text
stringlengths 101
190k
| source
stringclasses 1
value |
|---|---|
65 уонна 70 кг ыйааһыннаахтарга Саха сириттэн түөрт спортсмен кыаҕын холонно. Хомойуох иһин, кинилэртэн ким даҕаны иккис эргииртэн салгыы барбатылар.
Балаҕан ыйын 10 күнүттэн Москва аттыгар Наро-Фоминскайга 21-дэригэр диэри саастаахтарга Арассыыйа көҥүл тустууга түһүлгэтигэр сүүрбэччэ саха кытынна.
Бу биэс күн устата ыытыллыбыт күрэхтэһиигэ биир эрэ бөҕөс – Егор Вензель (57 кг) финалга тахсары быһаарсар түһүмэххэ тиийдэ. Кини күүстээх чеченеһи ырааыстык ууран, эрэли улаатыннарбыта. Ол эрээри, финалга тахсыыга көрсүбүт бөҕөһүгэр күттүөннээх утарсыыны оҥорбото. Онон боруонса былдьаһыыга ким тахсарын күүтэр буолла. Атыттар кыайтарыы хомолтотун эрдэ билбиттэрэ. Хата үс бөҕөспүт утарсааччылара финалга тахсыбыттарынан, кинилэргэ уоскутар бөлөххө боруонса мэтээл туһугар киирсэр кыах бэриллибитэ.
Кинилэртэн Айаал Белолюбскай 10:4 ахсаанынан дагестанец Гаджимагомед Ахмедовы кыайан, салгыы хатыһыылаах киирсиигэ ааспыт сыллааҕы кыайыылааҕар хакас Роман Астанаевка (11:10) кыайбыта.
Онон Белолюбскай кыра финалга Вензельгэ тахсыбыта. Ити араспаанньаларыттан сэрэйиллэрин курдук, Уус Алдантан төрүттээх уолаттар киирсиилэригэр хайата да хоттордоҕуна, боруонса сахаҕа тиксэр буолта. Дыгын оонньууларын сэттэ төгүллээх кыайыылааҕын Иван Белолюбскай уола биир дойдулааҕын Егор Вензели 7:2 ахсаанынан баһыйда уонна боруонса мэтээл хаһаайынынан буолла.
Итинэн бу күрэхтэһиигэ соҕотох мэтээлинэн муҥурданныбыт. Сунтаар уола Харысхал Григорьев призердуур кыахтаах этэ. Кини бэйэтин биир дойдулааҕа Александр Авеловы 5:0 кыайбыта, ол эрээри Дагестантан сылдьар Башир Магомедовка 0:2 кыайтарда.
Финалга 2019 сыллаах Арассыыйа чемпиона тувинец Начын Монгуштан кыайан көмүскэммэтэ. Начын Магомед Абдурахмановка (Санкт-Петербург/Дагестан) 8:10 кыайтарда.
65 уонна 70 кг ыйааһыннарга бэйэлэрин күүстэрин Саха сириттэн түөрт бөҕөс тургутта. Кинилэртэн ким да иккис эргииртэн ырааппата. Атын ыйааһыннарга көрдөрүү, малтаччы эттэххэ, өссө мөлтөх.
Саҥа призер аҕата аатырбыт боотур уолун маннык билиһиннэрдэ:
–Айаал тустуунан маҥнайгы кылаастан дьарыктанар. Арассыыйаҕа кыра саастаах оҕолорго уонна үөрэнээччилэр спартакиадаларыгар миэстэлэһэ сылдьыбыта. Билигин Олимпийскай резервэ училищетыгар аан дойдутааҕы кылаастаах маастар Павел Капитонов салалтатынан эрчиллэр. Сааһынан быйылгыттан эдэрдэргэ тустан бүтэр. Улахан дьоҥҥо былырыын хапсаҕайга Петр Алексеев кэриэһигэр өрөспүүбүлүкэ чемпионатыгар бастакы холонуутугар бастаабыта. Дьэ, көҥүл тустууга хайаһар?
Уолу “Манньыаттаахха” эрчиллэрин көрбүт тренер, аан дойду чемпиона Герман Контоев үлэһитин хайгыыр.
Хаартыскаҕа: Арассыыйа саҥа призера Айаал Белолюбскай аҕата “Дыгын оонньууларын” сэттэ төгүллээх чемпиона Иван Белолюбскайдыын.
Сонуннар
09.12.2022 | 18:00
Медколледжка волонтер күнүн бэлиэтээтилэр
09.12.2022 | 17:00
«Эдэр уус» күрэх түмүктэннэ
09.12.2022 | 15:00
«Сосновый бор» лааҕыр үлэтин саҕалаата
09.12.2022 | 15:00
Устудьуоннар тутар этэрээттэрэ — куораты тупсарыыга төһүү күүс
09.12.2022 | 13:00
«Сэрии оҕолоро» уопсастыбаннай тэрилтэ кинигэтэ сүрэхтэннэ
09.12.2022 | 11:00
Дьокуускай оскуолаларыгар харантыын биллэрилиннэ
09.12.2022 | 09:00
Ахсынньы 9 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
08.12.2022 | 17:00
Альберт Семенов анал эпэрээссийэ кыттыылаахтарын чугас дьоннорун кытта көрүстэ
08.12.2022 | 15:00
ЫБММ управлениета баҕа өттүнэн баһаары умуруорааччылары наҕараадалаата
08.12.2022 | 13:00
«Аэрофлот» 2023 сыллааҕы субсидиялаах билиэттэри атыылаан эрэр
08.12.2022 | 11:00
Дьиэ кэргэттэри өйөөһүҥҥэ 880 мөл. солк. тахса туһуланна
08.12.2022 | 09:00
Ахсынньы 8 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
07.12.2022 | 17:00
«Герой күнэ» патриотическай ырыа II-с ыччат бэстибээлин гаала-кэнсиэрэ буолар
07.12.2022 | 15:00
Дьокуускайга аһымал кэнсиэр ыытылынна
07.12.2022 | 13:00
Евгений Григорьев тутааччы-хампаанньалар салайааччыларын кытта көрүстэ
07.12.2022 | 11:00
Дьокуускай куораттааҕы Дуума аһымал аахсыйаҕа кытынна
07.12.2022 | 09:00
Ахсынньы 7 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
06.12.2022 | 17:00
«Норуот бүддьүөтэ» куонкурус сүүмэрдээһинигэр кыттыҥ
06.12.2022 | 15:00
Сүөһү аһылыгын тиэйиигэ субсидия көрүллэр
06.12.2022 | 13:00
Саха сирин талааннаах оҕолоро наҕараадаланнылар
Ордук ааҕаллар
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 04.12.2022 | 16:00
Аар Саарынтан алгыстаммыт Күн Сандаара
Кэлиҥҥи сылларга айылҕаттан айдарыылаах, олоххо ураты көрүүлээх, тарбахтарыгар талааннаах, илиилэринэн илбийэн эмтиир сахалыы эмчиттэри хаһыаппытыгар үгүстүк сырдатан кэллибит. Бүгүн мин биир дойдулаахпын, алгысчыт, сахалыы эмчит Саргылаана Винокурова-Күн Сандаараны билиһиннэриэхпин баҕарабын. Күн Сандаара Нам улууһун Салбаҥ нэһилиэгиттэн төрүттээх. Ол гынан баран өр сылларга Сунтаарга олорбут буолан, Сунтаарын ордук чугастык саныыр. Кулгаахпар...
Сытыы муннук | 01.12.2022 | 12:03
Ийэ айманар сүрэҕин туох уоскутуой...
Билиҥҥи балаһыанньаҕа, билиҥҥи судургута суох кэмҥэ оҕотун байыаннай дьайыыга атаарбыт ийэлэрдиин кэпсэтэртэн ордук ыарахан суох. Кинилэр куоластара титириирэ, харахтарын уутун кистээн туора соттоллоро, оҕолорун тустарыгар күүстээх, тулуурдаах буола сатыыллара киһини өссө уйадытар, уоскутар тылы булбакка мух-мах бараҕын. Бу сырыыга оҕолорун атаарбыт, кэтэһэр, эрэнэр икки ийэни кытта харах уулаах кэпсэтиибин ааҕааччыларбар...
Дьон | 08.12.2022 | 09:00
Рево Алексеев: «Саха киһитэ ыра сатыа суохтаах!»
Орто саастаах дьон үлэттэн сылайдаҕына, хаһан биэнсийэҕэ тахсабыт диэн өрө тыыналлар. Оттон бүгүҥҥү ыалдьыппыт Рево Захарович Алексеев 85 хаарыгар үктэнэн да баран күн бүгүҥҥэ диэри мууһура үлүйбүт киһини быыһыырга олоҕун анаабыт үлэтигэр — Дьокуускайдааҕы научнай-чинчийэр кииҥҥэ түбүгүрэ сылдьар. Бэйэтин сааһыгар лаппа эдэрчи көрүҥнээх, саастаах киһи диэтэххэ, үчүгэйдик көрөр-истэр, сорох кырдьаҕас...
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МБУ Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Владимир II Всеволодович Рюрикович биллэр аата Владимир Мономах (кириэстэммит аата Василий) - Русь 19-с салайааччыта. Святополк II өлбүтүн кэннэ Киев олохтоохторо кинээс быһыытынан талбыттар. Ыалдьан өлбүт[1].
Кини кэнниттэн уола Мстислав I Владимирович ыраахтааҕы буолбут.
БыһаарыыларПравить
↑ Коммерсантъ Рейтинг, альманах, тохсунньу 14, 2008
Төрдө — «https://sah.wikipedia.org/w/index.php?title=Владимир_II_Всеволодович_Рюрикович_(Мономах)&oldid=142113»
|
oscar
|
Бүгүн, балаҕан ыйын 25 күнүгэр , Дьокуускай куоракка П.А. Ойуунускай аатынан бириэмийэ лауреата, поэт, публицист, государственнай уонна общественнай деятель С.С. Васильев - Борогонскай төрөөбүтэ 115 сылынан, төрөөбүт күнүгэр болдьоо "Кэриэстиир эн ааккын төрөөбүт норуотун" тэрээһин ыытылынна.
Тэрээһин чэрчитинэн поэт олорбут дьиэтигэр мемориальнай дуоска cаҥардылынна. Тэрээһиҥҥэ кыттыыны ыллылар кыыһа В.С. Васильева, оҕолоро, сиэннэрэ, аймахтара, Губинскай округ баһылыга Г.А. Огонерова, "Хотугу сулус " телерадиоакадемия директора Т.А. Гоголева, Суотту нэһилиэгин делегацията, үбүлүөйдээх тэрээһиннэр комиссиятын бэрэссэдээтэлэ Е.Н. Гоголева, улуустааҕы кииннэммит библиотека тиһигин, Дьокуускай куорат библиотекатын кииннэммит тиһигин бэрэстэбиитэллэрэ.
Салгыы тэрээһин кыттыылаахтара Ильмен үрдүнэн туруйалар мемориальнай комплекска үөрүүлээх митини ыыттылар, поэт хоһоонун доргуччу аахтылар, сибэкки дьөрбөтүн уурдулар. Тэрээһини иилээн саҕалаан ыыппыт Татьяна Афанасьевна Гоголева эдэр көлүөнэ ыччат утуму удьуордаан поэт аатын үйэтитиигэ инникитин айымньылаахтык улэлииригэр баҕа санаатын эттэ.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Артемьев Михаил Константинович (1888 —27.03.1928) — XX үйэ саҕаланыытыгар үлэлии-хамныы сылдьыбыт Саха Сирин политическэй диэйэтэлэ. Аатырбыт конфедералистар бастаанньаларын салайааччыларыттан биирдэстэрэ.
Артемьев Михаил Константинович
Ис хоһооно
1 Олоҕун олуктара
2 Быһаарыылар
3 Ылыллыбыт сирэ
4 Литература
Олоҕун олуктараПравить
1888 сыл сэтинньи ? күнүгэр Боотур Уус улууһун Бөтүҥ нэһилиэгэр төрөөбүтэ.
Дьокуускайга кылаастаах училищены бүтэрбитэ. Аммаҕа суруксуттаабыта.
1920 сылтан буолас комиссара, Амма ревкомун бэрэссэдээтэлэ. Волревком бэрэссэдээтэлэ буолан олордоҕуна баайдары көмүскээтэ диэн уураппыттара. Алтан нэһилиэгэр учууталлыы олорон (сорох сурахтарынан, улуус норуот үөрэҕириитин салаатын инспектора) Дьокуускайга киирбитэ. Губревкомҥа үлэлээбитэ.
1922 сыллаахха сайын Дьокуускайтан дойдутугар тахсыбыта онно үрүҥнэр (В. Коробейников) бэйэлэригэр үлэлэтэ сатаабыттара, ол иһин 1922 сыл сайын тыаҕа саһа сылдьыбыта. Онтон А. Пепеляев генерал киирбитигэр киниэхэ холбоһон бастыҥ хамандыыр буолбута. Кини этэрээтэ 80—100 байыастаах, трехлинейка бинтиэпкэлэринэн[1] сэбилэммит күүстээх этэрээт этэ. Саллааттара сахалар уонна тоҥустар эбит.
1924—1925 сыллардаахха тоҥустар өрө турууларыгар штаб сэкэрэтээрэ (сорох төрүт матырыйаалга, штаб начаалынньыга[2]). Бастаанньалааччылары Саха Сиригэр аҕалан Саха АССР салалтатын кытта тиксиһиннэрэн тупсуу буоларын ситиһиннэрбитэ.
Кылгас кэмҥэ Охотскай волревкомун салайбыта. Өрө туруу суох оҥоруллубутун кэннэ амнистияламмыта.
1925—1927 сыллардаахха Саха АССР исполкомун кыра наруоттарын кэмитиэтин чилиэнэ.
1927—1928 сылларга П. В. Ксенофонтов хамсааһыныгар кыттыбыта. 1928 сыл кулун тутар 27 Дьокуускайга ытан өлөрбүттэрэ.
1999 сыл алтынньы 11 күнүгэр Саха Сирин прокуратуратын быһаарыытынан үтүө аата төрөөбүт норуотугар тиллибитэ.
|
oscar
|
Күндү кинигэ ааҕааччылар, кинигэни доҕор оҥостооччулар! Саха АССР төрүттэммитэ 100 сылынан "Сүүс саҥа кинигэ" акция түмүктэннэ, былаан 100 % туолан санаабыт сайгыйда, үөрүүбүт үксээтэ.
Үтүө мааны дьоммут туора турбакка, сэмэй кылааккытын киллэрэн, үтүө санаа үтүмэнин оҥорбуккутугар барҕа баһаам баһыыба, махтал мааныта ананнын.
"Кинигэ билии төрдө" буоларын бастынтан - бастын Бартыһаан нэһилиэгэ өссө төгүл бигэргэппитинэн уруй, туску буолуохтун!
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Хайа да төрөппүт оҕолоро охсуһалларын, куруук иирсэллэрин сөбүлээбэт. Ол гынан баран бииргэ төрөөбүттэр илин былдьаһыылара үчүгэй өрүттээх буолуон сөп – оҕолор бэйэ- бэйэлэрин кытта тыл тылга киирсэ, мөккүөргэ чугуйа, бэйэ иннин көмүскэнэ үөрэнэллэр.
Иккиттэн ордук оҕолоох ыалга бииргэ төрөөбүттэр икки ардыларыгар куоталаһыы хайаан да баар буолар.
Кыыһырыстыннар… Төрөппүт куруук буойсара сыыһа дииллэр эбит психологтар. Оҕолорго бэйэлэрэ быһаарсалларыгар кыахта биэрин…Төрөппүт оҕолор аһара бараары гыннахтарына эрэ орооһоро ордук. Кыыһырсар да кэмҥэ халбаҥнаабат быраабылалар бааллар диэн иитиэххэ: куһаҕан тылынан үөхсүмэ, илиигинэн кииримэ.
Төһөнөн элбэхтэ орооһоҕут да оччонон элбэхтик этиһиэхтэрэ. Тоҕо? Кинилэр кыыһырсыылара эһиги болҕомтоҕутун тардарын билэннэр мөккүөрдэрин элбэтиэхтэрэ. Онтон кыһаммат буоллаххытына айдааны тарпакка эрэ быһаарсарга үөрэниэхтэрэ.
Төрөппүт кыттыгастаах иирээн дириҥиир кутталлаах. Тоҕо? Оонньуур былдьаһыытын кэмигэр охсуһуу биричиинэтэ — оонньуур. Онтон ити бурайсыыга аҕа ороостоҕуна, охсуһааччылар аҕа хайаан да кини диэки буолуон баҕараннар охсуһуу биричиинэтэ элбээн тахсар.
Психолог бэйэтин олоҕуттан маннык холобуру аҕалар (бииргэ төрөөбүттэрдээх дьон бары да маннык өйдөбүллээхтэрэ буолуо) : бииргэ төрөөбүт иккиэлэр эбит. Кини кыра кыыс. Эдьиийин курдук буолуон баҕаран кини малын ыйытыыта суох ыларыттан элбэхтэ иирсэллэр эбит, сороҕор охсуһан да тураллар. Ийэлэрэ үксүгэр орооспот үһү, онон ытасталлар даҕаны хайыахтарай син эйэлэспиттэрэ баар буолар эбит. Ол гынан баран аһара барыах курдук буоланнар дуу эбэтэр хайалара эрэ үҥсэ сүүрдэҕинэ «дьыала иһэ хараҥарар» этэ диир.
А) улахан кыыс элбэхтэ дьарыллар эбит: «улахан киһи эн өйдөөх буолуохтааххын…» бу түбэлтэҕэ балыс, ийэтэ кини диэки буолан, «кыайбыт» курдук сананан өрөгөйдүүр эбит. Ол улахан кыыска күнүүлүүр санааны күөртүүр.
Б) кыра кыыс үксүгэр охсуһууну саҕалааччы буолан дьарыллар эбит. Оччоҕуна ийэтиттэн атаҕастаммыт курдук сананнар даҕаны эдьиий бэйэтин сатаан көмүскэммэккэ ийэ быыһаан ылла диэн кыра кыыс син биир эдьиийтэн ордук курдук сананар эбит.
В) ийэлэрэ кими да быыһаан ылбакка иккиэннэрин икки аҥы араартаатаҕына ийэлэригэр кыыһыраннар бэрт түргэнник эйэлэһэллэр эбит.
Оҕолор кыыһырсар буоллахтарына тугу гынабытый?
• Орооспот ордук. Ким саҕалаабытын, ким буруйдааҕын быһаара сатаамаҥ, оҕолор бэйэлэрэ быһаарыстыннар.
• Кыыһырсыы охсуһууга кубулуйаары гыннаҕына орооһун. Оҕолору кэпсэтиигэ салайыҥ. Хас биирдиилэрэ бэйэлэрин санааларын эттиннэр. Уоскута түһэр наада буоллаҕына тус туспа араарыҥ. Охсуһууну тута тохтотуҥ, бырастыы гыннарсарга күһэйиҥ. Охсуһар табыллыбатын кытаанахтык этиҥ уонна иккиэннэрин накаастааҥ (холобур, тус – туспа оонньотуҥ, компьютердыыры бобуҥ о.д.а.)
• Куруук көнөтүк, биир тэҥник сыһыаннаһыҥ. Ордук элбэхтик кыралар үҥсээччилэр. Онон төрөппүт элбэхтик наар биирин диэки буолар уонна атынын элбэхтэ сэмэлиир, мөҕөр буоллаҕына биирэ киниттэн тутулукка киирэригэр, атына куруук буруйдаах буоларыгар тиэрдиэ. Эһиги ким буруйдааҕын быһаара сатыыргыт оҕолор күрэстэһиилэрин сытыырхатыан сөп. Төрөппүт оҕолоруттан биирдэрин «Эн тоҕо куруук кинини тыыххайдыыгын?» диэн өрүү мөҕөрө баар буолааччы. Бу мантан оҕо ордук кырыктаныан сөп. Кыыһырбакка – абарбакка: «Наһаа кыыһырбыккын быһыылаах, уоскуйа, соҕотоҕун олоро түс» — диир ордук.
• Өйдүүргүтүн көрдөрүҥ. Кыыскытын убайа «акаары» диэн өһүргэппит буоллаҕына: «Оннугу истэр наһаа куһаҕан буолааччы…» диэн кэпсэтиини саҕалаан. Оҕо «миигин өйдүүр киһи баар» диир санааттан кэҥиир, уоскуйар.
! ! ! Оҕолоргут кыыһырсыбакка сылдьар, эйэлээхтик оонньуур, көхтөөхтүк үлэлиир түгэннэрин куруук хайгыахха наада дииллэр психологтар. Бу маннык эйэлээх түгэннэртэн оҕолор бэйэ- бэйэлэрин тулуйса, сатаан эйэлэһэ, өйдөһө, өйөһө үөрэнэллэр эбит.
(матырыйаал интернет ситимиттэн ылылынна)
Найти:
Версия для слабовидящих
Для читателей
Электронные книги
Онлайн-викторины
Обратная связь
Мы в инстаграм
biblioteka_tullukchaan
Спасибо классным руководит
Снимают ролик про наш новый
Запись 17954434136283103 в Instagram
Запись 17861428388805348 в Instagram
Запись 17960874854000967 в Instagram
Өҥүрүк куйааска🌞🌡️ сөп-с
Сила книги-2022 #силакниги2022
🔹Авксентий Егорович Морди
Онлайн-марафон "Карусель на
Завершаются наши традицион
💠 Республиканская олимпиа
Третьеклассники пришли спе
Автономии 100 лет
Загрузи больше... Следуйте инструкциям на Instagram
Счетчик культуры
custom footer text left
custom footer text right
Iconic One Theme | Powered by Wordpress
Мы используем cookie-файлы для наилучшего представления нашего сайта. Продолжая использовать этот сайт, вы соглашаетесь с использованием cookie-файлов.
|
oscar
|
Атырдьах ыйын 19 (урукку истиилинэн атырдьах ыйын 8 күнүгэр) — Екатерина II ыраахтааҕы Иосиф Биллингс салайааччылаах кистэлэҥ географическо-астрономическай байҕал эспэдииссийэтин ыытар туһунан ыйааҕы таһаарбыт. Бу эспэдииссийэҕэ сылдьыбыт быраас Михаил Робек саха уонна эбээн тылларын бастакы тылдьыттарын хомуйбута.
|
oscar
|
Ил Түмэн Тыа сиригэр уонна аграрнай бэлиитикэҕэ кэмитиэтэ, сэтинньи 27 к., парламент хаһыатын кытта “2021 сылтан СӨ муниципальнай тэриллиилэригэр тыа хаһаайыстыбатын оҥорон таһаарыытын өйүүр судаарыстыба көмө ньымаларын олоххо киллэрии туһунан” диэн төгүрүк остуолу тэрийбитэ.
Онно улуус мунньаҕын дьокутааттарын сэбиэтин бэрэссэдээтэллэрэ, нэһилиэк дьокутааттара, улуус, нэһилиэк баһылыктара, Ил Түмэн дьокутааттара, АПК, кэпэрэтиип, б/х бэрэстэбиитэллэрэ, ТХУ үлэһиттэрэ, сүөһү иитиитигэр интэриэстээх дьон кытыннылар.
Кэпсэтиини Ил Түмэн дьокутаата Мария Христофорова салайан ыытта. “Ыйытыы-харда”, этии киллэрии быһыытынан барда.
Бу сырыыга толоруулаах былаас аатыттан ТХМ миниистирин солбуйааччы В.В. Афанасьев хоруйдаста.
Төгүрүк остуол кыттыылаахтара бары да кэриэтэ саҥа сокуон барылын уонна көрүллэр көмө ньымаларын биһирииллэрин, сэргээбиттэрин эттилэр. Арай ЛПХ ыанньыгар субсидияны биэрии Бэрээдэгин барылыгар балай эмэ тохтоотулар. Чуолаан ЛПХ сирэ “2.5 гааттан элбиэ суохтаах” диэн ирдэбил киирээри сылдьара долгутар. Тоҕо диэтэххэ, ити туһуттан үгүс кэтэх ынахтаах күүтүүлээх субсидиятыттан матар кыахтаах. Ону аҥаардас Амма да улууһун холобуругар көрүөххэ сөп. С.Л. Александрова, Амма улууһун дьокутааттарын сэбиэтин бэрэссэдээтэлэ: “Амма улууһугар 798 кэтэх хаһаайыстыба (5 тыһ. 601 сүөһүлээх, о.и. 2155 – ынах). “2,5 гааттан элбэҕэ суох сирдээх” диэн ирдэбилгэ эппиэттэһэр баара эрэ 145 хаһаайыстыба баар. О.э. ЛПХ 18 % эрэ тиксэр туруктаах. Оччотугар саатар ыал киһитин ахсааныгар 2,5 гаа буоллун. Тыа хаһаайыстыбатын сиригэр тиэргэн, уһаайба сирэ киирбэтэ бэрт этэ.
И.И. Колодезников, Уус Алдан оройуонун дьокутааттарын сэбиэтин бэрэссэдээтэлэ:
– Сокуон барыла нэһилиэнньэҕэ, тэрээһиннээх да хаһаайыстыбаларга улахан сэргэхсийиини таһаарда. Ол гынан баран сир – киһиэхэ бэриллэр. ЛПХ-а көмө – ынах төбөтүгэр. Онон “ЛПХ сирэ 2.5 гааттан элбэҕэ суох буолуохтаах” диэни туоратыахха. Оннук гымматахха, элбэх киһи матар кыахтаах. Ылаары кэтэһэн бөҕө олороллор. ТХМ кэпэрээссийэҕэ холбоһуҥ диирэ өйдөнөр. Ол эрээри кэпэрэтииптэр ыал ынаҕын барытын бииргэ тутар хотонноро суох. Онон 2-3 сыл бастаан кэтэх хаһаайыстыба сүөһүлэнэрин өйүөххэ уонна ол кэмҥэ кэпэрэтиип хотонугар, материальнай хааччыллыытыгар болҕойуохха. Дьэ, ол кэнниттэн кэпэрээссийэлэһиигэ күүскэ киирсиэххэ. Өйдөтүү, быһаарыы үлэтин ыытыаххайыҥ диэн сүбэлэспиппит. ТХМ бигэргэттэрбит Бэрээдэгэ чуолкай буолуон наада.
Биллэн турар, тыа хаһаайыстыбатын өйүүр боломуочуйаны ылыы – муниципальнай тэриллиилэргэ сүҥкэннээх эппиэтинэс. Онон баһылыктар, дьокутааттар да ымпыгар-чымпыгар диэри билсэ, көрө, өйдүү сатыыллара көстөр. Онуоха билиҥҥэ диэри ЛПХлар сүөһү төбөтүгэр үп ылар инниттэн туох ирдэбилгэ эппиэттиэхтээхтэрэ, субсидия анааһын бэрээдэгэ, Хаһаайыстыбаннай кинигэ чахчыларын хайдах туһаныахха сөбө уо.д.а долгутар. Оттон ол бэрээдэк ситэ-хото торумнана илигэ үһү-таамах сонуннары үөскэтэр. Ону киирэр ыйытыктар уонна хардалар ис хоһоонноро да көрдөрөр.
Аграрнай кэмитиэт бэрэссэдээтэлэ А.М. Находкин:
– Ити сиргэ хааччах туһуттан 2021 сылга ЛПХ субсидия ылбат диэн буолбатах, долгуйумаҥ. Зампред М.В. Никифоровка биһиги итини туруорсан турабыт. Пилотнай буолбат, өрөспүүбүлүкэҕэ барытыгар киирэр. Схеманы бэлиэр иккис сылын ырытабыт.
С.Л. Александрова:
– Оччотугар Хаһаайыстыбаннай кинигэ чааһыгар хайдах буолабыт? Онно хас биирдии киһиэхэ, сылгыга, ынахха төһө эрэ сир тиксэрэ ыйыллыахтаах. Онно олоҕуран, субсидия бэриллэрин курдук.
А.М.Находкин:
– Бэрээдэк бигэргэнэ илик.
В.В. Афанасьев:
– Хаһаайыстыбаннай кинигэҕэ 2,5 гааны киллэрэбит. Ол гынан баран Бэрээдэк оҥоһулла сылдьарынан, ол бигэргэнэ илик. Онон эһиил быыһык (переходной) кэм курдук буолуоҕа. Оттон 2022 сылга тиийэн, РФ уонна РС ЛПХ туһунан сокуоннарыгар эппиэттэһэр гыныахпыт.
Нам улууһун баһылыга Ю.И. Слепцов:
– 2022 сылтан 2.5 гаа хааччаҕа син-биир киирэр буоллаҕына, бэлиэр регистрацияламмыт киэҥ сирдээхтэр хайдах буолаллар? Аккаастаныахтарын наада дуо?
В.В. Афанасьев:
– 2 барыйаан баар. Бастакыта, СӨ ЛПХ туһунан сокуонугар биир гражданиҥҥа көҥүллэнэр сир муҥутуур улахан иэнин улаатыннарар уларытыы киириэн наада. Эбэтэр ЛПХ бааһынай хаһаайыстыба буолуон сөп.
Холобур, С.И. Евсеев, Ньурба оройуонун дьокутааттарын сэбиэтин бэрэссэдээтэлэ, дьон сокуон барылын, көрүллэр мэхэньиисимнэри сүрүннээн өйүүрүн, икки түһүмэхтээн былааннаммыта үчүгэйин эттэ:
– Соҕотуопка тэрилтэлэрин толкуйа, сыһыана уларыйыахтаах, ынах төбөтүгэр субсидия ыларын таһынан нэһилиэнньэ үүт туттарар интэриэһэ улаатарыгар үлэлэһиэхтээх.
Ил Дархан 232 №-дээх Ыйааҕар этиллэр 2024 с. чугаһаата. Үүккэ, үүт аска наадыйыы 61 %-тан кырата суох кээмэйин олохтоох бородууксуйа хааччыйыахтаах.
В.В. Афанасьев, баалабайынан аахтахха, билиҥҥитэ наадыйыы 52 -хас % курдугун хааччыйабыт диэтэ. Биир сылга хас биирдиибитигэр сылга 300 л үүт тиксиэхтээҕин 180 л бэлэмнэнэр үһү. Бу сыыппараны дьокутаат П.Р. Аммосов улаханнык итэҕэйбэтэ. “Сүөһү билиҥҥиттэн элбэҕэр да, итинтэн кыраны хааччыйарбыт”, – диир.
Ил Түмэн бэрэссэдээтэлин солбуйааччы А.А. Григорьева урут үүт соҕотуопкатынан дьарыктана сылдьыбыт “Холбос” ПО сыһыаннааҕы ыйыталаспытыгар В.В. Афанасьев:
– Биһиги кинилэри кытта үлэлиэхпитин сөп, өскөтүн кинилэр оҥорон таһаарыыларын 70 % тыа хаһаайыстыбатыгар сыһыаннаах түгэнигэр. Оттон кинилэр сүрүннээн атыынан-эргиэнинэн дьарыктаналлар. Арай социальнай суолталаах бородууксуйаны батарыыга бииргэ үлэлэһэбит.
А.В. Кузнецов, Мииринэй оройуонун дьокутааттарын сэбиэтин бэрэссэдээтэлэ: “Тиһиктээх сыһыан олохтонон, эти-үүтү батарыы судаарыстыба таһымыгар быһаарыллыахтаах”, – диэтэ.
Иван Иванович, улуус мунньаҕын дьокутаата (Үөһээ Бүлүү):
– Сүөһү кыра уонна орто нэһилиэккэ сүрүннээн иитиллэр. Кинилэри өйөөбөтөххө, сүөһү эстиэ. Бырагыраама оҥоруохха. Боломуочуйаны салгыы нэһилиэк таһымыгар биэриэххэ. Ыччат дьону олохсутан, сүөһүлүөххэ. Тыа сиригэр дьиэни туттарга субсидия бэриллиитэ тохтообута хомотор. Элбэх кыбартыыралаах дьиэнэн үлүһүйэр сыыһа. Бүддьүөтү ночоокко тэбиэ.
В.В. Афанасьев:
– Билигин “Тыа сирин кэлимник сайыннарыы бырагырааматын” чэрчитинэн, дьиэ туттуутугар субсидия буолбакка чэпчэтиилээх кирэдьиит бэриллэр.
Икки өрүт суоттабыла
И.П. Пономарев бу да сырыыга субсидия үүккэ бэриллэрэ хаһаайыстыбаҕа барыстааҕын хатылаата. ЛПХ урут астааччыттан ылар күөх үүтүттэн матара кытта ночооттооҕун аҕынна. Быйыл “Чурапчы” ТХПК 600 сибиинньэ оҕотун аҕалбыт. Биир сибиинньэттэн, ортотунан, 82 кг эттэнэр. Эттэн киирэр дохуотун сүтэрэр диир. Аны, этэр:
– 24 кг үүттэн 1 кг арыы кэлэр, итиччэ үүтү 60 солк. туттаран 1440 солк. ылыан сөбө. Онтугар үс кг арыыны эбэтэр төһө баҕарар үрүҥ аһы ылыан сөп. “Сотуллубут” 23 тыһ. т үүттэн 953 кг арыы астаныан сөбө. Ыал сүөһү боруодатын тупсарар интэриэһэ сүтүө. Төбөҕө бэриллэр үбү социальнай көмө курдук оҥоруҥ, дьону отчуотунан сордоомоҥ.
В.В. Афанасьев:
– 35 тыһ. солк. мээнэ сыыппара буолбатах. ЛПХ ыанньыга сылга, ортотунан, 800 кг биэрэр. Ону үүт билиҥҥи сыанатынан – 45 солк. – суоттаатахха, сылга 36 тыһ. солк. аахсара. Итинтэн 14 тыһ. солк. курдуга бэтэринээр көҥүлүгэр, быһыыга, ыспыраапка ыларыгар, укуолланарыгар, “Меркурийга” холбоноругар барар. Хаалара – 12 тыһ. солк. Бу түгэҥҥэ биһиги тоҕо кинини хайаан да үүттэ туттар диэхтээхпитий? Эһиил эрэйэ суох харчылана түһүө. Үүтүн-аһын бэйэтэ сиэ. Үүтүн ньирэйдэригэр эмтэриэ, үүтүн астаан, холбуй үүтүнэн сибиинньэлэрин да аһатыа, атын түргэнник ситэр салаанан дьарыктаныа.
232-с ыйаах сүрүн ис хоһооно – бэйэни бэйэ хааччынарын ситиһии. Туттарыллыбыт, астаммыт үүт эрэ киирбэт. Дьэ, чорбойор гына бэлэмниир түгэнигэр – соҕотуопсукка туттаран, атыылыахтаах. Отчуот чааһыгар сөпсөһөбүн. Сокуону оҥорооччулары кытта бииргэ үлэлэһэн, ТХМ бу көрүллэр 35 тыһ. солк. субсидияны кэнэҕэһин социальнай өйөбүл курдук бэриллэрин ситиһэрбит үчүгэй буолуо этэ. Ынахха бэриллэр үп туттуллар хайысхата киэҥ. Сүөһү, удабырыанньа, көтөр атыылаһарга, сүөһү аһын ылыыга, страховка төлөбүрүгэр, тэрил, саппаас чааһын уо.д.а Т/х исписэлиистэрэ көмөлөстөхтөрүнэ, уустугуруохтара суоҕа.
Дьокутаат Л.Л. Явловская Арктика олохтоохторун аатыттан сыллата халаан уутугар тыа хаһаайыстыбатын сирэ ууга баран, улаханнык атахтыырын этэр. Көмөнү көрүүгэ усулуобуйа араастаһыытын учуоттуурга ыҥырда. Арктикаҕа мелиорацияҕа төһө үп-харчы былааннанарын ыйыталаста.
В.В. Афанасьев:
– Хоту саха боруода сүөһү иитиллэр, онон төбөҕө көрүллэри эбиэххэ сөп этэ. Мелиорацияҕа сыллата 400 мөл. солк. тыырыллар. Үп сайаапкаларга, бырайыактарга олоҕуран тыырыллар. Зоналарынан арааран тыырыы суох.
И.С. Иванов, Бордоҥтон:
– Ыаллар ордорунар үүттэрин ылса-бэрсэ олороллоро бобуллубат. Сокуоҥҥа “ыал хаһаайыстыбата” эбэтэр “төрүт хаһаайыстыба” диэн уларытыахха. Кэтэх хаһаайыстыба ааттанан, сайынын эрэ оҕуруот аһын ыстар киһи уонна сылы эргиччи үлэлээн, сүөһүтүн ииттэр ыал тэҥ таһымҥа туруо суохтаахтар. Бааһынаҕа туһунан, хортуоппуйга туһунан субсидия көрүллэрин курдук ынахха да, үүккэ да көмө көрөр тоҕо табыллыбатый?
Ю.И. Слепцов, Нам улууһун баһылыга:
– 2021 с. үүккэ эрэ субвенция бэриллэр. Чопчу сыалын ыйбакка эрэ, индикатордары биэрэн баран, ыытар кыах баар дуу? Ханныгар субвенция биэрэрин улуус бэйэтэ талар гына? Аны, ЛПХ Ревизионнай сойууска эрэ киирбит потребкэпэрэтиипкэ үүт туттарыан сөп. Быыһык кэми биллэрэн, бары үүт туталларын көҥүллүөххэ. Кэпэрэтиип барыта улахан хотоно суох, арендалаһары көҥүллүөххэ.
В.В. Афанасьев:
– Оннук гыннахха, ыстаапка атын буоларыгар тиийэр, үүт субсидиятын үрдэтэр Ил Дархан сорудаҕа туолбат туруктанар. Бүддьүөккэ үүккэ эрэ сөптөөх үп баарынан, чопчу үүттэн саҕалыырга быһаарыллыбыта. Сокуоҥҥа өйөнөр хайысхалар сокуонунан чопчуланыахтара, ол гынан баран эт, хортуоппуй, оҕуруот аһын, бурдук киэнэ 2022 тохсунньутуттан олоххо киириэҕэ. Оттон 2,5 гаа чааһын эттэххэ, РФ “ЛПХ туһунан” сокуонугар ити көҥүллэнэр кээмэй 0,5 гаа. СӨ сокуона улаатыннаран, 2.5 гаа гыммыта. Онон сүөһүнү ииттэргэ сөптөөх кээмэй көҥүллэнэр гына, олохтоох сокуону ылынар туһунан, дьокутааттар, толкуйдуоххутун наада.
ФЗ этэринэн, Ревизионнай сойууска киирбэтэх потребкэпэрэтиип диэн суох буолуохтаах. 200 кэпэрэтииптэн дьиҥ үлэлээччитэ – 85. Кинилэр үүт туталларыгар 2-3 солк. ыла олороллор. Ол – сыыһа. Кырата, 50 төбөҕө суоттаммыт хотон ирдэнэр. Ол гынан баран, ол сайылык да буолуон сөп.
Юрий Слепцов дьон дохуота, дьылҕата тутулуктааҕынан, саатар эһиил баҕас бары кэпэрэтииптэргэ үүт туттарар кыаҕы биэрэри туруорсубутугар Василий Афанасьев: суоппар киһиттэн хайаан да быраап ирдэнэрин курдук Ревизионнай сойууска киирии булгуччулааҕын тоһоҕолоон бэлиэтээтэ.
“Сахаагропродукт” бырабылыанньатан бэрэссэдээтэлэ К.Е. Тимофеев:
– Эт соҕотуопкатын быһаарсан кэбиһиҥ. Эт уонна үүт хайысхалаах сүөһү диэн араарар ордук. Эт хайысхалааҕы өйүүргэ 150 мөл. солк. көрөрү, дьокутааттар, өйүүргүтүгэр көрдөһөбүн.
П.И. Попов, Уус Алдан:
– Билиҥҥинэн, субсидияны Кэлим реестргэ киирбит ыал эрэ ылар кыахтаах. 900-тэн тахса ЛПХ-бытыттан 10 % эрэ ынах төбөтүгэр ылар кыахтаахтар. ФЗ ЛПХ сокуона субъектарга кэтэх хаһаайыстыбаҕа көҥүллэнэри сири дойду киэниттэн 5 төгүл элбэтэри көҥүллээбэт. Тахсар биир суол – өрөспүүбүүлүкэ ЛПХ туһунан сокуонун 7 ыст. 2 ч. баары эбии быһаарыыны быраҕыахха.
Мария Христофорова бу боппуруоһу уталыппакка быһааран, дьокутааттар көрүүлэригэр киллэрэр наадатын эппитигэр Василий Афанасьев бырабыыталыстыба мунньаҕар кэпсэтиһиэх буолла.
Үөһээ Бүлүү КФХ-ларын Идэлээх сойууһун бэрэссэдээтэлэ Г.Е. Отов:
– Бу көмө, өйөбүл туһата 4-5 сылынан көстүө. “Сотуллубут” 23 тыһ. т үүтү ыаллар 10 солк. туттарбаттара өйдөнөр. Санпин көҥүлэ, араас өҥө ночоото элбэх. Оччотугар уһун сылларга оҥоһуллубут арыы сыахтара сабыллар кутталлаахтар. Үлэ миэстэтэ сүтэр. И.Пономарев эппитинии, холбуй үүт суох буолар. Онон квота таһынан 23 тыһ. т үүтү туттарыыга кг 20 солк. бэриллэрэ буоллар. Боломуочуйа улуустарга бэрилиннэ. Ким эрэ олохтоох бүддьүөттэн ылан эбиэ.
В.В. Афанасьев нэһилиэктэргэ арыы сыаҕын эстиэхтэрэ диир санааны ылыммат:
– 57 т диэн – субсидияланар эрэ кээмэй. Ону таһынан кэтэх хаһаайыстыбаттан син-биир тутарга суоттанабыт. Онуоха ким төбөҕө, ким үүккэ ыларга суоттанарын толорон ыытыҥ диэн, карточка ыыталаабыппыт. Билиҥҥитэ тутуллар үүт кээмэйэ 72 тыһ. т. курдук.
Михаил Хаччагасов (Үөһээ Бүлүү) астыыр кэпэрэтиип улууска төһөнөн элбэх да, сиэрдээх күрэстэһии үөскээн, туһалаах түмүк ситиһиллэригэр эрэллээх.
А.Г. Сивцев, Чурапчы ТХУ начаалынньыга: улууска боломуочуйа бэриллиитэ – улахан эппиэтинэс. Улуус ТХМ кытары түһэрсэр сөбүлэҥин бэйэтэ оҥоруон наада. Ким туохха эппиэттиирэ, туолбат түгэнигэр ылыллар миэрэ уо.д.а. толору суруллуохтаах.
Дьокутаат Л.Л. Явловская эт-үүт кэмбинээттэрэ бааллара буоллар диэн санаатын үллэһиннэ. “Холбос” кэккэ функциятын нэһилиэктэргэ биэриэххэ”, – диир.
Далыр нэһилиэгин баһылыга Г.Е. Иванов хаһааҥҥыта эрэ ынахха 2600 солк. да көрүллүбүтүгэр төбө эбиллибитин аҕынна. “Астааһыны улуус таһымыгар биэриэххэ, – диир.
Мария Христофорова түмүк тылыгар: “Нэһилиэктэр, улуустар биир сомоҕо буолан, күүһү түмэн үлэлиэхтэрэ диэн эрэнэбит. Көмө сыалыгар уонна төһө сөпкө туттуллуута да кытаанахтык хонтуруолланара эрэбил. Эһиги, балаһыанньаны миэстэтигэр билсэ сылдьар, биһигиннээҕэр уопуттаах дьон, нэһилиэнньэни кытта күүскэ үлэлэһиҥ, Ил Дархан ылыммыт ыйааҕа туох да мөккүөрэ суох олоххо киирэн, туруоруллубут сыал-сорук туоларыгар үлэлиэҕиҥ”, – диэн ыҥырда.
Татьяна Захарова -Лоһуура
Тарҕат:
Ситимнээх ыстатыйалар
Уустук кыстык...
Мелиорацияны сөргүтэргэ уолдьаста
Ленскэйгэ саҥа ньирэй хотонун үлэҕэ киллэрбиттэр
Фермердэртэн алтынньыга үүт туппаттар диэн сымыйа холуннарыыга харда
Оттооһун туруга: былаан 61%-на туолла...
Николай Афанасьев: Уу сутугар олорон биэримиэххэ
Үөһээ Бүлүү улууһун Ыҥырыы суруга
Куокуйга 50-тан тахса сүөһүлээх улахан хаһаайыстыба кыстыыр ото суох хаалла
Санааҕын суруй
Ааккыт-суолгут
Отправить
Отменить
Бүтэһик сонуннар
Сонуннар
Атах тымырын ыарыытын, баалаппакка, кэмигэр эмтэниҥ!
“Центромед” мэдиссиинэ килииньикэтин флеболог, ангиохирург, үрдүк категориялаах сүрэх…
Дьон
Этитиинэн суруйар эдэр прозаик Сардаана Корякина бастакы кинигэтэ таҕыста
Экэниэмикэ
Бырамыысалыннаска - олохтоох каадыры
Дьон
Хорсун буойун сураҕа суох сүтүө суохтаах
Экэниэмикэ
Уустук кыстык...
© 2022 KYYM.RU
«КЫЫМ»
Тэрийэн таһаарааччы: “Ситим” медиа-бөлөх ХЭУо
Сүрүн эрэдээктэр:
М.Г. Дегтярева
Эрэдээксийэ аадырыһа: 677027, Дьокуускай к., Киров уул. 18, В блок, 710 оф.
Аан ситим нүөмэрэ:
+7 (914) 820-09-75
Биллэрии өҥөтө:
+7 (924) 367-01-56, +7 (4112) 34-05-03
Реклама өҥөтө:
+7 (914) 280-11-20, +7 (4112) 42-59-47
E-mail : [email protected]
Сибээс, информационнай технология уонна маассабай коммуникация эйгэтин кэтээн көрөр федеральнай сулууспа 08.05.2019 бэлиэтэммит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77-75678
|
oscar
|
Мордьотуҥулар кэргэннэрэ (лат. Odobenidae, нууч. Семейство Моржовые) - харбыыр атахтаахтар аймахтарыгар киирэр кыыллар бөлөхтөрө.
|
oscar
|
Саха тылын учуобунньуктара сорудахтара уустуктарын, оҕоҕо буолуох, улахан киһиэхэ өйдөммөттөрүн туһунан кэлиҥҥи кэмҥэ элбэхтэ этэр, төрөппүттэр үҥсэргиир буоллулар.
Информация о материале
Эрэдээксийэ
Эрэдээксийэ
19.02.22 18:31
Просмотров: 625
Саха тылын учуобунньуктара сорудахтара уустуктарын, оҕоҕо буолуох, улахан киһиэхэ өйдөммөттөрүн туһунан кэлиҥҥи кэмҥэ элбэхтэ этэр, төрөппүттэр үҥсэргиир буоллулар.
Бу боппуруоска Ил Түмэн наукаҕа, үөрэххэ, култуураҕа, сонуннары киэҥник тарҕатар сириэстибэлэргэ уонна уопсастыбаннай тэрилтэлэр дьылаларыгар сис кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Феодосия Габышева санаатын үллэстэр:
--Кэм-кэрдиис уларыйдаҕын ахсын учуобунньук тутулугар, ис хоһоонугар ирдэбил эмиэ уларыйан иһэр. Ол курдук, бастакы учуобунньугу XVII үйэҕэ чех учуонайа Ян Амос Каменскай, оттон Арассыыйаҕа XIX үйэҕэ Константин Ушинскай (“Родное слово”) оҥорбуттар. Сахабыт Сиригэр 1917 сылтан, С.А. Новгородов алпаабыта баар буолуоҕуттан, ааҕыыга, сурукка-бичиккэ үөрэтии саҕаламмыт.
1960-с сылларга дойду үөрэхтээһинин систиэмэтигэр суолталаах кэрдиис кэм кэлэн ааспыт: төрөөбүт тылларга улахан болҕомто уурулла сылдьыбыт. Тоҕо диэтэххэ, РСФСР норуоттара төрөөбүт тылларын сүтэрэр куттала үөскээбит. Онон сибээстээн өрөспүүбүлүкэбитигэр научнай-чинчийэр институт тэриллэр. Ол аата судаарыстыба сорудаҕынан тыл үөрэхтээхтэрэ, учуонайдар, методистар, экспериментальнай оскуолалар, саха тылын учууталлара, өссө оҕолору кыттыһыннаран туран, анаан-миинэн учуобунньуктары оҥоруунан дьарыктанар буолбуттар.
Ырыынак урусхаллаах сылларыгар итинник “госзаданиенан” үлэ тохтообута да диэххэ сөп. Учуобунньуктары куонкурус түмүгүнэн ааптарыскай бөлөхтөр оҥорор буолбуттара. Ол эбэтэр хантан эмэ харчы көрүлүннэҕинэ, сайаапка түһэрэ охсон, болдьоммут кэмигэр диэри бүтэрэ охсуохтаахтара.
Учуобунньуктары оҥорор олус уустук үлэ. Туох баар методологията, методиката, сорудахтарын ис хоһооно, о.д.а. өрүттэрин көрөн оҥорбуккун кэннэ, аны ону оҕо хайдах ылынара эмиэ туспа тургутуу. Холобура, элбэх көлүөнэ үөрэммит, 1965 сыллаахха тахсыбыт Аллахскай “кассалаах” букубаара оннук элбэх ырытыыны ааспыта. Оттон 80-с сылларга М.Е. Охлопкова норуодунай суруйааччы Суорун Омоллооннуун оҥорбут букубаара Сэбиэскэй Сойуус быыстапкатыгар биһирэнэн, дипломунан наҕараадаламмыта. Ол аата учуобунньук тыла хомоҕой, оҕо өйдүүр тиэмэтигэр суруллубут буолуохтаах. Онон уран тыл маастардарын кыттыһыннарар эмиэ үчүгэй уопут буоларын билэбит.
Аныгы цифровой сайдыы кыаҕын барытын туһанан оҥоруохтаахпыт. Билиҥҥи учуобунньуктар бары электроннай барыйааннаахтар. Ол эрээри тоҕо сирэллэр? Кылгас кэмҥэ оҥоһуллар буолан, ол хаачыстыбатыгар охсор. Сэбиэскэй кэмҥэ хас эмэ сыл бэрэбиэркэлээн, ырытан баран, туһанарга көҥүллүүллэрэ. Иккис төрүөт -- анаан-минээн манан дьарыктанар дьоммут суох.
Төрөөбүт тыл уонна сурук-бичик күнүгэр Ил Дархан Айсен Николаев саха тылын чинчийэр научнай киини тэрийэр, саха тылын уонна литэрэтиирэтин чаастарын элбэтэр, төрүт култуурабытын, устуоруйабытын, Саха Сирин географиятын оскуолаларга үөрэтэр туһунан эппитин үөрэ иһиттим. Кистэл буолбатах, саха тылын чааһын аччаппыттара. Онно сөпсөһөн баран олорбокко, биһиги эрэгийиэммит, национальнай уратыбытын учуоттаан, үөрэтэр былааммытын бэйэбит тупсарыахтаахпыт. 2005 сыллаахха федеральнай таһымҥа саха тылын үөрэтии чааһын сарбыйбыттарыгар, бэйэбит 6 чааһы эбэн турардаахпыт. Бу 6 диэн көннөрү сыыппараны суруйан кэбиһии буолбатах, үбүн-харчытын булуутуттан саҕалаан, кэбиниэтин оҥорууга, методическай босуобуйаларынан хааччыйыыга тиийэ ымпыга-чымпыга элбэх. Аны, санэпиднадзор оҕо ноҕурууската улаатарын эмиэ тутуһар. Онон барытын сөпкө былааннаан, Үөрэх министиэристибэтэ үчүгэйдик үөрэтэн, көрөн, СӨ Бырабыыталыстыбатын таһымыгар дьаһал тахсарын ситиһиэхтээх. Үбүнэн-харчынан, үөрэх бырагыраамаларынан, методическай кэмпилиэктэринэн толору хааччылыннахтарына эрэ, саха тылын үөрэтиибит хаачыстыбата тупсуо. .
Үчүгэйэ диэн, 2021 сыллаахха “Судаарыстыбаннай тыллары сайыннарыы” бырагыраамата бигэргэммитэ Онон учуобунньуктары таһаарарга харчы көрүллэр буолла. Бэйэбитигэр да үчүгэй усулуобуйалар тэриллэн эрэллэрэ хайҕаллаах. Урут учуобунньуктар бары соҕуруу Смоленскай куоракка бэчээттэнэр эбит буоллахтарына, билигин оҥорорго көҥүллээх икки кыһалаахпыт -- “Айар” (“Бичик”) национальнай издательство уонна “Офсет”чааһынай типография.
Билигин учуобунньукка үлэлэһиэн баҕалаах дьон базатын оҥоруохха наада. Холобура, оскуолаларга айымньылаахтык үлэлиир учууталлар бааллар, ис хоһоонугар олору кыттыһыннарыахха сөп. Учуонайдар төрүтүн биэрэллэр, оттон методистар ньыматын. Суруйааччылар тылын-өһүн чочуйаллар. Уонна хайаан да апробацияны ыытыахха наада: оҕолор төһө ылыммыттарын, өйдөөбүттэрин чинчийэн көрөр ордук. Үчүгэй учуобунньук оннук оҥоһуллар.
Ол иһин киирбит этиилэри барытын учуоттаан, билигин баар учуобунньуктары көннөрүөхтээхпит. Аныгыскы тахсыытыгар чочуллан бэчээттэниэхтээх.
Түмүккэ этиэм этэ, аҥаардас учуобунньугунан эрэ билиини биэрбэккин. Учуутал бэйэтэ үөрэнэрин тухары учуутал. Ол иһин уһуйааччы бэйэтин сатабылын, таһымын үрдэтэн иһэргэ дьулуһуохтаах.
0
0
0
0
0
0
SAKHAPARLIAMENT.RU
Подписывайтесь
на наш канал в telegram
и Будьте всегда в курсе
свежих новостей!
Подписаться
Комментарии (0)
Никто ещё не оставил комментариев, станьте первым.
Оставьте свой комментарий
Опубликовать комментарий как Гость.
Имя (Обязательно)
Вложения (0 / 3)
Поделитесь своим местоположением
Оставляя комментарии на сайте «Сахапарламент.ру», я подтверждаю, что согласен с пользовательским соглашением сайта. правилами и условиями.
Отменить
Отправить комментарий
Другие новости
Спецпроекты
Саха Сирин «Олохтоох каадырдары промышленноска» бырайыага эдэр ыччаты үлэнэн хааччыйыы бастың практикаларын Бүтүн Россиятааҕы куонкуруhун финалыгар таҕыста
«Олохтоох каадырдары промышленноска» ѳрѳспүүбүлүкэтээҕи бырайыак ыччаты үлэнэн хааччыйыы…
07.12.22 20:49
Госдума сонуннара
2023 сылга үлэ тѳлѳбүрүн алын кээмэйэ хайдах буолуоҕай?
Судаарыстыбаннай Дума үлэ тѳлѳбүрүн алын кээмэйин (МРОТ) улаатыннарар сокуону ылынна диэн…
07.12.22 20:08
Политика
Мичил Николаев: «Благодарим республику за гуманитарную помощь!»
Как известно, самый молодой народный депутат Государственного Собрания (Ил Тумэн)…
07.12.22 19:51
Политика
Трудовые права мобилизованных будут дополнительно защищены
Председатель Госдумы Вячеслав Володин подчеркнул: выполняя задачи спецоперации,…
07.12.22 18:27
Общество
Подведены итоги конкурса «Призвание - Мама»
На днях подведены итоги Всероссийского конкурса молодых журналистов «Призвание - Мама»,…
07.12.22 14:33
Общество
Юные шахматисты Якутии, Бурятии и Сахалина - на гроссмейстерской сессии
Продолжается работа III Республиканского шахматного конгресса на базе…
07.12.22 12:50
Все новости
Тиһэх сонуннар
Спецпроекты
Саха Сирин «Олохтоох каадырдары промышленноска» бырайыага эдэр ыччаты үлэнэн хааччыйыы бастың практикаларын Бүтүн Россиятааҕы куонкуруhун финалыгар таҕыста
Госдума сонуннара
2023 сылга үлэ тѳлѳбүрүн алын кээмэйэ хайдах буолуоҕай?
Госдума сонуннара
Оскуолалары муниципальнайтан региональнай таhымңа кѳhѳрѳргѳ кѳмѳлѳhѳр кѳннѳрүүлэр ылылыннылар
Болҕомто киинигэр
Оҕо эрдэхтэн олоҥхолоотоххо, кыра эрдэхтэн кыттыстахха...
01.12.22 14:53 670
“ҺӨҔҮҤ” быыстапкатын көрөн сөҕүҥ
02.12.22 15:38 643
Амма тыатын кэрдиитин туһунан киинэ сүрэхтэниитэ
01.12.22 19:00 522
Дьохсоҕон олоҥхоһутун истэр дьоро киэһэ
03.12.22 22:21 498
И.Л. Кондаков 165 сылыгар научнай-практическай кэмпириэнсийэ
01.12.22 15:11 368
Об издании
Редакция
Обратная связь
Реклама и услуги
Подписка
Спецпроекты
Архив
Пользовательское соглашение
16+
SAKHAPARLIAMENT.RU © 2020 | Сетевое издание «Саха Парламент». Все права защищены
Учредитель: Аппарат Государственного собрания (Ил Тумэн) РС(Я)
Адрес редакции: 677027, Республика Саха (Якутия), г. Якутск, ул. Кирова, д.18, блок В
Главный редактор: Христофорова М.Н.
Телефон редакции | Факс: +7 (4112) 40‒22‒10
Электронная почта редакции: [email protected]
Регистрационный номер ЭЛ № ФС77-78176 от 20 марта 2020г. выдано федеральной службой по надзору в сфере связи, информационных технологий и массовых коммуникаций (Роскомнадзор)
Все права на материалы, опубликованные на сайте www.sakhaparliament.ru, принадлежат редакции и охраняются в соответствии с законодательством РФ.
Полное или частичное использование текстовых и иных материалов с сайта Sakhaparliament.ru на иных ресурсах в сети Интернет и в социальных сетях разрешается только с согласия редакции сайта и гиперссылкой на материал сайта Sakhaparliament.ru.
|
oscar
|
Тэрийэн таһаарааччы: “Саха өйүн-санаатын баайын уонна култууратын сырдатар-чинчийэр киин” кэмиэрчэскэйэ суох автономнай тэрилтэ.
Сибээһи, информационнай технологияны уонна маассабай коммуникацияны кэтиир федеральнай сулууспаҕа киирбит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС77-79595 (07.12.2020)
Сүрүн эрэдээктэр - тыл билимин хандьыдаата Ангелина Афанасьевна Кузьмина
Аадырыспыт:
Дьокуускай куорат, ул. Подгорная 17Б
элэктириэн буоста: [email protected]. төлөпүөн нүөмэрэ: 89142681196
6+
sakhaetigentyla.ru саайт матырыйаалын толору эбэтэр кылгатан туһанар түгэҥҥэ булгуччу гиперссылка ирдэнэр.
|
oscar
|
«Саха сирэ» саайт матырыйаалларын толору эбэтэр быһа тардан туһанар түгэҥҥэ булгуччу гиперсыылка ирдэнэр. Хаартыскалары, видео-устуулары, онтон да атын мультимедийнэй матырыйааллары эрэдээксийэттэн суругунан көҥүлэ суох туһанаргыт бобуллар.
|
oscar
|
Уу диэн хидроген оксида; дьэҥкир, өҥө уонна сыта суох убаҕас субстанция. Формулата: H2O. Уу бүтүн тыынар тыыннаахха баар. Киhи этэ 78% ууттан турар. Уу убаҕас таһынан кытаанах (муус) уонна гаас (уу паара) туруктаах. Уу Сир ньуурун 71% ылар. Сир уута 97% океаннарга уонна байҕалларга баар, 2.4% булуустарга уонна полярнай муустарга, 0.6% өрүстэргэ, күөллэргэ уонна бадарааннарга.
Уу үс туруга: убаҕас, кытаанах (муус) уонна гаас (былыт).
Млн.уш3 мланде чылаже 1400 наре вӱдем. Вӱд леведын 71 % ӱмбал мландышарыште (океанын, теҥызын, ерын, эҥерын, ий — 361,13 млн. км2). Вӱдым шукырак мланде (97,54 %) тӱнямбал тептеҥыз уло — тиде шинчалан вӱдыштӧ, списатлыме ял озанлык да йӱыт. Тӱҥ шере вӱдым ий нальык уло вет (1,81 %) вӱд йымалсе да (иктаж 0,63 %), да изи гына ужашыже (0,009 %) эҥер да ер. Материкысе возымаш-влакат шинчалан вӱд 0,007 %, атмосфера уло 0,001 % вӱд мемнан план уло. Составыште улшо мланде 10-12 мантия гана утларак вӱд, тӱнямбал тептеҥыз деч.
Вӱд — тиде пӱртӱс икмыняр вещества гыч иктыже, кудын гыч вишкыдышке куснышо кумдаҥдыме фазыже годым пеҥгыде (вӱд деч посна, ойыртемалтше койыш тыгай сурьма, висмут, ханствым, германийыште да ушымо да южо вартыш).
Минеральнай уу — туустар, микроэлеменнэр састааптарыгар киирэр уу, ону таһынан сорох биологическай активнай компоненнар.
Минеральнай уу ортотугар минеральнай айылҕаны, минеральнай ууну, таһаҕаһы таһыыга уо. д. А.
Минеральнай- курортнай процедураларга эмиэ улахан суолталаахтар уонна олору санаторий- курортнай процедураларга киэҥник туһаналлар.
Ол курдук, тулагы- Киллэмҥэ ыытыллар ванналары, купаниялары, душтары, балыыһа бассейннарыгар уонна эмтиир бассейннарга, ону тэҥэ носоглоткалар уонна Үөһээ тыынар ыллыктарын ыарыыларыгар, нүөлсүтэр уонна да атын сыалларга туһаныллар.
Газтаах сирдэри туһаҕа таһаарыы кэнниттэн герметическэй сабыылаах иһити кутуу бытаарар. Бу эмтиир- питэмииннээх уулары уонна тас эйгэҕэ туһанарга кыаҕы биэрэр.
Бытыылка халаанын элбэх курорка быраабыла курдук, кырата суох источник туһаныллар. Ол эрээри, эргиэн ситимигэр минеральнай уу киирэллэр. Ону даҕаны врач да таларга ананар кыах суох. Оттон кини аналогын билиитэ суох түбэлтэтигэр биир тэҥ солбуһу талан ыларга көмөлөһүөҕэ.
Үксүгэр бытыылка этикеткатыгар гимическэй састаабы граммҥа эбэтэр миллиграммҥа тиэрдэр [или дм3] (ммоль/л эбэтэр мг- экв/дм3). Ол эрээри бу чахчыларынан холобурдуур туус састааба балай да ыарахан, ордук мээнэҕэ испэсэлиистээх. Аллараа Бэстээххэ биир сүрүн эмтиир- питэмииннээх минеральнай уу бытыылкатын характеристиката оҥоһуллар.
Хас биирдиилэригэр таблица таблицатыгар М.Э. Курлова формулата аҕалыллыбыт уонна холобур, бүтүн минерализация бырыһыаныгар баар. Химия туһунан толору өйдөбүллээх буоларга. формулаҕа баар анивоннар уонна катионнар ахсааныттан тутулуга суох бары көрдөрүлүннүлэр. В. А. Александрова бэлиэтээһиннэринэн халаан уута улахан хоромньуну таһаарда. Мөлтөх туруктаахтар (туус 2 г/л) туспа туустаахтар.
Ыйытыы (ордук табыгастаах) ыарыһаҕы бары өттүнэн чинчийии уонна чопчу диагноз олохтооһун кэнниттэн быраас быһаарыллар. Минеральнай уу тииптэрэ секторнай, моторнай уонна кислот оҥорор функциялар туруктарыттан көрөн ананаллар.[1]
|
oscar
|
Бу компаниялар уонна тэрилтэтэ туһунан сиппэтэх ыстатыйа. Көннөрөн уонна эбэн биэрэн Бикипиэдьийэҕэ көмөлөһүөххүн сөп.
|
oscar
|
* [[1908]] с. [[муус устар 3]] күнүгэр Саха АССР [[Хаҥалас улууһа|Хаҥалас улууһун]] [[Эргис нэһилиэгэ|Эргис нэһилиэгэр]] төрөөбүтэ.
* Казаан педагогическай институтугар, ССРС НА иһинэн ыытыллар аспирантураҕа бэлэмниир кууруска үөрэммитэ.
* 1928—1931 сс. — [[Дьокуускай]] куорат оскуолаларыгар саха тылын учуутала.
* 1931—1933 сс. — Саха АССР {{comment|ЦИК|Центральный исполнительный комитет}} иһинэн тэриллибит алфавиталпаабыт Комитетыгар секретарынансэкиритээринэн үлэлиир.
* 1939—1941 сс. — [[Киев]] куоракка УССР НА фольклор уонна этнография ИнститутeгарИнститутугар аспирантура курстарыгаркуурустарыгар үөрэнэр.
* [[Аҕа дойду Улуу сэриитэ|Аҕа Дойду Улуу сэриитин]] сылларыгар Дьокуускайдааҕы педагогическай Институтка ассистент.
* 1943 сылтан Эргис олоҕун науканы кытта ыкса ситимниир — тыл, литература уонна искусство ИнститутeгарИнститутугар ситиһиилээхтик үлэлиир. Институт фольклорнай экспедициятын тэрийэн, саха фольклорун матырыйаалын хомуйар.
* 1947 с. «Дьулуруйар Ньургун Боотур» олонхону икки тылынан тылбаастаан күн сирин көрдөрөр. Эргискэ, бу сүҥкэн үлэтин бэлиэтээн, учуонай аатын — филология билимнэринбилимин кандидатынхандьыдаатын — иҥэрэллэр.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
«Саха сирэ» саайт матырыйаалларын толору эбэтэр быһа тардан туһанар түгэҥҥэ булгуччу гиперсыылка ирдэнэр. Хаартыскалары, видео-устуулары, онтон да атын мультимедийнэй матырыйааллары эрэдээксийэттэн суругунан көҥүлэ суох туһанаргыт бобуллар.
|
oscar
|
Василий Санников көмөтүнэн композитор Марк Жирков аата үйэлэргэ хаалыа | Aartyk.ru - Хроника, События и Факты
Курс валют
$
62.18
0.41
€
65.52
0.53
Главная
Лента новостей
События
Общество
Культура
Образование
Правосудие
Бизнес
Предпринимательство
Промышленность
Сельское хозяйство
Эксперт
Сахалыы
Ытарҕа
Итэҕэл
Якутск
Курс валют
Курс валют
$
62.18
0.41
€
65.52
0.53
Меню
Закрыть
Главная
Лента новостей
События
Общество
Культура
Образование
Правосудие
Бизнес
Предпринимательство
Промышленность
Сельское хозяйство
Эксперт
Сахалыы
Ытарҕа
Итэҕэл
Якутск
Поиск по сайту
Главная Сахалыы Василий Санников көмөтүнэн композитор Марк Жирков аата үйэлэргэ хаалыа
Василий Санников көмөтүнэн композитор Марк Жирков аата үйэлэргэ хаалыа
26.04.2017 23:51 0
Үтүө киһи аата симэлийбэт, дьоҥҥо, норуокка оҥорбут дьыалата үйэлэргэ умнуллубат. Бу күннэргэ Саха сиринэн, Москванан саха бастакы идэлээх композитора Марк Жирков аатын үйэтиппит, сэдэх экспонаттары мунньан хаалларбыт Василий Санников туһунан ахтан ааһар тоҕоостоох.
Василий Санников көмөтүнэн композитор Марк Жирков аата үйэлэргэ хаалыа (ВИДЕО)
Үбүлүөйдээх күҥҥэ Марк Жирков айар үлэтин, олоҕун кэпсиир быыстапка туруордулар, кинигэлэри сүрэхтээтилэр, үөрүүлээх мунньах ыытылар. Композитор тутта сылдьыбыт мала-сала, таҥаһа-саба, суруга-бичигэ, нуоталара, эриэккэс докумуоннара, хаартыскалара улахан болҕомтону тартылар.
Устуоруйа кэрчигин уонна улуу киһи тыынын илдьэ сылдьар экспонаттары 60-с сыллартан тус олоҕун кэрэйбэккэ, 11 сыл устата сири-сибииринэн, аймахтарыттан, табаарыстарыттан чернила иһититтэн саҕалаан патифоҥҥа тиийэ хомуйбут Бүлүүтээҕи педучилище муусука учуутала Василий Иванович Санников улахан өҥөлөөх. Бу туһунан «Бэлэм буол» хаһыакка бэс ыйын 6 күнүгэр 1971 сыллааха ыстатыйа тахсан турар. Түмэлгэ 20 витрина, 12 музыкальнай инструмент ууруллубуттарын туһунан суруллар.
Хомойуох иһин, 80-с сылларга Марк Жирков түмэлин сабан, сорох матырыйааллара сүттүлэр. Ол да буоллар, инникитин сүҥкэн оруоллаах экспонаттар буолуохтарын өтө көрбүт Василий Санников муспут матырыйаала оччоттон баччаҕа дылы духуобунай култуура баайа, композитор аатын-суолун үйэтитэргэ нэһилиэстибэ буолан хааллаҕа.
|
oscar
|
СӨ Тырааныспарга уонна суол хаһаайыстыбатыгар министиэристибэтэ тура илик мууһунан көҥүлэ суох сырыы дьон олоҕор олус кутталлаах буоларын туһунан санатар.
Ааптар: Киин Куорат
Итиннэ эбии халтараанынан сибээстээн уһулуччу сэрэхтээх буолуу ирдэнэр. Куттал суоһабатын курдук, суоппардар суол быраабылаларын тутуһуҥ, тырааныспар суолугар сылаас таҥаскытын, уматыккыт саппааһын илдьэ сылдьыҥ.
Чараас мууһунан айанныыртан туттунуҥ, халыҥыырын кэтэһиҥ, өрүһү туоруур сирдэргэ турар информационнай бэлиэлэргэ болҕомтолоох буолуҥ. Мууска түргэнник сүүрдэн кииримэҥ, киирдэххитинэ – тохтоомоҥ, атын массыыналары ситэ сатаамаҥ, ыарахан уйуктаах таһаҕаһы тиэйимэҥ. Тумаҥҥа, буурҕаҕа айанныыртан туттунуҥ.
Өрүс суола сабыллар болдьоҕо:
- киин өрүстэргэ – алтынньы 10 - 22 күннэриттэн,
- Алдан өрүскэ – алтынньы 12 күнүттэн,
- Өлүөнэ – Алдан өрүс тардыыта – Дьокуускай учаастагар – алтынньы 16 күнүттэн,
- Дьокуускай – Сиинэ учаастакка – алтынньы 18 күнүттэн.
Өлүөнэ өрүскэ Дьокуускай уонна Аллараа Бэстээх икки ардыгар паром сырыыта быһа холоон алтынньы 16 - 20 күннэригэр тохтуура былааннанар. Бүлүү өрүһү туорааһын балаҕан ыйын 30 күнүттэн алтынньы 3 күнүгэр диэри тохтоото, Алдан өрүскэ «Мэҥэ Алдан – Кэскил» туорааһын, күн-дьыл туругуттан көрөн, алтынньы 14 - 16 күннэригэр тохтуоҕа.
