text
stringlengths 101
190k
| source
stringclasses 1
value |
|---|---|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Олох суола диэн бу киһи олоҕун устата айанныыр ыллыга. Бу ыллыгы сөпкө тутуһуохтаахпыт, ханан эрэ туораан хаалан, айаммыт сыыһа салаллыан сөп. Холобур, идэҕин сөпкө талыыттан сөптөөх суолу тутуспутуҥ, инники дьылҕаҥ кытта тутулуктаах. Онон киһи олоҕун суола бэйэтин илиитигэр, кини тус бэйэтэ эрэ ону уларытар кыахтаах. Үчүгэй эбэтэр, төттөрүтүн, табыллыбат, сатаммат өттүгэр.
Хас биирдии киһи олоҕо – бу уһуун-уһун эриллэҕэс-бураллаҕас суол, сыыһаттан, алҕастан, холонууттан, дьоллоох уонна сордоох түгэннэртэн турар, бу кэлин барыта олоххор уопут буолан кэлэр. Элбэх киһи сөптөөх суолтан туораан, тулалыыр эйгэ мөкү өттүгэр ылларан, олоҕо алдьанар. Киһи бу олох устун хаамарыгар дьылҕатын бэйэтэ салайыан наада, сиэри-майгыны, үтүөнү-мөкүнү барытын арааран, сиидэлээн ылан. Олоххо уопутун туһанан, уопсастыбаҕа бэйэтин личность быһыытынан көрдөрөн, атаҕар бигэ туруохтаах. Дэлэҕэ, “Олох олоруу – көнө хонууну туорааһын буолбатах” диэн өс хоһооно баар буолуо дуо?
Киһи барыта ситиһиилээх буолуон баҕарар. Ситиһиигэ тиэрдэр суол чэпчэки буолбатах, балачча киириилээх-тахсыылаах, судургута суох. Ситиһии элбэх үлэни эрэйэр, тулууру, дьулууру ирдиир, дьылҕаҥ араас эриирин-мускуурун, тургутуутун ааһыаххын наада.
Улахан ситиһиилэммит, аан дойдуга биллибит, байбыт-тайбыт дьону ааҕан билэбит. Кинилэр хара көлөһүннэрин тоҕон, араас моһолу ааһан, өйдөрүн үлэлэтэн ситиһиилэммиттэрин туһунан истэбит. Бүгүн аан дойду миллиардердарын туһунан буолбакка, аттыбытыгар сылдьан ситиһиилэммит дьон кэпсээннэрин истиэҕиҥ.
Бэйэм холбор кыахтаахпын дии саныыбын
Мария, 57 саастаах, урбаанньыт:
– Дьокуускай куоракка олоробун, үлэлиибин. Сэбиэскэй Сойууска төрөөбүт киһи буоллаҕым. Онон оскуола кэнниттэн соҕуруу куоракка баран туттарсан, аһылык технологын идэтин баһылаан кэлбитим. Бастаан утаа идэбинэн остолобуойга үлэлээбитим. Онтон рестораҥҥа миэстэ булан көспүтүм. Бу кэмҥэ дьүөгэм бытовойга үлэлии киирбитэ, бэйэтэ закройщица этэ. Кини аймахтарын дьиэлэригэр иккиэн бииргэ олорбуппут. Оччолорго куортам эҥин төлөттөрбөттөр, оннооҕор уоту, квартплатаны төлөөҥ диэбэттэр. Онон буор-босхо олоробут. Биир эмит киэһэ киинэҕэ баран кэлэбит. Сайсары оройуонугар дьиэлээхпит, оччолорго онно “Айхал” диэн киинэ тыйаатыра баара. Сап-саһархай кырааскалаах. Индийскэй киинэлэргэ көтүппэккэ сылдьарбыт. Онтон атын аралдьыйар сирбит суох. Түүнүн үҥкүүлүү барбаппыт, эгэ, рестораҥҥа сылдьыахпыт дуо, бэйэм онно үлэлиир буолан, сылайан сөп буолан кэлэбин.
Ол курдук үлэлээн-хамсаан, син киһи тэҥинэн аһаан-таҥнан олорбуппут. Онтон Сойууспут ыһылынна, тэрилтэлэр сабыллан бардылар, үлэбитигэр “сокращение” диэн буолла. Мин, аҕыйах сыл үлэлээбит киһи, үлэтэ суох туран хааллым, дьүөгэм эмиэ “сарбылынна”.
Дойдубутугар барар санаабыт суох, тугу эрэ толкуйдуохха диэн буолла. Дьон бары хайдах эрэ уолуйбут, барар-кэлэр сирин билбэт курдук буолбут этэ. “Челночниктар” диэн баар буоллулар. Соҕурууттан табаар аҕалан атыылыыллар. Мин дьүөгэм Люда харса суох этэ, этэргэ дылы, “кто не рискует” диэбитинэн сылдьара. Ыллыбыт да, соҕурууттан табаар аҕалан атыылаан киирэн бардыбыт. Иллэҥ буола түстүбүт эрэ, бэрэски оҥорон кэрийэ сылдьан атыылыыбыт, онтон сакаас эҥин ылар буолан бардыбыт. Хайдах эрэ барыта түргэнник табыллан киирэн барбыта, ситиһии да өр күүттэрбэтэҕэ. Харчыны эргитэн, оҥорон, атахпытыгар турбуппут. Биллэн турар, туох да чэпчэкитик кэлбэтэҕэ, ийэ-хара көлөһүммүтүн тоҕон, сороҕор үүрүллэн-үтүрүллэн, сэнэнэн, кырбана да сыһан. Үгүһү кэпсии барбаппын, билигин ситиһиилээх, кыахтаах дьон ахсааныгар киирэбит дии саныыбын.
Иккиэн ыал буолбуппут, оҕо, сиэн баар. Доҕордуу, дьүөгэлии сыһыаммыт билигин да уларыйбат, өссө чиҥээн биэрбитэ, этэргэ дылы, сорох бииргэ төрөөбүттэр ымсыырар ыкса, истиҥ сибээстээхпит. Сааһыран сыһыаммыт өссө бигэ буолла, ити, арааһа, ыарахан кэмнэргэ бэйэ-бэйэбитин өйөһөн, өйдөһөн, биир санаанан салайтаран сылдьыбыппытыттан буолуо. Билиҥҥи бизнеспит диэн, дьиҥэр, ол саҕаттан, 90-с сыллартан саҕаланнаҕа дии, элбэх сиргэ маҕаһыыннаахпыт, төрөөбүт нэһилиэкпитигэр, улууспутугар, ону таһынан чааһынай аптекалардаахпыт. Биллэн турар, ыарахаттар суох буолбатах этилэр, маҕаһыыммыт табаардыын, маллыын умайбыт да түгэнэ баара. Онтон санаабытын түһэрбэккэ (дьиҥэр, санаа түһүүтэ баар бөҕө буоллаҕа), 2000 сыллартан эмиэ саҕалаабыппыт. Онон икки кыыс нарын санныгар арааһы барытын көрбүппүт.
Билигин дойдубутугар меценаттыыбыт, араас кыһалҕа тирээтэҕинэ, көмөҕө бастакынан кэлэбит, онон дойдубут дьоно махталлара муҥура суох. Кыайыы 75 сылыгар администрацияҕа көмөлөһөн, түүнүн уоттаах-күөстээх, дьон налыччы сынньанарыгар паарка курдук, сэриигэ сылдьыбыт, эргиллибит дьон испииһэгин киллэрэн туран монумент оҥотторбуппут, олохтоохтор да көмөлөспүттэрэ, кыттыспыттара.
Киһи олоҕун суола араастаан тыргыллар, онтон туораан хаалымыахха наада. Ситиһиилээх, кыахтаах буоларга кытаанах санаа, өй-сүрэх мөккүөрэ, сүрэхтээх буолуу, бэйэни ыһыктыбакка хорсун санааланыы уонна, биллэн турар, туохтан да, кимтэн да толлубакка, чаҕыйбакка харса суох инниҥ диэки барыы наада.
Билигин бизнеспитин оҕолорбут салгыыллар, хайа-хайалара иирсибэккэ, бэрт былдьаспакка үлэлииллэр, биһиги салайан, сүбэлээн эрэ биэрэбит. Дьон наһаа интэриэһиргиир, хайдах биирдэ да этиспэккэ, арахсыбакка баччаҕа диэри кэллигит диэн. Дьэ ол кистэлэҥэ туохханый диир буоллахха, иккиэн тус-туһунан майгылаахпыт, биирбит холку, биирбит хорсун, харса суох, онон бэйэ-бэйэбитин ситэрсэн биэрэбит, тулуйсан истэбит уонна олоххо көхтөөхпүт, биирдик толкуйдуубут. Оччоҕо киһи элбэҕи ситиһэр, харчыны тардар. Кылаабынайа, чиэһинэй буолуохха наада. Оҕолорбутун эмиэ онно үөрэтэбит. Байдыбыт-тайдыбыт, кыаҕырдыбыт диэн дьону сэнээһини олох сиэргэ баппат быһыы дии саныыбыт. Колхуостаах, ыанньыксыт дьон оҕолоро буоламмыт барытын бэйэбит көлөһүммүтүнэн, өйбүтүнэн, күүспүтүнэн оҥордубут. Туораттан, кимтэн да көмөтө суох. Оҕолорбут улааталларыгар барыта баар этэ да буоллар, иитии улахан оруолу ылар.
Оскуолаҕа үөрэнэ сылдьан табаарыстарыгар киһиргии сылдьыбат этилэр, оҕоттон таһынан таҥыннаран, көмүс, бриллиант иилинэ, кэтэ сылдьыбатахтара. Мин дьүөгэм Людам наһаа муударай киһи. Кини олоҕо миигиннээҕэр ыарахан этэ. Иһэр дьонноох буолан олус кыбыстара, үксүн интэринээккэ олороро. Бэйэбит элбэх да буолларбыт, ийэм, мин дьүөгэбин аһынан, сорох кэмҥэ биһиэхэ олорон үөрэнэрэ. Онтун күн бүгүҥҥэ диэри махтана ахтар, оҕолоругар кэпсиир. Бизнесмен киһи кытаанах, аһыныгаһа суох, бардам дии саныыллар. Дэлэҕэ, киһи дьиҥ-чахчы майгытын билиэххин баҕарар буоллаххына, “дуоһунаста уонна харчыта биэр” дииллэр. Оннук уларыйбыт дьону тус бэйэм билэбин. Оччолорго саҥа саҕалыы, атахпытыгар тура сатыы сылдьан кыаҕырбыт билэр дьоммутуттан көмө көрдөөн тиэрэ хайыспыт түгэннэрэ элбэх. Киһи да уларыйар буолар эбит этэ. Биһиги Людабынаан ханнык да түгэҥҥэ бэйэ-бэйэбитин таҥнарбат, дьоҥҥо көмөлөһөр, байдахпытына, кыаҕырдахпытына да бу сирэйбитин сүтэрбэт гына ол үүрүллэ, кыйдана, сэнэнэ сылдьан тылбытын бэрсибиппит, андаҕайсыбыппыт. Онтубут бу олохпут суолун устун тэҥҥэ айаннаан кэллэ.
Түүн, күнүс буоллун, хайа-хайабыт сүбэ-ама буола сүүрэн тиийэр кыахтаах, ханнык да ыарахан күммүтүгэр сарын-санныбытын уурабыт. Мин кэргэним куһаҕан ыарыы буулаан өлөр-тиллэр кэмигэр сыттаҕына Людам аттыбыттан арахсыбатаҕа, сиэстэрэ булан дьиэбэр олордон эмтэппитэ, соҕуруу эмтэтэ барарбытыгар тэбис-тэҥҥэ сылдьыбыта, бизнеспит харчытын балачча чарааһаппыппыт.
Уопсайынан, олох суола хаһан да көнө буолбат, ону эдэр дьон өйдүөн наада. Ол да буоллар, ханнык да түгэҥҥэ бэйэ бодотун тардына сырыттахха, дьону кытта чиэһинэйдик, көнөтүк сыһыаннастахха, олоҕуҥ эйиэхэ үтүөнэн төлүүр. Били “бумеранг” дииллэрин курдук. Дьоҥҥо үтүөнү, кэрэни баҕарыҥ, дьоҥҥо көмөлөһүҥ, дьоллоох буолуҥ, олоҕу баарынан олоруҥ!
Сонуннар
05.12.2022 | 14:00
ЫБММ сотрудниктара хаан туттардылар
05.12.2022 | 12:00
Өрөспүүбүлүкэтээҕи саахымат конгреһын кыттыылаахтара кэллилэр
05.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 5 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
03.12.2022 | 18:00
Өбүгэ ситимэ — эр дьон кылаан кыахтарыгар
03.12.2022 | 14:00
«Үлэ кыбаартала» — сайдыы территорията
02.12.2022 | 18:00
Дьокуускай 100 бастыҥ үөрэнээччитигэр стипендия олохтонно
02.12.2022 | 16:00
Тымныы Оҕонньорго баҕа санааларбытын суруйабыт
02.12.2022 | 12:00
Охчуттар мэтээллэри аҕалаллар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 2 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньытааҕы сокуоннар
02.12.2022 | 09:00
Биэнсийэни иккитэ ылыахтара
01.12.2022 | 18:00
Спартакиадаҕа бастыҥнар кыттыахтара
01.12.2022 | 17:00
Арыгы атыытыгар хааччахтааһын киллэриллэр
01.12.2022 | 16:00
Эһиилги былаан — 38 км суол
01.12.2022 | 15:06
Саамай сөптөөх диэн көрөбүн
01.12.2022 | 15:05
Комплекс оҥорор ордук
01.12.2022 | 15:00
Бүгүн саҥа дьыллааҕы харыйа уота сандаарыа
01.12.2022 | 15:00
Субсидия кээмэйэ улаатар
01.12.2022 | 14:00
Кадеттарга – саҥа оскуола
01.12.2022 | 13:00
Саҥа сулууспаҕа эрэл улахан
Ордук ааҕаллар
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 25.11.2022 | 16:00
Юрий Попов: «Барыта улахан үлэттэн тахсар»
Дьокуускайга Тупсарыы үс сыла биллэриллэн, бу диэн эттэххэ, киин куоракка, чахчы, үтүмэн үлэ ыытылынна, ону олохтоохтор даҕаны бэйэҕит көрө-истэ сылдьаҕыт. Быйыл сайын «Уһук Илиҥҥэ 1000 тиэргэн» федеральнай бырайыагынан Дьокуускай куоракка 75 тиэргэн тупсаран оҥоһулунна. Саамай элбэх эбийиэккэ бэдэрээтчитинэн «Основа» ХЭТ үлэлээтэ. Онон бүгүҥҥү нүөмэрбитигэр бу тэрилтэ эдэр салайааччыта Юрий Поповы...
Сытыы муннук | 01.12.2022 | 12:03
Ийэ айманар сүрэҕин туох уоскутуой...
Билиҥҥи балаһыанньаҕа, билиҥҥи судургута суох кэмҥэ оҕотун байыаннай дьайыыга атаарбыт ийэлэрдиин кэпсэтэртэн ордук ыарахан суох. Кинилэр куоластара титириирэ, харахтарын уутун кистээн туора соттоллоро, оҕолорун тустарыгар күүстээх, тулуурдаах буола сатыыллара киһини өссө уйадытар, уоскутар тылы булбакка мух-мах бараҕын. Бу сырыыга оҕолорун атаарбыт, кэтэһэр, эрэнэр икки ийэни кытта харах уулаах кэпсэтиибин ааҕааччыларбар...
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Sakha-sire.ru саайт сүрүн эрэдээктэрэ Ч. Н. Гаврильев. Сибээскэ, информационнай технологияҕа уонна маассабай коммуникацияҕа кэтиир федеральнай сулууспаҕа киирбит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77-84126.
Тэрийэн таһаарааччы: «Сахамедиа РИИХ АО».
«Саха сирэ» саайт матырыйаалларын толору эбэтэр быһа тардан туһанар түгэҥҥэ булгуччу гиперсыылка ирдэнэр. Хаартыскалары, видео-устуулары, онтон да атын мультимедийнэй матырыйааллары эрэдээксийэттэн суругунан көҥүлэ суох туһанаргыт бобуллар.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
«Саха сирэ» саайт матырыйаалларын толору эбэтэр быһа тардан туһанар түгэҥҥэ булгуччу гиперсыылка ирдэнэр. Хаартыскалары, видео-устуулары, онтон да атын мультимедийнэй матырыйааллары эрэдээксийэттэн суругунан көҥүлэ суох туһанаргыт бобуллар.
|
oscar
|
Олохтоох дьаһалта пресс-сулууспата иһитиннэрбитинэн, хаар түһэ турарынан сибээстээн, бүгүн «Якутдорстрой» АУо анал тиэхиньикэтэ сарсыарда 5 чаастан уулуссалары уонна болуоссаттары ыраастыыр, итиэннэ үлэһиттэр сорох учаастактарга бытархай хайыр тааһы куталлар.
