактара
23.11.2022 | 17:30
Олоҕун науканы кытта ситимнээн
23.11.2022 | 17:00
Үс игирэ төрөөтө
23.11.2022 | 16:30
Куорат учууталларыгар — саҥа бириэмийэ
23.11.2022 | 16:00
Саамай кэрэ сүөһүнү таллылар
23.11.2022 | 15:56
«Үтүө санаа харыйата» оҕолор баҕа санааларын толорор
23.11.2022 | 15:00
Дьикти быыстапканы көтүтүмэҥ
23.11.2022 | 14:00
Нолуоккун төлөө — холкутук утуй!
23.11.2022 | 13:00
Кыһыҥҥы суоллар аһыллар болдьохторо билиннэ
23.11.2022 | 12:00
Саҥа дьылы — иэһэ суох
23.11.2022 | 11:00
Ыккытын босхо ыытымаҥ
23.11.2022 | 10:00
Дьоҥҥут аатын үйэтитиҥ
23.11.2022 | 09:00
Онлайн төлүөҥ — бириис сүүйүөҥ
23.11.2022 | 08:00
Сийиэскэ 500-тэн тахса дэлэгээт кытынна
20.11.2022 | 09:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 21-27 күннэригэр
19.11.2022 | 16:00
Эҥсиэли хочотугар, Максим Аммосов дойдутугар
18.11.2022 | 09:00
Саҥа саҕахтары арыйан, сонун хайысхалары тутуһан
17.11.2022 | 18:44
Дьиҥ олохтон кэпсээн ааптарын кытта көрсүһүү
Ордук ааҕаллар
Дьон | 19.11.2022 | 18:00
Николай Винокуров: «Дойдубар этэҥҥэ эргиллэн кэллим...»
«Боотур» этэрээт байыастарын ортотугар биһиги биир дойдулаахпыт Алаһыай нэһилиэгиттэн төрүттээх Николай Винокуров баарын истэн, кэпсэтиэхпин баҕардым. Ол эрэн сэһэргэһиибин хайдах-туох саҕалыахпын тобуларбар олус ыарахан этэ. Бу үлэ, үөрэх, сайдыы, тэрээһин туһунан суруйуу, кэпсэтии буолбатах... Бу — олох, дьылҕа, тыын былдьаһыы, өлүү-сүтүү, инники олох иһин охсуһуу туһунан сэһэргэһии. Николай тута хоруйдаабытыгар...
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 20.11.2022 | 11:00
Элэгэнтэй Адамов: «Сиэрдээх өй-санаа төрүт дьарыкка эрэ баар»
Бүгүҥҥү нүөмэргэ Чурапчы улууһун Чакыр нэһилиэгин олохтооҕо Элэгэнтэй Адамовы кытта тыа сирин олоҕун, итэҕэл, уус идэтин, сайдыы, норуот дьылҕатын, кэскилин туһунан сэһэргэстибит. Дьоҕурдаах киһи анаарыыта киэҥэ, этэр тыла оруннааҕа сөхтөрдө.
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Бэс ыйын 25 диэн Григориан халандаарыгар сыл 176-с күнэ (ордук хонуктаах сылга 177-c күнэ). Сыл бүтүө 189 күн баар.
Ис хоһооно
1 Бэлиэ күннэр
2 Түбэлтэлэр
3 Төрөөбүттэр
4 Өлбүттэр
Бэлиэ күннэрПравить
Моряк күнэ
Витилиго аан дойдутааҕы күнэ
Арассыыйа
Арассыыйа — Славяннар доҕордоһууларын уонна сомоҕолоһууларын күнэ [1]
АХШ
АХШ — Сом балык күнэ. 1987 сыллаахтан бэрэсидьиэн Рейган ыйааҕынан балык иитэн атыылыыр бырамыысыланнаһы өйөөн бэлиэтэнэр
Виргиния
Виргиния, (АХШ) — Судаарыстыбаннас күнэ
Гуатемала
Гуатемала — Учуутал күнэ
Соҕуруу Кэриэйэ
Соҕуруу Кэриэйэ — Кэриэй сэриитэ саҕаламмыт күнэ
Мозамбик
Мозамбик — Тутулуга суох буолуу күнэ (Португалияттан, 1975)
Словения
Словения — Судаарыстыбаннас күнэ[2].
Пилипиин
Пилипиин — Мас олордуутун күнэ
Хорватия
Хорватия — Судаарыстыбаннас күнэ[3].
Арассыыйа
Арассыыйа — Статистика үлэһиттэрин күнэ
ТүбэлтэлэрПравить
1678 — Падуя университетыгар Венецияттан төрүттээх Елена Корнаро-Пископия дьахталлартан бастакынан философия доктора (PhD) степенин ылбыт.
1863 — Сёгун Токугава Японияттан кэлии дьону барыларын үүрэргэ ыйаахтаабыт.
1876 — Литтл-Бигхорн аттынааҕы кыргыһыыга Олорор Оҕус диэн киһи баһылыктаах сиулар уонна шайеннар АХШ аармыйатын генерал Кастер хамаандалаах 7-с кавалерийскай полкатын үлтү сынньыбыттар.
1923 — Саха Сирин идэлээх сойуустарын бастакы сийиэстэрэ саҕаламмыт. 32 дэлэгээт кыттыбыт.
1931 — Горнай улууһа тэриллибит.
1950 — Хоту Кэриэйэ Соҕуруу Кэриэйэҕэ саба түспүт, Кэриэйэ сэриитэ саҕаламмыт. Холбоһуктаах наассыйалар тэрилтэлэрэ агрессияны сөбүлээбэтэҕин биллэрбитэ уонна бэйэтин сэбилэниилээх күүстэрин киллэрбитэ (90% АХШ киэнэ этэ). ССРС ол саҕана ХНТ-ны бойкоттаабыт кэмэ буолан (Тайваньтан сылтаан) мэһэйдиир кыаҕа суоҕа. Кытай ХНТ чилиэнэ буола илигэ, онон эмиэ туорайдаспатаҕа. Ол эрээри бу дойдулар Хотугу Кэриэйэҕэ сэрии сэбинэн көмөлөспүттэрэ, Кытай быһаччы сэриилэрин киллэртии сылдьыбыта, реактивнай истребителлэринэн сэбиэскэй лүөччүктэр сэриилэспиттэрэ. Үс сыллаах сэрии кэнниттэн өрүттэр тупсуу дуогабарын түһэрсибиттэрэ эрээри толору эйэ дуогабарын билиҥҥэ диэри түһэрсэ иликтэр.
1962 — АХШ-ка Үрдүкү суут оскуолаларга булгуччулаах малыыппаны ааҕыы Конституцияҕа сөп түбэспэтин туһунан быһаарыы таһаарбыт.
1966 — ССРС-ка бастакы метеоспутник «Космос-122» куйаарга тахсыбыт.
1975 — элбэх сыл тухары тутулуга суох буолуу иһин саа-саадах тутан охсуспут Мозамбик Португалияттан арахсыбыт. Самора Машел бэрэсидьиэн буолбут.
1991 — Дьокуускайга Аҕыйах ахсааннаах хоту омуктар кыһалҕаларын үөрэтэр институт тэриллибит (ИПМНС СО РАН).
1998 — «Windows 98» оперционнай систиэмэ тахсыбыт.
2009 — Кытайга Google саайтыгар киириини саппыттар. Бу курдук Кытай компартиятын идеологиятыгар сөп түбэспэт саайтары "Кыһыл көмүс хахха" бырайыак чэрчитинэн хааччахтыыллар.
ТөрөөбүттэрПравить
1852 — Антонио Гауди (1926 өлб), Испания архитектора, Барселонаҕа элбэх харахха быраҕыллар тутуулар ааптардара.
1901 — Иван Атласов төрөөбүт, 1932 с. Дьааҥы баһыгар көмүс көрдүү сылдьан Орулҕан сиһин ойуулаабыт геолог, геология-минералогия билимин дуоктара.
1903 — Джордж Оруэлл (1950 өлб), Англия суруйааччыта уонна публициһа, аатырбыт «1984» арамаан ааптара.
1915 — Петр Филиппов, прозаик, литература ырытааччыта. Саха АССР култууратын үтүөлээх үлэһитэ. 1966 сылтан ССРС Суруйааччылар сойуустарын чилиэнэ (өлбүт сыла 1985).
1938 — Дибаш Каинчин (Jыбаш Каинчин; 2012 өлб.) - аныгы алтаай литэрэтиирэтин бөдөҥ суруйааччыта.
1953 — Егор Петров, СӨ Илин билимҥэ уонна техникаҕа бириэмийэтин лауреата, СӨ НА академига, техника билимин доктора.
ӨлбүттэрПравить
2005 — Суорун Омоллоон (Дмитрий Кононович Сивцев) (14.09.1906 төр.) — Саха Өрөспүүбүлүкэтин норуодунай суруйааччыта.
2009 — Майкл Джексон, аан дойду аатырбыт ырыаһыттарыттан биирдэстэрэ, АХШ артыыһа.
2011 — Егор Неймохов (30.03.1950 төр.) — саха народнай суруйааччыта.
↑ День дружбы и единения славян: праздник для каждого из нас
↑ День государственности Словении — 25 июня. История и особенности праздника в проекте Календарь Праздников 2010
↑ День государственности — 25 июня. История и особенности праздника в проекте Календарь Праздников 2010
|
oscar
|
бары(Сүрүн)ЫрытыыКыттааччыКыттааччы ырытыытаБикипиэдьийэБикипиэдьийэ ырытыытаБилэБилэ ырытыытаMediaWikiMediaWiki-ни ырытыыХалыыпХалыыбы ырытыыКөмөКөмөнү ырытыыКатегорияКатегорияны ырытыыTimedTextTimedText talkМодульОбсуждение модуляГаджетОбсуждение гаджетаОпределение гаджетаОбсуждение определения гаджета
|
oscar
|
Ол кэмҥэ Майаҕатта күүһүн-уоҕун туһунан кэпсээн, аартык аайы ааттаах атыыр оҕус айаатыырыныы аатырбыта, сыһыы аайы соргулаах сылгы кистииринии сураҕырбыта. Бу уолу айбыт аҕата киһи дуу, абааһы дуу, айыы да буоларын ким да билбэт. Уон сэттис үйэҕэ Бороҕон улууһугар Кыыс Хаҥа киэҥ алааһыгар (билиҥҥи Сыырдаах сиригэр) соҕотох олорбут күүстээх-уохтаах Эбирикээн эмээхсин кырдьар сааһыгар хат буолан ханарыйбыта. Киниттэн оҕоттон эрэ бөдөҥ уол төрөөбүтэ. Хас хонноҕун аайы улаатан иһэр курдуга. Тоҕус сааһыгар диэри олорор да, турар да кыаҕа суох босхоҥ буолан сыппыта. Ийэтэ сыарҕаҕа соһо сылдьан бултаан, балыктаан аһатара. Эбирикээн эмээхсин: “Тукаам, ороҥҥо баппат, киһиттэн эрэ ураты улахан киһи буоллуҥ, мантан улааттаххына хайдах кыайабын. Субу курдук соҕотоҕун сытаргар тиийэҕин. Кырыйдым, эйигин кыайбат буолан эрэбин. Хаһан миигин иитэр-аһатар киһи буолаҕын”, – диэн маккыраччы ытаабыта. Уол ийэтин аһынан дэлби санааргыыра, турарга олус дьулуһан, онтон-мантан тардыалаһа сатыыра. Улуу бухатыыр буоларга ыраланара.
Эбирикээн эмээхсин биирдэ сытар уолугар эргэ харааран хаалбыт мас кытыйаҕа кыыл киэнэ эбитэ дуу, көтөр гиэнэ дуу, туох гиэнэ эбитэ дуу, өһөхтөөх хойуу хараҥа хааны аҕалан биэрбитэ. Уол тымныы ууну омурдубут сылгылыы титирэстии түспүтэ, өлбөт мэҥэ уутун испиттии хараҕа кэҥээбитэ, тулата сырдаабыта. Кыаһыламмыттыы, сыппыт атахтара, кэлгиллибиттии ууруллубут илиилэрэ төлөрүйэн, хамсаан барбыттара. Сүрдээх чэпчэкитик олоро түспүтэ, ойон турбута. Оройо балаҕан өһүөтүгэр анньыллар буола улааппыт эбит. Ааны төҥкөйөн таһырдьа тахсыбыта. Сүүрэкэлээбитэ. Ийэтэ салаасканан бэрт өр айаннаан тиийэр сирдэригэр бэрт түргэнник эргийэн кэлитэлээбитэ. Ол-бу ыарахаттары түүтэх курдук көтөҕөлөөбүтэ. Соҕотохто буулаҕа бухатыыр буолан хаалбыта. Туох арааһынай сүүрэр атахтаах булт улуутун, көтөр эгэлгэтин, уу балыгын бастыҥын булан-талан аҕалара үһү. Дьиэтиттэн түөрт көстөөх сиртэн, Тойон Мүрүттэн кустаан, тымтай курдук иһитин толору хаалаан кэлэрэ. Онтон олорор олоҕуттан биэс көстөөх Хотун Төҥүлүттэн туунан-ардьааҕынан балыктаан баран, толору хааламмыты ураҕаһынан олуйан баран, сүүрэн бардаҕына, балыктара эһиллэрин хомуйбакка, аара баар кыылларга бэрсэрэ. Сайын Элиэнэ эбэни дүлүҥнэри кэккэлэтэн баайталаан, онно олорон, эрдинэн быһалыы уҥуор-маҥаар туоруура.
Ол кэмҥэ Дыгын Хаҕыл Хара аттаах Хардаҕастай Бэргэн диэн улахан уола иннин икки атахтаахха биэрбэтэх киһи баар эбит. Холооннооҕун булан холоһумуна, утарылаһары булан охсуһумуна, күөнтэһэри көрсүмүнэ күннүү сылдьыбыт. Кини Майаҕатта албан аатын истэн, алдьатан аатын ылаары, өлөрөн бэйэтин өрөгөйүн үрдэтээри, Хаҥыл Хара атын миинэн, кыргыһыыга туттар үчүгэй сэптэрин сэбилэнэн Кыыс Хаҥаҕа тиийбит. Арай өлүү болдьохтоох, үлүгэр быалаах, сүрдээх улахан, муҥур тиит курдук үрдүк, сыарҕалаах от курдук кэтит көҕүстээх киһи сүрдээх улахан тымтайы сүгэн баран сыһыы ортотунан хааман иһэрин көрбүт. Хардаҕастай Бэргэн: “Аата, баҕайы, багдаллан түһэн тоҕо баҕас улаханай. Бу көппөллүбүтүн көрө-көрө күүстээх буолуо диэн куттанан аатырдар эбит буоллахтара. Уонна хайа кини тыа мөкү мөөкөйө төһө бөрүкү үһү. Охсуһан эрэйдэниэхтээҕэр, ат күөнүнэн, түҥнэри көтөн ааһыахха. Оччоҕо атын улуус ааттаахтара Хардаҕастай Бэргэн обургу Майаҕатта бөҕөнү суолга баҕа курдук дэлби үктэтэн ааспыт диэтэхтэринэ, мин диэтэх киһи албан аатым алыс да арбаныа этэ! һэ-һэ!” – диэн саҥа таһааран баллыгыраан баран күлбүтэ. Уонна Хаҥыл Хара атын күүскэ кымньыылаан баран, тэһиинин били баран иһэр киһи диэки салайбыта. Ат баар- суох күүһүнэн Майаҕатта көхсүгэр түспүтэ. Онуоха Майаҕатта сүһүөҕэ да бакыс, дьигис да гыммакка, аттаах киһини илиитин таһынан илгэн кэбиспитэ. Ат ойоҕоһунан таралыйан, туйахтара үөһэ күөрэс гыммыта. Киһитэ өссө ыраах эһиллэн, сирэйин дьүккүрүппүтэ, айаҕын атан, буордаах Бороҕон кырыһын айаҕар толору уоппута. Майаҕатта ол гынан баран, хайыһан көрбөккө, кэпсэтэ барбакка, үрдүбэр түстүҥ диэн өһүөннэспэтэх. Суолун устун суодалдьыйа турбут. Хардаҕастай Бэргэн дьуру дьулайбыт, бэри бэркиһээбит, кыһыы бөҕөнү кыһыйбыт, аба бөҕөнү абарбыт. Ол гынан хайдах да утарылаһан уйадытыан, охсуһан охторуон, өһүөннээн өлөрүөн өйө тиийбэтэх. Толкуйдуу сатаан: “Дьэ, биһиги диэтэх дьон аҕабыныын сэриилээх тахсан сири кытта дьиэлэри-уоттары бүтүннүү үнтү тэбистэрэн кэбиһиэхпит”, -- диэн сааммыт уонна төттөрү барбыт.
Дыгын оҕонньорго киирэн: “Көрбөтөхпүн көрөн, истибэтэхпин истэн кэллим. Майаҕатта дьэ, кырдьык, икки атахтаахтан ураты бөдөҥ, күүстээх киһи эбит. Өлөрбөтөххө, кыаҕын ыллаҕына биһигини сүгүннүө суох”. Уонна аҕатын ымсыырдаары, Майаҕатта сирдэрин Тойон Мүрүнү, Кыыс Хаҥаны хайдах курдук кэрэлэрин, үтүөлэрин, ону бас билбит киһи сылгыны-ынаҕы көҥүлүнэн үөскэтиэ эбит диэн кэпсээбит. Онуоха Дыгын: “Дьэ, Майаҕатта олус аатырда. Хардаҕастай Бэргэн саллыбыт буоллаҕына, оҕолорбун-ыччаттарбын сүгүн олордумуон сөп. Арай билигин бэйэм арыый кыанар эрдэхпинэ, өлөрөн кэбистэхпинэ ордук буолсу”, – диэбит. Дыгын оҕонньор ол гынан иккис сылыгар үчүгэйдик оҥостон, уолаттарын, дьонун илдьэ аһыыр астарын өйүөлэнэн, элбэх сылгыны үүрэн, Кыыс Хаҥаҕа көс ыалын курдук көһөн тиийбит. Ол алаас арҕаа баһыгар балаҕаҥҥа Майаҕатта олороро. Дыгын халдьаайы ортотугар аарыма туос ураһа туруортарбыта. Олохтоох киһи манна ыйытыыта суох тоҕо дьиэ-уот оҥоһуннугут диэн кыыһырбыта иһиллибэтэх, үтүө ыалланнаҕым дуу диэн үөрбүтэ көстүбэтэх. Хайдах дьон кэлбиттэрин билэ, кэпсэтэ, сүөһүлээх ыалтан аһыы дуу кэлбэтэх, дьаарбайа сылдьыбатах. Дыгын, кэтэһэ түһэн баран, кымыс көөнньөттөрөн, ас бэлэмнэтэн олохтоох уоланы ыалдьыттата ыҥырбыт. Майаҕатта модун оҕун тутан кэлэн, саданахтаах сэргэҕэ ол саадаҕын ыйаабыт. Уолаттар: “Итиччэ улаханы куттаары илдьэ кэлбитэ буолуо”, – диэбиттэр. Аарыма аҥаабылын тардан көрбүттэр, кыайбатахтар.
–Мантыкаҕынан төһө ыраахха диэри табаҕын? – ыйыппыт. Ыык-ээх диэбэккэ, ыраах алаас ортотугар ыллыы турар күөрэгэйи ыйбыт уонна аарыма аҥаабылын кулгааҕар диэри тардан, оноҕоһун ол диэки туһаайбыта. Тарбаҕын тыгардыы тыс гыннарбыта, кирсэ көнөн чиккэс гыммыта, саа тас гыммыта. Ох элэс гынан күөрэгэйи түүтүн бурҕас гыннаран, ааһа турбута.
– Ол гынан төһө хотутуулааҕый? – ыйыппыттара. Онуоха ыраах ууруллан сытар ат иҥэһэтин тимирин дьөлө ытан кэбиспитэ. Майаҕатта ураһаҕа киирбитин кэннэ уолаттар бэйэлэрин охторунан иһэҥэни ытан көрбүттэрэ. Оноҕосторо тимиртэн тэйэн хаалара.
Дьэ итинник элбэх тургутуу кэннэ Дыгын кырдьаҕас: ”Дьэ, Майаҕаттаа, аатырыаххын аатырбыккын, сураҕырыаххын сураҕырбыккын. Сэмэйгинэн да, күүскүнэн да миэхэ олус сөбүлэттиҥ. Дьоммутугар-сэргэбитигэр араас өстөөхтөр элбэх буоланнар саба түһүөхтэрин сөп. Онуоха бу курдук биир-биир сылдьаммыт сатаан көмүскэниэхпит суоҕа. Бары күүспүтүн түмэн халыҥ хахха, суон дурда буолустарбыт бэйэ-бэйэбитигэр бэрт буолуо этэ. Эн биһиэхэ боотурунан барыс. Мин эйиэхэ үтүө дьахтары ойох биэрэн, уруу тэрийэн, элбэх сүөһүбүн-аспын биэрэн, мааны ыалым оҥостуом,” – диэбитин ылымматаҕа.
Майаҕатта кэлэ-бара Дыгын кыыһын ыраахтан ымсыыра көрөр эбит. Онтукатын биллэрбитэ.
“Тыгын кырдьаҕаас, үтүө тылгар махтал! Мин эйигиттэн кэтит сэтии эрэйбэппин, сүөһүнү сөбүлээбэппин, сылгыны сытыырхаппаппын, ынахха ымсыырбаппын. Сатыы сылдьарбын сөбүлүүбүн. Эйигиттэн биири эрэ көрдөһөбүн. Кэскил тэрийээрэй диэн кэтэһэбин. Урааҥхайы ууһатарга, саханы саргылыырга ити кыыс оҕоҕун Тыҥааны Куону миэхэ кэккэлэһэ сытар кэргэн, хоонньоһо сытар холоонноох доҕор гына биэрдэргин сөп буолуо этэ”.
–Дьэ тукаам, эр киһи быһыытынан этэр тылгын эттэҕиҥ, аҥаардас киһи быһыытынан саҥарыах саҥаны саҥардаҕыҥ. Ол гынан баран, мин кыыһым бардам майгылаах, өһөс үгэстээх, буолбат муокастаах. Эн бар диэбитиҥ иһин сөп диэбиккин сөбүлүө суоҕа. Арай, боотурдар оонньууларын сөбүлээн көрөөччү. Ыһыах ыһан, онно кыайбыт киһиэхэ кыыспын ойох биэрэбин, тыл барда, бас барда,- диэтэххэ сөбүлэһиэ эбитэ дуу?
Ити кэнниттэн хайалара даҕаны биирдэрэ күүстээх күтүөттэнээри, биирдэрэ кэрэ кэргэннэнээри, онно Тыҥааны Куо сөбүлэһэрэ буоллар диэн ыһыаҕы долгуйа кэтэспиттэрэ. Онно баһылык баай үс көрүҥ түмүгүнэн бастыҥ боотурга кыыһын ойох биэрэбин диэн сурах ыыппыта. Оччону истэн эҥин бэртэрэ кэлбиттэрэ. Бастакы көрүҥҥэ тимир куйахтаах утарыта туран бэйэ-бэйэлэрин ытыалаһаллара. Атыттар куйахтарын хотуспат этилэр. Онон кыайыылаах ким эмсэ сир туһаайыытынан табыытынан, аһаран биэриитэ элбэҕинэн кыайыылаах быһаарыллара. Майаҕатта иҥэһэни курдат түһэр оноҕосторунан дьону өлөрдөхпүнэ өһүөннэһии буолуо диэн бастаан бэйэтин ыттарара. Оноҕос киниэхэ чугаһаан истэҕинэ, аҥаар илиитин иннигэр анньара, ортоку уонна ол икки аттынааҕы тарбахтарынан кыбытан, тоһутан кэбиһэрэ. Бэйэтэ кирсин ситэ таппакка атахха ытан оһоллотолоон, туоратан испитэ. Иккис түһүмэххэ хапсаҕайга хара таҥаһы бүрүнэн киирбитэ. Күүскэ бырахтахпына, эчэйиэхтэрэ диэн, чэ, дииллэрин кытта таҥастан сулбу ыстанан тахсан, хайа да бэйэлээҕи өрө баһан, сиргэ ууран кэбиһэрэ. Үһүс түһүмэххэ—сүүрүүгэ Хара Таҥастаах улахан киһи инники кэлбитэ. Ону көрөөт, Дыгын кыыһа Тыҥааны Куо ийэтэ кикпитэ дуу, бэйэтэ сириксэннээбитэ дуу?
–Буор балаҕаннаах Бороҕон балыксыт уолугар сүктүбэппин, – диэт, сибэккилээх күөх хонуу устун кустуктана сүүрбүтэ. Онуоха Майаҕатта обургу эккирэтэн сырсыбыта.
Кыыс кытыгыраһыгар эрэннэҕэ. Уһун баттаҕа субуллан, сиирэ-халты харбата испитэ. Ол да буоллар уолан обургу ситэн умса баттаан, тиэрэ эргиппитэ. Сонно таҥастарын үөһээ-аллараа анньыталаабыта. Уонна ыһыахха мустубут дьон көрөн турдахтарына, оҕо үөскүүр хамсаныыларын оҥорон баран, кыбынан баран, хааман суодалдьыйбыта. Дыгын аттыгар баар дьон кулгаахтара чуҥкунуор диэри хаһыытаан бытарыппыта. Ыраахха өй дуораана буолан Чочур Мыраан хайаларыгар охсуллан төттөрү-таары хатыламмыта:
– Ээй,э-эй, Майаҕатта! Майа-ҕат-та-аа!...
Ол кэннэ ыллыктаах тылынан саҥаран барбыта:
–Ама да мин буолбутум иннигэр баар-суох мааны кыыспын сылгы курдук сыһыыттан сылгылаан ойох оҥостуоҥ дуо?
Майаҕатта истэрэ биллибэккэ хааман баадалдьыйан истэҕинэ аны көрдөһөн барбыта:
–Киһилии кэпсэтэн, илии тутуһан, энньэтин кэлэн ылан, алҕатан барыҥ....
Майаҕатта эргиллэн да көрбөккө:
– Кыайдаххына ылыаҥ диэбиккин кыайан ыллым. Мин кимтэн да кыырпах да саҕаны ыларга санаммаппын, – диэн сөҥөдүйэрэ иһиллибитэ. Кыыс ийэтэ:
– Оҕом, чыычааҕым, оҥоһуута оннук буоллаҕа, аны ити киһи биһиэхэ көрдөрөр эрэ, суох эрэ, – диэн хараҕын уутунан суунан ытыы турбута...
Ити курдук Дыгын ыһыаҕар бастаабыт Майаҕатта аатын Туймаада ыһыаҕар ааттатыахха баара. “Майаҕатта кэриэһигэр Дыгын оонньуулара” диэтэххэ хайдаҕый? Атыннык хайдах ааттаан улуу боотуру үйэтитиэххэ сөбүй? Төһөнөн элбэх номох кэпсэнэр да, оччонон тыл, үгэс, өйдөбүлэ кэнэҕэски ыччакка хаалар.
Сонуннар
27.11.2022 | 10:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 28 - ахсынньы 4 күннэригэр
24.11.2022 | 11:00
Саха сирин бастыҥ IT-бырайыактара
23.11.2022 | 17:30
Олоҕун науканы кытта ситимнээн
23.11.2022 | 17:00
Үс игирэ төрөөтө
23.11.2022 | 16:30
Куорат учууталларыгар — саҥа бириэмийэ
23.11.2022 | 16:00
Саамай кэрэ сүөһүнү таллылар
23.11.2022 | 15:56
«Үтүө санаа харыйата» оҕолор баҕа санааларын толорор
23.11.2022 | 15:00
Дьикти быыстапканы көтүтүмэҥ
23.11.2022 | 14:00
Нолуоккун төлөө — холкутук утуй!