Сонуннар
06.12.2022 | 11:00
Кадеттар оскуолаларын бастакы сыбаайата түстэ
06.12.2022 | 09:00
Ахсынньы 6 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
05.12.2022 | 18:00
11 ый иһигэр 10 622 оҕо төрөөтө
05.12.2022 | 16:00
Дьиэ кэргэн саҥа дьыллааҕы хаартыскаларын куонкуруһа ыытыллар
05.12.2022 | 14:00
ЫБММ сотрудниктара хаан туттардылар
05.12.2022 | 12:00
Өрөспүүбүлүкэтээҕи саахымат конгреһын кыттыылаахтара кэллилэр
05.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 5 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
03.12.2022 | 18:00
Өбүгэ ситимэ — эр дьон кылаан кыахтарыгар
03.12.2022 | 14:00
«Үлэ кыбаартала» — сайдыы территорията
02.12.2022 | 18:00
Дьокуускай 100 бастыҥ үөрэнээччитигэр стипендия олохтонно
02.12.2022 | 16:00
Тымныы Оҕонньорго баҕа санааларбытын суруйабыт
02.12.2022 | 12:00
Охчуттар мэтээллэри аҕалаллар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 2 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньытааҕы сокуоннар
02.12.2022 | 09:00
Биэнсийэни иккитэ ылыахтара
01.12.2022 | 18:00
Спартакиадаҕа бастыҥнар кыттыахтара
01.12.2022 | 17:00
Арыгы атыытыгар хааччахтааһын киллэриллэр
01.12.2022 | 16:00
Эһиилги былаан — 38 км суол
01.12.2022 | 15:06
Саамай сөптөөх диэн көрөбүн
01.12.2022 | 15:05
Комплекс оҥорор ордук
Ордук ааҕаллар
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Сытыы муннук | 01.12.2022 | 12:03
Ийэ айманар сүрэҕин туох уоскутуой...
Билиҥҥи балаһыанньаҕа, билиҥҥи судургута суох кэмҥэ оҕотун байыаннай дьайыыга атаарбыт ийэлэрдиин кэпсэтэртэн ордук ыарахан суох. Кинилэр куоластара титириирэ, харахтарын уутун кистээн туора соттоллоро, оҕолорун тустарыгар күүстээх, тулуурдаах буола сатыыллара киһини өссө уйадытар, уоскутар тылы булбакка мух-мах бараҕын. Бу сырыыга оҕолорун атаарбыт, кэтэһэр, эрэнэр икки ийэни кытта харах уулаах кэпсэтиибин ааҕааччыларбар...
Дьон | 25.11.2022 | 16:00
Юрий Попов: «Барыта улахан үлэттэн тахсар»
Дьокуускайга Тупсарыы үс сыла биллэриллэн, бу диэн эттэххэ, киин куоракка, чахчы, үтүмэн үлэ ыытылынна, ону олохтоохтор даҕаны бэйэҕит көрө-истэ сылдьаҕыт. Быйыл сайын «Уһук Илиҥҥэ 1000 тиэргэн» федеральнай бырайыагынан Дьокуускай куоракка 75 тиэргэн тупсаран оҥоһулунна. Саамай элбэх эбийиэккэ бэдэрээтчитинэн «Основа» ХЭТ үлэлээтэ. Онон бүгүҥҥү нүөмэрбитигэр бу тэрилтэ эдэр салайааччыта Юрий Поповы...
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Sakha-sire.ru саайт сүрүн эрэдээктэрэ Ч. Н. Гаврильев. Сибээскэ, информационнай технологияҕа уонна маассабай коммуникацияҕа кэтиир федеральнай сулууспаҕа киирбит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77-84126.
Тэрийэн таһаарааччы: «Сахамедиа РИИХ АО».
«Саха сирэ» саайт матырыйаалларын толору эбэтэр быһа тардан туһанар түгэҥҥэ булгуччу гиперсыылка ирдэнэр. Хаартыскалары, видео-устуулары, онтон да атын мультимедийнэй матырыйааллары эрэдээксийэттэн суругунан көҥүлэ суох туһанаргыт бобуллар.
|
oscar
|
… Ньукулай оҕонньор бүгүн таһырдьаттан санаата көнөн киирдэ. Кулун тутардааҕы күндэлэс сырдыктан дьиэҕэ киирэн бастаан тугу да көрбөккө аан таһыгар таалан тура түстэ. Онтон сыҥааҕын быатын оннугар тигиллибит уунаҥнас эрэһиинэни эрийэ тутан баран төбөтүн оройугар иилбитин төлө тардан бэргэһэтин уһулла. Үөрүйэҕинэн ньилбэгэр охсуолаамахтаан тэбээтэ уонна аан чанчыгар таҥас ыйыырга анаан саайыллыбыт тимир көхөнү илиитин иминэн булан быатыттан иилэн кэбистэ. Бокоорон хаалбыт тарбахтарынан оргууй тимэхтэрин төлөрүтэн сонун уһулла уонна эмиэ илиитин иминэн бигээн ыйаата…
Данил Николаевич Макеев – прозаик, суруналыыс, Арассыыйа суруйааччыларын сойууһун чилиэнэ, “Чолбон” литература сурунаалын редакторын солбуйааччы. Кини Саха судаарыстыбаннай университетын Филологическай факультетын үөрэнэн бүтэрбитэ. “Кыым”, “Республика бүттүүнэ”, “Саха сирэ” өрөспүүбүлүкэтээҕи хаһыаттарга суруналыыһынан үлэлээбитэ. Уус Алдан, Бүлүү улуустарыгар учууталлаабыта. Данил Николаевич айымньыларыгар Аҕа дойду сэриитин кэминээҕи саха олоҕун көрдөрөр, булт-алт тематыгар суруйар. Оҕо литературатыгар ылсан үлэлиир.
… Хараҕа сыыйа үөрэнэн аан таһыгар турар сымнаҕас бүрүөһүннээх олох маска сэрэнэн олордо, аҕылыы-аҕылыы хаатыҥкатын уһулла, таапачыкатын кэттэ. Онтон умса нөрүйэн уҥа илиитинэн ньилбэгиттэн тайанан, хаҥас илиитинэн таҥас ыйыыр ыскаап тутааҕыттан тутуһан турда. Оргууй аҕай бакаалаан остуолга тиийэн уокка холбонон куруук сылаас турар тиэрмэһиттэн чэй кутунна.
Күн уһаан, дьыбар тахсар буолбутун кэннэ оҕонньор таһырдьа тахсан чээччэйэн киирэр идэлээх. Бүгүн бастакы бэлиэтээһин буолбут – дьиэ муннугунан кырыыһаттан биир муус чопчу таҥнары ыйаммыт. Били ырыаҕа ылланарыныы сып-сырдык таммахтар кылыкын-кылыкын кылыйсыбыттар. Ньукулай ол таммахтары көрөн тоҕус уонус хаарбын уулларан күөххэ үктэнэр киһи буоллум ээ, быһыыта, диэн сүрдээҕин үөрэн киирдэ. Киһи кырыйдаҕына хас биирдии күнү таҥара бэлэҕин курдук ылынар буолар эбит. Кыһын күн уһууругар тиийбит киһи диэн баҕалааҕа, аны ити бастакы таммахтары көрөн күөххэ үктэнииһибин ээ дии санаата. Эмискэ «харк» гынан хаалбатаҕына, быйыл даҕаны хара сир устун хаамыыһы, саҥа тыллыбыт от-мас сүрэҕи-быары ортотунан сайан киирэр сытын, күн уота эти-хааны сылаанньытар сылааһын билииһи быһыылаах. Бүгүн кулун тутар онус күнүгэр бэлиэтээтэ, ол аата аны биир ыйынан, муус устар уон күнүгэр, күүскэ ириэрэн уу-хаар тахсыбытынан барыаҕа.
Оҕонньор ити курдук ону-маны саныы, итии чэйи иһэн бурулата олорон былыр, адьас оҕо сылдьан, балаҕан чаампытыттан таҥнары ыйаммыт бастакы чопчуну көрөн баран эмиэ күөххэ үктэммит киһи дии санаабытын өйдөөн кэллэ. Сэрии кэминээҕи ынырык кэмнэр этэ. Оччолорго кини баара-суоҕа уон үс эрэ саастааҕа ээ… Уонна итинник санаа киирбит эбит. Ыраах учаастакка сүөһү көрөн кыстаан олороллоро. Сэрии буоллаҕын үһүс кыһыныгар аас-туор олохтон балта, аҕыс саастаах Өксүү, ыалдьан өлбүтэ. Өксүүттэн үс сыл балыс биэстээх Ааныска эмиэ нэһиилэ кыыкынаан сылдьара. Аҕалара сэриигэ барбыта, ийэлэрэ холкуос сүөһүтүн көрөн хараҥаттан хараҥаҕа диэри мөхсөөхтүүрэ. Хас да ыал, үксэ оҕо-дьахтар биир балаҕаҥҥа симсэн олороллоро. Эр киһилэрэ диэн арай хотон тас үлэһитэ, от-мас тиэйээччи алта уончалаах Тулламыкы оҕонньор этэ. Ньукулай, оччолорго Ньукуус, саас балаҕан чаампытыттан таҥнары ыйаммыт бастакы муус чопчуну көрөрүн саҕана астара төрүт быстыбыта. Нуорма бурдуктарын кэмчилээн, күҥҥэ биирдэ уу судураай хааһы сииллэрэ. Хата, аҕыйах ынах төрөөн, кыра суорат баар буолан, нэһиилэ тыыннаах сылдьаллара. Ыал ыалынан хоргуйан өлбүттэрин туһунан ынырык сурахтары дьоно сибигинэһэн кэпсэтэллэрэ.
Дьэ итинник сыккыраһан олордохторуна, Охонооһой уонна Лэпсэй диэн икки кырдьаҕас оҕонньор куйуурдуу диэн тиийэн кэлбиттэрэ. Эмиэ аһыыр-аһаабат сылдьар оҕонньоттор балтараа көстөөх сиргэ куйуурдарын, сүүрдэрин, анньыыларын, күрдьэхтэрин талах салааскаҕа соһон, ыкса киэһэ нэһиилэ тэмтэриҥнэһэн кэлбиттэрэ. Суорат сыыһа сиэн, хатыҥ үөһэ чэйи иһэн баран утуйбуттара. Сарсыарда бэрт кыра бурдуктаахтарынан уп-убаҕас хааһы оҥостон аһаабыттара. Оҕонньоттор Ньукууһу куйуурга илдьэ барар буолбуттара.
Уруккуттан куйуурданар күөл быста уолан, уопсай сүбэнэн дьиэлэриттэн икки биэрэстэлээх Анаҕаһыннаах диэн балачча киэҥ ходуһалаах обургу күөлгэ куйуурдуурга быһаарыммыттара. Кураан сыллар буоланнар, уута биллэрдик тардыбыта, онон, баҕар, бэрсээрэй дэспиттэрэ. Салааскаларын соһон от тиэйбит суолунан күөллэригэр тиийбиттэрэ. Лэпсэйдээх Охонооһой күөл кытыытыгар киирэн хайа диэки барыахха сөбүн сүбэлэспиттэрэ. Урут хаһан да куйуурдаабатах күөллэрэ буолан, балачча мунаарбахтаан баран, бастаан арҕаа атахха ойбонно тэһэн көрүөххэ диэн буолбута. Суоллара хата күөлү ортотунан ааһара. Онон арҕаа атахха диэри сыарҕа суолунан субуруһан тиийэн баран, Охонооһой тохтоон уҥа-хаҥас олоотоомохтообута.
– Дьэ ханан ойбон тэһэбит? – диэн баран харда эрэйбиттии Лэпсэйгэ эргиллибитэ.
– Оо, ону мин билээхтиэм дуо? – Лэпсэй тула көрүтэлээбитэ. – Элбэх ойбону алларар кыаҕа суох дьон буолаахтаатахпыт дии. Балыктаах сири таба тайаннахпытына, дьолбут буолуо этэ.
– Мэлдьи куйуурдуур дьон балык кыстаан сытар сирин хаара хоҥнорхой, мууһа ыраас буолар дииллэрин истэр этим. Дьоҕойон оннук сирдэ көрдөөн көрүөххэ.
– Ээ, инньэ дииллэрэ. Чэ, бастаан суол хаҥас өттүгэр алларан көрүөххэ. Тоҥуу хаары кэһэн ырааппаппыт буолуо да… – дии-дии, Лэпсэй салааскаттан күрдьэҕи сүөрбүтүнэн барбыта.
Киһини тобугунан тоҥуу хаары оймоон тахсан оҕонньоттор хардары-таары күрдьэҕинэн хаары мууһугар диэри хоҥнорута анньан көрбүттэрэ уонна: «Чэ, манан тэһэн көрүөххэ», – дэспиттэрэ. Ньукуус ойбон тэһэр сирдэрин хаарын ыраастаһыыга көмөлөспүтэ. Охонооһой үтүлүгүн устан хаарга уурбута, анньыыны ылан төбөтүгэр кэтэрдиллибит мас хаатын быатын сүөрбүтэ, тойон эрбэҕинэн биитин бигээн көрбүтэ уонна ытыһыгар силлээн баран хараҥа күөх мууска «курх» гына батары биэрбитэ. Төһө да кырыйдар, бытаардар, анньыынан тутта үөрүйэҕэ биллэрэ. Сотору соҕус саар ыаҕас айаҕын саҕа иэннээх, икки харыстан ордук дириҥнээх мууһу көйбүтэ. Онтон аҕылаан, сылайан анньыытын Лэпсэйгэ биэрбитэ. Ол кэмҥэ Ньукуус көйүллүбүт мууһу күрдьэҕинэн баһан кэбиспитэ. Аны Лэпсэй көйбүтүнэн барбыта. Ити курдук солбуйса сылдьан алларбыттара. Ойбон дириҥээн истэҕин ахсын мууһун баһар уустугурбута, Ньукуус сэниэтэ эстибитэ. Аны солбуһа сылдьан муустарын баһар буолбуттара. Кэмниэ кэнэҕэс ойбоннорун түгэҕинээҕи мууска сиик биллибитэ. Охонооһой сонун устан хаарга тиэрэ бырахпыта уонна аҥаардас ырбаахынан, сэлиэччигинэн эрэ туран ойбон түгэҕинээҕи мууһу суптурута анньыбыта. Онуоха уу оннугар убаҕас бадараан быллайан тахсыбыта.
– Оо, пахай! Манан төрүт да уута суох эбит… – диэн саҥа аллайбыта.
Лэпсэй ойбону өҥөйөн көрөн баран:
– Тыый! Бу күөл олус да уолбут… Манан хойуораары гыммыт дии, – диэбитэ.
Бары ойбоннорун таҥнары өҥөйөн соҥуоран турбуттара. Ньукуус ойбон тэһиннэр эрэ куйуурунан балыгы баһан ылыахпыт дии санаабыта, хап-хара бадараан тахсан, кыһыытыттан хараҕын уута бычалыйан кэлбитэ.
Охонооһой, балачча саҥата суох туран баран:
– Маннык уолбут буоллаҕына, балык баар сирин таба тайаннахха, куйуурга кэлиэн сөп этэ, – диэбитэ.
– Оннук. Ол эрээри балык кыстаан турар сирин таба тайанарбыт биллибэт, – диэн баран Лэпсэй үөһэ тыыммыта.
Бастакы ойбонноруттан балачча тэйэн эмиэ хаары хоҥнорута анньан көрөн баран, ойбон аллараары хаарын ыраастаабыттара. Бары да сэниэлэрэ эстэн, хамсаналлара бытаарбыта. Бу сырыыга бэрт өр сыралаһан ойбоннорун тэспиттэрэ. Ап-араҕас уу өрө булдьугураан тахсыбыта. Оҕонньоттор солбуһа сылдьан ойбон түгэҕин кэҥэппиттэрэ, Ньукуус сүүрүнэн мууһун баспыта. Сэниэтэ эстэн, илиитэ нукаай курдук буолбута, мууһун эһэригэр сүһүөхтэрэ мөҥөн баран түһэ сыһар буолбута. Итинник сордонон син ойбонноругар куйуур батар буолбута. Охонооһой куйуур угар түөрэйин кэтэрдэн ойбоҥҥо батары биэрбитэ. Эргитэн иһэн:
– Оо, манан даҕаны чычаас баҕайы эбит. Куйуурум түгэҕэр тиийэр, – диэбитэ.
– Оччоҕо эмиэ халтайга эрэйдэнээхтээбиппит дии, – диэн Лэпсэй санаата түспүттүү сөҥөдүйбүтэ.
Охонооһой куйуурун эргиппэхтии түһэн баран таһаарбыта – бадараантан атын туох да суоҕа. Ону көрөн бары да санаалара түспүтэ. Оҕонньоттор салааскаҕа олорон саҥата суох табахтаабыттара, Ньукуус анньыы угар өйөнөн турбута. Аччыктаан иһэ курулуура, мэйиитэ эргийэрэ, табах аһыы сытыттан сүрэҕэ өлөхсүйэрэ. Онтун оҕонньотторго биллэримээри кинилэргэ көхсүнэн эргиллэн күөл киһи хараҕын саатырдар ньуурун симириктии-симириктии одууласпыта. Күн ортото буолбут быһыылааҕа, сааскы чаҕылхай күн уота киһи иэдэһин сылытара.
– Ньукуус, тоойуом, кэл манна олор, – диэн баран Охонооһой сонун суулуу тутан ойбонтон баһыллыбыт мууска уурбута. – Сынньана түһэн баран өссө биир ойбону тэһэн көрүөхпүт, – диэбитэ.
Ньукуус тиийэн олорбутун кэннэ чарапчылана-чарапчылана тулатын көрүммүтэ уонна:
– Бу сырыыга ханан ойбон тэһэрбитин Ньукуус таллын. Уол оҕо дьоллоох, эдэр киһи баартаах. Баҕар, балык баар сирин таба тайанаарай… – диэбитэ.
Лэпсэй ону бэркэ сэргээн хонос гына түспүтэ.
– Кырдьык даҕаны, биһиги иккиэн кураанаҕы харбаатыбыт. Аны эн ойбон тэһэр сири тал, – дии-дии, бэргэһэтин көннөрүммэхтээбитэ.
Ньукуус сүрэҕэ биллигирэччи тэппитэ, сирэйэ итийбэхтээн ылбыта, олоҕор биир саамай суолталаах, киһи дуу, кии дуу буолар түгэнэ тиийэн кэлбитин курдук санаабыта. Хараҕар ийэтэ, былаатын баана-баана, кинини тобулу көрөн турар мөссүөнэ, балта Ааныска эмиэ да сайыспыт, эмиэ да аһыммыт харахтара уонна тоҕо эрэ аҕата сэриигэ бараары сонун кэтэн эрэрэ көстөн ааспыттара.
Балачча уһуннук саҥата суох олорбуттара. Ньукуус сибилигин оҕонньоттор «чэ, туруоҕуҥ!» диэхтэрэ диэн дьиксинэн, тыҥаан аҕай олорбута. Онтон тиһэҕэр туох ааттаах уһуннук олордубут диэх курдук санаталаан ылбыта. Төһө да кэтэһэ олордор Охонооһой:
– Чэ, туран көрүөҕүҥ дуу… – диэбитигэр кыратык ходьох гынан ылбыта, тураары өрүтэ үөмэхтээбитэ даҕаны, атахтара такыччы тардан хаалбыт курдук этилэр. Аттыгар батары аспыт анньыытын угуттан тардыһан туран иһэн умса баран түспүтэ.
– Оо, бу оҕо атаҕа көһүйэн хаалбыт дуу? – диэн баран Лэпсэй хонноҕун анныттан ылан өрө тардыбытыгар туран сирэйин хоту тоҥуу хаары оймообутунан барбыта. Сэниэтэ эстэн тыын ылаары тохтоон кэннин хайыһан көрбүтэ ойбонноруттан дуоннааҕы тэйбэтэх этэ. Охонооһой анньыыларын, куйуурдарын сүгэн, Лэпсэй сүүрдэрин тутан, салааскаларын соһон кини суолун батан иһэллэрэ. Ньукуус өссө барбахтыы түһэн баран тохтообута. «Манан!» дии санаат, атаҕынан хаары хаһыйа сатаабыта. Оҕонньотторо аҕылаһан кэлбиттэрэ. Тыын ылан тура түһэн баран, ойбон алларар сирдэрин хаарын ыраастаабыттара. Охонооһой эмиэ сонун устан анньыыны илиитигэр ылбыта. Солбуһа-солбуһа көйөн, муустарын баһан ойбоннорун балачча дириҥэппиттэрэ. Бары да сэниэлэрэ эстибитэ. Оҕонньоттор бырдылара быстан эмиэ салааскаларын хаар хайыҥар ууран кэккэлэһэ олорон сынньаммыттара. Ньукуус бу сырыыга ойбон таһыгар чохчойон олорбута, сэниэтэ букатын эстибитэ, мэктиэтигэр илиитэ-атаҕа салыбырыырга дылы гынара.
– Тоойуом, кэл, манна олор. Итинник олордоххуна, атаҕыҥ көһүйэн хаалыа, – дии-дии, Охонооһой эмиэ сонун суулуу тутан эһиллибит муус үрдүгэр уурбута.
Ньукуус нэһиилэ туран онно тиийэн олорбута, кырдьык, атаҕа көһүйэ сыспыт этэ. Күн уота сып-сылааһынан көхсүн угуттуура. Ол олорон утуктаан тоҥхоҥноон барбыта. Маннык тугу да гыммакка уу нуһараҥнык олоруон олус баҕарбыта. Ол эрээри хараҕар балтын Ааныска кубархай мөссүөнэ көстөн кэлэн, хонос гына түспүтэ. Оҕонньоттор эмиэ утуктаан тоҥхоҥноһо олороллоро. Ньукуус муус тоорохойун ылан ыстаан күчүгүрэппитэ. Тыбыс-тымныы муус бэлэһин хаарыйан сөтөллөн ылбыта.
Охонооһой, утуктуу олорон, төбөтүн өндөппүтэ:
– Һуу, утуйан бараары гынныбыт дии. Лэпсээй, туран көрөрбүт дуу? – диэбитэ уонна ньилбэгиттэн тайанан умса нөрүйэн иккитэ-үстэ өрүтэ үөмэлээн турбута.
Анньыыны ылан оргууй көйбүтүнэн барбыта. Эмиэ солбуһа сылдьан ойбоннорун алларбыттара. Сыралара-сылбалара быстыбытын кэннэ, кэмниэ
кэнэҕэс ойбонноро ап-араҕас уунан өрө бидилийбитэ. Онтон ойбон түгэҕин кэҥэтэ сатаан балачча өр букунаспыттара. Ньукуус сүүрүнэн мууһу баһан испитэ. Бүтэһик сырыытыгар бэркэ кыһаллан холбуйан ылан номнуо кыра бугул саҕа буолбут муус үрдүгэр сүөкээбитигэр, муус быыһыттан ылгын чыҥыйа саҕа мунду түһэн өрүтэ тэйиэккэлии түспүтэ.
– Балык! Балык! Мунду! – диэн саҥа аллайа түспүтэ уонна, сүүрүн ыһыктаат, саба харбаан ылбыта.
– Хор эрэ! Бээ-бээ, саҥарба, – дии-дии, Охонооһой куйуур угар Лэпсэй уунан биэрбит түөрэйин кэтэрпитэ.
Куйуурун ойбоҥҥо уган, хаҥас атаҕынан түөрэйин үктээн туран эргитэн куоҕаҥнаан барбыта. Балачча эргитэ түһэн баран куйуурун таһаарбытыгар сүүрбэччэ мундуну кытары биир быччыкы кэлбитэ. Ону сүөкээт, куйуурун эмиэ ойбоҥҥо батары биэрбитэ. Ньукуус балыктарын хомуйан Лэпсэй салааскаҕа түүрэ баайбыт куулларын сүөрэн тоһуйан биэрбитигэр хаалаабыта. Охонооһой бу сырыыга куйуурун мааҕыҥҥытынааҕар уһуннук эргиппитэ, ол үрдүнэн эмиэ бэрт кыра мунду кэлбитэ. Ити курдук Лэпсэйдиин солбуһа сылдьан эргиппиттэрэ эрээри, биир обургу кытыйа эрэ буолар мундуну, биэс быччыкыны ылбыттара. Чугас соҕус балык кыстаан сытар сирэ баар буолуон сөп курдуга. Ол эрээри өссө ойбон алларар сэниэлэрэ суоҕа. Балык кэлэрэ да аҕыйаабыта, куйуурдара сороҕор кураанах тахсар буолбута. Бары аччыктаан иэдэйбиттэрэ, оҕонньоттор куйуурдарын нэһиилэ эргитэр буолбуттара. Онон сарсын киириэхпит диэн тэриллэрин барытын хаалларан, биир кыракый күөс буолар балыктаах куулларын сүгэн дьиэлэригэр барбыттара.
Ньукуус төһө да аҕыйах балыктаах буоллаллар, оҕолор онно да үөрэн чаҕылыһалларын санаан, дьиэтигэр тиийэ охсуон баҕаран, оҕонньоттор иннилэригэр киирэн хааман испитэ. Бары даҕаны сэниэлэрэ эстэн нэһиилэ налбыҥнаһаллара.
Балаҕаҥҥа киирэн кэлбиттэригэр баар дьон бары сирэйдэрэ кинилэр диэки буолбута. Дьахталлар мэлийбиттэрин сэрэйэн умса көрөн ити иннинэ ким тугу гына сылдьыбытын салҕаабыттара. Охонооһой саҥата суох сыгынньахтанан баран, уҥа диэки иһит уурар оронтон ыаҕас ылан куулун таҥнары туппута. Оҕолор ону көрөөрү оһох таһыгар тиийбиттэригэр, Өлөөнө ыаҕаһы хаба тардан ылан оһох кэннин диэки барбыта. Куйуурдьуттар, Тулламыкыга хас ойбону алларбыттарын, бастакы, иккис ойбонноруттан мэлийбиттэрин, үһүс ойбонтон итиччэ балыгы ылбыттарын кэпсии-кэпсии, хатыҥ үөһэ чэйи иһэн бүтүүлэригэр дьахталлар оһохторун оттон, ботур-ботур кэпсэтэ-кэпсэтэ, балыктарын чугуун иһиккэ буһара уурбуттара. Сотору балаҕан иһэ буспут балык минньигэс сытынан туолбута. Аччык киһи ордук сытымсах буолар эбит этэ. Ньукуус ол сыттан мэктиэтигэр мэйиитэ эргийтэлээбитэ, сүрэҕэ эриллиэр, куртаҕа курулуйуор, сыҥааҕын уута сүүрүөр диэри иҥсэтэ көппүтэ.
Аччык оҕолор эмиэ кини курдук турукка киирэн, көмүлүөк оһох холумтаныгар таҕааҥҥа оргуйан булдьугуруу турар чугуунтан харахтара арахпатаҕа. Балык буһуута дьахталлар оҕолору биирдии куопсук убаҕас хааһынан аһаппыттара уонна утуйуҥ диэн кытаанахтык дьаһайбыттара.
Ньукуус оҕолору тоҕо утутар баҕайыларай диэн саныан икки ардыгар үстээх Уйбаанчык:
– Оттон пальык сиэбэппит дуо-аа-а? – диэбитигэр ийэтэ Татыйаас, ытамньыйа сыһа-сыһа:
– Суох-суох. Балыгы эһиги сиэбэккит… Куйуурдьуттар сиэхтэрэ, – дии-дии, оронугар көтөҕөн илпитэ.
Ньукуус ону истэн дөйбүт курдук буолбута. Эмискэ балта Ааныска кини диэки диэличчи көрөн турарын көрө түспүтэ, аһынан хараҕын уута бычалыйан тахсан бокуойа суох симириктээн ылбыта. Ол икки ардыгар дьахталлар үс кытыйаҕа илдьи буспут, буруолуу сылдьар мундуну кутан остуолга уурбуттара, хамыйах аҕалбыттара. Ньукуус даҕаны, оҕонньоттор даҕаны оннуларыттан хамсаабакка дьиппиниһэн олорбуттара. Чочумча киһини хам баттыыр, кутун-сүрүн тууйар ыар, нүһэр чуумпу сатыылаабыта. Ити ынырык чуумпуну Өрүүнэ кэһиэхтээх саҥата аймаабыта.
– Охонооһой, Лэпсэй, Ньукуус… Ити балыгы бары сиэммит өллөммөппүт. Таах иҥсэбитин эрэ көбүтүөхпүт. Ол оннугар эһиги сиэҥҥит сэниэ киллэриннэххитинэ сарсын, баҕар, балык баар сирин таба тайаныаххыт. Онон аһааҥ, эрэлбит эрэ эһиги, – диэбитэ.
Оттон атын дьахталлар туох да саҥата суох орон ороннорунан тарҕаһан иҥэн-сүтэн хаалбыттара. Тулламыкы сонун кэтэн таһырдьа тахсыбыта.
Охонооһойдоох Лэпсэй, сирэй-сирэйдэрин көрсөн баран, оргууй остуолга тиийэн оҕолор диэки көхсүлэринэн буолан олорбуттара. Ньукуус олорор сиригэр хам хараҕаланан хаалбыт курдуга. Ол олордоҕуна, ийэтэ кэлэн окумалыттан ылан остуолга дэллэритэн илпитэ. Ньукуус куҥ курдук буолан хаалбыт илиилэрин ньилбэгэр ууран мундулаах кытыйаны супту одуулаабытынан таас төрөөн олордоҕуна, Охонооһой уҥа илиитин ылан остуол үрдүгэр уурбута уонна хамыйах туттаран кэбиспитэ. Онтон умса туттан, туора көрөн олорон бүтэҥитик:
– Аһаа, тоойуом. Сэниэ киирдэҕинэ табыллар, – диэбитэ.
Ньукуус илиитэ-атаҕа бааллан хаалбыт курдуга. Ийэтэ кэлэн санныттан илигирэтэ-илигирэтэ:
– Ньукуус, аһаа. Биһиги… Ааныска уонна мин туспутугар, – диэбитигэр биирдэ хамыйаҕар мундуну баһан ылан айаҕар укпута. Онтон балыгын миинигэр хараҕын уута чоккуруу-чоккуруу амтанын да билбэккэ барытын сиэн кэбиспитэ уонна итирик киһи курдук балааскайдаан, хараҕын уутугар муна-муна, оронугар тиийэн умса түспүтэ.
Сарсыарда халлаан сырдаатын кытта аччык оҕолортон, дьахталлартан куотар курдук күөллэригэр харбыаласпыттара. Туох да саҥата-иҥэтэ суох бэҕэһээ Ньукуус түспүт ойбонуттан өссө үөс диэки ойбон алларан аччарыспыттара. Бары, кырдьык, биллэ сэниэлэммит курдуктара. Өр-өтөр буолбатаҕа, ойбон түгэҕэр уу бычыгыраабыта. Охонооһой ытыһыгар силлээмэхтээн баран суптурута түһүөлээбитигэр уу өрө булдьугуруу түспүтэ. Ону кытары үс-түөрт ыыс араҕас собо өрөҕөтө кылбаҥнаабыта.
Лэпсэй сүүрүн тутан туран:
– Оо, эбэбит барахсан! – диэн баран ньакыйдар накыйан мууска тобуктуу түспүтэ.
Оттон Ньукуус ойбоҥҥо собо арҕаһа хараарарын, өрөҕөтө кылбаҥныырын көрөн туран айаҕар хабархай амтан биллибитигэр биирдэ саҥата суох ытыы турарын өйдөөбүтэ.
* * *
Сарсыҥҥытыгар Ньукуус балаҕан чаампытыттан таҥнары ыйаммыт муус чопчу сып-сырдык таммахтарыгар ытыһын тоһуйан туран:
– Аҕаа, биһиги этэҥҥэбит. Эн кырыыстаах өстөөҕү харса суох кыдый!!! – диэн иһиллэр иһиллибэттик ботугураабыта
2
1
Навигация по записям
Таатта балыыһата эһиил үлэҕэ киириэҕэ
Өрөспүүбүлүкэҕэ эбии 678 киһи ыарыйда
Маны ааҕыҥ
Дьокуускайга саха литературатын баала ыытылынна
Наталья Харлампьева үрдүк наҕарааданы тутта
“Мин бэйэм талбытым эрэйдээх бу суолу — сүрэхтэн сүрэххэ айанныыр аналы…”
Айсен Николаев: саха литературата татаардыы, татаар айымньылара сахалыы саҥардылар
Норуодунай бэйиэт Нам улууһугар ааҕааччыларын кытары көрүстэ
Уважаемые читатели!
Мы рады вам сообщить, что начал работу новый сайт «Саха Сирэ»!
Полную подборку новостей Якутии и Якутска читаете тут
Сүрүн
Саха сирэ — саамай креативнай эрэгийиэн
Уопсастыба
Үрдүк таһымнаах психологтар Муома уонна Булуҥ улуустарыгар үлэлииллэр.
Уопсастыба
Балыктааһын сокуонугар уларытыылар киирдилэр
Сонуннар
Музалар талааннара түөрт өҥүнэн оонньоото
Көр. Аах. Туһан.
16+
Редакция аадырыҺа
677000, Дьокуускай куорат, Орджоникидзе уул., 31 Төлөпүөн: (4112) 42-06-90
E-mail: [email protected], [email protected]
Edersaas.ru саайт сүрүн эрэдээктэрэ Ч. Н. Гаврильев
Тэрийэн таһаарааччылар: «Сахамедиа РИИХ АО». Сибээскэ, информационнай технологияҕа уонна маассабай коммуникацияҕа кэтиир федеральнай сулууспаҕа киирбит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77 — 74960 (25.01.2019)
Edersaas.ru саайт матырыйаалларын толору эбэтэр быһа тардан туһанар түгэҥҥэ булгуччу гиперсыылка ирдэнэр. Хаартыскалары, видео-устуулары, онтон да атын мультимедийнэй матырыйааллары эрэдээксийэттэн суругунан көҥүлэ суох туһанаргыт бобуллар.
|
oscar
|
Сокуоннай саастарын ситэ илик гражданнарга, оҕолорго арыгыны атыылыыр, кинилэр үлэхтэринэн аһыы утаҕы атыылаһар – сокуону кэһии, диэн иһитиннэрэр Дьокуускай куорат прокуратурата.
Ааптар: Киин Куорат
Оттон сокуоннай сааһын ситэ илик гражданиҥҥа аһыы утаҕы хаһыс да төгүлүн атыылааһын – административнай уонна холуобунай буруйу оҥоруу.
РФ Административнай буруйуу оҥоруу иһин Кодексатын 14.16 ыст. 2.1 ч. сокуоннай сааһын ситэ илик оҕоҕо арыгыны атыылааһын иһин, бу дьайыы холуобунай састааба суох түбэлтэтигэр:
гражданнарга – 30 000 солк. 50 000 солк. диэри ыстараап;
дуоһунастаах сирэйдэргэ – 100 000 солк. 200 000 солк. диэри ыстараап;
юридическай сирэйдэргэ – 300 000 солк. 500 000 солк. диэри ыстараап.
Арыгылаах утаҕы сааһын туола илик ыччакка иккистээн атыылааһын иһин РФ ХК 151.1 ыст. холуобунай дьыала көрүллэр.
Маны сэргэ РФ Административнай буруйу оҥоруу иһин кодексатын 6.10 ыст. саастарын ситэ илик оҕолору арыгыга, наркотикка угуйуу иһин 1000 солк. 3000 солкуобайга диэри ыстараап көрүллэр. Маннык буруйу оҥорбут төрөппүттэргэ уонна сокуоннай сааһын ситэ илик оҕо бэрэстэбиитэлигэр, ону сэргэ оҕо иитиитинэн, үөрэҕинэн дьарыктанар эбээһинэстээх сирэйдэргэ 4000 солкуобайтан 5000 солкуобайга диэри ыстараап көрүллэр.
Сонуннар
01.12.2022 | 13:00
Саҥа сулууспаҕа эрэл улахан
01.12.2022 | 12:00
Кииннэммит библиотека ситимэ анал бырагырааманы оҥордо
01.12.2022 | 11:00
Ыччаппыт талаанынан сөхтөрдө
01.12.2022 | 10:00
Сэргэх көрсүһүү
01.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 1 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
01.12.2022 | 09:30
Дьокуускайга — бастакы харыйа уота
01.12.2022 | 09:00
Владимир Трегубов: «Дьокуускайга дьиэ тутуута биир кэлимник барыа»
30.11.2022 | 22:38
Сүдү үлэтэ — духуобунай нэһилиэстибэбит
30.11.2022 | 18:30
Босхо юридическай көмө
30.11.2022 | 18:00
Дьонноох киһи тутайбат
30.11.2022 | 17:30
Үлэбит дьоһун сыанабыла
30.11.2022 | 16:58
5555 киһи дьыктаан суруйда
28.11.2022 | 17:26
Сунтаардар хотугу дьүкээбил "анныгар"
27.11.2022 | 10:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 28 - ахсынньы 4 күннэригэр
24.11.2022 | 11:00
Саха сирин бастыҥ IT-бырайыактара
23.11.2022 | 17:30
Олоҕун науканы кытта ситимнээн
23.11.2022 | 17:00
Үс игирэ төрөөтө
23.11.2022 | 16:30
Куорат учууталларыгар — саҥа бириэмийэ
23.11.2022 | 16:00
Саамай кэрэ сүөһүнү таллылар
23.11.2022 | 15:56
«Үтүө санаа харыйата» оҕолор баҕа санааларын толорор
Ордук ааҕаллар
Дьон | 19.11.2022 | 18:00
Николай Винокуров: «Дойдубар этэҥҥэ эргиллэн кэллим...»
«Боотур» этэрээт байыастарын ортотугар биһиги биир дойдулаахпыт Алаһыай нэһилиэгиттэн төрүттээх Николай Винокуров баарын истэн, кэпсэтиэхпин баҕардым. Ол эрэн сэһэргэһиибин хайдах-туох саҕалыахпын тобуларбар олус ыарахан этэ. Бу үлэ, үөрэх, сайдыы, тэрээһин туһунан суруйуу, кэпсэтии буолбатах... Бу — олох, дьылҕа, тыын былдьаһыы, өлүү-сүтүү, инники олох иһин охсуһуу туһунан сэһэргэһии. Николай тута хоруйдаабытыгар...
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 20.11.2022 | 11:00
Элэгэнтэй Адамов: «Сиэрдээх өй-санаа төрүт дьарыкка эрэ баар»
Бүгүҥҥү нүөмэргэ Чурапчы улууһун Чакыр нэһилиэгин олохтооҕо Элэгэнтэй Адамовы кытта тыа сирин олоҕун, итэҕэл, уус идэтин, сайдыы, норуот дьылҕатын, кэскилин туһунан сэһэргэстибит. Дьоҕурдаах киһи анаарыыта киэҥэ, этэр тыла оруннааҕа сөхтөрдө.
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Кэнники кэмҥэ Туймаада туонатыгар ыытыллар ыһыахтартан биир саамай күүрээннээх, өрө көтөҕүллүүлээх, хас биирдии өрөспүүбүлүкэ олохтооҕо сыллата кэтэһэр күрэҕинэн Дыгын оонньуулара буолар.
Бүгүн кэпсиир эр бэрдим многоборьеҕа биир бастыҥ көрдөрүүлээх, кыайыыга дьулуурун көрдөрбүт спорт маастара Леонид ФИЛИППОВ буолар.
Кини көрдөһүүбүн алы гыммакка, тутатына “ээх” диэн сөбүлэспитэ спортсмен биир үтүө хаачыстыбатын дакаастаата.
- Леонид, дорообо! Дьэ, кэпсэтиибитин саҕалыахха...
- Дорообо! Мин Амма улууһун Болугур нэһилиэгиттэн төрүттээхпин. Бэйэм учуутал-тренер үөрэхтээхпин, билигин Росгвардия территориальнай салаатыгар үлэлиибин. Дьиэ кэргэним туһунан кэпсээтэххэ, бииргэ төрөөбүт иккиэбит. Кэргэннээхпин, истиҥ тапталбытын туоһулуур икки уол оҕолоохпут. Хас сайын ахсын дойдубар тахсабын, сэниэ, күүс, алгыс иҥэринэн, самаан сайыммын дуоһуйа атаарар бэлиэ үгэстээхпин. Түгэнинэн туһанан, Сахам сирин бары олохтоохторун күөххэ үктэммиппитинэн, быйаҥнаах сайын кэлбитинэн эҕэрдэлиибин!
- Эн Дыгын оонньууларын биир тарбахха баттанар, ааккын-суолгун оҥостубут кыттааччытаҕын. Эн тускар сүрдээх элбэх киһи ыалдьар. Быйыл бэлэмнэнии хайдаҕый? Кыттаҕын дуо?
- Былырыын үһүс бочуоттаах миэстэҕэ тахсаммын, быйыл бастыыр иһин күүскэ дьарыктана сылдьыбытым. Быйыл күрэхпит хаһан буолара, хайдах буолара чопчу быһаарылла илик буолан, дьарыкпын арыый аччаттым. Аан дойдуну аймаабыт коронавирус барыбыт да былааммытын ыста, олохпут тутулун сүрдээҕин уларытта. Онон сайын биир сүүмэрдээһин буолара күүтүллэр уонна күһүн Дыгын ыытыллар ини диэн эрэнэбит.
Бачча улахан тэрээһин хайдах даҕаны көрөөччүтэ-истээччитэ суох табыллыбат буоллаҕа.
-Эйигин ким дьарыктыыр?
-Билиҥҥи туругунан тренерим суох. Дьарыкпын былааннаан туруоруна сатыыбын. Бииргэ үлэлиир уолаттарбын кытта эрчиллэбин. Табыллыбат буоллаҕына, үлэ кэнниттэн дьарыктанабын. Иккиэннэрин дьүөрэлии, тэҥҥэ тута сатыыбын. Биллэн турар, бириэмэ кырыымчык буолар.
Бииргэ үлэлиир уолаттарым ортолоругар спортсмен элбэх. Онон спорт бары көрүҥүн эрчийэбит, уопут атастаһабыт, санаа үллэстэбит. Түгэнинэн туһанан, уолаттарбар махталбын тиэрдэбин.
- Спорт эн олоххор суолтата тугуй?
- Мин дьонум бары спорду кытта ыкса ситимнээхтэр. Ол курдук төрөппүттэрим, аймахтарым спорду, чөл олоҕу өрө туппут дьон. Бу диэн эттэххэ, спорда суох инники олохпун тымтыктанан да көрбөппүн. Аҕам эдэригэр сүүрэр, атах оонньуур, волейболлуур, баскетболлуур, ыһыахтарга мас тардыһар этэ. Ийэм эмиэ сүүрэрэ, волейболлуура. Бэйэлэрин кэмнэригэр спортка кэккэ ситиһиилээхтэрэ. Хомойуох иһин, билигин биһиги кэккэбитигэр суохтар.
- Спорт эйиэхэ ханнык хаачыстыбалары иҥэрэрий?
- Тус олохпор сүрдээх элбэҕи биэрэр, үөрэтэр. Холобура, тулуурдаах, күүстээх, олоххо бэлэмнээх уонна чөл туруктаах буоларга, дьиссипилиинэҕэ үөрэтэр. Туруоруммут сыалы-соругу ситиһии, толоруу диэн баар. Хас биирдии спортсмен инники, бастыҥ буоларга тардыһар. Уопсайынан, ханнык баҕарар киһи бу хаачыстыбалары, спортан эрэ буолбакка, олох хайа баҕарар салаатыттан ылыныан сөп.
- Оҕо эрдэххиттэн спорт ханнык көрүҥнэринэн дьарыктаммыккыный?
- Оскуолаҕа үөрэнэ сылдьан чэпчэки атлетиканан, хайыһарынан, волейболунан, баскетболунан, тустуунан дьарыктаммытым. Устудьуоннуу кэлэн бараммын, И.Ю. Григорьевка киирбитим. Баччааҥҥа диэри дьарыкпын бырахпакка, тохтоппокко сылдьабын.
- Бэйэҥ кэккэҕэр холобур оҥостор дьоннооххун дуо?
- Биллэн турар, төрөппүттэрбин холобур оҥостобун уонна бииргэ төрөөбүт убайым Илья ФИЛИППОВЫ. Кини бэйэтин кэмигэр күүстээх волейболист, өрөспүүбүлүкэ хас да төгүллээх чөмпүйүөнэ, хаста даҕаны “Лучший игрок”, “Лучший нападающий” ааттары ылары ситиспитэ.
- Бастакы күрэхтэһиигин өйдүүгүн дуо?
- 2007 с. улуустааҕы көҥүл тустуу күрэҕэр үһүс миэстэ буолбутум, ол бастакы мэтээлим этэ. Билигин дьиэбэр бүтүн кэллиэксийэ буолан турар, өйдүү-саныы сылдьарга уонна кыайыыга кынаттыыр аналлаахтар.
- Тэҥнээхтэргин кытта илин-кэлин түсүһэр буоллаҕыҥ дии. Спортсменнар бэйэ икки ардыгытыгар сыһыаҥҥыт хайдаҕый?
- Күрэхтэһэр уолаттарым сорохторо бииргэ үөрэммит, бииргэ сулууспалаабыт, эрчиллибит, алтыспыт доҕотторум буолаллар. Ол иһин кинилэргэ сыһыаным үчүгэй, этэргэ дылы, «на ковре соперники, за ковром – друзья». Биллэн турар, күрэхтэһиигэ утарылаһааччы буолабыт, көрөөччүгэ чиэһинэй киирсиини көрдөрүөхтээхпитин билэбит.
- Дыгын оонньууларыгар, дьэ, дьиҥнээхтии сахалыы таҥаскын, кургун кэппиккин, быһаххын иилиммиккин көрөөччү сүрдээҕин сэҥээрбитэ.
- Мин сахалыы традиционнай оҕунан ытабын. Дыгыҥҥа онтукабын уларытар санаам суох. Саха омук бэйэтин уратыта төрүт үгэһигэр, тылыгар-өһүгэр, сиэригэр-туомугар сыттаҕа дии. Ханнык баҕарар түгэҥҥэ саха буоларбынан киэн туттабын. Сахалыы иитиилээх, майгылаах киһибин.
- Спортан тэйэн, дьиэ кэргэниҥ туһунан кэпсэтиэх эрэ.
- Кэргэним быраас идэлээх. «СПИД центр» балыыһатыгар үлэлиир. Икки уол оҕолоохпут, улаханым 4-тээх, кырам 2-лээх. Оҕолорбун кытта доҕордуу сыһыаннаахпыт. Олох бары күчүмэҕэйдэригэр үөрэтэ- такайа сатыыбын, үтүө киһи буолалларыгар кыһаллабын. Оҕону кыра эрдэҕиттэн төрүт үгэскэ, чөл турукка үөрэтэ сылдьыахха наада. Олох араас түһүүлээх, тахсыылаах буолар, онно бэлэмнээх дьону иитэн таһаарар улахан соруктаахпыт.
Оҕолорбутун кытта быыс-арыт көһүннэ эрэ, киинэҕэ, тыйаатырга, циркэҕэ, айылҕаҕа бииргэ сылдьабыт. Ким туох интэриэстээҕин, тугу гыныан баҕарарын барытын биир санаанан, биир өйүнэн салайтара сатыыбыт, бэйэ-бэйэбитин сүрдээҕин өйүүбүт.
- Иитии боппуруоһугар тугу этиэҥ этэй?
- Оҕоҕо оҕолуу сыһыаннаһыахха наада. Кэмигэр таптаан, сөбүгэр буойан, оччоҕуна эрэ үтүө майгылаах, киэҥ көҕүстээх киһини иитэн таһаараҕын. Мин бэйэм холобурбунан оҕолорбун иитэбин. Оҕону куруук мөҕө сылдьар буоллахпытына, хайдах киһи буолан тахсара биллэр. Онон суобастаахтык уонна муударайдык иитиэххэ наада. Мин санаабар, уол оҕону спортка эрэ буолбакка, араас куруһуоктарга биэрэр, бэйэтэ тугу баҕарарынан, дууһата ханна сытарынан талан сылдьара ордук.
- Булка-алка төһө сылдьаҕын? Быйыл төһө кустаатыҥ?
- Улахан булчутум суох эрээри, айылҕаҕа тахсарбын сөбүлүүбүн. Балыкка уонна куска сылдьабын. Быйыл дьиэ кэргэммэр сиирбитигэр эрэ кустаатым. Күһүн, барыта этэҥҥэ буоллаҕына, дойдубар тахсан бултуур санаалаахпын.
- Олоххо тутуһар санааҥ?
- Сүрүн күүһүм – дьиэ кэргэним. Барыта кинилэр тустарыгар оҥоһуллар – үлэ, олох, тулалыыр эйгэ. Табаарыстарым, чугас дьонум бары миигинэн киэн туттуохтарын баҕарабын. Дьоҥҥо-сэргэҕэ үтүө холобур буоларга дьулуһабын.
- Эдэр дьон, аныгы ыччат туһунан тугу этиэҥ этэй?
- Сахалыы многоборье билиҥҥи кэмҥэ сайынна уонна кыаҕын ылан турар. Ол иһин эдэр ыччат үксэ, атын спорт көрүҥүттэн многоборьеҕа көһөн, күүстээх утарсыылары оҥороллор. Бу хайҕаллаах дьыала. Эдэр дьон күрэхтэһиигэ да, көрөөччүгэ да саҥа тыыны киллэрэр, интэриэһи тардар буоллулар.
Кэнники кэмҥэ чөл олоҕу тутуһар киһи биллэ элбээтэ. Маны таһынан киһи быһыытынан турукпут, санаабыт эмиэ уларыйда. Саха ыччата хаһан баҕарар сырдыкка, кэрэҕэ тардыһарыгар баҕарабын. Биирдэ бэриллэр олоххо чиэһинэйдик, ыраастык уонна киһилии олоруҥ!
- Леонид, кэпсээниҥ иһин махтал! Үтүө-көнө майгыҥ, сахалыы кутуҥ-сүрүҥ быйылгы Дыгын оонньууларыгар арчылаатыннар! Cитиһии уонна дьол эрэ кынаттаах сырыт диэн баҕа санаабын этэбин.
Сонуннар
27.11.2022 | 10:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 28 - ахсынньы 4 күннэригэр
24.11.2022 | 11:00
Саха сирин бастыҥ IT-бырайыактара
23.11.2022 | 17:30
Олоҕун науканы кытта ситимнээн
23.11.2022 | 17:00
Үс игирэ төрөөтө
23.11.2022 | 16:30
Куорат учууталларыгар — саҥа бириэмийэ
23.11.2022 | 16:00
Саамай кэрэ сүөһүнү таллылар
23.11.2022 | 15:56
«Үтүө санаа харыйата» оҕолор баҕа санааларын толорор
23.11.2022 | 15:00
Дьикти быыстапканы көтүтүмэҥ
23.11.2022 | 14:00
Нолуоккун төлөө — холкутук утуй!
23.11.2022 | 13:00
Кыһыҥҥы суоллар аһыллар болдьохторо билиннэ
23.11.2022 | 12:00
Саҥа дьылы — иэһэ суох
23.11.2022 | 11:00
Ыккытын босхо ыытымаҥ
23.11.2022 | 10:00
Дьоҥҥут аатын үйэтитиҥ
23.11.2022 | 09:00
Онлайн төлүөҥ — бириис сүүйүөҥ
23.11.2022 | 08:00
Сийиэскэ 500-тэн тахса дэлэгээт кытынна
20.11.2022 | 09:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 21-27 күннэригэр
19.11.2022 | 16:00
Эҥсиэли хочотугар, Максим Аммосов дойдутугар
18.11.2022 | 09:00
Саҥа саҕахтары арыйан, сонун хайысхалары тутуһан
17.11.2022 | 18:44
Дьиҥ олохтон кэпсээн ааптарын кытта көрсүһүү
17.11.2022 | 18:00
«Мир» каартаҕа региональнай төлөбүрдэри ыытыахтара
Ордук ааҕаллар
Дьон | 19.11.2022 | 18:00
Николай Винокуров: «Дойдубар этэҥҥэ эргиллэн кэллим...»
«Боотур» этэрээт байыастарын ортотугар биһиги биир дойдулаахпыт Алаһыай нэһилиэгиттэн төрүттээх Николай Винокуров баарын истэн, кэпсэтиэхпин баҕардым. Ол эрэн сэһэргэһиибин хайдах-туох саҕалыахпын тобуларбар олус ыарахан этэ. Бу үлэ, үөрэх, сайдыы, тэрээһин туһунан суруйуу, кэпсэтии буолбатах... Бу — олох, дьылҕа, тыын былдьаһыы, өлүү-сүтүү, инники олох иһин охсуһуу туһунан сэһэргэһии. Николай тута хоруйдаабытыгар...
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 20.11.2022 | 11:00
Элэгэнтэй Адамов: «Сиэрдээх өй-санаа төрүт дьарыкка эрэ баар»
Бүгүҥҥү нүөмэргэ Чурапчы улууһун Чакыр нэһилиэгин олохтооҕо Элэгэнтэй Адамовы кытта тыа сирин олоҕун, итэҕэл, уус идэтин, сайдыы, норуот дьылҕатын, кэскилин туһунан сэһэргэстибит. Дьоҕурдаах киһи анаарыыта киэҥэ, этэр тыла оруннааҕа сөхтөрдө.
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Сэтинньи 6 — Швеция хоруола Густав II Адольф («Хотугу Хахай») ньиэмэстэри кытта кыргыһыыга өлөрдүү бааһырбыт.
|
oscar
|
Дьоппуон (дьоп. 日本 Нихон эбэтэр Ниппон, официаллык 日本国 Ниппон-коку эбэтэр Нихон-коку) диэн Илин Азия арыы дойдута. Чуумпу океаҥҥа баар. Арҕаа Соҕуруу Кэриэйэлиин, Кытайдыын уонна Россиялыын, соҕуруу Тайуанныын кэккэлэhэр. Атыннык «Тахсар күн дойдута» диэн ааттыыллар. Дьоппуон архипелага 3,000 тахса арыыттан турар. Олортон саамай бөдөҥнөрө: Хонсү, Хоккайдо, Күшу уонна Шикоку (дойду кураанах сирин 97 %).
Дьоппуон
日本国
Nipponkoku
Өрөгөй ырыата: Kimi ga Yo (君が代, Kimi ga Yo?)
Киин куората
(and largest city) Токио
35°41′N, 139°46′E
Ил тыла
Дьоппуон тыла
Олохтоохтор ааттара
Дьоппуоннар
Дьаhалтата
Парламент демократията уонна конституция монархията
- Император Нарухито
- Премьер-министр Шинзо Абе
Formation
- National Foundation Day February 11, 660 BC³
- Meiji Constitution November 29, 1890
- Current constitution May 3, 1947
- Treaty of
San Francisco
April 28, 1952
Иэнэ
- Бүтүн 377,873 km² (62nd)
145,883 sq mi
- Уу (%) 0.8
Олохтоохторо
- 2007 estimate 127,433,494 (10th)
- 2004 census 127,333,002
- Олохтоох чиҥэ 337/km² (30th)
872,8/sq mi
БИО (АКП) 2007 estimate
- Total $4.346 trillion (3rd)
- Per capita $33,800 (24th)
БИО (номинал) 2007 estimate
- Total $4.886 trillion (2nd)
- Per capita $38,341 (14th)
Дьини 38.1 (2002)
КСИ (2007) ▲ 0.953 (high) (8th)
Валюта
International Symbol ¥ Pronounced (Yen)
Japanese Symbol 円 Pronounced (En)
(JPY)
Кэм зоната
JST (UTC+9)
Ил домен
.jp
Телефон кода
+81
Дьоппуон дойдутугар сүрүн омук — дьоппуоннар.
Ис хоһооно
1 Аата
2 Экономиката
3 Дьоно сэргэтэ
4 Административнай тыырыллыыта
5 Спорт
6 Быһаарыылар
АатаПравить
«Дьоппуон» диэн нуучча тылыттан киирбит (Япония) сахалыы уларытыллыбыт тыл, экзоним буолар. Дьоппуоннар бэйэлэрин дойдуларын "Ниппон" эбэтэр "Нихон" диэн ааттыыллар - бу тыллар 日本 икки иероглифтарынан суруллаллар. Дьоппуоннар бэйэлэрин нихондзин (日本人), оттон тылларын нихонго (日本語) диэн ааттыылар. Дойду официаллык аата - "Нихон коку" эбэтэр "Ниппон коку" (日本国).
Нихон диэн "күн дойдута" диэн тылбаастанар, мантан Дьоппуон сирин "Күн тахсыытын дойдута" диэн ааттыыллар. Маннык кытайдар былыр Дьоппуон сирин аатаабыттара, тоҕо диэтэххэ, Дьоппуон Кытайтан илин сытара. Кытай тылыгар Дьоппуон Жибень (кытайдыы: 日本, пиньинь: Rìběn) диэн ааҕыллара. Бастаан Европа дьоно Дьоппуон туһунан Кытай нөҥүө билбиттэрэ, ол иһин билигин аан дойдуга тарҕамммыт Дьоппуон сирин аата (Япония, Japan, Japón, Giaoppone, Japão) кытайдыы Жибэнь диэн тылтан тахсыбыт.
ЭкономикатаПравить
Дьоппуон диэн аан дойду биир ордук баай дойдута. Дьон орто хамнаhа иккис миэстэни ылар, АХШ кэнниттэн. Аан дойдуга биллэр корпорациялар бааллар — Toyota, Honda, Panasonic, Sony, GP, Morgan, Docono NTT, Mazda, Lexus, Nissan, Toshiba, Vao, Funai уо.д.а.
2009 сыл бүтүүтэ Япония ВВП номинальнай суолтатынан аан дойдуга иккис миэстэни ылбыта (АХШ кэнниттэн), ол аата 5 трлн доллартан тахса АХШ, ол гынан баран, экспертэр көрдөрүүлэринэн, 2010 сыл атырдьах ыйыгар Кытай экономиката Японияны баһылаабыта; уонна атыылаһыллар дьоҕурдаах (АХШ уонна Кытай кэнниттэн). Баан өҥөлөрө, страховкалааһын, баайга- дуолга, транспорка, розничнай атыы- эргиэн, телекоммуникация уонна тутуу былдьаһыыта дойду экономикатыгар улахан оруолу ылаллар. Япония бөдөҥ производственнай кыамталаах, онно механическай транспортнай средствоны, электрониканы, станоктары, ыстаалы, суднолары, химическэй веществоны, текси уонна аһылык бородууктатын хас да бөдөҥ оҥорон таһаарааччылара бааллар. Өҥө сектора ис валовой бородуукта үс чиэппэрэ буолар.
2007 сыллааҕы туругунан Япония туһаныллыбыт ВВП 19- с миэстэҕэ тиксибитэ. Биг- Мака индексациятын быһыытынан, рабочайдар аан дойдуга саамай үрдүк хамнаһы ылаллар. Японияҕа үлэтэ суох буолуу таһыма намыһах (2,4% 2019 сыл балаҕан ыйыгар). Бөдөҥ компаниялар Toyota, NTT DoCoMo, NTT DoCoMo, Cananda, Hony, Sony, Nipon Steel, Tepon Steel, Teponsui уонна 711. Маны таһынан аан дойдуга рынок капитализациятыгар аан дойдуга иккис миэстэни ылар аҕыйах бөдөҥ баан уонна Токиотааҕы фондовай биржа баар. 2006 сыллаахха Япония 326 компаниялара форумҥа 2000 киирбиттэрэ,ол аата испииһэк 16,3%[1].
2009 сыллаахха Япония бизнеһи чэпчэки атлетикаҕа салайыы индексыгар 13 миэстэ уонна экономика көҥүлүн индексациялааһыҥҥа 19 миэстэ буолбута (отучча Азия дойдуларын ортолоругар). Японияҕа Капитализм элбэх уратылаах, холобур, дойду экономикатыгар биллэр- көстөр оруолу ылар. Ону тэҥэ биир уонна биир хампаанньаҕа үлэһити тыыннаах хаалларыы эмиэ тарҕанна. Япония компаниялара "Toyota" курдук компаниялар салайар ньымаларынан биллэр. Кэнники кэмҥэ Япония бу нуорматтан хас да көспүтэ.
Дьоно сэргэтэПравить
2009 сыллаахха Дьоппуоҥҥа 127,47 мөл киһи олороро. 2007 сыл даннайдарынан 89,07% дьоппуон дьоно куораттарга олороро. [2]. Дьоппуон обществота тылынан да, культуранан да биир соҕус састааптаах, аҕыйах омук үлэһиттэритэрдээх[3]. Национальнай меньшинствалар рүкү, Дьоппуон кэриэйдэрэ, Кытай, Филиппина, Бразилияттан төрүттээх буолаллар. 2005 сыллаахха дойдуга 1,56 мөл омук дьоно баар этэ[4]. Дьоппуон дойдутун Россияттан элбэх киһи сылдьаллара элбээбит, ол курдук 2002 сыллаахха 36 693 киһи кэлэ сылдьыбыт[5].
Административнай тыырыллыытаПравить
Дьоппуон префектуралара
Сүрүн ыстатыйа: Дьоппуон префектуралара
Сүрүн ыстатыйа: Дьоппуон провинцияларын испиэһэгэ
Билиҥҥи Дьоппуон 47 префектуралардаах.Меджи периодын иннинэ (1868-1912), дойду провинцияларга арахсар этэ, билигин префектураларга кубулуйбут.
Һоккайдо
1. Һоккайдо
Тохоку
2. Аомори
3. Ивате
4. Мияги
5. Акита
6. Ямагата
7. Фукушима
Канто
8. Ибараки
9. Точиги
10. Гунма
11. Сайтама
12. Чиба
13. Токио
14. Канагава
Чубу
15. Ниигата
16. Тояма
17. Ишикава
18. Фукуи
19. Яманаши
20. Нагано
21. Гифу
22. Шизуока
23. Айчи
Кансай
24. Мие
25. Шига
26. Киото
27. Осака
28. Һего
29. Нара
30. Wakayama
Чугоку
31. Тоттори
32. Шимане
33. Окаяма
34. Һирошима
35. Ямагучи
Шиикоку
36. Токушима
37. Кагава
38. Эхиме
39. Кочи
Куйшу уонна Окинава
40. Фукуока
41. Сага
42. Нагасаки
43. Кумамото
44. Оита
45. Миязаки
46. Кагошима
47. Окинава
СпортПравить
Дьоппуоҥҥа араас традиционнай спорт көрүҥнэрэ бааллар, ол курдук сумо, дзюдо, карате, уонна кендо. Арҕаа дойдулартан кэлбит спорт көрүҥнэрэ эмиэ олус киэнҥник тарҕаммыт, ол курдук, бейсбол, футбол, гольф уонна хайыһар.[6]
БыһаарыыларПравить
↑ Японияҕа үлэ ылар ордук
↑ Япония. Министерство иностранных дел Российской Федерации (6 мая 2009). Тургутулунна 23 Тохсунньу 2010. Төрүт сириттэн архыыптанна 21 Атырдьах ыйын 2011.
↑ Burgess, Chris. 'Multicultural Japan' remains a pipe dream(ааҥл.). The Japan Times (27 марта 2007). Тургутулунна 23 Тохсунньу 2010. Төрүт сириттэн архыыптанна 21 Атырдьах ыйын 2011.
↑ Population of Japan 2005. Chapter 11. Population of foreign residents(ааҥл.). Японское бюро статистики (2005). Тургутулунна 23 Тохсунньу 2010. Төрүт сириттэн архыыптанна 21 Атырдьах ыйын 2011.
↑ Akaha, Tsuneo, Vassilieva, Anna. The russian presence in Japan: Case studies in Hokkaido and Niigata(ааҥл.). Monterey Institute of International Studies, Monterey, California (2002). Тургутулунна 23 Тохсунньу 2010. Төрүт сириттэн архыыптанна 21 Атырдьах ыйын 2011.
↑ Nussbaum, Louis-Frédéric. (2005). «Sports» in Japan Encyclopedia, pp. 905—907.
Бу географияҕа туһунан сиппэтэх ыстатыйа. Көннөрөн уонна эбэн биэрэн Бикипиэдьийэҕэ көмөлөһүөххүн сөп.
|
oscar
|
Бастакы чиэппэр бүтэн, оҕолор үөрэ-көтө сынньалаҥҥа бардылар. Ол кэмҥэ оскуолабытыгар оҕолорго анаан араас тэрээһиннэр буоллулар. Ол курдук алтынньы 30 күнүгэр саамай күүтүүлээх, ону тэҥэ кутталлаах Хэллуин бырааһынньыга буолбута. Ол киэһэ оҕолор араас мааска кэтэннэр, сирэйдэрин кырааскалаан араас киинэ геройдарыгар тиийэ буолбуттара. Учуталларбыт кытта бэттээхэй үчүгэй мааска буолбуттара. Биэчэр түмүгүнэн оҕолорго сирэй-харах оҥостуу иһин бэлиэ сурук биэрдилэр. Ол курдук, Винокурова Айыллаана, 1 кылаас үөрэнээччитэ, Некегяев Радик, 11 кылаас үөрэнэччитэ, Габышева Галина Юрьевна, биолоия уонна химия учуутала, Габышева Алина, 2 кылаас үөрэнээччитэ «Бастыҥ көстүүм» иһин грамотанан наҕараадаланнылар.
Оҕолор этэллэринэн наһаа үчүгэй тэрээһин буолан ааста, сүрүннээн эстафетата олус бэһиэлэйдик ыытылынна. “Бары бииргэ, кыралары кыралар диэбэккэ өйдөһөн-өйөһөн, ооньоон-көрүлээн бастаатыбыт” — диир Андреев Степан 11 кылаас үөрэнэччитэ. Васильев Анатолий, 10 кылаас: “Иккис миэстэ буолбуппутуттан хомойботубут, олус үчүгэй оонньу буолла”- диир.
Ону таһынан каникул кэмигэр араас спортивнай ооньуулар буоллулар: волейбол, баскетбол, пионербол, футбол, эстафета.
Оҕолор этэллэринэн олус сэргэхтик, уратытык каникулбутун атаардыбыт. Бары бииргэ тумсэн, күрэхтэһэн, сэргэхсийэн оонньоотубут. Саҥа чиэппэргэ сыньанан, сэниэ эптэн саҥа саҕахтары арыйарга бэлэммит дэстилэр.
Александра Оленова, 10 класс, ЭСОШ.
Дата обновления страницы: 14.11.2019
МБОУ «Эйикская СОШ»
Мы используем файлы cookie для персонализации контента, предоставления функций авторизации и анализа трафика. Чтобы отключить файлы cookie, необходимо перейти в настройки веб-браузера. Однако это может ограничить работу с сайтом.
|
oscar
|
Түүлээх носорог билим эйгэтигэр “coelodonta antiquitatis” диэн аатынан биллэр. Кини Европа уонна Азия сиригэр-уотугар хас эмэ уонунан тыһыынчанан сыллар анараа өттүлэригэр баар буола сылдьыбыт. Түүлээх носорог, быһа холоон, 8-14 тыһыынча сыл анараа өттүгэр сүтэн-иҥэн хаалбыта, симэлийбитэ диэн буолар. Чинчийээччилэр ити биир сүрүн биричиинэтинэн (айылҕа тосту уларыйыытын сэргэ) былыргы дьон түүлээх носорогу дьаныһан туран бултаспыттарынан быһаараллар. Ити кыыл от-мас аһылыктаах, сыалаах минньигэс эттээх эбит.
Дьэ, итинник, былыргы дьыллар мындааларыгар олохсуйа сылдьыбыт түүлээх носорогу былырыын күһүөрү сайын Абый улууһугар булбуттара. Ол туһунан СӨ Билимҥэ академиятын мааман (сэлии) фаунатын үөрэтэр салаатын исписэлииһэ Айсен Климовскай кэпсиирин истиэҕиҥ.
“Хастааһын” эбэтэр “сыгынньахтааһын”
– Ирбэт тоҥҥо бэрт үчүгэйдик хараллыбыт, этин-сиинин улахан аҥаара арыый чөл соҕус сылдьар түүлээх носорогу – былырыын атырдьах ыйыгар Индигиир өрүс хаҥас салаата Тирэхтээх үрэхтэн булбуттара, – диэн кини кэпсээн саҕалыыр. – Олохтоохтор сайын аайы ити эргин анаан-минээн мааман (сэлии) муоһун көрдүүллэр. Сэлии муоһа, биллэрин курдук, сиргэ мээнэ сыппат, үлэлээтэххинэ көстөр. Муос көрдөөччүлэр “хастааһын” эбэтэр “сыгынньахтааһын” диэн ньыманы тутталлар. Кинилэр биир үксүн үрэх эмпэрэлэригэр, аҥхайдарыгар итинник “хастааһыннары” оҥороллор. “Ирбэт тоҥ күн сылааһыттан уулуннун, кистээбит баайын көрдөрдүн” диэн санааттан.
Биир үтүө күн үрэх эмпэрэтиттэн туох эрэ түү быкпытын көрбүттэр. “Туох эрэ быыкаа кыыл быһыылаах”, – дии санаабыттар. Хоту дойду хоһууннара арааһы көрбүт да, булбут да, бултаабыт да дьон буоллахтара. Онон кыраттан соһуйбаттар, баар чахчылары буолуохтааҕын курдук ылыналлар.
Ирбэт тоҥ сыыйа уулуннаҕын аайы билбэт кыыллара “улаатан” барбыт. Бүтүннүү тахсан кэлбитигэр: “Носорог эбит”, – диэн тута быһаарбыттар. Кырдьык, түүлээх носорог билиҥҥи Африка носорогар сүрдээҕин маарынныыр. Биллэн турар кэккэ уратылардаах, ол да буоллар көрөөт да “носорог” диэн быһаарыахха сөп. Аҥаар өттүгэр көп этэ-сиинэ баар, оттон биир өттүгэр уҥуохтара адыгыраан көстөллөр, этэ-сиинэ суураллыбыт
Эрдэҕэс саастаах
– Булбут дьон Билим академиятыгар тута биллэрбиттэр эбит дии? Сэдэх булумньу буоларын тута өйдөөтөхтөрө.
– Булбут биригээдэ ирбэт тоҥтон харамайдары, кыыллары, сэлии муоһун көрдүүргэ анал лицензиялаах. Кинилэр “Ефимов и партнеры” диэн ааттаан хааччахтаммыт эппиэтинэстээх тэрилтэ (ООО) тэриммиттэрэ. СӨ Билимҥэ академията ити ХЭТи кытта дуогабардаах. Ол быһыытынан, кинилэр интэриэһинэй булумньуларын биһиэхэ биллэрэн иһиэхтээхтэр.
Сэдэх булумньу туһунан истээт да – биһиги салаабыт үлэһитэ, биология билимин хандьыдаата Валерий Плотников тута Абыйга айаннаабыта. Ирдэбил быһыытынан билим исписэлииһэ миэстэтигэр тиийэн – сири-уоту үөрэтиэхтээх, хаартыскаҕа түһэриэхтээх, бары дааннайы докумуоҥҥа тиһиэхтээх. Уонна, оттон, саамай сүрүнэ – сэдэх булумньу түүлээх носорог буоларын бигэргэтиэхтээх. Валерий Валерьевич лабораторияҕа анаалыс оҥоһулларыгар диэн уҥуоҕуттан кыратык эмтэритэн аҕалбыта.
– “Түүлээх носорог билиҥҥэ диэри тыһыта-атыыра быһаарыллыбакка сылдьар” диэни аахпытым.
– Күһүөрү сайын булуллубут түүлээх носорогу суол туруута (тохсунньуга) Дьокуускайга аҕаллыбыт. Бары ирдэнэр докумуоннары толоруу, бэтэринээр сулууспатыгар бэрэбиэркэлэтии эҥин син уһун бириэмэни эрэйэр.
Манна кэлээтин кытта кыратык ириэрэ түһэ-түһэ – чинчийэр үлэлэр саҕаланнылар. Ол түмүгэр түүлээх носорог тыһы буолара быһаарылынна. Саҥа хороччу улааппыт, эрдэҕэс сааһыгар сылдьар кыыл эбит.
“Носорог-рог-рог лежит...”
– Түүлээх носорог туох сүрүн уратылардаах эбитий?