Ааптар: Киин Куорат
Хаары ыраастааһыҥҥа 13 КО-806 массыына, икки ДЗ-98 автогрейдер, 17 самосвал, 4 бобкэт, 6 МТЗ-82 тыраахтыр уонна биир фронтальнай погрузчик үлэлииллэр. Тротуардары уонна болуоссаттары сиппийиигэ икки МТЗ-82 тыраахтыры туһаналлар. Саамай халтыраан сирдэргэ суол үлэһиттэрэ бытархай хайыр тааһы куталлар.
Күнүскү өттүгэр Петровскай, Кальвица, Лермонтов уулуссалыгар уонна Ийэ скверигэр хаары ыраастыыллар, Бурнашев уулуссатын переулогар, Сэбиэскэй Аармыйа 50 сыла уулуссаҕа уонна Намцырскай суолга грейдердииллэр.
Алтынньы 10-13 күннэригэр уопсайа полигоҥҥа 834 куб хаар тиэйилиннэ.
Хаар ыраастааһыныгар уонна суолга бытархай хайыр тааһы кутууга 70-ча анал тиэхиньикэ төгүрүк суукканан үлэлиир.
Сонуннар
05.12.2022 | 12:00
Өрөспүүбүлүкэтээҕи саахымат конгреһын кыттыылаахтара кэллилэр
05.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 5 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
03.12.2022 | 18:00
Өбүгэ ситимэ — эр дьон кылаан кыахтарыгар
03.12.2022 | 14:00
«Үлэ кыбаартала» — сайдыы территорията
02.12.2022 | 18:00
Дьокуускай 100 бастыҥ үөрэнээччитигэр стипендия олохтонно
02.12.2022 | 16:00
Тымныы Оҕонньорго баҕа санааларбытын суруйабыт
02.12.2022 | 12:00
Охчуттар мэтээллэри аҕалаллар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 2 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньытааҕы сокуоннар
02.12.2022 | 09:00
Биэнсийэни иккитэ ылыахтара
01.12.2022 | 18:00
Спартакиадаҕа бастыҥнар кыттыахтара
01.12.2022 | 17:00
Арыгы атыытыгар хааччахтааһын киллэриллэр
01.12.2022 | 16:00
Эһиилги былаан — 38 км суол
01.12.2022 | 15:06
Саамай сөптөөх диэн көрөбүн
01.12.2022 | 15:05
Комплекс оҥорор ордук
01.12.2022 | 15:00
Бүгүн саҥа дьыллааҕы харыйа уота сандаарыа
01.12.2022 | 15:00
Субсидия кээмэйэ улаатар
01.12.2022 | 14:00
Кадеттарга – саҥа оскуола
01.12.2022 | 13:00
Саҥа сулууспаҕа эрэл улахан
01.12.2022 | 12:00
Кииннэммит библиотека ситимэ анал бырагырааманы оҥордо
Ордук ааҕаллар
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 25.11.2022 | 16:00
Юрий Попов: «Барыта улахан үлэттэн тахсар»
Дьокуускайга Тупсарыы үс сыла биллэриллэн, бу диэн эттэххэ, киин куоракка, чахчы, үтүмэн үлэ ыытылынна, ону олохтоохтор даҕаны бэйэҕит көрө-истэ сылдьаҕыт. Быйыл сайын «Уһук Илиҥҥэ 1000 тиэргэн» федеральнай бырайыагынан Дьокуускай куоракка 75 тиэргэн тупсаран оҥоһулунна. Саамай элбэх эбийиэккэ бэдэрээтчитинэн «Основа» ХЭТ үлэлээтэ. Онон бүгүҥҥү нүөмэрбитигэр бу тэрилтэ эдэр салайааччыта Юрий Поповы...
Сытыы муннук | 01.12.2022 | 12:03
Ийэ айманар сүрэҕин туох уоскутуой...
Билиҥҥи балаһыанньаҕа, билиҥҥи судургута суох кэмҥэ оҕотун байыаннай дьайыыга атаарбыт ийэлэрдиин кэпсэтэртэн ордук ыарахан суох. Кинилэр куоластара титириирэ, харахтарын уутун кистээн туора соттоллоро, оҕолорун тустарыгар күүстээх, тулуурдаах буола сатыыллара киһини өссө уйадытар, уоскутар тылы булбакка мух-мах бараҕын. Бу сырыыга оҕолорун атаарбыт, кэтэһэр, эрэнэр икки ийэни кытта харах уулаах кэпсэтиибин ааҕааччыларбар...
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Тыа хаһаайыстыбатын сайдыытыгар билигин тосту уларыйыы киирдэҕинэ эрэ хамсааһын тахсар буолла. Билигин ынах-cүөhү ахсаана күн аайы аччыы турар.
Ордук ынах ахсаана. Ол аата үүт-эт элбиирин туһунан кэлэр өттүгэр кэпсэтии суох. Бааһынай хамсааһынын өйүүбүт, производственнай, коллективнай кооперативтары ордук уһун сылларга потребительскэй кооператив диэн ааттаан переработканы харса суох өйөөтүбүт. Улахана 7 м үрдүктээх комплекстары туттубут. Переработка улахан объектарын. Омук сүөһүтүттэн саҕалаан Россия араас муннугуттан араас эгэлгэ боруода сүөһүтүн аҕаллыбыт сиэмэлээһини 70% тиэртибит. Нэһилиэк аайы таас оскуола, спортзал, детсад, культура дьиэтэ бөҕөтө туттубут. Тыа хаһаайыстыбатын сайыннарыыга бу үлэ барыта төһүү буолуохтаах этэ.
Бааһына да баар курдук. Аны тыа сиригэр билигин ыччат тохтоон үлэлиир гына хотону, дьиэтин-уотун тутан, сирин-уотун сыһыарыы үлэтэ бара турар. Тыа хаһаайыстыбата ол үрдүнэн үөтэлээбэт. Сылы эбиллэр, ынах-cүөhү, таба ахсаана эбиллибэт, аччыыр. Хайдах балаһыанньаны көннөрөбүт. Киһи баарын тухары балаһыанньаттан хайдах тахсарын толкуйдуохтаах. Тыа хаһаайыстыбатын өрөспүүбүлүкэҕэ оҥоһуллар бородууксуйатын уонна ынах сүөһүгэ, сылгыга, табаҕа уопсайынан ыал чааһынай хаһаайыстыбата 50-тэн тахса быраһыанын ылар. Дьиҥнээхтии хасыйар буоллахха 60 % бары көрдөрүүлэргэ ылар. Билигин үүтү-эти туттарыыга саҥа көрдөбүллэр тахсыбыттарынан ол онно сөп түбэһэр кумааҕылар, төлөбүрдэр бааллар. Ону чааһынай хаһаайыстыбалаах дьон балаһыанньаттан тахсар туһугар бааһынайдарга, коопертивтарга кыбылыннылар. Сүөһүлэрэ-сылгылара барыта бэйэлэригэр турар. Бааһынайдар элбээбит курдуктар, сүөһүлэрэ-астара элбээбит курдук, бородууксуйалара эмиэ. Бу барыта албын-көлдьүн. Бу манныкка биһиги бэйэбит тиэрдэбит. Маны туоратар инниттэн респотребсоюз үлэлиэн наада. Ыраахтааҕы саҕана тэриллибит тэрилтэ, аһы-үөлү элбэтээри, переработкалаары, атыыны-тутууну тыа сиригэр быһаараары. Биһиги өрөспүүбүлүкэбитигэр «Холбос» баар. Сэбиэскэй былаас баарына тыа сиригэр чааһынай хаһаайыстыба үүтүн-этин, оҕуруотун аһын, сиртэн хомуллар отонуга тиийэ хомуйар этэ, астыыр-үөллүүр этэ уонна атыытын-тутуутун быһаарар этэ. Бүгүн «Холбос» үлэлиэн наада. Новосибирскайга кооперация академиятын бүтэрбит элбэх специалист баар. Бу специалистары үлэлэтиэххэ, олордумуохха. Холбоско элбэх уопуттаах специалист баар. Кинилэр дьон личнэй подсобнай хаһаайыстыба хайдах сайдыахтааҕын, кооперация хайа хайысхатынан сайдыахтааҕын быһааран биэриэхтэрэ, тэрийиэхтэрэ. Чааһынай хаһаайыстыба сайдыытыгар улахан хамсаайын тахсыаҕа. Онон чаайынай хаһаайыстыба, ол аата эт-үүт, сиртэн хомуллар бородууксуйа үбүлээһинэ барыта тыа хаһаайыстыбатын министиэристибэтиттэн «Холбоско» барыан наада. «Холбоско» caҥa дьиҥнээх «Холбос» үлэтин-хамнаһын билэр киһи олоруон наада. Хоту улуустары хабыан наада. Тыа хаһаайыстыбатын министиэристибэтэ бааһынайдары, переработканы, коллективнай хаһаайыстыбалары күүскэ эрчимнээхтик дьаһайдын.
Дьиҥнээх министиэристибэ аатын суолун бигэргэтэр гына сүөһү, сылгы, таба ахсаанын элбэтиигэ үлэлээтин. Производство атаҕар турарыгар күүстээх үлэни ыытыан наада. Племенной үлэни, сиэмэлээһини, сири кытта үлэни атаҕар туруоруон наада. Манна сөптөөх үбү-аһы ыллын.
Дьэ, оччоҕо бу икки тэрилтэ икки өттүттэн көмөлөөтөҕүнэ тыа хаһаайыстыбата сайдыа, тыа сирэ социальнай көмүскэллээх буолуоҕа. Үлэ миэстэтэ бөҕө тахсыа. Дьон чааһынай хаһаайыстыбатынан күүскэ дьарыктанарыгар, социальнай көмүскэллээх буоларыгар бырабыыталыстыба дьаһал ылыан наада. Маны таһынан, «Холбос» дьон даачаҕа үүннэрэр үүнээйитин, сүөһүтүн, сибиинньэтин, көтөрүн болҕомтоҕо ылара наада.
***
Васильев Владимир Иосифович,
Мэҥэ Хаҥалас улууһун Наахара нэһилиэгин олохтооҕо,
Кэтэх хаһаайыстыба салайааччыта.
Комментарии
#1
со5уруу 14.02.2017 02:36
Урукку курдук уёрэнээччилэргэ практика аьыахха наада: Кюьюн о5уруот аьын хомуйарга. Ыччат Бары сомо5олоьоллору гар да5аны ити бэрт. Сайын уёрэххэ ккирбит студеннары эбэтэр абитуралары от хомуйарга ыытарга программа оноруохха суолталаах. Онно дьессе бал биэрии наада, ёрэххэ киирэллэригэр. Бииргэ юлэлээьин кырдьык тюмсюю, до5ордоьуу суолтатын уёскэтэр.
#2
со5уруу 14.02.2017 02:38
это называется- всем миром взяться за свое будущее.Сёлами и деревнями живы города и вёсы.
#3
со5уруу 14.02.2017 02:50
И потом каждому факультету взять в подшефство какое-нить хозяйство: лошади, зверофермы, хотоны, теплицы итд итп. И должны и обязаны будут помогать во время учёбы. Так должны вырасти молодёжь с любовью к труду и ко всему живому. Во Франции, Швейцарии есть такая практика. Вы думаете что просто так на пустом месте появляются их бренды?! Это всецелый труд и труд из детства!!! И всех без исключения надо. А то адьас акаарытык о5олорун иитэн эрэллэр сахалар. Тугу да юлэлээбэт,вацап ка эрэ олорор кёлуёнэ уёскээн эрэр. Ити доруобуйа5а да мёлтёх. Здоровая душа требует работы руками!
|
oscar
|
Тымныы кэмҥэ таһырдьа хаамыы пандемия кэмигэр саамай туһалааҕынан ааҕыллар. Саха дьоно таптаан ааҕар «Киин куорат» хаһыатын редакцията карантины сэргэхсэтэр сыалтан «Кыһын дьоллоох дьоҥҥо ичигэс” диэн хаартысканан күрэҕи биллэрэр. Күрэххэ ким баҕалаах, сааһынан хааччаҕа суох кыттар.
Саамай сүрүнэ – эһиги тымныы кыһыҥҥа доруобуйаҕытын эрчийэн сүүрэ, хаалыыктаах хаама, сөтүөлүү, балыктыы, хайыһардыы, дрифтии сылдьаргытын, о.д.а. дьарыккытын көрдөрөргүт ирдэнэр.
Хаартыскаҕыт эриэккэһин, сэдэх көстүүлээҕин учуоттуубут.
Күрэх сүнньүнэн инстаграм социальнай ситимҥэ ааһыаҕа. Онно хаартыскаларгытын #КЫҺЫНДЬОЛЛООХДЬОҤҤО диэн хэштегинэн бэлиэтээтэххитинэ, биһирээбит хаартыскаларбытын хаһыаппытыгар таһаарыахпыт. Хаартыскаҕыт көстөрүн курдук, аккауҥҥут аһаҕас буолуохтаах. Хаартыска туһунан кэпсиир кылгас тиэкис ирдэнэр. Эбэтэр электроннай почтаҕа: [email protected] уонна 89676246168 бассаап нүөмэригэр ыытаҕыт.
Үлэ хайаан да бэйэ түһэриитэ буолуохтаах.
Дьүүллүүр сүбэ – «Киин куорат” хаһыат редакцията. Кыайыылаахтарга өйдөбүнньүк бириистэр туттарыллыахтара. Ураты, дьикти, алыптаах хаартыскаларгытын эрэнэ күүтэбит!
Бүгүҥҥү нүөмэргэ маҥнайгы кыттааччылары таһаарабыт.
Павел Ченянов, Саха Академическай театрын артыыһа:
-2018 сыллаахха Саха театрын бары үлэһиттэрэ сэтинньи ыйга, мин төрөөбүт дойдубар Мэҥэ Хаҥалас Маттатыгар Уһун эбэ диэн ааттаах киэҥ да киэҥ эбэҕэ муҥхалаабыппыт.
Мин биир кынакка анньыыһытынан сылдьыбытым, баҕар, онтон сылтаан буолуо, дэлби аҕылаан кырыаран хаалбытым.
Сахам сирин кыһына биһиэхэ күүс, сэниэ биэрэр.
Бу күһүн пандемияны лаппа сэргэхсэппит «Саха» НКИХ таһаарбыт «Хаһан сайын буоларый?» сериалы бары көтүппэккэ көрдүбүт. Сүрүн оруолга биллэр артыыс Николай Софронеев ыал аҕата Семен Петрович Терентьеви оонньоото. Николай – бары өттүнэн дэгиттэр киһи:
-Киһи эт-хаан өттүнэн сайдарыгар, чөл туруктаах сылдьарыгар биһиги кыһыммыт олус үчүгэй. Мин «Саха моржтара” уопсастыбаннай тэрилтэ салайааччыта буолабын. Эти-хааны эрчийиинэн ахсыс кылаастан дьарыктанабын, отуттан тахса сыл анараа өттүгэр саҕалаабытым. Билигин күн ахсын 202-с микрооройуоҥҥа тиийэн, эбэҕэ киирэн умсан тахсабын. Эти-хааны тымныы уунан эрчийии биһиги иммуннай систиэмэбитин бөҕөргөтөр. Маннык дьарыктанар дьон ыалдьыбаттар. Куруук чэгиэн сылдьаллар, ыалдьар буоллахтарына түргэнник аһарыналлар.
Мин дьону бэйэм көрөн ыҥырабын. Баҕалаах кэлиҥҥи кэмҥэ олус элбээтэ.
Аграфена Яковлева, Майа олохтооҕо, олохтоох дьаһалтаҕа ыччат салаатыгар исписэлииһинэн үлэлиир. «Зожтандем” спорду, хаалыктаах хаамыыны көҕүлүүр кулууп салайааччыта:
Биһиги эти-хааны эрчийэн хаамыынан дьаркытанабыт. Сатыы дэриэбинэлэри кэрийэбит. Хас өрөбүл ахсын нэдиэлэҕэ биирдэ 10-лыы килэмиэтири хаамабыт. Манчаары Баһылай сиэннэрэ буоламмыт кини сылдьыбыт сирдэригэр, алаастарыгар тиийэбит.
Кулуупка эдэр да, аҕам саастаах да дьон бааллар. Саамай кырдьаҕаспыт 72 саастаах. Пандемия кэмигэр элбэх буолан хаамарбытын тохтотон турабыт, түөлбэлэринэн арахсан, 10-лыы киһи хаамар.
Биһиги өссө биир үтүө үгэспитинэн харыйа туоруорааһынын бэлиэтиэхпин баҕарабын. Саҥа дьыл быдан инниттэн ыраах тиийэн, харыйаны симиибит, хоробуоттуубут, ыллыыбыт-туойабыт, сибиэһэй салгыҥҥа дьаарбайан, өрө көтөҕүллэн кэлэбит.
Киһи хаамар буоллаҕына куруук эрчимнээхтик сылдьар эбит диэн түмүккэ кэллим.
Сардаана Заровняева, Майа оскуолата, физика учуутала:
-Хаамыынан дьарыктаммытым үһүс сылыгар барда. Кыһын хаамар буоламмын тыҥам сайдар эбит. Ыарыы ыалласпат буолла. Салыгыҥҥа сылдьан, этим-сииним кытта арыллар курдук. Онон барыгытыгар хаамыынан дьарыктанаргытыгар, чөл олоҕу тутуһаргытыгар сүбэлиибин.