23.11.2022 | 13:00
Кыһыҥҥы суоллар аһыллар болдьохторо билиннэ
23.11.2022 | 12:00
Саҥа дьылы — иэһэ суох
23.11.2022 | 11:00
Ыккытын босхо ыытымаҥ
23.11.2022 | 10:00
Дьоҥҥут аатын үйэтитиҥ
23.11.2022 | 09:00
Онлайн төлүөҥ — бириис сүүйүөҥ
23.11.2022 | 08:00
Сийиэскэ 500-тэн тахса дэлэгээт кытынна
20.11.2022 | 09:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 21-27 күннэригэр
19.11.2022 | 16:00
Эҥсиэли хочотугар, Максим Аммосов дойдутугар
18.11.2022 | 09:00
Саҥа саҕахтары арыйан, сонун хайысхалары тутуһан
17.11.2022 | 18:44
Дьиҥ олохтон кэпсээн ааптарын кытта көрсүһүү
17.11.2022 | 18:00
«Мир» каартаҕа региональнай төлөбүрдэри ыытыахтара
Ордук ааҕаллар
Дьон | 19.11.2022 | 18:00
Николай Винокуров: «Дойдубар этэҥҥэ эргиллэн кэллим...»
«Боотур» этэрээт байыастарын ортотугар биһиги биир дойдулаахпыт Алаһыай нэһилиэгиттэн төрүттээх Николай Винокуров баарын истэн, кэпсэтиэхпин баҕардым. Ол эрэн сэһэргэһиибин хайдах-туох саҕалыахпын тобуларбар олус ыарахан этэ. Бу үлэ, үөрэх, сайдыы, тэрээһин туһунан суруйуу, кэпсэтии буолбатах... Бу — олох, дьылҕа, тыын былдьаһыы, өлүү-сүтүү, инники олох иһин охсуһуу туһунан сэһэргэһии. Николай тута хоруйдаабытыгар...
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 20.11.2022 | 11:00
Элэгэнтэй Адамов: «Сиэрдээх өй-санаа төрүт дьарыкка эрэ баар»
Бүгүҥҥү нүөмэргэ Чурапчы улууһун Чакыр нэһилиэгин олохтооҕо Элэгэнтэй Адамовы кытта тыа сирин олоҕун, итэҕэл, уус идэтин, сайдыы, норуот дьылҕатын, кэскилин туһунан сэһэргэстибит. Дьоҕурдаах киһи анаарыыта киэҥэ, этэр тыла оруннааҕа сөхтөрдө.
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Тас ааны арыйан киирээт да ким буоларгын туоһулуур докумуоҥҥун, сүгэ, тута сылдьар суумкаҥ иһигэр туох мал-сал баарын, бэйэҕин анал тэрилинэн сууралаан бэрэбиэркэлиир суут үлэһиттэрин 2019 сыллааҕы дохуоттарын декларацияларын сибидиэнньэтигэр олоҕуран ырытарга сананным.
СР Арбитражнай суута
Yakutsk.arbitr.ru сайтка киирэн сыллаҕы дохуоттарын көрдүм. Судьуйалар дохуоттарын сибидиэнньэтэ 2011-2014 сыллардааҕы эрэ баар. Онтон бэттэх сыллааҕыны тугу да булбатым. Дьиҥэр коронавирус дьаҥа туран 2019 сыллааҕы дохуоттарын, хамсаабат баайдарын-дуолларын декларациятын бу дьыл атырдьах ыйын 1 күнүгэр хойутатан тутуу буолта. Ону үрдүнэн биэрбэтэхтэр дуу, кистээбиттэр дуу. 2020 сыл бүтэрэ бу кэллэ. Хата ол оннугар атын үлэһиттэрин сибидиэнньэлэрэ 2011 сылтан 2019 сылга диэри барыта киирбит. Бүтэһик 2019 сыллааҕы сибидиэнньэни арыйан көрөбүн. Үөһээ этэн аһарбытым курдук, ырытыыга саамай үрдүк дохуоттаммыт үлэһиттэри киллэрэбин.
Попова Л.И. – суут председателин солбуйааччытын көмөлөһөөччүтэ. Сыллааҕы дохуота 5 мөл. 297 тыһ.солк., ыйдааҕытыгар таһаардахха 441 тыһ.солк. тэҥнэһэр. Кэргэннээҕин туһунан сибидиэнньэҕэ ыйыллыбатах. Сокуоннай сааһын туола илик биир оҕолоох. Чааһынай бас билиитин хамсаабат баайыгар-дуолугар Toyota Rush уонна Toyota Passo массыыналардаах, 1031 кв.м. уонна 1000 кв.м. иэннээх икки сир учаастактаах, 64,3 кв.м. иэннээх олорор дьиэлээх.
Стародубцева В.В. – судьуйа көмөлөһөөччүтэ. Сыллааҕы дохуота 2 мөл. 421 тыһ.солк., ыйдааҕытыгар түҥэттэххэ 201 тыһ.солк. тэҥнэһэр. Кэргэнин сыллааҕы дохуота 836 тыһ.солк., ыйдааҕыта 69 тыһ.солк.. Дьахтар чааһынай бас билиитигэр туга да суох. Кэргэнин аатыгар Lexus RX 300 массыына баара суруллубут, 35,2 кв.м. иэннээх квартиралаах (уопсай үллэһик ½). Кэргэнниилэр босхо туһаныыга 45,7 кв.м. иэннээх квартиралаахтар. Сокуоннай сааһын туола илик биир оҕолоохтор, кини босхо туһаныытыгар 46,5 кв.м. иэннээх квартиралааҕа ыйыллыбыт.
СР Үрдүкү суута
Сайттара: vs.jak.sudrf.ru. Судьуйалар дохуоттарын сибидиэнньэтэ 2014 эрэ сыллааҕы баар. Онтон бэттэх сыллардааҕы эмиэ ыйамматах. 2019 сыллааҕы гражданскай үлэһиттэр отчуоттарын арыйан көрөбүн.
Барыларыттан саамай үрдүк дохуоттаахтара Семенова Лилия Семеновна – начальнигы солбуйааччынан үлэлиир. Сыллааҕы дохуота 4 мөл. 991 тыһ.солк., ыйдааҕытыгар түҥэттэххэ 415 тыһ.солк. тэҥнэһэр. Кэргэн, оҕо туһунан сибидиэнньэҕэ ыйыллыбатах. Чааһынай бас билиитин хамсаабат баайыгар-дуолугар 37,8 кв.м., 40,5 кв.м. уонна 51,8 кв.м. иэннээх үс квартиралаах. Уопсай үллэһиккэ (1/2) 28,4 кв.м. иэннээх квартиралааҕын туһунан суруллубут.
СР Мировой суутун киин аппарата
Сайттара: mirsud.sakha.gov.ru. Республикаҕа 63 судьуйа баара биллэр. Улуустарынан, учаастактарынан ааттара-суоллара ыйыллыбыт эрээри, сыллааҕы дохуоттарын туһунан сибидиэнньэни көрдөөн баран ончу булбатым. Урукку сылларга баар буолар этэ да, тоҕо эрэ көстүбэтэ, кистээтилэр дуу…
Ол оннугар киин аппарат үлэһиттэрин сибидиэнньэтин буллум. Арыйан көрөбүн. Үс эрэ үлэһит баар эбит. Балартан үрдүк дохуоттаахтара начальник Трофимов Сергей Юрьевич. Сыллааҕы дохуота 3 мөл. 64 тыһ.солк., ыйдааҕытыгар хабаатыннардахха 255 тыһ.солк. тэҥнэһэр. Бэйэтин бас билиитигэр Тойота Лексус RX330 массыыналаах, 22,9 кв.м. иэннээх гаражтаах, босхо туһаныыга 22,9 кв.м. иэннээх сир учаастактаах. Кэргэнин сыллааҕы дохуота 1 мөл. 632 тыһ.солк., ыйдааҕыта 136 тыһ.солк. тэҥнэһэр. Кэргэнниилэр уопсай хамсаабат баайдарыгар-дуолларыгар 76,9 кв.м. иэннээх квартиралаахтар, 1680,0 кв.м. иэннээх сир учаастактаахтар, 225,0 кв.м. иэннээх даачалаахтар, 53,2 кв.м. иэннээх гаражтаахтар.
СР Конституционнай суута
Сайттара: ks.sakha.gov.ru
Ким Александр Николаевич – председатель. Сыллааҕы дохуота 5 мөл. 54 тыһ.солк., ыйдааҕыта 421 тыһ.солк.. Чааһынай бас билиитигэр 1502 кв.м., 1038 кв.м., 1068 кв.м., 2011 кв.м., 2000 кв.м. иэннээх биэс сир учаастактаах, 43,3 кв.м. иэннээх квартиралаах, босхо туһаныыга 1000 кв.м. иэннээх сир учаастактаах. Кэргэнин сыллааҕы дохуота 507 тыһ.солк., ыйдааҕыта 42,25 тыһ.солк. тэҥнэһэр. Чааһынайыгар KIA SOUL уонна TOYOTA RACTIS массыыналардаах, 1742,0 кв.м. иэннээх сир учаастактаах, 112,3 кв.м. иэннээх даачалаах, 292,5 кв.м. иэннээх помещениелаах. Кэргэнниилэр уопсай хамсаабат баайдарыгар-дуолларыгар 218,8 кв.м. иэннээх квартиралаахтар, босхо туһаныыга 24,0 кв.м. уонна 22,8 кв.м. иэннээх икки гаражтаахтар.
Бацев Юрий Николаевич – председатели солбуйааччы. Сыллааҕы дохуота 4 мөл. 349 тыһ.солк., ыйдааҕытыгар таһаардахха 362 тыһ.солк. тэҥнэһэр. Чааһынай бас билиитигэр 41,9 кв.м. иэннээх квартиралаах, Сузуки Эскудо массыыналаах. Кэргэнин сыллааҕы дохуота 1 мөл.солк., ыйдааҕыта 83 тыһ.солк. тэҥнэһэр. Кэргэнниилэр уопсай хамсаабат баайдарыгар-дуолларыгар 62,9 кв.м. уонна 63,2 кв.м. иэннээх икки квартиралаахтар, 26,2 кв.м. иэннээх гаражтаахтар, 1200 кв.м. уонна 27,0 кв.м. иэннээх икки сир учаастактаахтар, 36,0 кв.м. иэннээх даачалаахтар.
Кононов Гаврил Гаврилович – судьуйа. Сыллааҕы дохуота 3 мөл. 448 тыһ.солк., ыйдааҕытыгар хабаатыннардахха 287 тыһ.солк. тэҥнэһэр. Чааһынай бас билиитигэр туга да суох. Кэргэнин сыллааҕы дохуота 271 тыһ.солк., ыйдааҕыта 22 тыһ.солк. тэҥнэһэр. Чааһынай бас билиитигэр Тойота Ланд Крузер массыыналаах, 91,1 кв.м. иэннээх квартиралаах. Кэргэнниилэр уопсай хамсаабат баайдарыгар-дуолларыгар 55,9 кв.м. иэннээх квартиралаахтар, 265,2 кв.м. иэннээх олорор дьиэлээхтэр, 1233 кв.м. иэннээх сир учаастактаахтар.
Винокуров Егор Михайлович – судьуйа. Сыллааҕы дохуота 5 мөл. 914 тыһ.солк., ыйдааҕытыгар таһаардахха 492 тыһ.солк. тэҥнэһэр. Чааһынай бас билиитигэр Тойота Ланд Крузер 105 массыыналаах. Кэргэнин сыллааҕы дохуота 2 мөл. 716 тыһ.солк., ыйдааҕыта 226 тыһ.солк. тэҥнэһэр. Бас билиитигэр 800 кв.м. иэннээх сир учаастактаах, 36,0 кв.м. иэннээх даачалаах. Кэргэнниилэр уопсай хамсаабат баайдарыгар-дуолларыгар 98,0 кв.м. иэннээх квартиралаахтар, 34,4 кв.м. иэннээх олорор дьиэлээхтэр, 482,0 кв.м. уонна 1200 кв.м. иэннээх икки сир учаастактаахтар.
Николаев Игорь Иннокентьевич (дуоһунаһа ыйыллыбатах) сыллааҕы дохуота 6 мөл. 153 тыһ.солк., ыйдааҕытыгар таһаардахха 512 тыһ.солк. тэҥнэһэр. Чааһынай бас билиитигэр Тойота Ланд Крузер Прадо уонна Тойота Ланд Крузер 200 массыыналардаах, 24,9 кв.м. иэннээх гаражтаах. Кэргэнин сыллааҕы дохуота 233 тыһ.солк., ыйдааҕыта 19 тыһ.солк. тэҥнэһэр. Бэйэтин аатыгар 95,0 кв.м. иэннээх квартиралаах. Кэргэнниилэр уопсай хамсаабат баайдарыгар-дуолларыгар 769,0 кв.м. иэннээх сир учаастактаахтар, 48,6 кв.м. иэннээх даачалаахтар.
РФ Суутун приставтарын федеральнай сулууспатын
Саха сириннээҕи управлениета
Сайттара: r14.fssp.gov.ru
Никифоров А.А. – салайааччы-кылаабынай суут пристаба. Сыллааҕы дохуота 2 мөл. 981 тыһ.солк., ыйдааҕытыгар таһаардахха 248 тыһ.солк. тэҥнэһэр. Чааһынай бас билиитигэр 456 кв.м. иэннээх даача учаастактаах, 64 кв.м. иэннээх олорор дьиэлээх. Кэргэнин сыллааҕы дохуота 1 мөл. 815 тыһ.солк., ыйдааҕыта 151 тыһ.солк. Чааһынайыгар 600 кв.м. иэннээх даача учаастактаах. Кэргэнниилэр уопсай хамсаабат баайдарыгар-дуолларыгар 121,5 кв.м. иэннээх квартиралаахтар. Сокуоннай сааһын туола илик биир оҕолоохтор.
Григорьев Н.Н. – салайааччыны солбуйааччы-кылаабынай суут пристабын солбуйааччы. Сыллааҕы дохуота 2 мөл. 731 тыһ.солк., ыйдааҕытыгар хабаатыннардахха 227 тыһ.солк. тэҥнэһэр. Сибидиэнньэҕэ кэргэннээҕин туһунан ыйыллыбатах. Бас билиитин хамсаабат баайыгар-дуолугар 60,8 кв.м. уонна 59,0 кв.м. иэннээх икки квартиралаах, 28,8 кв.м. иэннээх даача дьиэлээх, 1200 кв.м. иэннээх даача сирэ учаастактаах.
Михаил ПЕТРОВ.
«Туймаада» хаһыат.
Поделиться ссылкой:
Facebook
WhatsApp
Twitter
Telegram
Печать
Похожая запись
Протесты в Беларуси: «Партизанский марш» прошел в ряде городов страны
19 Окт 2020 tuymaada
Нейросети «воссоздали» лицо Ивана Грозного
5 Май 2021 tuymaada
Чемпионка Европы заявила об увольнении после скандала из-за маски
24 Дек 2021 tuymaada
Навигация по записям
Байден высказался за многосторонний подход к отношениям с Россией
В Госдуму внесут проект о переносе выходного с 8 января на 31 декабря
Добавить комментарий Отменить ответ
Ваш адрес email не будет опубликован. Обязательные поля помечены *
Комментарий
Название*
Электронная почта*
Веб-сайт
Сохранить моё имя, email и адрес сайта в этом браузере для последующих моих комментариев.
КЭЛИҤҤИ ТАҺААРЫЫЛАР
Аналитики Bloomberg сообщили о «крахе» платежной системы «Мир»
23 Ноя 2022
Депутаты исключат из запрета на митинги и шествия богослужения
22 Ноя 2022
Суперкомпьютер предсказал победителя ЧМ-2022
21 Ноя 2022
Салат «Мальдивы», ему нет равных
20 Ноя 2022
Карельская отшельница о будущем России. Какой совет она дала всем россиянам?
19 Ноя 2022
Как за минуты в СССР исчез с лица земли целый город
18 Ноя 2022
Социальный налоговый вычет за взносы в НПФ могут отменить
17 Ноя 2022
При обстреле Шебекино в Белгородской области погибли два человека
16 Ноя 2022
СМИ: Польша национализирует долю «Газпрома» в своей части газопровода «Ямал — Европа»
15 Ноя 2022
Шольц выразил сожаление из-за решения Путина не ехать на саммит G20
14 Ноя 2022
Бэбиэскэ
13 Ноя 2022
Судаарыстыбаннай өйөбүл методиката
12 Ноя 2022
Комментарийдар
Кугдаров к записи Диктатура уонна демократия
Мета
Войти
Лента записей
Лента комментариев
WordPress.org
О нас
Сетевое издание TUYMAADA.RU. Свидетельство о регистрации СМИ Эл № ФС77-71324 от 17 октября 2017 г. Выдано Федеральной службой по надзору в сфере связи, информационных технологий и массовых коммуникаций.
|
oscar
|
Sakha-sire.ru саайт сүрүн эрэдээктэрэ Ч. Н. Гаврильев. Сибээскэ, информационнай технологияҕа уонна маассабай коммуникацияҕа кэтиир федеральнай сулууспаҕа киирбит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77-84126.
Тэрийэн таһаарааччы: «Сахамедиа РИИХ АО».
«Саха сирэ» саайт матырыйаалларын толору эбэтэр быһа тардан туһанар түгэҥҥэ булгуччу гиперсыылка ирдэнэр. Хаартыскалары, видео-устуулары, онтон да атын мультимедийнэй матырыйааллары эрэдээксийэттэн суругунан көҥүлэ суох туһанаргыт бобуллар.
|
oscar
|
Балар 2021 сыл бүтүөр диэри үлэҕэ киллэриллиэхтэрэ диэн СӨ физкултуураҕа уонна успуорка миниистирэ Иннокентий Григорьев СИА иһитиннэрэр.
«Успуорт министиэристибэтэ 2021 сылга өрөспүүбүлүкэҕэ алта бөдөҥ эбийиэги үлэҕэ киллэрэри былаанныыр. СӨ инвестиционнай быраграаматынан Алдаҥҥа «Энергетик» СОК уларытан оҥоруу үлэтэ салҕанар. Горнай улууһугар Бэрдьигэстээххэ 1000 миэстэлээх стадион, сыал ытарга дэгиттэр комплекстаах 50 миэстэлээх интэринээт, Үөһээ Бүлүү улууһугар Андреевскай сэлиэнньэтигэр спортивнай комплекс«, — диэтэ Иннокентий Григорьев. Миниистир этэринэн, өссө «Мин Сахам сирэ XXI үйэҕэ» өрөспүүбүлүкэтээҕи үтүө дьыала хамсааһынын чэрчитинэн, Хаҥалас улууһугар Покровскайга Л.Н.Спиридонов аатынан тустуу саалата, Өлүөхүмэҕэ Куду Күөлгэ култуурунай-спортивнай комплекс тутулла тураллар. Маны таһынан, өрөспүүбүлүкэ бөһүөлэктэригэр, сэлиэнньэлэригэр ГТО нуоруматын туттарарга успуорт биэс былаһаакката баар буолуоҕа.
СӨ Ил Дархана Айсен Николаев успуорт эбийиэктэрин тутуу уонна сайыннарыы өрөспүүбүлүкэ улахан ситиһиитэ буоларын бэлиэтиир. «Тус бэйэ уонна оҕолор доруобуйаларыгар харыстабыллаах сыһыан барыбытыгар баар көстүүнэн буолуохтаах. Сахабыт сирин хас биирдии олохтооҕо чөл, чэгиэн олохтонорун туһугар, биһиги саҥа култуураны тутан таһаарыахтаахпыт«, — диэн эрэнэр Ил Дархан.
«Доруобуйа физкултууранан, сөптөөх хамсаныынан-имсэниинэн, успуордунан тиһиктээхтик дьарыктаныыттан быһаччы тутулуктааҕын 2020 сыл өссө төгүл көрдөрдө.Саҥа усулуобуйаҕа успуорду сайыннарыы ордук суолталаах, буолан баран, 2021 сыл Саха сиригэр Чэбдигирии сылынан биллэриллибитэ«, — диир Иннокентий Григорьев.
Миниистир 2020 сылга өрөспүүбүлүкэҕэ 1869 успуорт тутуулара үлэлээбиттэрин, ол иһигэр балтараалыы тыһыынча миэстэлээх 23 стадион, 870-тан тахса успуорт саалалара, 52 сөтүөлүүр бассейн, 22 хайыһар баазата, сыалы ытыыга аналлаах 29 тутуу диэн бэлиэтиир.
Саха сиригэр кэнники 20 сылга успуорт 177 эбийиэгэ тутуллубут, өрөспүүбүлүкэ 190 тыһыынчаттан тахса олохтооҕо успуордунан тиһиктээхтик дьарыктанар буолбут.
0
0
Навигация по записям
“Татута суох кыыс” (КЭПСЭЭН)
Ил Дархан суһал ыстаапка мунньахтаата
Маны ааҕыҥ
Төхтүр саҥа уһуйааннаныа
Тутааччы сирдээҕи дьоло
Серебрянай Борга эргэ дьиэлэри көтүрүү түмүктэммит
Саха сиригэр сыл бүтүөр диэри 13 социальнай эбийиэк үлэҕэ киириэҕэ
Хоту төрөөбүт инбэлииттэр дьиэ сэртипикээтин туһаныахтара
Уважаемые читатели!
Мы рады вам сообщить, что начал работу новый сайт «Саха Сирэ»!
Полную подборку новостей Якутии и Якутска читаете тут
Сонуннар
“Айархаан” бөлөх Турцияҕа Арассыыйа култууратын күннэригэр кытынна
Сонуннар
Дойду үрдүнэн саҥа дьиэни атыылаһыы түспүт
Сонуннар
Нерюнгри оройуонугар киһи өлүүлээх суол быһылаана буолла
Сүрүн
Паром сырыыта сарсыҥҥыттан тохтуур
Көр. Аах. Туһан.
16+
Редакция аадырыҺа
677000, Дьокуускай куорат, Орджоникидзе уул., 31 Төлөпүөн: (4112) 42-06-90
E-mail: [email protected], [email protected]
«Саха сирэ» хаһыат уонна Edersaas.ru саайт сүрүн эрэдээктэрэ Ч. Н. Гаврильев
Тэрийэн таһаарааччылар: «Сахамедиа РИИХ АО». Сибээскэ, информационнай технологияҕа уонна маассабай коммуникацияҕа кэтиир федеральнай сулууспаҕа киирбит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77 — 74960 (25.01.2019)
Edersaas.ru саайт матырыйаалларын толору эбэтэр быһа тардан туһанар түгэҥҥэ булгуччу гиперсыылка ирдэнэр. Хаартыскалары, видео-устуулары, онтон да атын мультимедийнэй матырыйааллары эрэдээксийэттэн суругунан көҥүлэ суох туһанаргыт бобуллар.
|
oscar
|
(''''DNS''' (ааҥл. ''Domain Name System'') диэн Интернекка баар [[к…' ыйааһыннаах саҥа сирэй оҥоһулунна)
03:49, 25 Кулун тутар 2009 барыл (уларыт) (төнүн)
Timir2 (ырытыы | вклад)
Нет описания правки
Кэннинээҕи уларытыыга →
'''DNS''' ([[ааҥл тыла|ааҥл]]. ''Domain Name System'') диэн [[интернет|Интернекка]] баар [[көмпүүтэр]], сервис эбэтэр хайа баҕар атын ресурс наардыыр аат системата. Интернет куйаарыгар холбонор девайс [[домен аат|домен ааттаах]]. DNS ол ааты [[IP аадырыс|IP аадырыска]] утаарар. Холобур, ''[http://www.example.com www.example.com]'' аат ''208.77.188.166'' диэн аадырыстаах.
|
oscar
|
Муус устар 27 күнүгэр Өрөспүүбүлүкэ күнүгэр аналлаах тэрээһин сарсыарда Үөдэй нэһилиэгэр Варвара Андреевна Петрова сквер-уһаайбатыттан саҕаланна. Кини памятнигар үөрүүлээх тэрээһиҥҥэ улуус баһылыга Алексей Иннокентьевич Иннокентьев эҕэрдэ тыл эттэ. Үөдэй нэһилиэгин баһылыга Мария Пудовна Николаева, В.А.Петрова аатынан музей сэбиэдиссэйэ Зинаида Васильевна Анисимова эҕэрдэ тыл эттилэр. Варвара Андреевна памятнигар кэлбит дьон бары сибэкки дьөрбөтүн уурдулар.
16.00 чаастан Zoom платформа нөҥүө музей тэрээһинин ыыттыбыт. Кыттыыны 6-9-с кылаастартан 17 үөрэнээччи ыллылар. Өрөспүүбүлүкэ күнүн бырааһынньыгын историческай суолтатын туһунан З.В. Анисимова кэпсээтэ, иккис чааһыгар дойдубут историятыгар, айылҕатыгар, кыылыгар, үүнээйитигэр аналлаах викторинаны оскуола библиотекара Г.Н. Антонова бэлэмнээн ыытта. Оҕолор олус интириэһиргээн көхтөөхтүк кытыннылар. Викторина түмүгүнэн кыайыылаах 9-с кылаас үөрэнээччитэ Олеся Петрова өйдөбүнньүк бэлэх тутта.
Саха Республикатын күнүгэр аналлаах нэһилиэк иһигэр куйаар ситимин нөҥүө ыытыллыбыт пазл күрэҕэр Алексеев Борислав 27 сөкүүндэнэн хомуйан кыайыылааҕынан таҕыста. Киниэхэ түмэл аатыттан бэлэх туттарылынна.
|
oscar
|
— Арбыыта, "Диэмэн" - М. Ю. Лермонтов "Демон"(1837) поэматын көҥүл тылбааһа, "Кыым" хаhыакка "Уйбаан Силипсиэп" диэн илии баттааhыннаах 1935 с. бэс ыйын 21 күнүгэр тахсыбыта.
|
oscar
|
Улуустааҕы уус - уран айымньыны суруйуу күрэҕэ Уус Алдан улууһун культураҕа управлениетын, Кулантай аатынан литературнай музей-комплексын уонна кииннэммит библиотека тиһигин тэрийиилэринэн үтүө үгэс буолан сыллата ыытыллар.
Күрэх сүрүн соругунан суруйар дьоҕурдаах дьону көҕүлээһин, олохтоох ааптардар айар үлэлэригэр ааҕааччы болҕомтотун, сэҥээриитин тардыы; билиҥҥи саха литературатыгар саҥа ааттары арыйыы, сонун суруйуулары киллэрии; литература уонна ааҕыы киһиэхэ үтүө сабыдыалын, эргиччи сайдыылаах, духуобунай өттүнэн баай, сиппит хоппут личность тахсарыгар оруолун күүһүрдүү буолар.
Балаҕан ыйын 21 күнүгэр В.А. Протодьяконов-Кулантай аатынан литературнай комплекс тэриллибитэ 25 сылыгар анал тэрээһин чэрчитинэн «Куорсун» күрэх түмүгэ таһаарылынна. Барыта 34 үлэ күрэххэ киирбитэ. Тэрээһиҥҥэ олохтоох ааптардар айар үлэлэрин кэпсиир киэҥ ис хоһоонноох стендэлэр ыалдьыттар болҕомтолорун тартылар.