– “Африка носорогар күүскэ майгынныыр” диэн этэн аһарбытым. Хоту олохсуйбут кыыл буоларын быһыытынан икки араҥа түүлээх. Уонна эмиэ хотугу эргимтэ кыылын быһыытынан сыаны мунньунар эбит, онон Африка носорогунааҕар ыйааһына быдан ыарахан.
– Муоһа да Африка киэнинээҕэр улахан буолуохтаах?
– Итинник ыйытыыны биһиги элбэхтик истэбит. Африка носорогун муоһун туһуттан имири эһэ сыспыттара дии. Ханнык баҕарар кыыл, харамай тулалыыр эйгэҕэ, быһыыга-майгыга сөп түбэһэн этэ-сиинэ, быһыыта-таһаата уларыйар адьынаттаах. Анаан-минээн сойуолаһыы даҕаны итиннэ кырата суох оруоллаах. Онон билиҥҥи Африка носорогун муоһа, слонун аһыыта биллэ кылгаан тураллар.
– Юкагирдар түүлээх носорог муоһун былыр да булаллар эбит. Ол муос арыый хаптаҕай буолан эбитэ дуу – аарыма көтөр тыҥыраҕар холууллар эбит.
– Дьиҥинэн, хаптаҕай буолбат. Ол эрээри сиргэ сытан кэбириир. Носорог муоһа ыга килиэйдэммит баттах курдук дьапталҕалартан, араҥалартан турар. Муос өр сиргэ сытан, быһа сиэнэр – онон арыый синньээн көтөр тыҥыраҕар майгынныыр көрүҥнэнэр буолуохтаах.
Лав Дален, Наоки Сузуки...
– Аан дойду элбэх учуонайа Абый Тирэхтээҕин носорогун чинчийиигэ кыттыһыан баҕарар диэни истибитим.
– Оннук, кинилэр истэригэр аан дойдуга киэҥник биллэр учуонайдар бааллар. Холобур, Стокгольмнааҕы айылҕа устуоруйатын (музей естественной истории) бэрэпиэссэрэ Лав Дален. Кини соторутааҕыта, эмиэ Абый улууһуттан булуллубут былыргы бөрөнү чинчийиигэ кыттыспыта. Токио университетын бэрэпиэссэрэ Наоки Сузуки Саха сирин учуонайдарын кытта бииргэ үлэлэспитэ ыраатта. Кини түүлээх носорог ис уорганнарын, төбөтүн уҥуоҕун, уҥуохтарын, сыатын – анал тэрил көмөтүнэн чинчийэн көрөргө бэлэмин биллэрбитэ.
– ХИФУ Петр Лазарев аатынан Сэлии (мааман) түмэлигэр бэрт сэдэх эспэнээт хараллан сытар. Ол – түүлээх носорог муоһуттан оҥоһуллубут, 90 сэнтимиэтир усталаах үҥүү төбөтө. Түмэл үлэһиттэрэ ити сэдэх эспэнээт сааһын быһа холоон 11,5 тыһыынча сыл диэн сабаҕалыыллар эбит. Бу үҥүүнү Улахан Лээхэп арыытын хоту уһугуттан булбуттар. Бэрт былыр Уһук Хоту дьон олоро сылдьыбыт. Индигиир сүнньүгэр Бөрөлөөххө олох былыргы дьон олобурун булан тураллар. Оттон ити сир аан дойдуга – мааманнар (сэлиилэр) Бөрөлөөхтөөҕү “кылабыыһаларын” быһыытынан биллэр.
– Сэлиилэри, түүлээх носорогтары кытта биир кэмҥэ олорбут дьон суолун-ииһин элбэхтик булабыт. Холобур, ирбэт тоҥҥо булуллубут былыргы кыыл тириитэ сүлүллүбүт эбэтэр оҥо быһан ылыллыбыт буолар. Сиртэн, ирбэт тоҥтон булуллубут сорох уҥуохтарга эмиэ былыргы киһи суола-ииһэ баар буолар.
Уопсайынан, олох былыргы киһи бөдөҥ кыыллар ыстаадаларын батыһа сылдьар. Холобур, Индигиир өрүһү бата – былыргы кыыллары да, былыргы дьон суолларын-иистэрин да элбэхтик булаллар. Дьиикэй табалар үөрдэрэ – тус хоту олохтоох, булдунан аһаан-таҥнан олорор дьоҥҥо улахан суолталаахтар дии. Син биир ол курдук буоллаҕа.
Индигиир өрүс салаалара өссө элбэх кистэлэҥи саһыара сыталлара саарбахтаммат. Биэс сыллааҕыта Индигиир уҥа салаата Уйаандьы үрэхтэн хайа хаспаҕын хахайын оҕолорун булбуттара дии. Хайа хаспаҕын хахайдара 20-60 тыһыынча сыллар анараа өттүлэригэр Африка уонна киэҥ-нэлэмэн Евразия сиригэр-уотугар баар буола сылдьыбыттар.
Клоннааһын туһунан
– Сэлиини клоннуурга үлэ ыытылларын, Соҕуруу Корея учуонайдарын кытта үлэлэһэргитин истибитим. Итиннэ тыыннаах клеткалар көстөн быстыбаттар дуу, хайдах дуу?
– Ити боппуруоһу, биллэн турар, биир-икки тылынан быһаарбаккын. Бэрт уустук чинчийиилэр ыытыллыахтарын наада. Биологияҕа “генетика ситимэ” (генетическая цепочка) диэн өйдөбүл баар. Ити ситими барытын чөлүгэр түһэрдэххэ эрэ клоннааһын боппуруоһа кыаллыан сөп. Чинчийээччилэр бары инникигэ эрэллээхтэр, араас сыаллары-соруктары ситиһэргэ дьулуһаллар. Сорох сыаллар-соруктар аҕыйах сыл иһигэр ситиһиллибэттэр, онон хаһан эрэ, баҕар, тыыннаах сэлиини көрүөхпүт диэн эрэниэҕиҥ.
– Эһиги, Билим академиятын үлэһиттэрэ – араас чинчийиилэри ыытар, анал тиэрминнэри, өйдөбүллэри туттан сурунаалларга ыстатыйалары суруйар, кэмпириэнсийэлэргэ кыттар дьон буоллаххыт. Ол да буоллар хас биирдии киһи тута өйдүүр ыстатыйаларыгар, кинигэлэригэр, киинэлэригэр, бырайыактарыгар (научно-популярные работы) үлэлэспэккит дуо? Билим эйгэтиттэн ыраах дьон бэрт былыр төрөөбүт сирбитигэр-уоппутугар ханнык кыыл-сүөл олоро сылдьыбытын туһунан билбэппит. Динозаврдартан саҕалаан. Быдан былыр Саха сиригэр слоннар (трогонтериевай), носорогтар, хахайдар баар буола сылдьыбыттара олус интэриэһинэй.
– “Ити өттүгэр күүскэ үлэлиибит” диэтэхпинэ баһан этии буолбатах. Биһиги салайааччыбыт, биология билимин дуоктара Альберт Протопопов итинник хабааннаах үлэни ыытарбытын ирдиир. Мин, холобур, Абый улууһун Никодим Ефимов аатынан гимназиятын кытта үлэлэһэбин. Онно сэминээрдэри ыыппытым, оскуола оҕолоругар билим салайааччытын быһыытынан сылдьабын. Оҕолор номнуо “Инникигэ хардыы” диэн билим-быраактыка кэмпириэнсийэтигэр анаан үлэлэри суруйбуттара.
– Айсен Иванович, сэргэх кэпсээниҥ иһин улахан махтал!
Федор РАХЛЕЕВ.
Тарҕат:
Ситимнээх ыстатыйалар
Александр Жирков: «Манчаары Баһылай тула мөккүөр тохтуохтаах»
Саха сирин учуонайдара "История Якутии" үс туомнаах кинигэни сүрэхтээтилэр
ТЫЛ УОННА ИТЭҔЭЛ – АРАХСЫСПАТ АРГЫСТАР
Сэлии муоһа уонна күлүк биисинэс
Билим умсулҕаннаах кыһатыгар
Арабтар ХИФУга сыаналаах тэрили биэрдилэр
Эмиэрикэҕэ олорор саха учуонайа дуоктар истиэпэнин ылла
Ыччат билимин нэдиэлэтэ саҕаланна
Санааҕын суруй
Ааккыт-суолгут
Отправить
Отменить
Бүтэһик сонуннар
Дьон
Нарыйаана Данилова: "Бойобуой доҕотторун туһугар олоҕун толук уурда"
1996 сыллаахха хаһыат эйгэтигэр саҥардыы сыстыбыт эдэр үлэһит Чечня сэриитигэр сиэртибэ…
Уопсастыба
Күнтэгил, Сахат, Аламай
Култуура
Монголия киинэтин күннэригэр ыҥыраллар
Сонуннар
Арктика өссө биир улууһугар түргэн интэриниэт киирдэ
Сонуннар
"Кыым" хаһыат байыастарга таҥаһынан көмөнү ыытта
© 2022 KYYM.RU
«КЫЫМ»
Тэрийэн таһаарааччы: “Ситим” медиа-бөлөх ХЭУо
Сүрүн эрэдээктэр:
М.Г. Дегтярева
Эрэдээксийэ аадырыһа: 677027, Дьокуускай к., Киров уул. 18, В блок, 710 оф.
Аан ситим нүөмэрэ:
+7 (914) 820-09-75
Биллэрии өҥөтө:
+7 (924) 367-01-56, +7 (4112) 34-05-03
Реклама өҥөтө:
+7 (914) 280-11-20, +7 (4112) 42-59-47
E-mail : [email protected]
Сибээс, информационнай технология уонна маассабай коммуникация эйгэтин кэтээн көрөр федеральнай сулууспа 08.05.2019 бэлиэтэммит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77-75678
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Сыл аайы, муус устарга, халлаан биллэ сылыйда да, биһиги олохтоохторбут айылҕа туонатыгар сынньана тахсаллар. Саха сиринээҕи айылҕа харыстабылын прокуратурата, нэһилиэнньэ ойуурга тахсарыгар быраабылалары тутуһуохтааҕын санатар.
Ол курдук, РФ Бырабыыталыстыбатынан 24.12.2012 с. ылыллыбыт Баһаары утары эрэһиим 218 пууннаах 390 №-дээх быраабыла ирдииринэн, тыа хаһаайыстыбатыгар аналлаах сирдэргэ оту өртөөһүн, кутаа уоту оттуу бобуулаах. Быраабыла олоххо киириэҕиттэн, Саха сиригэр өртөөһүнтэн уонна кутаа оттууттан барбыт ойуур баһаара аҕыйаата (2017 с. – 15 ойуур баһаара, 2019 с. – 13 баһаар турбута).
Ыксаллаах быһыы-майгы министиэристибэтин 26.01.2016 с. 26 №-дээх бирикээһинэн, тыа хаһаайыстыбатын сирдэригэр кутаа уот оттуу анал бэлэмнэммит сирдэргэ эрэ көҥүллэнэр:
- уот оттуллар сирэ дьаама, котлован курдук аччаабыта 0,3 м. дириҥнээх уонна 1 м. диаметрдаах гына сиргэ иһирдьэ хаһыллыбыт буолуохтаах. Дьаамаҕа тимир эбэтэр атын уокка умайбат матырыйаалтан иһит (буочука, баах, мангал) туруоруллуохтаах. Уот кыыма 1 куб. м. сиргэ түстэ да умуллар усулуобуйата тэриллиэхтээх.
- аһаҕас уот оттуллар сирэ араас тутууттан (дьиэттэн, сарайтан од.а.) 50 м., ойууртан 100 м., титирик мастартан 30 м. ыраах буолуохтаах,
- аһаҕас уот туттуллар сир тулата 10 м. хаппыт оттон-мастан ыраастанахтаах. 0,4 м. минерализованнай балаһа оҥоһуллуохтаах.
- уоту оттооччу уот барар түгэнигэр түргэнник саба тутар, баһаарынайдары ыҥырар сибээстэһэр тэриллээх буолуохтаах.
Аһаҕас уоту оттуу бобуллар:
Липпэ сирдэргэ (торф);
Күн-дьыл туругун сабаҕалааһфын тыал түһэрин сэрэттэҕинэ;
Үүнэн турар мас анныгар;
Уокка сиэммит иһит иһигэр;
Тыал 5 м/с түргэн буоллаҕына анал иһитэ суох кутаа оттуллубат;
Тыал 10 м/с түргэн буоллаҕына;
Баһаартан сэрэхтээх буолуу быраабылаларын кэспит киһи административнай эппиэтинэскэ тардыллар, ыстыраап гражданнартан 4 тыһ. солк., дуоһунастаах сирэйтэн – 15 тыһ.солк., юридическэй сирэйтэн – 200 тыһ. солк.
Быраабыланы кэһэн туран уотунан туттуу түмүгэр, баайга-дуолга эбэтэр киһиэхэ чэпчэки уонна орто таһымнаах хоромньу оҥоһуллубут буоллаҕына – 400 тыһ. солк. административнай ыстыраап ууруллар.
Маннык быһыыланыыттан киһи эмсэҕэлээһинэ таҕыстаҕына, юридическэй сирэйтэн – 600 тыһ. солк. саҕалаан 1 мөл. солк. тиийэ ыстыраап ууруллар. 90 хонук иһигэр төлөнүөхтээх. Физическэй сирэй ыстыраап таһынан 3 сылга диэри хаайыыга уураахтанан холуобунай эппиэтинэскэ тардыллыан сөп.
Маны таһынан, хаар ууллуоҕуттан ардахтаах кэм кэлиэр, эбэтэр кыстык хаар түһүөр дылы бобуулаах:
Саҥа үөскээн эрэр ойуурдарга, мас кэрдиллибит дэлээнэтигэр, куурбут оттоох сиргэ, мас анныгар уот оттор.
Умайбыт испиискэ тымтыгын, табаҕы сиргэ быраҕар.
Өстүөкүлэни быраҕар. Тоҕо диэтэххэ, өстүөкүлэ күн сардаҥатын күүһүрдэн баһаар уота туруон сөп.
Сааскы бултка умайар саа быыһын туттуу.
Бензин, оҕунуох иҥмит матырыйаалларын сиргэ хаалларыы.
Үлэлии турар мотуору саппыраапкалааһын, техника уонна уматык аттыгар табахтааһын.
Сири туһанааччылар уонна бас билээччилэр ойуурдарын, сирдэрин таһынааҕы тыаны хаппыт оттон-мастан ыраастыыр үлэни ыытыахтаахтар. Эбэтэр 05. м. кэтиттээх ойууру баһаартан харыстыыр хаһыылары оҥоруотаахтар.
Мас кэрдээччилэр мутугу уматаллара баһаартан сэрэхтээх буолуу кэмин кэнниттэн биирдэ көҥүллэнэр. Мутугу хомуйан умаппыт сирдэрин кумаҕынан, буорунан көмүөхтээхтэр.
Ойуур баһаарын төрүөтэ буолбут киһи, өскөтүн 50 тыһ. солк. элбэх хоромньуну оҥорбут буоллаҕына, 500 тыһ. солк. ыстыраабы таһынан 10 сылга диэри хаайыыга уурахтаныан сөп.
Баһаары ыыппыт дьоҥҥо хоромньу таһынан, баһаарынайдар үлэлэрин, ойууру чөлүгэр түһэрии ороскуота барыта эбиллэр.
Ойуур баһаарын бэлиэтии көрдөххүтүнэ, маннык нүөмэрдэргэ эрийэн биллэриҥ:
ЫБМС: 01 эбэтэр 112
ФБУ «Авиалесоохрана»: 8-800-100-94-00
Саха сиринээҕи диспетчердэр сулууспалара: 44-74-76
Бэйэҕит улуускут лесничествотыгар.
Туһааннаах уорганнар кэмигэр үлэлээбэтэхтэринэ Айылҕа харыстабылын прокуратуратыгар биллэриҥ: Дьокуускай к.,. Каландаришвили уул., 5, сайт: http://proksakha.ru, дьуһуурунай прокурор 8 (4112) 44-58-98.
Сонуннар
27.11.2022 | 10:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 28 - ахсынньы 4 күннэригэр
24.11.2022 | 11:00
Саха сирин бастыҥ IT-бырайыактара
23.11.2022 | 17:30
Олоҕун науканы кытта ситимнээн
23.11.2022 | 17:00
Үс игирэ төрөөтө
23.11.2022 | 16:30
Куорат учууталларыгар — саҥа бириэмийэ
23.11.2022 | 16:00
Саамай кэрэ сүөһүнү таллылар
23.11.2022 | 15:56
«Үтүө санаа харыйата» оҕолор баҕа санааларын толорор
23.11.2022 | 15:00
Дьикти быыстапканы көтүтүмэҥ
23.11.2022 | 14:00
Нолуоккун төлөө — холкутук утуй!
23.11.2022 | 13:00
Кыһыҥҥы суоллар аһыллар болдьохторо билиннэ
23.11.2022 | 12:00
Саҥа дьылы — иэһэ суох
23.11.2022 | 11:00
Ыккытын босхо ыытымаҥ
23.11.2022 | 10:00
Дьоҥҥут аатын үйэтитиҥ
23.11.2022 | 09:00
Онлайн төлүөҥ — бириис сүүйүөҥ
23.11.2022 | 08:00
Сийиэскэ 500-тэн тахса дэлэгээт кытынна
20.11.2022 | 09:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 21-27 күннэригэр
19.11.2022 | 16:00
Эҥсиэли хочотугар, Максим Аммосов дойдутугар
18.11.2022 | 09:00
Саҥа саҕахтары арыйан, сонун хайысхалары тутуһан
17.11.2022 | 18:44
Дьиҥ олохтон кэпсээн ааптарын кытта көрсүһүү
17.11.2022 | 18:00
«Мир» каартаҕа региональнай төлөбүрдэри ыытыахтара
Ордук ааҕаллар
Дьон | 19.11.2022 | 18:00
Николай Винокуров: «Дойдубар этэҥҥэ эргиллэн кэллим...»
«Боотур» этэрээт байыастарын ортотугар биһиги биир дойдулаахпыт Алаһыай нэһилиэгиттэн төрүттээх Николай Винокуров баарын истэн, кэпсэтиэхпин баҕардым. Ол эрэн сэһэргэһиибин хайдах-туох саҕалыахпын тобуларбар олус ыарахан этэ. Бу үлэ, үөрэх, сайдыы, тэрээһин туһунан суруйуу, кэпсэтии буолбатах... Бу — олох, дьылҕа, тыын былдьаһыы, өлүү-сүтүү, инники олох иһин охсуһуу туһунан сэһэргэһии. Николай тута хоруйдаабытыгар...
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 20.11.2022 | 11:00
Элэгэнтэй Адамов: «Сиэрдээх өй-санаа төрүт дьарыкка эрэ баар»
Бүгүҥҥү нүөмэргэ Чурапчы улууһун Чакыр нэһилиэгин олохтооҕо Элэгэнтэй Адамовы кытта тыа сирин олоҕун, итэҕэл, уус идэтин, сайдыы, норуот дьылҕатын, кэскилин туһунан сэһэргэстибит. Дьоҕурдаах киһи анаарыыта киэҥэ, этэр тыла оруннааҕа сөхтөрдө.
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Ирина Матвеева – маҕаһыыннардаах, эрэстэрээннээх, хас да тэрилтэни салайар урбаанньыт, Дьокуускайга бөҕү арааран хомуйууну бастакынан туруорсан киллэрсибит эко-актыбыыска уонна элбэх оҕолоох ийэ. Аныгы урбаанньыт аҥаардас үлэҕэ, харчыны булууга эрэ болҕойбокко, олоҕу хамсатар уопсастыбанньык буоларын кини холобура көрдөрөр. Ирина оҕону иитиигэ, куорат эйгэтигэр саха тылын сайыннарарга ураты көрүүлэрдээх, ол санааларын бэйэтин блогар үллэстэр. Кинини элбэх эдэр ийэлэр холобур оҥостоллор.
– Кэргэним оҕо сылдьан сахалыы саҥарар эбит, улаатан баран, “умнубуппун” диирэ. Онон кинилиин нууччалыы кэпсэтэбит. Ол эрээри мин оҕолорбун кытары сахалыы кэпсэтиэм диэн уруккуттан этэрим. Ол миэхэ улахан суолталаах диэн кэргэммэр быһаарбытым, кини өйөөбүтэ. Онтон улахан кыыспытын Лизаны кытта кэргэним сахалыы саҥарар буолан хаалбыта. Тоҕо диэтэххэ, кыра оҕону кытары кэпсэтэргэ тыл улахан саппааһа наадата суох. Оҕону кытары тэҥҥэ үөрэниэххэ, тыл саппааһын кэҥэтиэххэ сөп. Онон “кэргэним сахалыы куһаҕаннык саҥарар” диэн этиини ылыммаппын. Өскөтүн кини саҥарыан баҕарбат да буоллаҕына, биир төрөппүт сахалыы саҥарара уонна эһэлэр-эбэлэр көмөлөрө төһүү күүс буолар.
Бу кэнниттэн мин хас да сыыһаны оҥорбутум – Лизаны нууччалыы тыллаах уһуйааҥҥа уонна оскуолаҕа биэрбиппит. Ол саҕана мин оҕо дьиэҕэ сахалыы саҥарара да сөп, оттон үөрэҕи нууччалыы ылынарыгар чэпчэки буолуо дии саныырым.
Ол кэнниттэн биирдэ өйдөммүтүм, дьиэбитигэр ким да төрөөбүт тылынан саҥарбат буолбут. Биһиги нууччалыы саҥарар саха ыалыгар кубулуйбуппут. Бу бэйэ алҕаһын билинэр миэхэ ыарахан этэ. Тугу эрэ уларытар элбэх сыраны эрэйэрэ. Оттон мин бэйэм сыаннастарбын умнан, хотторбутум туһунан билинэрим өссө ыарахана.
Онтон дьэ, биирдэ тэлэбиидэнньэҕэ “Город женщин” биэриигэ ыҥырдылар. Бэлэмнэнэ олорон санаабытым, бэйэм санаабын төрөөбүт тылбынан ситимнээн тиэрдибэт буолбуппун… Кэпсэппэт буоллахха, саҥарар саҥаҥ кэхтэн хаалар эбит! Мин мантан олус кыһыйбытым уонна төрөөбүт тылбын үөрэтиэм диэн бэйэм бэйэбэр эрэннэрбитим.
Бу кэмҥэ иккис кыыспыт Яна төрөөбүтэ. Онон биһиэхэ иккистээн саҕалыырга кыах үөскээбитэ. “Яналыын сахалыы эрэ саҥарабыт” диэн быраабыла киирбитин кэнниттэн, дьиэбитигэр бары сахалыы кэпсэтэр буолбуппут. Бу кэнниттэн мин дьиэ кэргэҥҥэ сахалыы саҥарары туруорсар актыбыыска буолбутум. Оҕону сахалыы иитэргэ уопуппун үллэстэбин.
Билингвизм – мэйиини сайыннарар ньыма
– Билингвизм тиэмэтин дириҥник үөрэтэн барбытым. Биир улахан кыһалҕа – тыллары араартаан үөрэтии. Лиза “Инникигэ хардыы” кэмпириэнсийэҕэ бырайыак бэлэмнээбитэ, онтон билингвизм олус туһалааҕын туһунан билбиппит.
Билингвизм – икки тылы көҥүллүк баһылааһын. Оҕо 4-5 сааһыгар диэри икки тылы тэҥинэн баһылаатаҕына, ол кини мэйиитин күүскэ сайыннарар. Лиза кылааһыгар чинчийиини ыыппыппыт. Икки тыллаах уонна нууччалыы эрэ саҥарар оҕолору тэҥнээн көрбүппүт – билингв-оҕолор омук тылын түргэнник ылыналлара, тылга, муусукаҕа дьоҕурдаахтара биллибитэ. Ол эбэтэр, мэйиини сайыннарар, ис эйгэни байытар күүһү (супер-дьоҕуру) – сүдү баайы бас билэр эрээри, оҕоҕо бу наадата суох диэн, эрдэттэн матарыы курдук буолан тахсар.
Билигин улахан дьон үксэ сахалыы саҥарар буоламмыт, төрөөбүт тылбыт баар, тыыннаах курдук. Ол эрээри, инникибитин санаан көрдөххө, оҕолорбут сахалыы саҥараллар дуо? Бу кэлэр көлүөнэнэн сахабыт тыла быстан хаалар туруктаах. Куорат эйгэтигэр, биһиги билэр дьоммут оҕолоро 90%-ра нууччалыы саҥараллар. Уон оҕоттон биирэ эрэ сахалыы билэр.
Тыа сирин олохтоохторугар да эрэнэр сыыһа – дэриэбинэҕэ бара сылдьан, кыра оҕолор бары кэриэтэ нууччалыы эрэ саҥарар буолбуттарын бэлиэтии көрбүтүм. Саха баай тылын билэр эһэлэр-эбэлэр сиэннэрин кытары олуттаҕастык нууччалыы кэпсэтэ сатыылларын көрөр-истэр олус хомолтолоох.
Төрөөбүт тылбыт сүтэр турукка киирбитин билэн баран, биһиги эрэ быыһыыр кыахтаахпытын өйдөөбүтүм. Бырабыыталыстыба, оскуола, уһуйаан буолбатах, хас биирдии дьиэ кэргэн эрэ быыһыыр кыахтаах.
Икки быраабыла
– Тула ханнык тыл элбэхтик иһиллэр да, оҕо мэйиитигэр ол тыл иҥэн, сайдан барар. Оҕо нуучча тылын ордук элбэхтик истэр (мультиктарга, оонньууга, атын оҕолору кытта) буоллаҕына, нууччалыы тылланар. Билигин биһиги эйгэбитигэр нуучча тыла баһыйар тыл буолан турар. Онон сахалыы саҥарыан баҕарар буоллахпытына, 80-100% төрөөбүт тылынан саҥарар эйгэни тэрийиэхтээхпит. Бу – бастакы быраабыла.
Оҕо 4 сааһын кэннэ саҥа тылы үөрэтиини кини мэйиитэ омук тылын курдук ылынар. Оттон 3-4 сааһыгар диэри (тылланар кэмигэр) тылы «губка” курдук иҥэринэр. Онон, бастатан туран, дьиэҕэ тыл эйгэтин тэрийэбит. Элбэхтик кэпсэтэбит – баар маллары ааттыыбыт, ыйытабыт, саҥардабыт.
Эбэлэргэ-эһэлэргэ эрдэттэн быһааран биэрэн, сахалыы ыраастык кэпсэтэллэригэр көрдөһөбүт. Кистэл буолбатах, биһиги бэйэбит булкуйан саҥарабыт. Ол иһин мин төрөөбүт тылбынан ыраастык саҥарарга кыһаллан, тылдьыттары туһанабын, нууччалыы тылы кыбыппат буола сатыыбын.
Иккис быраабыла – тыллары булкуйбаппыт.
Биһиги күннээҕи олоххо хайдах саҥарабытый? “Чэ, быстренько таҥын, бардыбыт, давай”, “маладьыас, мин оҕом, ты умница”, о.д.а. Оҕо бу ханнык тылынан саҥарылларын араарбат, билбэт. Кини хайдах араарыай? Барытын биир тыл курдук ылынар.
Төрөппүт, баҕар, куттанара буолуо, нууччалыы билбэккэ, кэлин туох эрэ табыгаһа суох балаһыанньаҕа түбэһиэ диэн. Билиҥҥи кэмҥэ баһыйар эйгэ тылын тумнар кыах суох. Син биир уулуссаҕа, уһуйааҥҥа, тэлэбиисэргэ нууччалыы саҥаны истэн, олус түргэнник хаба тардан ылар. Бэйэҕит да сөҕүөххүт.
Бу курдук дьиэ иһигэр икки быраабыланы тутустахха, оҕо сахалыы саҥарар.
Оҕо уонна гаджет дьайыыта
– Аны маннык ыйытааччылар: мин оҕобун кытары сахалыы кэпсэтэ сатыыбын да, кини нууччалыы хоруйдуур диэн. Бу манна бэринимиэххэ наада. Ити аата оҕо гаджеттартан тутулуктаммыт, кини эйгэтигэр нуучча тыла баһыйар буолбут.
Үһүс оҕобут Арина 2,5 сааһыгар букатын аҕыйах тылы саҥарар этэ. Тугу эрэ этиэн баҕарар да, санаатын сатаан эппэтиттэн кыыһырар, ытыыр этэ. Кини 1 сааһыттан эдьиийин кытары мультиктары көрөрө. Оҕобут мультиктан тутулуктаах буолбутун бэйэбит да билбэккэ хаалбыппыт этэ. Яна хал буоллаҕына, тэлэбиисэри арааран баран, оонньуу барар буоллаҕына, Ариша хас да чааһы быһа көрөрө уонна араараары гыннахха, истиэрикэлиирэ.
Оттон былырыын саҥа дьиэҕэ көһөрбүтүгэр, куортамныыр кыбартыырабытыгар тэлэбиисэр суох этэ. Арай, өйдөөбүтүм, Ариша олус холкутуйбут, бэйэтэ оонньуур, дьарыктанар буолбут. Онон биир ыйга тэлэбиисэртэн аккаастанан, кэтээн көрөргө быһаарыммыппыт. Киэһэ аайы дьарыктанар, оонньуур буолбуппут (тэлэбиисэргэ сэлээннээбэккэ). Биллэн турар, бу төрөппүт бириэмэтин ылар.
Биир нэдиэлэ буолаат, кыыспыт икки тылы холбоон саҥарар буолбута. Бу кэнниттэн, туох эрэ төлө көппүтүн курдук, түргэнник сайдан барбыта. 1-2 ыйынан толору этиинэн саҥарар уонна хоһоону өйтөн ааҕарга үөрэтэр буолбута. Билигин сахалыы, нууччалыы холкутук саҥарар, английскай тылы үөрэтэр. Чуковскай хоһооннорун нойосуус билэр. Гаджеты, тэлэбиисэри күҥҥэ 1 чаас көҥүллүүбүт. Ону да сахалыы уонна английскай тылынан мультиктары холбуубут. Оскуолаҕа киириэхтэригэр диэри планшеты да, төлөпүөнү да биэриэхпит суоҕа. Мин оҕолорбун “ютуб” буолбакка, бэйэм иитиэхпин баҕарабын.
Мантан туох түмүгү оҥостуохха сөбүй? Гаджет буортутун бары билэбит. Мультигы элбэхтик көрөр оҕо тыла сайдыбат. 2 сааһыгар диэри мультигы көрдөрүмэҥ дииллэр эбит. Бу сааһыгар тулалыыр эйгэтин кытары билсэригэр, тыла сайдарыгар саҥа нейроннай ситимнэр үөскүүллэр. Мультикка кини кэтээн эрэ көрөр, онон мэйиитэ сайдыбат. Онон мэйиитигэр тыл сайдар “түннүгэ” сабыллан хаалыан сөп. Чахчы, билигин тыллана илик 4-6 саастаах оҕо олус элбээтэ…
Төрөппүттэр киэһэ сылайан кэлэбит, сынньаныахпытын баҕарабыт. Ол эрээри, гаджеты туттаран кэбиһэн баран, сынньана олордохпутуна, бу оҕо доруобуйатыгар уонна инникитигэр хайдах дьайарый? Мэйии диэн киһи саамай сүрүн уоргана буоллаҕа дии! Тыла-өһө сайдара эрэ буолбатах, хайдах өйдөөх-санаалаах киһи буолан тахсара, оскуолаҕа үөрэҕи хайдах ылынара барыта 1-4 сааһыгар олохтонор. Оттон ол үксэ биһигиттэн, төрөппүттэртэн, тутулуктааҕын өйдүөхтээхпит.
4
Маны ааҕыҥ
Арктика сайдыытыгар сомоҕолоһуубут элбэҕи эрэннэрэр
Биэс босуобуйа оннугар — биири
Ямало-Ненецкай автономнай уокурук үөрэҕин департаменын үлэһиттэрэ Саха сиригэр кэллилэр
Хотугу сир туруктаах сайдыытын пуорумугар 700-тэн тахса киһи кыттар
Ил Дархан Нерюнгри баһылыгын кытары көрүстэ
2023 сылга тыа хаһаайыстыбатыгар 14 млрд 200 мөл. солк. көрүллүөҕэ
Лента
21:00
Арктика сайдыытыгар сомоҕолоһуубут элбэҕи эрэннэрэр
20:30
Биэс босуобуйа оннугар — биири
19:55
Ямало-Ненецкай автономнай уокурук үөрэҕин департаменын үлэһиттэрэ Саха сиригэр кэллилэр
19:50
Хотугу сир туруктаах сайдыытын пуорумугар 700-тэн тахса киһи кыттар
19:38
Ил Дархан Нерюнгри баһылыгын кытары көрүстэ
19:31
2023 сылга тыа хаһаайыстыбатыгар 14 млрд 200 мөл. солк. көрүллүөҕэ
19:01
Хатас — Павловскай хайысхатынан кыһыҥҥы суол эрдэ аһыллыан сөп
18:29
Үс төгүл үс игирэ төрөөтө
17:49
Аллараа Бэстээххэ өрүскэ киириигэ видеокамера туруорулунна
17:10
«Горнай улууһун олоҥхоһуттара» олоҥхону сэргиир дьоҥҥо ананаллар
16:43
«Күн дэлэйэ» Саҥа дьыллааҕы биэриитигэр Өймөкөөн сылгыһыта Дугуйдан сөбүлүүр астарын билиһиннэрдэ
16:39
Иван Луцкан: «Саха сирин уопута Арассыыйаҕа тарҕаныахтаах»
16:20
Светлана Диодорова-Лаврентьева: «Туора-маары тылласпакка, барытын сөпкө өйдүүллэригэр баҕарабыт»
16:19
Саха сиригэр волонтер-миэдиктэр бөлөхтөрө тэрилиннэ
15:54
Тыа хаһаайыстыбатыгар 100 сыллаах династияны төрүттүөххэ
15:45
АЛРОСА хапсаҕайга турнира Арассыыйа таһымнаныа
14:26
Дьокуускайга ахсынньы 1 күнүгэр харыйа уота сандаарыа
13:50
Ростов-на-Дону куоракка Саха сирин быраастарын саҥа биригээдэтэ айаннаата
11:47
Үөһээ Бүлүүгэ Бүлүү өрүс кытылын бөҕөргөтүү үлэтэ салҕанар
11:30
Тускул: «Ахсынньы быйыл «сымнаҕас» буолуоҕа»
Салгыы
РЕДАКЦИЯ ААДЫРЫҺА 677000, Дьокуускай куорат,
Орджоникидзе уул., 31 Төлөпүөн: (4112) 42-06-90
E-mail: [email protected], [email protected]
Sakha-sire.ru саайт сүрүн эрэдээктэрэ Ч. Н. Гаврильев. Сибээскэ, информационнай технологияҕа уонна маассабай коммуникацияҕа кэтиир федеральнай сулууспаҕа киирбит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77-84126.
Тэрийэн таһаарааччы: «Сахамедиа РИИХ АО».
«Саха сирэ» саайт матырыйаалларын толору эбэтэр быһа тардан туһанар түгэҥҥэ булгуччу гиперсыылка ирдэнэр. Хаартыскалары, видео-устуулары, онтон да атын мультимедийнэй матырыйааллары эрэдээксийэттэн суругунан көҥүлэ суох туһанаргыт бобуллар.
|
oscar
|
Бу бастаан Бикипиэдьийэҕэ киирбит дьоҥҥо аналлаах, кылгас көмөлөһөр ыстатыйа. Бастакы ыстатыйаны суруйарга төһүү буолуо.
Бу бырайыакка кыттаҥҥыт бэйэҕит да улаханнык астыныаххыт диэн эрэнэбит
Бастакы хардыы. Ыстатыйа тиэмэтин талыҥ
Бэйэҕит сэргиир тиэмэҕитин тала сатааҥ. Ол эрээри талбыт тиэмэҕит туох баар өрүтүн дириҥник, ымпыгын-чымпыгын билэргитин ким да манна булгуччу ирдээбэт. Кэлин билэ сатыаххыт уонна эбэн-тупсаран биэриэххит диэн эрэнэбит. Дьиҥнээх, кырдьыктаах, оруннаах, дакаастаммыт сибидиэнньэлэргэ эрэ олоҕура сатааҥ.
Сиһилии көр. манна, источниктар тустарынан манна.
Иккис хардыы. Ыстатыйаҕыт аатын сөпкө талыҥ
Бикипиэдьийэ ыстатыйаларын ааттарын төрүт түһүккэ (падежка) биир ахсааҥҥа туруоруллар, холобур: Бууктаах сон, Нам улууһа. Сахалыы юникод буукубалара тутуллуохтаахтар, холобур: сахалыы "һ" оннугар английскай "h" суруллара сатаммат, эбэтэр "ҕ" оннугар "5" сыыппараны суруйуо суохтааххын, ол гынан баран бу эмиэ булгуччулаах быраабыла буолбатах, ким да ыстатыйаҕын Ҕ буукубата суох диэн сотон кэбиһэр бырааба суох. Кэлин ким эмит, баҕар бэйэҥ, көннөрөн биэриэ буоллаҕа, кылаабынайа — ыстатыйа ис хоһооно, уонна сахалыы суруллубута. Аат хас да суолталаах буоллаҕына ускуопкаҕа туох туһунан суруйаргытын быһааран биэриҥ, холобура: Нам (улуус киинэ), Динамо (футбол кулууба). Дьон туһунан ыстатыйа киһи араспаанньатыттан (фамилиятыттан) саҕаланар уонна толору аата суруллар. Суруйааччы буоллаҕына кини псевдонима эбэтэр биллибит аата суруллар, холобур, Бүөтүр Тобуруокап, толору аата ыстатыйа иһигэр бэриллэр: Тобуроков Петр Николаевич. Икки киһи туһунан биир ыстатыйа суруллубат.
Сиһилии көр. манна, дьон туһунан манна.
Үһүс хардыы. Маннык ыстатыйа урут суруллубут дуу суох дуу билиҥ
Ыстатыйа аатын үөһээ уҥа муннукка баар көрдөбүл чуолҕаныгар суруйуҥ уонна луупа ойуулаах тимэҕи баттааҥ. Суруйбут тылларгыт ханнык эрэ ыстатыйа аатыгар баар буоллахтарына, тута көрдөрүөҕэ. Өскөтүн суруйуоххутун баҕарбыт ыстатыйаҕыт уруккуттан баар буоллаҕына онно киириҥ, үөһэ "көннөрөргө" диэн кыбытыгы (вкладканы) талыҥ уонна тугу эбэргитин эбиҥ, көннөрөргүтүн көннөрүҥ.
Сиһилии көр. манна.
Төрдүс хардыы. Саҥа ыстатыйаны оҥоруҥ
Оттон көрдөөбүт ыстатыйаҕыт суох буоллаҕына, дьэ суруйуҥ. Саҕалыыр судургу: суруйуоххутун баҕарар ыстатыйаҕыт аатын үөһээ уҥа муннукка баар көрдөбүл чуолҕаныгар суруйуҥ уонна луупа ойуулаах тимэҕи баттааҥ. Саҥа сирэй тахсыаҕа. "Маннык ааттаах сирэйи оҥороору гынар буоллаххына кыһылынан суруллубут сирэй аатын баттаа" диэн этии "киллэриэҕэ". Баттааҥ. Оччоҕо ыраас түннүк тахсыа. Онно саҥа ыстатыйаҕытын суруйбутунан барыҥ.
Сиһилии көр. манна.
Бэһис хардыы. Сөпкө саҕалааҥ
Ыстатыйа аатыттан уонна быһаарыыттан саҕалааҥ, холобур: «Диалекти́ческай материали́зм — философскай үөрэх, кини…», «Хе́ллоуин — аатырбыт киинэ…». Ускуопка иһигэр тиэрмин ханнык тылтан кэлбитин быһааран суруйуохха сөп. Дьон туһунан ыстатыйаҕа киһи аатын кэнниттэн төрөөбүт уонна өлбүт сылларын (күннэрин-ыйдарын) суруйуллар: «Луи́ Жан Люмье́р (1864 с. алтынньы 5, Безансон — 1948 с. бэс ыйын 6, Бандоль) — кинематограбы айбыт киһи, айааччы…». Ааттарын уонна төрөөбүт-өлбүт сирдэрин бэйэлэрин омуктарын тылынан хатылыыргыт ордук (судургу буоллун диэн холобурга көстүбэт).
Разметка уонна истиил туһунан манна көр, типографика туһунан манна, дьоҥҥо аналлаах ыстатыйалар тустарынан манна, киинэлэр тустарынан манна көр.
Алтыс хардыы. Ыстатыйа ис хоһооно, тутула
Ыстатыйа суругун бэлиэтин ахсаана 500-тэн тахса буолара ордук. Ыстатыйа билим истиилинэн сурулла сатыахтаах, ол гынан баран өйдөнөр гына, нууччалыы эттэххэ "научно-популярнай" истиили тутуһуҥ, улгум соҕустук суруйуҥ. Бу икки сүрүн тосхоллору хайаан да тутуһуҥ:
Бэйэ да сыһыанын, атын да сыһыаны көрдөрбөт буолуу (Кытыга суох сыһыан, КСС). Ыстатыйа ис хоһооно толору буолуохтаах уонна ааптар да сыһыанын ончу көрдөрүө суохтаах (холобур "мин санаабар бу куһаҕан киһи", эбэтэр "барахсан уһулуччу кэрэ да киһи этэ" диир табыллыбат). Биир эмит өйдөбүл хас да быһаарыылаах, мөккүөрдээх буоллаҕына, бары өрүттэр санаалара толору бэриллиэхтээхтэр (холобур, устуорук Ключевскай санаатынан бу ыраахтааҕы мөлтөх баһылык этэ, оттон устуорук Костомаров санаатынан кини уустук кэмҥэ дойдуну сатабыллаахтык салайбыт баһылык этэ).
Бас билиини ытыктааһын (Соблюдение авторских прав). Биикиһиттэр сорукпут — көҥүл туһаныллар, босхо энциклопедияны суруйуу уонна сайыннарыы. Ол иһин Бикипиэдьийэҕэ ким эрэ бас билэр ыстатыйаларын, ойууларын уонна да атын эттиктэрин киллэриллиэ суохтаах. Ким бас билэрэ биллибэт буоллаҕына ону эмиэ киллэриллибэт. Бикипиэдьийэ бэйэтин ис хоһоонун «GNU FDL» лиссиэнсийэнэн туһаныллар.
КСС туһунан сиһилии манна көр, бас билии туһунан манна.
Сэттис хардыы. Информацияны хантан ылбыккытын суруйуҥ
Ыстатыйаны суруйан бүтэн баран аллара «Туһаныллыбыт литэрэтиирэ» диэн түһүмэхтэ оҥоруҥ, уонна онно төрүттэргитин (источниктаргытын) испииһэктээҥ (аата, ааптардара, кинигэ кыһата, тахсыбыт сыла, сирэйин ахсаана, ISBN нүөмэрэ суруллар). Онтон «Эбии маны көр» диэн ааттаан чугас ис хоһооннох Бикипиэдьийэ ыстатыйаларын испииһэктээҥ. Онтон бүтэһигэр «Сигэлэр» диэн түһүмэххэ тиэмэҕэ сыһыаннаах интэриниэт саайтарын аадырыстарын испииһэктээҥ (туһаммыт эрэ сирдэргитин буолбакка, чопчу сыһыаннах диэбиккитин сүрүннэрин талан).
Сиһилии манна, уонна манна көр.
Ахсыс хардыы. Ыстатыйаҕытын сөпкө суруйуҥ, үчүгэйдик көстөрүн ситиһиҥ
Биики-разметка олус судургу:
Тыллары модьу бичигинэн суруйаргытыгар икки өттүттэн үс биирдии хабыычыкаҕа кыбытыҥ (хабыычыкалааҥ), бу курдук '''модьу бичик'''. Модьу бичигинэн ыстатыйа аата уонна сүрүн тиэрминнэр, өйдөбүллэр эрэ суруллаллар;
Иҥнэри бичигинэн суруйаргытыгар икки биирдии хабыычыканы (две одинарные кавычки) туһаныҥ: ''иҥнэри''. Иҥнэри бичиги сөбүн көрөн, тугу эрэ чорботон көрдөрөргө эбэтэр араарарга эрэ туһаныҥ. Элбэхтик туһанымаҥ — ааҕарга тупсаҕай буолуо.
Түһүмэхтэр (разделлар) ааттара икки өттүттэн иккилии тэҥнэһии бэлиэтигэр, подразделлар ааттара үстүү тэҥнэһии бэлиэтигэр кыбытыллаллар, холобур: «=== 8 хардыы ===».
Абсаастары оҥорорго икки абсаас ыккардыгар кураанах устуруоката кыбытыҥ.
Тиһилик (испииһэк) маннык оҥоһуллар: хас биирдии устуруока саҥатыгар «#» бэлиэ турар. Нүөмэрэ суох испииһэккэ «#» бэлиэ оннугар «*» бэлиэ туттуллар, холобур: «* Бастакы;[саҥа строка]* Иккис;[саҥа строка]* Үһүс.»
Ис сигэлэр (Внутренние ссылки — Бикипиэдьийэ атын ыстатыйаларыгар сигэлэр) икки хос квадратнай ускуопкаҕа кыбытыллаллар (ылыллаллар), маннык «[[сигэнэр ыстатыйаҕыт аата|эһиги ыстатыйаҕытыгар көстөр тыллар]]», холобур [[Гипертекст|ис сигэлэр]]. Сигэ тиэкиһэ ыстатыйа аатын кытта сөп түбэһэр буоллахтарына судургутук маннык гыныахха сөп: В [[XX үйэ]]ҕэ элбэх уларыйыы таҕыста…. Үчүгэй, толору ыстатыйа биир абсааһыгар үстэн аҕыйаҕа суох ис сигэ туттуллуохтаах.
Тас сигэлэр (Интэриниэт атын саайтарыгар сигэлэр) маннык оҥоһуллаллар:[http://URL-аадырыс Сигэ көстөр тыллара]. Холобур: [http://gramota.ru Портал «Грамота.ру»]. Бикипиэдьийэҕэ төлөбүрдээх ресурсаларга сигэнэр табыллыбат (сатаммат), арбааһын (реклама) бобуллар.
Бүтэһигэр хайаан да ыстатыйаҕыт таба суруллуутун (орфографиятын) бэрэбиэркэлээҥ. Ыстатыйаҕа бэйэтигэр илии баттыыр көҥүллэммэтин умнумаҥ (ыстатыйа устуоруйатыгар бэлиэтэммит ааккыт аптамаатынан хаалыа).
Вики-разметка туһунан сиһилии манна көр, истиил туһунан манна, анал бэлиэлэр (спец символлар) тустарынан манна.
Тохсус хардыы. Ыстатыйаҕытын ханнык эмэ категорияҕа киллэриҥ
Көрдүүргэ кэбэҕэс буоллун диэн Бикипиэдьийэ ыстатыйалара категорияннан (анал бөлөхтөрүнэн) сааһыланаллар (арахсаллар). Биир ыстатыйа хас да категорияҕа киириэн сөп. Ыстатыйаны ханнык эмэ категорияҕа киллэрэргэ кэннигэр («Сигэлэр» түһүмэх анныгар) икки хос квадратнай ускуопка иһигэр «Категория:» диэн тыл кэнниттэн категория аатын суруйуҥ. Саҥа категорияны эбэр буоллаххытына саҥа устуруокаттан суруйуҥ.
Холобурдар: [[Категория:Математика]] эбэтэр [[Категория:Саха суруйааччылара]]. Дьон туһунан ыстатыйа хайаан да хас да категорияҕа киирэр: бастакытынан «Дьон алпаабытынан» категорияҕа ([[Категория:Дьон алпаабытынан]]), иккиһинэн, төрөөбүт-өлбүт сылларынан, күннэринэн категорияларга, холобур, [[Категория:Ыам ыйын 2 төрөөбүттэр]] эбэтэр [[Категория:1890 сыллаахха өлбүттэр]], үсүһүнэн, идэтинэн уонна дойдутунан, холобур, [[Категория:Арассыыйа суруйааччылара]]. Киинэлэр, көмпүүтэр оонньуулара, кинигэлэр тахсыбыт сылларынан уонна жанрдарынан категорияҕа арахсаллар, холобур, [[Категория:1910 сылга тахсыбыт кинигэлэр]], [[Категория:1977 сыл киинэлэрэ]] эбэтэр [[Категория:Боевик киинэлэр]].
Сиһилии көр. манна.
Онус хардыы. Атын омуктуу Бикипиэдьийэҕэ сигэниҥ
Бикипиэдьийэ элбэх тылынан суруллар эрээри биир тиэмэҕэ суруллубут ыстатыйалары бэйэ-бэйэлэрин ыккардыгар сибээстиэххэ (сигиэххэ) наада (сигиир куолу). Инньэ гынарга ыстатыйа аатын тылбаастааҥ, категориялар анныларыгар саҥа строкаттан маннык суруйуҥ — [[тыл кода:тылбаастаммыт аат]], тыл кода диэн холобур маннык: en английскай тыл, de ньиэмэс тыла. «Квантовай механика» диэн ыстатыйаҕа маннык буолуо: [[en:Quantum mechanics]] эбэтэр [[de:Quantenmechanik]]. Манан ыстатыйаны суруйан бүттүгүт.
Сиһилии көр. манна.
Түмүк
Барытын сатыаххыт диэн эрэнэбит! Харса суох түһүнэн кэбиһиҥ!
Эбии маны көр:
Сахалыы таба суруйуу быраабылалара
ru:Википедия:Справка — полный список справочных ресурсов Википедии (нууччалыы),
Бикипиэдьийэ:Кэпсэтэр сир — биикиһиттэр алтыһар сирдэрэ,
ru:Википедия:IRC — здесь можно узнать про IRC-чат (нууччалыы),
ru:Википедия:ЧАВО — cписок часто задаваемых вопросов (нууччалыы),
Бикипиэдьийэ:Дьаһабыллар — дьаһабыллар испииһэктэрэ, ыйытыыгытын кинилэргэ биэриэххитин сөп.
Бикипиэдьийэни сэргээбит буоллаххытына доҕотторгутугар, аймах-билэ дьоҥҥутугар кэпсээҥ!
Төрдө — «https://sah.wikipedia.org/w/index.php?title=Бикипиэдьийэ:Түргэнник_саҕалыырга_көмөлөһөр_ыстатыйа&oldid=389567»
Категориялар:
Бикипиэдьийэ:Көмө
Бикипиэдьийэ:Аналлаах сирэйдэр
Навигация
Тус бэйэ туттар тэриллэрэ
Ааккын эппэтиҥ
Ырытыы
Суруйуу тиһилигэ
Бэлиэтэнии
Киир
Аат даллара
Бырайыак туһунан
Ырытыы
саха тыла
Көрүү
Ааҕыы
Просмотр кода
Устуоруйатын көрүү
Эбии
Навигация
Сүрүн сирэй
Рубрикалар
А - Я
Бастыҥ ыстатыйалар
Түбэспиччэ сирэй
Туох буола турара
Тэриллэр
Бикипиэдьийэ:Түмсүү сирэ
Кэпсэтэр сир
Кэнники уларытыылар
Саҥа ыстатыйалар
Көмө
Бу сири өйөө
Сэп-сэбиргэл
Манна сигэнэллэр
Сигэнэр уларытыылар
Билэни угуу
Анал сирэйдэр
Куруук баар сигэ
Сирэй туһунан
Викиданные кэрискэ
Бэчээт/Экспорт
Кинигэни айарга
Маннык PDF киллэр
Бэчээттииргэ аналлаах барыл
Атын омук тылынан
Аԥсшәа
العربية
অসমীয়া
Авар
Azərbaycanca
Башҡортса
भोजपुरी
ပအိုဝ်ႏဘာႏသာႏ
বাংলা
Bosanski
Català
Chavacano de Zamboanga
Нохчийн
کوردی
Čeština
Чӑвашла
Dansk
Ελληνικά
English
Esperanto
Español
فارسی
Suomi
Hausa
हिन्दी
Magyar
Հայերեն
Bahasa Indonesia
ГӀалгӀай
日本語
Jawa
ქართული
Қазақша
ಕನ್ನಡ
Къарачай-малкъар
Ripoarisch
Ladino
मैथिली
ဘာသာ မန်
Bahasa Melayu
မြန်မာဘာသာ
Norsk bokmål
ଓଡ଼ିଆ
ਪੰਜਾਬੀ
پښتو
Română
Русский
سنڌي
ၽႃႇသႃႇတႆး
සිංහල
Slovenčina
Soomaaliga
Shqip
Српски / srpski
Sunda
தமிழ்
Тоҷикӣ
Татарча/tatarça
اردو
Tiếng Việt
Хальмг
中文
Bân-lâm-gú
Сигэни уларыт
Бу сирэйи бүтэһигин 06:20 30 Алтынньы 2022 уларыппыт.
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Юно́на (лат. Iuno) — Былыргы Риимҥэ таҥара, Юпитер ойоҕо, кэргэннии буолуу, төрөөһүн, ийэ буолуу, дьахталлар таҥаралара.
Юнона Соспита, Ватикан
Бу тиэрмин атын эмиэ суолталардаах, көр Юнона (суолталара).
Юнона гириэктэр Гера таҥараларын кытта тэҥнэнэр. Ойууларга Юнона куруук таҥастаах, сирэйэ, моонньун сорҕото уонна илиилэрэ эрэ көстөллөр. Үрдүк уҥуохтаах, түспэтийбит хамсаныылаах, уһун хойуу баттахтаах хотун-хаан дьахтар курдук ойууланар. Миифтэргэ куруук мындыр буолуу уонна ускуустуба таҥаратын Минерваны кытта сүбэлэһэр. Иккис сүбэһитэ «хараҥа» таҥара Церера.
Таҥара сүрүн бэлиэлэрэ — суорҕан, диадема, павлин уонна кэҕэ. Сииги кытта дьүөрэлииллэр. Ирида, кустук таҥарата кини чаҕара.
|
oscar
|
Санаабытын үллэстиэх …” диэн Татаринов А.М.-Удьурҕай хоһоонун тылларынан Д.Ф.Алексеев аатынан 1 Хомустаах орто үөрэхтээһин оскуолатыгар III улуустааҕы «Ааҕар түһүлгэ» литературнай күрэх аанын аста. Тэрийээччилэр 1 Хомустаах орто оскуолатын алын сүһүөх кылаастар учууталларын методическай холбоhуга уонна нэhилиэк модельнай библиотеката. Күрэх сыалынан-соругунан алын сүһүөх кылаас оҕолорун ааҕыыга сыһыарыы, уус-уран айымньыга кэрэхсэбили үөскэтии, үбүлүөйдээх суруйааччылар олохторун, айар үлэлэрин билиһиннэрии уонна айар-суруйар дьоҕуру сайыннарыы буолар.
Быйылгы литературнай күрэхпит РФ суруйааччыларын уонна суруналыыстарын сойууһун чилиэнэ, СР культуратын үтүөлээх үлэһитэ, «СР бочуоттаах ытык кырдьаҕаһа» И.М.Сосин төрөөбүтэ 90 сылын көрсө ыытылынна. 1 Хомустаах орто оскуолатын директора Атласова УП. уонна Дьокуускай куораттан Сосин И.М. кыыһа, СР культуратын туйгуна Сосина О.И. күрэх кыттыылаахтарыгар эҕэрдэ истиҥ тылларын тиэртилэр, күрэхтэһээччилэргэ ситиһиилэри баҕардылар. Быйылгы күрэххэ улуус оскуолаларыттан уопсайа сэттэ хамаанда кэлэн илин-кэлин түсүһэн билиилэрин тургутустулар. Ол курдук “Туорахчааннар ” (Никольскай, сал. Нератова С.А.), “Айылҕа доҕотторо” (Көбөкөн оскуолата, сал. Ядрихинская Я.М. Кобякова А.С.), “Чобуо чооруостар” (Таастаах, сал. Жиркова С.А.), “Кыргыттар” (Хатыҥ Арыы, сал.Алексеева А.А.), “Туллуктар” (ХСФЛ, сал. Местникова Н.К.), “Кэскил” (Нам, сал.Тимофеева Нь.И.) уонна “Айылҕа оҕолоро” (1 Хомустаах, сал.Николаева В.П., Винокурова С.Н.). Хамаандалар бары ааттанан, девизтэнэн, бэйэни билиһиннэрэргэ бэлэмнэнэн кэлбиттэр.
Күрэх бастакы түһүмэҕинэн өркөн өйү тургутар, билгэлиин билсиһэр «Айылҕалыын алтыhан» диэн ааттаах литературнай турнир буолла. Бу түһүмэх түмүгүнэн 1–кы миэстэҕэ таҕыстылар – “чобуо чооруостар”, 2-с миэстэҕэ – “кыргыттар”, 3-с миэстэҕэ — “туорахчааннар”. Иккис түһүмэҕинэн буолла «Сэһээннээх Сахаар» диэн айар күрэх. Бу күрэххэ сатабыллаах сэһэнньит Сахсаахаан Сахаар ойуур доҕотторун туһунан кэрэхсэбиллээх кэпсээнинэн айар үлэ ыытылынна. Айар үлэ түмүгүнэн 1–кы миэстэни “айылҕа оҕолоро”, 2-с миэстэни “кыргыттар” , 3-с миэстэни “айылҕа доҕотторо” хамаанда ыллылар. Иннокентий Сосин айымньыларыгар кыыллар, көтөрдөр — бары өйдөөхтөр, кинилэр киһи курдуктар, үлэлииллэр, үҥкүүлүүллэр, бэркэ ыллыыллар, онон үһүс түмүктүүр түһүмэҕинэн буолла «Күөх тыа доҕотторо» уус-уран туруоруу. Бу түһүмэх түмүгүнэн 1–кы миэстэ – “кэскиллэр”, 2-с миэстэ – “туорахчааннар”, 3-с миэстэ –“айылҕа оҕолоро” буоллулар.
Түһүмэх аайы тус-туспа дьүүллүүр сүбэ үлэлээтэ. Ол курдук ыраахтан ыҥырыллан кэлбит ытык ыалдьыттарбыт ХИФУ научнай библиотекатын методическай отделын сэбиэдиссэйэ Сосина О.И., Майатааҕы И.М.Брызгалова аат. оҕо библиотекатын сэбиэдиссэйэ, И.М.Сосин олоҕун, айар үлэтин сырдатар “Алаас ахтылҕаннаах ырыаһыта” кинигэ автора Дьяконова О.Н., Сосин И.М. аатынан Мэҥэ Хаҥалас улуустааҕы киин библиотекатын тэрийэр-методическай отделын методиһа Габышева М.Н. уонна Бастакы Хомустаах орто оскуолатын саха тылын уонна литературатын учуутала Томская А.А., оскуола педагог-библиотекара Павлова Д.А.,“Сайдыы” оҕо айымньытын киинин методиһа Избекова А.В., оҕо искусствотын оскуолатын ойуулуур-дьүһүннүүр салаа уһуйааччыта Иванова Ю.М., «Алгыс» сынньалан киин методиһа Руфова А.И., модельнай библиотека специалистара Сивцева Л.П., Жиркова Н.Д.
И.М.Сосин «Эһээ сүтүгэ» айымньытыгар Кыайыы 70 сылын көрсө «Ыллык» оҕо телестудията уонна билиҥҥи 10 кылаас коллективын бырайыагынан «Мэтээл» диэн киинэ уһуллубута. Дьүүллүүр сүбэ түмүк таһаарыар диэри күрэхтэһэ кэлбит оҕолорго анаан «Мэтээл» киинэҕэ уһуллубут оҕолору кытары көрсүһүү, истиҥ кэпсэтии тэрилиннэ, киинэттэн быһа тардыы көрдөрүлүннэ.
Дьүүллүүр сүбэ үс түһүмэх түмүгүнэн толоруллубут үлэлэр ис хоһооннорун, тиэмэни арыйыыларын, сонуннук таба көрүүлэрин, уус-уран толоруу хаачыстыбатын сыаналааннар Гран при ааты Хатыҥ Арыыттан кэлбит “Кыргыттар” хамаандаҕа туттарда, онтон уопсай бааллары тэҥнээн көрдөххө хатыҥ арыы кэнниттэн таастаахтар, оттон бастакы хомустаахтар, никольскайдар, көбөкөттөр, намнар, хамаҕатталар буоллулар. Күрэх түмүгүнэн муҥутуур кыайыылаах хамаандаҕа анал кубок, кыайыылаахтарга дипломнар, бары кыттааччыларга, салайааччыларга сертификаттар туттарылыннылар. Ону сэргэ кыайыылаах ааты сүкпүт хамаанда хас биирдии кыттааччытыгар И.М.Сосин дьиэ кэргэнин аатыттан “Бичик” кинигэ кыһатыттан сертификаттары туттардылар, онтон Мэҥэ Хаҥалас улуустааҕы киин библиотекатын анал бирииһин 1-кы Хомустаах оскуолатын хамаандата тутан үөрдүлэр-көттүлэр. Күрэҕи «Нам Мыымах сиэннэрэ» («Мичээр» оҕо-үҥкүү народнай образцовай ансаамбыла, сал.Филиппова Т.Ф., хореограф Сергеева Э.И.), «Дьэдьэнниттэр» (оҕо искусствотын оскуолата, дир. Бережнева Т.Е., хореограф Мохова Т.С.) үҥкүүлэринэн тупсаран, ситэрэн биэрдилэр.
И.М.Сосин бары айымньыларын сүрүн соругунан буолар айылҕаны харыстааһын, оҕо аймаҕы айылҕа кэрэтигэр умсугутуу, кини ис кистэлэҥин үөрэтии. Онон “саха Бианкита” ааты ылбыт эколог суруйааччыбыт айымньыларын сиһилии билсэн, үөрэтэн, хамаанда састаабыгар талыллан, күрэххэ кыттыыны ыла кэлбит оҕолорбут үгүһү биллэхтэрэ, олохторугар туһаныахтара турдаҕа. Бары кыттааччыларга, салайааччыларга, ыҥырыылаах ыалдьыттарбытыгар истиҥ махтал тылларын тиэрдэн туран үөрэххитигэр, үлэҕитигэр, олоххутугар үгүс элбэх үөрүүнү, ситиһиилэри баҕарабыт! Алаас ахтылҕаннаах ырыаһыта Сосин И.М. айымньыларын кэрэхсээҥ, олоххутугар туһаныҥ, үтүө сүбэһит оҥостуҥ!
Нам улууһа, 1 Хомустаах модельнай библиотекатын сэб. Жиркова Н.Д.
Навигация по записям
Предыдущая запись Предыдущая запись:
Улусный семинар библиотечных работников Намского улуса
Следующая запись Следующая запись:
Нарын иэйиигэ уйдаран…
Админ
Посмотреть все записи автора Админ →
Вам также может понравиться
Айар үлэ сардаҥалаах аартыгынан
17.05.2017
Дорҕоон түһүлгэтэ
22.04.2022 22.04.2022
В 1 Хомустахской сельской модельной библиотеке Намской МЦБС с 23-27 мая были проведены книжные дни “С книгой откроем мир!” посвященный ко Дню российских библиотек.
29.05.2019
Социальные сети
электронные ресурсы
Электронная библиотека
Электронный каталог
Улусная газета Энсиэли
Литературная карта Намского улуса
Электронная энциклопедия «Солдаты победы: Славные сыны земли Намской»
Электронный медиа-ресурс «Илья Винокуров»
Виртуальные выставки
Ученые Намского улуса
100 лет — 100 известных людей Долины Эҥсиэли
Электронный архив литературно-художественного журнала «Чолбон»
Краеведческий медиа-портал Максим Яркий
УСЛУГИ
Виртуальная справочная служба
Заявка на продление книг on-line
ХРОНИКА ЗНАМЕНАТЕЛЬНЫХ И ПАМЯТНЫХ ДАТ НА 2022 ГОД. НАМСКИЙ УЛУС
хроника знаменательных и памятных дат на 2022 года
Режим работы
Понедельник, вторник, пятница
с 9.00 -18.00 без обеда
среда, четверг — с 9.00 -19.00
без обеда
в субботу с 10.00ч. — 17.00ч.
выходной — воскресенье
Наши координаты
Адрес: 678380 РС(Я), Намский улус, с. Намцы, ул. И. Винокурова, 6
Контактные телефоны:
8 (41162) 41-809 — дирекция
8 (41162) 41-759 — общий
8 (41162) 41-703 — детская библиотека
Факс: 8 (41162) 41-809
E-mail: [email protected]
Ноябрь 2022
Пн
Вт
Ср
Чт
Пт
Сб
Вс
1 2 3 4 5 6
7 8 9 10 11 12 13
14 15 16 17 18 19 20
21 22 23 24 25 26 27
28 29 30
« Окт
счетчик посещений
«Отуу уота» өрөгөйдөөх күнэ
28.11.2022 28.11.2022
“Алантай Боотур” олоҥхо кинигэтин сүрэхтэниитэ
23.03.2016
Час информации посвященная к 120-летию выдающегося советского, партийного работника И.Е.Винокурова
02.03.2016
Бастакы Хомустаахха — «Аа5ар туьулгэ»
22.04.2016
Библионочь. 29 апреля
26.04.2016 26.04.2016
«Отуу уота» өрөгөйдөөх күнэ
28.11.2022 28.11.2022
Ко Дню Олонхо ЯККиИ посетили специалисты Намской библиотеки и ансамбль «Ай-Тыл»
25.11.2022 25.11.2022
«Айардар» Аппааныга ыалдьыттаатылар
24.11.2022 24.11.2022
«Ийэм төрүччүтэ — киэн туттуум»
18.11.2022 18.11.2022
Медиаурок «Знанием победишь», посвященный 85-летию Первого Президента Республики Саха (Якутия) Михаила Ефимовича Николаева
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
DNS (ааҥл. Domain Name System) диэн Интернекка баар көмпүүтэр, сервис эбэтэр хайа баҕар атын ресурс наардыыр аат системата. Интернет куйаарыгар холбонор девайс домен ааттаах. DNS ол ааты IP аадырыска утаарар. Холобур, www.example.com аат 208.77.188.166 диэн аадырыстаах.
|
oscar
|
Sakha-sire.ru саайт сүрүн эрэдээктэрэ Ч. Н. Гаврильев. Сибээскэ, информационнай технологияҕа уонна маассабай коммуникацияҕа кэтиир федеральнай сулууспаҕа киирбит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77-84126.
Тэрийэн таһаарааччы: «Сахамедиа РИИХ АО».
«Саха сирэ» саайт матырыйаалларын толору эбэтэр быһа тардан туһанар түгэҥҥэ булгуччу гиперсыылка ирдэнэр. Хаартыскалары, видео-устуулары, онтон да атын мультимедийнэй матырыйааллары эрэдээксийэттэн суругунан көҥүлэ суох туһанаргыт бобуллар.
|
oscar
|
Кенул тустууга 50 – с сылларга улуус биир куустээх тустууга. 1960 с. Республика кублгын иьин илин энэринээ5и оройуоннар зональнай курэхтэьиилэригэр бастакы миэстэни ылбыта.
|
oscar
|
Perl диэн үрдүк таhымнаах, бүтүн соруктаах, интерпретер, динамик программалааhын тыла. Perl'ы 1987 с. NASA система администратора Ларри Уолл Unix бүтүн соруктаах скрипт тылын быhыытынан айбыта. Онтон ыла, кини элбэхтэ уларытыллыбыта уонна көннөрүллүбүтэ, уонна программалааччылар ортолоругар киэҥник тарҕаммыта. Тыл кэлэр версията Perl 6.
|
oscar
|
Бастакынан, Георгий Устинович институкка үлэлиэҕиттэн аан маҥнайгы күннэриттэн норуот айымньытын хомуйууга болҕомтотун туһаайбыта. «Спутник якутского фольклориста», «Памятка собирателям советского фольклора» диэн норуот айымньытын хомуйааччыларга сүбэ пособие суруйбута, улуустарынан институт корреспондентскай пууннарын тэрийтэлээбитэ. Онон С.И.Боло, А.А.Саввин, А.С.Порядин сэргэ улуустарга С.С.Бережнев, Е.И.Говоров, В.Н.Дмитриев, Д.Г.Жирков, М.Г.Наумовскай, П.Т.Степанов, Г.Е.Федоров, И.М.Николаев, Н.Т.Степанов курдук корреспонденнар норуот айымньытын хомуйууга көхтөөхтүк кыттыспыттара. Ол түмүгэр Научнай киин фольклорнай архива улаханнык байбыта.
|
oscar
|
Улуу Кыайыы бырааһынньыга биһиги аймахха, мин тус бэйэбэр ураты суолталаах. Оскуолаҕа үөрэнэр эрдэхпинэ кылааспытыгар мин эрэ аҕам Аҕа дойду Улуу сэриитигэр сылдьыбытынан киэн туттарым. Кэлин Уһун Күөлтэн үөрэнэ кэлбит уолбут аҕата эмиэ бэтэрээн этэ. Аҕам Кыайыы күнүн көрсө оскуола оҕолоругар кылаас чааһын ыытара, оччолорго сэриигэ сылдьыбыт, кыргыспыт аҕаларбыт, эһэлэрбит аҕыйаҕа суохтара.
Мин бу үбүлүөйдээх сылы көрсө күндү ааҕааччыларбар чахчы килбиэннээх, дьоһун олоҕу олорбут ытыктыыр төрөппүттэрим Матрена Петровна уонна Константин Константинович Борисовтар тустарынан билиһиннэриэхпин, кэпсээн ааһыахпын баҕардым.
Биһиги төрөппүттэрбит 1950 сыллаахха ыал буолбуттара. Олус эйэлээхтик, өйдөһөн, быр-бааччы олорбуттара, сэттэ оҕолонон ийэ-аҕа буолар дьолу билбиттэрэ, дьон-аймах тоҕуоруһа мустар, ыалдьытымсах ыала этилэр. Аймахтарбыт, атын да дьон үгүстүк кэлэ-бара сылдьаллара, хоноллоро. Уһун Күөл, Өнөр, Тулуна, Баатаҕай оскуола оҕолорун интэринээт аһыллыар диэри олордоллоро. Ийэбит араас үлэҕэ: дьааһылаҕа, оскуолаҕа, сопхуоска үлэлээбитэ. Көнө, үлэһит, чиэһинэй майгылаах буолан, үлэтигэр үгүс махталы ылара. Аҕабыт түс-бас, аҕыйах саҥалаах буолан, үөлээннээхтэрэ “Көстөкүүн мас көнө” киһи дииллэрэ. Ол курдук ийэлээх аҕам кыыһырсан, этиһэн умайыктана сылдьалларын биирдэ да көрбөтөҕүм, эгэ, аҕабыт биир тылы ийэбитигэр утары саҥарбытын истибэтэҕим. Билигин санаатахха, кылгастык, ол гынан баран дьоллоохтук 30 сыл бииргэ олорбуттара, аҕабыт икки сиэнин эрэ көрбүтэ, орто дойдуттан 57 сааһыгар бараахтаабыта. Ийэбит оччолорго 50 сааһыгар сэттэ оҕону соҕотоҕун тутан хаалбыта.
Уһун Күөл сутуттан тыыннаах ордубута
Биһиги ийэбит Борисова (Атласова) Матрена Петровна Өнөргө Чубучааны алааска 1930 сыллаахха кулун тутар 3 күнүгэр Пелагея Афанасьевна, Петр Федорович Атласовтар элбэх оҕолоох дьиэ кэргэнигэр төрдүс оҕонон күн сирин көрбүтэ. Өнөр, Дүпсүн оскуолаларыгар үөрэммитэ, интэринээккэ олорон абыраммыта. Улуу тустуук Николай Николаевич Тарскай физкультураҕа үөрэппитэ диэн бэккэ астынан кэпсиирэ.