Ольга Олесова, хаамыынан дьарыктанар:
-Биир сиргэ хам баттанан олорбот киһибин. Дьыл хайа да кэмэ буоллун, салгыҥҥа сылдьыы, хаамыы олус туһалаах. Мин ыттаахпын, ыппын сотору-сотору таһырдьа таһаарабын. Ол сылдьан чэбдик салгыҥҥа хаамарбын сөбүлээн барбытым. Билигин бэйэбит туспа бөлөхтөөхпүт. Аҕыйах да чаас салгыҥҥа сырыттахпына, күүс-сэниэ эбинэбин. Коронавирус кэмигэр төһө кыалларынан таһырдьа элбэхтэ сылдьа сатааҥ.
Айсен Шергин, Таатта улууһа:
-Олох-дьаһах коммунальнай хаһаайыстыбатын тэрилтэтигэр сыбаарсыгынан үлэлиибин. Ытык Күөлгэ үлэбиттэн дьиэлээн иһэн түспүт хаартыскабын ыыттым. Былырыын ахсынньы ыйга түспүтүм, олус тоҥмутум. Кэлин Тааттаҕа хоту улуустардааҕар тымныйар буолла.
Егор Ильин, Үөһээ Бүлүү улууһун Д.С. Спиридонов аатынан орто оскуолата, история, география учуутала:
Өрөбүл дьиэ кэргэҥҥэ, чугас дьоҥҥо ананар. Түөлбэм дьонунуун Эбэбитигэр махтанан, алгыс, күүс эбинэн чэбдигирэн кэллибит. Үтүө үгэстэри умнумуоҕуҥ, үлэттэн үөрүөҕүҥ. Чөл туруктаныҥ!
Юлиана Силигиянова түһэриитэ.
Сонуннар
27.11.2022 | 10:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 28 - ахсынньы 4 күннэригэр
24.11.2022 | 11:00
Саха сирин бастыҥ IT-бырайыактара
23.11.2022 | 17:30
Олоҕун науканы кытта ситимнээн
23.11.2022 | 17:00
Үс игирэ төрөөтө
23.11.2022 | 16:30
Куорат учууталларыгар — саҥа бириэмийэ
23.11.2022 | 16:00
Саамай кэрэ сүөһүнү таллылар
23.11.2022 | 15:56
«Үтүө санаа харыйата» оҕолор баҕа санааларын толорор
23.11.2022 | 15:00
Дьикти быыстапканы көтүтүмэҥ
23.11.2022 | 14:00
Нолуоккун төлөө — холкутук утуй!
23.11.2022 | 13:00
Кыһыҥҥы суоллар аһыллар болдьохторо билиннэ
23.11.2022 | 12:00
Саҥа дьылы — иэһэ суох
23.11.2022 | 11:00
Ыккытын босхо ыытымаҥ
23.11.2022 | 10:00
Дьоҥҥут аатын үйэтитиҥ
23.11.2022 | 09:00
Онлайн төлүөҥ — бириис сүүйүөҥ
23.11.2022 | 08:00
Сийиэскэ 500-тэн тахса дэлэгээт кытынна
20.11.2022 | 09:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 21-27 күннэригэр
19.11.2022 | 16:00
Эҥсиэли хочотугар, Максим Аммосов дойдутугар
18.11.2022 | 09:00
Саҥа саҕахтары арыйан, сонун хайысхалары тутуһан
17.11.2022 | 18:44
Дьиҥ олохтон кэпсээн ааптарын кытта көрсүһүү
17.11.2022 | 18:00
«Мир» каартаҕа региональнай төлөбүрдэри ыытыахтара
Ордук ааҕаллар
Дьон | 19.11.2022 | 18:00
Николай Винокуров: «Дойдубар этэҥҥэ эргиллэн кэллим...»
«Боотур» этэрээт байыастарын ортотугар биһиги биир дойдулаахпыт Алаһыай нэһилиэгиттэн төрүттээх Николай Винокуров баарын истэн, кэпсэтиэхпин баҕардым. Ол эрэн сэһэргэһиибин хайдах-туох саҕалыахпын тобуларбар олус ыарахан этэ. Бу үлэ, үөрэх, сайдыы, тэрээһин туһунан суруйуу, кэпсэтии буолбатах... Бу — олох, дьылҕа, тыын былдьаһыы, өлүү-сүтүү, инники олох иһин охсуһуу туһунан сэһэргэһии. Николай тута хоруйдаабытыгар...
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 20.11.2022 | 11:00
Элэгэнтэй Адамов: «Сиэрдээх өй-санаа төрүт дьарыкка эрэ баар»
Бүгүҥҥү нүөмэргэ Чурапчы улууһун Чакыр нэһилиэгин олохтооҕо Элэгэнтэй Адамовы кытта тыа сирин олоҕун, итэҕэл, уус идэтин, сайдыы, норуот дьылҕатын, кэскилин туһунан сэһэргэстибит. Дьоҕурдаах киһи анаарыыта киэҥэ, этэр тыла оруннааҕа сөхтөрдө.
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
– Борис Николаевич, “Кыымҥа” интервьюгун Саха сирин үгүс олохтоохторо аахпыттара. Дьон санаатын иһиттэххэ, үгүстэр “хайдах эрэ сымсах интервью буолбут” диэн санааларын аһаҕастык этэллэр. Ол ону төһө кыалларынан ситэрэн-хоторон биэрии ирдэнэр быһыылаах. Кэккэ ыйытыылардаахпын, ол онно аһаҕастык хоруйдуоҥ диэн эрэнэбин.
Бастатан туран, дьон итинник диирин эн туох дии саныыгын? Иккиһинэн, төрүттэриҥ туһунан чуолкайдыахпын баҕарабын. Ол курдук хос эһэҥ туһунан эппиккин: “Хос эһэм 1898 сыллаахха сири кэртэрэн, онно дьону аҕалан олохтообут. Элбэх сири оннук кэртэрэн туһаҕа таһаарбыт киһи”, – диэн. Итини хайдах өйдүөххэ сөбүй – сири кэртэрэн диэни? Ойууру солоон, сири-уоту кэрдэн-алдьатан дуо? Онно эбии маннык ыйытыы: Борис Николаевич, биһиги урут сэһэргэһэн турабыт, онно кэпсээбиккинэн эн ийэҥ аата Агафья Семёновна буолбакка, Александра Семёновна диэн этэ дии?
– Александр Петрович, бу эн дьоһуннаах журналист буолаҥҥын ааҕаат тута өйдөөбүккүн. Ити улахан интервью этэ. Онно биир улахан раздел – Егор Афанасьевич Борисов туһунан отой да киирбэтэх. “Кыым” хаһыат позицията итинник, холобур кинилэр Егор Афанасьевичка сыһыаннара бокуонньукка курдук – “или хорошо, или ничего”. Кини туһунан үчүгэйи эрэ буолбакка, туох баарынан кэпсээбитим. Ону таһаарбатахтара, оннук позициялаах буоллахтара.
Хос эһэм туһунан сөпкө өйдөөбүккүн, ааттыын да Улахан Күөл диэн сир баара. Уута ойуур саҕатыттан, ону хоруу хаһан хордорон, уутун түһэрэн сүрдээх киэҥ сири таһаарбыта. Онон “сири кэртэрэн” буолбакка, “күөлү хордорон, хоруу оҥорон сир таһаарбыт” диэн буолуохтааҕа. Оттон ийэм аата, кырдьык, Александра Семёновна диэн, Агафья буолбатах.
– Борис Николаевич, дьэ онон биһиэхэ санааҕын толору этэргэр, аһаҕастык кэпсииргэр көрдөһөбүт. “Туймаада” позицията тулхадыйбат: тугу да уларыппакка, хайдах баарынан бэчээттиэхпит.
– Бастатан туран ол “кыымнардыын” кэпсэтиигэ биир теманы арыйбытым: Саха сиригэр былааска ньылаҥнаабат, ханнык да быһыыга-майгыга бэйэтэ туспа көрүүлээх, өйдөөх-санаалаах дьону сойуолааһыны бастаан Штыров саҕалаабыта. Маннык сойуолааһыны “в карикатурной форме” Егор Афанасьевич салҕаабыта. Миигин чуолаан Егор Афанасьевич сойуоласпыта.
– Туохтан барыта саҕаламмытай?
– “АЛРОСА-Нюрба” 10 бырыһыаннаах акциятын былдьаһыыттан. Ону мин кини иҥсэтинэн-оботунан быһаарабын. Петрова Варвара Андреевна Ньурбаҕа баһылыктыырын саҕана, “АЛРОСА-Нюрба” тэриллэр кэмигэр, учредителлэр, ол иһигэр “АЛРОСА” президенэ Штыров, бары биир санаанан Ньурба улууһугар 10 бырыһыаннаах акцияны биэрбиттэрэ. Ону бары билэллэр. 2003 сыллаахха Саха сиригэр Россияҕа бүтэһигинэн олохтоох бэйэни салайыныы киириитигэр, баай-дуол үллэһигэр итини Штыров, бэйэтин быһаарыытын кэһэн туран, бу 10 бырыһыаннаах “АЛРОСА-Нюрба” акцияларын республикаҕа былдьаан ылбыта. Ону эрдэттэн оҥорбута: 2003 сыллаахха буолбут быыбарга Варвара Петрованы утарсыа диэн, эрдэттэн атын кандидаты өйөөбүтэ. Ол түмүгэр Дмитриев Роман Гаврильевич Ньурба улууһун баһылыга буолбута. Ол сыл олунньутугар Мирнэйгэ буолбут мунньахха саҥа баһылыгы ыҥыраллар. Ол мунньахха Штыров быһаарыы ылыннарар: “АЛРОСА-Нюрба” акцияларын республикаҕа биэрэргэ диэн. Онно кыттыбыт дьоҥҥо Штыров бэлэх биэртэлиир. Бэлэҕэ диэн маннык: улахан “АЛРОСА” акциялара, оттон Роман Дмитриевка 300 устуука “АЛРОСА-Нюрба” акциятын биэрэр. Уонна кинини албынныыр: бу акция – харчы, онон бу күннэргэ атыылаа, диэн. Онуоха итэҕэйэн атыылыыр. Ол атыылаабыт докумуонун барытын Штыров дьаһайыытынан Ньурбаҕа тарҕатан кэбиһэллэр, дьон барыта көрөр: “Бу биһиги Роман Гаврильевичпыт АЛРОСА-Нюрба акциятын атыылаабыт”, – диэн. Дьиҥэр отой атын буоллаҕа.
Оччолорго Михаил Ефимович Николаев муспут баайын-дуолун Штыров ыһан-тоҕон барар, сороҕун бэйэтин хармааныгар уктар. Ону көрө сылдьан Борисов ““АЛРОСА-Нюрба” 10 бырыһыаннаах акциятын миэхэ аҕал” диир. Онуоха Штыров сөбүлэһэр. Салгыы туох буолбутун ити кэпсээтим: акциялары Ньурбаттан былдьаан ылан республикаҕа киллэрэр, МИЗО – министерство имущественных отношений дьаһайыытыгар. Уонна сонно тута сөрөөн Борисов Ил Түмэн депутаттарын албыннаан туран “план приватизации” киллэртэрэ сатыыр – приватизациялыырга турунар.
Дьиҥинэн туох приватизацияланыахтааҕын депутаттар ыйы-ыйынан комиссияларга уонна комитеттарга ырыталлар уонна быһаарыы ылыналлар: маны биэриэххэ сөп, диэн. Сессия буолар күнүгэр Бюджетнай комитет председателэ Александр Уаров сарсыарда эрдэ Ньурба депутатын Анатолий Степанович Антоновы ыҥырар. “План приватизации” тугу эрэ сыыспыппыт, онон саҥаттан илиитэ баттаа, диир. Анатолий Степанович арай көрбүтэ – эбии “АЛРОСА-Нюрба” 10 бырыһыаннаах акцията киирэн хаалбыт! Айдаарар буоллаҕа дии: “Александр Сергеевич, хайдах буоллуҥ, маны биһиги көрбөтөхпүт, тоҕо киирдэ?” – диэн. “Оо! Миигин албыннаабыттар!” – диир Александр Сергеевич. Онон үс буоланнар: Александр Сергеевич Уаров, Анатолий Степанович Антонов уонна Юрий Михайлович Николаев сессия буолаары аҕай турдаҕына депутаттары барыларын кытары кэпсэтэн, тылларыгар киллэрэн депутаттар утары куоластыыллар.
Егор Афанасьевич ону умнубатаҕа, бу үс киһини сойуолаһа сатыыр. Бастаан Анатолий Степановиһы үүрдэрэр, депутат гыннарбат. Кэлин Уаровы уган биэрэр. Оттон Юрий Михайловичка кыайан тиийбэккэ хаалбыта, бэйэтин устубуттара.
2016 сылга Егор Афанасьевич сотору президениттэн үүрүллэрин билэр уонна ити акциялары залогка угабын диэн туран кэлэр. Ону мин киниэхэ тылбынан да, суругунан да этэн турабын: “Залог – это завуалированная продажа акций за полцены”. Онуоха кини этэр: “Оччоҕо “АЛРОСА”-ҕа атыылыыбын”, – диир. Мин син-биир сөбүлэспэппин: “Егор Афанасьевич, я тебе не дам продать”.
Ол иһин мин юристарбар сорудах биэрэбин: “АЛРОСА-Нюрба” акцияларын Ньурбаҕа төннөрөр туһунан Арбитражнай суукка иск – ирдэбил сайабылыанньата оҥоруҥ, диэн. Ол түбэлтэтигэр мөккүөр буолар, оччоҕуна акциялар атыыланар кыахтара суох буолар. Ол кэмҥэ бу акциялары Ньурбаҕа төнүннэрэр төрүөт буолар тустаах докумуоннар оригиналларын булбуппут. Ону барытын Борисов истэ сылдьар, тоҕо диэтэххэ ханнык баҕарар штабка, түмсүүгэ хаһан баҕарар информатордар баар буолаллар (күлэр). Борисов этэр: бу киһи сатанымаары гынна, “надо его упрятать”. 2016 сыл ахсынньы 27 күнүгэр эбиэт кэннэ мин исковой сайабылыанньаҕа илии баттыахтаах этим.
Борисов миигин сакаастыыр уонна суһаллык сөмөлүөтүнэн автоматчиктары ыытаннар миигин 11 чааска хаайаллар. Мин илии баттаабакка хаалабын. Ол түмүгэр били наадалаах докумуоннарбыт оригиналлара сүтэн хаалбыттара: “изъятие документов” диэҥҥэ суох, кабинекка эмиэ суох. ИДьМ министрин солбуйааччы Константин Неустроев диэн Борисов марионетката баара, ол киһи киниэхэ аҕалан биэрбит. Дьэ ол кэнниттэн “АЛРОСА-Нюрба” акцияларын, сылын ахсын 1 миллиард солкуобайы дивидены аҕалар акциялары, 9 дуу 10 дуу миллиардка атыылаан кэбиһэр. Оттон билигин ол атыылаабыт харчыта ханна баарын ким да этэр кыаҕа суох. Ханна баарый? Мин санаабар – Борисов ылбыт. Миэхэ дьыала тэриллээһинэ, хаайтара сатааһын – ити барыта Борисов “АЛРОСА-Нюрба” 10 бырыһыаннаах акцияларын ыла сатааһына. Ити акциялар номинальнай сыаналара 2 мөлүйүөн. Өскөтүн Антонов, Уаров, Николаев мэһэйдэспэтэхтэрэ буоллар Борисов ити акциялары 2 мөлүйүөҥҥэ бэйэтигэр атыылаһан ылыа этэ. Дьэ уонна сылын ахсын 1-дии миллиард дивидени ылыахтааҕа. Итинник аппетиттаахтык уораллар-талыыллар.
– Наһаа оннук аһаҕастык атыыласпата ини…
– Ким эрэ, ханнык эрэ ООО аатыгар – холобур, икки кыыһыттан биирдэрин аатыгар оҥордулар да бүтэр буоллаҕа. Иҥсэ-обот диэн дьэ итинник.
– Алмаастаах провинциялар улахан “АЛРОСА” 1-дии бырыһыан акциятыттан дивиденд ылаллар. Ол иннигэр бары кыттыһан 2 бырыһыан дохуоту үллэстэр этилэр. Ити барыта ханна тиийдэ, туох эрэ мөккүөр баар этэ дии.
– 2 бырыһыаны үллэстии 2018 сыллаахха болдьоҕо бүппүтэ. Оттон 1-дии бырыһыаннаах акцияттан киирэр дивиденнэр тустарынан кэпсээтэххэ, маннык. Аҕыс алмаастаах улуустар бюджеттарыгар ити дохуот курдук көстөрө, дотация буолбатах. Ону үгүс баһылыктар дотация иһигэр киирэ сылдьар курдук саныыллара. Ол иһин мин ити “АЛРОСА” 1 бырыһыан акциятыттан киирэр дивидени дохуот курдук көрдөрүмээри, атын суолу тобулбутум.