Күрэххэ киирбит үлэлэри Саха Республикатын суруйаччыларын союһун салайааччыта, СР народнай поэта Мигалкин Иван Васильевич уонна Дьааҥы улууһун культуратын управлениетын начальнига, поэт Стручков Виктор Павлович- Дуулаҕа Дьуһаал, «Полярная звезда» уус-уран литературнай сурунаал тылбааска отделын сэбиэдиссэйэ Никитина Мария Валерьевна, поэт, медицинскай наука доктора Николаев Валериан Парфеньевич сыаналаатылар, айымньыларын ырыттылар.
Кыттааччылар ортолоругар киэҥ эйгэҕэ биллэр, ааҕааччы сэҥээриитин ылбыт ааптардар, эдэр ийэлэр, ыччаттар элбэхтэр. Түмүккэ сертификатынан бэлиэтэннилэр Гуляев Александр Васильевич, Находкина Татьяна Петровна-Алгыстаана, Сыроватская Сардана Николаевна, Борисова Галина Николаевна-Толбооно. Прозаҕа III үрдэли ылла Бэйдиҥэттэн Колосова Анна Борисовна, II үрдэли Суоттуттан Попов Иннокентий Петрович, I үрдэлинэн бэлиэтэннэ Ильина Татьяна Николаевна-Татыйык. Поэзияҕа III үрдэли биэрдилэр Ильина Татьяна Николаевнаҕа-Татыйык, II үрдэли ылла Сыроватская Елена Николаевна, I үрдэли Ховрова Марфа Ивановна-Талбаана бэлиэтэннэ.
Бу күн «Куорсун» кыттыылаахтара элбэх туһалаах сүбэлэри истэн, суруйааччылары кытары аһаҕастык ирэ-хоро кэпсэтэн, бэйэ-бэйэлэрин кытары чугастык билсэн, астынан тарҕастылар.
|
oscar
|
Олоҥхо күнүн чэрчитинэн «Олоҥхо Саха фольклорун кылаан чыпчаала, уус-уран тыл алыба, кэрэтэ» тэрээһин программата
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Саха сиригэр «Куттала суох хаачыстыбалаах суоллар» («Безопасные качественные дороги») бырайыак чэрчитинэн, эрэгийиэммитигэр аан маҥнайгытын, ирбэт тоҥ усулуобуйатыгар тутуллубут түөрт ыллыктаах суол баар буолла. Сыырдаахтан Мархаҕа диэри 2023 сылга түмүктэниэхтээх «Нам» суолун оҥорууну болдьоҕун иннинэ бүтэрдилэр. Бу туһунан өрөспүүбүлүкэ Ил Дарханын уонна Бырабыыталыстыбатын пресс-сулууспата иһитиннэрэр.
«Бу Дьокуускай куораппытыгар тырааныспар суолун биир сүрүн түмүгүнэн буолар, манна саха төрүт бырааһынньыга Ыһыах ыытыллар сирэ Үс Хатыҥ баар, маны таһынан, манна Жатай, Килдэм Хаҥалас уонна сайдан иһэр Сатал оройуонун түмүк суоллара бааллар. Федеральнай бюджет өйөбүлүн көмөтүнэн уонна суолу оҥорооччулар үтүө үлэлэрин түмүгүнэн, бу суол учаастагын оҥоруу болдьоҕун иннинэ бүттэ. Саха сиригэр ааспыт сылларга 500 км муниципальнай, эрэгийиэннээҕи, федеральнай суоллар тутуллаллар – бу дойдубут бэрэсидьиэнэ көҕүлээбит «Куттала суох хаачыстыбалаах суоллар» национальнай бырайыага көдьүүстээхтик дьайарын көрдөрөр», - диэн өрөспүүбүлүкэ Ил Дархана Айсен Николаев бэлиэтээн этэр.
Уларыта оҥоруу түмүгэр, икки ыллыктаах массыына суолун араарар сурааһыннаах, 4 ыллыктаах гына кэҥэтэн биэрдилэр. Онон, саҥа «Нам» суола иккис техническай таһымҥа эппиэттэһэр Саха сиригэр бастакы массыына суолунан буолла. Манна айанныыр учаастагын кэтитин кээмэйэ 14,5 м. буолар.
Массыына суолун уларыта тутуу үлэтигэр суол тас бүрүөһүнүн эрэ уларыппатылар, ол курдук, светофордары, тротуардары оҥордулар, суол бэлиэлэрин эптилэр, мэһэйдиир хаххалары, тас сырдатыыны, ууну сүүрдүүнү туруортаатылар уонна оҥортоотулар. Суолга «Жатай» куорат уокуругар киирээһиҥҥэ эргиирдээх быһа охсуһуулаах гынан биэрбиттэр.
«Нам» саҥа суолун арыйыыга Суол Федеральнай эгиэнистибэтин («Росавтодор») салайааччыта Игорь Костюченко кыттыыны ылла. Кини суолу оҥорооччуларга национальнай бырайыагы олоххо киллэрбиттэрин уонна суол ситимин сөбүгэр туруктаах буоларын гына көрө-истэ сылдьыбыттарын иһин махтал тылларын эттэ. Маня сэргэ, өрөспүүбүлүкэбит уонна дойдубут тупсарын, чэчириирин туһугар саҥа ситиһиилэри баҕарда.
Тарҕат:
Ситимнээх ыстатыйалар
Вьетнам уола кэпсиир
Санааҕын суруй
Ааккыт-суолгут
Отправить
Отменить
Бүтэһик сонуннар
Дьон
Нарыйаана Данилова: "Бойобуой доҕотторун туһугар олоҕун толук уурда"
1996 сыллаахха хаһыат эйгэтигэр саҥардыы сыстыбыт эдэр үлэһит Чечня сэриитигэр сиэртибэ…
Уопсастыба
Күнтэгил, Сахат, Аламай
Култуура
Монголия киинэтин күннэригэр ыҥыраллар
Сонуннар
Арктика өссө биир улууһугар түргэн интэриниэт киирдэ
Сонуннар
"Кыым" хаһыат байыастарга таҥаһынан көмөнү ыытта
© 2022 KYYM.RU
«КЫЫМ»
Тэрийэн таһаарааччы: “Ситим” медиа-бөлөх ХЭУо
Сүрүн эрэдээктэр:
М.Г. Дегтярева
Эрэдээксийэ аадырыһа: 677027, Дьокуускай к., Киров уул. 18, В блок, 710 оф.
Аан ситим нүөмэрэ:
+7 (914) 820-09-75
Биллэрии өҥөтө:
+7 (924) 367-01-56, +7 (4112) 34-05-03
Реклама өҥөтө:
+7 (914) 280-11-20, +7 (4112) 42-59-47
E-mail : [email protected]
Сибээс, информационнай технология уонна маассабай коммуникация эйгэтин кэтээн көрөр федеральнай сулууспа 08.05.2019 бэлиэтэммит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77-75678
|
oscar
|
Нумерология диэн чыыһыла уонна киһи быһыытын эбэтэр киһи инникитин сибээстиирин туһунан итэҕэл, ону кытары тыл, аат, санаа буукубаларын чыыһылынан өйдөбүлүн үөрэтэр. Үксүн айылҕа кистэлэҥ көстүүтүн, астрология үөрэҕин уонна да атын таайар ньымалары кытта сибээстээх.
Нумерология уонна нумерология таайыылара былыр эрдэтээҥҥи математиктарга (пифагореецтарга) (ааҥл. (the) Pythagoreans) киэҥник биллэр этэ, билигин математика үөрэҕэр сыһыана суох диэн ааҕыллар.
Традиционнай нумерологияны тутуспакка даҕаны нумерология принцибигэр итэҕэйэр дьон бу термины тутталлар. Оннук 1997 сыллаахха «Numerology: Or What Pythagoras Wrought» диэн кинигэҕэ американскай математик Андервуд Дадли бу термины сыаналаах кумааҕы рыногын ырытыытыгар туттубута.
Ис хоһооно
1 Кириитикэ
2 Нумерология принциптара
3 Чыыһылалары биир чыыһылаҕа тиэрдии
4 Өссө маны көр
КириитикэПравить
Наука көрүүтүнэн чыыһылалар бэйэлэрэ суолтата суохтар уонна киһи олоҕор дьайбаттар. Онон, нумерология диэн, чыыһылалары наука курдук көстөөрү туттар, сымыйа наука. Бу үөрэх сыыһатын дакаастыыр икки научнай бэрэбиэркэ ыытыллыбыта. Бастакы үлэ 1993 с. Великобританияҕа, иккис – 2012 с. Израильга ыытыллыбыта. Израиль эксперименыгар биир баһылаабыт нумеролог уонна 200 киһи кыттыбыта. Эксперимент уопсайа иккитэ ыытыллыбыта уонна иккитэ табыллыбат түмүгү көрдөрбүтэ.
Нумерология принциптараПравить
Нумерология үөрэҕэр чыыһыла барыта, киһи төрөөбүт күнүн, ыйын, дьылын бииргэ эбэн, биир бэлиэлээх чыыһылаҕа тиэрдиллиэн сөп, ити чыыһыла киһи майгытын быһаарар диэн этиллэр. Хас биирдии чыыһыла ураты хаачыстыбаны, өйдөбүлү, дьүһүнү ойуулуур.
Чыыһылалары биир чыыһылаҕа тиэрдииПравить
Улахан чыыһылалары судургуга тиэрдэр араас система баар. Ордук туттуллар көрүҥэ — уон иһигэр киирэр чыыһылаларын эбии, 10 эбэтэр уонтан тахса таҕыстаҕына ити чыыһылалары эбэҕэн. Маннык эбии боростуой чыыһыла (1–9) тахсыаҕар дылы салҕанар (сорох нумерология ааҕыытынан 11 уонна 22 чыыһылалар баһылыыр буолаллар уонна салҕыы эбиллибэттэр).
Бу принцибы тутуһан ханнык баҕар чыыһылалары туттуоххун сөп: төрөөбүт күнү, төлөпүөн нүөмэрин, дьиэ нүөмэрин уонна да атын чыыһылалары.
Нумерология көрүүтүнэн бириэмэ 1-9 дылы бүппэт хатыланар циклнан барар, үйэ уонна 10 сыл иһинэн хас биир кэлэр сыл саҥа чыыһыланы аҕалар. Сыл иһигэр күннэри уонна ыйдары эмиэ циклларга үллэриэххэ сөп.
|
oscar
|
Мургун Сиипсэп харчыны араас ньыманан бары оҥороро. Кини кэргэнэ бэрэски астыыр уон биэс араас ырысыаптааҕа. Мургун оннооҕор элбэх харчы оҥорор ньыманы билэрэ. Оттон кынна, кэргэнин аҕата Федор Иванович, «София» рестобар пуобара, сүбүөкүлэттэн отут араас бүлүүдэни сатыыра. Мургун харчыны хамсатар оннооҕор элбэх ньыманы туттан көрбүтэ.
Сиипсэп, арыт, туох эмэ «аахсыйа», «бырайыак’ оҥорон, үллэр үптэнэ түһэрэ, сороҕор, эстэн, хармаана чарааһыы, көсүлүөгэр баар казначейскай билиэттэрэ тутайа түһэрэ. Ол эрэн, кини, санаатын түһэрбэккэ, саҥа суолу тобулбутунан барара.
Билигин, бу «Гладиатор» ЧОП биир тутаах исписэлииһэ буолан олорон, кэбиньиэтин кириэһилэтин сылытар кэмигэр, уонча сыллааҕыта Чукуоткаҕа буолбут түбэлтэни санаан, мүчүк гынан ылла.
Бэйи эрэ, ол хайдах этэй?..
Оччолорго кини отуччатын саҥардыы ааспыт, төлкөтүн түөрэҕэ сөпкө олороругар бигэ эрэллээх уолан этэ. Иваннатынаан саҥардыы билсэн, ону-маны кучу-мачы гынан эрэллэрэ.
Дьэ, биирдэ кинилэр Певек диэн хоту бөһүөлэккэ кэлбиттэрэ.
Сиипсэп кылгас, хара баттахтаах, хараҥа халлаан күөх көстүүмнээх, хап-хара, тирии, чинальянскай (ол аата, итальянскай лисиэнсийэнэн Шанхаайга тигиллибит) бачыыҥкалаах, кыһыл көмүс чаһылаах, бэрт «успешнай» көстүүлээх этэ.
Хара дипломат бартыбыаллааҕа. Бартыбыалыгар, салапаан бакыакка, моонньоҕон, хатыҥ, куруҥ отун хаппыт сэбирдэхтэрэ баара.
Певеккэ кэлэн, уон хонукка олорорго биир хостоох кыбартыыраны куортамнаабыттара.
Мургун тута «эмтээх маас» оҥорон барбыта. Хондроксид кремҥэ үлтү мэлиллибит моонньоҕон, хатыҥ, куруҥ отун сэбирдэхтэриттэн оҥоһуллубут бороһуогу кутан былыыра уонна онтун суши соуһугар туттуллар кыра былаастык иһиттэргэ кутаттаан баран, ыга хаппахтыыра. Таһыгар «Хаамтарар», «Сүүрдэр», «Туруорар», «Мүлүрүтэр», «Үтүөрдэр» диэн сахалыы суруктаах дьэрэкээн этикиэккэлэри сыһыартаабыта.
Дьону түөкэйдээһин дуо? Суох. Хондроксид — сүһүөх, сис ыарыытыгар көмөлөһөр бэртээхэй крем. Онуоха куруҥҥа үүммүт моонньоҕон, кэрии хатыҥын, кипрей от сэбирдэхтэриттэн оҥоһуллубут бороһуок эбиллибитэ туох даҕаны буортута суох ини.
Эмтээх мааһын оҥорон бүтэрээт, Мургун сонно, билэр киһитигэр, Певеккэ Черскэйтэн кэлэн олохсуйбут Балантыын Силэпсиэпкэ субуоннаабыта. Материктан сүһүөх, уҥуох-арҕас ыарыытыгар көмөлөөх, сөбүгэр сыаналаах маас атыыга аҕалбытын атыылаан эрэрин кэпсээбитэ. Уйбаан сонно тута бэйэтин бассаап бөлөхтөрүгэр «дьикти кириэм» туһунан биллэрии ыыталаабыта. Сааһырбыт дьон, бэл, эдэрдэр даҕаны, уҥуох, сүһүөх дьарҕалаах өттүлэрэ, сонун креми сэргээбиттэрэ. «Эмтээх маас» атыыга тута хамаҕатык баран киирэн барбыта.
Дьоҕус бөһүөлэк иһигэр «саха эмчитэ олус туһалаах маас аҕалбытын» туһунан сонун сонно тилийэ сүүрбүтэ.
Выквыкей Валианов, биэс уон биэһин ааспыт сайын туолбут, чанчыктара туртайан эрэр, уһун, санныгар олоро сылдьар баттахтаах, наар кубалаҥ бүрүүкэни кытта хоҥор өҥнөөх толустуопканы кэтэ сылдьар, хатыҥыр, дьиппиэн сирэйдээх, биллиилээх норуот эмчитэ, ити сонуну атыҥырыы истибитэ.
Көр да маны!
Өссө материктан кэлэн кини килиэптэнэр эйгэтигэр орооһуохтара үһү!
«Абыраллаах маастаах» ойууну дуу, отоһуту дуу үүрдэриэн баҕаран, атаһыгар Аляпэнрыҥҥа эрийбитэ.
Атаһа Аляпэнрын сонно тута көмөлөһүөх буолбута.
Бу бөдөҥ-садаҥ, киппэ уол балыктан астаммыт бүлүүдэлэринэн киэҥник биллэр «Ромашка» кафеҕа администратордыыра, наада тирээтэҕинэ вышибаала да буолан ылара.
Аляпэнрын симиэнэтэ бүтэн, кафетыттан тахсаат, уулуссаҕа урут көрө илик кыыһын көрбүтэ. Кыыс тыйыстык туттан, киниэхэ утары кэлбитэ уонна дорооболоһоот, эмтээх маас атыылыыр киһини хантан булуохха сөбүн ыйыппыта. Пуобар уол: «Ол ойууҥҥа туохха наадыйдыҥ?» — диэн утары боппуруос биэрбитэ.
Кыыс клатч суумкатыттан кыһыл тастаах дастабырыанньаны таһааран көрдөрбүтэ уонна авантюрист Сивцеви ирдээн, Чукуотка сиригэр кэлбитин эппитэ.
Аляпэнрын ытыһын охсуммута уонна сонно тута Выквыкейга субонуоктаабыта. Саха отоһутун ирдиир хотун киин сиртэн кэлбитин иһитиннэрбитэ. Сонно тута Выквыкейга тиийэн, үһүөн сүбэлэһэн, шарлатан эмчити тараччы тутар эппэрээсийэни былааннаабыттара.
Сарсыныгар Мургуҥҥа бөдөҥ, киппэ киһи кэлэн, сиһэ, тобуга ыалдьан хаампатаҕа ый буолбут ыарыһахха ыҥырбыта. Мургун быраас буолбатаҕын эппитэ эрээри, сөбүлэһэн, барсыах буолбута.
Түөрт этээстээх панель дьиэ кытыы подьеһыгар киирэн, үһүс этээскэ тахсыбыттара.
Ыарыһах ороҥҥо сытара. Ити Выквыкей этэ.
Дорооболоһон баран, ыарыһах сиһэ, тобуга ыалдьан хаампат буолбутун үҥсэргээбитэ уонна Мургунтан эмтээн-томтоон көмөлөһөрүгэр, атаҕар туруорарыгар көрдөспүтэ.
— Мин быраас буолбатахпын. Ол эрэн, эрэйгин чэпчэтэргэ кыһаллан көрүөм, — диэбитэ Сиипсэп дуоспуруннаахтык.
— Дьэ, кытаатан, кыһаллан көр, үтүө киһи, — ыарыһах көрдөспүтэ.
Мургун чукчаны тутан хабан, тобугун аннын баттыалаан көрбүтэ уонна:
— Ааспыт ыйга Тыындаҕа тимир суол үлэһиттэрин бэтэрээннэрин уопсастыбатын солбуйааччы бэрэссэдээтэлэ Петров тобуктара сүүлэ иһэн, хаампакка олорорун, массаас уонна бэйэм оҥорбут мааһым көмөтүнэн этэҥҥэ атаҕар туруорбутум.
Эйиэхэ эмтиэкэ эмэ туһалыа суох. Онон, тобугуҥ силгэтин трахикулатын баспалыанньатын бэйэм мааспынан эмтиэҕим, — диэбитэ бэрт сытыытык көрө-истэ туран.
— Бэйи-эрэ, эмтэнэрим иһин төһөнү төлүүбүн? — пассыйыан чуолкайдыан баҕарбыта.
— Тыһыынча…
— Тыый, удамыр дии! — Выквыкей саҥа аллайбыта.
— Евро…
— Ээ, диэ! — ыарыһах мух-мах барбыта.
Мургун киһитин тобугун имэрийэн-томоруйан, чаас аҥаара массаастаабыта. «Хаамтарар» мааһынан кичэйэн соппута. Онтон Мургун пассыйыан ууммут сүүстээх уон кырылас кумааҕы харчытын ылан бүрүүкэтин сиэбигэр уктубута.
Ити кэмҥэ хостон дьыалабыай, хара көстүүмнээх эдэр дьахтар тахсан кэлбитэ уонна:
-Мургун Сивцев, эн тутулуннуҥ! Уокуруктан лисиэнсийэ ылбакка, сокуоннайа суох эмтии, крем атыылыы сылдьан, харыгыттан харбаттыҥ! Эйигин ирдээн, Илин Эҥээри биир гына тилийэ көттүм! Түбэһэр күннээх эбиккин! — диэн чиҥник быһыта биэрбитэ. Сонно тута киниэхэ наручник кэтэрдэн лыһырҕаппыта.
— Иванна Федоровна, дьэ, бэрт! Массыанньык тутулунна! Һа-һа-һа-һа! — Аляпэнрын үөрэн ытыһын охсуммута, күлэн бааҕынаабыта, кыараҕас харахтара сүтэн хаалбыттара.
— Бу аата тугуй?! — Сиипсэп уордайбыттыы ыарыһах диэки, онтон эдэр дьахтар диэки көрбүтэ, наручнигы тоһутуохтуу, илиилэрин эргичиҥнэппитэ. Ол эрэн тимир оҥоһук кини хамсаныыларыгар бэриммэтэҕэ, бэгэччэгэр өссө ыга киирбитэ.
Выквыкей оронуттан турбута, күлэн арсайбыта:
— Һэ-һэ-һээ! Кэмиэдьийэ бүттэ! Манна үөс сиртэн, материктан, үгүс араас дьон кэлэр. Колдууннар, ойууннар, ичээннэр кэлэн дьон өйүн сүүйэн, харчы суймуурдуохтарын баҕараллар. Ол эрэн, биһиги кинилэри бэрт түргэнник оннуларын буллартаан, төттөрү утаартыыбыт. Эн даҕаны эмтээх мааскынан байар баҕаҥ туолбат буолла!
«Атыылаан бүтэрбитим, хата», — Мургун иһигэр үөрэ санаабыта.
— Бу күпүүрэлэри вещдок быһыытынан конфискациялыыбын, — Иванна Федоровна Сиипсэп сиэбиттэн харчыны хостоон паапкатыгар уктубута.
— Федора Ивановна, бука баһаалыста, илиибин босхолооҥ. Куота-хайыы сорунуом суоҕа, — Мургун ньымааттаспыт куолаһынан эппитэ.
— Бастатан туран, Федора Ивановна буолбатахпын, Иванна Федоровна диэммин. Иккиһинэн, браслеты сүөрбэппин. Бу киэһээҥҥи рейсэнэн Дьокуускайга этааптанаҕын, — детектив хотун тоҥкуруун буолан биэрбитэ.
Иванна Федоровна тутуллубут массыанньыгы иннигэр уктан тахсыбыта. Кэннилэриттэн аан сабыллыбытыгар Выквыкейдаах Аляпэнрын күлэ-үөрэ ытыстарын ыгыта тутуспуттара.
Тахсан, массыынаҕа олорон баран Мургун:
— Чэ, доҕор, бу тимири уһул, айа, — диэбитэ.
Иванна Мургунтан наручнигы устубута уонна лыҥкыначчы күлбүтэ. Баай Выквыкейы тыһыынча евроҕа «хайытарга» былааннаабыт албастара табыллан, эдэр, ааспыт ыйга холбоспут дьон, күлэ-үөрэ аэропорка элээрбиттэрэ.
Максим Ксенофонтов.
Ааптар арпагырааппыйата оннунан хаалла.
0
0
Навигация по записям
Кэпсээн: Хомолто
Бокулуон биэрэбин киниэхэ, учуутал буолбут киһиэхэ!
Маны ааҕыҥ
Сааһырбыт таптал (кэпсээн)
ОЛОХХО ТАРДЫҺЫЫ
Олох оонньуута (КЭПСЭЭН)
Адьырҕалыын киирсии
Булчут кэпсээнэ
Уважаемые читатели!
Мы рады вам сообщить, что начал работу новый сайт «Саха Сирэ»!
Полную подборку новостей Якутии и Якутска читаете тут
Уопсастыба
Сунтаар ийэлэрэ сылаас олбохтору, сэлиэччиктэри тигэллэр
Уопсастыба
Бүгүн сорох улуустарга күүстээх тыал түһэрэ күүтүллэр
Сүрүн
Михаил Николаев үрдүк наҕарааданы ылла (ВИДЕО)
Уопсастыба
Томтор нэһилиэгин баһылыгынан Мирон Свинобоев талылынна
Көр. Аах. Туһан.
16+
Редакция аадырыҺа
677000, Дьокуускай куорат, Орджоникидзе уул., 31 Төлөпүөн: (4112) 42-06-90
E-mail: [email protected], [email protected]
Edersaas.ru саайт сүрүн эрэдээктэрэ Ч. Н. Гаврильев
Тэрийэн таһаарааччылар: «Сахамедиа РИИХ АО». Сибээскэ, информационнай технологияҕа уонна маассабай коммуникацияҕа кэтиир федеральнай сулууспаҕа киирбит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77 — 74960 (25.01.2019)
Edersaas.ru саайт матырыйаалларын толору эбэтэр быһа тардан туһанар түгэҥҥэ булгуччу гиперсыылка ирдэнэр. Хаартыскалары, видео-устуулары, онтон да атын мультимедийнэй матырыйааллары эрэдээксийэттэн суругунан көҥүлэ суох туһанаргыт бобуллар.
|
oscar
|
“Кыымнар” ааҕааччыларбытын көрсүөхпүт, олоҕу-дьаһаҕы билсиэхпит этэ диэн күһүн суол турдар эрэ өрөспүүбүлүкэ усталаах-туоратын балачча сыыйабыт-сылдьабыт эрээри, хоту улуустарга тиийэрбит бэрт ахсааннаах. Бэркэ буоллаҕына, сылга биир-икки сырыы кыаллар. Ардыгар ол да табыллыбат. Ол эрээри айан-көлө сыаната төһө да ыараханын иһин, урут түһэн эттэххэ, сылдьыбатах улууспут диэн суох.
Быйыл хоту улууска сылдьар чиэс, тэрилтэм үбүлээн, миэхэ тигистэ. Онон олохтоох дьаһалталары кытта кэпсэтэн, сөбүлэһэн баран, Орто Халыма улууһугар баран кэллим.
Орто Халыма улууһа
Орто Халыма улууһун киинэ – Саха сирин биир саамай кырдьаҕас куората – Орто Халыма куорат. Дьокуускайтан сиринэн бардахха 2664 килэмиэтир буолар. Кыһынын илин эҥээринэн, Томпонон, Өймөкөөнүнэн, Муоманан, Зырянканан эргийэн бэрт эрэйдээхтик тиийэллэр. Суол үчүгэйигэр, этэҥҥэ буоллаҕына, Орто Халыма куораты 4 күнүнэн булуохха сөп. Оттон ханна эрэ тааҥнаатаҕына, алдьаннахха-кээһэннэххэ, “пробкаҕа” түбэстэххэ, төһөнөн тиийиэххин айбыт бэйэтэ эрэ билэр.
“Пробка” диэбиккэ дылы, “хоту массыына аҕыйах, ханнааҕы пробка кэлиэй” диэччилэр – улаханнык алҕаһыыгыт. Нэдиэлэни-нэдиэлэнэн хаайтарыылаах пробка “ийэтэ-аҕата” диэн, дьэ, онно баар эбит. Ол эрээри, ол туһунан кэлин.
Орто Халыма Дьокуускайы, киин улуустары кытта уунан ситимэ суох. Арай Магадаан уобалаһыгар тахсан Халыма өрүһүнэн таҥнары устан киириэххэ сөп эрээри, ол аһара ыраах, ороскуоттаах буолар, сүрэҕи-бэлэһи да эрэйэр. Ол кэриэтин төһө да 20-тэн тахса тыһыынча солк. буоллар, 3,5 чаас сөмөлүөтүнэн көппүт ордук.
Орто Халыма сирин-уотун иэнэ Саха сирин холугар орто кээмэйдээх дэнэр – 125,2 тыһ. кв. км. Быһа холоон, син Томпо, Кэбээйи, Эдьигээн саҕа. Саха сирин түөрт улууһун – Үөһээ, Аллараа халымалары, Абыйы, Аллайыаханы, ону таһынан Чукотка уокуругун, Магадаан уобалаһын кытта быысаһар. Урут түһэн эттэххэ, Чукоткаҕа таһаҕас тиэйэр улахан айан маассыыналара үс Халыманы уҥуордаан ааһаллар. Ол иһигэр Улуу эбэлэри – Халыманы уонна Алаһыайы – туорууллар.