Дьонноро 1935 сыллаахха холкуос тэриллибитигэр Уһун Күөлгэ көһөн кэлбиттэр, сэрии саҕаланыытыгар Халдьаайыга олорбуттар. Сэрии саҕаланыаҕыттан аччыктааһын саҕаламмыт. Аҕалара нэһилиэккэ балыксытынан анаммыт, өрүү тымныы ууга буккуллан, онтон сыыстаран, 1942 сыллаахха өлбүт, 1943 cыл аны ийэлэрэ бараахтаабыт. Биһиги ийэбитин чугас аймаҕа Лыткин Иван Иванович ылан ииппит, икки сайын Баатаҕай Халдьаайытыгар тэриллибит пионерскай лааҕырга бастыҥ пионер буолан сырытыннарбыттар. Уһун Күөл диэн быыкаа нэһилиэккэ салалта өттүттэн сөптөөх дьаһал ылыллыбакка сут сатыылаан, үгүс элбэх киһи суорума суолламмыта. Ыал ыалынан эстибитэ. 1942 сыл кулун тутар ыйтан саҕалаан, 1943 сыл от ыйыгар диэри 26 ыалтан 60 киһи хоргуйан өлбүттэр. Олору киһилии харайар кыах, күүс-уох суоҕа. Биир оҥкучахха хастыы да киһини үҥкүрүтэн баран, буорунан саба тарыйаллара. Суттан өлбүт дьон хара испииһэктэригэр ийэтэ, аҕата, балта Өлөөнө киирбиттэрэ. Бииргэ төрөөбүт эдьиийэ Ааныс кыл тыына хаалбытын, син биир өлөр диэн өлбүттэр балаҕаннарыгар бырахпыттарын, көмөөрү киирбит дьон булан ылбыттар этэ. Ол кэмҥэ улуустан Мигалкин Дьокуускай куораттан Илья Егорович Винокуровтыын кэлэн, нэһилиэк дьонун нуорматын эптэрбиттэр. Балык, бурдук, арыы, холбуйбут үүт эбии биэрэр буолбуттар. Историяттан билэрбитинэн, Винокуров И.Е. – Аҕа дойду Улуу сэриитин сылларыгар саха омугун хоргуйан өлөртөн быыһаабыт, сэллик ыарыыны тохтотор суолга киллэрбит, Саха сирин автономиятын 1947 сыллаахха быһаары гыммыттарын, көмүскээбит өҥөлөөх Саха сирин уһулуччулаах салайааччыта. Үтүө дьон баар буолан, салгыы дьон хоргуйан өлүүтэ тохтообута.
Сэрии сылларыгар ийэбит улахан дьонтон хаалсыбакка ыарахан үлэҕэ барытыгар сылдьыбыта. Бостууктаабытын кэпсииригэр хараҕа ууланара. «Оччотооҕута хантан эрэ соҕурууттан наһаа бөдөҥ, төрөлкөй, кэйиик оҕустары аҕалтаабыттар этэ. Оо, олортон куттанан да биэрэрбит. Ыам саҕана ынахтарбытын аҕаларбыт туох эрэ өлөр өлүүгэ холооннооҕо. Бүтэй быыһынан ампаардар, хотоннор кэннилэриттэн ол оҕустартан куттанан, ытыы-ытыы ынахтарбытын хомуйан аҕаларбыт. Саатар наһаа кырыктаах биригэдьиирдээх этибит, оҕустарбытыттан ааһан, киниттэн эмиэ ордук куттанарбыт», - диэн кэпсиирэ.
Ийэбит сэрии кэмнэригэр уонуттан тахсыбыт кыыс тыылга күүһэ-кыаҕа баарынан үлэлээн, «Тыыл бэтэрээнэ» ааты сүкпүтэ. Ийэбит 50 сааһыгар огдообо хаалан да баран, аҕабытын суохтаппатаҕа, кытаанах эр санаа ылынан, сүөһүтүн-аһын эспэккэ иитэн олорбута. Туттуулаах түргэнэ, дьаһаллаах мааныта этэ. Сүгэ, сиппиир уктааһына, ол-бу алдьаммыты абырахтааһын, дьиэ ис-тас үлэтин барытын көрүөх бэтэрээ өттүгэр үмүрүтэрэ. Кинигэ, хаһыат ааҕарын наһаа сөбүлүүрэ. Аны бу бэрэскитэ минньигэһин, көбүөрдээх лэппиэскэтэ дэриэбинэ сыбаайбаларыгар бэрт элбэхтэ сакаастанара. Сир асчытын туһунан этэ да барбаккын. Куруук сатыы сылдьара, дьэдьэн сыттаах ыаҕайатын туппутунан Уһун Күөлгэ тиийэ хаамара. Хаһан да кураанах кэлбэтэ, аны хомуйарын түргэнинэн кимиэхэ тэҥнэһиэй. Сирин аһыттан оҕолоругар, аймахтарыгар кэһиилээн күндүлүүрэ. Ийэбит нарын кэрэ куоластаах ырыаһыт, оһуокайдьыт бэрдэ этэ. Остуол оонньуутугар хаамыскаҕа, хабылыкка имигэстик оонньуура, күрэхтэһиилэргэ кыттара. Инникини өтө көрөр өйдөөх, нарын дууһалаах киһи этэ, бар дьонун ытыктабылынан туһанара. Кыаммат элбэх оҕолоох аймахтарыгар куруук аһынан-таҥаһынан көмөлөһөрө. 2004 сыл күһүн ийэбит барахсан улахан инсульт ыарыыга охтубута, онтон өрүттэн бэттэх кэлэн атаҕар туран аттыбытыгар сылдьыбыта, 2012 сыллаахха күн сириттэн күрэммитэ.
Өссө да олоро түспүтүҥ буоллар
Аҕабыт Борисов Константин Константинович Уус Алдан улууһун Сыҥаах нэһилиэгэр сэниэ ыалга 1923 сыллаахха күн сирин көрбүтэ. Дьоно 20-чэтэ оҕоломмуттарыттан, кини оһоҕос түгэҕэ оҕо буолан, улахан тапталга иитиллибитэ. Кэлин сэттэ оҕо хаалан, түөрт эдьиийэ, биир убайа кинини көрөн-истэн улаатыннарбыттара.
Чугаһынан оскуола суох буолан икки көстөөх Чараҥайга тиийэн үөрэнэллэрэ. Баччалаах сиргэ кыһыннары-сайыннары сатыы сылдьан алтыс кылааһы бүтэрбит. Күһүнүн муус тоҥноҕуна хаҥкы тэбэн барара үһү. Уопсайынан биһиги аҕабыт спорду олус кэрэхсиирэ. Тэлгэһэбитигэр куруук волейбол сетката, теннис остуола баар буолара, оҕо-уруу бөҕө мустара.
1943 сыллаахха бэбиэскэ тутан аҕабыт баара-суоҕа 20 сааһыгар дьонун-сэргэтин, тапталлаах Быйды эбэтин хаалларан, Ийэ дойдутун чиэһин көмүскүү барбыта. Аҕабыт стрелковай полкаҕа түбэһэн рядовойунан сулууспалаабыт. Кинилэр чаастара сатыы походка кыттыбыта. Монголия истиэбин, кумаҕын уҥуордаан, Хинган сис хайатын туораан, Кытай сиригэр тиийбиттэр. Онно дьоппуоннарга соһуччу саба түһэн улахан утарсыыта суох бэриннэрбиттэр.
Ити унньуктаах уһун айаҥҥа, сымыыт буһар сыралҕан куйааһыгар саха хаарыан уолаттара, ону тэҥэ нуучча ньургун ыччаттара өстөөх буулдьатыттан буолбакка, умайар уот куйааска иһэр да уулара суоҕуттан, аччыктаан, бырдылара быстан, сэниэлэрэ эстэн суорума суолламмыттара. Олус утатан түүҥҥү походка таҥастарын устан сиргэ быраҕаллара, онтулара арыт сииги ыллаҕына ону оборон, соттон, харахтара арыый сырдыыра диэн аҕабыт ахтара үһү. Ити курдук эрэйи-муҥу көрөн, Сталин илии баттааһыннаах Махтал сурук тутан, Ийэ дойдутун чиэһин көмүскээн, ытык иэһин төлөөн, 1947 сыллаахха дойдутугар эргиллэн кэлэр.
Кэлээт эйэлээх олоҕу тутуһууга, чөлүгэр түһэриигэ туох-баар көлөһүнүн тоҕон, үтүө суобастаахтык үлэлээбитэ. Ол курдук кини буҕаалтырдыыр, ревизордуур. Төһө да үөрэҕэ суох буоллар, оннооҕор үөрэхтээх буҕаалтырдар сыыһаларын булан ууга-уокка түһэртиирэ үһү. Кэлин оҕуруот биригээдэтин тэрийэн агрономнуур, саҥа тэпилииссэ туттарар, чугас эргин нэһилиэктэри оҕурсунан, хаппыыстанан хааччыйар.
Күүрээннээх үлэтэ үгүстүк бэлиэтэммитэ. Ол курдук социалистическай куоталаһыы кыайыылааҕын аатын үс төгүл ылбыта, Саха АССР Үрдүкү Сэбиэтин президиумун Бочуотунай грамотатынан чиэстэммитэ.
Аҕабыт киһи быһыытынан сүрдээх көнө, сэмэй, сымнаҕас, чахчы да саха киһитин киэҥ-холку майгыта, муударай өйө барыта киниэхэ баара. Иллэҥ кэмигэр мээчиктиир, киэһэ хараҥарыыта дьиэтигэр кэлэр, аны туран олохтоох кулуупка солбуллубат артыыс, испэктээкиллэргэ убайынаан Уйбаанныын сүрүн оруолу толороллоро.
Аҕабыт наһаа эрдэ олохтон барбыта олус кыһыылаах. Кырата уонча сылы дьылҕата биэрбитэ буоллар, төһөлөөх үчүгэй буолуо этэй? Куруук “аҕам билигин баара буоллар, туох ханнык дьылҕаланыа этибитий, биһиги бу үлэлии-хамныы сылдьарбытын көрөр буоллун, төһөлөөх үчүгэй буолуо этэй?” диэн санаан кэлээччибин.
Аҕабыт Аҕа дойду сэриитин кыттыылааҕа, илиҥҥи фроҥҥа сылдьыбыта, эйэлээх олоҕу уһансыбыта. Айылҕаттан ураты сымнаҕас, холку киһи этэ. Холкуос, сопхуос туруу үлэһитэ. Ыарахан ыарыыттан 1980 сыллаахха суох буолбута, ол кэмҥэ үс кырата оскуолаҕа үөрэнэрэ.
Биһиги ийэбит, аҕабыт туһунан толору кэпсээтэххэ хас да балаһаны суруйуохха сөп. Онон Кыайыы үбүлүөйдээх сылынан бу кыракый ыстатыйабын дьоммор анаан суруйдум.
Баар-суох тапталлаах дьоммут олохторун оҕолоро, сиэннэрэ, хос сиэннэрэ салгыыллар. Кинилэр биһигини барыбытын үөһэттэн араҥаччылыы, көрө-истэ, көмөлөһө, сырдыгынан сыдьаайа, куһаҕантан хаххалыы сылдьаллара буолуо диэн бүк эрэнэбит.
Сонуннар
02.12.2022 | 18:00
Дьокуускай 100 бастыҥ үөрэнээччитигэр стипендия олохтонно
02.12.2022 | 16:00
Тымныы Оҕонньорго баҕа санааларбытын суруйабыт
02.12.2022 | 12:00
Охчуттар мэтээллэри аҕалаллар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 2 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньытааҕы сокуоннар
02.12.2022 | 09:00
Биэнсийэни иккитэ ылыахтара
01.12.2022 | 18:00
Спартакиадаҕа бастыҥнар кыттыахтара
01.12.2022 | 17:00
Арыгы атыытыгар хааччахтааһын киллэриллэр
01.12.2022 | 16:00
Эһиилги былаан — 38 км суол
01.12.2022 | 15:06
Саамай сөптөөх диэн көрөбүн
01.12.2022 | 15:05
Комплекс оҥорор ордук
01.12.2022 | 15:00
Бүгүн саҥа дьыллааҕы харыйа уота сандаарыа
01.12.2022 | 15:00
Субсидия кээмэйэ улаатар
01.12.2022 | 14:00
Кадеттарга – саҥа оскуола
01.12.2022 | 13:00
Саҥа сулууспаҕа эрэл улахан
01.12.2022 | 12:00
Кииннэммит библиотека ситимэ анал бырагырааманы оҥордо
01.12.2022 | 11:00
Ыччаппыт талаанынан сөхтөрдө
01.12.2022 | 10:00
Сэргэх көрсүһүү
01.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 1 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
01.12.2022 | 09:30
Дьокуускайга — бастакы харыйа уота
Ордук ааҕаллар
Дьон | 19.11.2022 | 18:00
Николай Винокуров: «Дойдубар этэҥҥэ эргиллэн кэллим...»
«Боотур» этэрээт байыастарын ортотугар биһиги биир дойдулаахпыт Алаһыай нэһилиэгиттэн төрүттээх Николай Винокуров баарын истэн, кэпсэтиэхпин баҕардым. Ол эрэн сэһэргэһиибин хайдах-туох саҕалыахпын тобуларбар олус ыарахан этэ. Бу үлэ, үөрэх, сайдыы, тэрээһин туһунан суруйуу, кэпсэтии буолбатах... Бу — олох, дьылҕа, тыын былдьаһыы, өлүү-сүтүү, инники олох иһин охсуһуу туһунан сэһэргэһии. Николай тута хоруйдаабытыгар...
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 20.11.2022 | 11:00
Элэгэнтэй Адамов: «Сиэрдээх өй-санаа төрүт дьарыкка эрэ баар»
Бүгүҥҥү нүөмэргэ Чурапчы улууһун Чакыр нэһилиэгин олохтооҕо Элэгэнтэй Адамовы кытта тыа сирин олоҕун, итэҕэл, уус идэтин, сайдыы, норуот дьылҕатын, кэскилин туһунан сэһэргэстибит. Дьоҕурдаах киһи анаарыыта киэҥэ, этэр тыла оруннааҕа сөхтөрдө.
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
«Саха сирэ» саайт матырыйаалларын толору эбэтэр быһа тардан туһанар түгэҥҥэ булгуччу гиперсыылка ирдэнэр. Хаартыскалары, видео-устуулары, онтон да атын мультимедийнэй матырыйааллары эрэдээксийэттэн суругунан көҥүлэ суох туһанаргыт бобуллар.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Sakha-sire.ru саайт сүрүн эрэдээктэрэ Ч. Н. Гаврильев. Сибээскэ, информационнай технологияҕа уонна маассабай коммуникацияҕа кэтиир федеральнай сулууспаҕа киирбит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77-84126.
Тэрийэн таһаарааччы: «Сахамедиа РИИХ АО».
«Саха сирэ» саайт матырыйаалларын толору эбэтэр быһа тардан туһанар түгэҥҥэ булгуччу гиперсыылка ирдэнэр. Хаартыскалары, видео-устуулары, онтон да атын мультимедийнэй матырыйааллары эрэдээксийэттэн суругунан көҥүлэ суох туһанаргыт бобуллар.
|
oscar
|
Аҕата – Охлопков Герасим Иванович (1848-1926 сс.). Ийэтэ – Охлопкова Анисия Яковлевна (1861-1936 сс.). Хатырык нэһилиэгиттэн төрүттээх. Бииргэ төрөөбүттэрэ – Спиридон, Иван, Варвара, Матрена Охлопковтар.
Урукку кэм киһитин быһыытынан оттоон-мастаан, үлэҕэ эриллэн олох ымпыгын-чымпытын билбитэ. Ыраас туттуулаах масс ууһа, кини тутуспут дьиэлэрэ Граф Биэрэгэр бааллар. Намҥа музыкальнай оскуола буолан турар. Колхозка киирэн араас үлэлэргэ, кэлин биригэдьиир, председатель быһыытынан үлэлээбитэ. Нэһилиэк сэбиэтигэр председателлээбитэ. Бэйэтэ үөрэнэн ааҕар-суруйар буолбута, кырдьан да баран кинигэ ааҕа олорор буолара. Аҕа дойду Улуу сэриитин кэмигэр үлэ фронугар сылдьыбыта.
Өссө сэрии иннинэ саха улуу киһитэ П.А.Ойуунускай салайыытынан саха омук былыргытын үөрэтии, олоҥхону сөргүтүү саҕаламмыта. Егор Охлопков “Сир үрдүттэн сидьиҥнэри сиппийиэҕиҥ”, “Борогуулсук Боскуруоп” хоһоонноро бэчээттэммиттэрэ. Кини тылыттан “Алантай Боотур” уонна “Үрүҥ Уолан бухатыыр” олоҥхолорун убайын уолугар Семен Иванович Охлопковка суруйтарбыта, ол билигин Гуманитарнай чинчийии институтугар харалла сыталлар.
Е. Г. Охлопков 1939 с. П.А.Ойуунускай мэктиэлээһининэн ССРС Суруйааччыларын союһун чилиэнэ буолбута. Сэрии кэнниттэн Егор Герасимович эйэлээх олоҕу тутууга, алдьаныыны-кээһэниини туоратыыга актыыбынайдык кыттыбыта. Колхоз биир тутаах, үлэни кыайар киһитэ буолан мэтээлинэн наҕараадаламмыта. 1947 с. Егор Охлопков, Прокопий Ядрихинскай-Бэдьээлэ, Татьяна Ядрихинская, Ленинград блокадатын кыттыылааҕа, “Күн Дьөһүөлдьүт бухатыыр” олоҥхону туруоран Нам оройуонугар бастаан, Дьокуускай театрыгар көрдөрөн улахан биһирэбили ылбыттара.
Е. Г. Охлопков кэргэнэ – Ядрихинская Ирина Ивановна үтүө-мааны майгылаах, сүрдээх үлэһит, үчүгэй асчыт, иистэнньэҥ бастыҥа, ыарыһах буолан эрдэ өлбүтэ. Кыыстара Соня оскуоланы бүтэрэн баран эмиэ ыалдьан өлбүтэ. Уоллара Иннокентий Егорович Охлопков Москваҕа Щепкин аатынан театральнай училищены саха биллиилээх артыыстара Ф.Потаповы, Л.Сергучеву, А.Кузьминаны о.д.а. кытта бүтэрэн Саха драмтеатрыгар бииргэ үлэлээбитэ. Сунтаар улууһугар бастакы народнай театры тэрийбитэ. Намҥа культура дьиэтин директорынан үлэлээбитэ. Кэргэнэ Альбина Охлопкова (Гусева), оҕолоро Александр, Ирина, Татьяна уонна сиэннэрэ билигин Электросталь, Москва куораттарга олороллор, үлэлии-хамсыы сылдьаллар.
Егор Герасимович кэлин ыллаабат-туойбат буолбута, кырдьан-сааһыран 1974 с. күн сириттэн барбыта.
Е. Г. Охлопков - Буоратай аймахтарын кытта
Буоратай төрүччүтэ
Сиһилии
Буоратай айымньылара
Сиһилии
Сиһилии
Буоратай туһунан бэчээккэ
Сиһилии
Колмогоров, Е. - Быдый Дьүгүөр, Аатын үйэтитиэххэ / Е. Колмогоров - Быдый Дьөгүөр // Эҥсиэли. 2009. - Тохсунньу 30 к.
Сиһилии
Ядрихинский, П. С., Киэһэттэн саҕалаан күнү таһаараллара / Ядрихинский П. С. // Эҥсиэли. 2009. - Тохсунньу 30 к.
Сиһилии
Мухина, В. И., Буоратай сыла / В. И. Мухина // Эҥсиэли. 2012. - Тохсунньу 25 к.
Сиһилии
Сиһилии
Охлопков, Р., Охлопков Егор Герасимович Охлопков - Буоратай / Р. Охлопков // Эҥсиэли. 2009. - Тохсунньу 30 к.
Сиһилии
Орлова, С. А., Тараҕанаҕа олоҥхо түһүлгэтэ олохтонно / С. А. Орлова // Эҥсиэли. 2012. - От ыйын 7 к.
Сиһилии
Дьяконова, Р., Буоратай кинигэтин тула / Р. Дьяконова // Эҥсиэли. 2016. - Муус устар 2 к.
Сиһилии
Сиһилии
Ядрихинская, Т. К., Өҥөтүн умнубат иэстээхпин / Т. К. Ядрихинская // Эҥсиэли. 2009. - Тохсунньу 30 к.
Сиһилии
Лукинов, В., Тараҕана - Эҥсиэли чулуу олоҥхоһуттара / В. Лукинов // Эҥсиэли. 2012. - Кулун тутар 31 к.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Васильев Виктор Николаевич, этнограф, чинчийээччи, Петербургтааҕы Антропология уонна Этнография музейын үлэһитэ
Виктор Николаевич Васильев (10.11.1877—1930) — этнограф.
Олоҕун олуктара[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
1877 сыл сэтинньи 10 күнүгэр Амма солобуодатыгар төрөөбүтэ. Көскө кэлбит Николай Васильевич уонна олохтоох бааһынай дьиэ кэргэнигэр төрөөбүт. Оҕо эрдэҕинэ дьиэлэригэр Аммаҕа көскө кэлбит элбэх биллиилээх дьон ыалдьыттыыр эбит: Короленко, Папин, Натансон уо. д. а. Кэлин кэлбит сыылынайдар Говорухин, Надеин уонна Филиппов кини бастакы учууталлара буолбуттар. Биэс сааһыгар Виктор Николаевич ийэтэ өлөр, 11 сааһыгар аҕата, онон кинини эбээлээх эһээтэ Немчиновтар көрбүттэр. Аҕата өлбүтүн кэннэ кинини Амматааҕы таҥара дьиэтин оскуолатыгар үөрэттэрэ биэрбиттэр, онтон кэлин саха миссионерскай оскуолатыгар. Кэлин Дьокуускайдааҕы духовнай училищеҕа көһөрүгэр үктэл буолбут, ол кэннэ өссө духовнай семинарияҕа, тиһэҕэр семинария инспекторын кытта биир тылы булбакка үөрэҕин бүтэрбэтэх. 1898 с. Васильев Иркутскай к. көһөр уонна 1900 сылга диэри Иркутскай уонна Байкал уҥуор («Забайкалье») икки ардыгар «Восточное Обозрение» хаһыакка корреспонденныы уонна учуутааллыы-учууталлыы олорбут.
1900 с. В. Н. Васильев Сибииртэн бастаан Москваҕа, онтон Петербурга университтарыгар туттарса барбыт, ол гынан баран орто үөрэх диплома суох буолан кыайан киирбэтэх. Харчыта суох буолан үлэ көрдүүргэ күһэллибит, ону Петербургдааҕы Хонтуруол Палататыгар булбут. 1903 с. политика дьыалатыгар тутуллубут уонна Петропавловскай кириэппэскэ хаайыллыбыт (дьыалатын 1904 сылга сабыахтарыгар дылы). Хаайыыттан тахсаат, Хатаҥҥа (нууч. Хатанга') туруммут. Билимнэр Академияларын экспедициятыгар наймыласпыт, 1905 сыллаах дьайыылар кэмнэригэр туруммуттар. Кини соруга — этнографическай коллекцияны толоруу. Мантан ыла кини санаатын тосту уларыппыт уонна этнографиянан дьарыктанарга олоҕун анаабыт. Кини үлэтэ Петербурдааҕы университекка туттарсан киирэргэ олох буолбут, кэлин Практическай Восточнай Академия студена буолбут, ону элбэхтэ экспедицияҕа сылдьар буолан, хомойуох иһин, бүтэрбэтэх.
Хатаҥнааҕы экспедицияҕа кини этнография өттүнэн Дьөһүөй, Яконда күөллэрин, Хотуйаны кытта Мойуора (Хатаҥҥа) уонна Анаабыр өрүс сүнньүн чинчийбит. Манна өссө тоҥустар, дьөһүөй сахалар уонна долганнар истэригэр коллекция хомуйуутунан дьарыктаммыт. 1906 сыллаахха В. Н. Васильев Турухаан кыраайыттан Бүлүү өрүс устун Дьокуускайга дылы устубут, ааранан коллекциятын толорбут. Дьокуускайга кэлээт 4 ый буолан баран, МАЭ ыйааҕынан аны Владивосток нөҥүө Камчаткаҕа ыыппыттар. Бу айан киниттэн тутулуга суох сылтаҕынан табыллыбатах. Камчаткаттан Петербурга төннөөтүн кытта МАЭҕа штат сотруднигынан талыллыбыт, онно дьэ хомуйбут коллекциятын сааһылаабыт уонна бэлиэтээбит.
1908 с. В. Н. Васильевы этнография Түмэлэ эмиэ коллекция толоро диэн сыаллаах-соруктаах хараҕастарга уонна сойотторго ыыппыт. Бу сырыы Бирюса, Ийа, Уд уонна Ока өрүстэри, Тункин оройуонун, Косогол уонна Ильчир күөллэри, Саян сис-хайатын, Урааҥхай кыраайын, Монголияҕа хотугулуу-арҕаа баар Теса өрүс тардыытын хаппыт. Бу икки норуоттан ураты өссө монголлары уонна тункин буряттарын үөрэппит. Сырыы түмүгүнэн сойоттар, карагастар уонна кыратык монголлар тустарынан хомуллубут коллекция буолар.
Сибииртэн төннөөт, оччотооҕу түмэл директора Радлов мэктиэлээһининэн Германияҕа Лейпциг куоракка баран чааһынай Александер быыстапкатын оҥорбут (кинилэр харчыларыгар хараҕас-сойуоттааҕы экспедиция табыллыбыт).
1910 с. В. Н. Васильев Нуучча Түмэлин Этнография салаатыгар үлэҕэ киирэр уонна тутатына Амур өрүс уонна Сахалин арыыга олорор гиляк омуктарга командировкаҕа барар. Сылтан өр уһуннаах экспедицияҕа Татар кытылын, Нуучча Сахалинын барытын, Амур өрүс төрдүн хомотун, Дьол хомотун, Амур өрүс төрдүттэн Амгунь өрүс түһүүтүгэр дылы, Амгунь түһүүтүн уонна Орель күөлүн хаппыт. Ити айан түмүгүнэн Сахалиҥҥа олорор орок омук туһунан уонна аҕыйах ахсааннаах Амур өрүс төрдүгэр олорор негидаль омук туһунан баай коллекция хомуллубут.
1912 с. Васильев ити түмэл ыйааҕынан саҥа айаҥҥа туруммут. Бу сырыыга Япония хоту өттүгэр, Иезо арыыларыгар уонна Сахалин арыы дьоппуоннар бас билэр аҥарыгар. Ити айан түмүгүнэн музей коллекцията аайын норуот тэриллэринэн баараҕайдык туолбут.
1913 с. түмэл салаатынан Семипалатинскай уобалас кыргыыстарыгар кылгастык айаннаан кэлбит, ол түмүгүнэн норуот олоҕун-дьаһаҕын туһунан кыра коллекция баар буолбут.
1914 с., империалистар сэриилэрэ саҕаланыаҕыттан, араас экспедициялар уонна научнай айаннар тохтотуллубуттара. В. Н. Васильев сэрии фронугар Сибиирдээҕи эмтиир-баайар этэрээтигэр кыттыһар. Галицияҕа — Карпаат өттүгэр, Львов, Миколаево, Сколе, Стрыя, Волочиска уо. д. а. куораттарыгар үлэлиир. 1916 с. уонна сэрии бүтүөр дылы В. Н. Васильев Турциятааҕы Армения Земгар инженер-тутуу дружинатыгар кыттыһар, ол дружина Карс, Эрзерум, Эрзинджалана уонна Трапезунд оройуоннарыгар турар. Онно сырыттаҕына 1917 с. олунньутааҕы революция буолар. Кэлин, наука үлэтэ Петроградка тохтообутун туһунан сурахтар тарҕаммыттарын кэннэ, В. Н. Васильев Сибииргэ үлэ көрдүүргэ сорунар, онтон саҕалаан бэрт өр ыарахаттары көрсен олус сордоммут.
1918 - 1923 Виктор Николаевич араас дуоһунастарга үлэлээбит: плеҥҥа түбэспит байыаннайдар Центральнай кэмитиэт уполномоченнайынан, Колчак кэмигэр тэриллибит Севморпуть комитетын дело тэрийээччитинэн. Ити кэмитиэти кытта 1919 Иркутскай куоракка эвакуацияламмыт, 1920 сыллаахха төттөрү Омскайга көһөрүллүбүт. Ол кэннэ Ангарскай оройуон тимир уһаарар собуоттарын правлениятыгар, Сибиирдээҕи Тыа Хаһаайыстыба институтугар, Сибиирдээҕи курортар управлениятыгар уонна Омскайдааҕы Транспорт потребителлэрин обществотыгар үлэлээбит.
Ону тэҥэ общественнэй үлэни эмиэ толорор эбит. 1917 күһүнүттэн 1918 кулун тутарыгар дылы Трапезунд таһыгар баар Оф куорат исполнительнай комитет чилиэнинэн уонна Сибиирдээҕи курортар управлениятыгар үлэһиттэр уонна рабочайдар месткомнарын председателинэн үлэлээбит.
1923 бары сору көрсөн баран Виктор Николаевич дьэ наука уонна музей үлэтигэр төннүбүт, Омскай куорат Арҕаа-Сибиирдээҕи кыраай музейыгар этнография отделын сэбиэдиссэйинэн уонна директор солбуйааччытынан үлэҕэ киирбит. 3,5 сыл музей сөргүтүүтүгэр уонна кэҥэтиитигэр сүрдээх тыҥааһыннаахтык үлэлээбит. Ол быыһыгар рабфаковецтарга, олохотоох педагогтарга уонна д.а. Сибиир историятын туһунан лекциялары, рабочай кулууптарга дакылаат ааҕар эбит.
1926 Наукалар Академиятын тэрийэр Саха Сиринээҕи экспедициятыгар кыттыһарга ыҥырыытынан Ленинградка төннүр кыахтаммыт. 10 сыл суоҕун түмүгэр араас экспедицияларга хомуйбут матырыйааллара, дневниктэрэ библиотекатын кытта букатыннык сүппүтүн билбит. Ленинградка саҥа өр сыллаах экспедиция быһаарыллыбыт. Виктор Николаевич Саха сирин Алдан-Майа оройуонун уонна Уһук Илин кыраай Айаан-Охотскай оройуонун тоҥустарын этнографияларын үөрэппит. Ону таһынан Якутстат олохтоохтор ахсааннарын ааҕар туһунан заданиетын толорбут. Үлэ түмүгүнэн бэрт элбэх этнография, демография уонна экономика матырайаалларын хомуйбут, оройуон сайдыытыгар уонна саҥа кэмҥэ олохсуйуутугар сыһыаннаах матырыйааллары.
1928 күһүнүттэн В.Н. Васильев МАЭ Сибиирдээҕи отделыгар штаттан ордук киһинэн үлэлээбит. Өлүөн аҕыйах ый иннинэ Э.К. Пекарскайы чахчытынан солбуйан олорбут.
1930 сыллаахха сэтинньи 12 күнүгэр өлбүт.
Сигэлэр[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
Биография Виктора Николаевича Васильева (1877—1930)(нууч.)
Бу киһи туһунан сиппэтэх ыстатыйа. Көннөрөн уонна эбэн биэрэн Бикипиэдьийэҕэ көмөлөһүөххүн сөп.
Төрдө — «https://sah.wikipedia.org/w/index.php?title=Васильев_Виктор_Николаевич&oldid=363505»
Категориялар:
Дьон туһунан
Дьон алпаабытынан
1877 сыллаахха төрөөбүттэр
Сэтинньи 10 күнүгэр төрөөбүттэр
1930 сыллаахха өлбүттэр
Сэтинньи 12 күнүгэр өлбүттэр
Амма улууһугар төрөөбүттэр
Аммаҕа төрөөбүттэр
Кыраайы үөрэтээччилэр
Навигация
Тус бэйэ туттар тэриллэрэ
Ааккын эппэтиҥ
Ырытыы
Суруйуу тиһилигэ
Бэлиэтэнии
Киир
Аат даллара
Ыстатыйа
Ырытыы
саха тыла
Көрүү
Ааҕыы
Уларыт
Биики-тиэкиһи уларыт
Устуоруйатын көрүү
Эбии
Навигация
Сүрүн сирэй
Рубрикалар
А - Я
Бастыҥ ыстатыйалар
Түбэспиччэ сирэй
Туох буола турара
Тэриллэр
Бикипиэдьийэ:Түмсүү сирэ
Кэпсэтэр сир
Кэнники уларытыылар
Саҥа ыстатыйалар
Көмө
Бу сири өйөө
Сэп-сэбиргэл
Манна сигэнэллэр
Сигэнэр уларытыылар
Билэни угуу
Анал сирэйдэр
Куруук баар сигэ
Сирэй туһунан
Сирэйи цитируйдааһын
Викиданные кэрискэ
Бэчээт/Экспорт
Кинигэни айарга
Маннык PDF киллэр
Бэчээттииргэ аналлаах барыл
Атын омук тылынан
Русский
Сигэни уларыт
Бу сирэйи бүтэһигин 22:35 3 Тохсунньу 2021 уларыппыт.
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Айан дьоно, кэлбит-барбыт ыалдьыттар национальнай республика киин куората тоҕо омуккут уратытын көрдөрбөтүй диэн сурастахтарына, киһи кыбыстан мух-мах буолар. Дьокуускай куорат архитектуратыгар, көстүүтүгэр сахалыы тыыны иҥэрии туһунан кэпсэтии 90-с сыллартан барар да, сыарҕа хоҥноро олус мөдөөн.
Соторутааҕыта эмиэ ити туһунан кэпсэтэ олордохпутуна, алҕас кэпсэтиибитин истибит туора киһи: “Хайа, доҕоттор, мин итиннэ бэлэм идиэйэлээх киһини билэбин!” – диэн кэпсэтиигэ кыттыһан барда. Онтон төлөппүөн нүөмэрин биэрэн баран: “Хайаан да билсиҥ”, – диир.
Билсиэхтээх киһибит хата куоракка кэлэ сылдьар эбит – Иван Федорович Яковлев, Кэбээйи улууһун 1-кы Лүүчүн нэһилиэгин баһылыга. Болдьоспут кэммитигэр көрсө тиийэн баран соһуйдум:
-Иван Федорович, саастаах киһини көрүөм диэбитим, олох да эдэр киһи эбиккин дии. Сааһыҥ хаһый?
-34.
– Нэһилиэк баһылыгынан хаһан талыллыбыккыный?
– Быйыл күһүн.
-Лүүчүттэр өбүгэлэрэ Мунньан Дархан уола Дуоҕа Боотур, сахаларга 12 хаттаҕастаах 9 халлаан туһунан тиэрдибит Улуу Айыы Ойууна буолбаат?
-Оннук, хаҥаластартан хаан тардыылаахпыт. Урут Орто Бүлүү улууһа этибит, кэлин Кэбээйигэ холбообуттара.
– Хаһааҥҥыттан Дьокуускай куоракка саха итэҕэлин мэҥэ бэлиэтэ –Сэргэлэри туруоруохха диэн санаа киирбитэй?
-Эрдэ куораппытыгар сылдьан көрөбүн ээ: араас итэҕэл дьиэтэ тутуллубут, бэлиэлэрэ ууруллубут, ааттара ааттаммыт… Хоту-соҕуруу, илин-арҕаа аартыктарга православнай тимир кириэстэр анньыллыбыттар… Оттон бу төрүт олохтоох норуот – бачча улахан сири-уоту үйэлэр тухары сылаас тыынынан иччилээбит, Куйаар ситимин курдат анаарар улуу дьоҕурдаах өбүгэлээх дьон, аҥаардас компьютер тылыгар киирбит 45 мөлүйүөн (!) барҕа баай тыллаах омук – итэҕэлин, сиэрин-туомун, үгэһин көрдөрөр дьиэбит-уоппут, мэҥэ бэлиэлэрбит тоҕо суохтарый диэн. Ханна эрэ быыкаай кытыы сиргэ баҕалааҕы батарарыттан ааспыт Арчы дьиэлээхпит. Уонна?..
Онтон эмискэ баҕайы (ити 2012 сыллаахха): саха төрүт итэҕэлинэн – Сэргэ буолар, онон Үс сиргэ Үс куту көрдөрөр Үс сэргэни анньан – Дьокуускайга биһиги, сахалар, баарбытын туоһулуох тустаахпыт диир санаа киирбитэ. Сахабыт төрүт култууратын, итэҕэлин норуокка көрдөрүөххэ, дьоҥҥо таһаарыахха диэн.
Сэргэ – көннөрү сылгыны аҕалан баайар баҕана буолбатах. Оннук аналлааҕа буоллар, өбүгэлэрбит, судургутук мас аҕалан туруору анньыахтара эбитэ буолуо. Сэргэ – харысхал, көмүскэл, араҥаччы, арчы бэлиэтэ. Айыылары кытары ситимниир утах, төрдү-ууһу араҥаччылыыр аналлаах. Күүскэр күүс эбэр, тыыҥҥар тыын биэрэр, куккун-сүргүн күүһүрдэр ытык суолталаах.
Хараҕынан көрөр – дьайыыта күүстээх. Онон саха дьоно харахтарынан көрөн, тутан-хабан бардахтарына, итэҕэллэригэр төннүөхтэрэ этэ. Биһиги билигин итэҕэлбитин бэйэбит испитигэр эрэ илдьэ сылдьабыт: аал уоппутун аһатабыт, Байанайга сүгүрүйэбит, Эбэ иччитигэр бэлэх уурабыт. Оттон дириҥник эҥсэн итэҕэл өйдөбүлүн ыларга – Мэҥэ Сэргэ аартыгы аһыаҕа, онон аартыктар түмсүүлэригэр (кольцевойдарга) туруортуохха наада эбит.
-Ноо, кырдьык даҕаны…
-Дьоҥҥо этэ сатаабытым да улаханнык ким да өйдөөбөтөҕө. Бэйэм даҕаны мэнээк боростуой киһи буоллаҕым, кимиэхэ тахсыахпын билбэппин-көрбөппүн даҕаны. Аны ол санаам олох арахпат, аала турар, аала турар, этэ турар, этэ турар. Ол дьоҥҥо киирэ сатыыбын, бу дьоҥҥо сыҥаланабын проект оҥоруохха диибин… Киһи барыта харчы-харчы… элбэх харчы көрдүүллэр. Бэйэм бэйэбэр үлэлии сатыы сылдьар киһи кинилэр көрдүүр суумаларын булар кыаҕым суох. Кэмэ кэлэ илик эбит диэн тохтоон хаалбытым.
Онтон 2014 сыллаахха Алгыс Уйбааҥҥа Арчы дьиэтигэр барабын. Кини Вильям Яковлев нүөмэрин биэрэр. “Учуонай баар, кинини кытары кэпсэт”, – диэн.
Вильям Федоровичтыын Саха театрыгар көрүстүбүт. Сүрдээх болҕомтолоохтук истибитэ. Өссө мин дойдубар киирэр аартыкка эмиэ бэлиэ туруортарыахпын баҕарарбын эппитим. Дойдум аатын, төрүтүн туһунан кинигэлэри булан, библиотекалары хасыһан барытын үөрэтэ сылдьарым.
Вильям Федорович: “Мэ, кинигэлэрбин аах”, – диэн кинигэлэрин бэлэхтээбитэ уонна ыйытыылаах буоллаххына кэлэ сылдьаар диэбитэ.
Онтон 2018 сыллаахха эмиэ ол санаам сордоон барар. Ол кэмҥэ болдьообут курдук Максим Дурановы кытары билсэбин, кини ылынар уонна Вася диэн доҕорум буолан үһүөн саха итэҕэлин туһугар үлэлиир дьону кэрийэн барабыт. Куорат сүрүн архитекторыгар Семен Сергеевка тиийэ сылдьыбыппыт. “Оо, хата мин итинник идиэйэлээх дьону күүппүтүм”, – диэн үөрэ көрсүбүтэ.
Онтон барыларын хомуйан Арчы дьиэтигэр улахан мунньах оҥорбуппут. Онно мин хара маҥнайгыттан барыбыт идиэйэбит буолуохтаах, онон эһиги туох санаалааххытый, идиэйэлээххитий, сүбэлэһэн туруорсуохха диэн эппитим. Дьонум күөдьүйэн турбуттара: “Улахан сир ылыахха, онно саха итэҕэлин дьиэтин оҥоруохха!”. Мин буоллаҕына, чэ ити улахан дьыала, сэргэлэрбин кэлин да туруорсуом дии санаабытым.
-Онтон?
-Онтон пандемия, СВО…
-Сэргэлэриҥ быһыытын-таһаатын, ханна туруохтаахтарын чопчу билэҕин?
-Үс сиргэ. Бастакы ытык сэргэ – Бүлүүлүүр аартык айаҕар суол түмсүүтүгэр (Йо-хо-хо маҕаһыын аттыгар). Дьөһөгөй Айыыга ананан сылгы төбөлөөх буолуохтаах. Тоҕо диэтэххэ, сахалар олохсуйа, тэнийэ айаннаабыт саамай уһун аар аартыктара саҕаланар сирэ – Бүтэй Бүлүү, Сыа Бүлүү диэки. Оһуора-мандара – Буор кут бэлиэлээх буолуохтаах.
Иккис – Хаҥалас аартыга, уурунуу суруктаах очуостарга ыйар суол түмсүүтүгэр – Чернышевскай -Покровскай тракт. Онно Хотой Айыыга ананан, Өксөкү кыыллаах сэргэ. Салгын кут – духуобунас бэлиэтэ буолуохтаах. Оһуорун көрөҕүн – үҥүүлээх оһуор – көмүскэл бэлиэтэ уонна баай-далбар ойуута (кумааҕыга уруһуйдаабытын көрдөрөр – аапт.).
Үһүс сэргэ – пуортуур суол түмсүүтүгэр (Столичка), куоракка киирэр суол айаҕар, ыалдьыттары көрсөр аналлаах, ханнык сиргэ, кимнээх олороллорун туоһулуохтаах. Чороонноох. Ортотугар Ийэ сири көрдөрөр төгүрүк буолуохтаах. Ийэ куту көрдөрөр оһуор анньыллыахтаах.
Үс кут бэлиэтиттэн саҕалаан кэлбит ыалдьыттарга, айанньыттарга дьэ, бэйэбит култуурабытын билиһиннэрэн кэпсээн киириэхтээхпит. Ситимнээн, сиэттэрэн. Билигин материальнай эйгэ күүһүрэн турар кэмигэр саха итэҕэлин тутан-хабан, хараххынан илэ көрөр бэлиэбит суох. Өбүгэлэрбит Ийэ айылҕаны кытары күннэтэ алтыһа сылдьар дьон салгын куттара -духуобунай күүстэрэ, билиилэрэ-көрүүлэрэ күүстээх этэ буоллаҕа. Оттон билигин, ордук куоракка олорор дьон, ыччат, оҕо – саха итэҕэлэ баарын туоһутун материальнай эйгэҕэ эмиэ хараҕынан илэ көрүөн, илиитинэн тутуон-хабыан наада. Атын итэҕэллэр дьиэлэрэ-уоттара, маллара-саллара хара баһаам, биһиэнэ салгыҥҥа сылдьан суураллар кутталланна, сүттэ да диэхпин баҕарабын. Ол иһин аныгы кэм ирдэбилинэн, итини барытын материальнай эйгэҕэ эмиэ хараҕалаан хаалларыахха, туруоруохха, дьоҥҥо күннэтэ санатыахха наада. Уонна Айыылар ситимнэрин быһымыахха, Орто дойду иччилэрэ айыы аймаҕын көмүскүү, араҥаччылыы, сүрүн бөҕөргөтө сылдьалларын курдук сэргэлэрбитин туох баар сиэри-туому тутуһан, иччилээн туруоруох тустаахпыт.
Итэҕэллээх, духуобунастаах омук кэскиллээҕин, бэл, бу соторутааҕыта дойду салалтата кытары өйдөөтө буолбаат? Путин ыйааҕа таҕыста дии, үгэһирбит сиэри-туому, духуобунаһы судаарыстыба таһымыгар өйүөххэ диэн.
-Ити сэргэлэр туруоруохтаах миэстэлэрин эттиҥ дии. Оруобуна тэҥ үс муннук тахсар эбит.
-Аан дойдуну мэҥэ бэлиэ салайар (Миром правят знаки и символы) диэн Конфуций эппитэ. Ити үс сир үс муннугу таһаарар – харысхал бэлиэтэ. Федеральнай сокуон быһыытынан, 40 сыл кэнниттэн памятниктар култуура нэһилиэстибэтин быһыытынан харыстанар объекка киириэхтэрин сөп. Аны 100-200 сылынан туох буолуо биллибэт, баҕар, Дьокуускайга диэри хаһан кэлиэхтэрэ, эбэтэр суол ыытыахтара. Оччотугар бу мэҥэ бэлиэлэрбит көмүскэл оруолун эмиэ толоруохтара. Билигин сэбиэскэй кэминээҕи идеология памятниктара “култуура нэһилиэстибэтэ” буолан тураллар. 418 объектан дьиҥнээх саха итэҕэлин, философиятын памятнига түөрт эрэ баар: икки сэргэ уонна икки түһүлгэ. Саха судаарыстыбаннаһын 100 сылыгар норуот төрүт култууратын, итэҕэлин өйдөбүнньүктэрин тутар оннугар Ленин памятнигын өрөмүөннээһин хайдах эрэ буолбатах дуо?
-Төһө да толуу мастан суор, ыраахтан киһи хараҕар быраҕыллар сэргэ буолуо дуо?
-Алтан – биһиги сахалар тимирбит. Алтанынан таптайан, киэркэтэн туруоруохха наада. Аскетичнай эрээри дьиҥ дьайыылаах, бастааҥы аналын толорор сэргэ буолуохтаах.
-Дьокуускай куоракка хас кольцевой суол баарый?
-Биһиги ааҕарбытынан тоҕус. Итиннэ барытыгар сахалыы итэҕэл бэлиэлэрин туруорарбыт эбитэ буоллар, олус да норуоппутугар үтүөнү оҥоруох этибит!
-Ону ким оҥоруон, туруоруон сөбүй?
– Казань куораты ылан көрүөҕүҥ. Татаардар Казань 1000 сааһын бэлиэтииллэригэр “Парк тысячилетия” диэн 5 га сиргэ парка оҥорбуттара. Ол садыгар аан дойдуттан бэрэстэбиитэллэр кэлэн бэйэлэрин мастарын олордубуттара. Бэл, дьоппуоннар сакураларын аҕалбыттара.
Ону таһынан, биир итэҕэллээх омуктара ким сынньанар парка, фонтан о.д.а. тутан бэлэхтээбиттэр. Көрөҕүт, итэҕэл түмэр күүһүн? Сахаларга ким кэлэн тугу тутан бириэй? Оччотугар биһиги 34 улуустарбыт бары кыттыһан, республикабыт киинигэр итэҕэлбитигэр сыһыаннаах мэҥэ бэлэҕи туппаппыт дуо? Арҕаа, Илин хаҥаластар – Хотой Айыы сэргэтин, ньурбалар, сунтаардар, орто, үөһээ бүлүүлэр, бүлүүлэр – Дьөһөгөй Айыы сэргэтин. Медцентрга барар суол түмсүүтүгэр сиэдэрэй Аал Луук Маһы байаҕантайдар, боотур уустар туттуннар. Хоту улуустарбыт, холобур, хомуһу – киһи туругун Куйаар вибрациятын кытары ситимниир бэлиэни оҥордуннар. Бары түмсэн үллэстэн, кыттыһан саха итэҕэлэ сөргүйэригэр бэйэбит кылааппытын киллэриэххэйиҥ ээ, доҕоттор. Мин саныахпар саха норуота үөрүүнэн ити хамсааһыны ылыныаҕа.
Аны ити “Емеян” диэн кинотеатр таһыгар Саха Боотуругар, Эр киһитигэр аналлаах 11 уус кутан, таптайан оҥорбут олус күүстээх энергетикалаах памятнига турар. Куорат кытыытыгар. Маны көстүүлээх сиргэ, үрдук үрдэлгэ туруорар тоҕо сатамматый? Холобур, Пирогова-Кальвица-Халтурина түмсэр сиригэр?
– Тоҕо чуолаан Дьокуускайга Мэҥэ Сэргэлэр туруохтаахтарый дии саныыгын?
– Дьокуускай – Саха сирин тэбэр сүрэҕэ, сүрэхтэн тыргыллан, тэнийэн, эрэһэ долгун курдук кэҥээн, төрүт итэҕэлбит тэнийэн барыахтаах.
Онон, улуустарбыт дьонугар-сэргэтигэр, Аҕа баһылыктарыгар туһаайан этии киллэрэбин: Итэҕэл эрэ норуоту түмэр кыахтаах. Төрүт итэҕэлбит сөргүйэрин, тэнийэрин туһугар сахалар бары ылсыаххайыҥ, үтүө үгэспит тилиннэҕинэ эрэ омук быһыытынан тыыннаах хаалыахпыт, кэнчээри ыччаппыт өлбөт-сүппэт үөстэниэҕэ!
***
Кэпсэттэ Туйаара НУТЧИНА,
Aartyk.Ru, “Кыым”.
Рубрики:
История
Итэҕэл
Культура
Рекомендуем
Сахалыы
Теги:
иван яковлев
саха итэҕэлэ
Поделиться
Предыдущее
Глава Якутска Евгений Григорьев провел очередной личный прием граждан
Следующее Yгүс элбэх боппуруос көрүлүннэ
Обсуждение • 18
Добавить комментарий
Ачыат
24.11.2022 (5 дней назад) в 11:43
ҮС КУТ ҮС ДОЙДУ ТОҔУС ХАЛЛААН БААРЫН БИЛБИТ ҮТҮӨ МААНЫ ӨБҮГЭЛЭРБИТ ДЬИҤ ЧИҤ ИТЭҔЭЛЛЭРИН КҮҤҤЭ СҮГҮРҮЙҮҮНҮ ТӨНҮННЭРДЭХПИТИНЭ ЭРЭ ОРТО ДОЙДУ ОЛОҔО ИЛИН ЧӨЛҮН БУЛУОҔА )))
БААР БАРЫ ))) БИИРГЭ )))
САРЫН САРЫҤҤА ))) КҮҮСКЭ )))
КҮ АЙЫҺАР ))) ӨЙӨӨ )))
Ответить
Мария - Кыталыына
24.11.2022 (5 дней назад) в 12:34
Сөпкө этэҕин, кэмэ даҕаны кэллэ. Итэҕэлбит тула, мустан, өйөһөрбүтүн бириэмэ биллэрдэ, көрдөрдө.
Ответить
Владимир
24.11.2022 (5 дней назад) в 13:54
Бэрт этии! ✊
Ответить
Алексей
24.11.2022 (5 дней назад) в 22:26
Саамай сеп!!!!
Ответить
Өлөксөй
24.11.2022 (5 дней назад) в 15:12
Дьэ, бу сөп этии✊
Ответить
Василий
24.11.2022 (5 дней назад) в 16:26
бэт этии дьэ✊маннык толкуйдах эдэр кэнэгэски ыччаты оро котогон потдежка буолан таьарыахха нада✊✊✊сахатын омугар турар ыччаттары✊✊✊
Ответить
Юрий
24.11.2022 (5 дней назад) в 18:06
уолбвтун оро тутан ойуоххэыин
Ответить
Туймаада олохтооҕо
24.11.2022 (5 дней назад) в 20:39
Уонна Якутск диэн буолбакка, Туймаада диэн ааттаныан наада
Ответить
Ольга
25.11.2022 (4 дня назад) в 16:11
Ой, нацаа учугэй ди город Туймаада диэн
Ответить
Субудай
24.11.2022 (5 дней назад) в 23:01
Айыылар этитэллэр “саха омук инники кэскилэ” бэлиэтэнэр кэмэ үүннэ диэн. Саҕалыаҕыҥ хотторор!!!
Ответить
Субудай
24.11.2022 (5 дней назад) в 23:06
Доҕоттор диэн ааҕыҥ, сыыһа бэчээттэммит.
Ответить
Бахсы
25.11.2022 (4 дня назад) в 00:23
Учугэй багайы санаалаах ыччат баар буолбут.
Ответить
Ольга
25.11.2022 (4 дня назад) в 16:11
Ой, нацаа учугэй ди город Туймаада диэн
Ответить
Мда
25.11.2022 (4 дня назад) в 22:04
Син соп проект. Дьокуускай мэриятыгар, гордума депутаттарын нонуо (биир эмэ соп диир депутат костор ини) этиттэрэн проект хамсаасынын онотторор соп буолуо эбит. Куорат мэрията улуустары проекка кыттысарга ынырыахтарын соп буоллага. А так, алтан эгин металлынан, улахан, костуулээх, комплекс курдук оносуллар буоллагына проект бэрт ороскуоттаах, сыаналаах буолара чуолкай. Кырата уонча молуйуон. Ол кыаллар дуо? Онтон Якутскайы уларытан Туймаада диир тусунан забудьте. Якутск историческай аат, бисиги ааттаабатах ааппыт. Россия государственноса олохтообут куоратка, ааттаабыт аата. Россия баарын тухары Якутск.
Ответить
Зоя
27.11.2022 (2 дня назад) в 22:22
Илин эцэргэ тахсарга Елуенэ ерус урдугэр сэргэ турара буоллар олус бэрт буолуо этэй онно хас улуус тогуоруьан олороруй, аан дойдуга тахсар аартык тимир суол барар
Ответить
Хаххан
сегодня в 19:12 (3 часа назад)
Этэрин эттиц. Оттон сэргэни Аан дойдуга ыспыт киьи Киэргэ тойоно Павлов диэн баар.Аны Яроев диэн биир Эр бэрдэ мэрия5а эмиэ ыьыах туьулгэтин оцорор киьи баар.Бас быстар сыаната.Тимир мас уустара элбэхтэр.Персонально улуус главаларыгар ыытан ис хоьоонун билиьиннэрэн биэриц.Сорохтор:Все под Контролем эрэ диир эмиэ баар.А.Жирков диэн патриот ИТ баар.Н.Харлампьева суруйааччы ол бу омугу кэрийэр кинигэ сурунаал туту тута.Ол онугар манна тугу эрэ туьалаа5ы оцордуннар.Арктический институт култь.Театрдар Минкульт.кыттыстын.Идэлээх дьон.
Ответить
Тимир
сегодня в 19:18 (3 часа назад)
Ким билэр.Сонуну аахтахха Минкульт мэрия урдуку тойоттор молуйуенунэн харчыга ыьыах,дни Якутии,100 лет ЯАССР ыыталлар.Масква5а Питерга.То5о эрэ Чума сэрии диэн толлубаттар.Аны Кун тура тура форум выставка семинар ол тухары ас тацас гостиница проезд харчыта баранар.Эбии сэтэрээн Туран харчыны сииллэр.Ус сэргэ турута Кэм ини.
Ответить
Халлаан
сегодня в 19:25 (3 часа назад)
Хантан ойдуохтэрэй.Олох да атын ойдоох санаалах туора дойду дьонун буллара сатаан.Куорат уксэ илин эцэр бурээт хоро бурээт монгол эбэнки буолла.Аны хотулар нууччалыы эрэ уорэммиттэр.Бу дьон Бурят Монголия Маньчжур омуктар.Хантан Сахалыыны ойдуехтэрэй.Хата утаран туьэрэн биэрэллэр Якут дэнэ дэнэ.Ол баар.Туохха да баппаттар уоруу сиэьин коррупция.Дойдуну атыылаатылар.Кэпсэтиэх иннинэ дьону Сахатын арааран Булан кэпсэт.Хата харчыга тиэрэ эргитэн оцорон таьаарыахтара.Ол уйэтэ суох буолуо.Дьэ ону ба5ас сатыыллар.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Биһиги күннээҕи олохпут-дьаһахпыт укулаата, дьиэбит ичигэс, уулуссабыт ыраас, куораппыт тупсаҕай буолара барыта Олох-дьаһах коммунальнай хаһаайыстыбатын салаата хайдах үлэлиириттэн быһаччы тутулуктаах. Дьокуускай олохтоохторо сотору бэйэни салайыныы биир хайысхатыгар – Сири-уоту уопсастыбаннас бэйэтэ салайыныытыгар (Территориальное общественное самоуправление) киириэхтээхпит. Ол туһунан сиһилии уонна да атын сытыы боппуруостары тула Олох-дьаһах коммунальнай хаһаайыстыбатын уонна энергетикатын департаменын начаалынньыга Дина Николаеваны кытта кэпсэттибит.
Бэйдиэ сылдьар ыттары “Жилкомсервис” дьаһайар
– Дина Олеговна, билигин хаһаайына суох кыыллары көрөр-харайар Пуун дьыалата ханна тиийдэ? Коммерческайа суох тэрилтэҕэ бэриллэр диэн баар этэ...
– Билигин бэйдиэ сылдьар кыылларынан «Жилкомсервис» МУТ эрэ дьарыктанар. 2018 сыл ахсынньы 27 күнүгэр олоххо киирбит Федеральнай сокуон кэккэ балаһыанньаларыгар олоҕуран, кыылга-сүөлгэ эппиэтинэстээх сыһыаны мэктиэлиир сыаллаах, бэйдиэ сылдьар кыыллары дьаһайар боломуочуйалары коммерческайа суох тэрилтэҕэ куонкурус түмүгүнэн бэриллиэхтээх. Билигин биһиги СӨ Ветеринарияҕа Департаменын кытта Сөбүлэҥ түһэрсэргэ үлэлиибит. Икки өттүттэн эбээһинэспит чуолкай ыйылларын курдук, судургутук быһаардахха, муниципалитеттар уонна өрөспүүбүлүкэ тугу гыныахтаахпытын быһаарсабыт. Сөбүлэҥ түһэрсилиннэҕинэ эрэ хаһаайына суох кыылы-сүөлү тутан ылыыга, тиэйэн илдьиигэ, салгыы иитиигэ, көрүүгэ-истиигэ куонкурус ыытыллыахтаах.
Куонкурус нөҥүө коммерческайа суох тэрилтэ быһаарыллыбытын кэннэ, Пуун эбийиэк быһыытынан кинилэргэ босхо бэриллиэхтээх. Манна муниципальнай баайы-дуолу, бас билиини атын тэрилтэҕэ биэрии барыта сокуон ирдэбиллэригэр эппиэттиэхтээх диэн бэлиэтээн этиэххэ наада. Холобур, биир сүрүн ирдэбилинэн коммерческайа суох тэрилтэ тулалыыр эйгэни уонна хамсыыр харамайы харыстааһыҥҥа утумнаах үлэни ыытар буолуохтаах. Бу боппуруос быйыл хайаан да быһаарыллыахтаах.
– Бэйдиэ барбыт кыыллары ким тутан ыларый? Манна эмиэ куонкурус ыытыллыахтаах этэ.
– Бүгүҥҥү күҥҥэ бэйдиэ сылдьар кыыллар туһунан иһитиннэриилэри биир кэлим дьуһуурунай диспетчердэр сулууспалара ылар (төл: 44-42-29, 44-42-51, 44-45-64) уонна Дьокуускай уокуруктара, административнай территорияларын салалталара дьарыктаналлар.
Киирбит сайаапкаларынан “Жилкомсервис” МУТ үлэлиир. Кыыллары тутан ылан Очиченко уул. 57 баар Пууҥҥа илдьэн туттарар.
Эмиэ саҥа сокуоҥҥа олоҕуран, кыыллары тутууну коммерческайа суох тэрилтэҕэ биэриэхтээхпит. Ол эмиэ куонкурус нөҥүө быһаарыллыахтаах.
– Билигин баар хаһаайына суох кыылы көрөр-харайар Пуун приют аатын сүгүөхтээх этэ. Туох оҥоһулунна, төһө үп көрүлүннэ?
– Федеральнай сокуоҥҥа олоҕуран, хаһаайына суох кыыллары приюттан атын тэрилтэлэр көрөллөрө-истэллэрэ көҥүллэммэт буолбута. Ол иһин Дьокуускай уокуруктааҕы дьаһалтата пуун дьиэтин, сирин-уотун уларыта тутан, өрөмүөннээн, кыыллар приюттара оҥоруохтаах. Маныаха хайаан да өрөспүүбүлүкэ бүддьүөтүттэн эбэтэр атын сиртэн үбүлэнии оҥоһуллара ирдэнэр.
Пууну уларыта тутуу ороскуотун билигин “Жилкомсервис” МУТ ааҕар-суоттуур, техническэй быһаарыылары бэлэмниир. Онтон докумуона барыта ситэриллэн, үбүлэниитэ тыырыллан барыахтаах.
“Сири-уоту уопсастыбаннас бэйэтэ салайыныыта” диэн тугуй?
– “Сири-уоту уопсастыбаннас бэйэтэ салайыныыта” (ТОС) диэн биһиэхэ барыбытыгар сонун суол олоххо киириэхтээх. Бэйэни салайыныы биир ньымата диэтибит. Туох тоҕоостоох буоларый?
– “Сири-уоту уопсастыбаннас бэйэтэ салайыныыта”диэн бэйэни салайыныы өссө биир көдьүүстээх ньымата. Ол аата дьон ханна олороллорунан сирдэрин-уоттарын бэйэлэрэ дьаһаналлар, ону тэҥэ олохтоох кыһалҕалары быһаарарга эппиэтинэһи сүгэллэр. Тиэрминэ ТОС (Территориальное общественное самоуправление) дэнэр. Ол аата Сири-уоту уопсастыбаннас бэйэтэ салайыныыта тэриллиэн сөп: элбэх кыбартыыралаах дьиэ подъеһыгар; элбэх кыбартыыралаах дьиэ бүтүннүүтүгэр; хас да дьиэ холбоһугар; бүттүүн кыбаарталга; микрооройуоҥҥа уонна да атын территорияларга. Нэһилиэнньэ көҕүлээһининэн эрэ тэриллэр.
Бэйэ баҕа санаатын олоххо киллэрэргэ, олоҕу-дьаһаҕы тупсарарга бу саамай көдьүүстээх тэриллии буолуохтаах диибин. Олохтоохтор олорор сирдэрин тупсарыахтарын, суолларын уонна тротуардарын өрөмүөннүөхтэрин, көҕөрдүү үлэтин ыытыахтарын, ОДьКХ кыһалҕаларын быһаарыахтарын, экологическай соруктары толоруохтарын, кыаммат араҥаҕа көмөлөһүөхтэрин, спортивнай уонна оҕо балаһааккаларын тутуохтарын, араас күрэхтэргэ, граннарга кыттыахтарын сөп буолар.
– Территориялар хайдах үллэриллиэхтэрэй? Холобур, Дьокуускайга хас ТОС тэриллиэн сөбүй, хааччахтаах дуо?
– Сокуоҥҥа олоҕуран, ТОС элбэх кыбартыыралаах дьиэҕэ, дьиэлэр холбоһуктарыгар, кыбаарталга, микрооройуоҥҥа, о.д.а. территорияларга тэриллэр.
Сокуон ТОС ахсаанын хааччахтаабат. Хас баҕарар буолуон сөп.
– “Сири-уоту уопсастыбаннас бэйэтэ салайыныыта” туох боломуочуйалаах буоларый?
– Боломуочуйалара сокуоҥҥа уонна ТОС Устаабыгар тирэҕирэллэр.
Олохтоохтор мунньахтаан, конференция тэрийэн быһаараллар:
ТОС тутулун быһаараллар;
ТОС Устаабын, уларытыылары уонна эбии киллэриилэри ылыналлар;
ТОС уорганнарын талаллар;
ТОС үлэтин сүрүн хайысхаларын быһаараллар;
Дохуот уонна ороскуот симиэтэтин, ТОС отчуотун бигэргэтэллэр;
ТОС уорганнарын отчуоттарын көрөллөр уонна бигэргэтэллэр.
ТОС уорганнара:
олохтоох нэһилиэнньэ интэриэһин көмүскүүллэр;
мунньахтарга, конференцияларга ылыллыбыт быһаарыылары толороллор;
олорор сирдэрин-уоттарын тупсарыыга, дьон олоҕун тупсарар сыаллаах дьаһаллары ылыналлар. Бу олохтоохтортон эбэтэр, дуогабарга олоҕуран, куорат бүддьүөтүттэн үбүлэниэн сөп;
олохтоох бэйэни салайыныы уорганнарыгар этиилэри, быраап аакталарын салалта көрүүтүгэр киллэриэхтэрин сөп.
ТОС юридическай сирэй быһыытынан эбии хас да боломуочуйаланар:
сири-уоту, дьон олоҕун тупсарыыга туһаайыллыбыт дьаһаллары ылынар;
бэйэтин үбүгэр оҥорторор үлэтигэр сакаасчыт буолар;
ТОС уорганнарын үлэһиттэрин штатын, хамнаһын бэйэтэ быһаарар;
сокуоҥҥа ыйыллыбыт, онтон да атын боломуочуйаларын олоххо киллэрэр.
– Ол аата куорат олохтоохторо барытын бэйэлэрэ дьаһанар кыахтаналлар дуо?
– ТОС тэрийиини олохтоох нэһилиэнньэ эрэ быһаарар. Ол аата ТОС тэриммит олохтоохтор быһаччы барытыгар кыттыгастаах буолаллар, быһаарыныылары барытын бэйэлэрэ ылыналлар.
– ТОС муниципалитеттан туох өйөбүллээх буолуой? Граннар, субсидиялар баар буолаллар дуо?
– Быйыл ыам ыйын 12 күнүттэн Сири-уоту уопсастыбаннас бэйэтэ салайыныытын сайыннарыыга туһуламмыт тэрээһиннэр былааннаннылар. Онно тирэҕирэн, Сири-уоту уопсастыбаннас бэйэтэ салайыныытын өйүүр Муниципальнай бырагыраама үлэлиэхтээх.
Ол курдук, ТОС-тарга субсидия быһыытынан граннар сири-уоту тупсарыыга, тиэргэн спордун сайыннарыыга туһуланыахтара. Билигин баар граннары сөргүтүөхпүт: «Мин тиэргэним – кыһыҥҥы остуоруйа», «Мөлүйүөн сибэкки», «Иллээх ыаллыылар».
ТОС-тар икки ардыларыгар күрэхтэри тэрийиэхпит. Холобур, «Мин таптыыр харамайым», «Территорияны сайыннарыыга бастыҥ бырайыак», «Күһүҥҥү ыраастаныы уонна тупсарыы ыйа», «Сааскы ыраастаныы уонна тупсарыы ыйа».
Сыллата бэрэсидьиэн пуондатыттан ТОС-тары өйүүр граннар баар буолаллар. Дьокуускай салалтата Сири-уоту уопсастыбаннас бэйэтэ салайыныыта бу күрэхтэргэ кыттарыгар өйөбүл буоларга бэлэм.
Пандемия содула – иэстээх дьон элбээтэ
– «Якутскэкосети» кытаанах бөҕү дьаһайар регионнааҕы оператор үлэтин эн хайдах сыаналыыгын?
– «Якутскэкосети» үлэтин биһиги эмиэ мөлтөҕүнэн сыаналыыбыт. Олохтоохтортон киирэр үҥсүү аҕыйаабат, бөх санитарнай туочукалартан кэмигэр тиэллибэт.
– Пандемия кэмигэр үлэҕитигэр туох уларыйыылар киирдилэр?
– Арассыыйа олохтоохторун коронавирус пандемиятын кэмигэр коммунальнай төлөбүрдэриттэн сынньаппыттара. Ол түмүгэр, уруккуттан иэстэрэ мунньуллубут дьон ахсаана аһара элбээтэ, онуоха эбии изоляцияҕа барбыт дьон иэстэрэ эбилиннэ. Бу барыта ОДьКХ салаатыгар инникитин улахан ноҕурууска буолар, күчүмэҕэйдэри үөскэтэр чинчилээх.
Өрөспүүбүлүкэ салалтатын өттүттэн ОДьКХ эйгэтигэр үлэлиир аччыгый уонна дьоҕус предпринимательствоны өйүүр дьаһаллар ылыллыахтарын наада дии саныыбын.
Дьокуускай куорат уокуруктааҕы дьаһалтата “ЯПК Платежи” АУо кытта электроннай төлөбүр табыгастааҕын нэһилиэнньэҕэ өйдөтөр реклама хампаанньатын ыытта. Билигин ханнык баҕарар өҥөнү онлайн төлүөххэ сөп: ОДьКХ, оҕо саадын, кирэдьииттэри, нолуоктары, о.д.а. Реклама хампаанньата ыытыллыбытын кэннэ, муус устарга коммунальнай өҥөтүн 25 000 киһи төлөөтө.
Дьокуускай куорат уокуруктааҕы дьаһалтата киин куорат олохтоохторун ханнык баҕарар өҥөлөр төлөбүрдэрин онлайн ньыманан ыытарга ыҥырар.
Төһө да куорат бүддьүөтэ кырыымчыгын иһин, билигин куорат үбүлээһининэн коронавирус утары дезинфекция үлэтэ күүскэ барар. Уопсастыбаннай сирдэри, дьиэлэр подъезтарыттан саҕалаан, болуоссаттарга, уулуссаларга тиийэ ыраастыыллар, дезинфекция эминэн ыстараллар. Бу барыта дьаҥ тарҕаныытын сэрэтэр, тохтотор сыаллаах ыытыллар.
Граннар уонна субсидиялар
– Билигин эһиги хайысхаҕытынан ханнык граннар баалларый?
– Быйылгы сылга маннык граннарынан субсидиялар көрүллэллэр:
1) Көҕөрдүүгэ уонна сибэккинэн киэргэтиигэ. Тэрилтэлэр бэйэлэрин сирдэрин-уоттарын тупсаралларын көҕүлүүр, куоракка күөх үүнээйини элбэтэр, сибэккинэн киэргэтиини өйүүр сыаллаах ыытыллар. Нэһилиэнньэ көхтөөх өттө көҕөрдүү үлэтигэр кыттыытын өйүүр, дьон олорор усулуобуйатын тупсарар соругу толорор туһугар харчынан өйөбүл бэриллэр. Граннар кээмэйдэрэ 10 000 солк. саҕалаан 50 000 солк. тиийэр. Сайаапкалары тутуу туһунан информация Дьокуускай дьаһалтатын официальнай сайтыгар Якутск.рф тахсыаҕа;
2) Саад-оҕуруот табаарыстыбаларыгар. Саадынан, оҕуруотунан, даачаларын тупсарыынан дьарыктанар коммерческайа суох түмсүүлэргэ ороскуоттарын толуйуу быһыытынан бэриллэр.
Быйыл даача учаастактарын гаас ситимигэр холбооһуҥҥа көрүллүбүтэ. “Ветеран” СОНТ, кыайыылааҕынан тахсан, гааска холбонууга субсидия ылыахтаах.
3) Нэһилиэнньэ кэккэ араҥатыгар чааһынай дьиэлэрин гаас ситимигэр холбуурга көрүллэр субсидия баар. Манна кыаммат ыаллар, сэрии бэтэрээннэрэ, сэрии огдооболоро, тыыл бэтэрээннэрэ, Ленинград блокадатын олохтоохторо хапсаллар. Аадырыстаах харчынан көмө 100 тыһыынчаттан элбэҕэ суох сууманан бэриллэр.
Манна баҕалаах ахсааныттан көрөн, хамыыһыйа тэриллэн талар. Сайабылыанньалары уокуруктар управалара туталлар.
4) Быйыл элбэх кыбартыыралаах дьиэлэр сэбиэттэригэр бэриллэр граннар бааллар. Элбэх кыбартыыралаах дьиэлэр бас билээччилэрин Сэбиэт тэринэллэрин өйүүр сыаллаах граннар кээмэйдэрэ 7000-12 000 солк.
Граннары уонна субсидиялары ылыы туһунан олохтоохтор Олох-дьаһах коммунальнай хаһаайыстыбатын уонна энергетика Департаменыттан сиһилии ыйыталаһыахтарын сөп (Гоголь, уул.1, каб. 306, 40-80-68).