– Борис Николаевич, дьоҥҥо быһааран биэриэххэ. Мин Дьокуускай куорат Думатын депутата буоларбынан муниципальнай бюджет туохтан, хайдах таҥылларын билэбин. Отой кылгастык быһаардахха: бюджет бэйэ дохуотуттан уонна субвенцияттан турар. Оттон субвенция диэн судургутук быһаардахха дотация – эбии үбүлээһин. Доходнай чааһы элбэттэххэ дотация кыччыыра чуолкай. Дьокуускай куорат бюджетын формулата арыый атын, ол да буоллар Россияҕа муниципалитет бюджетын таҥыллыыта биирдиҥи.
– Оннук. Ол иһин мин толкуйдаан баран, “АЛРОСА” акциятыттан киирэр дивидеҥҥэ анаан внебюджетнай фонданы тэрийэргэ быһаарбытым. Бэрт түргэнник тэрийбиппит, Минюстка регистрациялаппыппыт. Итини билэн баран республика салалтата улаханнык куттаммыта. Кырдьык, ити 1 бырыһыаннаах акцияны приватизациялааһыҥҥа тэҥнээҕэ. Тоҕо диэтэххэ, ол внебюджетнай фонда управляющай сэбиэтэ “теоретически” приватизациялаан кэбиһиэн сөбө. Ол эбэтэр муниципалитет хайдах баҕарар быһаарыан, ол иһигэр чааһынайга биэриэн сөп буолар. Ити мин Егор Борисов курдук хабааннаахтык толкуйдаан этэбин, бэйэм оннук биэрэр туһунан санаам суоҕа. Эбиитин бу “АЛРОСА” уонна республика салалтатын бюджетнай сыһыаннаһыыларыгар хайдах дьайыа биллибэт этэ. Ньурба улууһа оннук оҥордо даҕаны, атын сэттэ улуустар эмиэ оннук оҥороллоро чуолкай. Ол иһин онтон куттанан, республика салалтата ити акциялар дивиденнэрин акциялаах улуустарга инвестиционнай программа быһыытынан көрөргө быһаарбыта.
– Оччотугар ити алмаастаах улуустарга көрүллэр инвест-программа олоххо киириитигэр эн өҥөлөөх эбиккин.
– Мин прецедент оҥорбутум түмүгэр итинник, кырдьык, буолла. Акциялаах улуустарга сылга 700-түү мөлүйүөн киирэр буолбута. Ол кэнниттэн биири бэлиэтии көрбүтүм: ити харчыны ылар улуустар сорох баһылыктара этэр буолбуттара: “Мин Егор Афанасьевичтыын кэпсэтэн итини ситиспитим”, – диэн.
– Борис Николаевич, ааҕааччыларга өссө төгүл өйдөнөр гына быһаарыахха: бу акциялар дивиденнэрэ алмаастаах улуустар бюджеттарын дотационнай чааһыгар хаһан да киирбэтэхтэрэ, доходнай чааһыгар киирэ сылдьыбыттара, диэн…
– Оннук, итини арааран өйдүүр хайаан да наадалаах. Оннооҕор улуустар баһылыктара билбэт этилэр, акцияттан дохуот улуус бюджетын дотационнай чааһыгар киирэ сылдьар диир этилэр. Миэхэ Егор Афанасьевич эппитэ: “Улуус доходнай чааһыгар киирэр, сокуонунан. Дьэ ону эн хайдах гынаҕын? Сатыыр буоллаххына быһаар ээ”. Ону мин ити хайдах внебюджетнай фонда тэрийэн, дивидени онно киллэрээри гыммытым туһунан кэпсээтим.
– Дохуоту кыччатан көрдөрөр туох барыстааҕын үгүстэр өйдүө суохтарын сөп. Ону быһаарыахха: бюджетнай обеспечение диэн өйдөбүлгэ олоҕуран, бэйэ дохуота кыра буоллаҕына ону сабарга дотация улаатыахтаах.
– Саамай сөпкө эттиҥ. Ити биһиги тыйыс климаттаах сиргэ олорорбутунан, дотацията суох сатаммаппытынан быһаарыллар. Ити внебюджетнай фонданы тэрийэ сатааһыным мин хаайылларбар иккис биричиинэнэн буолар диэн быһаарабын.
– Оттон били Ньурбаҕа ООПТ – особо охраняемые природные территории тэрийииҥ сүрүн биричиинэ буолбатаҕа дуо?
– Ньурба дьону-сэргэтин тыын боппуруоһа – экология, айылҕаны харыстааһын. “Айылҕабытын талбыттарынан тэпсэ сылдьаллар”, – диэн миэхэ аһаҕастык этэллэрэ, күүскэ туруорсаллара. Холобур, Марха өрүскэ үс улахан ГОК турар: Айхал, Удачнай уонна Накыын. 1960-с сыллартан саҕалаан киртитэн барбыттара. Туттуллубут ыарахан суурадаһыннары өрүскэ кутан кэбиһэллэрэ, онтулара сөҥөн, син-биир сууралла сытар. Марха сүнньүгэр олорор дьон сүһүрдүүгэ түбэспиттэрэ чуолкай. Ол иһин Накыын территориятын ООПТ оҥорорго туруммуппут. Бэрт элбэх сөбүлэһиини – “согласованиены” оҥорбуппут, биллэн турар ГОК территориятын, суолларын эҥин таһааран туран. Сирин устуута – топосъёмка, окультуривание – недропользователлэр сири чөлүгэр түһэриилэрэ, сири бас билээччилэр – ходуһалаах хаһаайыннары, салгыы “АЛРОСА”-ны уонна “Якутскгеологияны” кытары дуогабардаһыы о.д.а. барыта оҥоһуллуохтааҕын учуоттаан үлэлээбиппит.
Барыта оҥоһуллан бүппүтүн кэннэ “АЛРОСА”-лар эттилэр: Накыын таһыгар алмаастаах перспективнэй сир баар, ону таһаарыҥ диэн. Биһиги хайыахпытый, барыта оҥоһуллан бүттэҕэ дии.
– Конфликт онтон саҕаламмыта дуо?
– Кэпсиибин. Дьиҥэр биһиги недропользователлэри кытары 60-ча сыл син биир тылы булан үлэлээн кэлбиппит. Оттон ити ООПТ оройуон сэбиэтин депутаттарын быһаарыытынан бигэргэнэр. Биһиги барытын оҥорон бүтэн, оройуон сэбиэтин көрүүтүгэр киллэрбиппит. Ол кэмҥэ сэбиэт председателэ Сергей Иванович Евсеев бэйэтэ сүтэн хаалар, аппараатыгар “депутаттар кэлбэтиннэр” диэн сорудах биэрэр. Кворум суох буолар куттала үөскүүр. Онуоха мин күүспүнэн депутаттардыын кэпсэтэн, биир киһинэн кворум баарын хааччыйабын уонна быһаарыы ылыналларын ситиһэбин.
Барыта оҥоһуллубутун кэнниттэн Евсеев этэр буолбута: биһиги, оройуон сэбиэтэ, ООПТ оҥордубут диэн. Чэ, ол буоллун даҕаны. Ол кэнниттэн миигин хаайан бараннар, ООПТ-ка “наезд” оҥороллор. “АЛРОСА”-лар этии киллэрэллэр – “перспективнэй учаастагы ООПТ-тан таһаарыҥ” диэн. Оттон согласование иннинэ этиэхтэрин, биһиги киллэриэ суох этибит буоллаҕа. Оттон согласование бары өртүнэн баар: “АЛРОСА”, Минприроды Сахамин Афанасьев илии баттааһыннара… Мин үлэһит уолаттарым ону бэркэ билэн, салгыы үлэлии сылдьыбыттара.
Онуоха Евсеев салгыы таҥнаран киирэн барар. Прокуратура туох да төрүөтэ суох “сыыһа оҥоһуллубут” диир, дьыала оҥорон Верховнай суукка суукка биэрэр. Ответчигынан оройуон сэбиэтэ буолар. Биһиги КИО-быт – комитет имущественных отношений үлэһиттэрэ Евсеевкэ этэллэр: биһиэхэ дэбиэринэстэ аҕал, сууту кыайабыт диэн. Онуоха Евсеев аккаастыыр, бэйэм барабын диир. Сууту кыайабын уонна эһиил Ил Түмэҥҥэ депутатынан талыллабын диэбит. Суукка тиийэн эбии таҥнарар – “Якутскгеология” согласованиета суох этэ диэн. Ол түмүгэр, “Марха” диэн ООПТ тэриллиитин көтүрэн кэбиһэллэр. Ытыс соттон хааллахпыт ол. Ити барыта оройуон сэбиэтин председателэ Сергей Евсеев таҥнарыытыттан диэн быһаччы этэбин.
Бу ООПТ-лар айдааннарыгар Ил Түмэн экологияҕа сис комитетын салайааччыта, Ньурба депутата, эбиитин Ньурба улууһун 2007-2011 сыллардаахха баһылыга В.М.Прокопьев букатын кыттыспатаҕа. Куттас буолан орон анныгар саһан сыппыта.
– Эн холуобунай дьыалаҥ бүтүө өссө да эрдэ быһыылаах? Билигин ханна тиийдэ?
– Дьокуускай куорат суута толору буруйа суох диэн быһаарыыны таһаарбыта – “об отсутствии события преступления” диэн. Суут кырдьыктаах быһаарыыны таһаарбыта хайҕаллаах. Ол эрээри миигин Борисов сорудаҕынан прокуратура сойуолаһар. Прокуратура ааһыныытынан Верховнай суут бу ый 13 күнүгэр мин дьыалабын көрүөхтээх. Тус бэйэм кырдьыктаах суут буоларыгар эрэнэбин.
Түгэнинэн туһанан бэйэм адвокаппар Ольга Михайловна Тимофееваҕа ис сүрэхпиттэн махтанабын. Кини бүгүҥҥү күҥҥэ республикаҕа биир саамай күүстээх адвокат буолар. Кини көмөтүнэн куорат суута объективнайдык быһаарбыта.
Бу кэпсэтии сүрүн “геройдара” миигин үҥсэн сойуолаһыахтара диэн тоһоҕолоон бэлиэтиибин – үөһэ этиллибит барыта мин тус сыанабылларым, санааларым.
– Борис Николаевич, кырдьык, эн төрөөбүт дойдуҥ туһугар күүскэ турууласпыккын, ол түмүгэр сойуолаһыыга түбэспиккин итэҕэтиилээхтик кэпсээтиҥ. Инникитин барыта этэҥҥэ буоллун!
Кэпсэттэ
Александр ЯКОВЛЕВ
-Айсан,
“Туймаада” хаһыат
тэрийээччитэ уонна
кылаабынай редактора.
«Туймаада» хаһыат 530-с нүөмэрэ, 08.10.2020 с.
Поделиться ссылкой:
Facebook
WhatsApp
Twitter
Telegram
Печать
Похожая запись
В Алтайском крае у трех медиков, привитых вакциной «Спутник V», выявили коронавирус
11 Ноя 2020 tuymaada
Зять Ельцина оказался владельцем виллы на острове пиратов
8 Апр 2021 tuymaada
Леонида Куравлева госпитализировали с пневмонией
11 Янв 2022 tuymaada
Навигация по записям
Танцы в темноте: у фавипиравира нашли новые побочные эффекты
Развитым странам в ОПЕК предрекли конец нефтяной эпохи
Добавить комментарий Отменить ответ
Ваш адрес email не будет опубликован. Обязательные поля помечены *
Комментарий
Название*
Электронная почта*
Веб-сайт
Сохранить моё имя, email и адрес сайта в этом браузере для последующих моих комментариев.
КЭЛИҤҤИ ТАҺААРЫЫЛАР
2 Дек 2022
Небензя назвал инициативу о трибунале по Украине попыткой покрыть беззаконие Запада
1 Дек 2022
Итальянский журналист Палмери: бан сборной России справедлив
30 Ноя 2022
Энергетики назвали ситуацию на Украине близкой к катастрофической
29 Ноя 2022
Гендиректор «Зенита» назвал виновника массовой драки в матче со «Спартаком»
28 Ноя 2022
Россиянам рассказали о риске переводов денег между своими счетами
27 Ноя 2022
Ротавирус у детей. Чем при кишечном гриппе поможет пробиотик?
26 Ноя 2022
Сербы пришли на матч чемпионата мира в футболках российской сборной
25 Ноя 2022
В каком возрасте снимается с воинского учета рядовой: по достижении 50 или 51 года?
24 Ноя 2022
Аналитики Bloomberg сообщили о «крахе» платежной системы «Мир»
23 Ноя 2022
Депутаты исключат из запрета на митинги и шествия богослужения
22 Ноя 2022
Суперкомпьютер предсказал победителя ЧМ-2022
21 Ноя 2022
Комментарийдар
Кугдаров к записи Диктатура уонна демократия
Мета
Войти
Лента записей
Лента комментариев
WordPress.org
О нас
Сетевое издание TUYMAADA.RU. Свидетельство о регистрации СМИ Эл № ФС77-71324 от 17 октября 2017 г. Выдано Федеральной службой по надзору в сфере связи, информационных технологий и массовых коммуникаций.
|
oscar
|
Үрдүкү квалификациялаах гастроэнтеролог-быраасМарина Семенова элбэх куртаҕынан моһуогурар ыарыһаҕы эмтээбит, атаҕар туруорбут быраас. Аныгы киһи куртах-оһоҕос ыарыытыттан (ЖКТ) хайдах сэрэниэхтээҕин туһунан кэпсиир.
Кэллиэгэлэрбиттэн ыйытабын: “сарсыарда ким тугу аһаан үлэтигэр кэлэрий?” диэн. Онуоха сорохтор «кофелаах бэчиэнньэ, бутерброд сиибит» диэтилэр, сорохтор «сымыыты ыһаарылаан» дииллэр. Сорохтор олох даҕаны аһаабакка кэлиэхтэрин сөп үһү.Биир эрэ киһи “хааһы буһарынабыт, оҕолорбутугар сиэтэбит” диэтэ.
– Киһи тоҕо, туох төрүөттэн куртаҕа, оһоҕоһо ыалдьарый?
– Тугу хайдахаһыыбыт даҕаны, доруобуйабыт эмиэ оннук. Куртах-оһоҕос ыарыыта үксэ дьон сыыһа аһыылларыттан, ону кытта хайдах олохтоохторуттан-дьаһахтаахтарыттан төрүөттээх. Доруобуйаҕа экология, уу эмиэ дьайар, куһаҕан дьаллык охсууну эмиэ оҥорор: табах, арыгы уо.д.а.Ол эрэн 30сааһын ааспыт киһи этигэр-сиинигэр бэссэстибэни уларытар үлэтэ (процесс обмена веществ) бытааран барар, онон куртах-оһоҕос ыарыытыгар ылларар куттала ити саас кэнниттэн улаатан барар. Эбиитин аҕыйахтык хамсанар, үксүн олорон эрэүлэлиирбуоллаҕына, бу киһи, чахчы,эрэйдэммитинэн барар.Холобур, тахсан киирэригэр. Оһоҕос ыарыытыгар тугу сиириҥ-аһыырыҥордук суолталаах: кофенан үлүһүйэр, мэлдьи буулканы, килиэби мотуйар, ыыһаммыт аһы, халбаһыны астына сиир буоллаххына, биллэн турар, хойууҥ хатар. Киһи аһыыр аһыгар клетчаткалаах ас баар буолуохтаах, оттон клетчатка оҕуруот аһыгар, моркуопка, сүбүөкүлэҕэ, кабачокка, пшено, гречка, эбиэс хааһыга хотобаар.
– Сыалааҕы-арыылааҕы сиэмэҥ дииллэрин туох диэн быһаараҕын?
– Ынах арыытын булгуччу сиэххэ наада: күҥҥэ 10−15 кыраам да буоллун. Арыы үөс таһаарар “протокалар” арыллалларыгар наада. Үөс онон оһоҕоско киирэр уонна ас буһарарга көмөлөһөр. Арай, ыһаарыламмыт, ыыһаммыт аһылыгынан үлүһүйүмүөххэ наада. Сыа-арыы куртахха киирэн, кислота оҥоһулларын кэһэр, онон сорох дьон куртахтара аһыйар “изжогалыыр”. Аһы ууга буһаран, бүскүтэн, эбэтэр духуопкаҕа буһаран сиир ордук. Дьон ыксыы сылдьан, “эбиэттиибит” диэн ааттаан, “общепит” туочукаларыттан ыһаарыламмыт бэрэски дуу, атын бурдук ас дуу ылан сиир.
Ол – бэйэҕэ буортуну эрэ оҥостуу.Остолобуойдар дуу, кафелар дуу бэрэскини хаста-хаста туттуллубут арыыга ыһаарылаабыттара биллибэт. Оттон ол – дьаат!
– Сорох диетологтар эти ончу сиэмэҥ дииллэр, канцерогеннаах, буортулаах, онкология төрүөтэ буолар дииллэр.
– Биһиги тыйыс усулуобуйабытыгар хайдах этэ суох олоруохпутуй?Эккэ-хааҥҥа наадалаах белок сүөһү, сылгы этигэр баар буоллаҕа. Ону ааһан, убаһа этэ, саха ынаҕын этэараас иҥэмтэлээх элэмиэннэрэ баай диэн чинчийбиттэрэ. Онон аһара барбакка,сөбүн көрөн сиир туох буортулаах буолуоҕай? Уопсайынан, эт да буоллун, балык да буоллун, үүт ас да буоллун – бу барыта бэйэбит төрүт аспыт, кэлии аһы сиирбитинээҕэр, бэйэ аһын сиир ордук буоллаҕа. Ол эрэн ханнык баҕарар ас үчүгэйдик буспут, бэлэмнэммит буолуохтаах.