Сирэ-уота, күөлэ-үрэҕэ
Халыма – Саха сирин биир саамай улахан, үс Халыма улууһун барытын иитэн-аһатан олорор эбэ. Халыма уута быһынна, сайынын-күһүнүн ханан эрэ түстэ да, таһаҕас аалларын сырыыта тохтоон, чох-уматык, табаар-таһаҕас кэмигэр тиэллибэккэ, бүтүн улууһу, этэргэ дылы, “ыал устун ыытыан” сөп. Онон олохтоохтор кинини биир кырыылаах тылынан ахтыбаттар, “эбэ” диэнтэн атыннык ааттаабаттар.
Халыманы таһынан өссө Алаһыай диэн улахан үрэх баар. Кини көрдөххө төһө да наҕыл, кыра курдук буоллар, саас кубулҕата киирдэҕинэ, үс нэһилиэги – Андрюшкиноны (Аллараа Халыма), Арҕахтааҕы, Сыбаатайы сылын аайы ууга ыытар. Ол туһунан тэлэбиисэринэн-хаһыатынан балачча кэпсээтилэр.
Аны туран, Орто Халыма биир уратыта – кини уонунан тыһыынча араас улахан-кыра күөллээх. Сөмөлүөтүнэн көтөн иһэн көрдөххө, быыһа-арыта суох барыта күөл дойду. Онтун ааһан, кини күөллэрэ киин улуус күөллэригэр холооно суох улаханнар, бары кэриэтэ биир таһымҥа сыталлар, сиэннэринэн холбоһоллор. Холобур, олор истэригэр Саха сиригэр улаханнарынан биллэр Каалгын, Уулаах, Мыраш, Бабылыан, Балаҕаннаах, Сиэн Күөл, Балыма, Алыбына, Чоҥкуйа, Чөкчөҥөлөөх диэннэр бааллар. Бу өрүстэр-үрэхтэр уонна күөллэр тардыыларынан хоту дойду көтөрүн арааһа үөскүүр. Ол иһигэр Кыһыл кинигэҕэ киирбит кыталык, мороду, тээкэт (розовая чайка) уо.д.а. уйаланаллар. Евразия кэнтиниэнин саамай улахан тайаҕа эмиэ манна үөскүүр. Орто Халыма лөкөйүн тыыннаах ыйааһына 800 киилэҕэ тиийиэн сөп.
Орто Халымаҕа улахан хайа диэн суоҕун тэҥэ. Арай ыраахтан биирдиилээн үрдэл сирдэр, булгунньахха майгынныыр томтордор көстөллөр. Ону олохтоохтор хайа буолбакка, таас диэн ааттыыллар. Уоннааҕыта барыта намтал, күөл, уйаара-кэйээрэ көстүбэт алыы сир курдук. Онон айаннаан иһэн арыт-ардыгар Ньурба, Сунтаар киэҥ сыһыыларынан-толооннорунан айаннаан иһэр курдук сананаҕын. Уратыта диэн, тииттэн уонна талахтан атын үүнээйи көстүбэт. Ону даҕаны хоту диэки баран истэх аайы тиитэ синньээн, намчытыйан иһэргэ дылы.
Даҕатан эттэххэ, Орто Халымаҕа сылдьан тииттэн атын маһы хатыҥы уонна талаҕы эрэ өйдөөн көрдүм (баҕар мин сылдьыбыт сирдэрим оннуктара буолуо). Ону даҕаны “дойдулуу” бөдөҥ-садаҥ, улахан хатыҥ Хатыҥнаах нэһилиэгин тулатыгар эрэ үүнэр эбит. Уопсайынан, Хатыҥнаах нэһилиэгэ Саха сиригэр уһук хоту “дойдулуу” хатыҥ үүнэр тиһэх точката буолар.
Устуоруйаттан быһа тардан
Дьиҥэр, Халыма үтүө сирэ-уота түҥ былыргыттан иччилээх дойду. Нууччалар кэлиэхтэрин иннинэ манна дьүкээгирдэр, көс эбээннэрэ олорбуттар. Оттон нуучча хаһаактарын бастакы остуруога 1643 с. олохтоммут. Ол туһунан Михаил Стадухин “байҕалынан Халыма өрүскэ кэллим уонна Халыма өрүскэ дьаһаах хомуйар симиэбийэ туруордум...” диэн суруйбуттаах. Ол кэннэ Халыма куорат 1755 с. Халыма уеһын киинэ буолар. Онтон 1822 с., М.Сперанскай реформатын кэмигэр, Орто Халыма куората Халыма уокуругун киинэ буолар. Манна чугас эргиннээҕи сахалар, дьүкээгирдэр уонна чукчалар мустан дьаарбаҥка тэрийэллэрэ, онно, бэл, Эмиэрикэттэн, Дьоппуон сириттэн атыыһыттар кэлэн эргинэн бараллара.
Уопсайынан, Халыма сыылка дойдута. Манна 50-тан тахса араас бэлитиичэскэй сыылынай олорон ааспыт. Холобур, XVII үйэҕэ 20-тэн тахса сыл нуучча биллэр судаарыстыбаннай диэйэтэлэ, дипломат, граф М.Г. Головин, декабрист Н.С. Бобрищев-Пушкин олорбуттара. Ол гынан баран улахан, бэлиэ суолу-ииһи С.И. Мицкевич, В.Л. Серошевскай, В.Г. Богораз-Тан, В.И. Иехольсон уо.д.а. хаалларбыттара. Кинилэр уокурук экэниэмикэтин, култууратын, айылҕатын сиһилии үөрэппит, үөрэҕи тарҕаппыт үтүөлээхтэр.
Оттон улуус быһыытынан Орто Халыма өрөбөлүүссүйэ кэннэ 1930 с. тэриллибитэ. Бастаан улуус территориятыгар билиҥҥи үс Халыма сирэ барыта киирэрэ. Ол эрээри кэлин Орто уонна Аллараа Халыма диэннэргэ арахсыбыта, онтон 1954 с. Орто Халыматтан Үөһээ Халыма туспа барбыта.
Билигин даҕаны, урут даҕаны Орто Халыма улууһа уһук хоту сиргэ ынаҕы-сылгыны иитэр, саха дьоно түөлбэлээн олорор соҕотох улуустара. Биллэн турар, Хотугу байҕал кытылынан – Аллараа Халымаҕа, Усуйаанаҕа, Аллайыахаҕа, Булуҥҥа, Анаабырга сүөһүлээх-сылгылаах сахалар олороллор эрээри, төрүт дьарыгы бөһүөлэги-бөһүөлэгинэн тутан хаалбыт суох.
Нэһилиэнньэтэ
Орто Халыма улууһа Орто Халыма куораты таһынан 9 нэһилиэктээх. Ол курдук, Алаһыай (Арҕахтаах бөһүөлэгэ), Байды (Налимскай), Берёзовка, I Хаҥалас (Өлөөкө Күөл), II Хаҥалас (Эбээх), I Мээтис (Сылгы Ыытар), II Мээтис (Сыбаатай), Сиэн Күөл (Ойуһардаах), Хатыҥнаах диэн бааллар. Итилэри таһынан официальнай докумуоннартан, каартаттан көрдөххө, дьоҕус-дьоҕус нэһиэнньэлээх пууннар, учаастактар бааллар диэн эрээри, олорго дьон олорботун тэҥэ. Холобур, Арамаан, Лобуйа, Уродан, Сууччун диэннэртэн ааһан иһэн көрдөххө, Сууччуҥҥа икки-үс дьиэҕэ эрэ кыстаан олороллор эбит.
Нэһилиэнньэтин, дьонун ахсаанынан Орто Халыма хоту улуустартан биир улаханнара. 2017 сыл тохсунньу 1 күнүнээҕи туругунан, улууска барыта 7500 киһи олорор. Онтон 40-ча %-на, ол аата 3,5 тыһыынча кэриҥэ киһи, куоракка олорор. Бөһүөлэктэр ортотунан 500-чэ киһилээхтэр. Дьаһалта үлэһиттэрэ кэпсииллэринэн, дьон ахсаана кыралаан хамсыыр эбит. Холобур, 1989 сыллаахха 9421 буола сылдьыбыттар. 2010 с. – 7897, 2015 с. – 7497, 2017 с. – 7512 киһи. Ол эрээри ыал ыалынан көһөн барыыта суоҕун тэҥэ. “Арай үлэ-хамнас, уопсай сайдыы суоҕуттан устудьуоннар баран баран кэлбэттэр, киин сиргэ олохсуйа хаалаллар” дэһэллэр.
Куорат туһунан аҕыйах тыл
Бастакы остуруогу 1643 с. Михаил Стадухин, Дмитрий Зырян (кини аатын Зырянка сүгэр), Герасим Анкудинов диэн казактар олохтообуттар. Остуруок Ыт остуруога, кэлин Ярмонга (Ярманка) диэн ааттана сылдьыбыт уонна 1775 с. куорат буолбут.
Орто Халыма куората атын улуус кииннэриттэн туох даҕаны улахан уратыта суох. Арай бырамыысыланнас үөскүү сылдьыбыт сорох хоту улуустарыгар тэҥнээтэххэ, быраҕыллан, түннүгэ-үөлэһэ аҥайан турар дьиэ-уот, сэбиэскэй кэмнээҕи тутуу мээнэ көстүбэт уонна үксэ төрүт олохтоох дьон буолан, Сойуус эстибитин да кэннэ кэлии дьон маассабай көһөн барыыта тахсыбатах. Ахсааннарын тутан олороллор.
Биллэн турар, ханна да буоларыныы, 1990-с сс. хааччыллыы мөлтөөн, урукку курдук тутуу матырыйаала хото кэлбэт буолан, дьиэ-уот эргэрэн эрэрэ харахха тута быраҕыллар эрээри, саҥа да тутуу аҕыйаҕа суох. Холобур, чугастааҕы улуустарга тирэх буолар аныгы мэдиссиинэ киинэ, өтөр тутуллан үлэҕэ киириэхтээх оҕо айымньытын дьиэтэ, о.д.а. бааллар.
А.Капрынов.
Хаартыскаҕа Орто Халыма куорат көстүүлэрэ.
Тарҕат:
Ситимнээх ыстатыйалар
Сургуттан сатыы иһэр Александр Павловы кыраныыссаҕа тоһуйуохтара
Туундараҕа баһаардар: Халымаҕа уонна Чукоткаҕа
Элбэх оҕолоох ийэ сыбаарканы баһылаабыт
Карачай-Черкес өрөспүүбүлүкэтигэр сырыыттан
Хоту дойду олоҕун-дьаһаҕын, аһын-үөлүн туһунан...
Орто Халыматтан сөмөлүөт төрдүс күнүн көппөккө турар
Москубаттан – хоту дойдуга суос-соҕотоҕун
«Лондон оннугар – Берлиҥҥэ!» Аттаах айанньыттар Дьокуускайга кэллилэр
Санааҕын суруй
Ааккыт-суолгут
Отправить
Отменить
Бүтэһик сонуннар
Сонуннар
«Кыым» хаһыат Ньурбаҕа ааҕааччыларын кытары көрсүстэ
Ньурбаҕа «Кыталык» култуура дыбарыаһыгар «Кыым» хаһыат сурутааччыларын кытары…
Сонуннар
Хатырыкка - Өрөспүүбүлүкэ искибиэрэ
Уопсастыба
Саха тылын учууталларын сийиэһэ: кыһалҕа чопчуланна
Сонуннар
“Кыым” суруналыыстара Бүлүүтээҕи ыччат бибилэтиэкэтигэр сырыттылар
Сонуннар
Саха сирин бэрэстэбиитэллэрэ пилота суох аппараттары көтүтэргэ үөрэннилэр
© 2022 KYYM.RU
«КЫЫМ»
Тэрийэн таһаарааччы: “Ситим” медиа-бөлөх ХЭУо
Сүрүн эрэдээктэр:
М.Г. Дегтярева
Эрэдээксийэ аадырыһа: 677027, Дьокуускай к., Киров уул. 18, В блок, 710 оф.
Аан ситим нүөмэрэ:
+7 (914) 820-09-75
Биллэрии өҥөтө:
+7 (924) 367-01-56, +7 (4112) 34-05-03
Реклама өҥөтө:
+7 (914) 280-11-20, +7 (4112) 42-59-47
E-mail : [email protected]
Сибээс, информационнай технология уонна маассабай коммуникация эйгэтин кэтээн көрөр федеральнай сулууспа 08.05.2019 бэлиэтэммит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77-75678
|
oscar
|
'{{Q|...Дьоллоох оҕо уйгулунан, Кыталык кыыс саргыланан, Кэрэ ыччат кэскил...' ыйааһыннаах саҥа сирэй оҥоһулунна
|
oscar
|
Бүгүҥҥү «Ирэ-хоро» рубрикабыт геройа – «Саха тыла» хаапыдыра аҕа учуутала Иван Васильев. Саха уонна атын түүр омук тылларын ситимин туһунан сиһилии ирэ-хоро кэпсэтиини институт устудьуона Игорь Данилов ыытар.
Олунньу 16 күнүгэр Арассыыйа билимҥэ акадьыамыйатын Сибиирдээҕи салаатын Гуманитарнай чинчийии уонна Хотугу аҕыйах ахсааннаах норуоттар кыһалҕаларын үнүстүүтүн диссертационнай сэбиэтэ Иван Юрьевичка тыл билимин хандьыдаата учуонай истиэпэни иҥэрдэ. Үнүбэрсиэт эдэр чинчийээччитигэр эҕэрдэ! Иван Юрьевичка саҥа дабайыылары баҕарабыт!
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Sakha-sire.ru саайт сүрүн эрэдээктэрэ Ч. Н. Гаврильев. Сибээскэ, информационнай технологияҕа уонна маассабай коммуникацияҕа кэтиир федеральнай сулууспаҕа киирбит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77-84126.
Тэрийэн таһаарааччы: «Сахамедиа РИИХ АО».
«Саха сирэ» саайт матырыйаалларын толору эбэтэр быһа тардан туһанар түгэҥҥэ булгуччу гиперсыылка ирдэнэр. Хаартыскалары, видео-устуулары, онтон да атын мультимедийнэй матырыйааллары эрэдээксийэттэн суругунан көҥүлэ суох туһанаргыт бобуллар.
|
oscar
|
Сэтинньи 2⃣0⃣ күнүгэр Н.М. Рыкунов аат. киин библиотекаҕа Саха сирин суруйааччыларын Сойууһа тэриллибитэ 85 сылыгар аналлаах Улахан литературнай түһүлгэ буолан ааста.
⚜ *_Биһиэхэ бу күн ыалдьыттаатылар саха киэн туттар, тыл улахан маастардара, суруйааччылар:
✍?? Наталья Харлампьева,
✍?? Степан Сивцев-Хамалҕа,
✍?? Василий Васильев – Харысхал,
✍?? Павел Харитонов-Ойуку,
✍?? Николай Винокуров – Урсун,
✍?? Елена Слепцова – Куорсуннаах, *
✍?? Саргылана Гольдерова — Саргы Куо*
✍?? Данил Макеев
✍?? Елизавета Мигалкина
✍?? Олег Сидоров
⚜⚜⚜ Күндү ыалдьыттарбыт бу 85 унньуктаах уһун сыл Сойуус хайдах суолу, кэмнэри тэлэн ааспытын, билигин саха литературата хайа тыыҥҥа, санааҕа, сайдыыга кэлбитин туһунан кэпсээтилэр. Саха советскай литературатын төрүттээбит Былатыан Ойуунускай сойууска бастакытын олук уурбут суруйааччыбытынан буоларын, өр сылга Семён Данилов суруйааччылар Сойуустарын иилээн- саҕалаан, саҥа саҕахтары киллэрбититтэн саҕалаан, бэйэлэрин тус айар суолларын, айымньыларыттан ааҕан иһитиннэрдилэр. Күндү дьоммутун ил тутан олорон кэпсэппиппититтэн зал толору мустубут дьоно бары да астынныбыт, дуоһудубут. 3 тэн ордук чаас биллибэккэ ааспытыттан соһуйуу, махтайыы буолан ааста. Сахабыт тылын, духуобунаһын илдьэ сылдьар киэн туттар суруйааччыларбытын кытта айар түһүлгэҕэ, истиҥ көрсүһүүгэ атах тэпсэн олорон, ирэ-хоро кэпсэтэн, санаа атастаһан ылбыппытыттан икки отүттэн да туһалаах, махталлаах күн ааста. ???_
Навигация по записям
Предыдущая запись Предыдущая запись:
Предыдущая запись
Следующая запись Следующая запись:
“Знанием победишь”
Админ
Посмотреть все записи автора Админ →
Вам также может понравиться
21.10.2019 07.11.2019
Сөрүүн сүөгэй кэриэтэ сүрэҕи сылаанньытар төрөөбүт тылбыт күнүнэн эҕэрдэ ?????????
14.02.2020 14.02.2020
23 мая прошло ежегодное мероприятие в рамках Всероссийской акции «Библионочь – 2019» под названием «Весь мир – театр».
|
oscar
|
Бүгүн, от ыйын 31 күнүгэр, бэйиэт, тылбаасчыт, ССРС Суруйааччыларын сойууһун чилиэнэ Илья Дорофеевич Винокуров-Чаҕылҕан төрөөбүт күнэ.
Илья Дорофеевич 1914 сыл от ыйын 31 күнүгэр Нам улууһун Хатыҥ Арыы нэһилиэгэр төрөөбүтэ. 1929 сыллаахха 15 саастааҕар сир түҥэтигин ыытар хамыыһыйаҕа суруксуттаабыта. Маассабай холбоһуктааһын саҕана Байаҕантай улууһугар батараактар кэмитиэттэрин бэрэссэдээтэлэ этэ.
edersaas.ru
1932 с. Дьокуускайдааҕы педагогика техникумун бүтэрбитэ уонна техникумҥа саха тылын, литературатын үөрэтэ хаалбыта. Кэлин дойдутугар тахсан, Нам райисполкуомун норуоту үөрэхтээһинин салаатын иниспиэктэринэн үлэлээбитэ. Онтон 1935-38 сылларга Саха Сиринээҕи кинигэ кыһатын эрэдээктэринэн, араадьыйа кэмитиэтин уус-уран литературнай салаатын эрэдээктэринэн үлэлээбитэ. Ол кэнниттэн хас да сыл араадьыйа биэриитин кэмитиэтин литература, уус-уран отделыгар эрэдээктэрдээбитэ. Саха бастакы композитора Марк Жирков саха оператын репертуарын оҥорор айар биригээдэтин үлэтигэр кыттыбыта. Иоким Дмитриевич Избековы кытары «Сыгый Кырынаастыыр» операны суруйбута.
Илья Винокуров үчүгэйдик уруһуйдуура, муусуканы таптыыра. 1931 сылтан саҕалаан хоһооннору, ырыалары суруйбута. «Чаҕылҕан уоттара» диэн кинигэтэ 18 саастааҕар 1933 с. Күннүк Уурастыырап эрэдээксийэтинэн бэчээттэммитэ. 1935 с. иккис улахан кинигэтэ «Дабаан» сылларга тахсыбыта. 1937 с. «Хоһооннор, поэмалар» диэн үһүс кинигэтэ күн сирин көрбүтэ.
«Хайыһар» диэн 1942 сыллаахха Аҕа дойду Улуу сэриитин кэмигэр суруллубут ырыата киэҥник биллибитэ, билигин да уостан түспэт ырыаларга киирсэр. «Герой туһунан ырыа» хоһооно эмиэ норуокка биһирэммитэ. 1944 с. «Саргылаах дойдута» диэн норуот хорсун быһыытын айхаллыыр хоһоонун хомуурунньуга тахсыбыта.
Чаҕылҕан «1941-45 сылларга Аҕа дойду Улуу сэриитигэр килбиэннээх үлэтин иһин» мэтээлинэн наҕараадаламмыта.
Сэрии кэннинэ Чаҕылҕан поэзията «Ыраах айан» (1948 с.) уонна «Биһиги күннэрбит ырыалара» (1952 с.) диэн кинигэлэринэн бэчээттэммитэ.
Тылбаасчыт быһыытынан эмиэ биллэр. Нуучча уонна тас дойду бэйиэттэрин сахалыы саҥардыбыта. Олор истэригэр: А. Пушкин «Бахчисарайский фонтан», «Русалка», «Моцарт уонна Сальери» айымньылара, Т. Шевченко «Сон», «Петрусь» поэмалара, М. Лермонтов, Н. Некрасов, Гейне, Гете уонна да атын поэттар хоһоонноро.
Суруйааччы Дьокуускай куоракка Ломоносов аатынан уулусса 24 №-дээх дьиэтигэр олорбута (бу дьиэҕэ биллиилээх саха поэта Иван Арбита эмиэ олорбута). Бу дьиэ биир уратытынан оччотооҕу кэмҥэ, 30-40-с сылларга, суруйааччылар мустар сирдэринэн буолбута буолар.Чаҕыл
Чаҕылҕан бастакы кэргэнэ Ольга Францевна Петровскаяттан уола Артур Ильич Винокуров биллиилээх фотограф, иккис кэргэниттэн Ольга Пантелеймоновна Поляковаттан уола Леонид Ильич Винокуров режиссер буолбуттара.
Илья Винокуров биир кэмҥэ сымыйанан буруйданан хаайылла сылдьыбыта. Онтон доруобуйата улаханнык мөлтөөн тахсыбыта. Кэлин бэрт уһуннук ыалдьан, баара суоҕа 38 сааһыгар, 1952 сыллаахха балаҕан ыйын 9 күнүгэр Дьокуускайга өлбүтэ.
Надежда ЕГОРОВА, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru (сорох чахчылар Саха-Википедияттан ылылыннылар)
0
0
Навигация по записям
Оробуочай идэ ирдэнэр
Өрөспүүбүлүкэ 16 оройуонугар ойуур баһаардарын умуруораллар
Маны ааҕыҥ
Намҥа «Үүнүү-2022» быыстапка-дьаарбаҥка ыытылынна
Баһылыгы норуот кыраҕы хараҕынан талар
Оҕону таптаабат киһи уйбат сүгэһэрэ
Тыа сиригэр бэйэ оҥорон таһаарар билиитэлэринэн тротуарданаллар
Арбын баһылыга Борис Бугаев: Зондировщик-сөмөлүөт биһиэхэ көтө илик
Уважаемые читатели!
Мы рады вам сообщить, что начал работу новый сайт «Саха Сирэ»!
Полную подборку новостей Якутии и Якутска читаете тут
Уопсастыба
АЛРОСА Хотугу сир норуоттарын оҥоһуктарын быыстапка-дьаарбаҥкатыгар ыҥырар
Сонуннар
Лена Иванова: «Волонтердарбыт көмөҕө кэлэ охсоллоро хайҕаллаах»
Сонуннар
Надежда Селютина: «Алданнар дьыаланан өйүүллэр»
Уопсастыба
Таһаҕаһы өрөһөлүү тиэммит «УАЗ» регистрацияттан уһуллубут. Тоҕо?
Көр. Аах. Туһан.
16+
Редакция аадырыҺа
677000, Дьокуускай куорат, Орджоникидзе уул., 31 Төлөпүөн: (4112) 42-06-90
E-mail: [email protected], [email protected]
Edersaas.ru саайт сүрүн эрэдээктэрэ Ч. Н. Гаврильев
Тэрийэн таһаарааччылар: «Сахамедиа РИИХ АО». Сибээскэ, информационнай технологияҕа уонна маассабай коммуникацияҕа кэтиир федеральнай сулууспаҕа киирбит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77 — 74960 (25.01.2019)
Edersaas.ru саайт матырыйаалларын толору эбэтэр быһа тардан туһанар түгэҥҥэ булгуччу гиперсыылка ирдэнэр. Хаартыскалары, видео-устуулары, онтон да атын мультимедийнэй матырыйааллары эрэдээксийэттэн суругунан көҥүлэ суох туһанаргыт бобуллар.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Биһиги ортобутугар холобур буолар аҕалар үгүстэр. Владимир Ю – “Айыы кыһата” оскуолаҕа завхоһунан үлэлиир, төрөппүт кэмитиэтин, Аҕа түмсүүтүн көхтөөх чилиэнэ, уопсастыбанньык, юрист. Оттон кэргэнэ Надежда Ивановна – алын сүһүөх кылаас учуутала, үс уол оҕолоохтор.
Үгүстэр Ю диэн араспаанньаларын дьиктиргииллэр. Владимир эһэтэ Ю Хынь Шень сүүрбэһис сылларга Кэриэйэттэн кэлэн, Сунтаарга олохсуйбут. Саха кэргэннэнэн, Шиндики уонна Сумай диэн икки уол оҕоломмут. Бэйэтин аатын Андрей диэн уларыппыт. Шиндики Андреевич 1930 с. төрүөх, кэргэнэ Мария Григорьевналыын тыыл бэтэрээннэрэ, сэттэ оҕолоохтор. Владимир — кыралара.
Клавдия Максимова-Сайыына уһуйааныгар, кини утумнааччыларын кууруһугар сылдьан баран, өйдүүн-санаалыын сааһыланан, олоҕун тосту уларыппыт эбит. Кинини кытары аныгы үйэҕэ оҕону иитии олуктарын, кистэлэҥнэрин туһунан кэпсэттибит.
Дьоллоох киһини иитии
— Оҕону иитиигэ сүрүн болҕомтону туохха уураҕытый?
— Сүрүнэ, оҕо куттала суох улаатыахтаах. Ол туһуттан арыгыны букатын испэппит. Итирик киһиттэн оҕо олус куттанар, уйулҕатыгар оҕустарар. Иккиһинэн, оҕоҕо олус элбэх хааччахтааһын баара куһаҕан. Ол кини сайдар аартыктарын сарбыйар. Биллэн турар, хааччаҕа суох эмиэ сатаммаккын. Холобур, оҕолорбутугар аныгы төлөпүөннэри ыла сатаабаппыт. Улахан уол 12 сааһын туолбутугар эрэ ылан биэрбиппит. Оҕо саастыылаахтарын көрөн, ыллаттарыан баҕарар. Онуоха холкутук кэпсэтэн, быһааран, өйдөтөн биэрэҕин. Оннук быһаарбатахха, бэйэтин итэҕэстээх курдук сананыан сөп.
Аныгы төрөппүт иннигэр билигин кэм ирдэбилэ, сүҥкэн сорук турар – ол оҕо смартфону, интэриниэти сөпкө туһанарыгар үөрэтии. Олох бобон кэбиһэр эмиэ сыыһа, сайдыы хаамыытыттан хаалсыбакка, олох үөһүгэр сылдьыахтаах буоллаҕа. Онон итини өйдөтөн, кэпсэтэн эрэ кыайаҕын.
Үсүһүнэн, оҕону ситиһиилээх буолбакка, дьоллоох буоларга үөрэтиэххэ наада. Төрөппүт бэйэтэ дьоллоох буолбатаҕына, туохха үөрэтиэй? Онон оҕону иитиэх иннинэ, бэйэҕин иитиэхтээххин. Төрөппүт бэйэтин ииттибэт, сайыннарбат буоллаҕына, кини оҕолорун иитэрэ улахан көдьүүһэ суох. Оҕо эйигин көрөн, холобур оҥостон улаатар. Бэйэҥ успуордунан дьарыктаммат эрээри, оҕоҕун хайдах да көҕүлээбэккин. Биллэн турар, соло суох. Ол эрээри, оннук куотуннахха, бириэмэҕин куоттараҕын. Оҕоҥ бу сибилиҥҥи олоҕо, баҕата эйигин таарыйбакка ааһан, туолбакка хаалыа. Онон оҕоҕун кытары тэҥҥэ, кылгас кэм иһигэр үөрэнэргэ, сайдарга тиийэҕин.