ОДьКХ эйгэтигэр киирбит уларыйыылар
– Кэнники сылларга ОДьКХ эйгэтигэр элбэх уларыйыы киирдэ. Ханныктары ордук чорботуоҥ этэй?
– Биллэн турар, кытаанах коммунальнай бөҕү дьаһайыахтаах регионнааҕы биир оператор киириитин чорботуом этэ. Уонна салайар хампаанньалар лицензияланаллара булгуччулаах буолбута.
Кэнники киирбит уларыйыылартан сүрүннэрин бэлиэтээтэххэ:
Бастакытынан, 2018 сыл ахсынньы 21 күнүгэр тахсыбыт РФ Бырабыыталыстыбатын уурааҕынан, олохтоох бэйэни салайыныы уорганнара салайар хампаанньата суох хаалбыт элбэх кыбартыыралаах дьиэлэргэ бэйэлэрэ салайар хампаанньа аныахтарын сөп буолла.
Иккиһинэн, 2013 сыллаахха ылыллыбыт Бырабыыталыстыба уурааҕар киирбит уларыйыылар олоххо киирдилэр, аварийнай-диспетчерскэй сулууспалар уонна салайар хампаанньалар дьиэни бас билээччилэри кытта үлэлэрэ чопчуланна.
Үсүһүнэн, быйыл муус устарга 2013 сыллаахха бэс ыйын 24 күнүгэр ылыллыбыт СӨ №1201-З N 1329-IV сокуонугар уларыйыылар олоххо киирдилэр, онно олоҕуран Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылаахтара хапытаалынай өрөмүөн төлөбүрүттэн босхолоннулар.
Сонуннар
28.11.2022 | 17:26
Сунтаардар хотугу дьүкээбил "анныгар"
27.11.2022 | 10:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 28 - ахсынньы 4 күннэригэр
24.11.2022 | 11:00
Саха сирин бастыҥ IT-бырайыактара
23.11.2022 | 17:30
Олоҕун науканы кытта ситимнээн
23.11.2022 | 17:00
Үс игирэ төрөөтө
23.11.2022 | 16:30
Куорат учууталларыгар — саҥа бириэмийэ
23.11.2022 | 16:00
Саамай кэрэ сүөһүнү таллылар
23.11.2022 | 15:56
«Үтүө санаа харыйата» оҕолор баҕа санааларын толорор
23.11.2022 | 15:00
Дьикти быыстапканы көтүтүмэҥ
23.11.2022 | 14:00
Нолуоккун төлөө — холкутук утуй!
23.11.2022 | 13:00
Кыһыҥҥы суоллар аһыллар болдьохторо билиннэ
23.11.2022 | 12:00
Саҥа дьылы — иэһэ суох
23.11.2022 | 11:00
Ыккытын босхо ыытымаҥ
23.11.2022 | 10:00
Дьоҥҥут аатын үйэтитиҥ
23.11.2022 | 09:00
Онлайн төлүөҥ — бириис сүүйүөҥ
23.11.2022 | 08:00
Сийиэскэ 500-тэн тахса дэлэгээт кытынна
20.11.2022 | 09:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 21-27 күннэригэр
19.11.2022 | 16:00
Эҥсиэли хочотугар, Максим Аммосов дойдутугар
18.11.2022 | 09:00
Саҥа саҕахтары арыйан, сонун хайысхалары тутуһан
17.11.2022 | 18:44
Дьиҥ олохтон кэпсээн ааптарын кытта көрсүһүү
Ордук ааҕаллар
Дьон | 19.11.2022 | 18:00
Николай Винокуров: «Дойдубар этэҥҥэ эргиллэн кэллим...»
«Боотур» этэрээт байыастарын ортотугар биһиги биир дойдулаахпыт Алаһыай нэһилиэгиттэн төрүттээх Николай Винокуров баарын истэн, кэпсэтиэхпин баҕардым. Ол эрэн сэһэргэһиибин хайдах-туох саҕалыахпын тобуларбар олус ыарахан этэ. Бу үлэ, үөрэх, сайдыы, тэрээһин туһунан суруйуу, кэпсэтии буолбатах... Бу — олох, дьылҕа, тыын былдьаһыы, өлүү-сүтүү, инники олох иһин охсуһуу туһунан сэһэргэһии. Николай тута хоруйдаабытыгар...
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 20.11.2022 | 11:00
Элэгэнтэй Адамов: «Сиэрдээх өй-санаа төрүт дьарыкка эрэ баар»
Бүгүҥҥү нүөмэргэ Чурапчы улууһун Чакыр нэһилиэгин олохтооҕо Элэгэнтэй Адамовы кытта тыа сирин олоҕун, итэҕэл, уус идэтин, сайдыы, норуот дьылҕатын, кэскилин туһунан сэһэргэстибит. Дьоҕурдаах киһи анаарыыта киэҥэ, этэр тыла оруннааҕа сөхтөрдө.
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Бүгүн Москуба анныгар 2019 с. олохсуйбут саха сүөһүтүн туһунан кэпсиэм. Ити сыл Москубаҕа “Кыһыл көмүс күһүн” быыстапкаҕа кыттарга ньирэйдээх ынаҕы, оҕуһу массыынанан илдьибиттэрэ. Ол быыстапкаҕа саха сүөһүтэ быыстапка кыһыл көмүс мэтээлин ылбыта.
Дьаабылыка астаах
саха ынахтара
Мэтээллээх сүөһүлэри Павловтар дьиэ кэргэннэрэ атыылаһан, Москуба анныгар Серпуховскай оройуон Зыбинка дэриэбинэтигэр 2013 с. атыыласпыт учаастактарын оҥостон, көрөн олороллор. Павлова Людмила Анатольевна, фармацевтика билимин хандьыдаата, дассыан, 2017 с. диэри Сеченов университетыгар, Бастакы медицинскэйгэ эми оҥорор уонна чинчийэр лабаратыарыйа сэбиэдиссэйинэн үлэлээбит, Илин Сибиир норуоттарын мэдиссиинэтин чинчийэр, Медицинскэй антропологтар ассоциацияларын бырабылыанньатын чилиэнэ, 200-тэн тахса билим ыстатыйатын ааптара. Кэргэнэ Павлов Владимир Михайлович, эмиэ фармацевтика билимин хандьыдаата, былырыыҥҥыттан биэнсийэҕэ олорор.
“Төрүт баайдар” кинилэрдиин ыкса сибээстэһэбит, саҥа иитэр дьон буолан, ыйыталлара элбэх. Чомчоевтар, С.И. Заровняев, В.Т. Лукин, М.И. Никанорова, уо.д.а. исписэлиистэр сүбэ-ама буолаллар.
Сүөһүлэрэ бары сахалыы ааттаах тиийбиттэрэ уларыйа илик. Улахан ынах Эбириэнчик, “кыыһа” Сахаайа, “буулаҕа быччыҥнаах (гора мышц)” диэн киэн туттар оҕустара Харысхан диэн ааттаахтар. Эбириэнчик 2020 с. Күн Ойуута диэн тыһы ньирэйдэммитэ. 2021 с. тохсунньутугар Сахаайа улаатан ийэтиниин икки атыыр ньирэйи төрөппүттэрэ. Биир ньирэйи Ижевскэйгэ ылбыттар.
Людмила Анатольевна – сүөһү иитиитинэн, буолаары буолан, саха ынаҕынан, сааһыран баран саҥа дьарыктаммыт киһи. Онон киниттэн кылгастык саха ынаҕын Москуба анныгар иитии туһунан санаатын кэпсииригэр көрдөстүм.
Нууччалыы түргэнник үөрэннилэр
–
Дэриэбинэ дьиэлэрин сайын даача курдук туһаналлар. Кыһын түөрт ыал кыстыыбыт. Бастаан кэлэллэригэр аҕалбыт Иннокентий сахалыы саҥатын, хамаандатын истэллэрэ. Онтон куттана санаабытым да, нууччалыы олус түргэнник өйдүүр буолбуттара. Ынахтар ньирэйдэрин кытта – туспа сарайга, оттон оҕус атын сиргэ тураллар.
Кыбытык тыл: хаартыскаҕа көрдөххө, ынахтарбыт сарайдара – киһи ымсыырар дьиэлэрэ.
Эмтээх от аһылыктаахтар
– Мэччирэҥҥэ эмтээх оту ордук талан сииллэр. Ат кииһилэтин, ромашканы, горец арааһын уо.д.а., маннааҕы сүөһү сиэбэтин ордороллор. Мастар лабааларын олус сөбүлүүллэр. Чугастааҕы рябиналары, грушалары, яблонялары, черемуханы, дуубу, жостеры, крушинаны атын да мастар лабааларын кэбийэн бүтэрдилэр. Хатыҥы эрэ сиэбэттэр. Сливаны олох эскимо курдук астынан сииллэр. Оттон саамай таптыыр астара – дьаабылыка. Көрдүлэр да бүттэ – олох норкуотугу көрбүт наркамаан курдук сырсаллар, мастан турута тардан, сиргэ түспүтүн сииллэр. Бэл, былырыын дьон куһаҕан, сытыйбыт дьаабылыкаларын бырахпыт помуойаларын кэрийэн барбыттара. Ыксаан, кэргэмминиин дэриэбинэни кэрийэ сылдьан, тоҕуллубут дьаабылыканы барытын буорунан көмпүппүт. Онон эколог буола сылдьабыт.
Кыбытык тыл: Оҕо сырыттахха, дьаабылыка саҕа күндү ас суоҕа. Эһиги бары сөбүлэһиэххит. Сүөһүлэрбит барахсаттар олох бэйэбит курдуктар эбит.
Кыстык ото
– Быйылгы кыстыгы 31 (280 кг кэриҥэ биирэ) урулуон оту сиэн туораатыбыт. Биир урулуон тиэйэн аҕалардыын 2,6 тыһ. солк. кэриэтэ. От харайар улахан сарайдаахпыт. Ону таһынан оһоххо 2,5 тыһ. солк. 20 кууп маһы атыылаһабын.
Бэтэринээр сүбэтинэн комбикорм оннугар эбиэс уонна нэчимиэн булкааһын биэрэбит. От сыатын, тобоҕун, ити бурдугу итии уу кутан көөнньөрбөлөөн аһатабын. Белогун элбэтээри сиппэтэх кукуруза мээккэтин эбэбин. Төрүүр ынахтарга анал битэмииннэри сиэтэбин.
Кыбытык тыл: Ынахтарын туруктара олус үчүгэй, самыыларын уҥуоҕа көстүбэт бөкүнүктэр. Бэл, мин “арыыга сөтүөлүүр сыыр” курдук олохторун сөҕөн, “наһаа атаахтатар эбиккин, уойдаҕына, үүтэ түһүө, сүөһү аата сүөһү, арыый кытаанахтык тут” диэн сүбэлээччи буоллум.
Кыһалҕа
ханна барыай?
Мэччирэҥ кыра. Дэриэбинэ тулата быраҕыллыбыт хонуулар, ол эрээри хаһаайыннаахтар, ким эрэ баайа. Харчы төлөөн биир гектардаах сиргэ быйыл мэччитэбит. Көҥүл үөскээбит буолан, сүөһүлэрим хааччаҕы өйдөөбөттөр. Дэриэбинэ тула массыынанан кэргэмминиин сылгылыыбыт. Онон элэктэриичэстибэлээх күрүө атыылаһан онно сырытыннарабыт.
Оройуон ТХУ-тан мэччирэҥ сирин ыйыппытым – пиэрмэр буолуоххун наада эбит. Генопуонда хаһаайыстыбата буолаары гыммытым – саҥа киирбит сүөһү тутар быраабыла наһаа ыарахан, төлөбүрэ сүрдээх. Онтон иҥнэн сылдьабын. Өссө бэтэринээр өҥөтө элбиир. Хотоннорун, үүт тутар хосторун эҥин ирдэбиллэрин аҕыйах сүөһүлээх, үүттээх киһи кыайан төлөспөт.
Түмүк санаа
Людмила Анатольевна олох дьикти үчүгэй, хойуу үүттээхтэр диир. Ноор ылынар, киһи иһэ ыалдьыбат диир. Сиэннэрэ аллергиялаабат буолбуттар. Ол эрээри кини сүөһүлэрэ үүттэрэ кыра эбит. Биһиги зоотехниктарбыт саха ынаҕа уойдаҕына, үүтэ тардар дииллэр. Оттон эт боруодатын быһыытынан, иитэри – өлөрүөхтэрин баҕарбаттар быһыылаах.
Кини билигин Арассыыйа Европа өттүгэр баар саха ынаҕа дэнэр сүөһү үксэ булкаас диир. Павловтар эрэ ыраас хааннааҕы иитэллэр курдук. Ол эрээри саха ынаҕын иитэр дьон, аҕыйах да буоллар, бассаап бөлөхтөөхтөр. Онно саамай элбээбитэ 9-10 киилэ үүтү ыыбыт диэн суруйаллар. Саха ынаҕа, чахчы, өрөспүүбүлүкэ таһыгар суоҕун кэриэтэ.
Уопсайынан, Павловтар хаһаайыстыбалара саха сүөһүтүн соҕуруу иитии хайдаҕын билэргэ бэртээхэй интэриэһинэй уопут. Дьиҥэр, бэрэспэктиибэтэ киэҥ. Чириков арыытын саха хааннаах сүөһүтүн суруйарбар эмиэрикэлэр бу сүөһү эмбрионун, сиэмэтин от аһылыктаах сүөһү этэ – Grass Fed диэн премиум кылаастаах эти оҥорорго туһаныахха наада диэбиттэр этэ. Эмиэрикэлэр төбөлөрө харчыны хайдах ылары толкуйдуурга “бэнтилээтэр” курдук эргийэр. Оҥороллоро чахчы.
Калмыктар ынахтарын этин мыраамар диэн атыылыы сатаабыттара да, Арассыыйа дьоно сөбүлээбэтилэр. Этэ хараҥа дьүһүннээх, онон сирэллэр, барбат. Саха ынаҕын кытта хааннарын холбоон, эттэрин сырдата сатыыллар быһыылаах, АГАТУ-ну кытта үлэлииллэр этэ. Оттон биһиги сүөһүбүт этэ сырдык. Оруобуна бренд буоларга барсар. “Петер фуд-2020” ас быыстапкатыгар саха сүөһүтүн стейк этэ кыһыл көмүс мэтээлинэн наҕараадаламмыта. Саха сүөһүтүн кэскилэ онон өссө киэҥ буолуо диэн эрэнэбин.
Владимир Степанов.
Тарҕат:
Ситимнээх ыстатыйалар
Саха сүөһүтүн сайдыыта бигэ олуктаах
Саха ынаҕын иитэр Таастаахха хоруона вируһа суох
Саха сүөһүтэ сайылыкка тахсан абыранар
Саха сүөһүтүн элбэтэр туһугар тугу гынабытый?
“Саха ынаҕа” ырыа күрэҕин бастыҥнара
Саха ынаҕын туһунан ырыа куонкуруһа: хоһоон түһүмэҕин түмүгэ
“Саха ынаҕа” күрэх: барыл түмүк
«Саха ынаҕын туһунан ырыа куонкуруһун» хоһоонноругар ааҕааччылар сыанабыллара ыытылынна.
Санааҕын суруй
Ааккыт-суолгут
Отправить
Отменить
Бүтэһик сонуннар
Сонуннар
«Кыым» хаһыат Ньурбаҕа ааҕааччыларын кытары көрсүстэ
Ньурбаҕа «Кыталык» култуура дыбарыаһыгар «Кыым» хаһыат сурутааччыларын кытары…
Сонуннар
Хатырыкка - Өрөспүүбүлүкэ искибиэрэ
Уопсастыба
Саха тылын учууталларын сийиэһэ: кыһалҕа чопчуланна
Сонуннар
“Кыым” суруналыыстара Бүлүүтээҕи ыччат бибилэтиэкэтигэр сырыттылар
Сонуннар
Саха сирин бэрэстэбиитэллэрэ пилота суох аппараттары көтүтэргэ үөрэннилэр
© 2022 KYYM.RU
«КЫЫМ»
Тэрийэн таһаарааччы: “Ситим” медиа-бөлөх ХЭУо
Сүрүн эрэдээктэр:
М.Г. Дегтярева
Эрэдээксийэ аадырыһа: 677027, Дьокуускай к., Киров уул. 18, В блок, 710 оф.
Аан ситим нүөмэрэ:
+7 (914) 820-09-75
Биллэрии өҥөтө:
+7 (924) 367-01-56, +7 (4112) 34-05-03
Реклама өҥөтө:
+7 (914) 280-11-20, +7 (4112) 42-59-47
E-mail : [email protected]
Сибээс, информационнай технология уонна маассабай коммуникация эйгэтин кэтээн көрөр федеральнай сулууспа 08.05.2019 бэлиэтэммит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77-75678
|
oscar
|
Тохсунньу 7 — Герцог Гиз баһылыктаах Франция сэриилэрэ Кале куораты ылбыттар, бу Англия континеҥҥа тиһэх бас билиитэ этэ.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
1991 сылтан бэттэх Саха сирин историятын “саҥалыы” үөрэтэбит диэн үөһээ-аллараа тутуу бөҕөтө буолбута. Ол түмүгэр “Советскай былаас кырдьыгы барытын саба баттыы сыппыта” диэн өйдөбүл үөскээбитэ. Онон киһи иилэн ылара суох курдук этэн таһаарбыттара.
Чэ, онон история мөккүөрдээх түгэннэрин өссө биирдэ үөрэтэн көрүөххэ. Бастакытынан, казак В.Поярков Нам волоһыгар, Бөтүҥҥэ кириэппэскэ 300 саханы, 300 сүөһүнү тыыннаахтыы умаппыта диэн буолар. Бу олоҕо суох, өйтөн булан суруйуу буолар. 17 үйэни үөрэтэн, учуонай буолбут А.А.Борисовы кытта кэпсэтэ сылдьыбытым. Кини онно эппитэ: “Оччолорго да казактар икки ардыларыгар бэрт былдьаһыы баар эбит. В.Поярковы соруйан холуннаран суруйбут суруктара буолар”, – диэбитэ.
Дьиҥинэн ити кыргыһыыга 22 саха боотура өлбүт. Сорохтор билиэн түбэспиттэр. Аны бэйэбит тэҥнээн көрүөххэ. 300 саха олороругар-утуйарыгар кырата 30-40 балаҕан наада. Аһаҕас халлаан анныгар утуйбат буоллахтара. Ол маһын тыаҕа тахсан кэрдэн, тиэйэн киллэриигэ элбэх көлө ирдэнэр. Бачча элбэх киһи аһыыр аһа? 300 сүөһү сиир ото, иһэр уута? Ону хантан маннык элбэх ууну, оту аҕалаллар? Өссө туспа дал, кыбыы баар буолуохтаах. Оччотугар отой гектарынан тайаан сытар кириэппэс наада. Аны сахалар алаастарынан, хас эмит көстөөх сиринэн бытанан олороллор. Ону барыларын кэрийэн, тиэйии аҕалыы… Онон хайдах да кыаллыбат буолан тахсар.
Иккиһинэн, 1922 с. бэс ыйыгар Никольскайга 500 саханы кыһыллар кус оҕотун курдук ытыалаан кэбиспиттэрэ диэн буолар. Нам киһитэ суруйан турар: “Оччолорго Никольскайга 500 киһини олордор дьиэ-уот суох этэ”, – диэн. Дьиҥнээх докумуоннар кэпсииллэринэн, Г.Семенов командирдаах, 120 киһилээх үрүҥ этэрээтэ турбут. Кыргыһыыга 60 повстанец өлбүт. Никольскайга сэриилэспит Кыһыл Армия регулярнай чаастарын соҕурууттан М.К.Аммосов аҕалбыта. Ити туһунан ким да саҥарбат ээ.
Үсүһүнэн, 1941-45 сс. Аҕа дойду сэриитигэр 37 тыһ. саха өлбүт диэн буолар. Ону дьаныһан туран дакаастыы сатыыр дьон бааллар. Оттон ону дьиҥнээх докумуоннарга олоҕуран, ырытан көрдөххө хайдаҕый? Биллэрин курдук, Саха сириттэн фроҥҥа 62343 киһи ыҥырыллыбыт. Мантан төһө саха саллаата баар буолуой?
Бастаан сахалар түөлбэлээн олорор оройуоннарын көрөбүт: Нам – 1116, Горнай – 1377, Чурапчы – 1508, Мэҥэ-Хаҥалас – 2776, Таатта – 2281, Амма – 1665, Уус-Алдан – 2054, Бүлүү – 1786, Ньурба – 1821, Сунтаар – 1997, Үөһээ Бүлүү – 1833 киһи сэриигэ барбыт. Ол аата 20355 саха диэн буолар. Манна Якутскай уонна промышленнай оройуоннары киллэрбэтим. Онно сүрүннээн кэлии дьон олорбуттара. Онтон олохтоохтортон 2-3 тыһыынча саллаат барбыт буолуохтаах. Хотугу оройуоннарга ыҥырыы барбатаҕа. Араас сирдэргэ олорор, үөрэнэр, үлэлиир эрэ дьон кыттыбыттара. Холобур, Дьааҥыттан 30-ча киһи сэриигэ сылдьыбыта биллэр. Якутскайтан, промышленнай уонна хотугу оройуоннартан барбыт сахалары аахтахха 23-24 тыһ. киһи курдук тахсар. Манна улахан араастаһыы суох буолуо дии саныыбын. Онон сэриигэ өлбүт, сураҕа суох сүппүт саха саллаатын ахсаана 11-12 тыһ. буолуон сөп.
Тыылга 40-50 тыһ. саха хоргуйан өлбүтэ диэн суруйуу эмиэ олоҕо суох. Оннук официальнай дааннай суох даҕаны. Ыалдьан, кырдьан, оһолтон эмиэ элбэх киһи олохтон бардаҕа дии. Хас биирдии оройуонтан краеведтар суруйаллара буоллар чуолкай соҕус сыыппара тахсыа этэ.
Өлүөхүмэттэн, Хаҥаластан, Кэбээйиттэн төһө саха барбыта биллибэт. Киһи дьиибэргиирэ диэн, Саха сириттэн ыҥырыллыбыттар уонна Забайкальскай байыаннай уокуругун штабын дааннайын кытта араастаһыы баар.
Лазарь РОЖИН.
Поделиться ссылкой:
Facebook
WhatsApp
Twitter
Telegram
Печать
Похожая запись
Биһиги оҕо сааспыт
9 Май 2022 tuymaada
Түүн
2 Окт 2020 tuymaada
Араас тылы сааһылаан
8 Окт 2022 tuymaada
Навигация по записям
Зеленский сравнил «Северный поток-2» с плохим фильмом
Россияне стали реже покупать красную икру
Добавить комментарий для Кугдаров Отменить ответ
Ваш адрес email не будет опубликован. Обязательные поля помечены *
Комментарий
Название*
Электронная почта*
Веб-сайт
Сохранить моё имя, email и адрес сайта в этом браузере для последующих моих комментариев.
КЭЛИҤҤИ ТАҺААРЫЫЛАР
Патриарх Кирилл призвал руководство России к «повороту на Восток»
5 Дек 2022
Число погибших при взрыве газа в доме в Нижневартовске возросло до шести
4 Дек 2022
2 Дек 2022
Небензя назвал инициативу о трибунале по Украине попыткой покрыть беззаконие Запада
1 Дек 2022
Итальянский журналист Палмери: бан сборной России справедлив
30 Ноя 2022
Энергетики назвали ситуацию на Украине близкой к катастрофической
29 Ноя 2022
Гендиректор «Зенита» назвал виновника массовой драки в матче со «Спартаком»
28 Ноя 2022
Россиянам рассказали о риске переводов денег между своими счетами
27 Ноя 2022
Ротавирус у детей. Чем при кишечном гриппе поможет пробиотик?
26 Ноя 2022
Сербы пришли на матч чемпионата мира в футболках российской сборной
25 Ноя 2022
В каком возрасте снимается с воинского учета рядовой: по достижении 50 или 51 года?
24 Ноя 2022
Аналитики Bloomberg сообщили о «крахе» платежной системы «Мир»
23 Ноя 2022
Комментарийдар
Кугдаров к записи Диктатура уонна демократия
Мета
Войти
Лента записей
Лента комментариев
WordPress.org
О нас
Сетевое издание TUYMAADA.RU. Свидетельство о регистрации СМИ Эл № ФС77-71324 от 17 октября 2017 г. Выдано Федеральной службой по надзору в сфере связи, информационных технологий и массовых коммуникаций.
|
oscar
|
Орто анал үөрэх тэрилтэлэрин учууталлара сахалыы эйгэни тэрийиигэ үөрүйэхтэрин үллэһиннилэр — Саха сирэ
Сүрүн
Сонуннар
Куонкурус
Култуура
Интэриэһинэй
Уопсастыба
Чэгиэн
Ыйыт — хоруйдуубут
Байыаннай эпэрээссийэ
БАРЫ СОНУННАР
18:30
Дьоҕус тылдьыт болҕомтону тарта (ВИДЕО)
17:47
Нам кырдьаҕастарыгар устудьуоннар үөрүүнү бэлэхтээн бардылар
17:18
Судургу салааттар, бурдук астар
16:45
«Олоҥхо үйэлээх аартыга» болҕомтону тардар быыстапка
16:00
Николай Нутчин-Дьуур ийэҕэ аналлаах хоһоонноро
15:25
«Олохтоох каадырдары – бырамыысыланнаска»: АЛРОСА уопута
15:08
Красноярскайга «Дорҕоон эйгэтэ» бэстибээл уйулҕаны уһугуннарда
14:45
Дэбиэринэһинэн биисинэһин салайтарыан сөп дуо?
14:15
«Ньургун Боотур» дойду тэбэр сүрэҕэр айанныа
13:30
Быраастарбыт эргиллэн кэллилэр
13:10
Төһөнү аахсарый?
12:45
Тымныыттан харыстыыр аныгы таҥастар
12:30
Елена Лисовенко: «Уус Маайа олохтоохторо туох кыалларынан көмөнү оҥороллор»
12:10
Ытык киһи Егор Феофанов хоһоонун өйтөн ааҕарын сэргиэҕиҥ (видео)
11:40
Ой оскуолатын 100 сыллаах үбүлүөйүн бэлиэтээтилэр
Орто анал үөрэх тэрилтэлэрин учууталлара сахалыы эйгэни тэрийиигэ үөрүйэхтэрин үллэһиннилэр
Үөрэх
Орто анал үөрэх тэрилтэлэрин учууталлара сахалыы эйгэни тэрийиигэ үөрүйэхтэрин үллэһиннилэр
Ааптар: Людмила Попова
24.11.2022, 09:26
Бөлөххө киир:
Telegram
WhatsApp
Саха тылын, литэрэтиирэтин, култууратын учууталларын өрөспүүбүлүкэтээҕи II сийиэһин иитинэн араас тэрээһиннэр ыытылла тураллар. Олортон биирдэстэринэн “Орто анал уонна үрдүк үөрэх кыһатыгар саха тылын, литэрэтиирэтин уонна култууратын үөрэтии” түһүлгэ буолар.
Алданнааҕы политиэхиньиичэскэй тиэхиньикум үөрэх чааһыгар сэбиэдиссэйэ, преподаватель Валентина Сорокина нууччалыы тыллаах оҕолорго саха тылын уонна литэрэтиирэтин үөрэтии туһунан кэпсээтэ. Дьарыктыыр бөлөҕөр 26 нуучча оҕото баар эбит. Тустаах тиэхиньикумҥа бырамыысыланнай идэлэргэ бэлэмнииллэр, араас омук оҕолоро үөрэнэллэр. Устудьуоннарбыт үгүстэрэ Саха сириттэн, сорохторо Амур, Чита, Иркутскай уобаластартан кэлэн үөрэнэллэр, ону таһынан, Таджикистантан, Узбекистантан кэлбит оҕолор үөрэнэллэр диэн этэр. Саха сирин 25 улууһуттан кэлэн үөрэнэллэрин, аҥаардара сахалыы саҥарбаттарын ыйар. Ол да буоллар илиилэрин ыһыктынан кэбиспэккэ бэркэ үлэлииллэр: “Биһиги тиэхиньикуммутугар былаан быһыытынан “тимири иһэрдээччи» («сыбаарсык”), “сиртэн хостонор туһалаах баайдар” бөлөхтөргө эрэ саха тылын үөрэтэбит, уопсайа 32 чаас (96 дьарык буолар). Онтон бастакы куурустарга 32 чаас төрөөбүт уонна саха литэрэтиирэлэрин үөрэтэбит.
Саха тылыгар тугу үөрэтэбит? Маҥнай дорҕооннортон саҕалыыбыт. Сахалыы сэттэ дорҕоону үчүгэйдик билиэхтээхтэр диэн ирдэбил туруорабын. Холобур, “Көмө” диэн остолобуойдаахпыт, ону атын омук устудьуоннара “Кёмё” диэн ааттыыллар. Онон дорҕоону үөрэтэр булгуччулаах. Алдан улууһугар сахалыы тыллаах аат син балачча элбэх, холобур, “Тукаам” чөлүгэр түһэрэр киин, “Алмаас эргиэн баан”, Томмот, Кураанах бөһүөлэктэр, о.д.а. тыллар бааллар. Ол иһин ити курдук күннээҕи олоххо туттуллар, харахтарын далыгар сылдьар тыллары үөрэтэбит, өйдөтөбүт”, — диэн быһаарар.
Ону таһынан, Алдан тиэхиньикумугар араас омук устудьуоннара үөрэнэллэрин быһыытынан, “Семье единой” диэн куруһуок тэрийэн, эдэр дьон ырыаттан-үҥкүүттэн саҕалаан, түмэл-уруоктарга, кылаас чаастарыгар, кэнсиэрдэргэ, научнай-практическай кэмпириэнсийэлэргэ, оннооҕор Олоҥхо күннэригэр тиийэ кытталлар эбит.
Онтон Дьокуускайдааҕы мэдиссиинэ кэллиэһэ саха тылын мэдиссиинэҕэ, эмкэ-томҥо сыһыаннаан ыытар. Саха тылын саҥа үөрэтээччилэр уонна дириҥэтэн үөрэтээччилэр бөлөххө 30 устудьуон үөрэнэр. Туспа чаас көрүллүбэтин, бары бииргэ үөрэнэллэрин быһыытынан, дьарыгы ыытар уустук диэн преподаватель бэлиэтиир. Саха тылын саҥа саҕалааччыларга күннэтэ туттуллар тыллары истэ, саҥара, тутта үөрэтэллэрин ыйар. “Үөрэх былаанынан 54 чаас көрүллэр. Манна лиэксийэтэ, практическай чааһа, бэйэ үлэтэ киирэр. Саха тылын бастакы кууруска эрэ үөрэтэбит. Болҕомтону тылы сайыннарыыга уурабыт. Устудьуон санаатын сахалыы толлубакка этиэхтээх, төрөөбүт тылынан ситимнээхтик саҥарыахтаах, суруйуохтаах”, — диэн Алена Александрова кэпсиир.
“Сиэстэрэ дьыалата”, “биэлсэр” идэтигэр устудьуоннарга ыарыылар сахалыы ааттарын, бу ыарыы хаһан, хайдах үөскээбитин, туох ыарыы буоларын, Кэт Марсдены, Николай Якутскай “Араҥ уонна таптал” айымньытын кытта сибээстээн үөрэтэллэрин кэпсиир. Итиэннэ аныгы устудьуон аахпатын учуоттаан, муҥ саатар, киинэтин көрүҥ диэн Алексей Баланов “Река” киинэтин сүбэлиирин этэр.
Ону таһынан, “Дьиэтээҕи эмчит” рубрика иитинэн устудьуоннар суругунан үлэлэри толороллор. “Өскөтүн тымныйдахха”, “Сөтөлү аһарыы”, “Холкутук утуйуу” тиэмэлэргэ эмэ суох араас ньымалары туһаныы холобурдарын суруйалларын этэр. “Хоту улуустан сылдьар устудьуоннар ордук элбэх ньымалары билэллэр. Ол аата, кинилэр өбүгэлэрин кытта сибээстээхтэрин көрдөрөллөр. Холобур, балык тоноҕоһун хаанын бааска тутталлар эбит”, — диэн бэлиэтээн этэр. Кэлин устудьуоннар үлэлэрин түмэн, хомуурунньук оҥорторуон баҕарар.
Номнуо бэлэмнээх устудьуоннар Ефремова Н.А. ааптардаах “Саха тыла” учуобунньугунан үөрэнэллэр, онно баар эрчиллиилэри толороллор эбит.
Итини таһынан, “акушер дьыалата” бөлөххө “Дьахтар анала – ийэ буолуу” диэн өйдөтөр үлэни ыыталларын, манна төрүт аһылык туһатын, иҥэмтэтин быһаарар, саҥа төрөөбүт оҕоҕо ийэ уоһаҕа улахан оруоллааҕын кэпсииллэр, баттахха сыһыаннаах сахалыы үгэстэри кытта билсэллэр эбит.
“Фармацевтары” эмтээх үүнээйилэри мэдиссиинэҕэ уонна аска хайдах туһаналларын үөрэтэллэр, ырыталларын этэр, холобур, унньуулла. Күн бүгүн мэдиссиинэҕэ аналлаах тылдьыт суоҕун, устудьуоннарга үөрэтэргэ тылдьыт ирдэнэрин этэр.
ХИФУ Арассыыйа хотугулуу-илиҥҥи норуоттарын тылларын уонна култуураларын институтун бэрэпиэссэрэ Галина Попова-Санаайа: “Эркээйи эргиирэ” оҕо бэйэтэ сайдар эйгэтин тэрийэри көҕүлүүр, көмө-ньыма буолуохтаах. Орто анал уонна үрдүк үөрэххэ үөрэнэ сылдьар устудьуоннар аналларын көрсөн ыал буолаллар, оҕолоноллор. Ити кылгас 4-5 сыл устатыгар бу оҕолор олохторугар улахан уларыйыы киирэр, инники олохторун олугун уурар. Онно көмө буолларбыт диэн биһиги итиннэ “Ыал буоларга бэлэмнэнии” диэн талан үөрэтии бырагырааматын оҥорбуппут. Бырагыраамата “Эркээйигэ” киирэ сылдьар. Итини орто анал үөрэхтэргэ ыытаргыт буоллар. Ким баҕарар ыытыан сөп, оннооҕор физкультура учууталлара дьарыктаналлар. Холобур, омук, нуучча тылын учууталлара саха тылын учууталларынааҕар ордук умсугуйан туран саха тылын көмүскээн эрэллэрин көрөбүт. Тус бэйэм, бастакы идэбинэн физика учууталабын, уһуннук математиканы үөрэппитим, онтон национальнай оскуола кэнсиэпсийэтэ кэлбитигэр Кыыс Куо уруогунан, этнопедагогиканан дьарыктанан барбытым, саамай умсугуйар дьарыгым – олоҥхо, уус-уран ааҕыы, балары учуоттуохха дии саныыбын. Алдан, Өлүөхүмэ нууччалара бэйэбитинээҕэр ордук илбиһирэн туран ыллыылларын, сахалыыны таптыылларын көрөбүт, истэбит. Бу маннык биирдии холобурдарынан оҕолору умсугутуохха сөп” — диэн санаатын үллэстэр.
Бу түһүлгэҕэ мустубут преподавателлэр бэйэлэрин уопуттарын үллэһиннилэр, санааларын эттилэр. Өскөтүн оскуолаҕа уруок булгуччу бырагырааманан ыытыллыахтаах эбит буоллаҕына, орто анал үөрэх тэрилтэлэригэр преподаватель бэйэтин кыаҕынан, устудьуоннар баһылыахтаах идэлэригэр сыһыаран тугу баҕарар, хайдах баҕарар тэрийиэхтэрин, ыытыахтарын сөп диэн көрдүм.
СӨ идэҕэ бэлэмниир орто үөрэхтээһин сайдыытын институтун мэтэдииһэ Наталья Ефимова: “Орто анал үөрэх тэрилтэлэрин преподавателлэрэ Намнааҕы педагогическай кэллиэскэ миэстэтигэр тиийэн, сахалыы эйгэни тэрийии холобурун көрдүлэр. Бүгүн сүрүн мунньахха сырыттыбыт уонна бу санаа атастаһар түһүлгэҕэ кытта сылдьабыт. Уһуннук үлэлээбит саха тылын преподавателлэрэ кэлэн дакылаат аахтылар, маастар-кылаас көрдөрдүлэр, эйгэни тэрийиигэ, сахалыы үөрэтиигэ бэйэлэрин уоппуттарын үллэһиннилэр. Салгыы бары түмсэн, кэнсиэпсийэбитин ырытыахтаахпыт, билиҥҥи кэмҥэ саамай сүрүн докумуоммут. Билиҥҥи балаһыанньаны анаалыстаан, баар кыһалҕалары учуоттаан Ил Түмэн сис кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Ф.В.Габышева салалтатынан ый кэриэтэ таһымнарынан арахсан оҥордубут. Күн бүгүн өрөспүүбүлүкэҕэ идэҕэ үөрэтэр 46 үөрэх кыһата баар. Итинтэн 39 тэрилтэ саха тылын, литэрэтиирэтин, култууратын үөрэтэр. Нэдиэлэҕэ икки чаас эрэ көрүллэр. Үгүстэрэ эбии үөрэхтээһин быһыытынан ыыталлар.
Кэнсиэпсийэ силигэ ситтэҕинэ бырагыраама саҥардыллыахтаах, идэҕэ сыһыаран үөрэтиллиэхтээх, хайысхаларынан тылдьыттары, электроннай үөрэх кинигэлэрин, босуобуйалары таһаарыахтаахпыт”, — диэн тэрийээччи кэпсиир.
Чурапчытааҕы аграрнай-тиэхиньиичэскэй кэллиэс преподавателэ Евдокия Ван-Чу-Линтан аҕыйах ыйытыыга хоруйдууругар көрдөспүппэр: “Орто анал үөрэх тэрилтэлэригэр чаас аҕыйаҕар уонна орто анал үөрэхтээһин учууталларыгар чэпчэтиилээх буоларын курдук холобур бырагыраамалар оҥоһуллубуттарыгар сүрүн болҕотону уурабыт. Уонна “Эркээйи эргиирэ” бырагыраама тула кэпсэтии буола турар.
Тус бэйэм, сийиэһи саха тылыгар сытыы кыһалҕалар тула анаммыт тэрээһин курдук сыаналыыбын. Уһуйааннар, оскуолалар саха тылын сайдыытыгар, кыһалҕаларыгар эрдэттэн үлэлии олороллор. Оттон орто анал үөрэхтээһин сүрүн да дакылаакка, тыл этиитигэр даҕаны соччо-бачча ахтыллыбата, сырдатыллыбата дуу диэн көрдүм. Ол иһин орто анал үөрэххэ турар кыһалҕалары этиниэхтээхпит, бэйэбит түмсүү тэрийиэхтээхпит дуу диэн санааҕа кэллим.
Аны бэлэмҥэ үөрэммит көлүөнэ тахсан эрэр. Онон аныгы оҕону үлэҕэ сыһыарарга “Эркээйи эргиирэ” бырагыраама тоҕоостоох, сөп түбэһэр эбит диэн көрдүм”, — диэн санаатын этэр.
Ити курдук орто анал үөрэх тэрилтэлигэр саха тылын, литэрэтиирэтин, култууратын үөрэтэр преподавателлэр түмсэн санаа атастастылар, уопуттарын үллэһиннилэр.
Маны ааҕыҥ
Дьоҕус тылдьыт болҕомтону тарта (ВИДЕО)
Нам кырдьаҕастарыгар устудьуоннар үөрүүнү бэлэхтээн бардылар
Судургу салааттар, бурдук астар
«Олоҥхо үйэлээх аартыга» болҕомтону тардар быыстапка
Николай Нутчин-Дьуур ийэҕэ аналлаах хоһоонноро
«Олохтоох каадырдары – бырамыысыланнаска»: АЛРОСА уопута
Лента
18:30
Дьоҕус тылдьыт болҕомтону тарта (ВИДЕО)
17:47
Нам кырдьаҕастарыгар устудьуоннар үөрүүнү бэлэхтээн бардылар
17:18
Судургу салааттар, бурдук астар
16:45
«Олоҥхо үйэлээх аартыга» болҕомтону тардар быыстапка
16:00
Николай Нутчин-Дьуур ийэҕэ аналлаах хоһоонноро
15:25
«Олохтоох каадырдары – бырамыысыланнаска»: АЛРОСА уопута
15:08
Красноярскайга «Дорҕоон эйгэтэ» бэстибээл уйулҕаны уһугуннарда
14:45
Дэбиэринэһинэн биисинэһин салайтарыан сөп дуо?
14:15
«Ньургун Боотур» дойду тэбэр сүрэҕэр айанныа
13:30
Быраастарбыт эргиллэн кэллилэр
13:10
Төһөнү аахсарый?
12:45
Тымныыттан харыстыыр аныгы таҥастар
12:30
Елена Лисовенко: «Уус Маайа олохтоохторо туох кыалларынан көмөнү оҥороллор»
12:10
Ытык киһи Егор Феофанов хоһоонун өйтөн ааҕарын сэргиэҕиҥ (видео)
11:40
Ой оскуолатын 100 сыллаах үбүлүөйүн бэлиэтээтилэр
11:00
Быстах хомуур тула
10:30
Ыччаты иитии бастыҥ холобура
10:00
Саха литературатыгар Ийэ уобараһа
09:30
“Тылы сайыннарыыга ис кыахпыт бэйэбититтэн эрэ тутулуктаах”
09:00
Ил Дархан Россияҕа Ийэ күнүнэн эҕэрдэтэ
Салгыы
РЕДАКЦИЯ ААДЫРЫҺА 677000, Дьокуускай куорат,
Орджоникидзе уул., 31 Төлөпүөн: (4112) 42-06-90
E-mail: [email protected], [email protected]
«Саха сирэ» хаһыат уонна Edersaas.ru саайт сүрүн эрэдээктэрэ Ч. Н. Гаврильев.
Тэрийэн таһаарааччы: «Сахамедиа РИИХ АО».
«Саха сирэ» саайт матырыйаалларын толору эбэтэр быһа тардан туһанар түгэҥҥэ булгуччу гиперсыылка ирдэнэр. Хаартыскалары, видео-устуулары, онтон да атын мультимедийнэй матырыйааллары эрэдээксийэттэн суругунан көҥүлэ суох туһанаргыт бобуллар.
|
oscar
|
Бу Мэҥэ-Хаҥалас улууһун географиятыгар сыһыаннаах сиппэтэх ыстатыйа. Көннөрөн уонна эбэн көмөлөһүөххүн сөп.
|
oscar
|
Тэрийэн таһаарааччы: “Саха өйүн-санаатын баайын уонна култууратын сырдатар-чинчийэр киин” кэмиэрчэскэйэ суох автономнай тэрилтэ.
Сибээһи, информационнай технологияны уонна маассабай коммуникацияны кэтиир федеральнай сулууспаҕа киирбит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС77-79595 (07.12.2020)
Сүрүн эрэдээктэр - тыл билимин хандьыдаата Ангелина Афанасьевна Кузьмина
Аадырыспыт:
Дьокуускай куорат, ул. Подгорная 17Б
элэктириэн буоста: [email protected]. төлөпүөн нүөмэрэ: 89142681196
6+
sakhaetigentyla.ru саайт матырыйаалын толору эбэтэр кылгатан туһанар түгэҥҥэ булгуччу гиперссылка ирдэнэр.
|
oscar
|
Айаҕыҥ иһэ сыттанар эбэтэр бааһырар буоллаҕына, күҥҥэ хаста да лавровай сэбирдэҕи ыстаа. Ол кэнниттэн биир чаас кэриҥэ аһыыртан, ууну иһэртэн туттун.
Оҕоҥ кыраттан өрүкүнүйэр итиэннэ кыайан утуйбат буоллаҕына, сыттыгар лавровай сэбирдэҕи тигэн кэбис. Бу үүнээйи сыта валериана силиһинээҕэр ордук уоскутар.
Дьаҥ-дьаһах турбут кэмигэр лавровай сэбирдэҕи ылан оргуйа турар ууга уган, 15 мүнүүтэ оргут. Нэлэгэр тэлиэркэҕэ кутан остуолга уур. Өр-өтөр буолуо суоҕа, дьиэҥ иһэ лавровай сытынан дыргыйыа, ону кытары салгыҥҥа тарҕаммыт ыарыы бактыарыйата өлбүтүнэн барыа.
Атаҕыҥ сыттанар буоллаҕына, 30 устуука сэбирдэҕи биир ыстакаан оргуйбут ууга уган, 3 чаас устата туруор. Онтон таастаах ууга кут уонна атаххын 10 мүнүүтэ устата тутан олор. Атаҕыҥ ууланара, сыттанара аматыйыа.
Биэс сэбирдэҕи үлтүрүтэн, 200 мл 40% этиловай испииргэ хас да күн көйүөр. Маны сиидэлээн, сирэйи сотто сырыттахха, хатаал сыыйа сүтэр.
Харахха кэлтэһэ таҕыстаҕына үс сэбирдэҕи 200 мл оргуйбут ууга 20 мүнүүнэ көөнньөрөн, күҥҥэ алтата кыра-кыратык иһиллэр. Сарсыныгар кэлтэһэ суох буолуо.
Дьиэҕэ-уокка, сүөһүгэ-сылгыга сыһыаннаах сүбэлэртэн
Кыа отун уматан, ол буруотунан тэллэйдэнэр дьиэлэри, умуһаҕы ыһаарыҥ. Күлүн муоста анныгар сииктээх сиргэ кутуҥ. Уута, сиигэ тардыа.
Туос иһиттэри эмиэ кыа от буруотунан ыыһааҥ, оччотугар кутуллубут үүт аһыйбат.
Тэтиҥ хатырыгын оргутан, ынах, сылгы, дьиэ кыылларын тириилэрин сууйан, иһэрдэн үөннэрин өлөрүҥ.
Сүөһү модьууна собо балык өлүн сиикэйдии, тэҥ-тэҥэ тууска булкуйан маас оҥорон, сотон-сыбаан эмтэнэр.
Кутуйах сылдьар сиригэр сугун абаҕатын уматан, буруолатан уураллар. Кутуйах мэлийэр, суох буолар, сытын абааһы көрөн чугаһаабат.
«Отунан-маһынан эмтэнии” бөлөхтөн
Сонуннар
01.12.2022 | 12:00
Кииннэммит библиотека ситимэ анал бырагырааманы оҥордо
01.12.2022 | 11:00
Ыччаппыт талаанынан сөхтөрдө
01.12.2022 | 10:00
Сэргэх көрсүһүү
01.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 1 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
01.12.2022 | 09:30
Дьокуускайга — бастакы харыйа уота
01.12.2022 | 09:00
Владимир Трегубов: «Дьокуускайга дьиэ тутуута биир кэлимник барыа»
30.11.2022 | 22:38
Сүдү үлэтэ — духуобунай нэһилиэстибэбит
30.11.2022 | 18:30
Босхо юридическай көмө
30.11.2022 | 18:00
Дьонноох киһи тутайбат
30.11.2022 | 17:30
Үлэбит дьоһун сыанабыла
30.11.2022 | 16:58
5555 киһи дьыктаан суруйда
28.11.2022 | 17:26
Сунтаардар хотугу дьүкээбил "анныгар"
27.11.2022 | 10:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 28 - ахсынньы 4 күннэригэр
24.11.2022 | 11:00
Саха сирин бастыҥ IT-бырайыактара
23.11.2022 | 17:30
Олоҕун науканы кытта ситимнээн
23.11.2022 | 17:00
Үс игирэ төрөөтө
23.11.2022 | 16:30
Куорат учууталларыгар — саҥа бириэмийэ
23.11.2022 | 16:00
Саамай кэрэ сүөһүнү таллылар
23.11.2022 | 15:56
«Үтүө санаа харыйата» оҕолор баҕа санааларын толорор
23.11.2022 | 15:00
Дьикти быыстапканы көтүтүмэҥ
Ордук ааҕаллар
Дьон | 19.11.2022 | 18:00
Николай Винокуров: «Дойдубар этэҥҥэ эргиллэн кэллим...»
«Боотур» этэрээт байыастарын ортотугар биһиги биир дойдулаахпыт Алаһыай нэһилиэгиттэн төрүттээх Николай Винокуров баарын истэн, кэпсэтиэхпин баҕардым. Ол эрэн сэһэргэһиибин хайдах-туох саҕалыахпын тобуларбар олус ыарахан этэ. Бу үлэ, үөрэх, сайдыы, тэрээһин туһунан суруйуу, кэпсэтии буолбатах... Бу — олох, дьылҕа, тыын былдьаһыы, өлүү-сүтүү, инники олох иһин охсуһуу туһунан сэһэргэһии. Николай тута хоруйдаабытыгар...
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 20.11.2022 | 11:00
Элэгэнтэй Адамов: «Сиэрдээх өй-санаа төрүт дьарыкка эрэ баар»
Бүгүҥҥү нүөмэргэ Чурапчы улууһун Чакыр нэһилиэгин олохтооҕо Элэгэнтэй Адамовы кытта тыа сирин олоҕун, итэҕэл, уус идэтин, сайдыы, норуот дьылҕатын, кэскилин туһунан сэһэргэстибит. Дьоҕурдаах киһи анаарыыта киэҥэ, этэр тыла оруннааҕа сөхтөрдө.
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Дмитрий Хоютанов: “Оҕонньоттору оонньуурум тоҕо эрэ табыллар” — Официальный сайт АУ РС(Я) "Театр Олонхо"
Перейти к содержимому
О театре
Борисов Андрей Саввич
Руководители
Артисты
Танцевальная труппа «Эрэл»
История
Документы
Противодействие коррупции
Проекты
Ысыах Олонхо
Декада Олонхо
Фестивали и конкурсы
Премия Алампа
Онлайн-спектакли
Либретто спектаклей
Афиша
Menu
О театре
Борисов Андрей Саввич
Руководители
Артисты
Танцевальная труппа «Эрэл»
История
Документы
Противодействие коррупции
Проекты
Ысыах Олонхо
Декада Олонхо
Фестивали и конкурсы
Премия Алампа
Онлайн-спектакли
Либретто спектаклей
Афиша
Олонхосуты
Контакты
Медиа
Фотогалерея
Новости
Голос Олонхо
Театр Олонхо в СМИ
Menu
Олонхосуты
Контакты
Медиа
Фотогалерея
Новости
Голос Олонхо
Театр Олонхо в СМИ
О театре
Борисов Андрей Саввич
Руководители
Артисты
Танцевальная труппа «Эрэл»
История
Документы
Противодействие коррупции
Проекты
Ысыах Олонхо
Декада Олонхо
Фестивали и конкурсы
Премия Алампа
Онлайн-спектакли
Либретто спектаклей
Афиша
Контакты
Медиа
Фотогалерея
Новости
Голос Олонхо
Театр Олонхо в СМИ
Menu
О театре
Борисов Андрей Саввич
Руководители
Артисты
Танцевальная труппа «Эрэл»
История
Документы
Противодействие коррупции
Проекты
Ысыах Олонхо
Декада Олонхо
Фестивали и конкурсы
Премия Алампа
Онлайн-спектакли
Либретто спектаклей
Афиша
Контакты
Медиа
Фотогалерея
Новости
Голос Олонхо
Театр Олонхо в СМИ
Дмитрий Хоютанов: “Оҕонньоттору оонньуурум тоҕо эрэ табыллар”
Дмитрий Хоютанов – эдэр, кэскиллээх артыыстартан биирдэстэрэ. Кини сыанаҕа да, киинэҕэ да оонньообут оруолларын көрбүт киһи умнубат, оннук курдук киһини тардар ис күүстээх. Дьиҥ сахалыы дүһүннүүн, быһыылыын-таһаалыын Айыы бухатыырдарын оонньуурга анаммыкка дылы…
Чурапчы Одьулуунуттан төрүттээх. Оҕо сааһа Одьулуунтан чугас Үрэх Күөрэ сайылыкка ааспыта. Бу учаастакка 4 кылаастаах оскуола баар. Онон орто оскуоланы Төлөйгө эдьиийигэр олорон бүтэрбитэ. Ийэтэ сааһын тухары атыыһыт, аҕата хачыгаар, билигин биэнсийэҕэ тахсан, сүөһү-сылгы ииттэн, сайылыктарыгар олороллор. Хоютановтар үс оҕолоохтор, Дмитрий – кыралара.
Оскуоланы бүтэрэн баран, дьэ, “ханнык идэни талабын?” диэн боппуруос турбута. Оҕо эрдэҕиттэн култуура эйгэтигэр тардыһара да, булгуччу артыыс буолабын диэн билбэт этэ. Онуоха сыанаҕа хоһоон аахтарар, кэмпириэнсийэлэргэ кытыннарар учууталларыгар махтана саныыр. Оскуолаҕа И.Н. Макаров салайааччылаах театральнай куруһуок үлэлиирэ, онно кыра испэктээктэргэ, сыаҥкаларга оонньуура. Ол олук уурбут буолуон сөп.
Докумуоннарын Арктикатааҕы култуура, ускуустуба институтугар туттаран, киирэн хаалбыта. Көрдөөх-нардаах доҕоттор, уопсай бэһиэлэй олоҕо, устудьуон дьоллоох сыллара элэҥнээн ааспыттара…
“Оруол сэттээх дииллэрин итэҕэйбэппин”
– Дэриэбинэттэн кэлбит оҕолор тыйаатырга сылдьарбыт, испэктээктэри көрөрбүт ураты турукка киллэрэрэ. Учууталларбыт, холобур оҥостор дьоммут Ефим Степанов, Петр Баснаев киэһэтин сыанаҕа оонньуу сылдьалларын көрөр олус долгутуулааҕа. 4-с куурустан төрдүө буолан, Олоҥхо тыйаатырыгар киирбиппит, испэктээктэргэ оонньоон барбыппыт.
Режиссер Матрена Корнилова “Дьырыбына Дьырылыатта” испэктээккэ абааһы уолун – Хахсаат Буурай оруолун биэрбитигэр, олус долгуйбутум, “кыайыам дуо, табыллыа дуо” диэн саарбахтаабытым. Кини олоҥхо эйгэтигэр умсугуппутугар, итэҕэйэн-эрэнэн бастакы улахан оруолбун биэрбитигэр, үөрэппитигэр-такайбытыгар махталым муҥура суох.
– Олоҥхо драмаҕа оонньуурдааҕар туох уратылааҕый?
– Атын тыйаатырга үлэлээбэтэх буоламмын, тэҥнээн көрөр кыаҕым суох. Миэхэ тус бэйэбэр драманы оонньуур быдан ыарахан. Олоҥхо – эпическэй, улахан айымньы буолан, хамсаныы-имсэнии омуннаах, күүстээх. Драмаҕа итинник туттан-хаптан оонньуур табыллыбат, хайдах эрэ күлүүлээх баҕайы курдук буолуо.
– Эн Улуу Кудаҥса, Улуу Даарын курдук улахан уустук оруоллары оонньуугун…
– “Кутталлаах оруолларга көҥүл ылбатахха, сэттээх” диэн эҥин этиилэргэ итэҕэйбэппин. Артыыс идэтэ – атын дьону үтүктэн көрдөрүү буоллаҕа. Оруол ананна да, оонньуубун, толлон турбаппын. Улуу Кудаҥсаны – эдэр, орто саастаах уонна кырдьаҕас эрдэҕинээҕитин үс киһи оонньуур. Миэхэ кырдьаҕас оруола түбэспитэ. Баҕар, соҕотоҕун оонньуурум ыарахан буолуо этэ. Бары көмөлөсүһэн, сүбэлэһэн оонньообуппут, ол иһин табыллыбыта.
“Улуу Даарыны” Өлүөхүмэҕэ Олоҥхо ыһыаҕар стадиоҥҥа аан бастаан көрдөрбүппүт. Сэтинньи 25 күнүгэр тыйаатыр сыанатыгар сөп түбэһэр курдук бэлэмнээн, Дьокуускайга көрдөрөөрү сылдьабыт.
Олоҥхо диэн судургу буолбатах
– Оттон эн, эдэр киһи, кырдьаҕас киһи оруолун хайдах оонньуугун?
– Ханнык баҕарар артыыска амплуа диэн баар. Бу артыыс оҕону, кырдьаҕаһы дуу, абааһыны дуу ордук табыллан оонньуура эрдэттэн биллэр. Миэхэ эдэр эрдэхпиттэн оҕонньор оруолун оонньотоллоро табыллар этэ. Өй-санаа өттүнэн режиссердар күүскэ үлэлииллэр. Улуу Кудаҥсаны Саха тыйаатырыгар учууталым Ефим Степанов оонньообута. Ону көрөн-истэн, үтүктэн үөрэннэҕим дии. Эдэр буоламмын, кырдьаҕас оруолун үтүктэр эрэ буоллаҕым. Онон бэйэм айбатах оруолум, баҕар, тугу эбит эппитим буолуо…
– Саамай уустук оруолуҥ ханныгый?
– Режиссер Андрей Борисов: “Эн абааһыгын, эйиэхэ туох барыта көҥүллэнэр” диэччи. Онон сыанаҕа хайдах туттарым-хаптарым, төкүнүйэрим, кулахачыйарым – көҥүлүм. Биһиги режиссердарбыт импровизацияны сүрдээҕин көҥүллүүллэр, мэниктиирбитин да боппоттор, онон бэйэҕин көрдөрүөххэ, арыйыахха сөп. Оттон Айыы бухатыырын оонньуурга оннук гынар көҥүллэммэт. Хааччахтардаах буолан, Улуу Даарыны оонньуурбар ыарахан этэ.
– Оруолгар хайдах, төһө өр киирэҕин?
– Аан бастаан остуол тула төгүрүччү олорон, оруолларбытын ааҕабыт, матыыптарын толкуйдуубут, ырытыһабыт. Ол онно оруол хайдах буолуохтааҕа ырылыччы көстөн кэлэр. Сыанаҕа элбэхтик хамсанан, хааман көрдөхпүнэ, түргэнник киирэбин. Бастаан оруол дьардьамата баар, элбэхтик хатылаатаххына, эттэнэн-сииннэнэн тахсан иһэр. Сорохтор бастаан тылларын, матыыптарын үөрэтэллэр, оттон мин хамсаннахпына сатанар. Бу саҥаран баран, маннык туттуохтаах, манан хаамыахтаах диэн. Саҥа испэктээккэ күүстээх бэлэмнэнии 3-4 ый устата барар.
Уопсайынан, олоҥхону туруорар ыарахан. Сюжета, дьиҥэ, биир курдук – Кэрэ Куону абааһы уола уоран барар, ону Айыы бухатыыра быыһыыр. Ис-иһигэр киирдэххэ, тылыгар-өһүгэр, ымпыгар-чымпыгар болҕомто уурдахха, олоҥхолор бэйэ-бэйэлэригэр майгыннаспаттар, туох эрэ ураты көстүүнү, кыһалҕаны таарыйаллар.
Ол курдук, дириҥник ылан көрдөххө, олоҥхоҕо орто, үөһээ дойдулар олохтоохторо бары үчүгэйдэр, аллараа дойду абааһылара бары куһаҕаттар диэн буолбатах эбит. Мин урут итинник татым өйдөбүллээх этим, “Дьырыбына Дьырылыаттаҕа” оонньоон баран, санаам тосту уларыйбыта. Айыы дьонугар да куһаҕан санаалаахтар, абааһыларга да үчүгэйгэ тардыһыылаахтар бааллар. Абааһы тоҕо кыыһы уорар? Кини да кэрэни кэрэхсиир, аны туран, үйэ тухары сир анныгар хаайтаран олорон, хаан тупсарыыта эмиэ наада. Оттон Үрүҥ Уолантаайы (Үрүҥ Аар Тойон уола) хайдах курдук бардамый, Дьырыбынаны сиэрэ суох хам баттыан баҕарар. Бу оруолу Саарын бэркэ толорбута. Онон олоҥхо олох көстүүлэрин кытары хоһулаһар.
“Дьырыбына Дьырылыаттаны” Индияҕа баран тылбааһа суох көрдөрбүппүт. Тыыммакка да олорон көрбүттэрэ, ойон туран, 15 мүнүүтэ ытыстарын таһыммыттара, сыанаттан ыытыахтарын баҕарбатахтара. “Улуу Кудаҥсаны” Грецияҕа амфитеатрга көрдөрбүппүт. Эмиэ оннук хартыына. Олоҥхоҕо аан дойду дьонугар барыларыгар тылбааһа да суох өйдөнөр кыһалҕаларбыт, олох үтүө-мөкү өрүттэрэ ойууланан сылдьаллар.
– Оттон киинэҕэ хайдах уһуллубуккунуй?
– Константин Тимофеев киинэ эйгэтигэр сирдээн киллэрбитигэр олус махтанабын. “Бэйбэрикээн” остуоруйа буолан, олоҥхоҕо маарынныыр, онон табыллыбыта. Оттон “Холодное золото” киинэҕэ дьиҥ олохтон оонньуур ыарахан этэ. Онно Баанньа Боппуогу – сүрүн дьоруой уолун оонньообутум. Кыһын, бытарҕан тымныыга уһуллубуппут. Хамаанданан үлэҕэ, киинэ эйгэтигэр кыттыһыы интэриэһинэй этэ, бу үлэттэн астыммытым.
Инникитин да, ыҥырдахтарына, киинэҕэ оонньуом этэ. Кэмиэдьийэҕэ оонньууру сатаабаппын, ол быдан ыарахан да буоллар, син холонон көрүөххэ сөп.
“Мин дьоллоохпун!”
– Дьиэ кэргэниҥ туһунан кэпсии түс эрэ…
– Кэргэним Екатерина эмиэ артыыс, Үүнэр көлүөнэ тыйаатырыгар үлэлиир. Аман 6 саастаах. Уолбутун сахалыы иитэ сатыыбыт. Сороҕор уһуйаантан буккуллан кэлэр, нууччалыы саҥардаҕына, өйдөөбөтөҕө буолабын. Бобор, хааччахтыыр эмиэ сыыһа, кыаҕын сабан кэбиһэҕин. Онон төрөппүт сөпкө хайысхалаан биэриэхтээх.
Кэргэммин кытары дьиэбитигэр үлэ туһунан кэпсэтэ сатаабаппыт, оруолбутун хатылаабаппыт. Наар кэлии-барыы, саас ыйы ыйынан гостуруол буолар. Эрэпэтииссийэлэр, испэктээктэр киэһэ хойукка диэри буолаллар. Онон дьиэбитигэр өрүүр күммүтүгэр ас астанан баран, үчүгэй киинэ көрө-көрө кэпсэтэрбитин, сынньанарбытын сөбүлүүбүт.
– Үлэҥ таһынан туох дьарыктааххыный?
– 3D графиканан, видеомонтаһынан үлүһүйэн испитим. Социальнай ситимнэргэ “мааскалары”, кыра оонньуулары, мультиктары оҥорор этим. Кэнники тохтоон хааллым, дьиҥэ, сайыннарыахха баара… Куоракка кэлэн баран, булт-балык өттүгэр эмиэ мөлтөөтүм. Дьиҥэ, балыктыырбын сөбүлүүбүн. Куска уруккуттан да сылдьыбат киһибин.
– Үлэттэн дьоллонуу диэн тугун билэн эрдэҕиҥ…
– Киһи сөбүлүүр идэтин буллаҕына, үйэтин тухары биир да күн үлэлээбэт дииллэр дии. Мин үлэбин олус сөбүлүүбүн, күн аайы үөрэ-көтө барабын: туох эрэ саҥаны билиэм, саҥаны айыам-тутуом диэн. Өр үлэлээбэтэхпинэ, тыыным-быарым хаайтарбытынан барар. Артыыс иэйиитин таһаарыан, сыанаҕа тахсыан баҕарар. Саамай үчүгэй түгэннэр – испэктээк буолуон иннинээҕи долгуйуу уонна, бүппүтүн кэннэ, ытыс тыаһа… Эн иэйиигин бүтүннүү таһааран баран, дьон үөрүүтүн, эниэргийэтин төттөрү ылаҕын. Артыыска ол адреналин курдук, оннукка наадыйар буолан хаалаҕын. Таптыыр үлэлээхпинэн, иэйэр-айар кыахтаахпынан, аттыбар чугас дьонум баалларыттан дьоллоохпун дэнэбин…
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Янв 30, 2022 agriculture, butter, sakha, yakut, yakutia, yakutsk, арыы, масло, саха, сельское, сливочное, хозяйство, якут, якутия, якутск, サハ, バター, ヤクーツク, 農業
Бу күннэргэ олохтоох ынах арыытын сыаната куоракка уонна сорох сирдэргэ киилэтэ 800 солк. буолбут диэтилэр. Сорох улуустарга төрүт даҕаны атыыга мэлийбитэ ырааппыт үһү. Онтон ааспыт сайын, ол аата 5-6 ыйдааҕыта 570-600 солк этэ.
Ол аата, быһа холоон, аҕыйах кэм иһигэр киилэ арыы сыаната 30-ча(!) % ыараабыт. Ол түмүгэр үгүс дьон, ордук куораттар, үүт сыта да суох «рама» уонна пальмовай арыыга көһөллөрүгэр тиийдэхтэрэ. Ити өссө кырата. Бу үрдээбит сыана аны сайын даҕаны улаханнык түспэтэ буолуо.
Онон бу арыы сыанатын эмискэ үрдээһинэ тыа хаһаайыстыбатыгар, сүөһүгэ кыра да сыһыана суох өрөспүүбүлүкэбит дьонун хармааныгар охсоро мөккүөрэ суох. Ол төһө үчүгэйий? Төрүөтэ, биричиинэтэ туохханый? Арыы сыаната биллэрдик үрдээбэккэ туруон сөп этэ дуо?
Бу ыйытыктарга мин, сорохтор салгыаххытыгар диэри, элбэхтик суруйдум. Инникитин даҕаны суруйа, туруорса туруом. Тоҕо диэтэххэ кыһыйарым, өйдөөбөтүм бэрт.
Онно арыы сыаната үрдээбит төрүөтэ олус судургу. Ол – ырыынак сокуона. Киһиэхэ улахан туһалаах табаар, ас-үөл төһөнөн аҕыйыыр даҕаны күндүркэйэн, сыаната ыарыыра биллэр суол.
Онтон, бары билэргит курдук, тыа дьонун дохуотун үрдэтэбит диэн ааттаан, былырыын уопсай соҕотуопкаланар үүт аҥаарын (40 тыһ. т) туттарар кэтэх ыаллартан үүтү туппатахтара. Ол оннугар ынахтарын төбөтүгэр 35-тии тыһ. солк. босхо биэрэргэ диэн үүтү-аһы аччатарга, дьону бэлэмҥэ-босхоҕо үөрэтэр, сорох өттүнэн албынныырга ук биэрэр хайа эрэ «өйдөөх» дьон толкуйдаабыт саҥа механизмнара олоххо киирбитэ.
Ол түмүгэр былырыын иллэрээ сыллааҕар 22(!) тыһ. тоннанан аҕыйах үүт соҕотуопкаламмыта. Ити үүттэн 916(!) тонна арыы астаныа этэ. Бу төһө элбэх арыыный? Ити арыыны 10-нуу тонналаах 91(!) улахан КАМАЗ массыыналарга өрөһөлүү тиэйбитиҥ таһынан өссө 6 тонна ордуо этэ. Дьэ ол иһин бэйэбит күөх дуол алаастарбытыгар, үрэхтэрбитигэр мэччийэн, экология өттүнэн олус ыраас, иҥэмтэлээх ынахпыт арыыта лаппа аҕыйаата, сыаната быданынан үрдээтэ.
Онтон арыыны аҕыйаппат, сыанатын түһэрбэт хотон-хонуу үлэһиттэрин дохуоттарын дьиҥнээхтик үлэлээн үрдэтэр кыахтар бааллар этэ дуо? Мин саныахпар, баар бөҕө этилэр. Өссө көрүллүбүт үпкэ биир солкуобайы эбии көрбөккө эрэ. Ол былырыын үүт субсидиятыгар көрүллүбүт 2,8 млрд., ынах төбөтүгэр босхо бэриллибит 1,2 млрд. харчыга уопсай-кэтэх диэн араарбакка, үүттэрин барыларыттан 60 солк. туппут буоллар 80 тыһ. т үүт соҕотуопкаланан арыы дэписиит буолбатах, сыаната үрдээбэтэх буолуо этэ. Ол туох куһаҕаннаах буолуо этэй?
Аны маныаха эбэн ЛПХ-лар үүт туттарбат буолан күөх (обрат) үүт суоҕуттан сибиинньэ ахсаана 4 тыһ. төбөттөн тахсанан аҕыйаата диэн буолла. Ону 4200 төбөнөн ылыаҕыҥ. Биирдиилэрин орто ыйааһыннара 80 киилэ эт буоллун диэххэйиҥ. Ону 6 мөһөөххө атыылыыр буоллар 200(!) мөл. солк. дохуоттан, ол эбэтэр 350-ча тонна сибиинньэ этиттэн тыа дьоно эмиэ мэлийдэхтэрэ дииргэ тиийиллэр. Төһө үчүгэйий?
Ол эрээри олохтоох арыыбыт лаппа аҕыйаабытын, сыаната үрдээбитин, таарыччы сибиинньэбит этэ балачча кыччаабытын хайҕааччылар, онтон үөрээччилэр, махтанааччылар ил дархаммытыттан саҕалаан аҕыйаҕа суохтар.
Ол курдук Айсен Николаев «миэхэ үгүс дьон бу 35 тыһ. киирбитигэр үөрэн, махтанан эрийэллэр, этэллэр» диэн астынан туран эппитин иккитэ-хаста илэ истибитим. Кини баары этэр. Туох эрэ төрүөтүнэн үүт туттарбат ыалларга, куруук суруйарым курдук, түһээн да баттаппакка сырыттахтарына үөһэттэн буор-босхо кытарах ынахтарыгар кытта 35-тии тыһ. солк. түһэн кэлэрэ үчүгэй бөҕө буоллаҕа дии. Ол кэннэ хайгыахтара суоҕа дуо? Бу саҥа механизмы Бүлүү эҥэрдэр, ордук үөһээ бүлүүлэр хайгыыллара иһиллэр. Ордук кинилэртэн Балаҕаннаах нэһилиэгин баһылыга С.И.Дмитриев диэн киһи ил дарханы, бу үүтү чиэппэринэн аччатар саҥа механизмы хайҕаан бассаабы бараата. Адьас улуу дьыала курдук суруйар.
Онуоха эбэн соторутааҕыта бэйэбит миниистирбит А.Атласов «кэтэх ыаллара урут улахан аҥаардара син биир үүт туттарбат этилэр» диэн бу босхо бэриллэр харчы, үүт аҕыйыыра, арыы сыаната үрдүүрэ сөбүн курдук этэн таһаарбыта. Оччотугар кэтэх ыаллар чиэппэрдэрэ эрэ үүт соҕотуопкатын аҥаарын 40(!) тыһ. т үүтү туттарар этилэр дуо? Бу – соруйан дьону бутуйуу, эбэтэр дьыала ис хоһоонун төрүт билбэттэн маннык этиэххэ сөп. Дьэ, буолар да эбит!
Мин манна биири адьас өйдөөбөппүн. Бу үүппүт соҕотуопкатын оруобуна чиэппэринэн (25 %-нан), арыыбытын 916(!) тоннанан аҕыйаппыт, ол түмүгэр сыанатын (30-ча!) % үрдэппит, онон үгүстэри рама арыынан, маргаринынан аһыырга күһэйбит, таарыччы 200 мөл. суумалаах бэйэбит оҥоруохтаах сибиинньэ этиттэн матарбыт үчүгэйинээҕэр буортута, сыыһата быдан элбэх механизмы үрдүкү салалтабыт, ил түмэннэрбит, родной ТХМ-та хайгыылларын, өйүүллэрин төрүт өйдөөбөппүн. Оччотугар кинилэр, куруубайдык эттэххэ, арыы-үүт аҕыйыырын, сыаната үрдүүрүн туһугар кыһаллаллар дуо? Оннук буолбатах дуо?