– Билигинкуртах, оһоҕосискэнэтарҕананэрэр. Бэл, эдэр дьон кытта ыалдьар буоллулар.
– Оһоҕос уонна куртах араага элбээн иһэрэ баар, ыччаттар даҕаны ыалдьаллар. Бэл, 18 саастаахтар кытта ыалдьыахтарын сөп.
– Ону хайдах быһаарыахха сөбүй?
– Ол, биллэн турар, олохторун-дьаһахтарын кытта сибээстээх. Биир үксүн, кинилэр сүгүн-саҕын аһаабаттар, эрэсиими тутуспаттар, ууларын ханар курдук утуйбаттар, сынньамматтар. Мэлдьи тугу эрэ сырса, ыксыы сылдьаллар. Итиннэ барытыгар бу биһиги олохпутугар баар истириэһи эбэн кэбис. Устудьуоннары ылыахха, кинилэр ыксалгааанньа эбиэттээбэттэр, бириэмэлэрэ ыгым буолан эбитэ дуу, киэһэ дьиэлэригэр аччык тиийэн, доҕоор, дьэ,лыгыччы “симинэллэр”. Оттон ол барыта доруобуйаларыгар охсор эбээт!Эмискэ аһара “симинэртэн” киһи куртаҕа, тымырдара уунар, оччоҕунакуртахха хаан киириитэ бытаарар, аччыыр, дьэ, онтон саҕаланар гастрит.
– Билигин, арааһа, устудьуоннарга куртаҕа-оһоҕоһо ыалдьыбат ыччат суох да ини?
– Оннук, бастаан гастрит, онтон ол эрозиялаах гастрикка кубулуйар, салгыы язваҕа көһөр... Биллэн турар, итиннэ киһи “эмоциональнай” туруга эмиэ оруоллаах: ити кэмҥэ истириэс ыллаҕына, ону ким эрэ тулуйуо, оттон сорох мөлтөһүөр соҕус киһиэхэ гастрита язваҕа кубулуйбут буолуо... Эбэтэр биир киһи арыгыны мэлдьи иһиэ уонна хайдах да буолуо суоҕа, оттон иккис киһи, ыйга биирдэ иһэр эрээри, ыарахан ыарыыга хаптарыа. Ити барыта киһи этин-сиинин, генетикатын, уйулҕатын уратытыттан тутулуктаах. Куттала диэн, язва үксүн искэҥҥэ көһөр дьаллыктаах, онон итинтэн олох сэрэниэххэ наада. Онон дьон аһын-үөлүн көрүнүөхтээх, ас эрэсиимин тутуһуохтаах уонна ону оҕотугар, ыччатыгар иҥэриэхтээх диэн тохтообокко хатылыыр наада.
– Киһи тас көрүҥэр ас буһарар уорганнара ыалдьара хайдах көстөрүй?
– Судургутук эттэххэ, киһи ас буһарар уорганнара ыалдьан, сүрүн үлэлэрин толорбот буоллахтарына, этэ-сиинэ дьаатынан сутуллар, “интоксикацияланар”. Холобур, бу киһи кыайан тахсан киирбэт(запордуур), инньэ гынан, араас буортулаах бэссэстибэлэр кыайан тахсыбакка, киһи этигэр-сиинигэр тарҕаналлар. Онон киһи тириитин өҥө уларыйар, кытархайдыҥы өҥнөнөр эбэтэр саһархайдыҥы да буолуон сөп. Эбиитин кыра баас (прыщик) тахсыан сөп эбэтэр тириитэ хатыан сөп. Син биир киһи “кыһалҕалааҕа” тас көрүҥэр көстө сылдьар.
Биирдэ уулуссаҕа биир билэр киһибинкөрсө биэрбитим уонна тириитин өҥүн бэлиэтии көрбүтүм. Тоҕо манныгый диэн, киниэхэ чинчийтэрэргэ сүбэлээбитим. Бэрэбиэркэлэммитин кэннэ, куртаҕа араактааҕа биллибитэ. Эпэрээссийэ оҥороннор, куртаҕыттанбыспыттара, билигин этэҥҥэ.
Киһи тылын өҥүттэн ис-үөс ыарыыта эмиэ биллэр. Эбэтэр быара ыалдьара көстөр. Хараҕа араҕастыйбыт буоллаҕына, ол аата үөһүн үлэтэ мөлтөөбүт диэн. Кэмигэр аһаабатыбыт да, үөспүт хааммытыгар киирэн, эппитин-сииммитин сутуйар буоллаҕа. Ас эрэсиимин бэрээдэктээтэххэ, бу кыһалҕа бэйэтэ көнөн хаалар, ордук эдэр эрдэххэ.
– Билигин чинчийэр ньыма төһө уларыйда, сайынна?
– Чинчийии син биир урукку. УЗИ, эзофагогастродуоденоскопия, сууккаҕа куртахха, куолайга кислотаны кээмэйдиир ньыма, колоноскопия. Арай чинчийэр тэрил син уларыйда. Син сайдыы бардаҕа. Билигин ыарыһах суон баҕайы сылаанганы ыйыстыам диэн улаханнык куттаммат буолла. Саҥа чинчийии биир көрүҥэ – хаапсылалаах эндоскопия диэни туттар буоллулар. Хаапсыланы ыйысталлар, ол анал хаамыралаах. Ол киһи иһигэр киирэн, барытын устар, көмпүүтэргэ суруйар, онтон киһи хааныттан-сииниттэн тахсар. Биллэн турар, ол сыаналаах чинчийии, улахан куораттарга эрэ баар.
– Норуот эмтиэкэтэ диэн баар, араас от эҥин. Ол төһө туһалааҕый?
– Оттон син туһалаах буолан, бу норуот эмтиэкэтэ дэнэн, үйэлэри уҥуордаан кэллэҕэ. Холобур, эмтээх оттон оҥоһуллубут утаҕы иһэн, ыалдьыбыт иһи-үөһү уоскутабыт. Ромашка, мята, мелисса, баҕылыанньык эҥин диэннэри бары да билэбит дии, балар олус туһалаахтар.Сарсыарда кофе дуу, чэй дуу оннугар, ромашкалаах утах иһиэххэ сөп, ол ордук туһалаах. Мин кофены үлүһүйэн иһэри утарабын, тоҕо диэтэххэ, куртахха “солянай кислота” оҥоһулларын күөртээн диэххэ дуу, язваҕа тиэрдиэн сөп. Ол оннугар көннөрү цикорийга көһүөххэ сөпэбэтэр үүттээх какаоны, лүмүөнэ суох көннөрү күөх чэйи иһиэххэ сөп. Ыалдьар киһи бырааһын кытта сүбэлэһэн, норуот эмтиэкэтин туттуон наада.
– Билигин кып-кыра оҕолор куртахтарынан-оһоҕосторунан моһуогураллар дии.
– Дьэ, бу кэнники олохпут көстүүтэ оннук буолла: оҕо бырааһыгар барыта алын кылаас оҕолорун көрдөрө аҕалаллар.Онно оҕо гастроэнтерологтара биири бэлиэтии көрөллөр: бу оҕолорбут туох да киһи сиир иҥэмтэлээх аһын буолбакка, араас буортулаах, туох да туһата суох, ханна-хайдах, туохтан оҥоһуллубута биллибэт аһы аһыыллар! Оскуола да аһын сиэбэттэр– “минньигэһэ суох” диэн. Ол кэриэтэ, бутерброд, чипсы, сакалаат арааһа,бургер, пицца, газировка– баһаалыста! Аны, аныгы оҕолор олох хамнамматтар, күнү быһа, оскуолаттан кэлэн баран, көмпүүтэр иннигэр олороллор. Ас аһаан “абыраатахтарына”да, ханна даҕаны тарҕатар кыахтара суох. Төрөппүттэр даҕаны улаханнык кыһаллыбаттар. Уопсайынан даҕаны, төрөппүттэр бэйэлэрэ хайдах астанан-тэринэн олороллор да, оҕолоро эмиэ оннук бэрээдэктээхтэр. Ол иһин оҕолор эрэйдээхтэр куртахтара-оһоҕосторо олох кыраларыттан кэһиллиилээх буолла.
– Оттон төрөппүттэр, уопсайынан ыарыһахтарбыраас этэрин төһө истэллэрий?
– Саамай сөҕөрүм – дьон олох быстарыар диэри сылдьар. Дьэ, дьикти, олох хойутаан, бу сууллан түһүөр диэри ыалдьан баран биирдэ кэлэр. Биллэн турар, онно биһиги доруобуйабыт харыстабылын систиэмэтэ, тутула мөлтөҕө, сэрэтэр-бохсор үлэ барбата эмиэ оруоллаах буоллаҕа. Ол эрээри бэйэ доруобуйатыгар, били, нууччалыыттан тылбаастаан, “силлиирдии” сыһыаннаахпыт син биир баар.
Аны билигин биир көстүү үөдүйдэ. Интэриниэт ситимэ сайдан, сорох дьон онно киирэн араас импэрмээссийэни булан, хайдах-туох эмтэниэхтээҕин “бэйэтэ быһаарар” буолла.Били, “бэйэтэ эмтиэкэ” диэбиттии, бэйэтэ эмчиттэн итэҕэһэ суохтуу быһаарсар курдук, сорохтор олох даҕаны, быраастары бэйэлэрэ билэллэринэн эмтэттэрээри гыналлар.Дьэ, ол эрэн, бырааһы син биир истиэххэ наада. Быраас туох баар сүбэтин-этиитин толорор ыарыһахтар бааллар.
Аны, олох түктэритин оҥорор, истибэт дьон эмиэ бааллар. Бэрт эрэйинэн атаҕар туруорбутуҥ, эмтээбитиҥ кэннэ, быраас сүбэтин толорбокко,барыта туһата суох буолан хаалар.Онон дьон өйдүөхтэрин наада: кинилэр доруобуйалара – сыччах бэйэлэрин илиилэригэр, бэйэлэрин эппиэтинэстэригэр. Билиҥҥи үйэҕэ ыарыыны баалатан баран, эмтэнэ сатыахтааҕар, сөпкө аһаан, бэйэни көрүнэн, эрэсиими тутуһан, ыарыыттан харыстанан сылдьыбыт быдан барыстаах даҕаны буолбатах дуо?
– Ыалдьыбат туһугар өссө тугу сүбэлиэҥ этэй?
– Билигин үксүбүт даҕаны олорон эрэ үлэлиибит, сатыы хаампаппыт, массыынанан сылдьары ордоробут. Үөһээ этээскэ тахсарга кирилиэһинэн тахса сатаабакка, лиип өҥөтүн туһанабыт. Сатыы хаамар диэни умнубуппут ыраатта...Онон элбэхтик хамнаныахха, хайа сатанарынан, бэйэ атаҕынан хаама сатыахха. Бу барыта ис-үөс, куртах-оһоҕос үлэтигэр туһалаах эрэ.
Иккиһинэн, аһылык эрэсиимин булгуччу тутуһар наада. Сарсыардааҥҥы ас, эбиэт, түөртүүр аһылык, киэһээҥҥи аһылык булгуччу баар буолуохтаах. Сарсыарда аһаабакка тахсар диэн олох сыыһа! Киэһэ утуйар саҕана, аһыйбыт үүт аһы сиэххэ: суорат, кэпиир. Буулка туһатынтуһунан үөһэ эппитим. Уопсайынан, углеводтаах аһынан үлүһүйэр табыллыбат.Аспыт уларыйа сылдьыахтаах: бүгүн -- балык, сарсын -- куурусса, онтон оҕуруот аһа, онтон иэдьэгэй, сыыр, кэпиир уо.д.а.
– Бэйэҥ аһылыгыҥ эрэсиимэ хайдаҕый?
– Сарсыарда хааһы сиибин, эбиэс эбэтэр атын даҕаны куруппа буолуон сөп. Онтон, 11 чаас саҕана, тугу эмэ булгуччу сиибин. 13чаас күнүс – эбиэттиибин, 16.00 чаас саҕана түөртүүргэ туох эрэ чэпчэкини сиибин, буруукта эҥин, киэһээҥҥи аһылыкгым дьиэҕэ тиийэн, 19.00 чааска буолар. Утуйуох иннинэ булгуччу кэпиир иһэбин.
– Махтал!
Нина ГЕРАСИМОВА
Тарҕат:
Ситимнээх ыстатыйалар
Оскуолаҕа киирии: үөрүү, долгуйуу, куттал (психолог сүбэтэ)
Дьарыктаныҥ, доруобай буолуҥ!
Тириигин күн уотуттан харыстаа
Үрүлүйэр үрүҥ илгэ туһунан
Юрист сүбэтэ
“Дууһаны арыйар” кэпсэтииттэн куотуу ньымалара
Турцияҕа туристыы барааччыларга
Ыам ыйын бырааһынньыктарыгар уоппуска ылар барыстаах дуо?
Санааҕын суруй
Ааккыт-суолгут
Отправить
Отменить
Бүтэһик сонуннар
Дьон
Нарыйаана Данилова: "Бойобуой доҕотторун туһугар олоҕун толук уурда"
1996 сыллаахха хаһыат эйгэтигэр саҥардыы сыстыбыт эдэр үлэһит Чечня сэриитигэр сиэртибэ…
Уопсастыба
Күнтэгил, Сахат, Аламай
Култуура
Монголия киинэтин күннэригэр ыҥыраллар
Сонуннар
Арктика өссө биир улууһугар түргэн интэриниэт киирдэ
Сонуннар
"Кыым" хаһыат байыастарга таҥаһынан көмөнү ыытта
© 2022 KYYM.RU
«КЫЫМ»
Тэрийэн таһаарааччы: “Ситим” медиа-бөлөх ХЭУо
Сүрүн эрэдээктэр:
М.Г. Дегтярева
Эрэдээксийэ аадырыһа: 677027, Дьокуускай к., Киров уул. 18, В блок, 710 оф.
Аан ситим нүөмэрэ:
+7 (914) 820-09-75
Биллэрии өҥөтө:
+7 (924) 367-01-56, +7 (4112) 34-05-03
Реклама өҥөтө:
+7 (914) 280-11-20, +7 (4112) 42-59-47
E-mail : [email protected]
Сибээс, информационнай технология уонна маассабай коммуникация эйгэтин кэтээн көрөр федеральнай сулууспа 08.05.2019 бэлиэтэммит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77-75678
|
oscar
|
От ыйын 22 — Италия айанньыта 65 саастаах францисканнар уордьаннарын манааҕа Джованни да Плано Карпини европеецтартан бастакыннан Монгуол импиэрийэтин киин куоратыгар Каракорумҥа тиийбит.
|
oscar
|
Саха сирин парламенын Бэрэссэдээтэлэ Петр Гоголев Саха Өрөспүүбүлүкэтин алтыс ыҥырыылаах Судаарыстыбаннай Мунньаҕын (Ил Түмэн) Сэбиэтин мунньаҕын 2019 с. сэтинньи 15 күнүгэр Дьокуускайга ыҥырар туһунан дьаһалга илии баттаата.
Судаарыстыбаннай Мунньах (Ил Түмэн) Сэбиэтин мунньаҕа сэтинньи 15 к. олохтоох бириэмэнэн 10 чааска саҕаланар.
|
oscar
|
Ханнык баҕарар бөһүөлэккэ, этэргэ дылы, кинилэр тустарынан тыл да аҥаарынан куһаҕаннык этиллибэт, ураты ытыктанар ыал баар буолааччылар. Мин төрөөбүт-үөскээбит Уус-Алдан улууһум Кэптэнитигэр итинник ыалынан Самсоновтар дьиэ кэргэттэрэ буолаллар.
Бүгүҥҥү суруйуубар ыал амарах аҕатын сэрии уонна үлэ бэтэрээнин, Аҕа дойду Улуу сэриитин II истиэпэннээх уордьанын кавалера Прокопий Алексеевич Самсонов туһунан ааҕааччыларбар билиһиннэриэм. Кини оскуолаҕа үөрэнэ сырыттахпына, уруок аахтарара. Оччолорго биһиги, оҕолор, кинини ыраахтан ытыктыы, толло көрөрбүт. Уоттаах сэриигэ кыргыспытын, немецтэргэ билиэҥҥэ түбэһэн эрэйи-муҥу көрбүтүн билэрбит. Ол эрээри кини ити туһунан тугу да кэпсээбэтэ. Ити өйдөнөр… Биһиги да учууталбыт сүрэҕин оспот бааһын таарыйыахпытын баҕарбакка, туоһуласпат этибит.
Соҕотоҕун тыыннаах хаалбыта
Прокопий самаан сайын силигилээн, ситэн, көҕөрө налыйан турдаҕына, 1920 сыллаахха бэс ыйын 20 күнүгэр Дүпсүн улууһун I Өспөх нэһилиэгэр Чараҥай алааска күн сирин көрбүтэ. Самсоновтар ыал уон үс оҕоломмуттара. Ол эрээри оччотооҕу чычырбас олоххо Борокуоппай эрэ собус-соҕотоҕун тыыннаах хаалбыт.