Норуоту Ийэ иитэр
— Кыыс оҕом суох да буоллар, кыыһы иитии ордук уустук дии саныыбын. Аҕа кыыһыгар идеал, холобур буолар. Ситинник, иитии түмүгэр, оҕо ис өйүгэр (подсознание) бэйэбит араас бырагыраамалары угабыт. Хайдах бырагыраамалар үлэлииллэринэн, олоҕо эмиэ оннук салаллар.
Оҕо дууһата аһаҕас, ып-ыраас, тугу биэрэргин барытын ылынан иһэр. Урут “кыыс оҕо – омук анала” диэн этиини көнөтүнэн өйдүүр этим. Кэргэн тахсан, атын омуктарга барар диэн. Кэлин санаатахпына, бэйэтин омугун анала диэн эбит. Бу олус дириҥ ис хоһоонноох этии. Кыыс ийэ буолан, оҕолорун иитэр аналлаах. Дьиэ иһигэр оҕолору үксүгэр ийэ иитэр, дьиэ кэргэҥҥэ сылаас эйгэни олохтуур. Аҕалара булааччы-талааччы, дурда-хахха буолар. Ол иһин норуоту Ийэ иитэн таһаарар.
Кыыһы, бастатан туран, үчүгэй кэргэн, ийэ буоларга, сатаан дьоллонорго үөрэтиэххэ, маанылаан, атаахтатан иитиэххэ наада. Ол онтон норуот инникитэ тутулуктаах эбит. Кыыс үчүгэй сыаналары ыларга, үрдүк хамнастаах үлэлээх буоларга дьулуһара, кэргэнин кытары тэҥҥэ күрэстэһэрэ, баһыйара, оҕолорун иитэригэр бириэмэтэ тиийбэтэ – бу сөптөөх иитии түмүгэ дуо?
Оттон уол оҕону иитии судургу. Уол сүрдээх боростуой, иитиини ылынар. Кылаабынайа, аҕа бэйэтин холобурунан иитиэхтээх. Булка, балыкка илдьэ сылдьан, үлэҕэ үөрэтэн, успуордунан дьарыктаан.
Биһиги “Айыы кыһата” оскуолабытыгар Аҕа түмсүүтэ көхтөөхтүк үлэлиир. Сүрүн болҕомтону уолу иитиигэ уурабыт. Тоҕо диэтэххэ, куоракка олорор уол оҕо үлэттэн, дьиҥ эр киһи дьарыгыттан тэйэр, кыыһа-уола өйдөммөт буолан барар. Эр киһи эт-хаан өттүнэн мөлтөөтөҕүнэ, өй-санаа, духуобунас өттүнэн эмиэ мөлтүүр. Тыа сиригэр олорор оҕо барытын сатыыр. Айылҕаҕа сылдьан, ыраастанан, күүс иҥэринэн, үлэлээн иитиллэн бөҕөргөөбүт эрэ уол дьиҥ эр киһи буолар.
Эр киһи анала – дурда-хахха буолуу, дьиэ кэргэнин, дойдутун көмүскээһин. Оттон куоракка барыта бэлэм, эр киһи туһата суох курдук буолан барар – хаар күрдьүбэт, мас-муус таспат, оттообот, бултаабат… Онон бэйэтин айылҕатын, аналын сүтэрэн киирэн барар. Оннук сүтэрбит киһи арыгыга охтуон сөп. Ол иһин уолаттарбытын муҥхаҕа, куйуурга сырытыннарабыт, сайыҥҥы лааҕырдарга оттуурга, уһанарга үөрэтэбит, хас да көһү сатыы хаамтарабыт.
Уол оҕо буһан-хатан, мускуллан, “сатаабаппын” диэн мөлтөх санаатын кыайан, тулуурга-дьулуурга үөрэнэн, эр киһи буолар. Онон, дьиҥэ, кыыһы-уолу арааран үөрэтии оруннаах быһыылаах.
Олоххо ситиһии кистэлэҥэ – дьоллоох дьиэ кэргэн
— Дьиэ кэргэн систиэмэтэ биһиги өбүгэлэрбитигэр үгүс үйэлэргэ олохтоммута ээ. Дьиэҕэ үс көлүөнэ баар буолуохтаах диэн. Ийэ-аҕа иитиитин сэргэ, эһэ-эбэ такайыыта туохха да кэмнэммэт. Киһи үксүгэр үлэ, түбүк быыһыгар оҕону иитиигэ сүрүн болҕомтотун уурбакка хаалар. Кырдьан баран өйдөнөр, сыыһатын көннөрөн, оҕолоругар ситэ биэрбэтэх болҕомтотун, тапталын сиэннэригэр тиэрдэ сатыыр. Онон бу үс көлүөнэ ситимэ бэйэ-бэйэтин ситэрсэн эрэ биэрэр.
Толору дьиэ кэргэҥҥэ саамай сүрүнэ, эр киһи уонна дьахтар сыһыаннара, биир сыаллаах-соруктаах, тапталынан олорор буолуохтаахтар. Дьахтар дьолунан сыдьаайа сылдьар, бу олоҕуттан астынар-дуоһуйар, тугу баҕарара барыта баар буоллаҕына, дьиэ кэргэн эмиэ толору дьоллоох, ситиһиилээх буолар, үөрүүнэн, тапталынан туолар. Тоҕо диэтэххэ, дьиэ иһинээҕи эйгэни ийэ тэрийэр, киниттэн оҕолор инникилэрэ, ситиһиилээх, дьоллоох буолаллара тутулуктаах. Оттон дьахтар дьоллоох буоларын кэргэнэ хааччыйар.
Сахалар олохторо урут сиэринэн-туомунан салаллара. Итэҕэллээх, сиэрдээх, тапталлаах эрэ киһи дьиэ кэргэнин дьоллоох оҥоруон сөп. Тапталы, бэйэ-бэйэни биир тыла суох өйдөһүүнү, сырдык эниэргийэнэн толорсууну ханнык да харчы солбуйбат. Бу суох буоллаҕына, олигарх кэргэнэ да толору дьоллоох буолара саарбах. Маннык кистэлэҥ күүстээх, таптал эниэргийэлээх киһиэхэ барыта сатанар, табыллар, олоҕор ситиһиилээх буолар, аналын таба тайанар, толорор. Ол иһин да дьахтар уонна эр киһи ыал буолан, бу ситимнэрин бөҕөргөтөр буоллахтара. Сырдык эниэргийэлэрин салгыы оҕолоругар биэрэллэр.
Тэбис-тэҥҥэ, батыһыннара сылдьан…
— Эһиги дьиэ кэргэҥҥитигэр туох үгэстэрдээххитий?
— Саҥа дьылы ойуурга баран, хас да ыал буолан, уратытык ылааччыбыт. Аҕалар эрдэ баран, ойуурга баар хонууну гирлянданан, чүмэчинэн киэргэтэллэр, харыйаҕа бэлэхтэри ыйыыллар. Онтон 12 чаас чугаһаатаҕына, бары барабыт. Үөрэн чаҕылыспыт харахтарын көрөн, киһи өссө тугу эрэ үчүгэйи оҥоруон баҕарар…
Оҕолор төрөөбүт күннэрэ хайаан да туох эрэ тиэмэлээх буолар. Холобур, пираттар, супергеройдар, о.д.а. Ыалдьыттара эмиэ оннук таҥнан кэлэллэр. Айылҕаҕа элбэхтик сылдьа сатыыбыт – сөтүөлүү, сир астыы, ньургуһуну көрсө, өрүс устарын көрө, сайыны атаара…
5-6 саастарыттан муҥхаҕа, куйуурга, булка илдьэ сылдьабын. Сайыҥҥы лааҕырга сылдьан, от охсорго, быһах оҥорорго үөрэнэллэр. Үлэнэн иитэбит. Билигин улаатан, ийэлэригэр дьиэ үлэтигэр көмөлөһөллөр. Кэлин кыраапык олохтоотубут. Уолаттары ас астыырга, ааҕарга үөрэтэбит. Үөрэтии кэннэ, түмүк баар буолуохтаах, ону ирдиибит.
Оҕону мөхпөккө гына сатыыбыт, ол оннугар бииргэ олорон кэпсэтэн, өйдөтөн быһаарсабыт. Оччоҕо оҕо өһөспөт. Сылдьарбыт тухары: “тоҕо маннык буолла?” диэн кэпсэтэбит. Киинэҕэ сылдьан баран: “эн тугу өйдөөтүҥ?”, “тоҕо итинник гынна?” диэн ырытабыт. Оскуолаҕа санааларын этэ үөрэммит буоланнар, кэпсэтэргэ чэпчэки. Кэмпириэнсийэлэргэ кыттан, бырайыак оҥорон, түмүккэ тиэрдэллэригэр, санааларын этэ үөрэнэллэригэр кыһаллабыт.
Дьоллоох оҕо сааһы, олоххо бэлэми, үөрүйэҕи, билиини төрөппүт эрэ биэрэр. Оскуолаҕа, судаарыстыбаҕа сэлээннээбэккэ, оҕо туспа аналлаах, атын суоллаах Киһи буоларын өйдөөн туран, хардатын тугу да эрэйбэккэ, иэс баайбакка эрэ… Төрөппүт ытык иэһэ — ол.
Маны ааҕыҥ
Оксана Алексеева: «Ийэлэр көмөлөрө салҕанар»
Туйаара Карташова: «Оҕолор тыһыынчаттан тахса суругу ыыттылар»
Бу күннэргэ Москваҕа травматолог-ортопедтар XII сийиэстэрэ ыытыллар
Саха сирэ байыаннай эпэрээссийэ кыттыылаахтарыгар эбии экипировкалары ылыаҕа
Аныгы нефрология уонна диализ киинэ бэйэтин кыаҕын улаатыннарар
Саахымат үөрэҕин сайыннарар боппуруостары кэмпириэнсийэҕэ кэпсэтиэхтэрэ
Лента
19:15
Оксана Алексеева: «Ийэлэр көмөлөрө салҕанар»
18:45
Туйаара Карташова: «Оҕолор тыһыынчаттан тахса суругу ыыттылар»
18:30
Бу күннэргэ Москваҕа травматолог-ортопедтар XII сийиэстэрэ ыытыллар
18:20
Саха сирэ байыаннай эпэрээссийэ кыттыылаахтарыгар эбии экипировкалары ылыаҕа
18:10
Аныгы нефрология уонна диализ киинэ бэйэтин кыаҕын улаатыннарар
17:50
Саахымат үөрэҕин сайыннарар боппуруостары кэмпириэнсийэҕэ кэпсэтиэхтэрэ
17:30
Эспиэрдэр бырамыысыланнас сайдыытын саҥа кыахтарын дьүүллэһиэхтэрэ
17:00
Майаҕастар собонон күндүлээтилэр
16:18
Саахымат өрөспүүбүлүкэтээҕи III кэнгириэһин саамай кыра кыттааччыта Баир Имыхелов
16:00
Өлүөхүмэҕэ кырдьаҕастар дьиэлэрэ тутуллан киириэҕэ
15:15
Кириисис кэмигэр Саха сирин нэһилиэнньэтин дохуота 3% үрдээбит
14:40
Оҕолору, ийэлэри өйүүр көмө 12 төгүл улаатта
14:15
Москваҕа Кыайыы музейыгар аахсыйа-кэнсиэр буолуоҕа
13:05
Дугуйдан 20 хонук устата тоһуттар тымныыга аһаҕас халлааҥҥа хонор айаҥҥа турунуоҕа!
12:45
Саха сирин эмчиттэрэ Доннааҕы Ростов байыаннай госпиталыгар байыаннай быраастарга көмөлөһөллөр
12:00
Коронавирустан 19 киһи үтүөрдэ
11:25
Саргылаана Попова: “Дьоммутун хаһан баҕарар өйүүбүт!”
10:45
Устудьуоннары өйөөһүҥҥэ Саха сирин уопутун Арассыыйаҕа туһаныахтарын сөп
10:15
Cаахымат өрөспүүбүлүкэтээҕи III кэнгириэһэ ыытыллар
09:35
Тиийинэн олоруу алын кээмэйэ Арассыыйаҕа 14,3 тыһыынча солкуобай буолуоҕа
Салгыы
РЕДАКЦИЯ ААДЫРЫҺА 677000, Дьокуускай куорат,
Орджоникидзе уул., 31 Төлөпүөн: (4112) 42-06-90
E-mail: [email protected], [email protected]
Sakha-sire.ru саайт сүрүн эрэдээктэрэ Ч. Н. Гаврильев. Сибээскэ, информационнай технологияҕа уонна маассабай коммуникацияҕа кэтиир федеральнай сулууспаҕа киирбит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77-84126.
Тэрийэн таһаарааччы: «Сахамедиа РИИХ АО».
«Саха сирэ» саайт матырыйаалларын толору эбэтэр быһа тардан туһанар түгэҥҥэ булгуччу гиперсыылка ирдэнэр. Хаартыскалары, видео-устуулары, онтон да атын мультимедийнэй матырыйааллары эрэдээксийэттэн суругунан көҥүлэ суох туһанаргыт бобуллар.
|
oscar
|
Куорат баһылыга Евгений Григорьев «Триумф» кииҥҥэ өрөспүүбүлүкэ көҥүл тустууга сборнайын кытта көрүстэ диэн Олохтоох дьаһалта пресс-сулууспата иһитиннэрдэ.
Ааптар: Киин Куорат
«Саха сирин олохтоохторугар көҥүл тустуу – маҥнайгы нүөмэрдээх спорт, ити көрүҥ атаҕар турарыгар Дмитрий Петрович Коркин ураты кылааты киллэрбитэ. Эһиэхэ, күрэхтэһии «төрөөбүт» эркиҥҥитигэр ыытыллар буолан, икки төгүллээх эппиэтинэс сүктэриллэр. Хас биирдиигитигэр саха тустуутун оскуолатын дьоһуннук көрдөрөргүтүгэр, эчэйиитэ суох күрэхтэһэн, үтүө түмүктэри ситиһэргитигэр баҕарабын», - диэтэ Евгений Григорьев.
Куорат баһылыга спортсменнарга уонна тренердэргэ «Таҥас» экипировканы туттарда уонна предпринимателлэргэ өйөбүллэрин иһин махтанна.
Көрсүһүүгэ Өрөспүүбүлүкэтээҕи сборнай хамаандалары бэлэмниир киин дириэктэрэ Михаил Пахомов, көҥүл тустууга өрөспүүбүлүкэ сборнайын кылаабынай тренерэ Александр Оконешников кытыннылар.
Алтынньы 28-29 күннэригэр «Триумф» спорткомплекска Саха АССР, РСФСР, ССРС үтүөлээх тренерэ Дмитрий Петрович Коркин сырдык кэриэһигэр норуоттар икки ардыларынааҕы күрэхтэһии ыытыллар. Турнирга уонтан тахса омук дойдуларын уонна Арассыыйа сборнай хамаандаларын бастыҥ спортсменнара кыттыахтара.
Сонуннар
06.12.2022 | 13:00
Саха сирин талааннаах оҕолоро наҕараадаланнылар
06.12.2022 | 11:00
Кадеттар оскуолаларын бастакы сыбаайата түстэ
06.12.2022 | 09:00
Ахсынньы 6 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
05.12.2022 | 18:00
11 ый иһигэр 10 622 оҕо төрөөтө
05.12.2022 | 16:00
Дьиэ кэргэн саҥа дьыллааҕы хаартыскаларын куонкуруһа ыытыллар
05.12.2022 | 14:00
ЫБММ сотрудниктара хаан туттардылар
05.12.2022 | 12:00
Өрөспүүбүлүкэтээҕи саахымат конгреһын кыттыылаахтара кэллилэр
05.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 5 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
03.12.2022 | 18:00
Өбүгэ ситимэ — эр дьон кылаан кыахтарыгар
03.12.2022 | 14:00
«Үлэ кыбаартала» — сайдыы территорията
02.12.2022 | 18:00
Дьокуускай 100 бастыҥ үөрэнээччитигэр стипендия олохтонно
02.12.2022 | 16:00
Тымныы Оҕонньорго баҕа санааларбытын суруйабыт
02.12.2022 | 12:00
Охчуттар мэтээллэри аҕалаллар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 2 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньытааҕы сокуоннар
02.12.2022 | 09:00
Биэнсийэни иккитэ ылыахтара
01.12.2022 | 18:00
Спартакиадаҕа бастыҥнар кыттыахтара
01.12.2022 | 17:00
Арыгы атыытыгар хааччахтааһын киллэриллэр
01.12.2022 | 16:00
Эһиилги былаан — 38 км суол
01.12.2022 | 15:06
Саамай сөптөөх диэн көрөбүн
Ордук ааҕаллар
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Сытыы муннук | 01.12.2022 | 12:03
Ийэ айманар сүрэҕин туох уоскутуой...
Билиҥҥи балаһыанньаҕа, билиҥҥи судургута суох кэмҥэ оҕотун байыаннай дьайыыга атаарбыт ийэлэрдиин кэпсэтэртэн ордук ыарахан суох. Кинилэр куоластара титириирэ, харахтарын уутун кистээн туора соттоллоро, оҕолорун тустарыгар күүстээх, тулуурдаах буола сатыыллара киһини өссө уйадытар, уоскутар тылы булбакка мух-мах бараҕын. Бу сырыыга оҕолорун атаарбыт, кэтэһэр, эрэнэр икки ийэни кытта харах уулаах кэпсэтиибин ааҕааччыларбар...
Дьон | 25.11.2022 | 16:00
Юрий Попов: «Барыта улахан үлэттэн тахсар»
Дьокуускайга Тупсарыы үс сыла биллэриллэн, бу диэн эттэххэ, киин куоракка, чахчы, үтүмэн үлэ ыытылынна, ону олохтоохтор даҕаны бэйэҕит көрө-истэ сылдьаҕыт. Быйыл сайын «Уһук Илиҥҥэ 1000 тиэргэн» федеральнай бырайыагынан Дьокуускай куоракка 75 тиэргэн тупсаран оҥоһулунна. Саамай элбэх эбийиэккэ бэдэрээтчитинэн «Основа» ХЭТ үлэлээтэ. Онон бүгүҥҥү нүөмэрбитигэр бу тэрилтэ эдэр салайааччыта Юрий Поповы...
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Дьокуускайга "Кыайыы 50 сыла" спорт дыбарыаһыгар тэриллибит мобилизация пууна сабылынна, быстах байыаннай хомуур тохтоото диэн өрөспүүбүлүкэ военкома Александр Авдонин иһитиннэрдэ.
Ааптар: Киин Куорат
Олохтоох дьаһалта Физическэй култуураҕа уонна маассабай спортка управлениетын пресс-сулууспата иһитиннэрбитинэн, спорткомплекска дьарыктар сөргүтүлүннүлэр. Военком эппитинэн, хомуур чааһынай бэрээдэгинэн куорат военкоматын нөҥүө салҕанар.
«Кырдьык, Дьокуускайга хомуур пууна сабылынна. Ол эрэн, военкомат нөҥүө, хомуур чааһынай бэрээдэгинэн салҕанар. Итини сэргэ, баҕа өттүнэн барааччылары кытта үлэлиибит», - диэтэ Александр Авдонин.
Санатар буоллахха, балаҕан ыйын 21 күнүгэр Арассыыйа бэрэсидьиэнэ Владимир Путин дойдуга быстах байыаннай хомууру биллэрбитэ. Итиннэ аармыйаҕа сулууспалаабыт, уопуттаах, билиҥҥи кэмҥэ саппааска сылдьар гражданнар уонна байыаннай-учуотунай идэлээхтэр ыҥырылыннылар.
Бу иннинэ Ил Дархан Айсен Николаев өрөспүүбүлүкэҕэ быстах хомуур түмүктэнэрэ чугаһаабытын туһунан иһитиннэрбитэ.
Сонуннар
05.12.2022 | 12:00
Өрөспүүбүлүкэтээҕи саахымат конгреһын кыттыылаахтара кэллилэр
05.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 5 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
03.12.2022 | 18:00
Өбүгэ ситимэ — эр дьон кылаан кыахтарыгар
03.12.2022 | 14:00
«Үлэ кыбаартала» — сайдыы территорията
02.12.2022 | 18:00
Дьокуускай 100 бастыҥ үөрэнээччитигэр стипендия олохтонно
02.12.2022 | 16:00
Тымныы Оҕонньорго баҕа санааларбытын суруйабыт
02.12.2022 | 12:00
Охчуттар мэтээллэри аҕалаллар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 2 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньытааҕы сокуоннар
02.12.2022 | 09:00
Биэнсийэни иккитэ ылыахтара
01.12.2022 | 18:00
Спартакиадаҕа бастыҥнар кыттыахтара
01.12.2022 | 17:00
Арыгы атыытыгар хааччахтааһын киллэриллэр
01.12.2022 | 16:00
Эһиилги былаан — 38 км суол
01.12.2022 | 15:06
Саамай сөптөөх диэн көрөбүн
01.12.2022 | 15:05
Комплекс оҥорор ордук
01.12.2022 | 15:00
Бүгүн саҥа дьыллааҕы харыйа уота сандаарыа
01.12.2022 | 15:00
Субсидия кээмэйэ улаатар
01.12.2022 | 14:00
Кадеттарга – саҥа оскуола
01.12.2022 | 13:00
Саҥа сулууспаҕа эрэл улахан
01.12.2022 | 12:00
Кииннэммит библиотека ситимэ анал бырагырааманы оҥордо
Ордук ааҕаллар
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 25.11.2022 | 16:00
Юрий Попов: «Барыта улахан үлэттэн тахсар»
Дьокуускайга Тупсарыы үс сыла биллэриллэн, бу диэн эттэххэ, киин куоракка, чахчы, үтүмэн үлэ ыытылынна, ону олохтоохтор даҕаны бэйэҕит көрө-истэ сылдьаҕыт. Быйыл сайын «Уһук Илиҥҥэ 1000 тиэргэн» федеральнай бырайыагынан Дьокуускай куоракка 75 тиэргэн тупсаран оҥоһулунна. Саамай элбэх эбийиэккэ бэдэрээтчитинэн «Основа» ХЭТ үлэлээтэ. Онон бүгүҥҥү нүөмэрбитигэр бу тэрилтэ эдэр салайааччыта Юрий Поповы...
Сытыы муннук | 01.12.2022 | 12:03
Ийэ айманар сүрэҕин туох уоскутуой...
Билиҥҥи балаһыанньаҕа, билиҥҥи судургута суох кэмҥэ оҕотун байыаннай дьайыыга атаарбыт ийэлэрдиин кэпсэтэртэн ордук ыарахан суох. Кинилэр куоластара титириирэ, харахтарын уутун кистээн туора соттоллоро, оҕолорун тустарыгар күүстээх, тулуурдаах буола сатыыллара киһини өссө уйадытар, уоскутар тылы булбакка мух-мах бараҕын. Бу сырыыга оҕолорун атаарбыт, кэтэһэр, эрэнэр икки ийэни кытта харах уулаах кэпсэтиибин ааҕааччыларбар...
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
атыыр сүүлэр ыйа; бэһинньи; көппөх тоҥор ыйа; кыһыл ый; оноҕос ыйа; отор ыйа; сир тоҥор ыйа; сэмээнэп ыйа; таба сүүлэр ыйа; түүн хараарар ыйа.
LinksПравить
Sakhatyla.ru
[Диалектологический словарь якутского языка. 1976]
Тохсунньу | Олунньу | Кулун тутар | Муус устар | Ыам ыйа | Бэс ыйа | От ыйа | Атырдьах ыйа | Балаҕан ыйа | Алтынньы | Сэтинньи | Ахсынньы
|
oscar
|
Тохсунньу 22 — Иван III — Москуба Улуу кинээһэ. Кини кэмигэр Русь Алтан Ордуу былааһыттан букатыннаахтык тахсыбыта.
|
oscar
|
Алтынньы 1 — Днепр өрүс дельтатыгар баар нууччалар олорор Кинбурн (туурактыы "мурун" диэнтэн) кириэппэстэрин туурак сэриилэрэ кыайан ылбатахтар. Кириэппэс көмүскэниитин Александр Суворов салайбыта, кыргыһыы кэмигэр бааһырбыта, билиэҥҥэ түбэһэ сыспыта, кини анныгар икки аты өлөрбүттэрэ.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Бүгүн, балаҕан ыйын 27 күнүгэр, «Саха сиригэр оҥоһуллубут» («Сделано в Якутии») https://etp14.ru биир кэлим эргиэн онлайн былаһаакката үлэтин саҕалаата.
СӨ предпринимателствоҕа эргиэҥҥэ уонна туризмҥа министиэристибэтин пресс-сулууспата иһитиннэрэринэн, бу өрөспүүбүлүкэҕэ оҥоһуллубут табаардар улахан онлайн былаһааккалара буолар. Бу интернет маҕаһыын нөҥүө таҥас-сап, ас-үөл, кинигэлэри, бэлэхтэри, көмүстэн уонна күндү таастартан оҥоһуктары, дьиэҕэ-уокка туһалаах тээбириннэри, иһити-хомуоһу, экологическай косметиканы, саха быһаҕын о.д.а. булуохха сөп.
Туһанааччыларга табыгастаах буоларыгар онлайн-каталог балаһаларга үллэһиллэр, бары табаардары кэккэ критерийдэринэн араарыахха сөп — сыанатынан, дьон биһирэбилинэн, рейтининэн.
Сонуннар
28.11.2022 | 17:26
Сунтаардар хотугу дьүкээбил "анныгар"
27.11.2022 | 10:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 28 - ахсынньы 4 күннэригэр
24.11.2022 | 11:00
Саха сирин бастыҥ IT-бырайыактара
23.11.2022 | 17:30
Олоҕун науканы кытта ситимнээн
23.11.2022 | 17:00
Үс игирэ төрөөтө
23.11.2022 | 16:30
Куорат учууталларыгар — саҥа бириэмийэ
23.11.2022 | 16:00
Саамай кэрэ сүөһүнү таллылар
23.11.2022 | 15:56
«Үтүө санаа харыйата» оҕолор баҕа санааларын толорор
23.11.2022 | 15:00
Дьикти быыстапканы көтүтүмэҥ
23.11.2022 | 14:00
Нолуоккун төлөө — холкутук утуй!
23.11.2022 | 13:00
Кыһыҥҥы суоллар аһыллар болдьохторо билиннэ
23.11.2022 | 12:00
Саҥа дьылы — иэһэ суох
23.11.2022 | 11:00
Ыккытын босхо ыытымаҥ
23.11.2022 | 10:00
Дьоҥҥут аатын үйэтитиҥ
23.11.2022 | 09:00
Онлайн төлүөҥ — бириис сүүйүөҥ
23.11.2022 | 08:00
Сийиэскэ 500-тэн тахса дэлэгээт кытынна
20.11.2022 | 09:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 21-27 күннэригэр
19.11.2022 | 16:00
Эҥсиэли хочотугар, Максим Аммосов дойдутугар
18.11.2022 | 09:00
Саҥа саҕахтары арыйан, сонун хайысхалары тутуһан
17.11.2022 | 18:44
Дьиҥ олохтон кэпсээн ааптарын кытта көрсүһүү
Ордук ааҕаллар
Дьон | 19.11.2022 | 18:00
Николай Винокуров: «Дойдубар этэҥҥэ эргиллэн кэллим...»