Бу саҥа механизм туох үчүгэйдээҕин, барыстааҕын быһааран суруйуҥ эрэ. Дьоҥҥо өйдөнөр курдук.
Уйбаан ПОНОМАРЁВ. Чурапчы. “Туймаада” хаһыат, 27.01.2022 г.
Навигация по записям
Рассказ Ивана про Агростартап!
На Крестьянском рынке натуральное молоко продают за 50 рублей литр! 2.02.2022 г.
от adminNB
Похожая запись
Республика Саха (Якутия) Сахалыы
Саха сиригэр кыстык от толору кээмэйинэн баар
Дек 7, 2022 adminNB
Республика Саха (Якутия) Сахалыы
Тыа хаһаайыстыбата баарын тухары тыа сирэ сайдыа, саха саҥата сатарыа
Дек 4, 2022 adminNB
Мнение эксперта Республика Саха (Якутия) Семейная экономика Усадебное хозяйство
Михаил Николаев поблагодарил якутян за внимание
Дек 3, 2022 adminNB
Добавить комментарий Отменить ответ
Ваш адрес email не будет опубликован. Обязательные поля помечены *
Комментарий *
Имя *
Email *
Сайт
Δ
Поиск
Свежие записи
В Якутии подвели итоги сельскохозяйственной микропереписи
Хангаласские аграрии отчитались за полученные гранты
Саха сиригэр кыстык от толору кээмэйинэн баар
Зимние огородные хлопоты!
ШКОЛА НАЧИНАЮЩЕГО ФЕРМЕРА СОБРАЛА ПОРЯДКА 60 СЛУШАТЕЛЕЙ
Свежие комментарии
adminNB к записи В Якутии принят государственный бюджет республики на 2023 год
adminNB к записи Моменты ярмарки «Рыба Якутии — 2022»!
adminNB к записи В Якутии сбор картофеля, зерну и овощей составляет всего треть от плана – власти винят погоду
adminNB к записи Помощь фермерам на сенокосе и уборке урожая!
adminNB к записи Фермер Розалия Петрова: «Первый урожай молодого картофеля поступит в продажу уже в начале августа»
|
oscar
|
Сэтинньи ый — Баай Байанай ыйа. Сахалар биир саамай ытыктыыр, сүгүрүйэр ыйбыт. Бүгүн “Олоҥхо Дьиэтэ” этнокультурнай кииҥҥэ Байанай ыйыгар аналлаах алгыс түстэ. Кэлбит дьон алтан чуорааны лаҥкыначчы тыаһатан киирдилэр, арыылаах алаадьынан, минньигэс быырпаҕынан күндүлэннилэр. Айыы күүһэ арыаллаах арчы отунан арчыланныбыт, ыраастанныбыт. Аар Айыыларбытыгар, сирбит-дойдубут иччилэригэр сүгүрүйэн, Барылаах Баай Байанай Тойон эһэбититтэн баай барыыгыттан бэрис, Күөх Боллох Тойон оҕонньортон лоһуор көмүс собоҕун лоһугуратан кулу диэн көрдөстүбүт. Муҥха тэриллэрин төһө билэллэригэр тургутук аастылар уонна алгыстаах тэрээһиммит сомоҕолуур оһуохайынан түмүктэннэ. Тэрээһиҥҥэ улуустааҕы реабилитационнай киин үлэһиттэрэ оҕолордорунаан барыта 17 буолан сырыттылар. Сиэр-туом uusaldan.ru инстаграм уонна телеграм сыһыарыыларыгар онлайн холбонон быһа биэриинэн ыытылынна.
Поделиться
Печать
WhatsApp
Instagram
Facebook
Похожее
Версия для слабовидящих
Translate
Полезные ссылки
Время работы
Пн: 09:00-18:00
Вт: 09:00-18:00
Ср: 09:00-18:00
Чт: 09:00-18:00
Пт: 09:00-18:00
Обед: 13:00-14:00
Сб-вск: Закрыто
Политика конфиденциальности и использования файлов сookie: Этот сайт использует файлы cookie. Продолжая пользоваться этим сайтом, вы соглашаетесь с их использованием.
Дополнительную информацию, в том числе об управлении файлами cookie, можно найти здесь: Политика использования файлов cookie
|
oscar
|
Сервиһи аналитиканан сарбыйыы, геотаргетинг, линк- тркинг, API, маассабай төлөбүрдэр бырагыраамалар өттүлэриттэн түөкүннээһин уо.Д. А.
|
oscar
|
Анастасия Угарова — Дьокуускай куорат дьаһалтатын ыччаты кытта үлэҕэ салаатын тутаах исписэлииһэ, маны сэргэ М.К. Аммосов аатынан Хотугулуу-Илиҥҥи федеральнай университет Инженернэй-техническэй институтун «Сири уонна кадастры оҥоруу» идэтин магистрана.
Ааптар: Айталина Софронова
– Дьокуускай куорат сойбот сонуннардаах хаһыатын ааҕааччылара, дорооболоруҥ!
Мин устудьуон буолуохпуттан ХИФУ уопсастыбаннай олоҕор актыбыыс этим. Балтараа сыл кэриҥэ көннөрү актыбыыһынан үлэлээн, “Актыып оскуолата” диэни ааһан, салгыы тугу сайыннарыахха сөбүн быһаарынан баран, Инженернэй-техническэй институт устудьуоннарын иһинэн үлэлиир профсоюзка бэрэссэдээтэлинэн кандидатурабын туруоруммутум. Устудьуоннар куоластааннар, эрэнэннэр, 2019-2022 сс. бэрэссэдээтэл быһыытынан үлэлээбитим.
— Тыый! Бүтүн институт бэрэссэдээтэлэ буолар диэн улахан чиэс уонна эппиэтинэс буоллаҕа...
— Оннук. Биһиги устудьуоннар араас кыһалҕаларын быһаарар этибит, холобура, уопсайга киирии, үрдүк истипиэндьийэҕэ докумуоннары тутуу о.д.а. Ону таһынан үөрэҕим тутар хамыыһыйатыгар үлэлээбитим. Бу сылдьан элбэх саҥа доҕордонон, биир санаалаахтарбын көрсөн, хамаанда тэриммитим, дьону кытта үлэлиир уопуту ылбытым уонна лидер хаачыстыбатын сайыннарбытым.
— Анастасия, эн Дьокуускай куорат дьаһалтатыгар ыччат салаатыгар үлэлиигин, онно сүрүн хайысхаҥ ханныгый?
— Билигин мин Дьокуускай куорат уокуруктааҕы дьаһалтатын уопсастыбаннай сибээскэ уонна ыччат политикатыгар управлениетыгар волонтерскай үлэ-хамнас исписэлииһэбин. Сүрүннээн волонтердары кытта үлэлиибит, куоракка ыытыллар улахан тэрээһиннэргэ көмөлөһөбүт, нэһилиэнньэ көрдөһүүтүгэр тирэх буолабыт. Билигин саҥа арыллыбыт Анал байыаннай эпэрээссийэ кыттыылаахтарын дьиэ кэргэттэригэр көмөлөһөбүт.
Управление иһинэн үс сүрүн отделлаахпыт, ол онно ыччат политиката, уопсастыбыннай сибээс уонна социальнай политика салаалара киирэллэр.
— Сүрүн тэрээһиннэргитин ааттаталыаҥ дуо?
— Култуурунай, патриотическай, айар, интеллектуальнай тэрээhиннэри ыытабыт. Ол курдук, «МЭР» дьыалабыай оонньуу, «Мамалыш», «Молодая семья», «Молодежный connect», «Поколение лидеров» уо.д.а. тэрээһиннэр нэһилиэнньэ биһирэбилин ылан, сыл аайы ыытыллар буоллулар.
— “Волонтер” диэн кимий?
— Бэйэтин баҕа санаатынан дьоҥҥо үтүөнү оҥорор, көмөлөһөр киһи буоллаҕа. Дьокуускай куоракка волонтерскай хамсааһын күүскэ сайынна, аҕа көлүөнэҕэ көмөлөһүү, субуотунньуктары ыытыы, аадырыстаах көмөнү оҥоруу курдук үгэс буолбут тэрээһиннэри таһынан, холобура, медиаволонтерство диэн баар. Медиаволонтердар социальнай ситимнэргэ уонна СМИ-лэргэ волонтердуур дьаһаллары сырдаталлар, тарҕаталлар, ол дьаһаллар дьоҥҥо тиийимтиэ буолалларын туһугар тупсаҕай дизайнныыллар, макеттыыллар. Эковолонтерство, уопсастыбаннай куттал суох буолуутун волонтерствота уонна да атын элбэх хайысха баар. Мин санаабар, волонтерство ханнык баҕарар эйгэҕэ бэйэ кыаҕын холонон көрөр кыаҕы биэрэр. Волонтер учуутал, тутааччы, инженер, дизайнер оруолун барытын холонон көрүөн сөп.
— Волонтердары кытта хайдах үлэлиигит?
— Цифровой технология кэмигэр волонтердарбытын социальнай ситимнэринэн, мессенджеринэн булабыт. Билигин мин хамаандабар 20 тирэх киһи баар. Уопсастыбанньык быһыытынан тус бэйэм волонтердарбын өрүү өйүүбүн, Махтал суруктарынан, сылаас эбиэттэринэн эбэтэр өйдөбүнньүк сувенирдарынан бэлиэтиибин.
— Дьэ, билигин волонтердар үлэҕит үгэнэ буоллаҕа.
— Оннук. Бүгүҥҥү күҥҥэ мобилизацияҕа барбыт дьон дьиэ кэргэттэригэр көмөлөһөбүт – сайабылыанньаны толорууга, наадалаах докумуоннары сканныырга көмөлөһөбүт, туһааннаах исписэлиистэргэ ыытабыт о.д.а.
Ону тэҥэ билигин бу хайысхаларга волонтердары көрдүүбут:
Ыалларга аадырыстаах көмө оҥорор баҕалаах дьону;
PRO BONO волонтердар (юристар, психологтар, адвокаттар);
Автоволонтердар (массыыналаах дьон).
—Мобилизацияҕа барбыт дьоҥҥо дьаһалта өттүттэн өссө туох көмө оҥоһулларын ааҕааччыларбытыгар сырдатыахха эрэ.
— Бастакытынан, куораттан барбыт дьон дьиэ кэргэттэригэр 30 000 солк. кээмэйдээх биир кэмнээх харчынан көмө оҥоһуллар. Бу күннэргэ оҕуруот аһынан көмө бара турар. Оскуола үөрэнээччитигэр оптуобуска босхо айан уонна эбиэт уо.д.а. курдук тустаахтарга балайда суолталаах өйөбүллэр эмиэ бааллар.
— Эн, инженер идэлээх киһи, тоҕо идэҕинэн үлэлээбэккэ, волонтер буоллуҥ? Туох санааттан?
— Оскуола эрдэхтэн үтүө санаа аахсыйаларын сэргиирим, көхтөөх кыттыыны ыларым, ол эрээри оччолорго маны үлэ курдук өйдөөбөт этим. Устудьуоннуур сылларбар ити баҕам өссө күүһүрбүтэ. Оруобуна пандемия саҕаламмыта. Ол кэмҥэ ХИФУ устудьуоннарын идэлээх сойууһа бэйэтин волонтерскай киинин арыйбыта.
— Чэ, аны куорат ыччатыгар киириэххэ, эһиги ордук туохха болҕомтону уураҕыт?
— Айар дьоҕурдаах ыччаттарга тирэх буолабыт, холобура, соторутааҕыта коммуникационнай сессия ыытан, ыччаппыт куораты тупсарыыга идеяларын хомуйбуппут. Биир саамай бастыҥ бырайыакпыт – “МЭР” дьыалабыай оонньуу. Чуолаан бу оонньуу чэрчитинэн киин куоракка оптуобус сылаас тохтобуллара олоххо киирбиттэрин тоһоҕолоон бэлиэтиэххэ наада.
— Сылаас тохтобул – бэртээхэй идея! Атын туох бырайыак олоххо киирдэ?
— 2020 сыллааҕы оонньуу түмүгүнэн ХИФУ кылаабынай куорпуһун утары Теплай күөлгэ Ыччат скверэ тутуллубута.
— «Үтүө санаа” диэни хайдах өйдүүгүн?
— Үтүө санаа хас биирдии киһиэхэ баар буолуохтаах. Бу эн олоххо сыһыаныҥ. Биир киһи бүтүн уопсастыба, норуот олоҕун тупсарыан, чэпчэтиэн сөп.
Үтүө дьыалалары улахан эбэтэр кыра диэн араарбакка үлэлиирбин ордоробун. Дьон махтала миэхэ үөрүүнү аҕалар. Киһиргээн эттэххэ, кыаллыбат дьыала диэн суох, «Киһи барытын кыайар» диэн тус толкуйдаахпын.
— Кэпсэтииҥ иһин махтанабын, ситиһиилэри баҕарабын!
— Махтал!
Сонуннар
05.12.2022 | 12:00
Өрөспүүбүлүкэтээҕи саахымат конгреһын кыттыылаахтара кэллилэр
05.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 5 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
03.12.2022 | 18:00
Өбүгэ ситимэ — эр дьон кылаан кыахтарыгар
03.12.2022 | 14:00
«Үлэ кыбаартала» — сайдыы территорията
02.12.2022 | 18:00
Дьокуускай 100 бастыҥ үөрэнээччитигэр стипендия олохтонно
02.12.2022 | 16:00
Тымныы Оҕонньорго баҕа санааларбытын суруйабыт
02.12.2022 | 12:00
Охчуттар мэтээллэри аҕалаллар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 2 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньытааҕы сокуоннар
02.12.2022 | 09:00
Биэнсийэни иккитэ ылыахтара
01.12.2022 | 18:00
Спартакиадаҕа бастыҥнар кыттыахтара
01.12.2022 | 17:00
Арыгы атыытыгар хааччахтааһын киллэриллэр
01.12.2022 | 16:00
Эһиилги былаан — 38 км суол
01.12.2022 | 15:06
Саамай сөптөөх диэн көрөбүн
01.12.2022 | 15:05
Комплекс оҥорор ордук
01.12.2022 | 15:00
Бүгүн саҥа дьыллааҕы харыйа уота сандаарыа
01.12.2022 | 15:00
Субсидия кээмэйэ улаатар
01.12.2022 | 14:00
Кадеттарга – саҥа оскуола
01.12.2022 | 13:00
Саҥа сулууспаҕа эрэл улахан
01.12.2022 | 12:00
Кииннэммит библиотека ситимэ анал бырагырааманы оҥордо
Ордук ааҕаллар
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 25.11.2022 | 16:00
Юрий Попов: «Барыта улахан үлэттэн тахсар»
Дьокуускайга Тупсарыы үс сыла биллэриллэн, бу диэн эттэххэ, киин куоракка, чахчы, үтүмэн үлэ ыытылынна, ону олохтоохтор даҕаны бэйэҕит көрө-истэ сылдьаҕыт. Быйыл сайын «Уһук Илиҥҥэ 1000 тиэргэн» федеральнай бырайыагынан Дьокуускай куоракка 75 тиэргэн тупсаран оҥоһулунна. Саамай элбэх эбийиэккэ бэдэрээтчитинэн «Основа» ХЭТ үлэлээтэ. Онон бүгүҥҥү нүөмэрбитигэр бу тэрилтэ эдэр салайааччыта Юрий Поповы...
Сытыы муннук | 01.12.2022 | 12:03
Ийэ айманар сүрэҕин туох уоскутуой...
Билиҥҥи балаһыанньаҕа, билиҥҥи судургута суох кэмҥэ оҕотун байыаннай дьайыыга атаарбыт ийэлэрдиин кэпсэтэртэн ордук ыарахан суох. Кинилэр куоластара титириирэ, харахтарын уутун кистээн туора соттоллоро, оҕолорун тустарыгар күүстээх, тулуурдаах буола сатыыллара киһини өссө уйадытар, уоскутар тылы булбакка мух-мах бараҕын. Бу сырыыга оҕолорун атаарбыт, кэтэһэр, эрэнэр икки ийэни кытта харах уулаах кэпсэтиибин ааҕааччыларбар...
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Соторутааҕыттан мин биир дойдулааҕым, Ил Түмэн 5-с ыҥырыытын бэрэссэдээтэлэ, 4-с уонна 6-с ыҥырыытын вице-спикерэ, элбэх аан дойдутааҕы уопсастыбаннай тэрилтэлэр үүннээччилэриттэн-тэһииннээччилэриттэн биирдэстэрэ Александр Жирков ыарахан тургутууга Москваҕа сылдьарын бэйэтэ уонна чугас дьонокырдьыгынан сылдьар буолан,кистээбэккэбыктарбыттара. Быйыл тохсунньу 1 күнүгэр 65 сааһын туолбута. Кини үлэтин туһунан Арассыыйа улахан дьоно кытта үрдүктүк сыаналыыллара хаһыаттарга элбэхтик тахсар. Үбүлүөйдээх сылынан өссө да суруйуу үгүс буолуо.
Мин ааҕааччыбын туохха туһаайарбын үөһэ улахан буукубаларынан биллэрдим. Тоҕо диэтэххэ, мантан аллара кэпсэниэхтээх кыһыылаах-абалаах быһылаан ис дьиҥин сорохтор билигин даҕаны кистээн, ол туһунан саҥарбаттар, быктардахтарына даҕаны ибир-сибир сэрэнэ соҕус баһын-атаҕын, ону да сорҕотун биллэрэллэр. Ол гынан оннук түгэн хатыламматын туһугар хайаан да ырытыллан, историяҕа туоһулар баалларыгар чуолкайданан киириэхтээх.
Эдэр сылдьан тугу оҥорбуккун, эппиккин-тыыммыккын оччо ахсарбаккын, кэлин дьон сыаналаатахтарына, “ээ, өйүм-санаам сөптөөхтүк дуу, итэҕэстик дуу, хайдах дуу саҥардыбыт” диэн дьэ, өйдүүгүн. Киһи бэйэтин күүстээх санаатын норуоттан саатар аҕыйах өйдөөтөҕүнэ, тугу барытын кыайарга кыаҕа улаатар. Оннооҕор баҕа силэ эмп буолар... Норуот бу күҥҥэ күүстээх ыратын ыарахан тургутууга киирэ сылдьар салайааччыбытыгар уоскутар, өссө тулатыттан кинини иннин хоту, үөһээ диэки барарга дьулуһуутун күөртээтэҕэ буолуохтун.
Кини олус үлэһитин уонна дьону үлэлэтэрин билэбит. Үс сыллааҕыта эмиэ ыарахан тургутууну ааспыта. Уустук эпэрээссийэ иннинэ В.В.Никифоров олоҕун тиһэх күнүгэр диэри саха норуотун батталтан быыһанан, сайдарын туһугар киирсэ сытан, 62 сааһыгар тыына быстыбытын бэлиэтии көрбүтэ. Ол кэмҥэ оччо саастааҕыттан дьик гынан ылбыта. Аралдьытынан, ити үйэтитиигэ саамай кимнээҕэр да турууласпыт сүдү киһитин урукку оччо бэчээттэнэ илик дьыалаларын ырытыыны, онно суруйууну саҕалаабыта. “Турума, олорума, үлэлээмэ, сыт, утуйа сатаа, бэйэҕин харыстан”, – дииллэрин истибэккэ, палаататтан тахсыар диэри биир кинигэ буолары бэлэмнээбитэ. Дойдутугар эргиллэн, атын дьон көрдөҕүнэ, туох да буолбатаҕын курдук тэрээһиннээх үлэтин салҕаабыта. Бу да сырыыга оннук буолуохтун.
Оччолорго
Александр Николаевич норуотун туһугар туруулаһарга айылҕаттан ананан кэлбитэ оччоттон көстүбүтүн, хата, ол кэмҥэ тэбистэрбэккэ бүөбэйдээн иитиэхтээбиттэр эбит. Александры саха хорсуна Георгий Прокопьевич Башарин таптыыр үөрэнээччи оҥостубута киниэхэ сыһыаныттан көстө сылдьара.
Кырдьык туһугар охсуһуу олус ыарахан. Хайа кэмҥэ, ханна, кимнээхтиин аахсартан тутулуктаах. Ханнык да түгэҥҥэ балыйтарыы олус кыһыылаах.
1970-80 с сылларга ССРС-ка 120 норуот биир ыал курдук иллээхтик олорор диэн бэчээккэ суруйуу, ТВ, араадьыйаҕа кэпсээн бөҕө этэ.
Ис-иһигэр киирдэххэ, бүтүн саха норуотун национализмҥа буруйдааһын 1920-с сыллартан баара. 1950 с. сахалары националистарынан дьаралыктыыр ыстатыйалар, Компартия Киин Кэмитиэтин уурааҕа көтүллэ иликтэрэ. Бэйэҕит өйдүүр инигит, уулуссаҕа, оптуобуска сахалыы кэпсэттэххэ айдаан буола түһэрин? Төрөөбүт дойдубутугар төһө да буолларбыт, биир атын омук баарыгар ийэ тылбытынан кэпсэтэрбит уустуга. Автономнай өрөспүүбүлүкэ ааттаахха киин куоратыгар сахалыы үөрэтэр оскуола, уһуйаан биир-икки эрэ этэ. Кэлии дьон үрдүк хамнастаахтара, түргэнник таас дьиэ ылаллара. (1990 с. СӨ, РФ бастакы президеннэрин дьайыыларынан, М.Е. Николаев туруорсуутунан Б.Н.Ельцин ыйааҕынан көтүллэн, дьэ бүтүн норуокка хара мэҥи түһэрэр сордоох балыыр сотуллубута).
Онуоха диэри ботур-итир сибигинэһиилэргэ “сахалары нууччалар атаҕастаабыттарын туһунан” син иһиллэрэ. (Ити “нууччалар” диэн славянныҥы сирэйдээх омугу барытын ааттыыллара).
1979 с. омуктар элбэх буолан көмөлөөн, биһиги баар-суох кэскиллэрбитин – Университет устудьуоннарын (сахалары), төрөөбүт дойдуларыгар, өссө олорор уопсайдарын анныгар саанан ытыалаабыттарыттан аймаммыттарын былаас көмүскэһэрин, кырдьыктаахтык сууттуурун оннугар бары өттүнэн атаҕастаммыттары сабыта баттыы сатаабыта...
Ол 1979 с. Саха университетын анныгар устудьуоннары ытыалааһынтан “Америка куолаһа” араадьыйа долгуннарынан дуораһыйан аҕыйах ахсааннаах омугу баттааһын баара омук сирдэригэр биллибитэ. “Тымныы сэрии” үгэнэ, Москватааҕы олимпиаданы бойкуоттааһын саҕаланыыта этэ. Дойдугутун түһэн биэрдигит диэн ханна баҕарар тиэрдиэхтэрин сөбө. Ол кэмҥэ водороднай буомба «аҕата» академик А.Д.Сахаров үөрэнээччитэ А.Н.Твердохлебов Ньурба оройуонугар, онтон Арҕаа Украина ааттааҕа В.Чорновил Ленскэйгэ көскө бааллара.
Оннооҕор 1980-с сыллар бүтүүлэригэр репрессия иэдээннэрин саралыыр кэмҥэ, ити тиэмэҕэ ордук киэҥ ыстатыйалары таһаартыы аҕай сылдьар “Огонек” сурунаалга Семен Липкин Фрунзе куоракка Өктөөп бырааһынньыгар Максим Аммосовпытын “Да здравствует фашизм!” диэбитин курдук суруйдаҕа үһү. Биһиги сахабыт баар-суох бастыҥ дьонун “буржуазнай националистар” диэн сөпкө тутуллан, ытыллыбыттарын курдук өйдөбүлү биэрэ сылдьыбыттарын, аны фашизмы өйөөччүгэ сыбаабыта эбээт. Ити 1990 сылларга диэри “буржуазнай национализҥа”, омугумсугуйууга сахалары буруйдуурга силис, кутурук, ураҕас, этиҥ-чаҕылхан буолбут 1920, 1930, 1950 сыллардааҕы докумуоннары кистиир архыыптары саҥа арыйыы буолбутугар үгүстэр сэрэхэдьийэн чугаһаабатахтара. Биһигини эдэр уолаттары онно үлэлээри гыныахпыттыттан: “Кэлин бэйэҕитин итини арыйбыккыт иһин хаайаайаллар”, -- диэн куттууллара. Мин Иван Николаевтыын биир бастакынан ити архыыпатары аһар дьылҕаламмыппыт. Баҕар сотору бобуохтара диэн өрүсүһэн, олору ырытыыга түүннэри-күннэри харыстаммакка, куттанары умнан үлэлээбиппит. Тугу барытын саҕалыыр ыарахан, итинник сэрэхтээх дьыаланы “уотунан оонньоһуҥҥа” кытта холууллара. Норуот бастыҥнара буруйа суохтарыгар сордоон, биографияларыгар “дьүкэттээх мэҥи” сыбаабыттарын, онон норуоттара оннук диир хара күлүгү түһэриилэрин, “ыраастыырга” сорук туруоруммуппут. Интеллигенция, ордук историктар, суруйааччылар биһигини өйөөн туох докумуоннар тугу арыйалларын ырытыһан уонна хаайыллан эттэринэн-хааннарынан эрэйи көрбүттэрдиин куоракка Пушкин аатынан библиотекаҕа, кинигэ дьиэтигэр, улуустары кэрийэн, бөһүөлэктэргэ көрсүһүүлэри оҥороллоро.
Ордук Егорович Алексеевтыын, Василий Семенович Яковлев-Даланныын, Василий Егорович Васильев-Харысхаллыын, Михаил Спиридонович Иванов -- Багдарыын Сүлбэлиин, Георгий Иванович Борисовтыын, Иван Егорович Федосеев-- Досолуун, Дмитрий Васильевич Кустуровтыын уо.д.а. ордук элбэхтик бииргэ сылдьыбыппыт. Кинилэргэ итинтэн санаалара бөҕөргөөн ити тиэмэҕэ күүскэ ылсыһыылара саҕаламмыта. (Хомойуох иһин, сорохтор, холобура норуодунай суруйааччы Василий Сергеевич Соловьев --Болот Боотур бэйэтэ хаайыллан сордоммутун ситэ суруйбакка бараахтаабыттара). Историяҕа дьиҥ туох буолбута көтүтүллүбүтүн - сотуллубутун чөлүгэр түһэрэргэ, токурутуллубуту - атыннык суруллубуту көннөрүүгэ тугу оҥоруохтаахпытын быһаарарбыт.
Уус Алдаҥҥа уонна Намҥа А.Жирковтыын бииргэ үөрэммит, кэлин историческай наука кандидата, этнограф–чинчийээччилиин бэркэ тапсан сылдьыбыттаахпын.
Мин кинини:
–Платон Алексеевич Слепцов, но НеОйунский, – диэн ити улуу киһибит курдук ааттааҕын иһин дьээбэлээн билиһиннэрэрим.
Иккиэ эрэ буолан, хоско бииргэ хонор, кэккэлэһэ олорор-турар түгэннэрбитигэр Былатыан манныгы тоһоҕолоон бэлиэтээбитэ:
–Эһиги, уус алданнар, сүрдээх дьоҥҥут. Сэһэн Ардьакыап, Күлүмнүүр. 1979 с. саха устудьуоннарын саанан ытыалаабыттарыттан көмүскэһиигэ, онтон сылтаан шовинистическай атаҕастабылы утары аахсыыга онно баар дьонтон саамай хорсуннарынан, чулуу уолаттаргыт Александр Жирков уонна Афанасий Мигалкин сөхтөрбүттэрэ, – диэбитэ. Кини бэрт буола сатаабат, кырдьыксыт киһи баарынан этэрин сиһилии кэпсиирэ-суруйара. Ол уорган дьоно хаһан баҕарар ыгыахтарын сөбүн истибэтэхпин истэн, куйахам күүрбүтэ. Итини “Эдэр коммунист” хаһыакка бииргэ үлэлээбит коллегам, Александр Жирковтуун ол айдаан саҕана уопсайга биир хоско олорбут доҕотторо Афанасий Григорьев – Чой, комсомол деятелэ, Сунтаар сытыы уола Александр Евсеев эмиэ бигэргэтэллэрэ. Бүгүн ол туһунан Платон Слепцов ахтыытын мантан аллара бэчээттиэм. Бу сурукка түспүт докумуон редакцияланан кылгатыллан: “Эн, миигин умнумаар дуу, Сэргэлээх” хомуурунньук (сүрүннээччи Варвара Борисовна Окорокова) иккис кинигэтигэр баар.
Дубинкалаах 70 саллааты утары соҕотох уол
“Бу орто дойдуга, – диэн суругун саҕалаабыт П.А.Слепцов. –Эн-мин дэһэр, олох хайа баҕарар очурдарын өйөһөн-өйдөһөн туоруур, ыксаллаах кэмҥэр өй-санаа уһатар дьиҥнээх доҕордоох буоллаххына – ол Эн дьолуҥ. Бүгүн мин доҕорум А.Н.Жирков туһунан кэпсиибин. Кинилиин СГУ-га биир кэмҥэ үөрэммиппит. Александр факультекка эрэ буолбакка, университет үрдүнэн биллэр чаҕылхай студент этэ: үөрэх туйгуна, спортсмен, аатырбыт “Аргыс” тутар этэрээт хамандыыра. Билигин А.Н. Жирков саха омук тарбахха баттанар политига, республика биир биллэр-көстөр салайааччыта буола үүннэ.
Доҕорум хорсуна, чиэһинэйэ, көнө сүрүннээҕэ 1979 с. бэс ыйын 11 к. Дьокуускайга буолбут студеннар долгуйууларыгар арылхайдык көстүбүтэ. Оччолорго Дьокуускайга олохтоох омук ахсаана лаппа аҕыйах этэ. Киинтэн элбэх киһи үлэлии кэлэрэ, кинилэр олохтоох дьоннооҕор дьиэлэрэ-уоттара, хамнастара таһыччы үчүгэйэ. Кэлии дьонтон ис культурата намыһах өттө олохтоохтору үөһэттэн көрөрө баар суол этэ. Итинник тэҥэ суох көстүүнү ордук сытыытык эдэр, студент ыччат сөбүлээбэт этэ.
Долгуйуу, арыгы испит дьон студеннары кытта атааннаһыыларыттан саҕаламмыта. Киэһэ 11 ч. саҕана таһырдьа саа тыаһа хабылла түспүтэ, онтон иккиһин, үсүһүн... көрбүппүт: уопсайдар иннилэригэр хас да нуучча киһитэ, саанан студеннар диэки ыталлара, түннүктэри кыҥыыллара… Сэргэлээх оргуйа түспүтэ. Саба сүүрэн киирэн, саалаах дьон саспыт дьиэлэрин төгүрүйбүппүт. Сэнэнэр, атаҕастанар курдук санаммыт студент ыччат өрө турбута, тууйуллубут санаатын таһаарбыта сүрдээх этэ. Айдааны тохтотууга милииссийэ үлэһиттэрэ профессиональнай өттүнэн мөлтөхтөрүн көрдөрбүттэрэ. Баһаарынай массыыналары ыҥырбыттара. Олор кэлэн студеннары кирдээх уунан саба ыстарбыттара айдааны өссө сэтэрэппитэ.
Онтон эмискэ Залог аппатын туоруур муостаҕа сабыылаах икки ГАЗ-66 кэлэн тохтообута. Массыыналартан кааскалаах, щиттээх, дубинкалаах 60-ча саллаат ойон түһэн, уулуссаны сэлэлии стройдаан кэчигирээбиттэрэ. “Вперед!”, – диэн хамаанда дуорайбыта. Саллааттар дубинкаларын өрө тутан, “ураа” хаһыытыы-хаһыытыы студеннарга саба сырсан киирбиттэрэ. Соһуччута бэрт буолан (ону эрэ күүппэтэх дьон буоллахпыт!) уоллуун-кыыстыын Сэргэлээхпитигэр куоппуппут. Кэннибитигэр оччолорго киинэҕэ эрэ көрөр дубинкалаах саллааттарбыт боккуоптаах саппыкыларын ньиргиэрэ – дьулаан этэ.
Бу ынырык түгэҥҥэ “Саллааттары тохтотуоҕуҥ!”, – диэн хаһыы дуораһыйбыта. Ити хаһыытаабыт сырдык футболкалаах, курбуу курдук үрдүк уҥуохтаах уол тула аҕыйах студент үмүөрүһэ түспүттэрэ. Ол гынан баран, халҕаһалыы анньан иһэр саллааттартан чаҕыйан ыһыллан барбыттара. Онуоха сырдык футболкалаах уол: “Тохтооҥ!”, – диэн хаһыытаабытынан саба сүүрэн иһэр строй утары соҕотоҕун барбыта... Саллааттар уолу дубинканан түҥнэри охсон баран, өрүсүһэн саппыкынан тэбиэлээбиттэрэ... Бүтүн Сэргэлээхтэн 60-ча саллааты утары соҕотоҕун барбыт уол – биһиги факультеппыт III куурсун студена Александр Жирков этэ. Билигин даҕаны биһиги көлүөнэ студеннар уйулҕаларыгар умнубаттык хатаммыт ол түгэни өйдөөн-санаан кэллим эрэ: кулгаахпар уолуйбут кыргыттар часкыһыылара, онтон харахпар саллааттар стройдарын утары соҕотоҕун киирэн дубинканан үлтү сынньыллан охтон эрэр сырдык футболкалаах уол көстөн кэлэр...”
Бааһырбыт бассабыыктыы
“Студеннар Сэргэлээххэ куотан тиийэн баран, төттөрү хомуллан тахсан, кыайан куоппатах уолу-кыыһы кырбыы сылдьар саллааттары төттөрү үүрбүттэрэ, саллааттар хамандыырдара – майору, хас да саллааты “билиэн” туппуттара, элбэх дубинка, кааска былдьаммыта. Айдаан сарсыарда 4 ч. саҕана түмүктэммитэ. Биһиги 14-с уопсайбытыгар үгүс устудьуон Александр Жирков олорор 77-с хоһугар түмсүбүппүт. Кини бэйэтэ улаханнык эмсэҕэлээбит этэ да: “Халымырдык эчэйбит оҕолору балыыһаҕа ыытымаҥ, тутуталыахтара”, – диэн кытаанахтык сэрэппитэ. Сотору 13-с куорпустан медфак кыргыттара кэлэн хостору кэрийэн, маҥнайгы көмөнү оҥорбуттара”. Ити хаан-сиин буолан сылдьан бааһырбыт бассабыыктыы дьаһайса, сөптөөх суолу ыйа сылдьар.
Ыллыктаах тылынан
“Сарсыныгар ыгыы-түүрүү, силиэстийэ кытаанаҕа саҕаламмыта. КГБ, МВД, прокуратура үлэһиттэрэ университекка, Сэргэлээххэ түүннэри-күнүстэри сыбыытаабыттара. Сэргэлээххэ 14-с корпуска студеннары мунньахха диэн муспуттара. Ким айдааҥҥа кыттыбытын эридьиэстээһин буолбута. Бииргэ үөрэнэр оҕолорун уган биэрии, “кутуйах иинин кэҥэтии” – барыта баара. Студеннар ортолоругар уолуһуйуу буолбута. Преподавателлэрбит барахсаттар санаалара биһиги диэки этэ да, уорганнар суостаах көрүүлэрин ортотугар кэри-куру туттан олорбуттара.
Бу тыҥааһыннаах түгэҥҥэ төбөтө бэрэбээскилээх (наадыйар дьоҥҥо – айдааҥҥа кыттыбыта көстө сылдьар) Александр Жирков бастакынан инники тахсан айдаан төрүөтүн туһунан уоттаах-төлөннөөх тыллары эппитэ. Түмүгэр кини: “Буруйдаахтары көрдөөмөҥ, Сэргэлээх түннүктэрин анныгар кэлэн студеннары саанан ытыалыылларын көрө-көрө кыһамматаҕа буолбут киһи баар буоллаҕына – ол бүтэһик ньэгэй (последний подлец) эрэ буолуон сөп”, – диэбитэ. Мунньаҕы тэрийээччилэр студеннары ыгар туһата суоҕун дьэ өйдөөбүттэрэ, уохтара харыы түспүтэ. Арыый өйдөһөр кэпсэтии дьэ саҕаламмыта.
Александр бу этиитэ туох да саарбаҕа суох гражданскай хорсун быһыы этэ! Маннык тыллар иһин кырата үөрэхтэн уһуллуохха сөптөөҕө, былаас сөбүлээбэт дьонун хабырдык тутар кэмэ этэ.
...Бу кэмтэн ыла мин уол оҕо уйана-хатана биллэр, кыһарҕаннаах түгэнигэр саха буоларын умнубатах, норуотун үтүө аатын хорсуннук турууласпыт А.Н. Жирков аатынан киэн туттабын уонна кини курдук доҕордоохпор дьылҕабар махтанабын”.
Олоҥхо аан дойдутааҕы ассоциациятын салайааччыта Александр Жирков хорсун быһыыларын кырдьык Ньургун Боотурга, шедевр буолбут эпоспыт атын да дьоруойдарыгар холоон көрөбүн...
РS: Бу 1979 сыллааҕы АЙМАЛҔАН ситэ кэпсэнэ илик. Ол туһунан туоһулар ахтыыларын “Киин куорат” хаһыакка өссө таһаарыахпыт.
Сонуннар
01.12.2022 | 18:00
Спартакиадаҕа бастыҥнар кыттыахтара
01.12.2022 | 17:00
Арыгы атыытыгар хааччахтааһын киллэриллэр
01.12.2022 | 16:00
Эһиилги былаан — 38 км суол
01.12.2022 | 15:06
Саамай сөптөөх диэн көрөбүн
01.12.2022 | 15:05
Комплекс оҥорор ордук
01.12.2022 | 15:00
Бүгүн саҥа дьыллааҕы харыйа уота сандаарыа
01.12.2022 | 15:00
Субсидия кээмэйэ улаатар
01.12.2022 | 14:00
Кадеттарга – саҥа оскуола
01.12.2022 | 13:00
Саҥа сулууспаҕа эрэл улахан
01.12.2022 | 12:00
Кииннэммит библиотека ситимэ анал бырагырааманы оҥордо
01.12.2022 | 11:00
Ыччаппыт талаанынан сөхтөрдө
01.12.2022 | 10:00
Сэргэх көрсүһүү
01.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 1 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
01.12.2022 | 09:30
Дьокуускайга — бастакы харыйа уота
01.12.2022 | 09:00
Владимир Трегубов: «Дьокуускайга дьиэ тутуута биир кэлимник барыа»
30.11.2022 | 22:38
Сүдү үлэтэ — духуобунай нэһилиэстибэбит
30.11.2022 | 18:30
Босхо юридическай көмө
30.11.2022 | 18:00
Дьонноох киһи тутайбат
30.11.2022 | 17:30
Үлэбит дьоһун сыанабыла
30.11.2022 | 16:58
5555 киһи дьыктаан суруйда
Ордук ааҕаллар
Дьон | 19.11.2022 | 18:00
Николай Винокуров: «Дойдубар этэҥҥэ эргиллэн кэллим...»
«Боотур» этэрээт байыастарын ортотугар биһиги биир дойдулаахпыт Алаһыай нэһилиэгиттэн төрүттээх Николай Винокуров баарын истэн, кэпсэтиэхпин баҕардым. Ол эрэн сэһэргэһиибин хайдах-туох саҕалыахпын тобуларбар олус ыарахан этэ. Бу үлэ, үөрэх, сайдыы, тэрээһин туһунан суруйуу, кэпсэтии буолбатах... Бу — олох, дьылҕа, тыын былдьаһыы, өлүү-сүтүү, инники олох иһин охсуһуу туһунан сэһэргэһии. Николай тута хоруйдаабытыгар...
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 20.11.2022 | 11:00
Элэгэнтэй Адамов: «Сиэрдээх өй-санаа төрүт дьарыкка эрэ баар»
Бүгүҥҥү нүөмэргэ Чурапчы улууһун Чакыр нэһилиэгин олохтооҕо Элэгэнтэй Адамовы кытта тыа сирин олоҕун, итэҕэл, уус идэтин, сайдыы, норуот дьылҕатын, кэскилин туһунан сэһэргэстибит. Дьоҕурдаах киһи анаарыыта киэҥэ, этэр тыла оруннааҕа сөхтөрдө.
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Томскай – Сибиир куората, Томскай уобалаһын уонна Томскай оройуон киинэ. Арҕаа Сибииргэ Томь өрүс үрдүгэр турар. Бөдөҥ үөрэхтээһин, билим киинэ: 7 вуз, 15 чинчийэр институт (НИИ) бааллар. Куоракка былыргы XVIII—XX үйэлэрдээҕи мас уонна таас дьиэлэр элбэхтэр. Куоракка бэйэтигэр 574 тыһыынча киһи олорор[1], муниципальнай тэриллии сиригэр — 787,2 тыһыынча киһи (2019 сыл[2]).
Томскай куорат гиэрбэтэ
Саха сиригэр сыһыанаПравить
Томскай куорат былыр-былыргыттан Саха сиригэр сабыдыаллаах этэ. Мантан сылдьар хаһаахтар Дьокуускайга кэлэн сулууспалыыллара. Ыраахтааҕы илиитигэр олохтоох дьону киллэрэллэрэ. Бастакы саха үрдүк үөрэхтээхтэриттэн үгүстэрэ бу куоракка үөрэммиттэрэ (Николай Желобцов, Иван Ефимов, Георгий Ефимов).
Билигин да саха устудьуоннара бу куоракка үөрэнэллэр. 2002 сыллаҕы Арассыыйа биэрэпиһин түмүгүнэн манна 122 сахабын дэнэр киһи олохтоох эбит[3].
БыһаарыыларПравить
↑ Численность населения Российской Федерации по городам, поселкам городского типа и районам на 1 января 2009 года. — Москва: Росстат, 2009. — С. 81. — 214 с.
|
oscar
|
Тииһи оҥоруу, эмтэтии – бу былыр-былыргыттан улахан дьыала. Бэйэтэ туспа иэрбэлээх-таарбалаах. Куоракка биллэр тохтоло суох түүннэри-күнүстэри “Все 32” стоматология кэбиниэтин салайааччыта Марина Платоноваттан бу салааҕа тирээн турар ...
|
oscar
|
Эпидемиологическай балаһыанньа уустугуран, Саха сирин суһал штаба Өрөспүүбүлүкэ күнүгэр уонна ыам ыйын 1 күнүгэр маассабай тэрээһиннэри тохтотор туһунан быһаарыныы ылла.
Ааптар: Киин Куорат
Бу нэдиэлэҕэ Саха сиригэр коронавирустаабыт киһи ахсаана элбээтэ, чуолаан аҕам саастаах дьон, оскуола үөрэнээччилэрэ, устудьуоннар ыалдьаллара үксээтэ.
Роспотребнадзор Саха сиринээҕи салаата муус устар 20 күнүттэн ыам ыйын 8 күнүгэр диэри дьон тоҕуоруһар бырааһынньыктарын, спортивнай күрэхтэһиилэри, быыстапкалары, о.д.а. тэрээһиннэри тохтоторго сүбэлээтэ. Ону таһынан ыам ыйыгар уһун өрөбүллэргэ корпоративтары хааччахтыырга ыҥырда. Бу этиилэри ылынан, Ил Дархан Айсен Николаев муус устар 19 күнүгэр Саха сиригэр эбии хааччахтааһыннары киллэрэр туһунан ыйаахха илии баттаата.
Ол курдук, өрөбүллэргэ уонна бырааһынньык күннэригэр өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн конференциялары, форумнары, култуура, үөрэх тэрээһиннэрин ыытар бобулунна, ол эрээри онлайн формат көҥүллэнэр. Маннык тэрээһиннэр үлэ күнүгэр буолуохтарын сөп, кыттааччы ахсаана 50-тан элбиэ суохтаах.
Ас-үөл тэрилтэлэрэ, ол иһигэр банкет саалалара муус устар 20 күнүттэн түүн 00:00 чаастан сарсыарда 06:00 чааска диэри сабыллаллар.
Театрдарга, киинэ театрдарыгар, кэнсиэртэргэ, култуура дьиэлэригэр саала 50 % туолара көҥүллэнэр. Санатан эттэххэ, бу иннинэ 75 % тиийэ сылдьыбыта.
Сонуннар
06.12.2022 | 13:00
Саха сирин талааннаах оҕолоро наҕараадаланнылар
06.12.2022 | 11:00
Кадеттар оскуолаларын бастакы сыбаайата түстэ
06.12.2022 | 09:00
Ахсынньы 6 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
05.12.2022 | 18:00
11 ый иһигэр 10 622 оҕо төрөөтө
05.12.2022 | 16:00
Дьиэ кэргэн саҥа дьыллааҕы хаартыскаларын куонкуруһа ыытыллар
05.12.2022 | 14:00
ЫБММ сотрудниктара хаан туттардылар
05.12.2022 | 12:00
Өрөспүүбүлүкэтээҕи саахымат конгреһын кыттыылаахтара кэллилэр
05.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 5 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
03.12.2022 | 18:00
Өбүгэ ситимэ — эр дьон кылаан кыахтарыгар
03.12.2022 | 14:00
«Үлэ кыбаартала» — сайдыы территорията
02.12.2022 | 18:00
Дьокуускай 100 бастыҥ үөрэнээччитигэр стипендия олохтонно
02.12.2022 | 16:00
Тымныы Оҕонньорго баҕа санааларбытын суруйабыт
02.12.2022 | 12:00
Охчуттар мэтээллэри аҕалаллар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 2 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньытааҕы сокуоннар
02.12.2022 | 09:00
Биэнсийэни иккитэ ылыахтара
01.12.2022 | 18:00
Спартакиадаҕа бастыҥнар кыттыахтара
01.12.2022 | 17:00
Арыгы атыытыгар хааччахтааһын киллэриллэр
01.12.2022 | 16:00
Эһиилги былаан — 38 км суол
01.12.2022 | 15:06
Саамай сөптөөх диэн көрөбүн
Ордук ааҕаллар
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Сытыы муннук | 01.12.2022 | 12:03
Ийэ айманар сүрэҕин туох уоскутуой...
Билиҥҥи балаһыанньаҕа, билиҥҥи судургута суох кэмҥэ оҕотун байыаннай дьайыыга атаарбыт ийэлэрдиин кэпсэтэртэн ордук ыарахан суох. Кинилэр куоластара титириирэ, харахтарын уутун кистээн туора соттоллоро, оҕолорун тустарыгар күүстээх, тулуурдаах буола сатыыллара киһини өссө уйадытар, уоскутар тылы булбакка мух-мах бараҕын. Бу сырыыга оҕолорун атаарбыт, кэтэһэр, эрэнэр икки ийэни кытта харах уулаах кэпсэтиибин ааҕааччыларбар...
Дьон | 25.11.2022 | 16:00
Юрий Попов: «Барыта улахан үлэттэн тахсар»
Дьокуускайга Тупсарыы үс сыла биллэриллэн, бу диэн эттэххэ, киин куоракка, чахчы, үтүмэн үлэ ыытылынна, ону олохтоохтор даҕаны бэйэҕит көрө-истэ сылдьаҕыт. Быйыл сайын «Уһук Илиҥҥэ 1000 тиэргэн» федеральнай бырайыагынан Дьокуускай куоракка 75 тиэргэн тупсаран оҥоһулунна. Саамай элбэх эбийиэккэ бэдэрээтчитинэн «Основа» ХЭТ үлэлээтэ. Онон бүгүҥҥү нүөмэрбитигэр бу тэрилтэ эдэр салайааччыта Юрий Поповы...
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
ССРС, РСФСР, Саха АССР үтүөлээх тренерэ, Саха АССР үтүөлээх учуутала, көҥүл тустууга Олимпийскай оонньуулар, аан дойду, Европа, ССРС, Россия чөмпүйүөннэрин уонна призердарын иитэн таһаарбыт Дмитрий Петрович Коркин эһиил туолар 95 сылыгар, Саха АССР 100 сылынан уонна улуу тренер кэриэһигэр норуоттар икки ардыларынааҕы турниры көрсө ветеран-тустууктар ахтыыларын билиһиннэриэхпит.
Дмитрий Петрович Коркин Ленинградка Герцен аатынан пединституту 1956 сыллаахха бүтэрэн кэлээт, ылбыт идэтинэн нуучча тылын уонна литературатын учууталынан Чурапчы Одьулуунугар үлэтин саҕалаабыта. Учууталлыырын быыһыгар, оскуола үөрэнээччилэригэр уонна олохтоох ыччаттарга тустуу секциятын аһан үлэлэппитэ. Нэдиэлэҕэ үстэ-түөртэ көстөн ордуктаах оройуон киинигэр сатыы уонна сыарҕалаах атынан сылдьан Чурапчы орто оскуолатын оҕолорун, үлэһит ыччаттары эмиэ тустууга дьарыктаабыта. Оройуон спартакиадаларыгар, ыһыахтарга тусталларын көрөр буоларбыт. Сөҕөрбүт.
Макаров Егор Семенович
Гоша Макаров Аҕа дойду сэриитэ саҕаланар сылыгар “Комбайн” холхуос учаастагар төрөөбүтэ. Эһиилигэр, аҕыс ыйдаах уолчааны аймалҕаннаах хоту көһөрүллүүгэ дьоно илдьэ барбыттар. Балык булдугар. Үгүстэрэ суорума суолламмыттара. Гоша ийэтинээн ахтылҕаннаах дойдуларыгар эргиллэн кэлбиттэрэ. Сылан сэттэ кылаастаах оскуолатын бүтэрэн, Чурапчы орто оскуолатыгар үөрэммитэ. ШКМ оскуолатыгар Д.П. Коркин аспыт тустууга секциятыгар суруйтарбыта. Намыһах соҕус уҥуохтаах киһи оҕолору сыктаан, биир-биир тутан-хабан көрүтэлээбит, икки аҥы араартаабыт. Оччоттон бэрээдэги тутар. Сайыны быһа окко үлэлээбит уолаттар молоруһан, сытыы сирэй-харах. Маат диэн суох. Оскуола кэтэх хаһаайыстыбатын сылгытын отунан толортоон мөһөөччүктэри, олору бүрүйэргэ дороххой таҥаһынан улахан сабыы тиктэрэн аҕалбыт. Тустууга үөрэтэн барбыт. Дьарык кэнниттэн ол сабыыларын таҥастарын тэлгэһэҕэ таһааран, тулалаан туран тэбииллэр. Улахан дьон, оҕолор диэн араарыы суох, бары бииргэ дьарыктаналлар. Бөтүрүөбүс киэһэ Одьулуунтан кэлэр. Хойутаабат. Дьарык кэмигэр блокнотугар сурунар идэлээҕэ. Күрэхтэһиилэргэ мөккүөр таҕыстаҕына кыттыспат, судьуйа остуолугар чугаһаабат. “Мөккүөр тахсыбат гына, кыайар гына тустуохха”,- диэн этэрэ. Биирдэ, көрүдүөргэ улахан баҕайы саары этэрбэстэр туралларын сөҕө көрбүттэр. Ол, Мырылаттан Максим Сибиряков диэн бөдөҥ, кыраһыабай эдэр киһи кэлэн дьарыктанар буолбут.
Имигэс, сылбырҕа уол Гоша тэҥ саастыылаахтарын баһыйталыыра, улахан дьону эмиэ кыайталыыра. Ардыгар, Бөтүрүөбүс бэйэтин солбуйтаран дьарыгы ыыттарара. 1957 с. оройуон сүүмэрдэммит хамаандатыгар киллэриллибитэ. 1958 с. куораттан спорткэмитиэт бэрэссэдээтэлэ Н.Н. Тарскай тахса сылдьыбыт, кулуупка “показательнай” көрдөрбүт. Ситиһиилэр да бааллара. Өрөспүүбүлүкэ заречнай зонатын призера. Алквивад Ивановтуун тэҥҥэ бырахсан хотторбутун үчүгэйдик саныыр. Дмитрий Петрович иитиллээччилэриттэн өрөспүүбүлүкэ таһыгар күрэхтэһэн кэллэхтэринэ тугу билбиттэрин-көрбүттэрин ыйыталаһара. Егор Макаров аармыйаҕа сулууспалыыр кэмигэр Сахалин байыаннай уокуругун, институкка студенныырыгар Челябинскай уобалас, итиэннэ, “Буревестник” общество чөмпүйүөнүнэн буолуталаабыта. Сахалинтан кэлэн баран “перевод в партере” оҥорон көрдөрбүт. Дмитрий Петрович ону-маны буолары-буолбаты тылласпата. Улуута хара-маҥнайгыттан биллибит. Воронежка ССРС тыа хаһаайыстыбатын институттарын студеннарын күрэхтэһиилэригэр төрдүс буолта, онно Иркутскайтан кэлэн тустубут Таатта ыччата Калистрат Владимиров бастаабыта.
Егор Семенович талан ылбыт идэтинэн инженер-электригинэн сааһын тухары үлэлээн, Илин Эҥэр оройуоннартан нэһилиэктэргэ бастакынан уот киллэрбит үтүөкэн тэрийээччи, салайааччы. Билигин 81 саастаах Егор Семенович Макаров пенсияҕа олорор, Дьокуускайга “Чэбдигирии” кулуубу үүннүүр-тэһиинниир.
Соловьев Николай Дмитриевич
1939 с. ахсынньы аам-даам тымныытыгар Болтоҥоҕо төрөөбүтэ. Ийэтэ Февронья Дмитриевна бастакы механизатор дьахталлартан биирдэстэрэ, “РТС”-ка үлэлээбитэ.
Ийэтин кытта хоту көһөрүллүүттэн эргиллэн кэлэн, Хатылы сэттэ кылаастаах оскуолатын бүтэрэн, “Кыһыл бартыһаан” холхуоска, онтон армияттан кэлэн Намҥа олохсуйан песнияҕа тахсыар диэри суоппардаабыта. Нууччалыы хааннааҕын иһин “Нуучча Куола” диэн таптал аатынан бар-дьонугар биллэр.
Күүстээх-күдэхтээх, хойуу былчыҥнардаах, толуу көрүҥнээх, тыа сирин үлэһит ыччата Николай Соловьев 1956 сыл күһүнүттэн Коркиҥҥа бастакы күннэртэн дьарыктаммыта. Куул тиктэрэннэр онно бурдук соломотун симэннэр тусталлара. 1957 с. Дмитрий Петровиһи Одьулуунтан ыҥыран киллэрбит Чурапчы оскуолатын дириэктэрэ Гаврил Дмитриевич Ефимов икки өттүтэн быалаах маат булан аҕалтарбыта. Ол күһүнүгэр Мэҥэ-Хаҥалас, Таатта, Чурапчы көҥүл тустууга табаарыстыы көрсүһүүлэрэ кулууп сценатыгар буолбута. Дьон лыык курдук тобус-толору симиллибиттэрэ. Кылаабынай судьуйанан хойуу, сөҥ куоластаах Константин Сереевич Постников буолара. Үөрүү-көтүү бөҕөтө. Өрөспүүбүлүкэ маҥнайгы чемпионаттарыгар кыттыбыттара. Заречнай зона күрэхтэһиилэрэ тэриллэр буолбуттара.
Үгүс көрүҥнэргэ спорт сайдан барбыта. 1958 с. соҕуруу куораттарга үрдүк үөрэҕи бүтэрэн кэлбит эдэр дьон Борис Тытыгынаев остуол тенниһин, Спартак Константинов боксаны, Павел Харитонов хайыһары, Илья Федоров спортивнай хаамыыны, чэпчэки атлетиканы, Октябрина Парфенова (Константинова) гимнастиканы, Егор Николаев фехтованиены оҕолорго, ыччаттарга дьарыктыыллара. Спорткэмитиэт бэрэссэдээтэлэ Афанасий Кирикович Софронов оройуоҥҥа спорду сайыннарыыга күүскэ ылсыбыта.
Николай Соловьев суоппардыырын быыһыгар эрчиллэн, арыгыны амсайбат буолан, тыа ыччата диэтэххэ, балачча тахсыылаахтык тустубута. Илиитигэр “баардаах” эдэр киһи “мельницаны”, “вертушканы”, “атахтааһыны” ордук баһылаабыта. Тренерэ мас тутан биэрэрин аннынан киирэн тахсыыны элбэхтик чочуйаллара. 86-90 кг ыйааһыннаах киһиэхэ имигэс буолуу көстүүтэ. Саха сирин сүүмэрдэммит хамаандатыгар киллэриллибитэ. Аатырбыт бөҕөстөрү Николай Гоголевы, Петр Гаврильевы, Семен Дмитриеви, Сергей Иванову, Альберт Захаровы, Владимир Варламовы, Эдуард Гегееви, Зосим Ивановы, Максим Сибирякову, Василий Румянцевы, Александр Кочаны кытта үс сыл соҕуруу күрэхтэһиилэргэ сылдьыталаабыта, доҕордоспута. Атын билбэт куораттарарын вокзаалларыгар, маҕаһыыннарыгар билиэт, ас-үөл эҥин ыла барарыгар-кэлэригэр Дмитрий Петрович “Нуучча Куоланы” ылгын уолун быһыытынан “телохранитель” курдук илдьэ сылдьара.
Сахатын сиригэр 87 кг уонна онтон үөһэ ыйааһыннарга оройуонугар уонна зонаҕа бастаталыыра, өрөспүүбүлүкэ икки төгүллээх чөмпүйүөнэ, Дальнай Восток, Россия бухатыыр тустууктарын кытта тургутуспута. Ростов-на-Дону Россия “Урожайын” боруонса призера. Москваҕа Бүтүн Сойуустааҕы Норуот Хаһаайыстыбатын Быыстапкатын боруонса, Россия “Трудовые резервы” обществотын үрүҥ көмүс медалиһа.
Биирдэ, өрөспүүбүлүкэ чемпионатыгар Максим Сибиряковтуун утары тахсыбытыгар, Максим Николаевич: “Бу бүтэһик тустуум, бастыахпын наада” диэн көрдөспүтүгэр, убайын курдук саныыр бөҕөһүн көрдөһүүтүн толорбут. Софронов Давид диэн Нам тустууга иккис, Николай Соловьев үһүс буолбуттар. Оччолорго оннук кэпсэтии баар эбит. “Дьиҥнээхтик тустубуппут буоллар хайаһыа эбиппит буолла”, – диэн күлэ-үөрэ кэпсиир”Нуучча Куола”. Ити туһунан Максим Сибиряков бэйэтин кинигэтигэр баар.
Тренерин Дмитрий Петровиһы үчүгэй ат баайааччыга тэҥниир. Эрчийэр тустуук уолаттарын илиилэрин-атахтарын тутан-хабан, хатыйан, тутуһан көрөрө, “бу киһи сүһүөхтээх, ыраатыыһы” диэн билэттиирэ. Улуу тренер кэлэн барда, киэн туттабыт диир. Билигин сааһа 83-һэ. Нам улууһун Граф-Биэрэгэр олохсуйан, бочуоттаах сынньалаҥҥа олорор.
Неустроев Семен Михайлович
Сэрии буолуо түөрт сыл иннинэ алтынньы ыйга Чурапчы Хатылытыгар “Кыһыл бартыһаан” холхуоска төрөөбүт, билигин 85 саастаах Семен Михайлович Неустроев сааһын тухары суоппардаан, “Бочуот знага уордьаннаах”. Пенсияҕа олорор. Уһун илиилээх-атахтаах, 182 см үрдүктээх, иһэ-үөһэ суох, 82 кг тахсыбат ыйааһыннаах эдэр киһини көҥүл тустууга уонна хапсаҕайга саамай ыарахан ыйааһыҥҥа туһуннараллара.
Тиийбэт ыйааһынын араастаан, уу иһэн, тимири кистээн уктан эбинэ-эбинэ, ыарахан ыйааһыннарга тустара, оройуон элбэх төгүллээх чөмпүйүөнэ, Саха АССР хас да төгүллээх призера, хапсаҕайга өрөспүүбүлүкэ абсолютнай чөмпүйүөнэ, Саха сирин сүүмэрдэммит хамаандатын чилиэнэ. Дойду киин куораттарыгар тиийэн тустуталаабыта.
Дьокуускайга “Школа механизации” 1957 с. үөрэнэ сылдьан өрөспүүбүлүкэ сүүмэрдэммит хамаандатыгар университет студеннарын кытта Василий Гварильевич Румянцевкэ эрчиллибитин астына-дуоһуйа кэпсиир. Элбэх саҥалаах Сергей Иванов, куудара баттахтаах Владимир Варламов, саҥата суох Дмитрий Данилов, үгүс кэпсээннээх, политиканы ырытар Николай Гоголев, сэмэй майгылаах Алквиад Иванов буолан бииргэ тутуһан сылдьыбыттар.
“Өттүк”, “вертушка” албастарга Москваттан кэлбит тренер И.В. Морозов үөрэппитэ. Д.П. Коркин Чурапчыттан кэллэҕинэ дьарыкка сылдьара. Бэйэтэ разминкаланан уолаттары кытта көбүөргэ киирэн тардыалаһара. Ардыгар Саха АССР спорка кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Н.Н. Тарскай көтөн түһэрэ. Сонун, пиджагын устуталаан, таба тыһа унтуутун туора тэбитэлээн, Сергей Ивановтуун тутуһан албастары көрдөрөрө. Сэргэх, дохсун киһи этэ.
1958 с. Саха сирин норуоттарын Спартакиадатыгар Василий Румянцев, Илья Кондратьев кэннилэриттэн үһүс, 1961 с. Спартакиадаҕа эмиэ үһүс миэстэлэммитэ. Өрөспүүбүлүкэ сүүмэрдэммит хамаандатыгар киллэриллэн Ростов-на-Дону Россия чемпионатын көбүөрүгэр улахан маастардары кытта тустан, бастаабыт уонна иккис буолбут бөҕөстөргө түбэһэн, “олох илдьи тыытан кэбиспиттэрэ”,- диэн бэйэтэ да сэмэй, киэҥ-холку майгылаах Сэмэн күлэ-күлэ, аа-дьуо кэпсиир.
Хайыһарга ССРС спордун маастара Атос Кулаковскайдыын хоту Булуҥҥа бииргэ сулууспалаабыттар. Онон, хайыһардьыт бэрдэ. Ол сулууспалыы сылдьан, кэлэ-бара уоппускатыгар өрөспүүбүлүкэҕэ тустар, аны, хамаандаҕа киллэриллэн, соҕуруу тустан кэлэр. Дойдутугар Чурапчыга суоппардыыр “Сельхозтехникатыгар” күрэхтэһэрин көҥүллээбэттэр эбит. Биирдэ күрэхтэһэн кэлбитигэр массыынатыгар атын суоппары олорпуттар, инньэ гынан, промкомбинакка тырахтарыыстаабыт, суоппардаабыт. Кэлин райпоҕа, лесопууҥҥа тимир тэһиини туппута.
Бэйэтин тустуутун туһунан улаханнык кэпсэммэт. “Чурапчыга улахан тустууну оҥорботоҕум эрээри, оройуон күрэхтэһиилэригэр, ыһыахтарга, Таатталары кытта табаарыстыы көрсүһүүгэ кыайарым. Таатталыын холбоһуу кэмигэр Харайдановка хотторон, иккис буолбутум” диир. 1965 с. Намҥа буолбут спорт национальнай көрүҥнэрин Спартакиадатыгар финалга Үөһээ-Бүлүү маастара Николай Корякинныын хапсыһыыларыгар, Корякин атахха киирбитин, утары атахха киирэн, атаҕын сулбу тардан ылан охторон кыайбыт, абсолютнай чөмпүйүөнүн аатын ылбыт уонна Саха АССР маастарынан буолбут. Бииргэ тустубут, эрчиллибит доҕотторо Сэмэни илиитигэр күүстээҕин, сүһүөхтээҕин, “ньылбырыҥнатан” үчүгэйдик тустарын кэпсииллэр. Сэмэн Неустроев Д.П. Коркины кытаанах, эппитин толортороро диэн сыаналыыр. Оччотооҕу тустууктар оннук, тренердэрэ тугу эппитин толорон сүүрэ-көтө сылдьаллара. Коркины “Айылҕаттан айдарыылаах буолан улуу тренер буолбута” диир.
Спиридонов Николай Иванович
Уоттаах сэрии саҕаланар сылыгар Чурапчы Кытаанаҕар төрөөбүт. Тустууга маҥнайгы тренерэ биллиилээх хайыһардьыт, Саха АССР үтүөлээх тренерэ Иван Николаевич Попов. Көҥүл тустууга Чурапчы оройуонун уонна Илин Эҥэр зона күрэхтэһиилэригэр бастаталаабыта, миэстэлэспитэ. 1963 с. ыччаттарга РСФСР “Урожайын” үрүҥ көмүс медалиһа, 1964 с. Дьокуускайга буолан ааспыт Россия чемпионатын кыттыылааҕа. Сааһын тухары болуотунньуктаан, тутууга үлэлээбитэ. 81 саастаах. Бочуоттаах сынььалаҥҥа олорор.
Нэһилиэктэри кэрийэн дьиэ бөҕөнү тутарын быыһыгар, сайынын ыһыахтарга тустан мүһэ ылаттыыра. Биир сайын, доҕор уолаттарынаан хапсаҕайга 40-н тахса мүһэни хомуйбуттар. Эдэр-оҕо саастарыттан чөл олох аргыстаах, арыгылыыр, күүлэйдиир диэни билбэт, көнө сүрүннээх, туруору, судургу майгылаах, ыраас халлаан күөҕэ харахтаах, бэйэтигэр эрэллээх, билигин да күүстээх көрүҥнээх. Наҕыл, холку саҥалаах-иҥэлээх. Кэпсээн бүттэҕинэ “оннук” диир идэлээх, ыйыттахха салгыы кэпсиир уонна эмиэ “оннук” диир.
Олорор учаастагыттан 5 км тэйиччи баар бөһүөлэккэ сатыы, ардыгар сыарҕалаах атынан тиийэн дьарыктанара.
Тустууга тыыппалааҕын билэн, Бөтүрүөбүс бэйэтин биир дойдулааҕын аймаҕырҕаан, армияҕа да ыытымаары, туһуннараары уонна маастары да толортороору буолуо, бэйэтин кытта олордон дьарыктаары ыҥырбытын, “сүрэ бэрт, хайдах босхо олоруохпунуй” диэн тыа оҕотун муҥкук санаатыттан ылымматах. Ытык иэһин толоро армиялаабыт.
Николай Спиридонов “атахтааһын”, “вертушка” албастарын сөбүлээн туттара. Дмитрий Петрович Россияҕа илдьэн туһуннартаабыта. 68-72 кг Сидор Поповтуун, Федор Эверстовтыын тусталлара. Көҥүл тустууга 1963 с Грознайга тиийэн Россия оҕолоругар “Урожайга” үрүҥ көмүс мэтээли ылары ситиспитэ. 1964 с. өрөспүүбүлүкэҕэ хапсаҕайга иккис миэстэни ылбыта. 1964 Россия чемпионатыгар кыттан, ССРС икки уһулуччулаах бөҕөстөрүгэр Журулига уонна Гусовка түбэһэн туораабыта.
Сэбиэскэй армия кэккэтигэр үс сыл тустубута. Биллиилээх спорт маастардарын Эдуард Гегееви, Петр Попову, Николай Атласовы, Николай Габышевы кытта бииргэ тустуунан дьарыктаммыттара. 1967 с. дойдутугар кэлэн сөбүлүүр тутуутугар пенсияҕа тахсыар диэри үлэлээбитэ. Дьокуускайга Речной вокзалы оҥорсубута.
Коркин дьарыктыыр тустууктарыгар “куолаһын соноппот, мөҕөр диэн билбэт, оннуккун-манныккын диэн сирэйгэ-харахха анньыбат, киһи быһыытынан үрдүк таһымнаах, культуралаах киһи. Бөтүрүөбүскэ дьарыктаммытым аҕыйах, син туох эмэ таххыа этэ, ол иһин дьарыктыы сатаабыта буолуо. Аһыыр-сиир дьону абааһы көрөр, бэрээдэктээх киһини сөбүлүүрэ. Кытаанах. Көрөн да бистэҕинэ сөп буолаҕын. Киһи убаастыыр киһитэ этэ”, – диир.
Түмүк
Ити курдук, Дмитрий Петрович Коркин маҥнайгы сылларыгар тустууга дьарыктаабыт, балачча суолу-ииһи хаалларбыт бастакы көлүөнэ бөҕөстөрө тус-санааларын, өрдөөҥү хаартыскаларын көрдөрө-көрдөрө, бэрт үгүһү кэпсээтилэр. Кинилэр ортолоругар өрөспүүбүлүкэҕэ бастаталаабыт, миэстэлэспит Одьулуунтан көҥүл тустууга ССРС спордун маастарынан буолары ситиспит Федор Винокуров, хапсаҕайга спорт маастара Петр Старостин, Россия “Урожайын” призердара Мугудайтан Петр Николаев-Томмот, Хатылыттан Сидор Попов, Чурапчыттан Василий Шадрин, Федор Эверстов, Мырылаттан Максим Сибиряков, Москватааҕы физкультура-спорт институтун бүтэрбит Дмитрий Гуляев, Арыылаахтан Пантелеймон Христофоров, кэлин дойду тэбэр сүрэҕэр физкультура институтугар үөрэнэр сылларыгар Москваҕа элбэхтик чөмпүйүөннээбит, ССРС спордун маастара Иван Аянитов, Мугудайтан Николай Пермяков уо.д.а. элбэх тустууктар бүгүн биһиги ортобутугар суохтар…
Дьыл-хонук ааһара түргэн. Д.П. Коркин аан дойдуга биллибит айымньылаах үлэтин саҕалыырыгар тустууга уһуйбут, оҕо-ыччат саастарыгар аан-бастаан тустуунан дьарыктаммыт, билигин 80 саастарын ааспыт аҕам саастаах Семен Михайлович Неустроевка, Николай Дмитриевич Соловьевка, Николай Иванович Спиридоновка, Егор Семенович Макаровка – тренердэрин туһунан ахтан-санаан кэпсээбиттэригэр махталбытын биллэрэбит! Оҕолоргут, сиэннэргит, хос сиэннэргит тапталларыгар уйдаран чэгиэнник-чэбдиктик олоруҥ, уһун үйэлэниҥ, үтүөнү-кэрэни, кэскиллээҕи тэнитэ-тарҕата сылдьыҥ!
Бүгүн улуу тренергэ аналлаах норуоттар икки ардыларынааҕы турнир саҕаланна. Аан дойдуга, Олимпийскай оонньууларга тиийэ албан аатырбыт бөҕөстөр, тустуу сулустара бөҕө кэллилэр. Сахабыт сирин тустууктара дьиэлэригэр-уоттарыгар түһэн биэрбэт гына, дьоһун хапсыһыылары көрдөрөргө дьулуһуохтара. “Истиэнэ көмөлөһөр” дииллэр. Онон, кэлэн тута олорон көрүҥ, ыалдьыҥ, ситиһии, кыайыы кэлэригэр төһүү күүс буолуҥ!
Баһылай Посельскай
Версия для печати
Оставить комментарий Отменить ответ
Для отправки комментария вам необходимо авторизоваться.
Войти с помощью:
ТОП новости
17.01.2017 5698280 4
«Не видя во власти воли преодолеть нынешние мерзости, многие обращаются к образу Сталина».
17.05.2018 129868 0
“Саха кэпсээбэт кистэлэҥэ”
21.01.2017 84159 6
«Решили уйти нормально. Так и легли в снег: рядышком…». Муж и жена провели двое суток в ледяном аду
09.10.2017 30658 2
Откровенное письмо бывшего хирурга из Якутии… Здесь есть над чем задуматься!