Борокуоппай Чараҥай сэттэ кылаастаах оскуолатын үөрэнэн бүтэрээт, Дьокуускайдааҕы педучилищеҕа киирбитэ. Манна үөрэнэ сырыттаҕына, Аҕа дойду уоттаах сэриитэ саҕаламмыта. Алын сүһүөх кылаастар оҕолорун үөрэтэр учуутал идэтин ылаат, 1942 сыллаахха сэриигэ ыҥырыллан барбыта.
Училищеҕа үөрэнэ сылдьан, 110 чаастаах снайпердар оскуолаларыгар үөрэммит. Ол кэнниттэн армияҕа ыҥырыллыан эрэ иннинэ национальнай байыаннай оскуолаҕа пулеметчиктар курстарыгар сылдьыбыт. Мальтаҕа тиийбит. Онно үс ый устата үөрэммит. Ол кэнниттэн орто үөрэхтээх уолаттары Сретенскэйдээҕи байыаннай училищеҕа командирдары бэлэмниир алта ыйдаах курска ылбыттар. Бу кэмҥэ арҕаа алдьархайдаах улахан кыргыһыылар бара тураллара. Сталинградка хотторбут өстөөх онтун иэстэһэр кимэн киириини бэлэмниирэ. Онон кинилэри ситэ үөрэппэккэ эрэ, фроҥҥа ыыппыттар.
Сир-халлаан ньиргийэр сэриитэ
Кини фроҥҥа 1943 сыл кулун тутар ыйга кэлбит. Борокуоппай Н.Ф. Ватутин командующайдаах Воронежскай фронт 6-с гвардейскай армиятын 93-с гвардейскай дивизиятын 281-с гвардейскай полкатыгар 3-с пулеметнай ротаҕа түбэспит. Саҥа кэлбит саллааттарга станковай пулеметтары туттарбыттар.
Бастаан Белград куорат чугаһыгар ыйтан ордук кэмҥэ оборонаҕа сыппыттар. Онтон фронт инники кирбиитигэр Белай Колодезка илдьибиттэр. Манна траншея бөҕөнү хаспыттар, мас бөҕөтүн таспыттар. Байыаннай историктар Курскай Тоҕой оборонатыгар биһиги саллааттарбыт уопсайа Москваттан Владивостока тиийэр уһуннаах траншеялары хаспыттара диэн ааҕан таһаарбыттара. Борокуоппайдаах итиннэ сылдьан, улахан кыргыһыы буолуохтааҕын сэрэйэллэрэ үһү.
Курскай Тоҕойго кыргыһыы аан дойду уонна Аҕа дойду сэриитин саамай улахан кыргыһыытынан ааҕыллар. Бу кыргыһыыга немецтэр аан бастаан «Тигр», «Пантера» тааҥкалары, «Фокке-Вульф-190А» истребители уонна «Хеншель-129» штурмовиктары аан бастаан туттубуттар.
1943 сыл от ыйын 5 күнүгэр түүн Борокуоппайдааҕы Гостищево тимир суол станциятын таһыгар инники кирбиигэ аҕалбыттар. Ол түүн халлаан сырдыан иннинэ өстөөх атаакаҕа бэлэмнэммит позициятыгар күүстээх уоту аспыттар. Этэргэ дылы, сир-халлаан ньиргийэр сэриитэ манна буолбут. Нөҥүө күннэригэр өстөөх күүстээх тааҥканан атааканы саҕалаабыт. Ити иннинэ немецтэр хас даҕаны атаакаларын төттөрү охсубуттар. Биирдии атаакаҕа иккилии сүүскэ тиийэ танк кимэн киирэрэ үһү. Ити күүстээх тааҥканан атааканы эмиэ төттөрү охсубуттар.
Ол кэнниттэн Прохоровка диэн сир аттынан көҥү көтөргө холоммуттар. Немецтэр манна 500 тааҥканы, хас эмэ сүүс артиллерийскай саны-сэби муспуттар. От ыйын 12 күнүгэр Прохоровка аттыгар аан дойду иккис сэриитигэр саамай бөдөҥ тааҥканан кыргыһыы буолбут. Немец 400 тааҥкаларын уонна штурмалыыр сааларын-сэптэрин уонна 10 тыһыынча киһитин сүтэрбит.
Прокопий Алексеевичтаах чаастара Гостищево-Яковлево оройуоннарыгар сэриилэспит. Гостищево дэриэбинэ үстэ төхтөрүйэн өстөөх илиитигэр киирэ сылдьыбыт. Ону босхолообуттар.
Төгүрүктээһиҥҥэ түбэспиттэр
От ыйын 15 күнүгэр Борокуоппайдаах өстөөхтөр төгүрүйбүттэрин билбиттэр. Роталарын хамандыыра сарсыарда аһылык ыла барбыт. Кими да, туга да булбакка, кураанах төннүбүт. Ол күн биһиги армиябыт чаастарын бөҕөргөтүллүбүт линияларга чугуйан биэрэргэ бирикээстээбиттэрин билбэккэ хаалбыттар.
Ити кэмҥэ өстөөх төгүрүктээһинигэр түбэспиттэр. Төлө көтөн тахса сатаабыттар да кыаллыбатах. Баҕар көмө кэлиэ, босхолуохтара диэн эрэнэ санаабыттар. Тимир тобураҕа, этэргэ дылы, төбөнү да кыайан өндөппөт балаһыанньата үөскээбит. Ол кэнниттэн немецтэр кэлэннэр аптамаат луоһунан үлтү кырбаан окуопаттан таһаарбыттар. Улаханнык бааһырбыттары онно миэстэтигэр сырдык тыыннарын быспыттар.
Ити кыргыһыыга сүүрбэччэ эрэ киһи тыыннаах ордубут. Ол иһигэр — Борокуоппай. Умайар уот куйаас күн буолбут. Дэлби утаппыттар, аччыктаабыттар. Эбии икки сүүсчэкэ билиэннэйи аҕалбыттар. Белградка үс хоннорбуттар. Ол кэнниттэн Харьковка илпиттэр. Куорат уулуссаларыгар дьон бөҕө мустубут үһү. Кинилэргэ ас биэрэ сатааччылары немецтэр саа луоһунан үлтү кырбаабыттар. Ол үрдүнэн килиэп эҥин быраҕан биэрбиттэр.
Тааһынан ньыһыйан
Белградка кинилэри таас түрмэҕэ симпиттэр. Сорохтор таҥаһа суох наараларга, үгүстэрэ таас муостаҕа сыппыттар. Онно хас да хоннорбуттар. От ыйын бүтүүтүгэр Полтаваҕа илпиттэр. Сүүрбэ биэс тыһыынча хаайыылааҕы таас гаражка симпиттэр. Сарсыарда 6 чааска ойутан туруоран, үүрэн-түрүйэн үлэлэтэ илдьэллэрэ үһү. Күҥҥэ иккитэ 200 грамм килиэп дуомун биэрэллэр эбит. Ый курдук оннук үлэлээбиттэрин кэннэ Киевкэ илдьибиттэр. Онтон сотору кэминэн Шепетовкаҕа утаарбыттар. Бары быкка ыстарбыттар. Асфальтка таҥастарын ууран бараннар тааһынан ньыһыйан өлөрө сатыыллара үһү.
Алтынньыга Прокопий Алексеевичтааҕы Германияҕа илдьибиттэр. Отут киһи олорор вагонугар 60 киһини ыга симпиттэр. Күҥҥэ биирдэ хас сыллаахха оҥоһуллубута суруллубут «1937», «1938» диэн суруктаах түүнүгүрбүт, хаппыт 200 грамм килиэби уонна биир курууска ууну биэрэллэрэ үһү.
Уонча хонук айаннаан, Польша сиригэр аатырбыт-сураҕырбыт Майданск диэн концентрационнай лааҕырга аҕалбыттар. Манна баттахтарын кырыйбыттар, тымныы уунан душтаннарбыттар. Биир саллаат сылаас ууну ыйыппытыгар, харабыл саллаат оргуйбут ууну үрдүгэр саба ыспыт. Ол киһи барахсан итиигэ буһан өлөөхтөөбүт. Манна үс хоммуттар.
Хараҕынан көрбөт буолбутугар да
Ити кэнниттэн билиэннэйдэри Освенцим диэн лааҕырга аҕалбыттар. Хас күн ахсын киһи бөҕө сырдык тыына быстара үһү. Крематорий оһохторо түүннэри-күнүстэри үлэлээн күпсүйэллэрэ диэн Борокуоппай ахтара үһү. Олоро кыайбаккалар, дьон өлүгүн уулуссаҕа кулуһун оттон уматаллара үһү. Немецтэр билиэннэйдэри киһи кыһыл тыла кыайан тиийбэт гына, араастаан эрийдииллэрэ-муҥнууллара үһү.
Онтон Арҕаа Германияҕа Рейнскэй Бестфалияҕа үлэҕэ илдьибиттэр. Сааһыары күһүн Лехфельгэ аҕалбыттар. Манна билиэннэйдэр таас чоҕу куруустаабыттар, буомбаттан алдьаммыт суолу ыраастаабыттар.
1945 сыллаахха немецтэр хотторон эрэллэрин, билиэннэйдэр да сири-буору аннынан истэллэрэ үһү. Ардах буоллун, хаар буоллун хас эмэ чаас устата стройдаталлар эбит. Түүн землянкаҕа сытыараллара үһү. Таҥас диэн кэлиэ дуо? Кэтэ сылдьар инчэҕэй таҥастара куурбатын кэриэтэ үһү. Үлүйбүт, сытыйбыт-ымыйбыт хортуоппуйу буллахпытына, чиэрбэтин тарыйан баран, сиэн кэбиһэллэр эбит.
Борокуоппай хаста да кырбанан өлө сыспыт. Биирдэ нуучча уонна узбек уолаттара сүппүттэригэр харабыл саллаат кини тииһин туура охсубут уонна саа луоһунан үлтү кырбаабыт. Хараҕынан көрбөт буолбутугар да, үлэттэн босхолооботохтор.
Билиэнтэн босхолонуу
Муус устарга арҕаа диэки артиллериянан ытыалаһыы иһиллэр буолбут. Биир түүн хаайыылаахтары үс бөлөххө арааран стройдаппыттар. Борокуоппай ортоку бөлөххө түбэспит. «Гитлер бары сэбиэскэй билиэннэйдэри суох гынарга бирикээстээбит», – диэн сураҕы истибиттэр.
Дахау концлааҕырга үүрбүттэр. Харабыллар ыттара суох үһү. Борокуоппай Василенко диэн украинец уоллуун күрүөхпүт диэн эрдэттэн сүбэлэспиттэр. Хааман иһэннэр хараҥаҕа суол эргииригэр хойуу ойуурга туора ыстаммыттар. Сырдаабытын кэнниттэн көрбүттэрэ арыы тыа эбит. Ойуурга аппаҕа саһан сыппыттар. Ол сыттахтарына, икки күрээбит билиэннэй уол тиийэн кэлбиттэр. Үөрүү бөҕө буолбуттар. Тобурахтаах инчэҕэй хаар түспүт. Аччыктаан-тоҥон иэдэйбиттэр.
Өлөн хаалыахпыт диэн байааттаҥнаһан айан суолугар тахсыбыттар. Америка тааҥкалара, массыыналара субуһан олороллоро үһү. Кинилэри көрөннөр тохтооннор, кэпсэтэ сатаабыттар. Тылы билбэт буоланнар өйдөспөтөхтөр. Килиэп, кэнсиэрбэ уонна табах бэрсибиттэр. Аһаан өллөнөн бараннар, өр да өр байааттаҥнаһан дэриэбинэҕэ тиийбиттэр. Суумматах-тараамматах, аччык дьон көрүөхтэн дьулааннара биллэн турар. Биир дьиэҕэ киирбиттэригэр дьахталлар арыылаах килиэп уонна үүт биэрбиттэр.
Манна уонча хоммуттар. Американецтар сүөһү өлөрөннөр эт бэрсибиттэр. Эт амтанын умнан кэбиспит дьон, хортуоппуйу кытта буһараннар дэлби сиэбиттэр. Эмискэ элбэҕи аһааннар истэрэ ыалдьыбыт. Нэһиилэ өрүһүммүттэр. Баанньыкка суунан-тараанан, олохтоохтор уонна американецтар таҥас-сап биэрэннэр, дьэ, киһилии көрүҥнэммиттэр.
Төрөөбүт дойдуга эргиллии
Ити кэнниттэн кинилэри Аугсбург куоракка байыаннай билиэннэйдэр дааҕырдарыгар илпиттэр. Сабыс таҥас, үп-үрүҥ тирии бэрэчээккэ биэрбиттэр. Билиэннэйдэр тириилэриттэн оҥоһуллубут бэрэчээккэ буоларын истибиттэр. Биттерфельд куоракка химическэй собуот оборудованиетын көтүртэрбиттэр. Хас да ый устата үлэлээбиттэр.
Бүтэрэллэрин саҕана биир киһи кэлэн ханна барыахтарын баҕаралларын туоһуласпыт. Борокуоппай бастаан Кавказка барыан баҕарбыт. Онтон дойдутугар тардыһан, Москва аттыгар Подольскай куоракка собуот акылаатын түһэриигэ үлэлии барбыт. 1947 сыллаахха дойдутугар айаҥҥа туруммут. Табаарынай вагоҥҥа айаннаан Иркутскайга кэлбит. Биир суоппар аһынан Уус-Кукка тиэрдибит. Манна борохуот кэтэһэ таарыйа курууска үлэлээн харчыласпыт. Борокуоппай борохуот кэлбитигэр хайдах курдук дьолломутуон… Сэттэ күн устан, төрөөбүт төрүт буорун булбут.
* * *
Борокуоппай сору-муҥу эҥэринэн тэлиитэ дьоллоох олоҕунан солбуллубута. 1948 сыллаахха кини эмчит идэлээх Елена Николаевна Антипинаны көрсөн, ыал буолбута. Алта оҕоломмуттара, элбэх сиэннэммиттэрэ, хос сиэннэммиттэрэ. Үөһэ этэн аһарбытым курдук, күн бүгүҥҥэ диэри бөһүөлэк уһулуччу ытыктанар ыалынан ааттаныахтарын ааттаналлар.
|
oscar
|
Кыыллар (лат. Mammalia) диэн тоноҕостоох харамайдар кылаастара. Уратылара диэн үүт былчархайдардаахтар, оҕолоро үүт эмэллэр. Өссө уратылара: көлөһүн былчархайдара, баттах, истиигэ туттуллар орто кулгаахха баар үс умуох уонна мэйии neocortex диэн өттө.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Саха сиригэр дьиэ-уот, коммунальнай өҥө төлөбүрүгэр көрүллэр субсидияны туһаныыга сайаапканы судаарыстыбаннай уонна муниципальнай өҥөлөр порталларын нөҥүө онлайн, эбэтэр «Мин докумуоннарым» элбэх өҥөнү оҥорор киин офистарын нөҥүө биэриэххэ сөп.
Өрөспүүбүлүкэтээҕи «Субсидия агентствота» иһитиннэрэринэн, өйөбүл оҥоруу усулуобуйата барыларыгар тэҥ. Ол курдук, субсидиянан туһанарга олорор сиригэр регистрациялаах уонна дьиэ кэргэн коммунальнай өҥөҕө барыыр ороскуота холбоммут дохуот 15 бырыһыаныттан үрдүк буолуохтаах. Ону тэҥэ дьиэ-уот, коммунальнай өҥө төлөбүрүгэр иэс суох, эбэтэр иэһи реструктуризациялааһын туһунан сөбүлэһии дуогабара түһэрсиллибит буолуохтаах.
Субсидиянан туһанар гражданнар, бу өҥөнөн туһанар болдьохторо 2020 сыл алтынньы 1 күнүттэн ахсынньы 31 күнүгэр диэри түмүктэнэр түгэнигэр — субсидия кэлэр алта ыйга сайаапката суох бэрээдэгинэн уһатыллар. Сайабылыанньаны, докумуоннары туттарарга приемҥа суруттарбыт олохтоохтор эмиэ өҥөнү онлайн ылыахтара, онон тэрилтэҕэ сылдьыы наадата суох.
Субсидия кээмэйин ааҕар калькулятор уонна ирдэнэр докумуоннар испииһэктэрэ агентство сайтыгар http://subsidii-jku.ru уонна судаарыстыбаннай уонна муниципальнай өҥөлөр порталларыгар www.gosuslugi.ru баар.