«Боотур» этэрээт байыастарын ортотугар биһиги биир дойдулаахпыт Алаһыай нэһилиэгиттэн төрүттээх Николай Винокуров баарын истэн, кэпсэтиэхпин баҕардым. Ол эрэн сэһэргэһиибин хайдах-туох саҕалыахпын тобуларбар олус ыарахан этэ. Бу үлэ, үөрэх, сайдыы, тэрээһин туһунан суруйуу, кэпсэтии буолбатах... Бу — олох, дьылҕа, тыын былдьаһыы, өлүү-сүтүү, инники олох иһин охсуһуу туһунан сэһэргэһии. Николай тута хоруйдаабытыгар...
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 20.11.2022 | 11:00
Элэгэнтэй Адамов: «Сиэрдээх өй-санаа төрүт дьарыкка эрэ баар»
Бүгүҥҥү нүөмэргэ Чурапчы улууһун Чакыр нэһилиэгин олохтооҕо Элэгэнтэй Адамовы кытта тыа сирин олоҕун, итэҕэл, уус идэтин, сайдыы, норуот дьылҕатын, кэскилин туһунан сэһэргэстибит. Дьоҕурдаах киһи анаарыыта киэҥэ, этэр тыла оруннааҕа сөхтөрдө.
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
2018 сыл чыычаах түннүк нөҥүө элэстэнэн ааһарын курдук номнуо түмүктэнэн эрэр. Хомойуох иһин, эриирдээх-мускуурдаах Орто дойду олоҕо наар сырдык, үчүгэй эрэ буолбат. Олох сокуонунан, хара балаһа эмиэ суккуллан ааһар аналлаах. Ону хайдах да гынар кыахпыт суох буоллаҕа. Бу сыл, мэлдьи буоларын да курдук, ыраас халлааҥҥа этиҥ эппитинии, дьон куйахата күүрэр араас быһылааннара суох ааспата. Кэлэр сылга ол хатыламматар ханнык диэн ааспыты санаан ааһыаҕыҥ.
Тохсунньу
Тохсунньу 1 күнүгэр, Саҥа дьыл бырааһынньыгын үгэнигэр, Иенгра балыыһатын терапева, нэһилиэк дьокутаата икки дьахтары кырбаан аҕыс айдааны тарпыта. Үгүстэр быраас диэки буолбуттара. Кэлин, көбүтүллүбүт холуобунай дьыаланы өрүттэр сөбүлэҥнэринэн саппыттара.
Тохсунньу 22 күнэ үүнэр түүнүгэр Сунтаар сэлиэнньэтигэр тулаайахтарга анаан тутуллубут 4 кыбартыыралаах дьиэ өһүөтэ сууллубута. Хата, дьолго, ким да эмсэҕэлээбэтэҕэ. Били, сотору-сотору хотон суулларыгар үөрэнэн да хаалбыт эбит буоллахпытына, олорор дьиэ, буолаары буолан, онто да суох олох охсуутун ылбыт тулаайахтар дьиэлэрэ сууллубута киһи өйүгэр баппат. Бу быһылаан кэннэ дьиэни туппут тэрилтэ салайааччытыгар холуобунай дьыала тэриллибитэ.
Эмиэ Сунтаар сэлиэнньэтигэр, тохсунньу 28 күнүгэр түүн 00 ч.-1 ч. икки ардыгар 1994 сыллаах төрүөх эр киһи, 2017 с.т. оҕото ытыырын абааһы көрөн, арыгы иһэн баран, иккис этээс кирилиэһиттэн элиппитэ. Эмсэҕэлээбит оҕону суһаллык Дьокуускайга санрейсэнэн аҕалбыттара. Силиэстийэ кэмигэр бу киһи ойоҕун сотору-сотору кырбыыра биллибитэ. Ыал “аҕатын” тута хаайбыттара уонна ХК 119 ыст. дьыала көбүппүттэрэ. Ыам ыйыгар суут уурааҕынан уорбаланааччыны психиатрия балыыһатыгар күһэлэҥ эмтэниигэ ыыппыттара.
Тохсунньу 30 күнүгэр, Дьокуускай куоракка 18 саастаах кыыс сүппүтэ. Эдэркээн кыыс өлүгүн дьиэтиттэн чугас аһаҕас сиртэн булбуттара.
Сыл устата Саха сиригэр үлүйэн өлүү син биир уҕараабата. Дьон бэйэтин дьалаҕайыттан суорума суолланара улаханнык аччаабата.
Олунньу
Олунньуга икки баһылык үлүгэр үбү уоран сиэһиҥҥэ уорбаланан тутуллубута. Ол курдук, Уус Майда улууһун баһылыга Юрий Боярскай бэрик ылыыга, массыанньыктааһыҥҥа уонна сымыйа докумуоннары оҥорууга уорбаланан тутуллубута, икки холуобунай дьыаланы тэрийбиттэрэ. Баһылыгы солотуттан устубуттара. Онтон муус устарга эбии харчыны уоран сиэһиҥҥэ уонна сулууспатын туһанан, албыннааһыҥҥа уорбалаан, үһүс холуобунай дьыаланы тэрийбиттэрэ. Силиэстийэ сабаҕалыырынан, урукку баһылык улууска суолу оҥорууга урбаанньыттары кытары сымыйа дуогабар түһэрсэн 2,7 мөл. солк. уорбут. Боярскай тута хаайыллыбыта. Оттон Усуйаана улууһун Силээннээх нэһилиэгин урукку баһылыга дэриэбинэ суолун тутууга сымыйа дуогабар түһэрсэн, 190 тыһ. солк. бүддьүөт харчытын уоран тутуллубута. 2016 сыллаахха кинини маннык дьыаланан сууттаан 120 тыһ. солк. ыстарааптаабыттара.
Олунньу 21 күнүгэр Верхоянскай куоракка оскуола оҕолоро бөлөҕүнэн 21 саастаах уолу кыыллыы кырбаан өлөрбүттэрэ.
Олунньу 20 күнүгэр Амма улууһугар муусука учуутала, реабилитационнай киин иитээччитэ, 1959 сыллаах төрүөх киһи сокуоннай саастарын туола илик 4 оҕоҕо сексуальнай дьайыылары оҥорон тутуллубута.
Кулун тутар
Кулун тутар 16 күнүгэр, Дьокуускай куорат Хабаров уулуссатыгар баар гараастарга 38 саастаах дьахтар 9 саастаах кыыһын чыскынан кырбаан өлөрбүтэ уонна кистээбитэ. Өлбүт кыыска дьүөгэтэ оонньуу тиийбит. Онуоха төбөтүнэн бырахтарар ийэ кыргыттары таһырдьа таһаарбыт уонна “Таҥараны итэҕэйэҕит дуо?” диэн баайсан турбут. Дьолго, ыалдьыт кыыс ытыы-ытыы “итэҕэйэбин” диэн кыл мүччү быыһаммыт. Өлөрүөхсүт дьахтары күһэлэҥ эмтэниигэ ыыппыттара, силиэдэбэтэллэр эпиэкэ уорганнарыгар психиатрия балыыһатыгар учуокка турар, урукку өттүгэр улахан уолугар төрөппүт бырааба быһыллыбыт дьахтарга тоҕо оҕону биэрбиттэрин, итиэннэ сөптөөх үлэни ыыппатахтарын иһин халаатынаска уорбалаан дьыала тэрийбиттэрэ.
Муус устар
Өрөспүүбүлүкэ күнүгэр, муус устар 27 күнүгэр, Ил Түмэн урукку дьокутааттара – Александр Уаров уонна Дмитрий Саввин атын киһи баайын-дуолун иҥэриниигэ уонна бэрик ылыыга уорбаланан тутуллубуттара. Холуобунай дьыалаҕа Силиэстийэлиир кэмитиэт Саха сиринээҕи управлениетын салайааччы Александр Заболиченко бэйэтинэн ылсыбыта. Дьыала силиэстийэлэнэн бүтэн, суут көрүүтүгэр ыытыллыбыта.
“Уорбаланааччылар, сулууспалаах боломуочуйаларын аһара туһанан, акционернай уопсастыба генеральнай дириэктэриттэн уопсайа 900 тыһ. солк. бэрик ылбыттар. Бу бэрик сүөһүнү ускуустубаннай сиэмэлээһиҥҥэ эбии бүддьүөтү көрүүгэ сокуоҥҥа уларытыыны киллэриигэ көмөлөһүөхпүт диэн сылтаҕынан ылыллыбыт”, — диэн Силиэстийэлиир кэмитиэт иһитиннэрбитэ.
Маны таһынан, норуот дьокутаата Александр Уаров икки сыл устата төрөөбүт Сунтаарын улууһугар 20-чэ төгүл хомондьуруопкаҕа диэн, бүддьүөт харчытын айбардаабытыгар уорбаланар.
“Уаров Сунтаар улууһугар хомондьуруопкаҕа барарыгар гостиницаҕа олорорун иһин буҕалтыарыйаттан абаанса ылан баран, отой да аймахтарыгар хоноһолообут уонна сымыйа кибитээнсийэлэри аҕалан отчуоттаабыт. Инньэ гынан өрөспүүбүлүкэ бүддьүөтүгэр 159 тыһ. солк. хоромньу оҥоһуллубут”, — диэн биллэрбиттэрэ. Дьокутааттарга тэриллибит дьыаланы сорохтор “бэлиитикэ сакааһын” курдук ылыммыттара.
Муус устарга Национальнай художественнай түмэл үс үлэһитэ 40 мөл. солк. бүддьүөт үбүн уоран сиэһиҥҥэ уорбаланан аҕыс айдаан тахсыбыта.
Дириэктэри үп-экэниэмикэ чааһыгар солбуйааччы, уопсай отдел начаалынньыга уонна сүрүннүүр буҕаалтыр түөкүннээбиттэр. Кинилэр хамнас пуондуттан экэниэмийэлэммит 14 мөл. солк. бэйэ икки ардыгар үллэстибиттэр. Онно сөп буолбакка, сымыйанан аймахтарын үлэҕэ ылбыта буолбуттар уонна 26 мөл. солк. хамнаһы ыыта олорбуттар. Түмэл түөкүн бөлөҕө 2013 сыл сэтинньититтэн сии олорбут. Түөкүннээһини былырыын ыам ыйыгар биирдэ билбиттэр. Бүддьүөттэн 40 мөл. солк. сойбоппуттар.
Санатар буоллахха, быйыл өрөспүүбүлүкэҕэ хоруупсуйаҕа сыһыаннаах 100-тэн тахса дьыала силиэстийэлэммит, олортон 55 % сулууспалаах балаһыанньаны аһара туһанан уорууну уонна 36 % – бэриги ылыыны кытары сибээстээх.
Ыам ыйа
Ыам ыйын 3 күнүгэр силиэдэбэтэллэр уонча сыллааҕыта күүһүлээһиҥҥэ уорбаланар 28 саастаах уол дьыалатын суут көрүүтүгэр ыыппыттара. Бу – сыллата тиэхиньикэ тупсан истэҕин ахсын, дьыаланы арыйыы арыый судургутуйарын, сайдарын туоһута. Ньурба улууһугар 15 саастаах кыыс аймахтарыгар сайылыы кэлэ сырыттаҕына, биир үтүө күн хочуолунайга соһон күүһүлээбиттэр. Эмсэҕэлээбит оҕо буруйдааҕы кыайан ойуулаабатах, инньэ гынан ир суолун ирдээн, оччолорго ол киһийдэҕи кыайан туппатахтар. Онтон уон сыл буолан баран, эрдэ туоһу быһыытынан сылдьыбыт уол буруйун толору дакаастаатылар: хочуолунайтан булуллубут ыстыыр ыаска (жевачка) уорбаланааччы силин булбуттар, ылыллыбыт таҥастарга биологическай эттиктэр буруйдаах киэнэ буолаллара дакаастаммыт.
Ыам ыйын 24 күнүгэр Хаҥалас Булгунньахтааҕар биэс киһи өлүүлээх ынырык быһылаан дойдуну биир гына аймаабыта. Күрүлүүр күнүс, 65 саастаах киһийдэх абааһы көрөр сылтахтанан, ыалларыгар тиийэн хортуоппуй олордо сылдьар дьахтары уонна кини 10 саастаах уолун ытан өлөрбүт, ол кэннэ үс эр киһини эмиэ ытыалаталаабыт. Дьолго биир оҕо дьиэ иһигэр саһан тыыннаах ордубута. Бу ытыалаабыт киһи уонча сыллааҕыта куораттан Булгунньахтаахха көһөн кэлбит, кимниин да кэпсэппэт, бэрт дьикти кэмэлдьилээҕэ үһү, куруук ыалларын кытары тыл тылга киирсибэт эбит. Быһылаан кэннэ бу киһи дьиэтигэр киирэн бэйэтигэр тиийиммит.
Бэс ыйа
Бэс ыйыгар Дьокуускай куорат биллэр урбаанньыта Юрий Кошелевы – Чаплины туппуттара. Бу киһи – “Империя” сауна, “Чаплин” эрэстэрээн уонна уонча араас тэрилтэ хаһаайына. Юра Чаплины Дьокуускай куоракка бөлөҕүнэн куомуннаһан, сокуоннайа суох оонньуу биисинэһин тэрийбитигэр уорбалаан, ОМОН үлэһиттэрэ дьиэтигэр биирдэ баар буола түспүттэрэ. Чаплин дьиэтэ сиэдэрэйэ үлэһиттэри сөхтөрбүтэ. Чаплины сэргэ өссө 7 киһини туппуттара. Маннык улахан дьыала Саха сиригэр аан бастакытын тэриллэр. Оонньуу биисинэһин тэрийии – ыарахан ыстатыйа, онон силиэдэбэтэллэр суукка дакаастыыллара ыарахан буолуон сөп, онон дьыала уһуура-кэҥиирэ буолуо. Юрий Кошелевы дойдутугар Украинаҕа куотуо диэн, тута СИЗОҕа хаайбыттара.
От ыйа
От ыйыгар Сунтаар улууһугар хаайыылаахтар бөлөхтөрө “Татыйыына” боруомугар сүгэлээх, быһахтаах саба түспүттэрин туһунан хаста да суруйбуппут. Биһиги “татыйыыналар” суруктарын тутан баран, тута ИДьМҥэ, Борокуратуураҕа сурук ыыппыппыт. Онуоха миниистир солбуйааччыта, УУР, борокуратуура начаалынньыга миэстэтигэр тиийэн үлэлээбиттэрэ. Боруомнаахтарга саба түһүү кэмигэр ыҥырыынан кэлбит полиция үлэһиттэрэ, өлөрдүү куттанан, атахха биэрбиттэрэ. Кэлин ол кус сүрэхтэргэ быыгабар биэрбиттэрэ. Бу дьалхааннаах 90-с сыллары санатар быһылаан кэннэ 7 киһи тутуллубута, 6 холуобунай дьыала тэриллибитэ. Тутуллубуттары Дьокуускай СИЗОтугар этаптаабыттара. Билигин дьыала салгыы силиэстийэлэнэр, эһиил дьыала түмүктэнэн, суут сөпкө көрүө диэн эрэнэбит.
Атырдьах ыйа
Атырдьах ыйын 5 күнүгэр Алдан куоракка саастаах ыаллар айдаарсан турбуттар. Онуоха 66 саастаах кэргэнэ 61 саастаах ойоҕун саанан ытан баран бэйэтигэр тиийиммит. Бааһырбыт эмээхсин уолугар төлөпүөннээн ыҥырбыт. Уоллара суһаллык дьиэҕэ тиийбитэ – төрөппүттэрэ иккиэн өлө сыталлар.
Атырдьах ыйын 7 күнүгэр Уус Алдан улууһугар 10 киһи “Сайра” балык кэнсиэрбэтиттэн сүһүрбүтэ. Кэптэни маҕаһыыныттан атыылаһыллыбыт кэнсиэрбэни бүтүннүү былдьаабыттара, салгыы Аллараа Бэстээх “Умид” маҕаһыыныттан эмиэ баар баартыйаны хомуйбуттара.
Балаҕан ыйа
Балаҕан ыйыгар быыбар сүпсүлгэнигэр олорсон эбитэ дуу, буруйу оҥорооччулар “чуумпура” сылдьыбыттар. Арай бу ыйга Саха сиригэр соччо “тэнийбэтэх” ыстатыйа – ХК 245 ыст. (кыылы кыыллыы кырбаан өлөрүү) тэриллибит дьыала көрүллүбүтэ. Ол курдук, Мэҥэ Хаҥалас улууһугар биир киһи арыгы иһэн баран, бааллан турар ыт үрэрин абааһы көрөн, үлтү кырбаан өлөрбүт. Суут кинини 3 сыл усулуобунай болдьоххо ыыппыта.
Балаҕан ыйын 19 күнүгэр Ньурба улууһун Күндээдэтин аттыгар балыксыттар арыгылаан баран ытыаласпыттара. Түмүгэр 50 саастаах киһи суорума суолламммыта.
Алтынньы
Алтынньы 1 күнүн түүнүгэр Дзержинскэй уул. ааһан иһэр 18 саастаах кыыска Киргизия гр. саба түһэн кырбаан, дьон сылдьыбат сиригэр соһон баран күүһүлээбитэ. Кыыс дьүөгэтин кытары төлөпүөнүнэн кэпсэтэ-кэпсэтэ баран истэҕинэ, бу киһийдэх саба түспүтүн туруупка нөҥүө дьүөгэтэ сэрэйэн тыллаабыта, күүһүлээччини тута туппуттара. Бу быһылаан кэннэ кыргыыстар диаспораларын салалтата бырастыы гыннарар көрдөһүүлээх видео тарҕаппыта.
Бу ый хаһааҥҥытааҕар да өрүскэ, үрэххэ дьон түһүүтэ олус элбии сылдьыбытынан уратылаах.
Сэтинньи
Сэтинньи ыйга Кыһыл Сыырга, Бүлүүгэ, Дьокуускайга, Сунтаарга, Таас Үрэххэ дьон уокка былдьанар түбэлтэлэрэ бэлиэтэммитэ. Хомойуох иһин, оҕолор эмиэ суорума суолламмыттара.
Нерюнгрига “Денисовскай” шахта сиҥнэн биир шахтер суорума суолламмыта.
Ахсынньы
Ахсынньы 9 күнүгэр Чокуурдаахха биир киһи арыгы иһэн баран ойоҕун кытары кыыһырсыбыт уонна быһахтаах саба түспүт. Ойоҕо ити кэмҥэ илиитигэр оҕотун көтөҕө сылдьыбыт. Аҕа үс ыйдаах кыһыл оҕотун быарын быһаҕынан таарыйбыт. Кырачааны суһаллык Дьокуускайга аҕалбыттара, быһахтаах аҕаны хаайбыттара.
Тарҕат:
Ситимнээх ыстатыйалар
Иркутскайга сөмөлүөт сууллуутун чахчыларын үөрэтии тугу көрдөрөрүй??
Мэҥэ-Хаҥаласка сөтүөлүүр сиргэ киһи өлүүтэ тахсыбытын иһин, урбаанньыт эппиэккэ тардыллыаҕа
Александра Николаева командировкаҕа сылдьан «ууга түһэн сүппүтүгэр» силиэстийэ тоҕо тэриллибэт?
Куорат суута харчыга хараҥарбыт Сусанна Рожинаны холуонньаҕа ыытарга быһаарда
Орто Азияттан сокуоннайа суохтук көһөн кэлии ханаалын арыйбыттар
Сыыппара тугу көрдөрөрүй?
Эр киһи аһылык бэлэмнэммэтэҕин иһин, оҕотун илиитин тоһуппут
Бойоҥкуом Захаров тутулунна
Санааҕын суруй
Ааккыт-суолгут
Отправить
Отменить
Бүтэһик сонуннар
Спорт
Маҥнайгы мэйджор
“World Marathon Majors” диэн улахан марафоннар сиэрийэлэригэр эр-биир кыттыбыт уонна…
Уопсастыба
Үлэбэр бырааһынньыкка курдук кэлэрбиттэн үөрэбин, дьоллонобун
Уопсастыба
Үүнэ-сайда тур, тапталлаах ЛИССИЭЙБИТ!
Сонуннар
Атах тымырын ыарыытын, баалаппакка, кэмигэр эмтэниҥ!
Дьон
Этитиинэн суруйар эдэр прозаик Сардаана Корякина бастакы кинигэтэ таҕыста
© 2022 KYYM.RU
«КЫЫМ»
Тэрийэн таһаарааччы: “Ситим” медиа-бөлөх ХЭУо
Сүрүн эрэдээктэр:
М.Г. Дегтярева
Эрэдээксийэ аадырыһа: 677027, Дьокуускай к., Киров уул. 18, В блок, 710 оф.
Аан ситим нүөмэрэ:
+7 (914) 820-09-75
Биллэрии өҥөтө:
+7 (924) 367-01-56, +7 (4112) 34-05-03
Реклама өҥөтө:
+7 (914) 280-11-20, +7 (4112) 42-59-47
E-mail : [email protected]
Сибээс, информационнай технология уонна маассабай коммуникация эйгэтин кэтээн көрөр федеральнай сулууспа 08.05.2019 бэлиэтэммит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77-75678
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Координаталара: 61°59′54″ с. ш. 132°25′39″ в. д. / 61.9983° с. ш. 132.4275° в. д. / 61.9983; 132.4275 (G) (O)
Чурапчы диэн Саха Сирин ортотугар баар улуус.
Ис хоһооно
1 География
2 Демография
3 Администрацияларынан араарыы
4 Салалта
5 Улууhу салайбыттара
6 Экономика
7 Транспорт
8 История
8.1 Улуус аата
8.2 Аҕа дойду Улуу сэриитин саҕанааҕы түбэлтэлэр
9 Улуус биллиилээх дьоно
10 Үөрэх кыһалара
11 Сигэлэр
12 Ыйынньыктар
ГеографияПравить
Сирин иэнэ: 12 600 км²
Улуус киинин сытар координаталара:
Улуус киинэ Дьокуускайтан ырааҕа: 185 км
Сыл орто температурата: -11°
Тохсунньу орто температурата: -43-45°
От ыйын орто температурата: +16+18°
Сылга сөҥүү түһүүтүн орто кээмэйэ: 200-230 мм
ДемографияПравить
2007 улуус киһитин ахсаана 20 493.
2002 сыллааҕы сурутуу түмүгүнэн омуктар ахсааннара уонна өлүүлэрэ маннык: сахалар — 20 083 киһи (98%), атын омук — 410 (2%).
Биэрэпис ыытыллыбыт сыллырга уонна 2007 сылга нэһилиэнньэ ахсаана
Администрацияларынан араарыыПравить
#
Нэһилиэктэр
Кииннэрэ
Кыра бөһүөлэктэр
Улуус
кииниттэн, км
Почта
индекса
Олохтоохторун
ахсаана
(2017 сыл)
1 Чурапчы Чурапчы 0 10134
2 Одьулуун Дьабыыла Баһылай Алааһа, Үрэх Күөрэ 15 1197
3 Хоптоҕо Дириҥ Улахан Эбэ 25 1208
4 Сылаҥ Уһун Күөл Бэрэ, Дьаарыла, Оҕуһур, Улахан Күөл 24 982
5 Болугур Мындаҕаайы Кыстык-Кугда 70 874
6 Мугудай Маралаайы 33 808
7 Хатылы Маҥнайгы Харбала 9 747
8 Алаҕар Чыаппара 89 653
9 Болтоҥо Иккис Харбала Кындал 17 632
10 Хадаар Үрүҥ Күөл Уорҕа 40 594
11 Соловьев Мырыла Хахыйах 76 498
12 Хайахсыт Туора Күөл 47 538
13 Чакыр Толоон 59 593
14 Кытаанах Килэҥки 45 486
15 Төлөй Дириҥ Мээндийэ 20 512
16 Бахсы Толоон Лэбийэ 110 380
17 Арыылаах Арыылаах 68 324
Барыта 21 160
СалалтаПравить
Улуус баһылыга Ноговицын Андрей Тимофеевич - Российскай Федерация уонна Саха Республикатын тыатын хаhаайыстыбатын үтүөлээх үлэhитэ, Ю. Н. Прокопьев аатынан СР государственнай бириэмийэтин лауреата, Чурапчы улууhун бочуоттаах гражданина.
Улуус баhылыгын бастакы солбуйааччыта Ноговицын Алексей Алексеевич - Саха Республикатын норуот хаhаайыстыбатын үтүөлээх үлэhитэ.
Улуус баhылыгын социальнай боппуруостарга солбуйааччыта - Петрова Октябрина Филипповна.
Улууhу салайбыттараПравить
1992-1997 сс. Сивцев Иван Степанович
1997 - 2002 сс. Шадрин Алексей Алексеевич
2002 - 2008 сс. Аммосов Иннокентий Николаевич
2008 - 2013 сс. Яковлев Семен Илларионович
2013 сылтан Андрей Тимофеевич Ноговицын
ЭкономикаПравить
Экологическай-экономическай оройуона: Киин улуус, алаас-тайҕа
Дьарыктанар эйгэтэ: тыа хаhаайыстыбата, сүөһүнү иитии
ТранспортПравить
Массыына суолунан эбэтэр салгынынан тиийиэххэ сөп. Саас Амма өрүһүнэн таһаҕас таһаллар.
ИсторияПравить
Улуус аатаПравить
Урут Боотуруускай улуус диэн ааттааҕа. Улуус аан маҥнай история5а киирбит сылынан буолар 1638 сыл. Былыр нууччалар Саха сирин булуохтарын иннинэ сахалар А5а ууhунан олорор эрдэхтэринэ Боотур Уустар диэн элбэх ахсааннаах а5а уустара бааллара. Боотурускайдары торуттээччинэн Дьуон Дьаҥылы со5отох уола Боотур Уус буолар. Киниттэн үс уол төрүүр: Болугур Буххаат, Хатан Хатылы уонна Чакыр Боотур. Болугур Буххааттан икки Болугур, Хатан Хатылыттан биэс Хатылы, Чакыр Боотуртан икки Хайахсыт икки Чакыр нэһилиэктэрэ төрүүллэр ууhууллар тэнийэллэр. Боотурускай улууһа оччотооҕуга Саха уобалаһыгар улахан сүдү сири тайаан сытар улуус буолар. Ол курдук киирэллэрэ: Чурапчы, Таатта, Амма, Мэҥэ уонна Уус-Алдан кыра сирдэрэ. Улууһу кулубалар салайаллара, үстүү сылга улуус баай дьонуттан быыбарынан талыллан босхо туох да хамнаһа суох улэлииллэрэ. Улуус кулубатын солбуйааччы быыбарынай икки кулуба, биир улуус улахан суруксута уонна икки быыбарынай суруксуттар улуус быраабатыгар улэлииллэрэ. Боотурускай улуус киин нэһилиэгинэн төруттэниэҕиттэн ыла III Хатылы (Аччаҕар-Түөйэ) нэһилиэгэ буолбута. Онтон улуус кулубата буолбут Оруоһуттар улуус киинин бэйэлэригэр чугас оҥороору Чөркөөххө көһөрбүттэрэ. Онтон тиһэҕэр Чурапчы нэһилиэгин таланнар улуус киинэ Чурапчы буолбута. Кэнники улуус улаатан дьоно-сэргэтэ элбээн барар. XIХ үйэ ортотуттан саҕалаан үөрэх кыһалара, балыыһа, элбэх таҥара дьиэлэрэ тутуллаллар. Улуус дьоно элбээн нэһилиэктэр арахсыылара буолар. Холобур, биир улахан Хатылы нэһилиэгэ арахсан тус-туспа биэс Хатылылар тахсаллар. Оннук элбэх нэһилиэктэр арахсаннар улууһу экономическай өттүнэн салайар ыарахаттары үөскэтэр, нэһилиэктэр бэйэ-бэйэлэриттэн ыраахтара, суол-иис суоҕа эбиитин улуус баайдара кулуба дуоһунаһыгар бэртэрин былдьаһыытыттан сылтаан ахсынньы ый 12 күнүгэр 1911 сыллаахха Боотурусскай соҕуруу өттунэн Амма улууһа арахсан барар. Икки сылынан тохсунньу ый 1 күнүгэр 1913 сыллаахха Боотурусскай хоту өттүнэн Таатта улууһа арахсан барар. Кулубаларынан Аммаҕа Федор Новиков, Тааттаҕа Иван Елисеевич Кулаковскай, Боотурусскайга Михаил Шеломов буолаллар. Бүтүн улахан улууһу араарыы түмүгэр Боотурусскай улуус ортото эрэ хаалбыта (Чурапчы), нэһилиэнньэтэ уонунан бүк аҕыйаабыта. Ол да буоллар улуус инникитин сайдан испитэ. Олунньуга 1917 сыллаахха ыраахтааҕыны сууллараннар Гражданскай сэрии саҕаланар. Боотурусскай улуус хардары-таары үрүҥ, кыһыл былааһыгар киирэр. 1922 сыллаахха кулун тутар ыйга Коробейников Михаил Яковлевич диэн үрүҥ эпиһиэрэ кэлэн кыһыллар былаастарын суулларан "Временное якутское областное народное управление" диэни олохтоон Чурапчыны киин сиринэн оҥорор. Муус устарга ол былааһа сууллан кыһыллар былаастара букатыннаахтык олохтонор. 1926-1930 cc. улуус урукку баайдарын, тойотторун кулаактыыллар. Кулун тутар 25 күнүгэр 1930 сыллаахха Боотурусскай улууһу Чурапчы районугар уларыталлар. Урукку олус дириҥ историялаах Саха сирин биир сүдү улахан кырдьаҕас улууһа Боотурусскай улуус аата Саха сирин улуустарыттан сүппүтэ. Ол оннугар саҥа историяны саҕалаан Чурапчы улууһа буолбута.....