05.02.2017 11960 0
Традиционный календарь саха.
04.01.2019 11532 0
«Хлорофиллипт»: цена вопроса — копейки! 15 проверенных временем рецептов.
19.05.2018 11242 0
СОВЕРШЕННО НЕВЕРОЯТНАЯ ИСТОРИЯ☝
18.09.2019 10946 0
Найдена архивная видеокассета об убитом чемпионе мира по кик-боксингу
world-weather.ru/pogoda/russia/yakutsk/
http://world-weather.ru/pogoda/russia/omsk/
Якутск:
Последние комментарии
“Якутия. Образ будущего”. Выпуск 5. Роль музыки в духовно-нравственном воспитании – Якутия. Образ будущего на Дискуссионный клуб «Якутия. Образ будущего» Выпуск 4. Тема – “Роль семейной этнопедагогики в духовно-нравственном воспитании”
[…] Выпуск 4 – […]
Дискуссионный клуб «Якутия. Образ будущего» Выпуск 4. Тема – “Роль семейной этнопедагогики в духовно-нравственном воспитании” – на Дискуссионный клуб «Якутия. Образ будущего» тема – Роль генеалогии в “исправлении имен”
[…] […]
«Якутия. Образ будущего». Выпуск 3. «Древние руны Саха и «Усиление ритуала» – Якутия. Образ будущего на Дискуссионный клуб «Якутия. Образ будущего» тема – “Специальная военная операция: Новый миропорядок”
[…] […]
Дискуссионный клуб «Якутия. Образ будущего» Выпуск 4. Тема – “Роль семейной этнопедагогики в духовно-нравственном воспитании” – на «Якутия. Образ будущего». Выпуск 3. «Древние руны Саха и «Усиление ритуала»
[…] Выпуск 3 – Дискуссионный клуб «Якутия. Образ будущег… […]
«Якутия. Образ будущего». Выпуск 3. «Древние руны Саха и «Усиление ритуала» – Якутия. Образ будущего на Дискуссионный клуб «Якутия. Образ будущего» тема – Роль генеалогии в “исправлении имен”
[…] […]
Подписка на новости
Архивы
Архивы Выберите месяц Декабрь 2022 (20) Ноябрь 2022 (93) Октябрь 2022 (84) Сентябрь 2022 (77) Август 2022 (11) Июль 2022 (80) Июнь 2022 (133) Май 2022 (137) Апрель 2022 (196) Март 2022 (197) Февраль 2022 (126) Январь 2022 (140) Декабрь 2021 (169) Ноябрь 2021 (199) Октябрь 2021 (70) Июль 2021 (104) Июнь 2021 (146) Май 2021 (132) Апрель 2021 (158) Март 2021 (184) Февраль 2021 (190) Январь 2021 (169) Декабрь 2020 (203) Ноябрь 2020 (167) Октябрь 2020 (145) Сентябрь 2020 (153) Август 2020 (98) Июль 2020 (145) Июнь 2020 (167) Май 2020 (159) Апрель 2020 (174) Март 2020 (166) Февраль 2020 (141) Январь 2020 (122) Декабрь 2019 (140) Ноябрь 2019 (110) Октябрь 2019 (155) Сентябрь 2019 (153) Август 2019 (172) Июль 2019 (148) Июнь 2019 (181) Май 2019 (188) Апрель 2019 (182) Март 2019 (167) Февраль 2019 (185) Январь 2019 (172) Декабрь 2018 (147) Ноябрь 2018 (180) Октябрь 2018 (200) Сентябрь 2018 (136) Август 2018 (164) Июль 2018 (199) Июнь 2018 (173) Май 2018 (149) Апрель 2018 (169) Март 2018 (104) Февраль 2018 (173) Январь 2018 (149) Декабрь 2017 (164) Ноябрь 2017 (180) Октябрь 2017 (172) Сентябрь 2017 (124) Август 2017 (118) Июль 2017 (109) Июнь 2017 (111) Май 2017 (79) Апрель 2017 (110) Март 2017 (139) Февраль 2017 (190) Январь 2017 (179) Декабрь 2016 (189) Ноябрь 2016 (145) Октябрь 2016 (168) Сентябрь 2016 (121) Август 2016 (124) Июль 2016 (157) Июнь 2016 (158) Май 2016 (176) Апрель 2016 (74) Март 2016 (125) Февраль 2016 (159) Январь 2016 (138) Декабрь 2015 (114) Ноябрь 2015 (119) Октябрь 2015 (31) Сентябрь 2015 (60)
|
oscar
|
Ийэ уол оҕоҕо сыһыана ( Н.А.Лугинов «Чыҥыс Хаан Ыйааҕынан» ромаҥҥа Одьулуун уол оҕону иитэр ньыматын холобурдара.)
The attitude of the mother to her son (based on the novel by Nikolai Luginov “at the behest of Genghis Khan”)
Авторы
Архипова Айсаана Андреевна (СВФУ)
Аннотация
Бу ыстатыйаҕа ааптар Н.А. Лугинов «Чыҥыс Хаан ыйааҕынан» айымньы уол оҕону иитиигэ көмө буолуон сөбун ыырытар. Айымньыга ойуулаабыт дьахтар аймах уол оҕону иитэр холобурдарын таба тайанан туһаннахха, бу уларыйа турар балысхан сайдыылаах кэмҥэ уол оҕо бэйэтин олоҕун сатаан дьаһанарыгар, сөптөөх хоруйу ыларыгар ийэ, эбээ, дьүөгэ оруола улаханын көрдөрөр.
Ключевые слова
уол оҕо, ийэ, иитии, Чыҥыс Хаан, олох, роман, Н.А. Лугинов.
Annotation
In this article, the autor discusses how to raise sons. For the boy to grow more courageous, you need to relate to him correctly. This will help the novel by Nikolai Luginov “At the behest of Genghis Khan.”
Keywords
boy, mother, education, Genghis Khan, a life, novel, Nikolay Luginov.
Дата публикации
28.01.2020
Финансирование
Саха народнай сурууйааччыта Н.А. Лугинов «Чыҥыс Хаан ыйааҕынан» айымньыта саха сиригэр эрэ буолбакка, бутун Аан дойдуга биллэр биир улахан улэ. Бу романынан спектакль туруоруллубута, киинэ уһуллубута. өскөтүн арҕаа дойдулар киинэлэригэр уонна айымньыларыгар Чыҥыс Хаан улуу сэрииһит эрэ быһыытынан этиллэр буоллаҕына, Н.А.Лугинов «Чыҥыс Хаан ыйааҕынан» романыгар бу үйэ олоҕо, үгэһэ көстөр эбит. Айымньы олох бары араҥатын хабар сүдү суолталаах. Романна Одьулуунунан, Хайахсын эмээхсининэн, Бөртөнөн, Ача Хотунунан, Уһуйунан, Хулаанынан сирэйдээн дьахталлар уобарастара табыгастаахтык бэриллибит. Одьулуун кэргэниттэн Дьэһэгэй Баатыртан түөрт уол, биир кыыс оҕону төрөөбүттэрэ. Одьулуун аҕата, Хордойоон Батыр-Олхонууттар бас киһилэрэ эбит. Манан, Одьулуун үчүгэй төрүттээҕэ көстөр. Кини кэрэ дьуһуннээх, ураты тупсаҕай быһыылаах-таһаалаах, мындыр толкуйдаах дьахтар. Уолаттарын иитэригэр сүрүн болҕомтолорун баһылык буолуохтаахтарыгар бэлэмнэнэллэрин ыйар. Чыҥыс Хаан туһунан барыта куһаҕан эрэ өттүнэн өйдөбул баар эбит буоллаҕына, «Чыҥыс Хаан ыйааҕынан» айымньыга Чыҥыс Хаан уобараһа аахпыт киһини толкуйдатар, олоҕу ырытарга сирдиир. Кини саҥалыы көрүүлээх, идейнэй политик, полководец, дьону – сэргэни сатаан угуйааччы быһыытынан биллэр. Кини судаарыстыбатын эрэ буолбакка, бүгүн аан дойду историятын оҥорбут, уларыппыт киһинэн буолар.
Билиҥҥи кэмҥэ уол иитиллэр эйгэтэ өбүгэ көрүүтүттэн улахан уларыйыыта – аһара бүөбэйдээһин. Хас хамсаныытын барытын бүөбэйдэтэ сылдьан улааппыт уол оҕо намчы буолара биллэр суол. Мэлдьэх буолбатах, билиҥҥи кэм уола кыыстыҥы көрүннээҕэ элбэх. Онтон, уол оҕо дьиппиэн, модьу – таҕа буолан дьонун, дойдутун дурда – хахха эрэлэ буола улаатыахтаах. Оччотугар, олоҕор көрсөр ыарахан да, үөрүүлээх да тугэннэргэ сөптөөх эппиэти булар кыахтанар, төрөппүттэрэ холку олоххо олороллоругар кыах үөскүүр. Онон эдьиий дьоҥҥо бу улэ суолтата улахан. Тоҕо диэтэххэ, эдьиийдэр сурустарын кыра эрдэхтэриттэн хайдах иитиһэллэр даҕаны, түмүктэрэ онтон тутулуктаныаҕа. Ол аата, дьиҥнээх эр киһи иитиллэн тахсыаҕа.
Бу үлэ уолу кыра сааһыттан олох сыаннастарыгар сыһыарыы, уол оҕо дьылҕатыгар сыһыана, дьулуур уолу иитэр ньымата, эдьиийдэр сурдьуларыгар сыһыаннара, уол оҕо олоҕор баһылык буолуутун олуга туһумэхтэртэн турар.
Айымньы көhө сылдьар омук олоҕун ойуулааһынтан турар, онон уус олоҕун хайдах дьаһанара дьэҥкэтик бэриллибит. «Чыҥыс Хаан ыйааҕынан» кинигэ бастакы чааһа 1997 с. тахсыбыта. Кинигэ5э Чыныс Хаан тордо - ууьа, дойдубут түҥ былыргыта 12-13 уйэтээҕи монголлар олохторун дьаһахтарын үөрэтиллибитэ, үрдүк таһымнаах историческай айымньыттан көстөр. Сабаҕалаатахха, сахалар монголлортан хаан тардыылаах эбиппитин көрдөрөр.
Көс олохтоохтор түргэнник хомуналлара, билбэт саҥа сирдэригэр тиийэн хайдах дьаһаныахтаахтара барыта дьахтар аймах толкуйугар киирэр. Маны барытын Одьулуун Хайахсын эмээхсини, кийииттэрин кытта сатабыллаахтык дьаһайара билиҥҥи ийэҕэ биир ураты буолар. Аһы – үөлү, таҥаhы – сабы оҕоттон саҕалаан улаханыгар тиийэ сөпкө бэриниллиитэ хаһаайыстыбаны тутууга сүбэ буолар. Холобур, уолу айылҕа аhынан улаатыннарыы туһалааҕа көстөр. Бу тугэн аныгы ийэ билэ – билэ оҕотугар араас буортулаах минньигиэһинэн хатаҕалыырыгар, оҕотун тугу аһыырын болҕомтотугар уурбат тугэннэригэр саамай сөптөөх сүбэнэн ааҕабын. Билиҥҥи медиктэр химия булкааһыннаах эмтэртэн ураты, норуот эмин туһанары эмиэ сүбэлииллэр. Айылҕа биэрэр отун-маһын таба тайанан, сатаан хатаран, сөпкө туһаныы оҕо да, улахан да туһанара, доруобуйатын бөҕөргөтүннэрэрэ мэлдьэх буолбатах.
Чыҥыс Хаан 15 эрэ саастааҕар, аҕата Дьэһэгэй өлбүтүн кэнниттэн баһылык оҥороллор. Хас көһөр сирдэригэр өстөөхтөрө тиийэ охсубуттарын ким эрэ тыллыырын билэллэр. Саамай куһаҕана, чугас киһитэ, Бэктэр буоларын билэннэр, инилэрин ыҥыран субэ тэрийэр. Чыҥыс Хаан сөптөөх, мындыр толкуйдаах баһылык буоларын атын уустар билэн дьиҥнээх баһылык тахсыыһы диэн толкуйга киирэллэр.
Маны сэргэ, бу улуу киһи олохтообут сиригэр-уотугар сэрии сэбин көмөтүнэн эйэ олохтонуохтаах, кэнникилэр инникилиэхтээхтэр, инникилэр, хомойуох иһин, кэнникилиэхтээхтэр диэн өйдөбүлү өрө тутар. Чыҥыс Хаан бэйэтэ бастаан сэриилиири сөбүлээбэт, ордук көмүскэнэр өйдөбүлү тутуһар санаалаах, бу кэйээргэ хас биирдии киһи бэйэтин кыаҕынан буойун буолуохтааҕын Одьулуун ыйар.
Киһи олоҕор атын дьон туһугар тугу оҥорбутунан сыаналаныахтаах. «Чыҥыс Хаан ыйааҕынан» роман саха оҕотун төрүттэрин түҥ былыргытынан, историятын үөрэтэр сыаллаах. Онтон эдьиий сурдьугар туох санаалааҕын билэр чугас киһитэ буолар аналлаах уонна уол оҕо олоҕор көрсөр ыарахаттарга сөптөөх эппиэти буларыгар көмөлөһүөхтээхпит. Уолаттар ыраах барсаары эбээлэриттэн ыйыта киирбиттэригэр Одьулуун иккиэннэриттэн биирдэстэрэ эрэ барсыахтааҕын, ону бэйлэрэ быһаарыахтаахтарын ыйар. Уолаттар тахсаллар уонна сөптөөх быһаарыыны ылыналлар. Бу биһиги сурустарбытыгар бэйлэрэ эппиэт булалларыгар үөрэтиэхтээхпитигэр холобур.
Өссө биир туһумэхпинэн буолар: «Эһиги билиҥҥэттэн, бу сааскытыттан, тус бэйэҕит баҕаҕытын өрө тутар оннугар, ону сатаан уодьуганныыр гына үөрэниэхтээххит. Атын дьон туохха баҕарарын, туохха дьулуһарын кичэйэн кэтээн. Ол туһугар олоруоххут, дьон бэйэлэрэ эһиги тула түмсүөхтэрэ.Эһиги аҕаҕытын дьон ол иһин сөбүлүүллэр». (Роман маҥнайгы чааһа. Стр 157, I абзац). Биһиги бырааттарбыт тугу сиэхтэрин баҕаралларын толотторон баран тэйэр угэстээхтэр. Ытыы, ыйылыы түстэллэр эрэ, баҕарбыттарын ылан биэрэн иһии биир өттүнэн сыыһа, бииринэн соп. Сыыһа, кыратыгар уол наадйырара эмиэ кыра, суолтата суох курдук, онтон баҕарбытын толотторо үөрэммит уол улааттаҕына сааһынан көрөн баҕа санаата эмиэ улаатар. Оччоҕуна, бэйэбит да билбэппитинэн күүс өттүнэн оттойон толотторо сатыыр киһиэхэ кубулуйуоҕа. Кыратыгар кэмпиэт, сахалаат, бытархай оонньууру баҕарыаҕа, улааттаҕына мотоцикл, буран, массыына наада диэн дибдийэн туруон сөп. Маннык улааппыт уол атын дьон кыһалҕатын аахсыбат, бэйэтин эрэ саныыр бэйэмсэх киһиэхэ кубулуйар. Онон, эдьиий киһи сөпкө көрөн уолу буойуохтаах, сөпкө толкуйдууругар үөрэтиэхтээх. Уол оҕо туппай буоларын үтүө өрүтэ билиитэ кэҥиир, билиигэ тардыһар буола улаатыыта. Онон, сөбунэн көрөн, сурустарбытын сайыннарарбыт наадалаах диэн этиэххэ сөп.
Улуу киһи бастаан тугу эрэ айар, саҕалыыр, ырааҕы көрөр ,бүгүҥҥүннэн эрэ олорбот. Чыҥыс Хааҥҥа бу хаачыстыбалар Хайахсын уонна Одьулуун иитиилэригэр бааллар.Айымньыга ойуулаабыт дьахтар аймах уол оҕону иитэр холобурдара билигин даҕаны улахан көмөлөөх, элбэх сүбэлээх. Маны таба тайанан туһаннахха, бу уларыйа турар балысхан сайдыылаах кэмҥэ уол оҕо бэйэтин олоҕун сатаан дьаһанарыгар, сөптөөх хоруйу ыларыгар ийэ, эбээ, дьүөгэ оруола улаханын көрдөрөр.
Роман сүрүн геройа Чыҥыс Хаан эйэлээх олоҕу оҥороругар баҕа санаатын, тэрийэргэ тардыһарын, кэлэр кэми саныырын ииппит ийэтин Одьулуун уонна Хайахсын эмээхсин холобурдарын туһаныахха сөп.
|
oscar
|
Үөрэх этэринэн, киһи 120 сыл олоруохтаах эбит. Норуоттар икки ардыларынааҕы быраастар уонна психологтар бөлөхтөрө олоҕу уһатар уонна кырдьыыны кыйдыыр уон пуунтан турар бэлиэтээһиннэри оҥорбут:
Ааптар: Айталина Софронова
1. Элбэҕи аһаамаҥ. Сорох күн куртаххытын сынньатан, аскытын олох кыччатыҥ, оччотугар эккит-хааҥҥыт чэбдигириэ.
2. Аһыыр ас сааскытыгар сөп түбэһиэхтээх:
30 саас кэннэ элбэхтик эриэхэни, быары сиэҥ.
40 саас кэннэ бетакаротиннаах оҕуруот аһын аһааҥ, холобур, моркуоп. Эр дьон бу саастарыгар сыыры уонна бүөрү сиэхтэрин наада, селен диэн эттик олох охсууларын уйарга көмөлөһөр.
50 саас кэннэ уҥуоҕу бөҕөргөтөр аһы сиэҥ. Бу кэмҥэ элбэх балык наада, бу сүрэх, тымыр ыарыыларыттан көмүскүүр.
3. Бэйэҕит сөбүлүүр идэҕитинэн үлэлээҥ, оччотугар бэйэҕит сааскытыттан быдан эдэр буолан көстүөххүт.
4. Хайаан да иккиэ буолуҥ! Таптал уонна бэйэ-бэйэҕэ сылаас сыһыан – саамай үчүгэй эмп. Күүстээх таптал киһиэхэ дьолтон атыны аҕалбат. Бэйэтин дьоллоохтук сананар киһи доруобуйата бөҕөргүүр, үйэтэ уһуур.
5. Сүүрүк хоту устар киһитээҕэр бэйэтин санаатын сайа этэр, үлэтигэр туһанар киһи үлэтэ да тахсыылаах, үйэтэ да уһун буолар.
6. Сүүрүҥ-көтүҥ, элбэхтэ хамсаныҥ! Күҥҥэ 8 мүнүүтэ устата спордунан дьарыктанар киһи олоҕун биллэрдик уһатар.
7. Сөрүүн хоско утуйуҥ! Сөрүүн хоско утуйар киһи итии хоско утуйар киһитээҕэр эдэрчи көрүҥнээх буолар.
8. Сотору-сотору сөбүлүүр аскытын-таҥаскытын атыылаһан бэйэҕитин маанылааҥ, манньыйыҥ.
9. Кыыһырбыккытын искитигэр тутумаҥ, хайаан да таскытыгар таһаарыҥ! Этиҥ-тыыныҥ, тыаһааҥ-ууһааҥ. Хомолто санааны искэ тута сылдьыы ыарахан ыарыыга тиэрдэр. Санаа баттала – ыарыы төрдө.
10. Төбөҕүтүн үлэлэтиҥ! Сотору-сотору кроссворда таайыҥ, элбэх киһилээх оонньууларга кыттыҥ, омук тылын үөрэтиҥ, ахсаанна суоттааҥ. Ахсааны туох да тэрилэ суох өйгө суоттааҥ. Төбөҕүтүн быыстала суох үлэлэтэр буоллаххытына, хара өлүөххүтүгэр диэри түөһэйиэххит суоҕа.
Эдэр-сэнэх, чэгиэн буолуҥ!
«Доруобуйа – дьол” кинигэттэн.
Хаартыскалары интэриниэт аһаҕас ситимнэриттэн туһанныбыт.
Сонуннар
24.11.2022 | 11:00
Саха сирин бастыҥ IT-бырайыактара
23.11.2022 | 17:30
Олоҕун науканы кытта ситимнээн
23.11.2022 | 17:00
Үс игирэ төрөөтө
23.11.2022 | 16:30
Куорат учууталларыгар — саҥа бириэмийэ
23.11.2022 | 16:00
Саамай кэрэ сүөһүнү таллылар
23.11.2022 | 15:56
«Үтүө санаа харыйата» оҕолор баҕа санааларын толорор
23.11.2022 | 15:00
Дьикти быыстапканы көтүтүмэҥ
23.11.2022 | 14:00
Нолуоккун төлөө — холкутук утуй!
23.11.2022 | 13:00
Кыһыҥҥы суоллар аһыллар болдьохторо билиннэ
23.11.2022 | 12:00
Саҥа дьылы — иэһэ суох
23.11.2022 | 11:00
Ыккытын босхо ыытымаҥ
23.11.2022 | 10:00
Дьоҥҥут аатын үйэтитиҥ
23.11.2022 | 09:00
Онлайн төлүөҥ — бириис сүүйүөҥ
23.11.2022 | 08:00
Сийиэскэ 500-тэн тахса дэлэгээт кытынна
20.11.2022 | 09:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 21-27 күннэригэр
19.11.2022 | 16:00
Эҥсиэли хочотугар, Максим Аммосов дойдутугар
18.11.2022 | 09:00
Саҥа саҕахтары арыйан, сонун хайысхалары тутуһан
17.11.2022 | 18:44
Дьиҥ олохтон кэпсээн ааптарын кытта көрсүһүү
17.11.2022 | 18:00
«Мир» каартаҕа региональнай төлөбүрдэри ыытыахтара
17.11.2022 | 17:30
Тус дааннайдары оҥорууга сөбүлэҥ
Ордук ааҕаллар
Дьон | 19.11.2022 | 18:00
Николай Винокуров: «Дойдубар этэҥҥэ эргиллэн кэллим...»
«Боотур» этэрээт байыастарын ортотугар биһиги биир дойдулаахпыт Алаһыай нэһилиэгиттэн төрүттээх Николай Винокуров баарын истэн, кэпсэтиэхпин баҕардым. Ол эрэн сэһэргэһиибин хайдах-туох саҕалыахпын тобуларбар олус ыарахан этэ. Бу үлэ, үөрэх, сайдыы, тэрээһин туһунан суруйуу, кэпсэтии буолбатах... Бу — олох, дьылҕа, тыын былдьаһыы, өлүү-сүтүү, инники олох иһин охсуһуу туһунан сэһэргэһии. Николай тута хоруйдаабытыгар...
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 20.11.2022 | 11:00
Элэгэнтэй Адамов: «Сиэрдээх өй-санаа төрүт дьарыкка эрэ баар»
Бүгүҥҥү нүөмэргэ Чурапчы улууһун Чакыр нэһилиэгин олохтооҕо Элэгэнтэй Адамовы кытта тыа сирин олоҕун, итэҕэл, уус идэтин, сайдыы, норуот дьылҕатын, кэскилин туһунан сэһэргэстибит. Дьоҕурдаах киһи анаарыыта киэҥэ, этэр тыла оруннааҕа сөхтөрдө.
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Уһук Илиҥҥи уокурукка анаан 2%-наах ипотеканы нэһилиэнньэ бастаан утаа улаханнык итэҕэйбэтэҕэ. «Ама, оннук буолуо дуо?» — диэн саҥалар иһиллибиттэрэ. Ону баара, ахсынньы 17 күнүгэр чэпчэтиилээх ипотеканы аан бастакынан Дьокуускай куораттан Изабелла Лебедева ылбытын туһунан nvk-online.ru сайт иһитиннэрдэ.
Икки өрүттээх сөбүлэһии Өрөспүүбүлүкэтээҕи ипотека ааҕыныстыбатын кытта түһэрсилиннэ. Тустаах тэрилтэ Саха сиринээҕи операторынан буолар. Бүгүҥҥү туругунан манна хайыы-үйэ 80 сайаапка киирэн сытар, олортон 48 бигэргэннэ. Бырагыраама кыттааччылара саҥа кыбартыыраларын көрдүүр түбүгэр түстүлэр.
Быйыл ахсынньы 7 күнүгэр РФ Бырабыыталыстыбатын бэрэссэдээтэлэ Дмитрий Медведев Уһук Илиҥҥи уокурукка чэпчэтиилээх ипотека туһунан 1609 №-дээх уураахха илии баттаабыта. Санатар буоллахха, быйыл балаҕан ыйыгар Владивосток куоракка Илиҥҥи экэнэмиичэскэй форумҥа Арассыыйа Госсэбиэтин мунньаҕар Ил Дархан Айсен Николаев Уһук Илиҥҥи уокурукка эдэр ыалларга 2 %-наах ипотека бырагырааматын олоххо киллэрэр туһунан этии оҥорбута. Ити этиини РФ бэрэсидьиэнэ Владимир Путин тута өйөөбүтүн түмүгэр, саҥа бырагыраама үс ый курдугунан олоххо киирэн үлэтин саҕалаата.
«Уһук Илиҥҥи» ипотеканы ким туһанар бырааптааҕый?
Бу туһунан «Юридическай көмө сулууспата» АНО дириэктэрэ, уопуттаах юрист Александра Копцеваттан быһааран биэрэригэр көрдөстүбүт.
— РФ гражданнара бары кыттар бырааптаахтар эрээри, дьиэлэрэ Уһук Илиҥҥи уокурукка хайаан да баар буолуохтаах.
Кыттааччылар
— кэргэнниилэр иккиэн 35-гэр диэри саастаах буолуохтаахтар (оҕолоох эбэтэр оҕото суох);
— толорута суох дьиэ кэргэн (холобур, 35-гэр диэри саастаах ийэ (оҕотун кытта) буолуон сөп);
— «Уһук Илиҥҥи» гектары бас билээччи (манна сааһа, кэргэннээҕэ, оҕолооҕо оруолу ылбат). Дьиэтин хайаан да «гектарын» сиригэр туттуохтаах.
Тугу атыылаһыахха сөбүй?
— Бэлэм эбэтэр тутулла турар дьиэни маҥнайгы ырыынактан;
— тыа сиригэр бэлэм тутуллан турар дьиэни (иккис ырыынактан);
— учаастакка чааһынай дьиэни туттарга, итини тэҥэ, чааһынай дьиэни туттарга учаастагы («гектар» буолбатах);
— «Уһук Илиҥҥи гектарга» уонна бэйэ хаһаайыстыбатын тэринэр учаастакка дьиэни туттарга (гектар сирин бас билээччилэргэ).
Усулуобуйалар
— Бастакы усунуос – 20 %-тан саҕаланар;
— кирэдьиит 6 мөл. солк. диэри бэриллэр;
— кирэдьиит бырыһыанын ставката 2 % (кирэдьиит болдьоҕун тухары уларыйбат);
— олоҕун уонна доруобуйатын страховкалыыртан аккаастаабыкка, кирэдьиит ставката 1 % эбиллиэн сөп;
— рефинансирование диэн суох, кирэдьиит 2019 сыл ахсынньы 1 күнүттэн 2024 сыл ахсынньы 31 күнүгэр диэри оҥоһуллар;
— кирэдьиит докумуонун бырагыраамаҕа кыттар бааннар барытын бэйэлэрэ көрөн оҥороллор.
Ханнык бааннар кирэдьиити биэрэллэрий?
Чэпчэтиилээх кирэдьиити Сбербаан, “Внешторгбаан”, “Россельхозбаан”, «Открытие» баан биэрэллэр. Билиҥҥи туругунан, «ДОМ.РФ» уонна Азиатскай-Тихоокеанскай баан кирэдьиити биэрэн саҕалаабыттарын туһунан Саха сирин бырабыыталыстыбата иһитиннэрэр. Анал бырагыраама 2019 сыл ахсынньы 1 күнүттэн 2024 сыл ахсынньы 31 күнүгэр диэри үлэлиир. Маны олоххо киллэрэн үлэлэтэргэ федеральнай бүддьүөттэн бааннарга 14 млрд. солк. көрүллүөхтээх. Ити түмүгүнэн барыта 450 млрд солк. 147 тыһ. кирэдьиит быһыытынан бэриллиэҕэ.
Манна даҕатан эттэххэ
СӨ тутууга министиэристибэтэ биэрбит дааннайынан, «Уһук Илиҥҥи ипотека» анал чэпчэтиллибит %-наах кирэдьиитинэн Саха сириттэн 8,7 тыһ. эдэр ыал туһанар кыахтаах. Холобур, итинтэн саамай элбэхтэрэ Дьокуускай куоракка (1040 ыал), Чурапчыга (837 ыал), Мэҥэ Хаҥаласка (800 ыал), Уус Алдаҥҥа (680 ыал) уонна Өлүөхүмэҕэ (449 ыал) бааллар.
Дуогабар түһэристибит
Изабелла Лебедева, Дьокуускай куорат олохтооҕо:
— Хаһыаттартан, социальнай ситимтэн өрөспүүбүлүкэтээҕи ипотека ааҕыныстыбата 2 %-наах чэпчэтиилээх ипотекаҕа сайаапкалары хомуйарын туһунан билбиппит. Сэтинньигэ докумуоннарбытын барытын тиксэрэн, ахсынньыга сөбүлэҥи ылан, бу күннэргэ дуогабарга илии баттастыбыт. Бырабыыталыстыбаҕа эдэр ыалларга маннык дьиэ-уот ылар кыах биэрбиттэригэр махтанабыт! (nvk-online.ru саайтан. Хаартыска: nvk-online.ru саайтан).
Кирэдьиит усулуобуйатын үөрэтэбит
Эдэр ыал Саина, Алексей Спиридоновтар. Ыал ийэтэ нуучча тылын уонна литературатын учуутала, ыал аҕа баһылыга ХИФУ горнай институтун устудьуона.
— Чэпчэтиилээх ипотеканы истэн олус үөрбүппүт. Алексей үөрэнэ сылдьар, быйыл бүтэриэхтээх, аны сайын дипломун көмүскүөҕэ.
Уолбут 1 сааһын ааста. Дьокуускай куоракка оҕо саадын булар уустуктардаах буолан, дьоммутугар чугаһаабыппыт. Билигин, хомойуох иһин, бэйэ-бэйэбититтэн ыраах олоробут. Биһигини каникул, командировка эрэ абырыыр. Бу кыһалҕаны чэпчэтиилээх ипотека эрэ быһаарар кыахтаах.
Бу күннэргэ АТБ, ВТБ бааннарга уонна Сбербааҥҥа сылдьан кирэдьииттэрин усулуобуйаларын билистибит. Биһиэхэ, эдэр ыалга, олус сөптөөх ирдэбиллээхтэрэ үөртэ. Биллэн турар, бааннар усулуобуйалара атын-атыттар. Маны үчүгэйдик сыныйан үөрэтиэхпитин наада. Биһиги хайдах эрэ чааһынай дьиэҕэ олоруохпутун баҕарабыт эрээри, билигин ханна олохсуйарбытын өссө быһаарына иликпит. Ол гынан баран, Дьокуускай куоракка кэлиэхпитин баҕарабыт. Ыал аҕа баһылыга өссө ханна үлэлиирэ биллэ илик. Аармыйаҕа сулууспалыы барыахтаах. Онон билигин кирэдьиити үөрэтии түһүмэҕэр сылдьабыт. Үлэлээҕим уонна ыстаастааҕым быһыытынан кирэдьиити ыал ийэтин аатыгар ылыахпыт. Кыра уурунуу үптээхпит, онон маҥнайгы усунуоһу ууран биэрэр кыахтаахпыт, — диэн эдэр ыаллар баҕа санааларын үллэһиннилэр.
|
oscar
|
Урут биһиги кумааҕыга суруллубут ахтыылары, хаартыскалары көрөр эбит буоллахпытына, билигин аудиовизуальнай, ол эбэтэр көрдөрөр-иһитиннэрэр эйгэҕэ куйаар ситиминэн урукку дьон хайдах тутта-хапта, таҥна-симэнэ, саҥара сылдьыбыттарын булан көрүөхпүтүн уонна истиэхпитин сөп.
Саха үгэһин, төрүт дьарыгын, билиитин-көрүүтүн үөрэтэр, сырдатар сыаллаах, олоҥхоһуттар тустарынан биэриини бэлэмнээри, И.С. Жараев аатынан Саха Өрөспүүбүлүкэтин норуоттарын аудиовизуальнай нэһилиэстибэтин Национальнай киинин пуондатыгар сырыттым.
Манна СӨ култууратын туйгуна, Саха сирин киинэтин бэтэрээнэ, киномеханигынан үлэлээбит, культуролог идэлээх Марина Софроновна Винокурованы кытта билистим.
Кини бу тэрилтэҕэ сүрүннүүр исписэлиис быһыытынан улуустары кытта уонна пуонданы хаҥатыыга үлэлиир уонна Саха сирин Киинэтин түмэлин салайар.
– Марина Софроновна, ханнык сыллааҕы олох былыргы уонна төһө матырыйаал хараллан сытарый?
– Пуондабытыгар 1924 сылтан саҕалаан уһуллубут Сахабыт сиригэр буолан ааспыт түгэннэри, бырааһынньыктары, күннээҕи олоҕу, тутуллан турбут дьиэлэри, дойдубут туһугар үлэлээбит-хамсаабыт дьону көрдөрөр хамсыыр хартыыналар бааллар.
Быйыл биһиги тэрилтэбит үлэлээбитэ 25 сыла буолла. Бу кэм устата 35943 тахса киинэ докумуоннар, хроникально-документальнай устуулар, альманахтар, биирдиилээн дьон устуулара мунньуллан киирдилэр.
– Норуот талааннаахтарын үйэтитиигэ, тарҕатыыга аныгы ньымалары туһаныы туһунан кэпсиэҥ дуо?
– Пуондабыт сыл ахсын эбиллэн иһэр. 2005 сыллаахха “Закон об аудиовизуальном наследии Республики Саха (Якутия)” диэн киинэ матырыйаалларын хомуйар, күүс-көмө буолар сокуону бэлэмнээн, олоххо киирэригэр үлэлээбиттэрэ биһиги аксакалларбыт, уопуттаах кинематографистар – В.А. Томскай, И.С. Жараев, Г.К. Охлопкова, А.А. Зайков уо.д.а.
Ити курдук ааспыт 2020 сыл түмүгүнэн барыта 108 пуонда оҥоһулунна. Манна култуураҕа, доруобуйа харыстабылыгар, үөрэхтээһин, бырамыысыланнас курдук салааларга саҥаттан саҥа киинэ докумуоннар киирэ тураллар. Бэйэбит оператордарбытын кытта норуот талааннаахтарын көрдөрөр тэрээһиннэргэ сылдьан анал устуулары оҥоробут. Идэлээх дьон бэйэлэрин дипломнай үлэлэригэр, ахтыы кинигэни суруйалларыгар кэлэн көрөллөр, туһаналлар.
– Ким уһуллубутун, матырыйаалы үөрэтии, чопчулааһын үлэтин туһунан кэпсиэҥ дуо?
– Дьон Сахабыт сиригэр ордук суолталаах түгэннэр манна бааллар диэн бэйэлэрэ устубуттарын эбэтэр урут уһуллубут дьиэтигэр баар видео кассеталарын, DVD дискэлэрин, хаһааҥҥы эмэ кинопленка да буоллун аҕалаллар. Ону бастакы уочарат араспыыска толорон ылабыт уонна быстах кэмҥэ харантыыҥҥа туруоран баран техническэй туругун көрөн, сороҕун эмтиибит, абырахтыыбыт уонна эспиэртиир отделга ыытабыт. Эспиэр киинэ докумуон туох суолталааҕынан боротокуол толорор. Киирбит докумуоҥҥа туох уһуллубута мүнүүтэтигэр, сөкүүндэтигэр тиийэ сиһилии толоруллар, чуолкайдааһын кэмигэр туттарбыт дьонтон эбэтэр ханнык сыл буоларынан анал консультаннары ыҥыран быһаартарабыт. Ол эрэ кэннэ судаарыстба пуондатыгар киирэргэ бигэргэтии бэриллэр. Анал нүөмэр туруоруллар уонна актаҕа илии баттанар. Судаарыстыба бас билэр баайа буолар.
– Дьон төһө уонна тугу туттарарый?
– Үөһэ ахтыбытым курдук, ким баҕарар бэйэтин устууларын аҕалан туттарыан сөп. Ол эрэн манна, биллэн турар, биһиги өрөспүүбүлүкэбитигэр ордук суолталааҕа диэбиппитин ылабыт. Биирдиилээн уонна анал устуудьуйалар. Тэлэбиидэнньэ эрэдээктэрдэрэ, кинорежиссердар устубут матырыйааллара элбэх. Холобур, Николай Егорович Мартынов диэн уопсастыбаннай кэрэспэдьиэннээхпит. Кини Дьокуускай куоракка буолар араас тэрээһиннэри баҕа өттүнэн устар уонна биһиэхэ аҕалан туттарар. Сибээс уонна энергетика колледжын устудьуоннара бэйэлэрэ анал бырайыактаахтар. Онно устубут матырыйааллара эмиэ киирэр. Улуустартан урукку кэмнээҕи видео кассеталарын аҕалан сыыппараҕа көһөртөрөллөр уонна эмиэ туттараллар.
– Тэрилтэҕитигэр музей баар эбит. Киинэ музейыгар ханнык экспонаттар баалларый?
– Сүрүн үлэм таһынан СӨ киинэтин бэтэрээннэрин кытта ситимнээхтик үлэлиибин. Арассыыйа уонна Саха Өрөспүүбүлүкэтин култууратын үтүөлээх үлэһитэ, “Бочуот Знага” уордьан кавалера, Арассыыйа бочуоттаах кинематографиһа, ССРС кинематографиятын туйгуна, тыыл уонна үлэ бэтэрээнэ Иван Спиридонович Жараев тэрийбит Саха сирин киинэтин музейа баар. Тэрилтэбит ааҕар уонна көрдөрөр саалатыгар турар. Сорох экспонаттарбыт экспозиция буоланнар Емельян Ярославскай аатынан Хотугу норуоттар историяларын уонна култуураларын холбоһуктаах музейын (Дом музей – Якутская ссылка) филиалыгар турар.
Манна сахалартан бастакы үөрэхтээх кинооператор Никандр Егорович Саввинов “Конвас” кинокамерата, 1935 с. үлэлээбит кинопроекторга уот ситимин нуормалыыр автотрансформатор, Саха сирин киинэтин сайдыытын көрдөрөр элбэх истиэндэлэр, хаартыскалар, ахтыылар, кинопроектордар, кинокамералар, афишалар бааллар. Ону ымпыгын-чымпыгын барытын кэпсиир кыаллыбат.
Музей үлэтигэр сыһыаран, тэрилтэ пуондатыгар баар киинэлэри анал бэлиэ күннэргэ анааммыт тэрээһиннэргэ көрдөрөбүт. “Экология души” бырайыакпытынан оскуолаларга уонна сайыҥҥы лааҕырдарга, библиотекаларга баран көрдөрөбүт.
– Баҕа санааҥ?
– Ааспыт сыл уонна быйылгы сыл саҕаланыытыгар улахан дьаҥ туран үлэбитигэр арыый да охсуулаах курдук. Ол эрэн куйаар ситиминэн пуонда матырыйаалларын @avfond_yakutia инстаграммытыгар таһаара олоробут. Баҕалаахтар суруйтаран киирэн көрүөхтэрин сөп.
Биһиги кииммит Уһук Илиҥҥэ Саха сирин туһунан киинэ докумуоннары хомуйууга, харайыыга уонна наардааһыҥҥа соҕотох идэтийбит тэрилтэ буолар. Муус устар 10 күнүгэр 25 сылбытын үөрүүлээхтик бэлиэтиибит. Тэрилтэбитин тэрийбит ССРС кинематографиятын туйгуна, Арассыыйа бочуоттаах кинематографиһа, СӨ култууратын туйгуна Виссарион Андреевич Томскайга, биир идэлээхтэрбэр инники үлэбитигэр ситиһиилэри, тус олохпутугар дьолу, доруобуйаны баҕарабын. Пуондабыт хаҥыырыгар хас биирдии Саха сирин олохтооҕо тус кылаатын киллэрэн, Саха АССР 100 сыллаах үбүлүөйүн өрө көтөҕүллэн көрсөргө ыҥырабын!
Саха сирин устуоруйатыгар ураты суолталаах киини өрөгөйдөөх бэлиэ үбүлүөйүнэн эҕэрдэлиибит, таһаарыылаах үлэни, ситиһиини уонна матырыйаала хаҥыы турарыгар баҕарыа этибит!
Сонуннар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 2 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньытааҕы сокуоннар
02.12.2022 | 09:00
Биэнсийэни иккитэ ылыахтара
01.12.2022 | 18:00
Спартакиадаҕа бастыҥнар кыттыахтара
01.12.2022 | 17:00
Арыгы атыытыгар хааччахтааһын киллэриллэр
01.12.2022 | 16:00
Эһиилги былаан — 38 км суол
01.12.2022 | 15:06
Саамай сөптөөх диэн көрөбүн
01.12.2022 | 15:05
Комплекс оҥорор ордук
01.12.2022 | 15:00
Бүгүн саҥа дьыллааҕы харыйа уота сандаарыа
01.12.2022 | 15:00
Субсидия кээмэйэ улаатар
01.12.2022 | 14:00
Кадеттарга – саҥа оскуола
01.12.2022 | 13:00
Саҥа сулууспаҕа эрэл улахан
01.12.2022 | 12:00
Кииннэммит библиотека ситимэ анал бырагырааманы оҥордо
01.12.2022 | 11:00
Ыччаппыт талаанынан сөхтөрдө
01.12.2022 | 10:00
Сэргэх көрсүһүү
01.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 1 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
01.12.2022 | 09:30
Дьокуускайга — бастакы харыйа уота
01.12.2022 | 09:00
Владимир Трегубов: «Дьокуускайга дьиэ тутуута биир кэлимник барыа»
30.11.2022 | 22:38
Сүдү үлэтэ — духуобунай нэһилиэстибэбит
30.11.2022 | 18:30
Босхо юридическай көмө
Ордук ааҕаллар
Дьон | 19.11.2022 | 18:00
Николай Винокуров: «Дойдубар этэҥҥэ эргиллэн кэллим...»
«Боотур» этэрээт байыастарын ортотугар биһиги биир дойдулаахпыт Алаһыай нэһилиэгиттэн төрүттээх Николай Винокуров баарын истэн, кэпсэтиэхпин баҕардым. Ол эрэн сэһэргэһиибин хайдах-туох саҕалыахпын тобуларбар олус ыарахан этэ. Бу үлэ, үөрэх, сайдыы, тэрээһин туһунан суруйуу, кэпсэтии буолбатах... Бу — олох, дьылҕа, тыын былдьаһыы, өлүү-сүтүү, инники олох иһин охсуһуу туһунан сэһэргэһии. Николай тута хоруйдаабытыгар...
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 20.11.2022 | 11:00
Элэгэнтэй Адамов: «Сиэрдээх өй-санаа төрүт дьарыкка эрэ баар»
Бүгүҥҥү нүөмэргэ Чурапчы улууһун Чакыр нэһилиэгин олохтооҕо Элэгэнтэй Адамовы кытта тыа сирин олоҕун, итэҕэл, уус идэтин, сайдыы, норуот дьылҕатын, кэскилин туһунан сэһэргэстибит. Дьоҕурдаах киһи анаарыыта киэҥэ, этэр тыла оруннааҕа сөхтөрдө.
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Нэһилиэнньэттэн сир аһын хомуйан астыыр тэрилтэлэр биһиги өрөспүүбүлүкэбитигэр тарбахха баттаналлар. Үгүс өттүгэр ТХПК нөҥүө барар. «Дикорос» диэн хайысха саҥа сайдан эрэр да диэтэхпинэ, бука, сыыспатым буолуо.
Информация о материале
Ирина Ханды
Ирина Ханды
19.07.20 08:39
Просмотров: 574
Сайын
Айылҕа
Самаан сайын
Нэһилиэнньэттэн сир аһын хомуйан астыыр тэрилтэлэр биһиги өрөспүүбүлүкэбитигэр тарбахха баттаналлар. Үгүс өттүгэр ТХПК нөҥүө барар. «Дикорос» диэн хайысха саҥа сайдан эрэр да диэтэхпинэ, бука, сыыспатым буолуо.
Баара-суоҕа 6%-на эрэ туһаҕа тахсар
Арассыыйаҕа бу хайысха, ис иһигэр киирдэххэ, балачча суола-ииһэ торумнаммыт, нэһилиэнньэттэн сир аһын тутар улахан тэрилтэлэр бааллар. Холобур, «Русбиоальянс» тэрилтэ балачча киэҥ далааһыннаахтык үлэлиир. Нэһилиэнньэттэн сир аһын үрдүк сыанаҕа тутар. Ол курдук, черниканы киилэтин 80–120 солкуобайга, моруосканы - 250 солк., уулаах отону — 80-100 солк., үрүҥ тэллэйи —180 солк. Даҕатан эттэххэ, Саха сиригэр 130-150 солкуобайга диэри туталларын билэбин.
"Бу да буоллар, бэл, «Русбиоальянс» тэрилтэ кэккэ кыһалҕалары көрсөр", — диэн Арассыыйатааҕы Отон сойууһа (Ягодный союз) иһитиннэрэр. “Ол курдук, коронавирус дьаҥа туран, сир аһын тутар тэрилтэлэр улахан охсууну көрүстүлэр. Оннооҕор инвестициялаах баай тэрилтэлэр уйаларыгар уу киирбит. 25 сыл устата бу хайысха умнууга сылдьыбыт эбит буоллаҕына, 2016 сылтан "дикорос" хайысхата Арассыыйаҕа биллэ өрүттэн испитэ. Былырыын хаһааҥҥытааҕар да элбэх үүнүүнү ылбыппыт — 18,7 тыһ. туоннаны. Ол эрээри пандемия быйыл улахан охсууну оҥордо”, — диэн генеральнай дириэктэр Ирина Козий этэр.
Тыа хаһаайыстыбатын дааннайдарын ылан көрдөххө, сир аһын саппааһа 8,5 мөлүйүөн туоннаҕа тэҥнэһэр. Онтон баара-суоҕа 6%-на эрэ туһаҕа тахсар. Сүрүн төрүөт, биллэн турар, инфраструктура ситэ сайда илигэр, суол-иис мөлтөҕөр сытар. Маны сэргэ хомуллубут сир аһын харайар сир суоҕа, ситимнээх үлэ ыытыллыбата харахха быраҕыллар.
Саха сиригэр табыгастаах хайысха
Сахабыт сирин киэҥ нэлэмэн айылҕатыгар сир аһын арааһа үүнэр. Бу өрөспүүбүлүкэ экэниэмикэтигэр биир барыстаах хайысха буолуон сөп. СӨ Тыа хаһаайыстыбатыгар министиэристибэтин Ас-үөл уонна оҥорон таһаарыы бырамыысыланнаһын департаменын салайааччыта Василий Афанасьев Саха сиригэр сир аһын бородууксуйатын оҥорон таһаарыы туругун уонна кэскилин туһунан кэпсиир:
—Саха сирин аһын-үөлүн бырамыысыланнаһыгар үүнүүтэ өлгөмүнэн, итиэннэ кыһыннары буортуйбакка турарынан уулаах отон саамай табыгастаах сир аһа буолар — күһүөрү хомуллар уонна дьааһыкка саас буолуор диэри битэмиинин сүтэрбэккэ турар. Быйылгы былаанынан, 140 туонна отону тутуохтаахпыт. Аҕыс соҕотуопкалыыр тэрилтэлээхпит, олор улуустарынан хомуйаллар. Ол курдук, “Ягоды Якутии” хампаанньа 30 туоннаны тутар былааннаах.“Якутия” ФАПК сыл аайы 30 туоннаны нэһилиэнньэттэн хомуйар, “Ягодка” диэн настойканы оҥорон таһаарар. «Саха концерн продукт” тэрилтэ, Амма, Чурапчы, Нам СХПК-лара кыралыы кээмэйинэн тута олороллор. Сыаната араас-араас, ортотунан 150 солкуобай. Улуус-улуус сыанатын араастаан быһар, сороххо 120 солк., атыттарга 160 солкуобайга тиийэр. Өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн сир аһын тутуу көрүҥэ сыллата элбээн иһэрэ үөрдэр. Холобур, күөх луугу тууһаан, бырамыысыланнас таһымыгар таһаардылар. Дьиикэй күөх луугу аан дойду үрдүнэн ким да атыыга таһаарбат. Маны сэргэ кучу оттон (Иван чай) чэй оҥорон таһааран атыылыыллар. Кэлин сайдан, Арассыыйаны ааһан, тас да дойдуларга тахсар былааннаахтар. Онон ыырбыт кэҥээн иһэр.
Саха Өрөспүүбүлүкэтин территорията киэҥ буолан, холобур, отон илин эҥэр үүммэтэҕинэ, Бүлүү бөлөххө, онно курааннаатаҕына, хоту да, киин да улуустарга үүнэр. Онон сир аһын хомуйууга, туттарыыга харгыс суох, — диэн Василий Афанасьев кэпсиир.
Василий Владимирович этэринэн, «дикорос» диэн хайысха, тыа хаһаайыстыбатыгар ынах сүөһүнү, сылгыны иитии курдук, күннээҕи оҥорон таһаарыы бородууксуйата буолар чинчилээх. “Тоҕо диэтэххэ, сүөһү, сылгы этин-үүтүн оҥорон таһаарыыттан, балыктааһынтан, о.д.а. хайысхалартан быдан барыстаах. Холобура, ити “Күн” диэн бренд бородууксуйатын Арассыыйа 5 эрэгийиэнигэр уонна тас дойдуга ыытар. Холобурдаатахха, үс тыһыынча туонна сироп биһиги харчыбытынан 11,5 миллиард солкуобай буолар. Оччону оҥорон таһаарар биһиэхэ билигин кыаллыбат — хомуйар систиэмэбит суох. Ити үүтү тутуу курдук, отону тутуу систиэмэтин оҥорон, сылын аайы тиһигин быспакка үлэлэттэхпитинэ, бүддьүөккэ улахан үбү киллэриэ этибит. Ол курдук, "хаһан баҕардахпына үргүүбүн, туттарабын" диэн буолбакка, биригээдэлэри тэрийэн, сайын ахсын сир аһын хото хомуйтаран, ситимнээхтик дьаһанан барыахтаахпыт. Билиҥҥи туругунан Саха сириттэн экспорка тахсар кыахтаах бородууксуйа сир аһа буолар. Холобур, эт, үүт, балык эргинэргэ үгүс күчүмэҕэйдээх эбит буоллаҕына, сир аһа тас дойдуга тахсара дэбигис. Кылаабынайа, атыыга барар, батарар ыырбытын кэҥэттэхпитинэ, дьон-сэргэ биһирээтэҕинэ – биир саамай барыстаах уонна кэскиллээх хайысха. Онон ылсан, бу өттүгэр үлэлиир былааннаахпыт, үлэлии-хамсыы сылдьабыт, — диэн түмүктүүр Василий Афанасьев.
Битэмииннээх аһынан хааччыйаары
Намнааҕы “Эрэл” СХПК сылын аайы нэһилиэнньэттэн сир аһын араас көрүҥүн тутан, барыанньа, сироп, о.д.а. араас аһы оҥорон атыылыыр. Бу тэрилтэ иһинэн үлэлиир ООО “Эрэл+Пищекомбинат” сэбиэдиссэйэ Александра Бугаева кэпсиир:
—Бу тэрилтэҕэ үлэлээбитим бэһис сыла. Нэһилиэнньэттэн сыллата, быһа холоон, 2-3 туонна отону тутабыт.
Биһиги сүрүннээн оҕо уһуйааннарын астарын бэлэмнээн тарҕатабыт. Оҕо аһылыгар хайаан да дөлүһүөн, отон, муорус баар буолуохтаах. Ол иһин нэһилиэнньэттэн отону, барыанньа араас көрүҥүн тутан, оҕо сылы быһа битэмииннээх аһынан аһыырын хааччыйабыт. Барыанньаны араас бурдук аска эбэн, булочка, ватрушка астыырга, оттон уулаах отонунан муорус, утах өрөргө туттабыт. Табылыннаҕына, балыыһа стационарын аһынан-үөлүнэн хааччыйар былааннаахпыт. Ыарыһахтар түргэнник үтүөрэллэригэр, доруобуйаларын бөҕөргөтөллөрүгэр бу, кыра да буоллар, төһүү күүс буолара саарбахтаммат.
Онон сир аһын тутар тэрилтэҕэ тиийэн, уулаах отону туттараары гыннахпына, тугу ирдииллэр эбит?
“Бастатан туран, отон ыраас, илдьирийбэтэх, кураанах буолуохтаах. Маны таһынан, биир тэҥ гына буспут, амсайдахха аһыы буолуо суохтаах. Эрдэ үргэммит отон аһыы буолар. Ол иһин бары өттүттэн көрөн тутабыт”, — диэн этэр тэрилтэ сэбиэдиссэйэ.
Александра Егоровна кэпсииринэн, бэйэ оҥорон таһаарар бородууксуйатын биир үчүгэйэ диэн, туох да кыраасканы, амтан уларытар, тупсарар туманы эппэттэрэ буолар. "Саахар эрэ былыыбыт уонна кыратык оргутан эрэ ылабыт”,— диир.
Хоту сир прикладной института бэлиэтииринэн, Сахабыт сиригэр сыл аайы 2 мөлүйүөн туонна уулаах отон үүнэр. Арай, маны 150 солкуобайга нэһилиэнньэттэн тутарбыт эбитэ буоллар, Саха сирин экэниэмикэтигэр 300 миллиард харчыны угуохпут этэ. Бу өрөспүүбүлүкэ бүддьүөтүн икки сыллаах кээмэйэ буолар.
Сир аһын хомуйар, оҥорон таһаарар тэрилтэлэрбитин өйүүр хайаан да наада. Улахан куораттары көрдөххө, үгүс өттүгэр судаарыстыба бүддьүөтэ эрэ буолбакка, инвестор көмөтө улахан оруоллаах эбит.
Онон оҥорон таһаарар бородууксуйаларбытын арааһын элбэтэн, киэҥ эйгэҕэ тиэрдэр сорук турар. Оччотугар, бастатан туран, олохтоох нэһилиэнньэ сайыннары-кыһыннары битэмииннээх, бары өттүнэн туһалаах аһы аһыа этэ. Иккиһинэн, Саха сирин бородууксуйата Арассыыйаҕа уонна тас дойдуга тахсан, өрөспүүбүлүкэ ураты брендэ үөскүүрүгэр төһүү буолуо этэ.
0
0
0
0
0
0
SAKHAPARLIAMENT.RU
Подписывайтесь
на наш канал в telegram
и Будьте всегда в курсе
свежих новостей!
Подписаться
Читайте также
Бу күҥҥэ ама ким үөрбэт буолуоҕай?
22.05.22 17:04
Учуонайдар ньургуһуну ханнык хомурдуос сиирин …
11.05.22 23:38
Быйыл питомникка икки саастаах үнүгэстэр олордуллуохтара
09.01.22 13:23
Оҕо лааҕырдарыгар сайабылыанньалары тутуу саҕаланна
31.05.21 15:11
Ыам ыйа - Иэйэхсит ыйа
03.05.21 08:17
Сэмэнэп күнүнэн!
14.09.20 09:45
Оскуолабыт тиэргэнэ аһатар
28.08.20 11:08
Ирбэт тоҥ ириэ - иэдээҥҥэ тиэрдиэ
22.08.20 11:48
Комментарии (0)
Никто ещё не оставил комментариев, станьте первым.
Оставьте свой комментарий
Опубликовать комментарий как Гость.
Имя (Обязательно)
Вложения (0 / 3)
Поделитесь своим местоположением
Оставляя комментарии на сайте «Сахапарламент.ру», я подтверждаю, что согласен с пользовательским соглашением сайта. правилами и условиями.
Отменить
Отправить комментарий
Другие новости
Ыччат парламена
Историяны билэҕин дуо?
Биллибэт саллаат күнүн көрсө, ахсынньы 2 күнүгэр, 2015 сылтан үгэскэ кубулуйбут «Аҕа…
01.12.22 15:18
Трибуна депутата
Оксана Винокурова: «Как ЕДИНАЯ РОССИЯ стала самой крупной партией в Якутии»
Сегодня, в день рождения крупнейшей политической партии Российской Федерации – «ЕДИНАЯ…
01.12.22 15:18
Уопсастыба
И.Л. Кондаков 165 сылыгар научнай-практическай кэмпириэнсийэ
Ил Түмэн вице-спикерэ Антонина Григорьева парламент аатыттан научнай-практическай…
01.12.22 15:11
Арктика
Хотугу пуорум губернатордарыгар III Саммит
Сэтинньи 28 күнүгэр Хотугу пуорум губернатордарыгар III Саммит ыытылынна.
01.12.22 15:01
Уопсастыба
Оҕо эрдэхтэн олоҥхолоотоххо, кыра эрдэхтэн кыттыстахха...
«Оҕо эрдэхтэн олоҥхолоотоххо, кыра эрдэхтэн кыттыстахха, тылбыт-өспүт тыыннаах, үйэлээх,…
01.12.22 14:53
Общество
Зажжение главной елки Якутии в 16.00 покажут «Якутия 24» и НВК «Саха»
Зажжение новогодней ёлки на площади Ленина в столице Якутии состоится 1 декабря в рамках…
01.12.22 13:04
Все новости
Тиһэх сонуннар
Ыччат парламена
Историяны билэҕин дуо?
Уопсастыба
И.Л. Кондаков 165 сылыгар научнай-практическай кэмпириэнсийэ
Уопсастыба
Оҕо эрдэхтэн олоҥхолоотоххо, кыра эрдэхтэн кыттыстахха...
Болҕомто киинигэр
Кэнтиктэн өрөспүүбүлүкэ бастыҥ повардара айаҥҥа туруннулар
19.11.22 11:15 2059 1
Мэҥэ кыргыттара - Өлүөхүмэ кийииттэрэ
24.11.22 14:18 1845
Интэриниэти туһанааччы ахсаана элбиэ
02.11.22 10:51 1104
«Хунан-Кара» кинигэ сүрэхтэниитэ
09.11.22 12:54 1092
Балыктаахха муҥха үгэнэ
14.11.22 19:54 1070
Об издании
Редакция
Обратная связь
Реклама и услуги
Подписка
Спецпроекты
Архив
Пользовательское соглашение
16+
SAKHAPARLIAMENT.RU © 2020 | Сетевое издание «Саха Парламент». Все права защищены
Учредитель: Аппарат Государственного собрания (Ил Тумэн) РС(Я)
Адрес редакции: 677027, Республика Саха (Якутия), г. Якутск, ул. Кирова, д.18, блок В
Главный редактор: Христофорова М.Н.
Телефон редакции | Факс: +7 (4112) 40‒22‒10
Электронная почта редакции: [email protected]
Регистрационный номер ЭЛ № ФС77-78176 от 20 марта 2020г. выдано федеральной службой по надзору в сфере связи, информационных технологий и массовых коммуникаций (Роскомнадзор)
Все права на материалы, опубликованные на сайте www.sakhaparliament.ru, принадлежат редакции и охраняются в соответствии с законодательством РФ.
Полное или частичное использование текстовых и иных материалов с сайта Sakhaparliament.ru на иных ресурсах в сети Интернет и в социальных сетях разрешается только с согласия редакции сайта и гиперссылкой на материал сайта Sakhaparliament.ru.
|
oscar
|
Мин билигин 83 сааспар сылдьар сэбиэт былааһын оҕотобун. Ол кэм оҕолорун, биһигини, абааһыны, иччини, ойууну-удаҕаны барытын албынынан ааҕар, ханнык да сэти-сэлээни, аньыыны-хараны билиммэт, төрөппүттэрбитин да чыпчылыйан көрбөккө хаайыыга ыытар чүөчээскилэр оҥорон таһаарбыттара. Баҕар ол да иһин буолуо, олоҕум устата тыанан сылдьан сылгыһыттаабыт, кыралаан бултаабыт, араас иччитэх өтөхтөрүнэн, сайылыктарынан хонон-өрөөн ааспыт киһибин да, тус бэйэм киһи куттанар түгэнигэр түбэспэтэҕим. Ол да буолар бэйэм олохпор көрөн-истэн ааспыт аҕыйах түгэммин санатыахпын санаатым:
Бастакы түбэлтэ.
1943 сыл сайына. Аҕа дойду улуу сэриитэ үгэннээн бара турар. Бэс ыйын ортотуттан саҕалаан, оскуола оҕолоро сайыны быһа холкуостарга ыһыыга, хомуурга үлэлиибит. Мэҥэ Хаҥалас улууһун Догдоҥо нэһилиэгэр (билигин Бөкө дииллэр) Ворошилов аатынан холкуос Билиистээх диэн алааһыгар оҕуруокка сылдьарбыт. От ыйын ортотун диэки Хаар Балаҕан алаас арҕаа баһыгар, Ыстапаанаптар, Арамаанаптар, Сахаараптар олохторугар, кэҥэс соҕус бааһынаҕа, хортуоппуй сыыс отун ыраастыы, буордуу кэллибит. Баһылыкпыт – Биригэдьиир Уйбаан диэн сааһырбыт кэриэй киһитэ (кинини «кэриэй ойууна» диэн ааттыыллара). Эрдэрэ аармыйаҕа ыҥырыллыбыт Маайа Көстөкүүнэбэ, Ньукулаас кэрэгэнэ Муоча, Сахаарап Бааска кэргэнэ Таанньа, Саҥарбат Кынаачайап, икки кыыс уонна мин, барыта холбоон сэттэ киһи, хортуоппуй отун ыраастыы, көмө сырыттыбыт. Омурҕаҥҥа Кэриэй Уйбааммыт «кэриэс чэй бэлэм буолла, кэлэн чэйдиэҕиҥ» диэн ыҥырда.
Халлааҥҥа кураан босхо былыттара усталлар. Чуумпу, куйаас күн. Сайылыкка көспүт Арамаанап диэн киһи Кыһыл Баска баар ампаар дьиэтигэр, кэтэҕэриин эркини бата барар сыҥаһа ороннор тиксиһэр муннуктарыгар остуолга чэйдээри олордубут. Кэриэй Уйбаан куйааһырҕаан, аан сэгэйэн турдун диэн, халҕан быыһыгар хардаҕаһы кыбыта аспыта. Саҥардыы аһаан эрдэхпитинэ, күммүтүн босхо былыт күлүктээн кэбистэ. Мин иһиттэхпинэ ханна эрэ ыраах хатараанньаны (туораах бурдугу хатарарга анаан оҥоһуллубут ылтаһын лиис тоһоҕонон тиириллибитэ) муостаҕа быраҕар курдук тыас дьардьыгынаан иһилиннэ. Ону кытта хантан эрэ олус күүстээх тыал куугунаан кэлэн халҕаммытын тэлэйэ баттаан, дьиэ эркинигэр тиэрэ сыбаата. Ол аһаҕас аанынан уонна түннүгүнэн көрдөхпүтүнэ, чугастааҕы тыа маһа, ото охтуох курдук өрө куоҕаҥнаһа түстүлэр, били босхо былыттан бөдөҥ баҕайы таммахтаах самыыр саккыраата. Ону кытта тэҥҥэ бэрт ыраах элбэх дьон саҥата ньамаласта, эмиэ да энэлийэр, эмиэ да тугу эрэ үүрэ сатыыр курдук хаһыы-ыһыы иһилиннэ. Кэриэй Уйбаан тута сүүрэн тиийэн ааны саба баттаан хатаата. Дьахталлар «уой даа!» дэспитинэн бэйэ-бэйэлэрин таҥастарын харбаһа түстүлэр. Мин тугу да өйдөөбөккө «тугуй, аллараа алааска от оҕустарааччылар хаһыытаһаллар буолбат дуо» диэн айахтаттым. Дьахталлар «саҥарыма, сүгүн олор!» диэн мөҕөн кэбистилэр.
Өр буолбата, били дьон айдаана, тыал, самыыр уурайан, күнү күлүктээбит былыт ааһан, күммүт көрөн кэллэ. Дьахталлар «сордооҕу олус да ытатан-соҥотон, иэтэн-куотан илтилэр, арааһа, дьэ бараахтаата быһыылаах» дэстилэр. Ити кинилэр мантан 4-5 биэрэстэ ыраах баар Бүөгүр диэн сайылыкка сааһы-сайыны быһа олус ыараханнык ыалдьан эрэйдэнэ сытар киһи туһунан эттилэр. Ол эбэтэр, ити бокуонньугу илдьэ барар кэритии эбит. Оччолорго оҕотук буолан бокуонньук кимин билбэтэхпин. Чуолкайдыам иһин, билигин ону билэр биир да киһи суох.
Иккис түбэлтэ.
1946 с. күһүн кыстык хаар саҥа түспүтүн кэннэ этэ. Иккис Мөҥүрүөн нэһилиэгэр Буденнай холкуоска Сөдүөт өтөҕөр, Хоппороол Дьөгүөрдээххэ дьукаах олоробун. Биир күн бурдугу сынньар малатыылка алдьанан өрөөн хааллыбыт. Сарсыарда аһаан баран уҥа түннүк анныгар кинигэ ааҕа олордохпуна, Дьөгүөр киирэн «нойоон, тахсан күөртэ тардан кулу эрэ, эрбии тииһиир халыып оҥоруом этэ» диэтэ. Кини холкуос ууһа этэ. Уһанар балаҕаныгар тахсыбыппыт, маһынан оттуллубут кыһа умайа турар. Киһим быһах угун курдук лоскуй тимири кыһаҕа ууран баран «тарт» диэтэ. Мин күөрдү тардыалаан үрдэрэн бардым. Киһим күлү булкуйар кыракый хамыйах курдук тимиринэн уоту булкуйа туран эмискэ баҕайы үөхсэн саҥа алайда. Кини бэйэтэ туох да үөрэҕэ суох тыа сахата эрээри, хас да сыл Паабылыскай нууччаларын кытта алтыһа олорбут буолан, олус «бэрт» маатыраһыт этэ. Мин тохтоотум. Били тимирбит ортотунан быһа үрүллэн сиэнэн хаалбыт. Киһим «эҥин араас буолан!» диэн үөхсэ-үөхсэ мааҕыҥҥыттан арыый обургу, кыыннаах быһах саҕа тимири укта. Хамаандалаабытын кэннэ, мин эмиэ күөртээн тардыалаан бардым. Киһим бу да сырыыга «тохтоо!» диэн баран, үөхсэ-үөхсэ тахсан барда. Бу сырыыга тимирбит аҥаар уһугун диэкинэн быстыбыт. Дьөгүөр сотору арыылаах тоһуруу лэппиэскэ тутуурдаах киирэн кыһа уотугар бырахта. Мин күөртээн бардым. Тимирбит бу сырыыга туох да буолбата. Эттээн-эттээн халыыппытын оҥордубут. Бүтэн баран киһим «дьэ, итини мин тылбынан кэпсээбитим буоллар итэҕэйиэ суох этиҥ. Мэлдьи итинник гынар, аһаппакка эрэ уһанан туһа суох. Эдэр хомсомуол буоллаҕыҥ, иччини эҥин билиммэт. Ити бэйэҥ көрдүҥ дии, ону, дьэ, туох диигин?» диэтэ. Дьиҥинэн, мин хомсомуолум суох этэ да буоллар, сөхтөҕүм дии.
Үһүс түбэлтэ.
1948 с. Улахан кураан сайын буолан, Амманы Болугурунан туораан, Аллаҥҥа түһэр Мил үрэҕин баһыгар, Төкөөнү диэн сиргэ сүүрбэччэ буолан оттуу сылдьабыт. Күһүн, балаҕан ыйын эргэтигэр, сорох дьоммут дьиэлээтилэр. Биһиги уонча киһи хаалан дал, кыбыы, хотон тута сырыттыбыт. Үлэ кэнниттэн аһаан баран утуйардыы оҥостон сыттыбыт. Көмүлүөк оһох умайа турар. Бары уһуктаҕас кэпсэтэ сыттахпытына, арай, бүрүөһүнэ суох хаптаһын ааммытын ким эрэ тардыалаан либиргэттэ. Биһиги «киммит кэллэҕэй?» диэн мунаардыбыт, «киир, киир, аан аһаҕас, хатааһына суох» диэн хаһыытастыбыт. Туох да биллибэтэ. Сотору буолаат ааммытын иккистээн кэлэн тардыалаатылар. Байбал оҕонньор «нойон, тахсан көр эрэ. Ким кэлэн баран киирбэтий?» диэн миигин соруйда.
Мин туран аан диэки харбыалаһан эрдэхпинэ Сомсоон оҕонньор «нохоо, тахсар буоллаххына, уоттаах таҕыс» диэтэ. Мин төннөн умайа турар оһохтон уоттаах хардаҕаһы маһынан кыбытан ыла сатыы турдахпына, Сомсоон кэлэн икки кыра хардаҕаһынан дьоҕус уоттаах маһы ылан ааҥҥа кэллэ. Мин ааны аһан биэрбиппэр, бастаан уоттаах хардаҕаһынан дьиэ иһиттэн далбаатаата, ол эрэ кэннэ таһырдьа таҕыстыбыт. Туох да биллибэт. Дьиэбитин эргийэн көрдүбүт да, тугу да булбатыбыт. Дьиэбитигэр киирэн «эһэ кэллэҕэ дуу диэбиппит, туох да суох эбит» дэстибит. Онуоха Байбалбыт «ыраахтан киһи кэлээри гыннаҕа» диэн быһаччы тойонноон кэбистэ.
Кырдьык, сарсыныгар киэһэ дойдубутуттан Дмитрий Гермогенов-Кулгаах Миитээ диэн биригэдьиирбит тиийэн кэлбитэ. Ону оҕонньоттор «киһи кэлэрин дьиэбит иччитэ биллэрбит буолуохтаах эбэтэр Миитээ бэриэтчиттээх эбит» диэн быһаарбыттара. Ол туһугар эмиэ дьикти курдук.
Баҕар ити түблтэлэртэн сылтаан буолуо, мин бэйэм сиэри-туому, абыычайы тутуһа сатыыбын, бити-билгэни, сорох түүлү итэҕэйэбин.
Тарҕат:
Санааҕын суруй
Ааккыт-суолгут
Отправить
Отменить
Бүтэһик сонуннар
Сонуннар
«Кыым» хаһыат Ньурбаҕа ааҕааччыларын кытары көрсүстэ
Ньурбаҕа «Кыталык» култуура дыбарыаһыгар «Кыым» хаһыат сурутааччыларын кытары…
Сонуннар
Хатырыкка - Өрөспүүбүлүкэ искибиэрэ
Уопсастыба
Саха тылын учууталларын сийиэһэ: кыһалҕа чопчуланна
Сонуннар
“Кыым” суруналыыстара Бүлүүтээҕи ыччат бибилэтиэкэтигэр сырыттылар
Сонуннар
Саха сирин бэрэстэбиитэллэрэ пилота суох аппараттары көтүтэргэ үөрэннилэр
© 2022 KYYM.RU
«КЫЫМ»
Тэрийэн таһаарааччы: “Ситим” медиа-бөлөх ХЭУо
Сүрүн эрэдээктэр:
М.Г. Дегтярева
Эрэдээксийэ аадырыһа: 677027, Дьокуускай к., Киров уул. 18, В блок, 710 оф.