Сонуннар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 2 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньытааҕы сокуоннар
02.12.2022 | 09:00
Биэнсийэни иккитэ ылыахтара
01.12.2022 | 18:00
Спартакиадаҕа бастыҥнар кыттыахтара
01.12.2022 | 17:00
Арыгы атыытыгар хааччахтааһын киллэриллэр
01.12.2022 | 16:00
Эһиилги былаан — 38 км суол
01.12.2022 | 15:06
Саамай сөптөөх диэн көрөбүн
01.12.2022 | 15:05
Комплекс оҥорор ордук
01.12.2022 | 15:00
Бүгүн саҥа дьыллааҕы харыйа уота сандаарыа
01.12.2022 | 15:00
Субсидия кээмэйэ улаатар
01.12.2022 | 14:00
Кадеттарга – саҥа оскуола
01.12.2022 | 13:00
Саҥа сулууспаҕа эрэл улахан
01.12.2022 | 12:00
Кииннэммит библиотека ситимэ анал бырагырааманы оҥордо
01.12.2022 | 11:00
Ыччаппыт талаанынан сөхтөрдө
01.12.2022 | 10:00
Сэргэх көрсүһүү
01.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 1 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
01.12.2022 | 09:30
Дьокуускайга — бастакы харыйа уота
01.12.2022 | 09:00
Владимир Трегубов: «Дьокуускайга дьиэ тутуута биир кэлимник барыа»
30.11.2022 | 22:38
Сүдү үлэтэ — духуобунай нэһилиэстибэбит
30.11.2022 | 18:30
Босхо юридическай көмө
Ордук ааҕаллар
Дьон | 19.11.2022 | 18:00
Николай Винокуров: «Дойдубар этэҥҥэ эргиллэн кэллим...»
«Боотур» этэрээт байыастарын ортотугар биһиги биир дойдулаахпыт Алаһыай нэһилиэгиттэн төрүттээх Николай Винокуров баарын истэн, кэпсэтиэхпин баҕардым. Ол эрэн сэһэргэһиибин хайдах-туох саҕалыахпын тобуларбар олус ыарахан этэ. Бу үлэ, үөрэх, сайдыы, тэрээһин туһунан суруйуу, кэпсэтии буолбатах... Бу — олох, дьылҕа, тыын былдьаһыы, өлүү-сүтүү, инники олох иһин охсуһуу туһунан сэһэргэһии. Николай тута хоруйдаабытыгар...
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 20.11.2022 | 11:00
Элэгэнтэй Адамов: «Сиэрдээх өй-санаа төрүт дьарыкка эрэ баар»
Бүгүҥҥү нүөмэргэ Чурапчы улууһун Чакыр нэһилиэгин олохтооҕо Элэгэнтэй Адамовы кытта тыа сирин олоҕун, итэҕэл, уус идэтин, сайдыы, норуот дьылҕатын, кэскилин туһунан сэһэргэстибит. Дьоҕурдаах киһи анаарыыта киэҥэ, этэр тыла оруннааҕа сөхтөрдө.
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Оллонов Прокопий Данилович (1919-1942) – Уус Алдан улууһун Түүлээх нэһилиэгиттэн сэриигэ сылдьыбыт бииргэ тɵрɵɵбүт түɵрт бырааттыы Оллооноптортон саамай аччыгыйдара.
1919 с. Түүлээх нэhилиэгэр тɵрɵɵбʏтэ.
1941 с. атырдьах ыйын 15 күнүгэр армияҕа ыҥырыллыбыта. 498 стрелковай полк 132 дивизияҕа рядовой этэ.
|
oscar
|
Сэһэн Ардьакыап аатынан Уус-Алданнааҕы кыраайы, историяны үөрэтэр музей үөрүүлээх арыллыыта — Муниципальное казенное учреждение "Усть-Алданский историко-краеведческий музей им. Сэһэн Ардьакыап" муниципального района "Усть-Алданский улус (район)"
Муниципальное казенное учреждение "Усть-Алданский историко-краеведческий музей им. Сэһэн Ардьакыап" муниципального района "Усть-Алданский улус (район)"
Главная
История
Документы
Виртуальный музей
Галерея
ПБ и ПН
Обратная связь
Контакты
Опрос
bus.gov.ru
Сэһэн Ардьакыап аатынан Уус-Алданнааҕы кыраайы, историяны үөрэтэр музей үөрүүлээх арыллыыта
Бүгүн, от ыйын 5 күнүгэр, Саха сирин норуоттарын 8 спортивнай оонньууларын чэрчитинэн Сэһэн Ардьакыап аатынан улуус музейа саҥа таас уораҕайын үөрүүлээх быһыыга-майгыга арыйдылар. Ыҥырыылаах ыалдьыттар – СР правительствотын солбуйар председателэ Местников С.В., Уус Алдан улууһа (оройурна) муниципальнай оройуон баһылыга Федотов А.В., СР Ил Тумэн бэрэсэдээтэлин бастакы солбуйааччыта Жирков А.Н., Сэһэн Ардьакыап аатынан улуус музейын директора Заболоцкай Дь.М., 20 сыл улуус музейын директорынан улэлээбит, СР культуратын утуөлээх улэһитэ Белолюбская З.М. аалай лиэнтэни быһан кэлбит дьоҥҥо улууспут баай ис хоһоонноох музейын аанын сэгэттилэр.
Алексей Васильевич Федотов
… Бу оонньууга аҥардас спорт эрэ буолбакка культура эйгэтин хамсааһына манна бигэтик көстөр дии саныыбыт, ол эбэтэр биһиэхэ Тойон Мүрү культуура дыбарыаһа үлэҕэ киирдэ, бүгүн бу музейбыт таас уораҕайга киирдэ. Культура управлениетын начальнигын Иннокентий Иннокентьевич Аммосовы уонна Дьулустаан Михайлович салайааччылаах музей коллективын эҕэрдэлиибин. Музейбыт коллективыгар айар киэҥ талааннах үлэҕитин саҥалыыргытыгар баҕа санаабын этэбин.
Сергей Васильевич Местников
Ханнык баҕар норуот, улуус , нэһилиэк бэйэтин историятын ытыктыыр, убаастыыр уонна дьоҥҥо сэргэҕэ ыалдьыттарга кэпсиир буоллаҕына бу норуот үйэлээх буолар, кини туһунан хаһан баҕарар ханнык да үйэлэргэ кэпсэнэ турар буолар онон маннык түмэл тэрииллибитэ саамай сөптөөх. Уонна бу былаас эрэ көҕүлээһининэн буолбакка, нэһилиэнньэ, улуус олохтоохторо көҕүлээһиннэринэн, этиилэринэн ону олохтоох дьаһалта өйөөн чуолаан Алексей Васильевич ылсан бу дьиэни сөргүтэн, билигн республикаҕа биир тарбахха баттанар үчүгэй хааччыллыылах, кыраһыабай уонна баай историялах музей буолбута олус бэртээхэй. Онон бу түмэлгэ элбэх ыччат, оҕо-уруу сырыттын кинилэр бэйэлэрин норуотун историятын биллиннэр, тарҕаттыннар.
Александр Николаевич Жирков
Хайа баҕарар норуот, омук бэйэтин историятын хайдах суруйара, оҥосторо, историятыгар, ааспытыгар хайдах сыһыаннаһара ол омуктан бэйэтиттэн улахан тутулуктаах. Музейдартан ирдэбил билигин күн-түүн күүһүрэн иһэр, онно эһиги сөп түбэһэн музей билигни көннөрү баар экспонаттары ыйаан көрдөрөөччү, оннооҕор кэпсээччи да буолбатах, научнай үлэни ыытаччы, биһиги улуустарбыт историялара, биһиги республикабыт историята буолан биир сомоҕо түмсүөхтээхтэр. Дьоллоох-соргулаах буолун, учугэйдик улэлээн-хамсаан бу улуускут туһугар, республикаҕыт туһугар, төрөөбүт сахабыт норуотун туһугар.
Дьулустаан Михайлович Заболоцкай
Музей саҥа таас уораҕайыгар киирэрбитигэр күүс көмө буолбут биир идэлээхтэрбитигэр, улуус культуратын салаатын начальнигар Аммосов И.И. уонна улууспут салалтатыгар, чуолаан аҕа баһылыкпытыгар Федотов А.В. улахан барҕа матал тылларбытын аныыбыт. Кэлэр көлүөнэ ыччакка улууспут дьиҥ чахчы историятын билиһиннэрэр, элбэх научнай үлэлэри ыытар сыаллаах үлэбит өссө таһаарыылаах, ситиһиилээх буолуо.
Кэлбит ыалдьыттарга музей улэһиттэрэ саҥа “Застывшее время, Судьба местности Томтор”, “След, оставленный в будущее” экспозициялары, “Норуоттан тахсыбыт суду талаан”, “Дойдум миэнэ Уус Алдан”, быыстапкалары сырдаттылар.
Поделиться ссылкой:
Twitter
Facebook
Понравилось это:
Нравится Загрузка...
Похожее
Опубликовано в Новости 5 июля 2022 с метками 8спортивныеигрырся, музейустьалданский, открытиемузея
Комментариев нет »
← Фотодокументальная выставка, посвященная 125-летию крупного государственного деятеля Николая Николаевича Окоемова “Верный сын своего времени”
Сэһэн Ардьакыап аатынан Уус-Алданнааҕы кыраайы, историяны үөрэтэр музей үөрүүлээх арыллыытыгар улууспут маастардара, тимир уустара бэйэлэрин оҥоһуктарын бэлэх ууннулар. →
Отменить ответ
Добавить комментарий Отменить ответ
Этот сайт использует Akismet для борьбы со спамом. Узнайте, как обрабатываются ваши данные комментариев.
Версия для слабовидящих
Поиск по сайту
Поиск
Режим работы
Понедельник 9:00 — 18:00
Вторник 9:00 — 18:00
Среда 9:00 — 18:00
Четверг 9:00 — 18:00
Пятница 9:00 — 18:00
Суббота Закрыто
Воскресенье Закрыто
Декабрь 2022
Пн
Вт
Ср
Чт
Пт
Сб
Вс
1 2 3 4
5 6 7 8 9 10 11
12 13 14 15 16 17 18
19 20 21 22 23 24 25
26 27 28 29 30 31
« Ноя
Архив
Архив Выберите месяц Декабрь 2022 Ноябрь 2022 Июль 2022 Май 2022 Апрель 2022 Март 2022 Февраль 2022 Январь 2022 Декабрь 2021 Ноябрь 2021 Октябрь 2021 Сентябрь 2021 Май 2021 Апрель 2021 Март 2021 Февраль 2021 Январь 2021 Апрель 2020 Ноябрь 2019 Май 2019 Апрель 2019 Февраль 2019 Январь 2019 Ноябрь 2018
|
oscar
|
Эбиэс (Avena sativa) диэн бурдук үүнээйилэргэ киирсэр үүнээйилэр көрүҥнэрин бөлөхтөрүн бүтүн аата. Дьиэ кыылын (сылгы уонна сүөһү) аhылыгар сүрүннээн туттуллар.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Бүгүн киин куоракка Хомсомуол болуоссатыгар Саха АССР төрүттэммитэ 100 сылыгар анаан куупал моһуоннаах быыстапкалыыр киин аһылынна. Манна кинигэ, сувенир, почта…
20:40 19.08.2022 20:40 19.08.2022
Интэриэһинэй
Үрдүк сололоох Саха сирин сыылынайа Антон Девиер
Саха сирин “күлүүһэ суох хаайыынан” Арассыыйа ыраахтааҕылара маҥнайгы Романовтартан саҕалаан ааттаабыттара. Өрө турбут хаһаактары, итэҕэл утарааччыларын, сыыһа туттубут сулууспа дьонун,…
19:00 19.08.2022 14:53 19.08.2022
Интервью
Эмчит эйгэтиттэн айар үлэҕэ айан
Егор Егорович Борисов – Арассыыйа Федерациятын уонна Саха Өрөспүүбүлүкэтин доруобуйатын харыстабылын туйгуна, СӨ үтүөлээх бырааһа, мэдиссиинискэй наука доктора, Нуучча географическай…
18:00 19.08.2022 16:35 19.08.2022
Доруобуйа
Онкологиянан доруобуйаларын анаан көрдөрөөччүлэр олорор боппуруостарын дьүүллэстилэр
СӨ Доруобуйа харыстабылын уонна Үлэҕэ министиэристибэлэрэ онкология өрөспүүбүлүкэтээҕи диспансерыгар доруобуйаларын көрдөрүнэ кэлээччилэр олорор боппуруостарын дьүүллэстилэр. Доруобуйа харыстабылын министиэристибэтэ көҕүлээн…
17:00 19.08.2022 14:54 20.08.2022
Айылҕа харыстабыла
“Сохраним лес” аахсыйаҕа олохтоохтор кыттыһыахтарын сөп
Бу сыл «Сохраним лес” Бүтүн Арассыыйатааҕы тыаны сөргүтүү аахсыйатын чэрчитинэн, Саха сиригэр 10 тыһыынчаттан тахса маһы олордуохтара. Билигин олордуллуохтаах учаастактары…
16:26 19.08.2022
Култуура Маны аах
Уон улуус мусуойдара өрөспүүбүлүкэ бүддьүөтүттэн субсидия ылыахтара
2022 сылга муниципальнай мусуойдары тиэхиньиичэскэй өттүнэн хааччыйыыга эрэгийиэн бүддьүөтүттэн субсидияны ылыыга күрэх түмүктэрэ билиннилэр. Мусуойдары тиэхиньикэнэн хааччыйыы Арассыыйа норуоттарын култууратын…
16:00 19.08.2022 15:26 19.08.2022
Маны аах
Быраастар уонна учууталлар «Уһук Илиҥҥи ипотеканан» хото туһанан эрэллэр
"Уһук Илиҥҥи ипотеканан" аны быраастар уонна учууталлар туһаналлар. Бүгүҥҥү туругунан туһааннаах бырагырааманан 203 педагог уонна 173 медүлэһит туһанна. Кинилэргэ уопсайа …
15:04 19.08.2022 15:07 19.08.2022
Маны аах Уопсастыба
Оптуобуска ким босхо айанныыр бырааптааҕый?
Сотору оскуолалар аһыллыахтара, оптуобустарга айанныыр оҕолор ахсааннара элбии түһүөҕэ. Кинилэртэн үгүстэрэ айан иһин ороскуоттарын төлүөхтэрэ. Оттон ханнык үөрэнээччи оптуобуска айанныырын…
14:14 19.08.2022
Маны аах
Намҥа үлэ дьаарбаҥката
Бүгүн Нам улууһугар С.В. Гоголев аатынан Дьокуускайдааҕы педагогическай колледж базатыгар педагогическай вакансиялар республикатааҕы дьаарбаҥкалара үлэтин саҕалаата. Нам улууһун 11 оскуолата…
14:00 19.08.2022 12:43 19.08.2022
Суолталаах
Го оонньууга Ил Дархан Кубога ыытыллыаҕа
Атырдьах ыйын 22-28 күннэригэр Саха АССР 100 сылыгар анаммыт Го оонньууга Ил Дархан Кубогар маҥнайгы күрэхтэһии буолуоҕа. Күрэхтэһиигэ 140 кыттааччы…
12:22 19.08.2022
Навигация по записям
Предыдущие записи
Уважаемые читатели!
Мы рады вам сообщить, что начал работу новый сайт «Саха Сирэ»!
Полную подборку новостей Якутии и Якутска читаете тут
Сонуннар
Интернациональнай аллеяҕа өйдөбүнньүк мэҥэ таас уурулунна
Сонуннар
Хатас-Павловскай туһаайыынан кыһыҥҥы суол аһыллыыта ахсынньы 15 күнүгэр көстө
Сонуннар
Ахсынньы 3 күнэ – Юрист күнэ
Уопсастыба
Санкт-Петербурга Семен Новгородов аатынан искибиэргэ өйдөбүнньүк бэлиэ баар буолла
Көр. Аах. Туһан.
16+
Редакция аадырыҺа
677000, Дьокуускай куорат, Орджоникидзе уул., 31 Төлөпүөн: (4112) 42-06-90
E-mail: [email protected], [email protected]
Edersaas.ru саайт сүрүн эрэдээктэрэ Ч. Н. Гаврильев
Тэрийэн таһаарааччылар: «Сахамедиа РИИХ АО». Сибээскэ, информационнай технологияҕа уонна маассабай коммуникацияҕа кэтиир федеральнай сулууспаҕа киирбит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77 — 74960 (25.01.2019)
Edersaas.ru саайт матырыйаалларын толору эбэтэр быһа тардан туһанар түгэҥҥэ булгуччу гиперсыылка ирдэнэр. Хаартыскалары, видео-устуулары, онтон да атын мультимедийнэй матырыйааллары эрэдээксийэттэн суругунан көҥүлэ суох туһанаргыт бобуллар.
|
oscar
|
–Биһиги кыбаартал иһинээҕи суолларбытын тупсарыыга сүрүн болҕомтобутун уурабыт. Совхознай, Озернай уулуссалар суоллара тэҥнэммитэ, кумах кутуллубута. “Куттала суох уонна хаачыстыбалаах айан суоллара” бырайыак чэрчитинэн Новай уулусса ресайклинг диэн саҥа технологиянан аспаалламмыта. Совхознай уулусса тротуара оҥоһуллуохтаах. “Сырдык киин куорат” бырагырааманан элбэх үлэ ыытылынна, инникитин былааммыт киэҥ.
Үгүс кэпсэтии, мунньах түмүгүнэн Шестаковка үрэх муостата бөҕөргөтүллүбүтэ, Пляжнай уулусса өрөмүөннэммитэ, о.д.а. боппуруостар быһаарыллыбыттара.