Аҕа дойду Улуу сэриитин саҕанааҕы түбэлтэлэрПравить
Чурапчы 41 холкуоһун Аҕа дойду Улуу сэриитин саҕана хоту улуустарга балыктааhыҥҥа көhөрбүттэрэ. Ол көһөрүү улахан толкуйа суох ыытытыллыбытын түмүгэр элбэх киhи хоргуйан, тоҥон, сыстыганнаах ыарыылартан өлбүтэ.
Улуус биллиилээх дьоноПравить
Яковлев Семен Степанович-Эрилик Эристиин(1892-1942) - суруйааччы, революционнай деятель.
Новгородов Семен Андреевич (1892-1924) - саха суругун - бичигин төрүттээччитэ.
Субурусскай Николай Дмитриевич - Уот Субуурускай (1896-1950) - гражданскай сэрии кыттыылааҕа, политическай деятель, Саха АССР центральнай исполнительнай комитетын бэрэссэдээтэлин солбуйааччыта, Саха АССР доруобуйа харыстабылын народнай комиссара.
Коркин Дмитрий Петрович (1928-1984) - саха улуу тренера, СССР, РСФСР, Саха АССР үтүөлээх тренерэ, Саха АССР оскуолатын үтүөлээх учуутала.
Мунхалов Афанасий Петрович (1935-2014) Российскай Федерация норуодунай худуоhунньуга, Саха АССР П. А. Ойуунускай аатынан государственнай бириэмийэтин бастакы лауреата, Саха Республикатын бочуоттаах гражданина.
Лыткина Анастасия Петровна (1927-1989) - сахаттан бастакы үөрэхтээх ырыаhыт, РСФСР уонна Саха АССР үтүөлээх артыыhа.
Слепцов Марк Дмитриевич (28.11.1914—16.06.1989) — Саха АССР норуодунай артыыһа, РСФСР норуодунай артыыһа.
Соловьев Василий Сергеевич — Болот Боотур (15.04.1915—24.05.1993), саха норуодунай суруйааччыта, Саха Республикатын П. А. Ойуунускай аатынан государственнай бириэмийэтин лауреата, поэт.
Решетников Петр Михайлович (11.06.1915—09.09.1960) — Саха норуодунай артыыһа, РСФСР норуодунай артыыһа.
Василий Семенович Яковлев — Далан (01.04.1928—27.11.1996) — саха норуодунай суруйааччыта, Саха Республикатын П. А. Ойуунускай аатынан государственнай бириэмийэтин лауреата, педагогика билимнэрин кандидата.
Попов Семен Андреевич - Тумат (1944) - Саха норуодунай суруйааччыта, Саха Республикатын П. А. Ойуунускай аатынан государственнай бириэмийэтин лауреата.
Константинов Роман Иннокентьевич (1896-1994) - Сахаттан бастакы Социалистическай Үлэ Геройа, икки Ленин уордьанын кавалера.
Новгородова Екатерина Иннокентьевна (13.04.1929) — агроном, Социалистическай Үлэ Геройа.
Кладкин Василий Михайлович (1931-2003) - Социалистическай Үлэ Геройа.
Протодьяконов Гавриил Дмитриевич (1911-1974) - а5а дойду улуу сэриитин кыттыылаа5а, уhулуччулаах артиллерист, советскай союз геройугар түhэриллибитэ.
Флегонтов Семен Дмитриевич - а5а дойду улуу сэриитин кыттыылаа5а, 5 бойобуой уордьан кавалера.
Гоголев Василий Николаевич (1957)— саха биллиилээх тустууга, СССР спордун үтүөлээх маастара.
Пинигин Павел Павлович (1953) - тустууга олимпийскай чемпион, аан дойду үс төгүллээх чемпиона, СССР спордун үтүөлээх маастара, Украинскай АССР үтүөлээх тренера.
Борисов Егор Афанасьевич (1954) - государственнай уонна политическай деятель, Саха Республикатын Ил Дархана, Саха Республикатын тустууга федерациятын президенэ.
Илларионов Афанасий Петрович (1942-1997) - Саха Республикатын (Ил Түмэн) государственнай мунньа5ын представителларын палататын 1-кы бэрэссэдээтэлэ, Саха Республикатын үтүөлээх юриhа.
Башарин Георгий Прокопьевич (1912-1992) -уhулуччулаах учуонай, уопсастыбаннай деятель, сахаттан бастакы история билимин дуоктора, профессор, РСФСР уонна Саха АССР наукатын үтүөлээх деятелэ.
Красильников Дмитрий Данилович (1920-1985) - физика билимин дуоктара, Саха АССР наукатын үтүөлээх деятелэ, Ленин аатынан СССР государственнай бириэмийэтин лауреата.
Коркина Евдокия Иннокентьевна (1917-2009) - тыл билимин дуоктара, профессор, Саха дьахталларыттан бастакы учуонай, РСФСР наукатын үтүөлээх деятелэ.
Попов Борис Николаевич (1938-2010) - философия билимин дуоктара, профессор, Саха государственнай университетыгар культурология кафедратын төрүттээччитэ, Саха Республикатын наукатын үтүөлээх деятелэ, СР билимңэ уонна техника5а государственнай бириэмийэтин лауреата.
Сивцев Иван Степанович (1944) - Саха Республикатын норуотун хаһаайыстыбатын үтүөлээх үлэһитэ, Чурапчы улууһун бочуоттаах олохтооҕо, Чурапчы улууһун бастакы баһылыга.
Посельская Наталья Семёновна (1946-2011) - балерина, хореографическай училище төрүттээччитэ уонна бастакы директора, Российскай Федерация уонна Саха Республикатын культуратын үтүөлээх үлэhитэ, Саха Республикатын П. А. Ойуунускай аатынан государственнай бириэмийэ лауреата.
Гуляев Михаил Дмитриевич (1956) - Саха Республикатын спортка миниистирэ (2003-2016), Российскай Федерация уонна Саха Республикатын физическай культуратын үтүөлээх үлэhитэ, Чурапчытааҕы физическай культура уонна спорт үнүстүүтүн төрүттээччитэ уонна бастакы ректора.
Шадрин Алексей Алексеевич (1929-2011) - Саха Республикатын норуот хаhаайыстыбатын үтүөлээх үлэhитэ, Саха Республикатын бочуоттаах гражданина, 1997-2002с.с. Чурапчы улууhун дьаhалтатын баhылыга.
Колесов Гаврил Гаврильевич (1979) - дуобаччыт, международнай таhымнаах гроссмейстер, СР физическай культуратын үтүөлээх үлэhитэ.
Федотов Александр Иванович (1967-2012) - Республикатааҕы инвестиционнай компания генеральнай директора, Саха Республикатын боксаҕа федерациятын президенэ, Саха Республикатын норуот хаhаайыстыбатын үтүөлээх үлэhитэ, Российскай Федерация бочуоттаах тутааччыта.
Харайбатова Ольга Михайловна - Российскай Федерация уонна Саха Республикатын культуратын үтүөлээх үлэhитэ.
Игнатьева Яна Викторовна - Өксөкүлээх Өлөксөй аатынан норуоттар доҕордоhууларын киинин генеральнай директора, Саха Республикатын культуратын үтүөлээх үлэhитэ.
Керемясов Валерий Петрович (1957-2016) - Саха Республикатын үтүөлээх тренерэ, Российскай Федерация физическай культууратын үтүөлээъ үлэһитэ, СССР спордун маастара.
Үөрэх кыһалараПравить
Сүрүн ыстатыйа: Чурапчы улууһун үөрэх тэрилтэлэрэ
Орто оскуолалар
Чурапчы улууhун гимназията
Чурапчы республиканскай спортивнай орто интернат оскуолата
Орто анал үөрэх кыһалара
Одьулууннааҕы лицей-оскуола
Үрдүк үөрэх кыһалара
Чурапчы политехническай коллеһа
Чурапчы физическай культура уонна спордун института — Россияҕа тыа сиригэр бастакы үрдүк үөрэх кыһата — http://www.chifkis.ru/
СигэлэрПравить
ЫйынньыктарПравить
http://www.sitc.ru/monitoring/churapcha/index.shtml
[[Билэ:|50px|Чурапчы улууһа]] Бу Чурапчы улууһугар сыһыаннаах сиппэтэх ыстатыйа. Көннөрөн уонна эбэн көмөлөһүөххүн сөп.
Саха Сирин улуустара
Куораттааҕы уокуруктар: Дьокуускай | Жатай
Улуустар: Абый улууһа | Алдан улууһа | Аллайыаха улууһа | Аллараа Халыма улууһа | Амма улууһа | Анаабыр улууһа | Булуҥ улууһа | Бүлүү улууһа | Горнай улууһа | Кэбээйи улууһа | Ленскэй улууһа | Мирнэй улууһа | Муома улууһа | Мэҥэ-Хаҥалас улууһа | Нам улууһа | Нүөрүҥгүрү улууһа | Ньурба улууһа | Орто Халыма улууһа | Өймөкөөн улууһа | Өлөөн улууһа | Өлүөхүмэ улууһа | Сунтаар улууһа | Таатта улууһа | Томпо улууһа | Усуйаана улууһа | Уус-Алдан улууһа | Уус-Маайа улууһа | Үөһээ Бүлүү улууһа | Үөһээ Дьааҥы улууһа | Үөһээ Халыма улууһа | Хаҥалас улууһа | Чурапчы улууһа | Эбээн-Бытантай улууһа| Эдьигээн улууһа
|
oscar
|
Бэһэҕээ, алтынньы ый 27 күнүгэр 3-с саас оскуолата бу дьыллааҕы бастакы чуорааны тыаһатар үөрүүлээх тэрээһинин “Олоҥхо дьиэтэ”этнокультурнай киини кытта ыытта. Биһиги улууска 3 саас оскуолата 2012 сыллаахха тэриллибитэ. Онон быйыл 10 дьылларын үлэлиллэр. Үөрүүлээх тэрээһиҥҥэ Мүрү, Хоро, Чэриктэй, 2 Лөгөй нэһилиэктэрин оскуолалара кыттыыны ыллылар. Оскуола 10 сыл үөрэммит выпускниктара чугдаарар чуорааны тыаһатан кыһыл дорожканан киирдилэр. 3 саас оскуолатын үөрэнээччилэрин улуус баһылыга Алексей Федотов, Мүрү нэһилиэгин баһылыга Василий Аммосов, улуустааҕы ветеран сэбиэтин бэрэссэдээтэлэ Олег Федоров эҕэрдэлээтилэр. Саха Республикатын норуоттарын 8 спортивнай оонньууларын аһыллыытыгар уонна “Маастардар дэриэбинэлэрэ” быыстапкаҕа көхтөөх кыттыыны ылбыт дьоммутугар тэрийэр дирекция аатыттан эҕэрдэ суруктары туттардыбыт.Уус Алдан гербатын “Айар иис” салайааччыта Галина Охлопкова кыбытан тигиинэн оҥорбутун улуус баһылыгар үөрүүлээх быһыыга туттарда. Мобилизованнай саллааттарга анааллаах үтүө дьыла акциятыгар кыттаннар харысхал бэлиэлэри туттардылар. Ырыанан Лидия Петрова, Иван Карпов, Василий Петров, Ньургуйаана Никитина, саксафон иэйиилээх тыаһынан Павел Охлопков киэргэттилэр. Көрсүһүүнү Валентина Шадрина иилээн-саҕалаан ыытта. Тэрээһин сомоҕолуур оһуохайынан түмүктэннэ.
Поделиться
Печать
WhatsApp
Instagram
Facebook
Похожее
Версия для слабовидящих
Translate
Полезные ссылки
Время работы
Пн: 09:00-18:00
Вт: 09:00-18:00
Ср: 09:00-18:00
Чт: 09:00-18:00
Пт: 09:00-18:00
Обед: 13:00-14:00
Сб-вск: Закрыто
Политика конфиденциальности и использования файлов сookie: Этот сайт использует файлы cookie. Продолжая пользоваться этим сайтом, вы соглашаетесь с их использованием.
Дополнительную информацию, в том числе об управлении файлами cookie, можно найти здесь: Политика использования файлов cookie
|
oscar
|
Руналар — былыргы Германия биис-уустара туттубут, I-II үйэттэн XII үйэҕэ диэри Дания, Швеция уонна Норвегия сирдэригэр туттуллубут, X—XIII үйэлэргэ Исландияҕа уонна Гренландияҕа, онтон Швеция Даларнатыгар XIX үйэҕэ диэри туттуллубут сурук-бичик. Былыргы түүрдэр, венгрдар уонна булгардар алпаабыттарын бэлиэлэрэ эмиэ уһуктаах быһыылаахтар, рууналарга маарынныыллар, онон бу суругу-бичиги эмиэ рууна диэн ааттыыллар.
Руна диэн тыл бэйэтэ «кистэлэҥ» , «сибигинэйэн саҥарыы», «сибигинэйии» диэн өйдөбүллээх. Тыл этимологията билигин даҕаны бу тыл өйдөбүлүн уонна бэлиэлэрин саарбахтыыр эбит. Үгүс чинчийээччилэр руналар туохха туттуллалларын маннык диэн саарбахтыыллар: "практическай ис хоһоонноох эрэ буоллахтара дуу, эбэтэр сакральнай суолталаах суоллаах- иистээх буоллахтара дуу", дииллэр. Руналары тааска, тимиргэ, маска уонна уҥуохтарга кыһан оҥороллор; кинилэр Хотугу Европа дойдуларыгар христианствоны ылыммыттарын кэннэ латиницанан туттар буолбуттара. «Руналар» диэн термин бэйэтэ былыргы силистээх-мутуктаах. Барыта 5000- кэ руническай суруктаах, олортон улахан аҥара Швецияҕа булуллубут. Ону таһынан орто үйэтээҕи Европаҕа руническэй халандаар баар буола сылдьыбытатус-туспа сытыы быһыылаахтар, үрдүк уонна синньигэс оҥоһуктаахтар.
Ис хоһооно
1 Руна өйдөбүллэрэ
2 Руна көрүҥнэрэ
3 Саҥа руналар
4 Эргитиллибит руналар
5 Рууналар Юникодка
5.1 Руническай символлар таблицалара Юникодка
6 Алпабыыт үс көлүөнэҕэ арахсар
7 Руническай суруктары ханна булуохха сөбүй?
8 Быһаарыылар
Руна өйдөбүллэрэ[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
Руна икки өйдөбүллээх. Үгэс уонна култуура чинчийээччилэрэ бу былыргы алпабыыт сурукка эрэ олоҕуран суруйуу, судургута суох сүҥкэн суолталаах эбит дииллэр. История уус-уран пааматынньыктара булуллубут бэлиэлэрэ ураты дьүөрэлии быһыллыбыттарын туоһулууллар. Таастар дьоһуннаах дьон туһунан өйдөбүнньүк туруорбуттар, ол дьон ааттарын быһан, эҥкилэ суох хорсун быһыыларын туһунан сибидиэнньэ биэрбиттэр. «Рунаны өйдөөбөт, сатаан быһаарсыбат киһи кыһыа суохтаах», диэн былыргы тиэкискэ суруллубут «Речи Высокого». Былыргы Скандинавия олохтоохторо бу бэлиэлэргэ улахан ытыктабыллаахтык сыһыаннаһаллара уонна сакральнай өйдөбүллэри оҥороллоро. Иккис өйдөбүлэ: билииҥҥи чараас эйгэни үөрэтии барыта былыргыттан кэлбит өйдөбүл буолар дииллэр. Хас биирдии киһи бэйэтэ билэр ханнык өйдөбүлү тутуһарын.
Руна көрүҥнэрэ[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
Скандинавскай-скандинавскай уонна германскай руналар төрүттэринэн 24 бэлиэлээх улахан футарк буолар. Бу германскай племялар былыр туттубут алпабыыттара буолар. Итини таһынан өссө 16 руналаах кыра футарк баар эбит, ону олоххо-дьаһахха тутталлар. Славянскай-славянскай руническай сурук-бичик суох этэ. Ол да буоллар, кинилэр толкуйдаан көрбүттэрэ буоллар. Ону аан бастаан историк уонна суруйааччы Антон Платонов суруйбута. Бу руническай символлар Скандинавия футаркатын былыргы тылынан, славянскай тылы тилиннэрии тыыныгар тутталлар. Арийскай- арманическай футарк III Рейх кэмигэр оҥоһуллубут. Бу классическай скандинавскай футарка майгынныыр эбит, ол эрэн сорох өйдөбүллэрин уларытан биэрбиттэр. Венгерскай-руническэй бэлиэлэргэ майгынныыллар, ол эрээри туох даҕаны сибээстэрэ суох эбит. Исландскай- чинчийээччи Леонид Кораблев көмөтүнэн, бу сотуртааҕыта саҥардыы биллибиттэр. Футарк икки чааска арахсар:хара уонна үрүҥ эрээккэ. Үрүҥ-үтүө, сырдык дьыалаҕа, хара-куһаҕан дьыалаҕа. Хара руналар киһиэхэ улахан куттталы аҕалыахтарын сөп. Түүрдээҕи- Таһыттан көрдөххө, германскай курдук эрээри, олох атын тылга — былыргы түүр тылларыгар майгынныыллар. Кэнники кэмҥэ руна араас көрүҥэ үөскүүр. Сорох практика кинилэри туһанар уонна туһанар практическай туһаны булалларын бигэргэтэр.
Саҥа руналар[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
Саҥа руналары арассыыйа учуонайа Василий Павлович Гоч 1998 сыллаахха оҥорбут. Ааптар бу бэлиэлэри «со творчество» диэн ааттыыр. Ол аата оҥоһуллубатахтар, «арыллыбыттар» эбит, 1998 сыллаахха, Крымҥа. 37 саҥа руна классическай футаркаттан уратыта, 32- һэ саҥа руналаах Эльорсибо диэн алпабыыт үөскэтиллэр. В.П.Гоч этэринэн, саҥа кэм кэлбит, ол иһин урукку бэлиэлэр үлэлээбэттэр, ити саҥаны оҥорууга аҕалбыта диир. Кини уруккумкэми түһүү кэмэ диэн ааттыыр. П.В.Гоч систиэмэтэ балай да уустук. Айааччы этэринэн, кини системата киһи нейроннай систематыгар сабыдыаллыыр уонна кини үрдүк духовнай самосознаниетын сайыннарар. Онон саҥа руналар киһи олоҕор улахан сабыдыаллаахтар. Руналар дьайыылара Ааспыт үйэ устатыгар руналар дьайыылара уларыйбат: билигин кинилэр былыр скандинавтар оҥороллорун курдук тутталлар. Кырдьык, аныгы киһи руна хайдах көмөлөһүөн сөбүн уонна ол кэм олоххо киириитин кытта ыкса сибээстээх буоллаҕа. Рун дьайыыта кинилэр дьүһүннэригэр сытар: кинилэр ханнык да саҥа хаачыстыбалар баалларын предмеккэ биллэрэллэр. Руналары анал сакральнай формулаларга уонна уруһуйдарга холбуохха сөп. Хотугу магия туһунан документальнай кэрэһиттэрэ олох бары түгэннэригэр улаханы кэрэһилииллэр. Кинилэр туһааннаах усулуобуйаны тутуһан үлэлээтилэр. Кэнники кэмҥэ руническай энергиялаах манипуляция, бэйэ гальдравтарын уонна да атын практикаларын ырытыы, атын үгэстэргэ тирэҕирии баар буолла.
Эргитиллибит руналар[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
Эргитиллибит руна өйдөбүлүн билгэлииргэ туһаналлар. Быраабыла быһыытынан, рунаны эргитии суолтата утарыта эбэтэр куһаҕан өттүгэр уларыйар. Магияҕа арыттаһыыны сэдэхтик туһаналлар эрээри, сыал-сорук эмиэ оннук буолуоҕа: атын бэлиэлэр дьайыыларын оннунан хаалларарга. Ону таһынан эргитэр-урбатар кыаҕа суох символлар бааллар: ханнык баҕарар балаһыанньаҕа биирдик көрөллөр.
Рууналар Юникодка[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
{{{1}}}
16A0 ᚠ fehu feoh fe f 16B0 ᚰ on 16C0 ᛀ dotted-n 16D0 ᛐ short-twig-tyr t 16E0 ᛠ ear
16A1 ᚡ v 16B1 ᚱ raido rad reid r 16C1 ᛁ isaz is iss i 16D1 ᛑ d 16E1 ᛡ ior
16A2 ᚢ uruz ur u 16B2 ᚲ kauna 16C2 ᛂ e 16D2 ᛒ berkanan beorc bjarkan b 16E2 ᛢ cweorth
16A3 ᚣ yr 16B3 ᚳ cen 16C3 ᛃ jeran j 16D3 ᛓ short-twig-bjarkan b 16E3 ᛣ calc
16A4 ᚤ y 16B4 ᚴ kaun k 16C4 ᛄ ger 16D4 ᛔ dotted-p 16E4 ᛤ cealc
16A5 ᚥ w 16B5 ᚵ g 16C5 ᛅ long-branch-ar ae 16D5 ᛕ open-p 16E5 ᛥ stan
16A6 ᚦ thurisaz thurs thorn 16B6 ᚶ eng 16C6 ᛆ short-twig-ar a 16D6 ᛖ ehwaz eh e 16E6 ᛦ long-branch-yr
16A7 ᚧ eth 16B7 ᚷ gebo gyfu g 16C7 ᛇ iwaz eoh 16D7 ᛗ mannaz man m 16E7 ᛧ short-twig-yr
16A8 ᚨ ansuz a 16B8 ᚸ gar 16C8 ᛈ pertho peorth p 16D8 ᛘ long-branch-madr m 16E8 ᛨ Icelandic-yr
16A9 ᚩ os o 16B9 ᚹ wunjo wynn w 16C9 ᛉ algiz eolhx 16D9 ᛙ short-twig-madr m 16E9 ᛩ q
16AA ᚪ ac a 16BA ᚺ haglaz h 16CA ᛊ sowilo s 16DA ᛚ laukaz lagu logr l 16EA ᛪ x
16AB ᚫ aesc 16BB ᚻ haegl h 16CB ᛋ sigel long-branch-sol s 16DB ᛛ dotted-l 16EB ᛫ single punctuation
16AC ᚬ long-branch-oss o 16BC ᚼ long-branch-hagall h 16CC ᛌ short-twig-sol s 16DC ᛜ ingwaz 16EC ᛬ multiple punctuation
16AD ᚭ short-twig-oss o 16BD ᚽ short-twig-hagall h 16CD ᛍ c 16DD ᛝ ing 16ED ᛭ cross punctuation
16AE ᚮ o 16BE ᚾ naudiz nyd naud n 16CE ᛎ z 16DE ᛞ dagaz daeg d 16EE ᛮ arlaug symbol
16AF ᚯ oe 16BF ᚿ short-twig-naud n 16CF ᛏ tiwaz tir tyr t 16DF ᛟ othalan ethel o 16EF ᛯ tvimadur symbol
16F0 ᛰ belgthor symbol
Руническай символлар таблицалара Юникодка[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
{{{1}}}
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 A B C D E F
16A0 ᚠ ᚡ ᚢ ᚣ ᚤ ᚥ ᚦ ᚧ ᚨ ᚩ ᚪ ᚫ ᚬ ᚭ ᚮ ᚯ
16B0 ᚰ ᚱ ᚲ ᚳ ᚴ ᚵ ᚶ ᚷ ᚸ ᚹ ᚺ ᚻ ᚼ ᚽ ᚾ ᚿ
16C0 ᛀ ᛁ ᛂ ᛃ ᛄ ᛅ ᛆ ᛇ ᛈ ᛉ ᛊ ᛋ ᛌ ᛍ ᛎ ᛏ
16D0 ᛐ ᛑ ᛒ ᛓ ᛔ ᛕ ᛖ ᛗ ᛘ ᛙ ᛚ ᛛ ᛜ ᛝ ᛞ ᛟ
16E0 ᛠ ᛡ ᛢ ᛣ ᛤ ᛥ ᛦ ᛧ ᛨ ᛩ ᛪ ᛫ ᛬ ᛭ ᛮ ᛯ
16F0 ᛰ ᛱ ᛲ ᛳ ᛴ ᛵ ᛶ ᛷ ᛸ
Алпабыыт үс көлүөнэҕэ арахсар[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
Алфавит делился на три рода (исл. Ættir «эттир», норв. Ætt «атт»); в каждом имеется по 8 рун. В первый эттир входили руны f, u, þ, a, r, k, g, w. Во второй — h, n, i, j, é (ih-wh), p, R (z), s. В третий эттир входили руны t, b, e, m, l, ŋ, d, o[1][2][3].