Аан ситим нүөмэрэ:
+7 (914) 820-09-75
Биллэрии өҥөтө:
+7 (924) 367-01-56, +7 (4112) 34-05-03
Реклама өҥөтө:
+7 (914) 280-11-20, +7 (4112) 42-59-47
E-mail : [email protected]
Сибээс, информационнай технология уонна маассабай коммуникация эйгэтин кэтээн көрөр федеральнай сулууспа 08.05.2019 бэлиэтэммит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77-75678
|
oscar
|
Биэтэс Билээхэп: Инфарка, инсуулга ситтэрэн бэрт! - Эдэрсаас – сахалыы сонуннар – новости на якутском языке
Skip to content
YSIA.RU
ЯКУТИЯ-DAILY.RU
ФОТОБАНК
Медиацентр
Рекламодателям
Сүрүн сирэй
Уопсастыба
Бэлиитикэ
Экэниэмикэ
Айылҕа харыстабыла
Тыа хаһаайыстыбата
Култуура
Үөрэх уонна наука
Тырааныспар
Успуорт
Бэрээдэк
Сынньалаҥҥа
Интервью
Сүбэһит
Тургутук
Ыйаахтар
Нацбырайыактар
Search for:
СҮРҮН СИРЭЙ
Кэпсээннэр
Биэтэс Билээхэп: Инфарка, инсуулга ситтэрэн бэрт!
Кэпсээннэр
Биэтэс Билээхэп: Инфарка, инсуулга ситтэрэн бэрт!
18:00 28.05.2022 13:51 27.05.2022
Эдэр Саас
Сааһыран баран, инфарктан, инсуултан куота сатаан буолбакка, эдэр эрдэххитинэ, чэгиэн-чэбдик туругу эккирэтэн сүүрүҥ диэн, бадаҕа, улуу бөлүһүөк, эмчит Гиппократ сүбэлээн турар.
Аҕыс уонус хаарбын уулларбыт оҕонньор, ыараан-бохтон иһэрим ханна барыай. Сүрэҕим ытырбахтыыр, сүһүөхтэрим кыйытталлар, хааман иһэн уҥа-хаҥас халыйталаан да ылабын. Инньэ гынан, инфарктаан, инсуллаан охтон хаалбакка, хайдах эмэ гынан бу Орто дойдуга өссө да олоро түһэр баҕа туохтааҕар да сытыырхайар, хас биир күн күндүтүйэр буолар эбит. Эдэр-сэнэх сылдьан ол туһунан санааҕар да оҕустарбат эбиккин.
Түүнүн аанньа утуйбакка, эмэхтийбит эппин-сииммин ыбылы сытан айаккалаан-дьойокколоон, бэрт эрэйинэн эргичиҥнии сатаан баран, халлаан аһыллыыта орҕостон туран, чаас аҥаара таҥнан-хомунан таһырдьаны былдьаһабын. Уһуктан эрэр Дьокуускайым аспаал иэннээх уулуссатынан сөрүүн салгыны эҕирийэ-эҕирийэ хааман саллаҥныыбын. Сүүрэр кыах суох.
Хас сарсыарда аайы сэргэхсийэрим, астынарым баар, сүүрэр-хаамар дьарыктаах эдэр-эмэн, оҕо-дьахтар элбээн, хойдон иһэриттэн. Бэйэм барааскаларбыныын, үксүлэрин ааҕа билэттиибин, “өссө да тыыннаах эбиккин дуу” дэһэн хаадьылаһан, тыл бырахсан аасыһабыт. Барахсаттарым, араастаан хаамаахтыыллар. Илиилэрэ такырыһан, атахтара соһуллан, кырыыбалыы, иҥнэри түһэн да буоллар, тайахха тэптэрэн аргыый сыылаҥхайдаһаллар. Доруобуйаларын ыһыкта илик, өссө да киппэ кырдьаҕастар сүүрэр-хаамар былаастаан сүһүөхтэрин үрдүгэр бэдьэһэллэр.
Харахтарын хайа тардаат, хам буолбат кэпсээннээх саас ортолоох дьахталлар күргүөмүнэн ньамалаһан, даамба устун хаалыктаах хаамсаллар, атын үлүгэрдик ходьоҥолоһоллор. Күлсэн-салсан, хара сарсыардаттан санаалара көнөн, адреналин бөҕөнү иҥэринэн, уһун күҥҥэ ситэри сэрээттээммит өкүмүлээтэр курдук дьиэлэригэр-уоттарыгар түбүгүрүөхтэрэ, үлэлэригэр-сулууспаларыгар үлүмнэһиэхтэрэ турдаҕа. Дьахталлар барахсаттар.
Бэлисипиэттээх ыччаттар эрдэтээҥҥи кураанах уулуссаларынан астына сыыйылыннараллар. Элбээбиттэрэ сүрдээх. Аныгы хайыһардьыттар сайыннары дьарыктанар буолбуттара сөхтөрөр. Онуоха куораппыт уулуссалара көнөлөрө, киэҥнэрэ, ыраастара, баһаалыста, диэбит курдук, усулуобуйа бөҕө. Көлөһөлөөх-роликтаах хайыһардарынан хаҥкылыы тэбэн, тайахтарынан эрчимнээхтик анньынан элэҥнэтии! Сөҕө, ымсыыра көрө хаалаҕын. Оо, номох буолбут хайыһардьыт, үтүөлээх тириэньэр, 70-нугар хайыһарга Арассыыйа спордун маастарын нуорматын толорбут Байбал Харытыанап барахсан, төһө эрэ астына, үөрэ көрүө этэй…
Оҕолорбут барахсаттар, эдэркээн кыргыттар санныларынан, самыыларынан оонньоон, бэрт чэпчэкитик сүүрэн мэтэҥэлэһэллэр. Сэк курдук, тыаһа суох аттыгынан тэлээрэн, чөмөхтүү эриммит суһуохтара кулунчук кутуругун курдук икки өттүлэринэн охсуллан ааһаллар.
Сити курдук, сарсыарда аайы сатыылаан, салгыҥҥа чэччийэн, элбэҕи билэн-көрөн сэргэхсийэн, саҥа күнү санаа-оноо баттыга суох саҕалыыртан ордук, сааһырбыт киһиэхэ туох баар буолуой. Абааһы инфарка, инсуулга ситтэрэн бэрт!
1
0
Навигация по записям
«Доруобай ыччат -– күүстээх өрөспүүбүлүкэ»
8-16 саастаах оҕолорго босуобуйа: аккаас төрүөттэрэ
Маны ааҕыҥ
ОЛОХХО ТАРДЫҺЫЫ
Наһаа күүскэ долгуйумаҥ…
Туһах
ТУРГУТУК: Олоҥхону төһө билэҕин?
Олох оонньуута (КЭПСЭЭН)
Уважаемые читатели!
Мы рады вам сообщить, что начал работу новый сайт «Саха Сирэ»!
Полную подборку новостей Якутии и Якутска читаете тут
Сонуннар
“Айархаан” бөлөх Турцияҕа Арассыыйа култууратын күннэригэр кытынна
Сонуннар
Дойду үрдүнэн саҥа дьиэни атыылаһыы түспүт
Сонуннар
Нерюнгри оройуонугар киһи өлүүлээх суол быһылаана буолла
Сүрүн
Паром сырыыта сарсыҥҥыттан тохтуур
Көр. Аах. Туһан.
16+
Редакция аадырыҺа
677000, Дьокуускай куорат, Орджоникидзе уул., 31 Төлөпүөн: (4112) 42-06-90
E-mail: [email protected], [email protected]
«Саха сирэ» хаһыат уонна Edersaas.ru саайт сүрүн эрэдээктэрэ Ч. Н. Гаврильев
Тэрийэн таһаарааччылар: «Сахамедиа РИИХ АО». Сибээскэ, информационнай технологияҕа уонна маассабай коммуникацияҕа кэтиир федеральнай сулууспаҕа киирбит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77 — 74960 (25.01.2019)
Edersaas.ru саайт матырыйаалларын толору эбэтэр быһа тардан туһанар түгэҥҥэ булгуччу гиперсыылка ирдэнэр. Хаартыскалары, видео-устуулары, онтон да атын мультимедийнэй матырыйааллары эрэдээксийэттэн суругунан көҥүлэ суох туһанаргыт бобуллар.
|
oscar
|
Босхо анаалыһы тумуулаабыт, ОРВИ сибикилээх дьон быраас ыыттаҕына эрэ туттараллар. Кинилэр ПЦР-чинийиини (муруннарыттан уонна айахтарыттан ылыллар) ааһаллар. Оттон коронавирус антителатын быһаарар биохимическай анаалыһы медиктэр туттараллар. Ыалдьыбыт дьон бастакы анаалыстарын кэннэ 8-10 хонуктарыгар хат туттараллар. Поликлиникалар ылар анаалыстара олус элбэх буолан, уһун уочараттаах. Анаалыс түмүгэ дьаҥ бастаан кэлэрин саҕана 1-2 күнүнэн биллэр эбит буоллаҕына, билигин ортотунан 5-7 күн кэтэһиннэрэр буолла.
Төлөбүрдээх анаалыс сыаната ортотунан 1500-2000 солк. ПЦР-чинчийиини 3 №-дээх Өрөспүүбүлүкэтээҕи балыыһаҕа уонна СПИД Киин лабораториятыгар туттарыахха сөп. Биохимическэй анаалыһы – ХИФУ клиникатыгар, КВД балыыһатыгар уонна да атын чааһынай клиникаларга туттарыахха сөп.
Холобур, “Медлайн” клиника коронавирус анаалыһын күн аайы 09.00-16.00 ч. тутар. Түмүгэ 30 мүнүүтэнэн бэлэм буолар, сыаната – 2000 солк.
“Виктори-клиник”: 950 солкуобайдаах анаалыс туттардахха 2-3 күн кэтэһэҕит, 2000 солк. сыаналаах анаалыс түмүгэ 15-30 мүнүүтэнэн биллэр.
КВД балыыһатыгар анаалыһы күн аайы күнүс 14.00 чааска диэри туталлар. Манна антитела анаалыһа (билигин ыалдьа сылдьаргытын көрдөрөр) 1000 солк. Сарсыарда туттардаххытына түмүгүн эбиэт кэннэ ылыаххытын сөп. Пааспардаах тиийэргитин умнумаҥ.
⠀
Сонуннар
01.12.2022 | 13:00
Саҥа сулууспаҕа эрэл улахан
01.12.2022 | 12:00
Кииннэммит библиотека ситимэ анал бырагырааманы оҥордо
01.12.2022 | 11:00
Ыччаппыт талаанынан сөхтөрдө
01.12.2022 | 10:00
Сэргэх көрсүһүү
01.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 1 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
01.12.2022 | 09:30
Дьокуускайга — бастакы харыйа уота
01.12.2022 | 09:00
Владимир Трегубов: «Дьокуускайга дьиэ тутуута биир кэлимник барыа»
30.11.2022 | 22:38
Сүдү үлэтэ — духуобунай нэһилиэстибэбит
30.11.2022 | 18:30
Босхо юридическай көмө
30.11.2022 | 18:00
Дьонноох киһи тутайбат
30.11.2022 | 17:30
Үлэбит дьоһун сыанабыла
30.11.2022 | 16:58
5555 киһи дьыктаан суруйда
28.11.2022 | 17:26
Сунтаардар хотугу дьүкээбил "анныгар"
27.11.2022 | 10:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 28 - ахсынньы 4 күннэригэр
24.11.2022 | 11:00
Саха сирин бастыҥ IT-бырайыактара
23.11.2022 | 17:30
Олоҕун науканы кытта ситимнээн
23.11.2022 | 17:00
Үс игирэ төрөөтө
23.11.2022 | 16:30
Куорат учууталларыгар — саҥа бириэмийэ
23.11.2022 | 16:00
Саамай кэрэ сүөһүнү таллылар
23.11.2022 | 15:56
«Үтүө санаа харыйата» оҕолор баҕа санааларын толорор
Ордук ааҕаллар
Дьон | 19.11.2022 | 18:00
Николай Винокуров: «Дойдубар этэҥҥэ эргиллэн кэллим...»
«Боотур» этэрээт байыастарын ортотугар биһиги биир дойдулаахпыт Алаһыай нэһилиэгиттэн төрүттээх Николай Винокуров баарын истэн, кэпсэтиэхпин баҕардым. Ол эрэн сэһэргэһиибин хайдах-туох саҕалыахпын тобуларбар олус ыарахан этэ. Бу үлэ, үөрэх, сайдыы, тэрээһин туһунан суруйуу, кэпсэтии буолбатах... Бу — олох, дьылҕа, тыын былдьаһыы, өлүү-сүтүү, инники олох иһин охсуһуу туһунан сэһэргэһии. Николай тута хоруйдаабытыгар...
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 20.11.2022 | 11:00
Элэгэнтэй Адамов: «Сиэрдээх өй-санаа төрүт дьарыкка эрэ баар»
Бүгүҥҥү нүөмэргэ Чурапчы улууһун Чакыр нэһилиэгин олохтооҕо Элэгэнтэй Адамовы кытта тыа сирин олоҕун, итэҕэл, уус идэтин, сайдыы, норуот дьылҕатын, кэскилин туһунан сэһэргэстибит. Дьоҕурдаах киһи анаарыыта киэҥэ, этэр тыла оруннааҕа сөхтөрдө.
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Мастер-класс "Готовимся на зиму" перешив и реставрация шубы от Күннэй Халанниковой - портниха ателье "Золотые ворота"
Мастер класс по технике лоскутного шитья "Пицца" от Федоровой Галины Дмитриевны
Мастер класс по плетению кос "Цветочный рай" от Наташи Яковлевой
__________________________________
Күндээдэ нэһилиэгин олохтоохторугар Ютуб канал нөҥүө мастер класс ыытылынна. Дьон интэриэһиргээн олус сэргээн көрдүлэр. Галина Федорова таҥас кырдаһыннарынан элбэх араас суумка, сыттык хаата, иистэнэр массыына хаата тигэргэ үөрэттэ.
Дьокуускай куоракка "Золотые ворота" ательеҕа иистэнньэн Күннэй Халанникова "Готовимся на зиму" шуба тигэргэ, сана чөлгө түһэрэргэ мастер класс ыытта.
Бэйэбит кыыспыт, эдэркээн омук тылын учуутала Наташа Яковлева "Цветочный рай" диэн баттах прическатын хайдах техниканан өрөргө үөрэттэ, көрдөрдө.
|
oscar
|
От ыйыгар Дьокуускай дьаһалтата дьиэ кыылларын иитиигэ, көрүүгэ-истиигэ, хаһаайыттарга сүктэриллэр эбээһинэстэри чуолкайдыыр кэккэ быраабылалары олохтообута.
Бастатан туран, кыыллары бас билээччилэр, бэйдиэ сылдьар кыыл ахсаана элбээбэтин туһугар, бэйэлэрин иитэр кыылларыттан кэлэр төрүөҕү хонтуруоллуохтаахтар. Маны тэҥэ кыылы иитэр киһи атын дьоҥҥо, кыылларга куттал суох буолуутун хааччыйыахтаах. Кыыллар уопсай дьиэлэр подъезтарын, кирилиэстэри, сквердэри, уулуссалары уонна тиэргэннэри киртитиэ суохтаахтар.
Дьокуускай куорат сиригэр-уотугар ханнык баҕарар кыылы босхо ыытан кэбиһэр бобуллар. Кыылы салгыы иитиэн баҕарбат киһи приюкка туттарыахтаах эбэтэр атын хаһаайыттары булуохтаах.
Хаһаайыттар дьиэ кыылларын барыларын булгуччу регистрациялыахтаахтар. Ол аата хас биирдии ыкка уонна куоскаҕа идентификационнай нүөмэр иҥэриллэр, чип кэтэрдиллэр. Регистрацияны Дьокуускай куорат ветеринарияҕа управлениетыгар ааһаҕыт.
Регистрацияттан куотунуу түмүгэр, Саха сирин административнай буруйу оҥорууларын кодексатын 5.3. ыстатыйатыгар олоҕуран, административнай эппиэтинэскэ тардыллыахха сөп (1000-1500 солк).
Кыыл олорор сирэ уларыйдаҕына эбэтэр өллөҕүнэ бэтэринээринэй тэрилтэҕэ хайаан да биллэриллиэхтээх.
Харабыл ыттаах тэрилтэлэр эмиэ кыылларын регистрациялыыллара булгуччулаах. Ыттара тэрилтэ территориятыттан тахсыбакка сылдьарын хааччыйар эбээһинэстэнэллэр.
Бу быраабылалар барыта 2020 сыл тохсунньу 1-гы күнүттэн “Кыылларга эппиэтинэстээх сыһыан” федеральнай сокуоҥҥа олоҕуран оҥоһулуннулар.
РЕГИСТРАЦИЯНЫ ХАННА ОҤОТТОРОБУТ?
Дьокуускайга ветеринарнай регистрацияны Чехов уул. 66-гар баар ветлечебницаҕа эрэ оҥороллор. Төл. 35-32-78.
Чип кыыл тириитигэр киллэриллэр (подкожно), сыаната – 80 солк.
Урут хаһан да пааспардамматах, прививкаламматах кыыл буоллаҕына, бастаан регистрацияны ааһар (80 солк.), пааспар оҥоһуллар (50 солк.), онтон ханнык быһыы (прививка) наадатынан көрөн туруоруллар (быһыы көрүҥүттэн көрөн, сыаната туспа). Ол эрэ кэннэ чип кэтэрдиллэр.
ЫТЫ БОСХО ЫЫТЫЫ ЫСТАРААБА 5000 СОЛК.
Дьокуускайга ыты босхо ыытан кэбиһэр бобуулаах. Ыккытын босхо ыытан кэбиспиккит “самовыгул” дэнэр уонна сокуону кэһиигэ тэҥнэһэр, тутулуннаҕына – ыстараап.
Администартивнай буруйу оҥоруу кодексатыгар ыт кутталлаах боруодатын наморднига уонна быата суох күүлэйдэтии иһин ыстараап – 3-5 тыһ. солк.
Регистрацията суох кыыл ыстарааба - 1000-1500 солк.
Босхо сылдьар ыты “Жилкомсервис” исписэлиистэрэ тутан приюкка илдьэллэр. Хаһаайын ытын төттөрү ыларыгар хас хонук тутуллубуттан саҕалаан, тиэйии ороскуотун барытын толуйуохтаах.
Сонуннар
28.11.2022 | 17:26
Сунтаардар хотугу дьүкээбил "анныгар"
27.11.2022 | 10:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 28 - ахсынньы 4 күннэригэр
24.11.2022 | 11:00
Саха сирин бастыҥ IT-бырайыактара
23.11.2022 | 17:30
Олоҕун науканы кытта ситимнээн
23.11.2022 | 17:00
Үс игирэ төрөөтө
23.11.2022 | 16:30
Куорат учууталларыгар — саҥа бириэмийэ
23.11.2022 | 16:00
Саамай кэрэ сүөһүнү таллылар
23.11.2022 | 15:56
«Үтүө санаа харыйата» оҕолор баҕа санааларын толорор
23.11.2022 | 15:00
Дьикти быыстапканы көтүтүмэҥ
23.11.2022 | 14:00
Нолуоккун төлөө — холкутук утуй!
23.11.2022 | 13:00
Кыһыҥҥы суоллар аһыллар болдьохторо билиннэ
23.11.2022 | 12:00
Саҥа дьылы — иэһэ суох
23.11.2022 | 11:00
Ыккытын босхо ыытымаҥ
23.11.2022 | 10:00
Дьоҥҥут аатын үйэтитиҥ
23.11.2022 | 09:00
Онлайн төлүөҥ — бириис сүүйүөҥ
23.11.2022 | 08:00
Сийиэскэ 500-тэн тахса дэлэгээт кытынна
20.11.2022 | 09:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 21-27 күннэригэр
19.11.2022 | 16:00
Эҥсиэли хочотугар, Максим Аммосов дойдутугар
18.11.2022 | 09:00
Саҥа саҕахтары арыйан, сонун хайысхалары тутуһан
17.11.2022 | 18:44
Дьиҥ олохтон кэпсээн ааптарын кытта көрсүһүү
Ордук ааҕаллар
Дьон | 19.11.2022 | 18:00
Николай Винокуров: «Дойдубар этэҥҥэ эргиллэн кэллим...»
«Боотур» этэрээт байыастарын ортотугар биһиги биир дойдулаахпыт Алаһыай нэһилиэгиттэн төрүттээх Николай Винокуров баарын истэн, кэпсэтиэхпин баҕардым. Ол эрэн сэһэргэһиибин хайдах-туох саҕалыахпын тобуларбар олус ыарахан этэ. Бу үлэ, үөрэх, сайдыы, тэрээһин туһунан суруйуу, кэпсэтии буолбатах... Бу — олох, дьылҕа, тыын былдьаһыы, өлүү-сүтүү, инники олох иһин охсуһуу туһунан сэһэргэһии. Николай тута хоруйдаабытыгар...
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 20.11.2022 | 11:00
Элэгэнтэй Адамов: «Сиэрдээх өй-санаа төрүт дьарыкка эрэ баар»
Бүгүҥҥү нүөмэргэ Чурапчы улууһун Чакыр нэһилиэгин олохтооҕо Элэгэнтэй Адамовы кытта тыа сирин олоҕун, итэҕэл, уус идэтин, сайдыы, норуот дьылҕатын, кэскилин туһунан сэһэргэстибит. Дьоҕурдаах киһи анаарыыта киэҥэ, этэр тыла оруннааҕа сөхтөрдө.
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Олохтоох дьаһалта пресс-сулууспата иһитиннэрбитинэн, куорат баһылыга Евгений Григорьев сэтинньи 1 күнүгэр куорат кытыытыгар волоконнай-оптическай сибээс лиинийэтин сайыннарыы боппуруоһунан оробуочай мунньаҕы ыытта.
Ааптар: Киин Куорат
Мунньахха куорат баһылыгын солбуйааччы – Олохтоох дьаһалта аппараатын салайааччыта Руслан Тимофеев, куорат баһылыгын сүбэһитэ Павел Кириллин, «Ростелеком» ПАУо «Сахателеком» филиалын дириэктэрэ Константин Войтеховскай, «АрктикТелеком» АУо генеральнай дириэктэрэ Виктор Сергеев, «Рубинет» ХЭТ дириэктэрэ Евгений Сысоев, «Эксперт» хампаанньалар бөлөхтөрүн дириэктэрэ Евгений Керемясов, «Диапазон» ХЭТ кылаабынай инженерэ Андрей Антипин, Олохтоох дьаһалта Цифровой сайдыыга департаменын начаалынньыга Алексей Семенов, «Информационнай технология киинэ» МХТ Сергей Лыткин кытыннылар.
Куорат баһылыга Евгений Григорьев бэлиэтээбитинэн, волоконнай-оптическай сибээс лиинийэтин куорат кытыытыгар сайыннарыы – нэһилиэнньэ саамай тыын боппуруоһа.
«Биллэн турар, бүгүҥҥү күҥҥэ «инфраструктура» диэн өйдөбүлгэ гражданнарбыт гааһынан, инженернэй коммуникацияларынан хааччыллыыны сэргэ интэриниэт сибээһинэн хааччыллыыны киллэрэллэр. Холобур, икки сыллааҕыта куорат кытыытыгар ВОЛС тардыытыгар наһаа элбэх сайабылыанньа киирэрэ. Кэнники балтараа сыл иһигэр күүспүтүн түмэн улахан хардыыны оҥордубут. Үлэбит түмүгэ көстөр», - диэтэ Евгений Григорьев уонна провайдердарга бииргэ үлэлэһэллэрин иһин махталын биллэрдэ.
Куорат баһылыгын сүбэһитэ Павел Кириллин «Диапазон» ХЭТ былырыыҥҥыттан элбэх оҕолоох ыалларга чэпчэтиилээх тарыыбы киллэрбитин бэлиэтээтэ. Итини таһынан, анал байыаннай эпэрээссийэнэн сибээстээн, быстах байыаннай хомуурга барбыттар дьиэ кэргэттэригэр бу нэдиэлэттэн чэпчэтии көрүллэр.
Олохтоох дьаһалта Цифровой сайдыыга департаменын начаалынньыга Алексей Семенов иһитиннэрбитинэн, билиҥҥи кэмҥэ куорат кытыытынааҕы территорияҕа волоконнай-оптическай сибээс сайдыытын туһунан «Ростелеком» ПАУо «Сахателеком» филиалын уонна «АрктикТелеком» АУо кытта сөбүлэҥи түһэрсии туһунан кэпсэтии ыытыллар.
Сонуннар
05.12.2022 | 14:00
ЫБММ сотрудниктара хаан туттардылар
05.12.2022 | 12:00
Өрөспүүбүлүкэтээҕи саахымат конгреһын кыттыылаахтара кэллилэр
05.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 5 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
03.12.2022 | 18:00
Өбүгэ ситимэ — эр дьон кылаан кыахтарыгар
03.12.2022 | 14:00
«Үлэ кыбаартала» — сайдыы территорията
02.12.2022 | 18:00
Дьокуускай 100 бастыҥ үөрэнээччитигэр стипендия олохтонно
02.12.2022 | 16:00
Тымныы Оҕонньорго баҕа санааларбытын суруйабыт
02.12.2022 | 12:00
Охчуттар мэтээллэри аҕалаллар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 2 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньытааҕы сокуоннар
02.12.2022 | 09:00
Биэнсийэни иккитэ ылыахтара
01.12.2022 | 18:00
Спартакиадаҕа бастыҥнар кыттыахтара
01.12.2022 | 17:00
Арыгы атыытыгар хааччахтааһын киллэриллэр
01.12.2022 | 16:00
Эһиилги былаан — 38 км суол
01.12.2022 | 15:06
Саамай сөптөөх диэн көрөбүн
01.12.2022 | 15:05
Комплекс оҥорор ордук
01.12.2022 | 15:00
Бүгүн саҥа дьыллааҕы харыйа уота сандаарыа
01.12.2022 | 15:00
Субсидия кээмэйэ улаатар
01.12.2022 | 14:00
Кадеттарга – саҥа оскуола
01.12.2022 | 13:00
Саҥа сулууспаҕа эрэл улахан
Ордук ааҕаллар
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 25.11.2022 | 16:00
Юрий Попов: «Барыта улахан үлэттэн тахсар»
Дьокуускайга Тупсарыы үс сыла биллэриллэн, бу диэн эттэххэ, киин куоракка, чахчы, үтүмэн үлэ ыытылынна, ону олохтоохтор даҕаны бэйэҕит көрө-истэ сылдьаҕыт. Быйыл сайын «Уһук Илиҥҥэ 1000 тиэргэн» федеральнай бырайыагынан Дьокуускай куоракка 75 тиэргэн тупсаран оҥоһулунна. Саамай элбэх эбийиэккэ бэдэрээтчитинэн «Основа» ХЭТ үлэлээтэ. Онон бүгүҥҥү нүөмэрбитигэр бу тэрилтэ эдэр салайааччыта Юрий Поповы...
Сытыы муннук | 01.12.2022 | 12:03
Ийэ айманар сүрэҕин туох уоскутуой...
Билиҥҥи балаһыанньаҕа, билиҥҥи судургута суох кэмҥэ оҕотун байыаннай дьайыыга атаарбыт ийэлэрдиин кэпсэтэртэн ордук ыарахан суох. Кинилэр куоластара титириирэ, харахтарын уутун кистээн туора соттоллоро, оҕолорун тустарыгар күүстээх, тулуурдаах буола сатыыллара киһини өссө уйадытар, уоскутар тылы булбакка мух-мах бараҕын. Бу сырыыга оҕолорун атаарбыт, кэтэһэр, эрэнэр икки ийэни кытта харах уулаах кэпсэтиибин ааҕааччыларбар...
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
«Якутия» авиахампаанньа Уһук Илин олохтоохторугар алтынньы 10 күнүттэн сэтинньи 30 күнүгэр диэри чэпчэтиилээх билиэтинэн көтүү болдьоҕун уһатта диэн авиахампаанньа пресс-сулууспата иһитиннэрдэ.
Хайысхаларынан билиэт сыаната: Дьокуускай – Москва, 10 000 солк.; Дьокуускай – Новосибирскай, 10 000 солк.: Новосибирскай – Нерюнгри, 9 000 солк.
Иһитиннэриигэ этиллибитинэн, «Якутия» авиахампаанньа чэпчэтиилээх билиэтинэн Уһук Илиҥҥи уокурук регионнарыгар пропискалаах гражданнар туһанар бырааптаахтар. 2 сааһын туола илик оҕо (туспа миэстэтэ суох) босхо көтөр. Оттон 2-тэн 12-гэр диэри саастаах оҕо 25 %-наах чэпчэтиилээх билиэти туһанар кыахтаах.
Билсэр төлөпүөн нүөмэрэ 8 800 700 2190 эбэтэр e-mail: [email protected].
Сонуннар
05.12.2022 | 12:00
Өрөспүүбүлүкэтээҕи саахымат конгреһын кыттыылаахтара кэллилэр
05.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 5 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
03.12.2022 | 18:00
Өбүгэ ситимэ — эр дьон кылаан кыахтарыгар
03.12.2022 | 14:00
«Үлэ кыбаартала» — сайдыы территорията
02.12.2022 | 18:00
Дьокуускай 100 бастыҥ үөрэнээччитигэр стипендия олохтонно
02.12.2022 | 16:00
Тымныы Оҕонньорго баҕа санааларбытын суруйабыт
02.12.2022 | 12:00
Охчуттар мэтээллэри аҕалаллар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 2 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньытааҕы сокуоннар
02.12.2022 | 09:00
Биэнсийэни иккитэ ылыахтара
01.12.2022 | 18:00
Спартакиадаҕа бастыҥнар кыттыахтара
01.12.2022 | 17:00
Арыгы атыытыгар хааччахтааһын киллэриллэр
01.12.2022 | 16:00
Эһиилги былаан — 38 км суол
01.12.2022 | 15:06
Саамай сөптөөх диэн көрөбүн
01.12.2022 | 15:05
Комплекс оҥорор ордук
01.12.2022 | 15:00
Бүгүн саҥа дьыллааҕы харыйа уота сандаарыа
01.12.2022 | 15:00
Субсидия кээмэйэ улаатар
01.12.2022 | 14:00
Кадеттарга – саҥа оскуола
01.12.2022 | 13:00
Саҥа сулууспаҕа эрэл улахан
01.12.2022 | 12:00
Кииннэммит библиотека ситимэ анал бырагырааманы оҥордо
Ордук ааҕаллар
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 25.11.2022 | 16:00
Юрий Попов: «Барыта улахан үлэттэн тахсар»
Дьокуускайга Тупсарыы үс сыла биллэриллэн, бу диэн эттэххэ, киин куоракка, чахчы, үтүмэн үлэ ыытылынна, ону олохтоохтор даҕаны бэйэҕит көрө-истэ сылдьаҕыт. Быйыл сайын «Уһук Илиҥҥэ 1000 тиэргэн» федеральнай бырайыагынан Дьокуускай куоракка 75 тиэргэн тупсаран оҥоһулунна. Саамай элбэх эбийиэккэ бэдэрээтчитинэн «Основа» ХЭТ үлэлээтэ. Онон бүгүҥҥү нүөмэрбитигэр бу тэрилтэ эдэр салайааччыта Юрий Поповы...
Сытыы муннук | 01.12.2022 | 12:03
Ийэ айманар сүрэҕин туох уоскутуой...
Билиҥҥи балаһыанньаҕа, билиҥҥи судургута суох кэмҥэ оҕотун байыаннай дьайыыга атаарбыт ийэлэрдиин кэпсэтэртэн ордук ыарахан суох. Кинилэр куоластара титириирэ, харахтарын уутун кистээн туора соттоллоро, оҕолорун тустарыгар күүстээх, тулуурдаах буола сатыыллара киһини өссө уйадытар, уоскутар тылы булбакка мух-мах бараҕын. Бу сырыыга оҕолорун атаарбыт, кэтэһэр, эрэнэр икки ийэни кытта харах уулаах кэпсэтиибин ааҕааччыларбар...
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
20th Century Studios (сахалыы: Сүүрбэһис үйэ Студио), АХШ киинэ уонна мультик устар тэрилтэтэ, Голливуд пропискалаах. Аан Дойдуга биир бөдөҥ.
Fortuna 500 компонеҥҥа холбонор.
Walt Disney тэрилтэ 96% акциятын бас билэр, 4% акциятын Sony.
Бу компаниялар уонна тэрилтэтэ туһунан сиппэтэх ыстатыйа. Көннөрөн уонна эбэн биэрэн Бикипиэдьийэҕэ көмөлөһүөххүн сөп.
|
oscar
|
''''Саморева Илона''' - Саха сиригэр 2011 сыл түмүгүнэн оҕо спор...' ыйааһыннаах саҥа сирэй оҥоһулунна
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Олохтоох дьаһалта пресс-сулууспатын информациятынан, гражданнарга оҥоһуллар өҥө хаачыстыбатын тупсарар сыаллаах, куорат уокуругун Биир кэлим диспетчерскай сулууспатын үлэтигэр «Ростелеком» ПАУо саҥа өҥөтө киирдэ – виртуальнай АТС.
Ол курдук, олунньу 22 күнүттэн саҕалаан Биир кэлим диспетчерскай сулууспаҕа 44-45-64 элбэх ханааллаах нүөмэргэ эрийиэххэ сөп.
Сонуннар
03.12.2022 | 18:00
Өбүгэ ситимэ — эр дьон кылаан кыахтарыгар
03.12.2022 | 14:00
«Үлэ кыбаартала» — сайдыы территорията
02.12.2022 | 18:00
Дьокуускай 100 бастыҥ үөрэнээччитигэр стипендия олохтонно
02.12.2022 | 16:00
Тымныы Оҕонньорго баҕа санааларбытын суруйабыт
02.12.2022 | 12:00
Охчуттар мэтээллэри аҕалаллар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 2 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньытааҕы сокуоннар
02.12.2022 | 09:00
Биэнсийэни иккитэ ылыахтара
01.12.2022 | 18:00
Спартакиадаҕа бастыҥнар кыттыахтара
01.12.2022 | 17:00
Арыгы атыытыгар хааччахтааһын киллэриллэр
01.12.2022 | 16:00
Эһиилги былаан — 38 км суол
01.12.2022 | 15:06
Саамай сөптөөх диэн көрөбүн
01.12.2022 | 15:05
Комплекс оҥорор ордук
01.12.2022 | 15:00
Бүгүн саҥа дьыллааҕы харыйа уота сандаарыа
01.12.2022 | 15:00
Субсидия кээмэйэ улаатар
01.12.2022 | 14:00
Кадеттарга – саҥа оскуола
01.12.2022 | 13:00
Саҥа сулууспаҕа эрэл улахан
01.12.2022 | 12:00
Кииннэммит библиотека ситимэ анал бырагырааманы оҥордо
01.12.2022 | 11:00
Ыччаппыт талаанынан сөхтөрдө
01.12.2022 | 10:00
Сэргэх көрсүһүү
Ордук ааҕаллар
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 25.11.2022 | 16:00
Юрий Попов: «Барыта улахан үлэттэн тахсар»
Дьокуускайга Тупсарыы үс сыла биллэриллэн, бу диэн эттэххэ, киин куоракка, чахчы, үтүмэн үлэ ыытылынна, ону олохтоохтор даҕаны бэйэҕит көрө-истэ сылдьаҕыт. Быйыл сайын «Уһук Илиҥҥэ 1000 тиэргэн» федеральнай бырайыагынан Дьокуускай куоракка 75 тиэргэн тупсаран оҥоһулунна. Саамай элбэх эбийиэккэ бэдэрээтчитинэн «Основа» ХЭТ үлэлээтэ. Онон бүгүҥҥү нүөмэрбитигэр бу тэрилтэ эдэр салайааччыта Юрий Поповы...
Сытыы муннук | 01.12.2022 | 12:03
Ийэ айманар сүрэҕин туох уоскутуой...
Билиҥҥи балаһыанньаҕа, билиҥҥи судургута суох кэмҥэ оҕотун байыаннай дьайыыга атаарбыт ийэлэрдиин кэпсэтэртэн ордук ыарахан суох. Кинилэр куоластара титириирэ, харахтарын уутун кистээн туора соттоллоро, оҕолорун тустарыгар күүстээх, тулуурдаах буола сатыыллара киһини өссө уйадытар, уоскутар тылы булбакка мух-мах бараҕын. Бу сырыыга оҕолорун атаарбыт, кэтэһэр, эрэнэр икки ийэни кытта харах уулаах кэпсэтиибин ааҕааччыларбар...
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Муҥха -- саха омук мындыр өйүнэн айан таһаарбыт, Сибиир атын ханнык атын омугар суох, мууһу аннынан балыктааһын биир ньымата буолар. Устар уһун үйэлэр усталарыгар чочуллубут дириҥ үгэс.
Информация о материале
Борис Потапов
Борис Потапов
24.11.21 09:41
Просмотров: 255
Сунтаарга
Муҥха
Төрүт үгэс
Муҥха -- саха омук мындыр өйүнэн айан таһаарбыт, Сибиир атын ханнык атын омугар суох, мууһу аннынан балыктааһын биир ньымата буолар. Устар уһун үйэлэр усталарыгар чочуллубут дириҥ үгэс.
Өбүгэ сиэрэ-туома
Былыр ханна, хаһан муҥха тэриллэрин эрдэттэн истиһэннэр, ыраах сирдэртэн атынан айаннаан, хонуктуу сылдьан, бултаан, кыстыыр аһы-үөлү хааччынар уонна сынньанар, эмиэ ыһыах курдук, дьон мустар улахан түһүлгэтэ буолара диэн сэһэннэргэ кэпсэнэр. Дьэ онно үһү кыһыҥҥы оһуокай ааттааҕа, хаарга тустуу, быһыйдар сүүрүүлэрэ, хатыыска, эдэр дьон билсиһиилэрэ, ыал буолуулара. Муҥха иннинэ эбэлэрин иччитигэр көмүс хатырыктааҕынан күндүлүүрүгэр көрдөһөннөр, Байанайга уонна күөл иччитигэр Күөх Боллойго саха мааны астарынан айах туталлара. Муҥха тэрээһинин уонна кытаанах ирдэбиллэрин сиэрин-туомун булгуччулаахтык тутуһаллара.
Байанайы дэлэҕэ үөрүнньэҥ уонна өһүргэс диэхтэрэ дуо, кини ирдиир сиэрин-туомун кэстэххэ, кэлэйэн киэр хайыһан, ытыс сотуннаран ыытыаҕа. Холобур, муҥхаҕа «кирдээх» (өлбүттээх эбэтэр киһи көмүүтүгэр сылдьыбыт) дьон баар буоллахтарына, Байанай балыгын киритэн, бултаппат. Кирдээх киһи 40 хонук устатыгар эбэтэр саҥа ый тахсыар диэри ыраастаныахтаах. Өссө өлбүт киһини күөлүнэн туораттахха, эбэ өр кэмҥэ балыктаппат диэн эмиэ баар. Дьахталларга туһааннаах булка бобуулар эмиэ балаччалар. Ол курдук, дьахтар муҥха тэрилин атыллаан ааһыа суохтаах, ыйдааҕыта кэлэ сылдьар дьахтар муҥхаҕа сылдьыа суохтаах, түүн көрсүүнү кытары сылдьыһыа суохтаах уо.д.а. «Кырдьаҕаһы» бултаабыт, эһэкээн этин сиэбит киһи муҥхаҕа сылдьарын Байанай сөбүлээбэт. Муҥхалыах иннинэ, мээнэ киһиргээн чабыланар, муҥха кэмигэр итирэр-кутурар, айдаарар төрүт табыллыбат, балык ханнар диэн буолар.
Муҥханы тэрийээччи
Күөллэри, балык сырыытын үчүгэйдик билэр уонна сиэри-туому тутуһуннарар, дьоҥҥо ытыктанар киһи муҥханы тэрийэрэ. Кини бэйэтин идэтин салгыыр киһитин эрдэттэн бэлэмниир эбит. Муҥхалыы кэлбит дьон бултуйан үөрэн-көтөн биитэр ытыһын соттон, аччык хоочугураан тиийэрэ киниттэн тутулуктаах буоллаҕа. Муҥхаҕа кини дьаһала муҥхаһыттарга халбаҥнаабат сокуон. Муҥха бэрээдэктээхтик бардаҕына, соччонон үлэ быыстала суох толоруллан, муҥха сырыыта сыыдамсыйан, Байанай онтон үөрэн-көтөн, көмүс хатырыктааҕынан өлгөмнүк хааччыйар. Онтон дьаһалы истибэккэ, арыгылаан үлэлэспэккэ, массыынаҕа саһан олорон баран, балык тахсарын саҕана күөрэйэр дьону ким сөбүлүөй? Аны балык былдьаһан охсуһуулаах, ойбоҥҥо түһүүлээх муҥхалартан Байанай эмиэ киэр хайыһар.
Оттон сиэри-туому тутуһан, сүүһүнэн муҥхаһыты сатаан сааһылаан, өссө былыргы муҥхалар курдук, алҕатан, оонньотон-көрүлэтэн, күрэхтэһиннэрэн тэриллэр муҥханы дьон-сэргэ: “Байанайдаах, үчүгэй сырыылаах муҥха”, -- дииллэр. Маннык муҥханы чахчы улахан тэрээһиннээх, талааннаах эрэ киһи кыайа-хото тутан ыытар. Оннук киһини былыр сүрдээҕин өрө туталлара. Чахчыта даҕаны ас кээмэйдээх кэмигэр, муҥха соботугар тииһинии кыстык аһылыгы хааччыныы буоллаҕа.
Сылгыһыт, булчут, балыксыт
Мин Маар Күөлгэ Дьууруй Федоров быраата Бааскалыын тэрийэр муҥхаларыгар сөбүлээн сылдьабын. Бултуйуу араас буолар эрээри, хаһан да эбэттэн мэлийэн тахсыбыппытын өйдөөбөппүн. Ол төрүөтэ – Бүөдэрэптэр муҥханы сиэри-туому тутуһан уонна сүүһүнэн дьону тупсаҕайдык салайан ыыталлара буолар.
Дьууруй – Дьөһөгөй оҕотун иитиигэ үрдүк көрдөрүүнү ситиһэн, уордьанынан наҕараадаламмыт аҕатын батан сылгыһыт, эһэтэ Бүөтүртэн үөрэнэн Байанайдаах булчут, өр сылларга нэһилиэги собонон аһаппыт Миитэрэй Уйбаныаптан уһуйуллан, улуу муҥхаһыт. Ат баайааччы ааттааҕа, «Тойбохой» сопхуоһу ат сүүрүүтүгэр кини аатырдара. Эбиитин тарбаҕар талааннаах буолан, маһынан киһи хараҕа туолар кэрэ көстүүлээх тутуулары оҥортообута кэпсээҥҥэ кэпсэнэр. Билигин кэргэнэ Ириналыын сүөһү ииттэн, эти-үүтү дэлэтэр, нэһилиэк сис ыала буолаллар. Тоҕо итини эридьиэстиигин диир буоллахха, Дьууруй айылҕаҕа чугас, саха үгэстэригэр сыстаҕас уонна мындыр киһи буолан, муҥханы салайар эбит диэн толкуйга кэллим. Аны муҥханы хайдах тэрийэн ыытарын туһунан бэлиэтии көрбүт түгэннэрбин холобурдаан, атыттарга туһалаах буолаарай диэммин кэпсиэхпин баҕарабын.
Сайылык Эбэ муҥхатыгар
Хас да сыллааҕыта Сайылык Эбэҕэ сүүһүнэн киһи кыттыылаах муҥханы Дьууруй быраата Бааскалыын тэрийбитэ. Күөлгэ киириэх иннинэ аал уолу отуннаран, Күөх Боллох уонна Байанай балыктарын хоточчу биэрэллэригэр анаан алгысчытын алгыс этитэн, саха мааны аһынан айах туттарбыта. Итиэннэ мустубут дьоҥҥо ханнык түбэлтэҕэ киһи “кирдээх” буоларын туһунан иһитиннэрэн баран, “кирдээхтэр” күөлгэ киирбэттэрин, муҥха тахсыар диэри муҥхаһыттар аһылыктарын бэлэмнииллэригэр эппитин кэннэ, “кирдээх” дьон уоскуйаннар, ол үлэлэри толорбутунан барбыттара. Дьууруй оскуола оҕолорун муҥха үөрэҕэр, ол иһигэр ойбоннору, чардааты алларарга, муҥханы түһэрэргэ уо.д.а. эрдэттэн үөрэппит буолан, оскуола үрдүкү кылааһын үөрэнээччилэрэ уонна эдэр ыччаттар орун-оннуларын булан, сэлээннэһиитэ суох көхтөөхтүк үлэлээбитинэн барбыттара. Биһиги кинилэргэ көмөлөспүппүт. Онон Эбэ иһэ барыта биир улахан сүүрээни хамсатар сүүнэ миэлиҥсэ үлэлээн барбытын курдук буолбута. Туһугар кэрэ көстүү этэ! Ким да массыынаҕа саһан олорботоҕо, кэлбит барыта күргүөмнээх тэрээһиҥҥэ кыттыбыта.
Дьууруй кытылга улахан иһиттэргэ чэй оргуттарбыта, олгуйга эт миинин бэлэмнэппитэ. Онон, муҥханы түһэрэн баран, бары күөлтэн тахсан, итии аһылыгы аһаан, үөрэн-көтөн, кэпсэтэн-ипсэтэн, күө дьаа бөҕө буолбуппут. Аһаат, муҥха уопсай үлэтигэр туруммуппут. Дьууруй анньыыһыттары уонна нырыыһыттары үллэртээн, 10-20 хаамыыны оҥоро-оҥоро саҥа ойбоннору аллартарбыта, нырыыһыттары онно көһөртөөбүтэ. Хамаанда бэриллээтин кытары, биһиги сэриигэ түһүнэр буойуттар курдук нырыыбыт маһын иннибит диэки тутаат, хаһыытыы-хаһыытыы сүүрэн тиийээт, ойбоннору булкуйан, тыаһаан-ууһаан ньиргиппиппит. Муҥха хостооһуна Бааска ирээтэ эбит этэ, киниэхэ кынат уолаттара сүүрэн тиийэннэр, илии-атах буолан барбыттара. Тоһуурга хаалбыттар нырыыларбытын күүскэ булкуйан, балыгы үүрэбит, балык куота сатыырын күөйэбит. Оо, Эбэбит дьэ биэрдэ эбээт! Муҥха ийэтин айаҕар балык өрүтэ мөхсөр тыаһа бэйэтэ кэрэ ырыа буолан иһиллэр!
Балыгы сүүһүнэн киһиэхэ үллэрии эппиэттээх түгэнэ үүнэр. Дьууруй бастаан муҥха тахсар сирин аттыгар хаар күртэрдэ, онно балыгы хостоон мустарда, онтон кууллатта. Куул ахсаанын ааҕан, суоттуу охсон, бастаан анньыыһыттарга уонна үлэлээбит уолаттарга туспа өлүүлээтэ. Балык кэлбит кэмигэр анньыыһыттар кырата иккилии куул собону ылар буоланнар, Дьууруй муҥхатыгар дьоллоох киһи анньыыһыттыыр. Нырыыһыттарга эмиэ балык кэлиитинэн көрөн биэрдэ, бэйэтэ олохтообут үгэһиттэн бу да сырыыга туораабата – олохтоох оскуолаҕа анаан ирээттээтэ. Онтон дьэ биһиги ыллыбыт.
Ити сыл Төгүрүөҥҥэ буолбут муҥхаҕа 150 киһи сылдьыбыта, үс муҥха түспүтэ. Онно Дьууруй балыгы үллэстии иннинэ, оскуола оҕолоругар уонна эдэр уолаттарга хапсаҕай күрэхтэһиитин тэрийбитэ. Бириискэ уллуҥах саҕа улахан соболору туруортаабыта. Дьууруй итинник, сахалыы сиэри-туому тутуһан, көхтөөхтүк уонна бэрээдэктээхтик тэрийэр буолан, кини муҥхатыгар дьон-сэргэ күргүөмнээхтик, өссө атын нэһилиэктэртэн тиийэ кэлэр идэлээхтэр.
Коронавирус пандемиянан сибээстээн, билигин элбэх киһилээх муҥхалар ыытыллыбаттар. Былырыын хааччахтааһын олохтоммута. Оттон быйыл нэһилиэктэр сүүрбэччэлии киһилээх дьоҕус муҥхалары тэрийэллэр, онуоха собону бастатан туран кырдьаҕастарга уонна аҥардас ийэлээх ыалларга биэрэллэрин туһунан дьон-сэргэ махтана кэпсиирэ иһиллэр.
0
0
0
0
0
0
SAKHAPARLIAMENT.RU
Подписывайтесь
на наш канал в telegram
и Будьте всегда в курсе
свежих новостей!
Подписаться
Читайте также
Күргүөмнээх «Күһүҥҥү күүлэй»
19.11.22 09:04
Өймөкөөннөр күүлэйдээтилэр!
18.08.22 15:45
Ил Дархан сорудахтарын толорууга
17.08.22 09:22
Александр Акимов үлэни-хамнаһы билистэ
15.08.22 14:54
Сүлдьүкээр Долгунчата
04.08.22 09:02
Сунтаарга Тыа хаһаайыстыбатын министиэристибэтин …
01.07.22 07:44
Хохуоралаах тыллаах, хоҥкунас тыастаах...
26.11.21 08:31
Саха хомсомуолун үбүлүөйүн көрсө муҥхалаатыбыт!
25.10.21 10:56
Комментарии (0)
Никто ещё не оставил комментариев, станьте первым.
Оставьте свой комментарий
Опубликовать комментарий как Гость.
Имя (Обязательно)
Вложения (0 / 3)
Поделитесь своим местоположением
Оставляя комментарии на сайте «Сахапарламент.ру», я подтверждаю, что согласен с пользовательским соглашением сайта. правилами и условиями.
Отменить
Отправить комментарий
Другие новости
Ыччат парламена
Историяны билэҕин дуо?
Биллибэт саллаат күнүн көрсө, ахсынньы 2 күнүгэр, 2015 сылтан үгэскэ кубулуйбут «Аҕа…
01.12.22 15:18
Трибуна депутата
Оксана Винокурова: «Как ЕДИНАЯ РОССИЯ стала самой крупной партией в Якутии»
Сегодня, в день рождения крупнейшей политической партии Российской Федерации – «ЕДИНАЯ…
01.12.22 15:18
Уопсастыба
И.Л. Кондаков 165 сылыгар научнай-практическай кэмпириэнсийэ
Ил Түмэн вице-спикерэ Антонина Григорьева парламент аатыттан научнай-практическай…
01.12.22 15:11
Арктика
Хотугу пуорум губернатордарыгар III Саммит
Сэтинньи 28 күнүгэр Хотугу пуорум губернатордарыгар III Саммит ыытылынна.
01.12.22 15:01
Уопсастыба
Оҕо эрдэхтэн олоҥхолоотоххо, кыра эрдэхтэн кыттыстахха...
«Оҕо эрдэхтэн олоҥхолоотоххо, кыра эрдэхтэн кыттыстахха, тылбыт-өспүт тыыннаах, үйэлээх,…
01.12.22 14:53
Общество
Зажжение главной елки Якутии в 16.00 покажут «Якутия 24» и НВК «Саха»
Зажжение новогодней ёлки на площади Ленина в столице Якутии состоится 1 декабря в рамках…
01.12.22 13:04
Все новости
Тиһэх сонуннар
Ыччат парламена
Историяны билэҕин дуо?
Уопсастыба
И.Л. Кондаков 165 сылыгар научнай-практическай кэмпириэнсийэ
Уопсастыба
Оҕо эрдэхтэн олоҥхолоотоххо, кыра эрдэхтэн кыттыстахха...
Болҕомто киинигэр
Кэнтиктэн өрөспүүбүлүкэ бастыҥ повардара айаҥҥа туруннулар
19.11.22 11:15 2060 1
Мэҥэ кыргыттара - Өлүөхүмэ кийииттэрэ
24.11.22 14:18 1846
Интэриниэти туһанааччы ахсаана элбиэ
02.11.22 10:51 1106
«Хунан-Кара» кинигэ сүрэхтэниитэ
09.11.22 12:54 1095
Балыктаахха муҥха үгэнэ
14.11.22 19:54 1071
Об издании
Редакция
Обратная связь
Реклама и услуги
Подписка
Спецпроекты
Архив
Пользовательское соглашение
16+
SAKHAPARLIAMENT.RU © 2020 | Сетевое издание «Саха Парламент». Все права защищены
Учредитель: Аппарат Государственного собрания (Ил Тумэн) РС(Я)
Адрес редакции: 677027, Республика Саха (Якутия), г. Якутск, ул. Кирова, д.18, блок В
Главный редактор: Христофорова М.Н.
Телефон редакции | Факс: +7 (4112) 40‒22‒10
Электронная почта редакции: [email protected]
Регистрационный номер ЭЛ № ФС77-78176 от 20 марта 2020г. выдано федеральной службой по надзору в сфере связи, информационных технологий и массовых коммуникаций (Роскомнадзор)
Все права на материалы, опубликованные на сайте www.sakhaparliament.ru, принадлежат редакции и охраняются в соответствии с законодательством РФ.
Полное или частичное использование текстовых и иных материалов с сайта Sakhaparliament.ru на иных ресурсах в сети Интернет и в социальных сетях разрешается только с согласия редакции сайта и гиперссылкой на материал сайта Sakhaparliament.ru.
|
oscar
|
Тохсунньу 23 — Ыраахтааҕы Елизавета Петровна Москубаҕа Арассыыйа бастакы университетын олохтуур туһунан ыйаахха илиитин баттаабыт. Университет Михаил Ломоносов уонна граф Иван Шувалов бырайыактарынан тэриллибитэ. Бу университет билигин — М. В. Ломоносов аатынан Москубатааҕы судаарыстыбаннай университет.
Тохсунньу 25 — Москубаҕа Сибэтиэй Татьяна күнүгэр университет олохтоммут.
Сэтинньи 1 — Португалия киин куоратыгар Лиссабоҥҥа сүүнэ кыахтаах сир хамсааһына буолбут. 5 миэтирэҕэ тиийэ кэтиттээх сир хайа барыылара куорат киин өттүн тулалыыр сиртэн ойуннарбыттар. Сир хамсааһынын кэнниттэн 20 миэтирэҕэ тиийэ үрдүктээх цунами куораты урусхаллаабыт. Түмүгэр куорат 275 тыһыынча олохтооҕуттан 90 тыһыынчаҕа тиийэ киһи өлбүт.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
М.К.Аммосов аатынан ХИФУ устудьуоннара алтынньы 14 күнүттэн ахсынньы 1 күнүгэр диэри тэйиччи олорон үөрэнии ньыматыгар көһүөхтэрэ. Ректор Анатолий Николаев бирикээскэ илии батаабытын туһунан ЯСИА иһитиннэрэр.
Дьокуускайга уустук санитарнай-эпидемиологическай балаһыанньа олохтоммутунан, үрдүк, орто үөрэх бырагырааматынан уонна эбии үөрэхтээһин бары көрүҥнэригэр үөрэнэ сылдьар устудьуоннар электроннай ньыманан үөрэниэхтэрэ. Онлайн үөрэх бу ый 14 күнүттэн ахсынньы 1 күнүгэр диэри буолуоҕа.
Сонуннар
27.11.2022 | 10:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 28 - ахсынньы 4 күннэригэр
24.11.2022 | 11:00
Саха сирин бастыҥ IT-бырайыактара
23.11.2022 | 17:30
Олоҕун науканы кытта ситимнээн
23.11.2022 | 17:00
Үс игирэ төрөөтө
23.11.2022 | 16:30
Куорат учууталларыгар — саҥа бириэмийэ
23.11.2022 | 16:00
Саамай кэрэ сүөһүнү таллылар
23.11.2022 | 15:56
«Үтүө санаа харыйата» оҕолор баҕа санааларын толорор
23.11.2022 | 15:00
Дьикти быыстапканы көтүтүмэҥ
23.11.2022 | 14:00
Нолуоккун төлөө — холкутук утуй!
23.11.2022 | 13:00
Кыһыҥҥы суоллар аһыллар болдьохторо билиннэ
23.11.2022 | 12:00
Саҥа дьылы — иэһэ суох
23.11.2022 | 11:00
Ыккытын босхо ыытымаҥ
23.11.2022 | 10:00
Дьоҥҥут аатын үйэтитиҥ
23.11.2022 | 09:00
Онлайн төлүөҥ — бириис сүүйүөҥ
23.11.2022 | 08:00
Сийиэскэ 500-тэн тахса дэлэгээт кытынна
20.11.2022 | 09:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 21-27 күннэригэр
19.11.2022 | 16:00
Эҥсиэли хочотугар, Максим Аммосов дойдутугар
18.11.2022 | 09:00
Саҥа саҕахтары арыйан, сонун хайысхалары тутуһан
17.11.2022 | 18:44
Дьиҥ олохтон кэпсээн ааптарын кытта көрсүһүү
17.11.2022 | 18:00
«Мир» каартаҕа региональнай төлөбүрдэри ыытыахтара
Ордук ааҕаллар
Дьон | 19.11.2022 | 18:00
Николай Винокуров: «Дойдубар этэҥҥэ эргиллэн кэллим...»
«Боотур» этэрээт байыастарын ортотугар биһиги биир дойдулаахпыт Алаһыай нэһилиэгиттэн төрүттээх Николай Винокуров баарын истэн, кэпсэтиэхпин баҕардым. Ол эрэн сэһэргэһиибин хайдах-туох саҕалыахпын тобуларбар олус ыарахан этэ. Бу үлэ, үөрэх, сайдыы, тэрээһин туһунан суруйуу, кэпсэтии буолбатах... Бу — олох, дьылҕа, тыын былдьаһыы, өлүү-сүтүү, инники олох иһин охсуһуу туһунан сэһэргэһии. Николай тута хоруйдаабытыгар...
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 20.11.2022 | 11:00
Элэгэнтэй Адамов: «Сиэрдээх өй-санаа төрүт дьарыкка эрэ баар»
Бүгүҥҥү нүөмэргэ Чурапчы улууһун Чакыр нэһилиэгин олохтооҕо Элэгэнтэй Адамовы кытта тыа сирин олоҕун, итэҕэл, уус идэтин, сайдыы, норуот дьылҕатын, кэскилин туһунан сэһэргэстибит. Дьоҕурдаах киһи анаарыыта киэҥэ, этэр тыла оруннааҕа сөхтөрдө.
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Быйылгыттан соцхантараак Арассыыйа бары эрэгийиэннэригэр киирдэ. Оттон Саха сиригэр 2010 сылтан көдьүүстээхтик үлэлиир. Үксүгэр социальнай хантараагы оҕолоох ыаллары кытта бэйэ дьыалатын тэринэргэ түһэрсэллэр.
Былырыын соцхантараакка уопсайа 303 мөл. солк. көрүллүбүт. Быйыл ити суума икки төгүл үрдээбит. Ол эбэтэр, федеральнай кыттыгас үбүлээһин суотугар, 607 мөл. солк. тэҥнэспит. Онон 2021 сылга биэс тыһыынча кэриҥэ дуогабары түһэрсэр былааннаахтар.
Даҕатан эттэххэ, Саха сиригэр элбэх ыал соцхантараак туһунан татым өйдөбүллээх. Ол курдук, дьон бу өйөбүл туохха туттулларын, хайдах бэриллэрин туһунан ситэри билбэт. Ону баара, судаарыстыба көмөтүнэн ханнык баҕарар биисинэс идиэйэни олоххо киллэриэххэ сөп. Холобур, Бүлүү куорат элбэх оҕолоох ыала Афанасьевтар халадьыас оҥорор сыах арыйан, эбии дохуот киллэринэр бэртээхэй суолу тобулбуттар.
Кыһалҕаҕа кыһарыйтаран
Любовь уонна Альберт Афанасьевтар Бүлүү куоракка олороллор. Кинилэр аҕыс оҕолоохтор. Онтон үс бастакылара хайыы үйэ устудьуоннар. Бу ыал соцхантараак көмөтүнэн бэйэ дьыалатын тэриммиттэр.
– Бэйэм буҕаалтыр идэлээхпин. Кэргэним “Сахателекомҥа” электромонтерунан үлэлиир. Ыал буолан баран, утуу-субуу оҕолонон, уһуннук дьиэҕэ олорорго күһэллибитим. Инньэ гынан, харчыга олох ыктара сылдьыбыппыт. Аны, 2013 сыллаахха ипэтиэкэ ылбыппыт. Үлэбэр тахсаары гыммытым эрээри, кыаллыбатаҕа. Элбэх кыра оҕо көрүүтэ-истиитэ, түбүгэ үгүс. Онон “тугу эмэ гыннахха сатанар” диэн толкуйдар киирэр буолбуттара, – диэн Любовь Константиновна кэпсээтэ.
Ыал ийэтэ, кыһалҕа кымньыылаан, бастаан бэрэски буһаран, тэрилтэлэри кэрийэ сылдьан атыылаабыт. Дьон Афанасьевтар ньыгыл эттээх бэрэскилэрин аһара сөбүлээбит. Онон 2013 сыллаахха Любовь бэйэ дьыалатын тэринэргэ санаммыт уонна бастакы соцхантараагын түһэрсибит. Ол харчытынан ас астыыр тэриллэри атыыласпыт.
Бастакы хардыылар
– Соцхантараагы ыларбар, биисинэс былаан суруйан көмүскээбитим. Онон оборудование атыыласпыппыт. Аны, ити сыл күһүнүгэр, кэргэммин кытта халадьыас астаан атыылыырга быһаарыммыппыт. Кини миигин бары саҕалааһыммар өйүүр эрэллээх доҕорум, – диэн Любовь салгыы сэһэргээтэ.
Урутаан эттэххэ, Афанасьевтар туохтан да толлон, чаҕыйан турбат хорсун ыаллар. Элбэх оҕолоох дьиэ кэргэн оннук эрэ буоллаҕына, аныгы уустук үйэҕэ оҕолорун атахтарыгар туруорар кыахтааҕын өйдөөбүттэр. Онон Любовь уонна Альберт “дьол хараҕа суох” диэн девизтээх туохха барытыгар киирсэн иһэллэрин сөбүлүүллэр. Онуоха урбаанньыт быһыытынан бастакы хардыыларын оҥороллоругар чугас доҕотторо, аймахтара сүрүн күүс-көмө буолбуттар.
– Бастакы халадьыаспытын доҕотторбут уонна аймахтарбыт амсайбыттара. Аны туран, “Байдам” маҕаһыын хаһаайыттара Күннэй уонна Тимур Буслаевтар күүскэ өйөөбүттэрэ. Кинилэргэ, чугас доҕотторбутугар уонна биисинэскэ сирдээн киллэрбит улуустааҕы социальнай харалта үлэһиттэригэр, махталбыт муҥура суох. Ол курдук, халадьыаспыт доҕотторбут Буслаевтар маҕаһыыннарыгар атыыланар. Олохтоохтор сонун бородууксуйаны тута сэҥээрбиттэрэ, хамаҕатык атыылаһа үөрэммиттэрэ, – диэн ыал ийэтэ билиһиннэрдэ.
Ити кыра ситиһииттэн кынаттанан, 2016 сыллаахха, Афанасьевтар иккис соцхантараагы түһэрсибиттэр. 190 тыһ. солк. суумалаах өйөбүлгэ тиксибиттэр. Онон үлэлиир баҕалаах ыал олорор дьиэлэригэр сыһыары тутуу оҥорбуттар. Бэлиэтээн эттэххэ, СанПиН ирдэбилинэн, дьон аһыыр аһылыга туспа дьиэҕэ-уокка астаныахтаах.
Оттон 2017 сыллаахха Любовь Константиновна Дьарыктаах буолуу киинин хайысхатынан 150 тыһ. солк. уонна 2019 сыллаахха, номнуо урбаанньыт быһыытынан, улуус дьаһалтатын 500 тыһ. солк. суумалаах көмөтүгэр тиксибит. Манан Афанасьевтар тиэргэннэрин иһигэр туспа сыах туппуттар, эбии саҥа тэрил атыыласпыттар.
Хаачыстыба туһугар
– Саамай кыра оҕом балтараалаах. Арыый улахаттарбыт дьыссаакка сылдьаллар, оскуолаҕа үөрэнэллэр. Онон оҕолору илдьэр-аҕалар элбэх бириэмэни ылар. Инньэ гынан, киһи бэйэтигэр үлэлиирэ ордук эбит, – диэн элбэх оҕолоох ийэ санаатын үллэһиннэ.
Афанасьевтар дьоҕус биисинэстэрин бары көмөлөөн сайыннараллар. Альберт сүрүн үлэтин быыһыгар хаһаайыстыбаннай уонна батарыы боппуруостарын ситиһиилээхтик быһаарар. Оттон Любовь астааһыныгар сылдьар.
– Өскөтүн дьиэ кэргэн урбаанынан дьарыктанар буоллаҕына, олоҕо-дьаһаҕа барыта биир систиэмэлэнэн хаалар эбит. Ким туох эбээһинэстээҕин барытын чопчу билэр. Бэйэбит дьиэ кэргэммит туһугар үлэлиир-хамсыыр буоламмыт, сүрэҕэлдьээбэккэ үрдүк хаачыстыба туһугар үлэлиибит. Инньэ гынан, билиҥҥитэ биисинэспит этэҥҥэ сайдан иһэр. Ханнык баҕарар дьыалаҕа бастаан ылсыахха уонна тохтоон хаалымыахха эрэ наада, – диэн Любовь Константиновна дьиэ кэргэнин биисинэһин сүрүн кистэлэҥин арыйар.
Минньигэс халадьыас
Этэн аһарбыппыт курдук, Афанасьевтар халадьыастарын дьон-сэргэ сөбүлээн атыылаһар. Дьэ, минньигэс халадьыас кистэлэҥэ туохха эбитий?
Ону баара, улахан кэмиэрчэскэй кистэлэҥ суох. Састааба олус судургу, ол эрээри барыта “натуральнай”. Любовь халадьыас үс көрүҥүн астыырын кэпсээтэ. Ол курдук, сүөһү, убаһа уонна сибиинньэ туйахтарыттан астыыр эбит. Манна, “идеальнай” ырысыабы буларга, биллэр учуонай, тыа хаһаайыстыбатын билимин дуоктара, саха төрүт аһын тарҕатааччы Константин Степанов үтүө сүбэһит уонна көмөлөһөөччү буолбут. Киниэхэ эмиэ Афанасьевтар махталлара муҥура суох.
– Халадьыаспыт минньигэс амтанын сүрүн кистэлэҥэ – кэриэрдиигэ. Альберт, сайын буоллун, кыһын буоллун, өбүгэ үтүө үгэһин тутуһан, туйахтары кутаа уот суоһугар кэриэрдэн ыраастыыр. Паяльник курдук тэриллэри хаһан да туттубат. Ол иһин туйахха туора сыт-сымар, гаас амтана иҥэн хаалбаттар. Инньэ гынан, халадьыаспыт минньийэн тахсар. Аны, аһара тумалаабаппыт. Кыратык туус, чосунуок уонна биэрэс эрэ эбэбин. Маны таһынан, сыанатын үрдэппэппит. Дьон ыарырҕаппатын курдук удамыр сыананы тутабыт. 500 гр ыйааһыннаах халадьыаһы 120 солк. атыылыыбыт. Күҥҥэ уопсайа 5-6 киилэни астыыбыт. Нэдиэлэҕэ алта күн үлэлиибит. Бэйэбит холбутугар сөптөөх дохуоту, хамнаһы аахсабыт, – диэн Любовь Константиновна сэһэргээтэ.
Афанасьевтар сылга биэс сүүсчэкэ туйаҕы хаһааналлар. Күһүн, идэһэ кэмигэр, кэпэрэтииптэри кытта дуогабардаһан кэбиһэллэр. Онно үксүн Бүлүү улууһун өрүс уҥуоргу нэһилиэктэрин кытта үлэлэһэллэр. Биир туйаҕы 100 солк. атыылаһаллар. Оттон биир туйахтан 2 лиитэрэ халадьыас тахсар. Мантан сирдэтэн, урбаан төһө барыстааҕын бэйэҕит суоттуоххутун сөп.
– Халадьыаһы оҕолоох уонна саастаах дьон хамаҕатык ылаллар. Кини харахха, сүһүөххэ, тириигэ, куртахха олус туһалаах. Оҕо улаатарыгар көмөлөһөр. Оттон кырдьаҕас дьоҥҥо сүһүөхтэрин, тымырдарын бөҕөргөтөр. Уопсайынан, халадьыас киһи доруобуйатыгар эргиччи туһалаах ас. Элбэх иҥэмтэлээх бэссэстибэлээх. Онон киһи күннээҕи аһылыгар баар буолара олус үчүгэй, – диэн Любовь Константиновна быһаарда.
Инникитин Афанасьевтар сыахтарын үлэтин кэҥэтэр былааннаахтар. Ол курдук, халадьыаһы таһынан бытархай полифабрикаттары оҥорор баҕалаахтар. Онуоха биһиги хорсун ыал былааннарын олоххо киллэрэригэр бүк эрэллээхпит.
Урбаан аартыга аһаҕас
Билигин соцхантараак хайысхата уонна харчытын кээмэйэ сыллата үрдүү турар. Онон ыаллар ханнык баҕарар биисинэс идиэйэлэрин олоххо киллэрэр кыахтаахтар. Онно кинилэртэн биисинэс былаан уонна үлэлиир баҕа санаа эрэ ирдэнэллэр. Оттон биир идиэйэни, киһи дьиэ кэргэнин туһугар, ама, төрөтүө, толкуйдуо суоҕа дуо?
Илья ОКОНЕШНИКОВ.
Тарҕат:
Ситимнээх ыстатыйалар
Уустук кыстык...
Мелиорацияны сөргүтэргэ уолдьаста
Ленскэйгэ саҥа ньирэй хотонун үлэҕэ киллэрбиттэр
Фермердэртэн алтынньыга үүт туппаттар диэн сымыйа холуннарыыга харда
Ньурба судаарыстыбаннай тыйаатыра аһыллара бу тиийэн кэллэ
Дьон махтала биһигини кынаттыыр
Оттооһун туруга: былаан 61%-на туолла...
Николай Афанасьев: Уу сутугар олорон биэримиэххэ
Санааҕын суруй
Ааккыт-суолгут
Отправить
Отменить
Бүтэһик сонуннар
Сонуннар
Атах тымырын ыарыытын, баалаппакка, кэмигэр эмтэниҥ!
“Центромед” мэдиссиинэ килииньикэтин флеболог, ангиохирург, үрдүк категориялаах сүрэх…
Дьон
Этитиинэн суруйар эдэр прозаик Сардаана Корякина бастакы кинигэтэ таҕыста
Экэниэмикэ
Бырамыысалыннаска - олохтоох каадыры
Дьон
Хорсун буойун сураҕа суох сүтүө суохтаах
Экэниэмикэ
Уустук кыстык...
© 2022 KYYM.RU
«КЫЫМ»
Тэрийэн таһаарааччы: “Ситим” медиа-бөлөх ХЭУо
Сүрүн эрэдээктэр:
М.Г. Дегтярева
Эрэдээксийэ аадырыһа: 677027, Дьокуускай к., Киров уул. 18, В блок, 710 оф.
Аан ситим нүөмэрэ:
+7 (914) 820-09-75
Биллэрии өҥөтө:
+7 (924) 367-01-56, +7 (4112) 34-05-03
Реклама өҥөтө:
+7 (914) 280-11-20, +7 (4112) 42-59-47
E-mail : [email protected]
Сибээс, информационнай технология уонна маассабай коммуникация эйгэтин кэтээн көрөр федеральнай сулууспа 08.05.2019 бэлиэтэммит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77-75678
|
oscar
|
Subsets and Splits
No community queries yet
The top public SQL queries from the community will appear here once available.