Каждая руна имела своё название. Первоначальные названия рун не сохранились, но существуют реконструкции, например:
Руна
Аата
Тылбааһа
Транскрипция
1 эттир
Fehu «скот, имущество» f, v
Uruz «зубр» u
Þurisaz «шип» θ
Ansuz «бог» a
Raidu «путь» r
Kauna «факел» k
Gebu «дар» g, γ
Wunju «радость» w
2 эттир
Hagalaz «град» h
Naudiz «нужда» n
Isaz «лёд» i
Jara «год, урожай» j
Iwaz «тис» é (ih-wh)
Perþu «кладезь памяти» p
Algiz «лось» -R (-z)
или Sowilu «солнце» s
3 эттир
Tiwaz «Тюр» t
Berkana «берёза» b
Ehwaz «лошадь» e
Mannaz «человек» m
Laguz «озеро» l
Iŋwaz «Ингви» ŋ
Dagaz «день» d, ð
Oþila «наследие» o
Руническай суруктары ханна булуохха сөбүй?[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
Руналары германецтар олорбут сирдэрин, ордук скандинавтар олорбут сирдэриттэн булуохха сөп. Археологтар сыл аайы рунологтарга үөрэтэллэр — ол курдук руническай суруктары чинчийээччилэр — уонна саҥа булумньулар диэн ааттаналлар. Былыргы улахан суруктар Германия хоту, Ютландия арыытыгар уонна Скандинавияҕа, онтон Европаҕа Герман омуктарын кытары тарҕанан, аныгы Украинаҕа уонна Босния территориятыгар тиийэ тарҕаналлар. Британ арыыларыгар уонна Фрландияҕа (билиҥҥи Недерланды) V- XI үйэлэргэ англосаксон эбэтэр англо-фриз руналара диэн руническай сурук вариана туттуллубута. Футарка бу көрүҥэ былыргы английскай уонна былыргы дьылларга бэйэлэрин икки ардыларыгар чугастык иһиллэр дорҕооннору толору туһанан бэриллибитэ. Руналар саамай киэҥник тарҕаммыт тииптэрэ-былыргы Скандинавия тылын суруйарга аналлаах IX үйэлэргэ үөскээбитэ. Манна даҕатан эттэххэ, кыра руналар суруктарыттан ордук Скандинавия арыытыгар уонна Данияҕа суруллубуттар. Викингалар балюстрадтарыгар уонна константининополь Соборугар уонна Сибэтиэй София Соборугар уонна Афин чугаһыгар Пирей гавань чугаһыгар турар мраморнай хахайга хаалларбыттара. Бүгүҥҥү күҥҥэ алта тыһыынча биллэр руническай суруктартан улахан аҥаара өлбүт руническай таастарга — стеллаларга быһыллыбыт. Руническай таастарга суруктар бары сакаасчыттар ааттарын суругунан ааҕыллан саҕаланаллар, ол кэнниттэн өлбүт уонна кини аймахтара сакаасчыты кытары сибээстээхтэр.
Түмүктээн эттэххэ, 2000-с сылларга тахсыбыт ытык бэлиэлэр ураты көстүүлэрин: Александр Асов суруйбут бэлиэтэ уонна руна бэлиэлэрэ. Былыргы уус-уран айымньыны хомуйааччылар, муудараһы, билиини араҥаччылааччылар диэн ааттыыллара. Славянскай үгэһи Асов өйдүүрүнэн: Славянскай сиэри-туому, Славяно-Ариийскай Ведтэрин кытта ситимниир, оттон руна таҥаралар тылларын ааттыыр.
Быһаарыылар[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
↑ Цитата сыыһата: Сыыһа <ref> тиэк (тег); rp диэн хос быһаарыыларга аналлаах тиэкис суох
↑ Цитата сыыһата: Сыыһа <ref> тиэк (тег); dd диэн хос быһаарыыларга аналлаах тиэкис суох
↑ Цитата сыыһата: Сыыһа <ref> тиэк (тег); pmz диэн хос быһаарыыларга аналлаах тиэкис суох
Төрдө — «https://sah.wikipedia.org/w/index.php?title=Руналар&oldid=372355»
Категория:
Страницы с ошибками в примечаниях
Навигация
Тус бэйэ туттар тэриллэрэ
Ааккын эппэтиҥ
Ырытыы
Суруйуу тиһилигэ
Бэлиэтэнии
Киир
Аат даллара
Ыстатыйа
Ырытыы
саха тыла
Көрүү
Ааҕыы
Уларыт
Биики-тиэкиһи уларыт
Устуоруйатын көрүү
Эбии
Навигация
Сүрүн сирэй
Рубрикалар
А - Я
Бастыҥ ыстатыйалар
Түбэспиччэ сирэй
Туох буола турара
Тэриллэр
Бикипиэдьийэ:Түмсүү сирэ
Кэпсэтэр сир
Кэнники уларытыылар
Саҥа ыстатыйалар
Көмө
Бу сири өйөө
Сэп-сэбиргэл
Манна сигэнэллэр
Сигэнэр уларытыылар
Билэни угуу
Анал сирэйдэр
Куруук баар сигэ
Сирэй туһунан
Сирэйи цитируйдааһын
Викиданные кэрискэ
Бэчээт/Экспорт
Кинигэни айарга
Маннык PDF киллэр
Бэчээттииргэ аналлаах барыл
Атын бырайыактарга
Викисклад
Атын омук тылынан
Afrikaans
Alemannisch
Ænglisc
العربية
Asturianu
Azərbaycanca
Башҡортса
Boarisch
Беларуская
Български
Brezhoneg
Bosanski
Català
Čeština
Чӑвашла
Dansk
Deutsch
Zazaki
Ελληνικά
English
Esperanto
Español
Eesti
Euskara
فارسی
Suomi
Føroyskt
Français
Nordfriisk
Frysk
Galego
𐌲𐌿𐍄𐌹𐍃𐌺
Gaelg
עברית
हिन्दी
Hrvatski
Magyar
Հայերեն
Bahasa Indonesia
Ido
Íslenska
Italiano
日本語
ქართული
Қазақша
한국어
Latina
Lingua Franca Nova
Lietuvių
Latviešu
Македонски
Bahasa Melayu
Nedersaksies
Nederlands
Norsk nynorsk
Norsk bokmål
Occitan
ਪੰਜਾਬੀ
Polski
پنجابی
Português
Română
Русский
Srpskohrvatski / српскохрватски
Simple English
Slovenčina
Slovenščina
Српски / srpski
Seeltersk
Svenska
ไทย
Türkçe
Українська
اردو
Oʻzbekcha/ўзбекча
Tiếng Việt
吴语
中文
粵語
Сигэни уларыт
Бу сирэйи бүтэһигин 03:14 30 Сэтинньи 2021 уларыппыт.
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Бүгүн, ыам ыйын 12 күнүгэр, СӨ Мелодистарын ассоциацията тэриллибитэ 30 сылынан Ырыа күнүн ыытыы туһунан СӨ култуураҕа уонна духуобунай сайдыыга миниистирэ Ю.С. Куприянов 229-ОД №-дээх бирикээһэ таҕыста.
Онно олоҕуран, 2021 сыл ыам ыйын 21 күнүгэр СӨ Мелодистарын ассоциацията тэриллибитэ 30 сылынан Ырыа күнэ онлайн көрүҥүнэн ыытыллыаҕа. Бу күнү үрдүк таһымҥа ыытар сыалтан оробуочай бөлөх тэриллэр. Онно СӨ култуураҕа уонна духуобунай сайдыыга миниистирин бастакы солбуйааччы В.В. Левочкин (салайааччы), СӨ култуураҕа уонна духуобунай сайдыыга министиэристибэтин кылаабынай специалиһа Е.В. Ефимов (координатор), «Өрөспүүбүлүкэтээҕи норуот айымньытын дьиэтин уонна социальнай-культурнай технологиялар» автономнай тэрилтэ дириэктэрэ С.С. Семенов (тэрийээччи) уо.д.а. бааллар.
Тэрээһин чэрчитинэн Саха сирин мелодистарын айымньыларынан улахан видеонан кэнсиэр таҥыллан тахсыахтаах. Онно «Ырыа күнэ» (Х.Горохов тыллара, А.Калининскай-Луҥха муусуката), «Тыыннаахтар умнубат сыллара» (П. Одорусов тыллара, Н. Бойлохов муусуката), «Төрөөбут дойду туһунан ырыа»(А. Тимофеев тыллара, М. Жирков муусуката), «Саргыбыт сайыннын» (К. Уткин тыллара, А. Калининскай-Луҥха муусуката) уо.д.а. уостан түспэт, дьон-норуот сүрэҕэр иҥэн сылдьар айымньылар баар буолуохтара.
Маны сэргэ СӨ Мелодистарын ассоциацията тэриллибитэ 30 сылынан тэриллэр Ырыа күнүн чэрчитинэн А. Калининскай-Луҥха «Саҥа күн» биэриигэ кыттара, СӨ култуураҕа уонна духуобунай сайдыыга министиэристибэтин инстаграм сирэйигэр Ырыа күнүнэн өрөспүүбүлүкэ салалтата, муниципальнай тэриллиилэр, Саха сирин уопсастыбаннаһын эҕэрдэлэрэ тахсара былааннанар. Итини таһынан СӨ култуураҕа уонна духуобунай сайдыыга министиэристибэтин ютуб ханаалыгар Эстрада театрын, Опера уонна балет театрын, Судаарыстыбаннай филармония, «Туймаада» ансаамбыл бырааһынньыктааҕы бырагыраамалара тахсыаҕа.
«Саха» НКИХ ханаалыгар искусство маастардарын уонна өрөспүүбүлүкэ самодеятельнай кэлэктииптэрин кэнсиэртэрэ көстүөҕэ.
Сонуннар
24.11.2022 | 11:00
Саха сирин бастыҥ IT-бырайыактара
23.11.2022 | 17:30
Олоҕун науканы кытта ситимнээн
23.11.2022 | 17:00
Үс игирэ төрөөтө
23.11.2022 | 16:30
Куорат учууталларыгар — саҥа бириэмийэ
23.11.2022 | 16:00
Саамай кэрэ сүөһүнү таллылар
23.11.2022 | 15:56
«Үтүө санаа харыйата» оҕолор баҕа санааларын толорор
23.11.2022 | 15:00
Дьикти быыстапканы көтүтүмэҥ
23.11.2022 | 14:00
Нолуоккун төлөө — холкутук утуй!
23.11.2022 | 13:00
Кыһыҥҥы суоллар аһыллар болдьохторо билиннэ
23.11.2022 | 12:00
Саҥа дьылы — иэһэ суох
23.11.2022 | 11:00
Ыккытын босхо ыытымаҥ
23.11.2022 | 10:00
Дьоҥҥут аатын үйэтитиҥ
23.11.2022 | 09:00
Онлайн төлүөҥ — бириис сүүйүөҥ
23.11.2022 | 08:00
Сийиэскэ 500-тэн тахса дэлэгээт кытынна
20.11.2022 | 09:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 21-27 күннэригэр
19.11.2022 | 16:00
Эҥсиэли хочотугар, Максим Аммосов дойдутугар
18.11.2022 | 09:00
Саҥа саҕахтары арыйан, сонун хайысхалары тутуһан
17.11.2022 | 18:44
Дьиҥ олохтон кэпсээн ааптарын кытта көрсүһүү
17.11.2022 | 18:00
«Мир» каартаҕа региональнай төлөбүрдэри ыытыахтара
17.11.2022 | 17:30
Тус дааннайдары оҥорууга сөбүлэҥ
Ордук ааҕаллар
Дьон | 19.11.2022 | 18:00
Николай Винокуров: «Дойдубар этэҥҥэ эргиллэн кэллим...»
«Боотур» этэрээт байыастарын ортотугар биһиги биир дойдулаахпыт Алаһыай нэһилиэгиттэн төрүттээх Николай Винокуров баарын истэн, кэпсэтиэхпин баҕардым. Ол эрэн сэһэргэһиибин хайдах-туох саҕалыахпын тобуларбар олус ыарахан этэ. Бу үлэ, үөрэх, сайдыы, тэрээһин туһунан суруйуу, кэпсэтии буолбатах... Бу — олох, дьылҕа, тыын былдьаһыы, өлүү-сүтүү, инники олох иһин охсуһуу туһунан сэһэргэһии. Николай тута хоруйдаабытыгар...
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 20.11.2022 | 11:00
Элэгэнтэй Адамов: «Сиэрдээх өй-санаа төрүт дьарыкка эрэ баар»
Бүгүҥҥү нүөмэргэ Чурапчы улууһун Чакыр нэһилиэгин олохтооҕо Элэгэнтэй Адамовы кытта тыа сирин олоҕун, итэҕэл, уус идэтин, сайдыы, норуот дьылҕатын, кэскилин туһунан сэһэргэстибит. Дьоҕурдаах киһи анаарыыта киэҥэ, этэр тыла оруннааҕа сөхтөрдө.
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Социалистическай Үлэ Геройа, III ыҥырыыга Саха АССР Үрдүкү Сэбиэтин депутата, Саха АССР Норуотун хаһаайыстыбатын үтүөлээх үлэһитэ, Амма улууһун Бочуоттаах олохтооҕо, «ХХ үйэ чулуу киһитин» Анна Михайловна Васильева – Сэбиэт Аана 105 сааһын бэлиэтиибит.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Тохсунньу 23 күнүнээҕи сокуоннайа суох бырачыаска Дьокуускай гордуматын депутата, "Туймаада" хаһыат сүрүн эрэдээктэрэ Адександр ЯКОВЛЕВ тутуллубут. Кини Навальнайы өйүү буолбакка, идэтин сиэринэн информация хомуйа болуоссакка бара сылдьан ...
|
oscar
|
Mazda Motor Corporation (マツダ株式会社 Matsuda Kabushiki-gaisha) диэн Дьоппуон массыына оҥорор компанията. Салалтата — Хиросима. Штаб- квартира Футю бөһүөлэгэр, уезд Аки, Хиросима префектурата, Япония бөһүөлэктэригэр баар. Керуццэ Sumitomo киирэр. 2015 сыллаахха массыынаны оҥорон таһаарыы кээмэйинэн аан дойдуга уон бэһис автобус буолбута.
Fortuna 500 компонеҥҥа холбонор.
Mazda тэрилтэтэ Sumitomo Group киирэр.
История[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
1920 сыллаахха Мохсоҕоллоохтооҕу инвестордар бөлөҕүн кытары боростуой балыксыт, Дзюдзиро Мацуда атыыласпыттара. Тэрилтэ сүрүн бородууксуйатынан пробковой мастан оҥоһуктар буоллулар, компаниялар Toyoyo Cogyo Ltd диэн ааттаннылар. онтон 1921 сыллаахха мацнайгы Президент буолбута. 1920- с сылларга тэрилтэ ырыынакка улахан биһирэбили ылбатах мотоцикл хас да пробнай партиялары таһаарбыта, сүрүн бородууксуйатынан массыына оҥорор оборудованиета буолбута.
1930 с. Мотоциклтан биирдэстэрэ («Cogyo» — «пробка» диэн тылтан 1927 с. Куокунуга чочуллан, транспорт туочукатыгар интэриэс үрдээбитин туһунан). 1930- с сылларга компания трициклы таһаарбыта, тас дойдулар холобурдарын элбэххэ үөрэтэн барбыта. 1931 сыллаахха компания аата «Mazda» — Ахур Мазда үрдүкү зорастия таҥаратын аата, концерн төрүттээччитин кытта холбоспута. 1932 с. Кытайга коммерческай трикл экспорга саҕаламмыта. Анал массыына иккис аан дойду сэриитин сылларыгар японскай армияҕа турара.
1948 с.Америка бомбардировкатын кэнниттэн үс көлөһөлөөх таһаҕаһы таһыы тэриллибитэ, концерн директордарын Сэбиэтин председателинэн Тээндзи Мацуда төрүттээччи буолар.
1960 сыллаахха Микролитражнай кэннинээҕи түөрт миэстэлээх Купеҥҥа М360[en]. Биир сыл буолан баран, өссө 1500, онтон 1962-икки- үс уонна түөрт сыҥаах седаннар 360 уонна 600. Кэнники моделлары таһаарыыны баһылыыр немецкэй НСУ производствоҕа уонна рпд үлэтин- хамнаһын РПД эксклюзивнай бырааптаах Феликс Ванкелы кытары дьыалабыай сибээстэргэ көмөлөспүттэр. 1963 сыллаахха Mazda бастакы мотуора киириитэ бэлиэтэммитэ. Массыынаны экспорга саҥа Зеландия университетын атыылааһынтан саҕаламмыта, оттон бу массыына 1967 сыллаахха Европа ырыынагар аан бастаан турбута. Оччотугар производствоҕа РПД, Mazda Cosmo Sosmo компания бастакы серийнай массыыната барбыта. 1970 сыллаахха Mazda итинник тииптээх хамсатааччылардаах 100 000 массыынаны таһаарбыта.
Mazda 787Б, 1991 сыллаахха «Ле- ман " гонкаҕа японскай автобуһу бастакы кыайыыта ситиһиллибитэ.»
1967 сыллаахха Mazda Sazda Sasana rx- 7 диэн спортивнай атыыласпыта, оччоҕуна Япония автобуһун 25% акциялара Концернай Ford Motor (дьиҥэр, 25% акциялар 1979 сыллаахха эрэ атыыламмыттара). Концерт бастакы улахан суолталаах бырайыагынан 1983 сыллаахха Mazda Bongo дьиэ кэргэн буолбута. 1984 сыллаахха концерн официальнай аата Mazda Motorationation диэн уларытыллыбыта. 1989 сыллаахха аан дойду үрдүнэн киэҥник биллибит Mazda MX- 5 родстрадата, онтон 1991 сыллаахха «Ле- Мана» роторнай- поршневай двигателинэн эрэ кыайбыта, Mazda 787Б. 1995 сыллаахха диетчберлинг бастакы көлүөнэтэ Япония концерна 33,4 бырыһыаныгар тиийбитэ.
2007 сыллааҕы көрдөрүүнэн, 21 дойдуга концерн таҥар тэрилтэлэрэ 120- тан тахса судаарыстыбаттан тураллар.
Атырдьах ыйын 30 күнүгэр 2010 сыллаахха Милаҥҥа Буслаев атын дизайнер хайысхатын, саҥа сирэйдэрин билиһиннэрэр концепт- карта Шишин презентацияламмыта. Саҥа фирменнэй стиль Ногодо диэн тылбаас аата «движения движения» диэн тылбаастанар, ол аата кэлин хас да сылга профильнай средство атастаһан турар.
Компания сайаапкатынан, 2019 сылга Электрокардары ыытыыны саҕалыа. Мазда МХ-30.
Быһаарыылар[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
Бу компаниялар уонна тэрилтэтэ туһунан сиппэтэх ыстатыйа. Көннөрөн уонна эбэн биэрэн Бикипиэдьийэҕэ көмөлөһүөххүн сөп.
Төрдө — «https://sah.wikipedia.org/w/index.php?title=Mazda&oldid=376835»
Категориялар:
Дьоппуон компаниялара
Компаниялар & тэрилтэтэ туһунан ситэ илик ыстатыйалар
Компаниялар
Тэрилтэлэр
Навигация
Тус бэйэ туттар тэриллэрэ
Ааккын эппэтиҥ
Ырытыы
Суруйуу тиһилигэ
Бэлиэтэнии
Киир
Аат даллара
Ыстатыйа
Ырытыы
саха тыла
Көрүү
Ааҕыы
Уларыт
Биики-тиэкиһи уларыт
Устуоруйатын көрүү
Эбии
Навигация
Сүрүн сирэй
Рубрикалар
А - Я
Бастыҥ ыстатыйалар
Түбэспиччэ сирэй
Туох буола турара
Тэриллэр
Бикипиэдьийэ:Түмсүү сирэ
Кэпсэтэр сир
Кэнники уларытыылар
Саҥа ыстатыйалар
Көмө
Бу сири өйөө
Сэп-сэбиргэл
Манна сигэнэллэр
Сигэнэр уларытыылар
Билэни угуу
Анал сирэйдэр
Куруук баар сигэ
Сирэй туһунан
Сирэйи цитируйдааһын
Викиданные кэрискэ
Бэчээт/Экспорт
Кинигэни айарга
Маннык PDF киллэр
Бэчээттииргэ аналлаах барыл
Атын бырайыактарга
Викисклад
Атын омук тылынан
Afrikaans
العربية
مصرى
Asturianu
Azərbaycanca
تۆرکجه
Беларуская
Беларуская (тарашкевөца)
Български
বাংলা
Català
کوردی
Čeština
Dansk
Deutsch
Ελληνικά
English
Esperanto
Español
Eesti
Euskara
فارسی
Suomi
Français
Galego
עברית
Hrvatski
Kreyòl ayisyen
Magyar
Հայերեն
Bahasa Indonesia
Ido
Italiano
日本語
ქართული
Qaraqalpaqsha
Қазақша
한국어
Lietuvių
Latviešu
Олык марий
Монгол
Bahasa Melayu
မြန်မာဘာသာ
Nāhuatl
Nederlands
Norsk bokmål
Polski
پنجابی
Português
Română
Русский
Scots
Simple English
Slovenčina
Slovenščina
Soomaaliga
Shqip
Српски / srpski
Svenska
ไทย
Türkçe
Українська
Oʻzbekcha/ўзбекча
Tiếng Việt
吴语
ייִדיש
中文
文言
Bân-lâm-gú
粵語
Сигэни уларыт
Бу сирэйи бүтэһигин 04:44 21 Олунньу 2022 уларыппыт.
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Киинэ — Депутатскай бөһүөлэгэ. Төрүттэммит күнэ-дьыла — 1967 сыл тохсунньу 5 күнэ. Сирин иэнэ — 120,3 тыһ. кв.км. Дьокуускайга диэри ырааҕа: сиринэн — 2068 км; салгынынан — 950 км. 2002 с. биэрэпис көрдөрөрүнэн, олохтоохторун ахсаана: 10,0 тыһ. киһи; ол иһигэр куораттыы тииптээҕэр — 5,9 тыһ.; тыатыгар — 4,1 тыһ. Нэһилиэнньэтэ 1989 с. — 42,9 тыһ. киһи эбит. Национальнай састааба: сахата — 37,6 %; нууччата — 35,4 %; эбээнэ — 10,6 %; эбэҥ-китэ — 0,5 %; юкагира — 0,3; атыттар — 15,6 %.
Улуус Саха сирин хоту өттүгэр Хотугу полярнай эргимтэ кэннигэр тайаан сытар. Сирин ньуура араас: хайалаах уонна дэхси. Хоту өтгө — Дьааҥы-Индигир намтал сирэ, хоту өттө — Силээннээх, Иргичээн сис хайалара.
Тохсунньу ыйга орто температура −32…-40 кыраадыс тымныы, от ыйыгар +4…+17 кыраадыс сылаас. Сыл устата хоту өттүгэр 150—200 мм, соҕуруутугар 250—300 мм сөҥүү түһэр. Бөдөҥ өрүстэрэ — Дьааҥы, Омолой, Чондон уо.д.а. Элбэх күөллээх, ол иһигэр Буустаах баар.
Улууска сиртэн хостонор баайтан кыһыл көмүс, хорҕолдьун, вольфрам, ртуть, сибиньиэс, сыыҥка, бороҥ чох бааллар.
Оройуоҥҥа 10 муниципальнай тэриллии баар.
Усуйаана экономикатыгар сүрүн оруолу промышленность — көмүһү (урут), хорҕолдьуну хостооһун ылар, маны таһынан балык собуота (суох буолбута ыраатта), олохтоох промышленность тэрилтэлэрэ бааллар.
Тыа хаһаайыстыбатыгар сүрүн дьарыктара дьиэ табатын иитиитэ, балыктааһын. Ынах сүөһүтүн көрүү (Силээннээххэ), кырсаны бултааһын (Дьүкэгиир) балай да сайдыбыттар.
Ис хоһооно
1 Демография
2 Администрацияларынан араарыы
3 Быраҕыллыбыт бөһүөлэктэр
4 Биллэр көстөр дьоннор
5 Үөрэҕирии
ДемографияПравить
Биэрэпис ыытыллыбыт сыллырга уонна 2007 сылга нэһилиэнньэ ахсаана Хос быһаарыы: ¹1939, 1959 уонна 1970 сыллааҕы биэрэпискэ Дьааҥы улууһуттан Усуйаанаҕа тиксибит бөһүөлэктэр уонна нэһилиэктэр нэһилиэнньэлэрин сууммалара көрдөрүллүбүт.
2002 сыллааҕы биэрэпис түмүгүнэн омуктар өлүүлэрэ
Администрацияларынан араарыыПравить
Усуйаана улууһун каартата
Улуус иһинээҕитэ
#
Бөһүөлэктэр
уонна нэһилиэктэр
Кииннэрэ
Кыра
сэлиэнньэлэр
Улуус
кииниттэн, км
Почта
индекса
Нэһилиэнньэ
ахсаана
(2007 сыл)
1 Депутатскай бөһүөлэк улуус киинэ 0 3 200
2 Уус Куйга бөһүөлэк 224 1 500
3 Нижнеянскай бөһүөлэк 602 500
4 Хаһаачыйа Хаһаачыйа Кириэс 451 1 506
5 Силээннээх Сайылык Буур хаайбыт 120 921
6 Тумат Тумат 656 534
7 Омолой Хайыр 498 464
8 Усуйаана Усуйаана 486 316
9 Уйаандьы Уйаандьы 60 127
10 Дьүкээгир Дьүкээгир 798 123
Барыта 9 191
Быраҕыллыбыт бөһүөлэктэрПравить
Власово,
Кулар,
Северный,
Энтузиастов,
Тэҥкэли.
Биллэр көстөр дьоннорПравить
Өтүөс кулуба,Дьэргэли,Ильковскай Көстөкүүн Уоһукабыс,Захаров Ньукулай Хабыраллабыс, Дьяконов Владимир Александрович,Федоров Павел Иванович,Михайлов Владимир Николаевич,Дьяконов Сэмэн,Федоров Георгий Николаевич,Горохов Сэмэн Баһылайабыс,Аммосова Матрёна Ивановна,Быканов Прокопий Иннокентьевич,Колесов Ньукулай Саабыс,Ребров Иван Климентьевич,Григорьев Владимир Афанасьевич,Ильковскай Көстөөкүүн Көстөкүүнэбис,Слепцов Софрон Николаевич,Стрижев Петр Михайлович,Полушкин Григорий Николаевич
1930 сыл балаҕан ыйын 14 күнүгэр төрөөбүтэ Горохов Семен Васильевич — саха чулуу кырсаһыта, Социалистическай Үлэ Геройа.
ҮөрэҕирииПравить
Сүрүн ыстатыйа: Усуйаана улууһун үөрэх тэрилтэлэрэ
Саха Сирин улуустара
Куораттааҕы уокуруктар: Дьокуускай | Жатай
Улуустар: Абый улууһа | Алдан улууһа | Аллайыаха улууһа | Аллараа Халыма улууһа | Амма улууһа | Анаабыр улууһа | Булуҥ улууһа | Бүлүү улууһа | Горнай улууһа | Кэбээйи улууһа | Ленскэй улууһа | Мирнэй улууһа | Муома улууһа | Мэҥэ-Хаҥалас улууһа | Нам улууһа | Нүөрүҥгүрү улууһа | Ньурба улууһа | Орто Халыма улууһа | Өймөкөөн улууһа | Өлөөн улууһа | Өлүөхүмэ улууһа | Сунтаар улууһа | Таатта улууһа | Томпо улууһа | Усуйаана улууһа | Уус-Алдан улууһа | Уус-Маайа улууһа | Үөһээ Бүлүү улууһа | Үөһээ Дьааҥы улууһа | Үөһээ Халыма улууһа | Хаҥалас улууһа | Чурапчы улууһа | Эбээн-Бытантай улууһа| Эдьигээн улууһа
|
oscar
|
История хатыланар дииллэр. Улуу убайбыт Өксөкүлээх Өлөксөй "Ойуун түүлэ" поэматын бастакы варианын суруйбута 112 сыл ааста. Ол тухары киһи-аймах сигилитэ, иирсээн-ииригирии төрдө-төбөтө туохтан тахсара уларыйбыт дуо? *** Аҕыс ...
|
oscar
|
Subsets and Splits
No community queries yet
The top public SQL queries from the community will appear here once available.