Олохтоох көҕүлээһиннэри өйүүр бырагыраамаҕа киирэн, былырыын биэс уулуссаҕа сайыҥҥы уу ситимэ тардыллыбыта. Онон нэһилиэнньэ улахан аҥаара техническэй уунан хааччылынна.
Бөһүөлэкпитигэр ыраастааһын, тупсарыы, көҕөрдүү үлэтэ тиһигин быспакка ыытыллар. Субуотунньукка күргүөмүнэн тахсар үтүө үгэстээхпит. Санитарнай туочуканы элбэтэр сорук турар.
Былырыын, төһө да пандемия мэһэйдээбитин иһин, былааннаммыт барыта олоххо киирбитэ. Ону Олохтоох дьаһалта өйөбүлүнэн, тустаах тэрилтэлэр биир санаанан салайтаран үлэлээбиттэрин түмүгэр ситистибит диэн бэлиэтиибин.
Сонуннар
03.12.2022 | 18:00
Өбүгэ ситимэ — эр дьон кылаан кыахтарыгар
03.12.2022 | 14:00
«Үлэ кыбаартала» — сайдыы территорията
02.12.2022 | 18:00
Дьокуускай 100 бастыҥ үөрэнээччитигэр стипендия олохтонно
02.12.2022 | 16:00
Тымныы Оҕонньорго баҕа санааларбытын суруйабыт
02.12.2022 | 12:00
Охчуттар мэтээллэри аҕалаллар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 2 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньытааҕы сокуоннар
02.12.2022 | 09:00
Биэнсийэни иккитэ ылыахтара
01.12.2022 | 18:00
Спартакиадаҕа бастыҥнар кыттыахтара
01.12.2022 | 17:00
Арыгы атыытыгар хааччахтааһын киллэриллэр
01.12.2022 | 16:00
Эһиилги былаан — 38 км суол
01.12.2022 | 15:06
Саамай сөптөөх диэн көрөбүн
01.12.2022 | 15:05
Комплекс оҥорор ордук
01.12.2022 | 15:00
Бүгүн саҥа дьыллааҕы харыйа уота сандаарыа
01.12.2022 | 15:00
Субсидия кээмэйэ улаатар
01.12.2022 | 14:00
Кадеттарга – саҥа оскуола
01.12.2022 | 13:00
Саҥа сулууспаҕа эрэл улахан
01.12.2022 | 12:00
Кииннэммит библиотека ситимэ анал бырагырааманы оҥордо
01.12.2022 | 11:00
Ыччаппыт талаанынан сөхтөрдө
01.12.2022 | 10:00
Сэргэх көрсүһүү
Ордук ааҕаллар
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 25.11.2022 | 16:00
Юрий Попов: «Барыта улахан үлэттэн тахсар»
Дьокуускайга Тупсарыы үс сыла биллэриллэн, бу диэн эттэххэ, киин куоракка, чахчы, үтүмэн үлэ ыытылынна, ону олохтоохтор даҕаны бэйэҕит көрө-истэ сылдьаҕыт. Быйыл сайын «Уһук Илиҥҥэ 1000 тиэргэн» федеральнай бырайыагынан Дьокуускай куоракка 75 тиэргэн тупсаран оҥоһулунна. Саамай элбэх эбийиэккэ бэдэрээтчитинэн «Основа» ХЭТ үлэлээтэ. Онон бүгүҥҥү нүөмэрбитигэр бу тэрилтэ эдэр салайааччыта Юрий Поповы...
Сытыы муннук | 01.12.2022 | 12:03
Ийэ айманар сүрэҕин туох уоскутуой...
Билиҥҥи балаһыанньаҕа, билиҥҥи судургута суох кэмҥэ оҕотун байыаннай дьайыыга атаарбыт ийэлэрдиин кэпсэтэртэн ордук ыарахан суох. Кинилэр куоластара титириирэ, харахтарын уутун кистээн туора соттоллоро, оҕолорун тустарыгар күүстээх, тулуурдаах буола сатыыллара киһини өссө уйадытар, уоскутар тылы булбакка мух-мах бараҕын. Бу сырыыга оҕолорун атаарбыт, кэтэһэр, эрэнэр икки ийэни кытта харах уулаах кэпсэтиибин ааҕааччыларбар...
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
2022 сыл алтынньы 31 күнүттэн 5-с №-дээх оптуобустар уларыйбыт схеманан сылдьыахтара, маршрут «Манньыаттаах» тохтобултан кылгатыллар уонна салгыы Стадухин, Курашов, Лермонтов, Каландаришвили, Чайковскай, Кеша Алексеев уонна «Медцентр» тохтобулга тиийэр. Итиэннэ 5-с №-дээх оптуобустар Семен Данилов уулуссатынан Космонавтар уонна Пионерскай уулуссаларыгар киирэллэр.
5-с №-дээх оптуобус уларыйбыт схемата:
«Медцентр» тохтобултан Сэргэлээхтиир суол уулуссаларынан – Дежнев – Кулаковскай – Белинскэй – Петровскай – Орджоникидзе – Петр Алексеев – Семен Данилов – Космонавтар – Пионерскай – Жорницкай – Хатыҥ Үрэх шоссета – Курнатовскай – Можайскай – Строд – Советскай – Мархинскай – «Малая Марха» тохтобулга диэри.
Итини сэргэ 2022 сыл алтынньы 31 күнүттэн 19-с №-дээх оптуобустар сылдьар схемалара уларыйар, ол курдук, «Техучасток» тохтобул «Паромная переправа» тохтобулга көһөр, маршрут уһаан биэрэр.
Итини таһынан, «Пассажирдары таһыыны тэрийээччи» МХТ информациятынан, 2022 сыл алтынньы 27 күнүттэн 25 №-дээх оптуобус Три Сосны уулуссаҕа диэри сырыытын сөргүтэр.
Сонуннар
05.12.2022 | 14:00
ЫБММ сотрудниктара хаан туттардылар
05.12.2022 | 12:00
Өрөспүүбүлүкэтээҕи саахымат конгреһын кыттыылаахтара кэллилэр
05.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 5 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
03.12.2022 | 18:00
Өбүгэ ситимэ — эр дьон кылаан кыахтарыгар
03.12.2022 | 14:00
«Үлэ кыбаартала» — сайдыы территорията
02.12.2022 | 18:00
Дьокуускай 100 бастыҥ үөрэнээччитигэр стипендия олохтонно
02.12.2022 | 16:00
Тымныы Оҕонньорго баҕа санааларбытын суруйабыт
02.12.2022 | 12:00
Охчуттар мэтээллэри аҕалаллар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 2 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньытааҕы сокуоннар
02.12.2022 | 09:00
Биэнсийэни иккитэ ылыахтара
01.12.2022 | 18:00
Спартакиадаҕа бастыҥнар кыттыахтара
01.12.2022 | 17:00
Арыгы атыытыгар хааччахтааһын киллэриллэр
01.12.2022 | 16:00
Эһиилги былаан — 38 км суол
01.12.2022 | 15:06
Саамай сөптөөх диэн көрөбүн
01.12.2022 | 15:05
Комплекс оҥорор ордук
01.12.2022 | 15:00
Бүгүн саҥа дьыллааҕы харыйа уота сандаарыа
01.12.2022 | 15:00
Субсидия кээмэйэ улаатар
01.12.2022 | 14:00
Кадеттарга – саҥа оскуола
01.12.2022 | 13:00
Саҥа сулууспаҕа эрэл улахан
Ордук ааҕаллар
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 25.11.2022 | 16:00
Юрий Попов: «Барыта улахан үлэттэн тахсар»
Дьокуускайга Тупсарыы үс сыла биллэриллэн, бу диэн эттэххэ, киин куоракка, чахчы, үтүмэн үлэ ыытылынна, ону олохтоохтор даҕаны бэйэҕит көрө-истэ сылдьаҕыт. Быйыл сайын «Уһук Илиҥҥэ 1000 тиэргэн» федеральнай бырайыагынан Дьокуускай куоракка 75 тиэргэн тупсаран оҥоһулунна. Саамай элбэх эбийиэккэ бэдэрээтчитинэн «Основа» ХЭТ үлэлээтэ. Онон бүгүҥҥү нүөмэрбитигэр бу тэрилтэ эдэр салайааччыта Юрий Поповы...
Сытыы муннук | 01.12.2022 | 12:03
Ийэ айманар сүрэҕин туох уоскутуой...
Билиҥҥи балаһыанньаҕа, билиҥҥи судургута суох кэмҥэ оҕотун байыаннай дьайыыга атаарбыт ийэлэрдиин кэпсэтэртэн ордук ыарахан суох. Кинилэр куоластара титириирэ, харахтарын уутун кистээн туора соттоллоро, оҕолорун тустарыгар күүстээх, тулуурдаах буола сатыыллара киһини өссө уйадытар, уоскутар тылы булбакка мух-мах бараҕын. Бу сырыыга оҕолорун атаарбыт, кэтэһэр, эрэнэр икки ийэни кытта харах уулаах кэпсэтиибин ааҕааччыларбар...
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Америка Холбоһуктаах Штаттара (ааҥл. United States of America, кылгатан United States, U.S., USA эбэтэр America), кылгатан АХШ эбэтэр Америка, диэн федерал конституция өрөспүүбүлүкэтэ, биэс уон штаттан (илтэн) уонна биир федерал эргинтэн турар. Дойду улахан өттө (48 штат уонна киин эргин Уашиҥтон) Хоту Америкаҕа сытар, Чуумпу уонна Атлантик океаннар икки ардыларыгар, кирбиилэhэр Канаадалыын хоту уонна Мексикалыын соҕуруу. Аляска штата континент хотугулуу арҕаатыгар баар, кинилиин кирбиилэhэллэр Канаада илин уонна Арассыыйа арҕаа, Бериҥ силбэhиитин нөҥүө. Хауайи штата Чуумпу океан ортотугар баар архипелаг. Онтон ураты дойду Чуумпу океаҥҥа уонна Кариб байҕалыгар хас да бас билэр сирдэрдээх уонна арыылардаах.
Иэнэ 9.83 млн км² (аан дойдуга улаханынан үһүс) уонна олохтоохторун ахсаана 306 млн (аан дойдуга улаханынан үһүс). Холбоhуктаах Штаттар аан дойду биир ордук элбэх араас омуктардаах уонна култууралардаах дойдута буолар, бу өр кэмнээх улахан, билигин да бара турар, иммиграция түмүгэ. АХШ экономиката аан дойдуга бастыҥ, ол курдук 2008 сыллааҕы БИО $14.3 триллион буолбут (аан дойдутааҕы БИО 23% уонна АКП 21%).
Ис хоһооно
1 Устуоруйата
2 Салайыы
2.1 Ситэриилээх былаас
2.2 Сокуону таһаарар былаас
2.3 Сууттуур былаас
3 Нэhилиэнньэтэ
4 Туризм
5 Быһаарыылар
Устуоруйата[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
Дойду устуоруйата Улуу Британия Атлантик океан кытылыгар уон үс колонияны тэрийиититтэн саҕаланар. От ыйын 4, 1776 c. бу колониялар тутулуга суох буолуу декларациятын таhаарбыттара, бу декларациянан кинилэр Улуу Британияттан тутулуга суох буолууларын уонна Холбоhуктаах Уния тэрийиилэрин туhунан эппиттэрэ. Ол кэнниттэн буолбут Тутулуга суох буолуу Америка сэриитигэр өрө турбут штаттар Улуу Британияны кыайбыттара. Филадельфия конвенциятынан балаҕан ыйын 17, 1787 c. билиҥҥи Америка Холбоhуктаах Штаттарын конституцията ылыммыта, аныгы сылга конституция чахчы буолуутунан, штаттар күүстээх киин дьаhалталаах биир республика ирээттэрэ буолбуттара. 1791 сылга элбэх тутаах олохтоох бырааптары уонна көҥүллэри мэктиэлиир Bill of Rights диэн конституцияҕа уон көннөрүүлэр киллэриллибиттэрэ.
XIX үйэҕэ АХШ Францияттан, Испанияттан, Холбоhуктаах Хоруоллуктан, Мексикаттан уонна Арассыыйаттан сирдэри ылбыта, уонна Тексас уонна Хауайи республикаларын аннексиялаабыта. 1860-с сс. дойду аграр Соҕуруута уонна индустриал Хотута штаттар бырааптарын уонна кулуттааhын институтун туhунан мөккүөрдэриттэн сылтаан Америка олохтоох сэриитэ буолбута. Бу сэриигэ Хоту кыайыыта дойду эстиитин тохтоппута уонна кулуттааhыны суох оҥорбута. Оннук АХШ Кэнгириэһэ кулуттааһыны 1862 сыллаахха бэс ыйын 19 күнүгэр боппута.
Испания-Америка сэриитин уонна Бастакы аан дойду сэриитин кэннилэриттэн АХШ сэрии күүһэ статустаммыта. 1945, Иккис аан дойду сэриититтэн АХШ бастакы ядернай сэрии сэптээх дойду, Холбоhуктаах Нациялар Көмүскэл Сүбэтин олохтоох кыттааччыта уонна NATO тэрийээччи кыттааччытын быhыытынан тахсыбыта. Тымныы сэрии бүтүүтүн уонна Сүбэ Унията эстиитин кэнниттэн АХШ соҕотох суперкүүс буолбута. Дойду глобал сэрии хоромньулааhынын 50% оҥорор уонна аан дойду бастыҥ экономика, политика уонна култуура күүһэ буолар.
Салайыы[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
Америка Холбоһуктаах Штааттара федеральнай республика. Федерал былаас АХШ Конституциятыгар олоҕурар. Салалта үс салаалаах: ситэриилээх былаас, сокуону таһаарар былаас уонна сууттуур былаас. Штаттар былаастара эмиэ итинник арахсар.
Ситэриилээх былаас[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
Ситэриилээх былаас диэн сокуону үлэҕэ киллэрэр салалта чааһа буолар. АХШ быыбар бэрэстэбиитэллэрэ АХШ президенын талаллар, кини ситэриилээх былаас ону тэҥэ сэриилээх күүстэр басхана буолар. Конгресс ылыммыт сокуонугар ветоны ууруон сөп, оччоҕуна ол сокуон олоххо киллэриллибэт. Ону тэҥэ дьон номнуо ылыммыт сокуону тутталларыгар араас укаастары таһаарыан сөп.
Президент дьон уонна бизнес олоҕун хонтуруоллуур департаменнар иһин эппиэтинэһи сүгэр. Ол курдук, Урбаан департамена урбаан уонна бизнес туһунан быраабылалары оҥорор уонна таһаарар. Ол иһин Президент ол департамент тойонун бэйэтэ талар, уонна федерал сууттааччылары номинациялыыр. Ол гынан баран Сенат ону кытта сөбүлэһиэхтээх. Президент түөрт сыллаах болдьоххо талыллар.
Сокуону таһаарар былаас[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
АХШ Капитолийын арҕаа кынана - АХШ Конгреһын дьиэтэ
Сокуону таһаарар былаас сокуоннары толкуйдуур. АХШга ол былаас АХШ Конгреһыгар сүктэнэр. Конгресс икки палаталаах.
Биир палаататын аата Бэрэстэбиитэллэр палааталара диэн ааттанар. Бэрэстэбиитэллэр ханнык эмит штаттан эбэтэр территорияттан талыллаллар. Бэрэстэбиитэллэрин ахсаана хас киһи ол штатка эбэтэр сиргэ олороллоруттан тутулуктаах. Бэрэстэбиитэл икки сылга талыллар. Бэрэстэбиитэллэр ахсаана билигин 435 киһи буолар. Бэрэстэбиитэллэр палаталара спикердаах. Президены уонна вице-президены кытта туох эмит буоллаҕына кини эбээһинэстэрин спикер толорор.
Иккис палааталарын аата Сенат диэн ааттанар. Сенатка хас биирдии штаттан икки сенатор үлэлиир. Ол иһин билигин 50 штаттан 100 сенатор үлэлиир. Президент дуогабар эбэтэр официал үлэһиттэри туруоруон иннинэ Сенат сөбүлэһиэхтээх. Сенатордар 6 сыллаах болдьоххо үлэлииллэр. АХШ вице президена Сенат спикера буолар.
Бэрэстэбиитэллэр уонна сенатордар араас сокуоннары киллэрлэллэр, ону бырайыак диэн ааттыыллар. Ханнык эмит бырайыак тута куоластаныан сөп, эбэтэр араас хамытыаттарынан тарҕанан дьүүлэнэллэр. Бырайыак сокуон буоларыгар икки палата иккиэн куоластыыллар, уонна президент илии баттыыр эбэтэр вето быраабын туттуон сөп. Президент ветолаатаҕына иккистээн Конгресска киирэр, онно үс гыммыттан икки куоластары хомуйдаҕына Президент вето уурар кыаҕа суох буолар.
Федерал систематыгар Конгресс штаттар сокуоннарын көнөтүк уларытар кыаҕа суох, ол оннугар Конгресс федерал харчыны мэктиэлиир, уонна ол сокуон штакка киирэригэр услуобуйаны үөскэтэр. Ол системата олус уустук тутулуктаах.
Сууттуур былаас[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
Сууттуур былаас диэн былаас биир салаата уонна сокуон туох диэн этэрин быһаарар. Сууттуур былаас АХШга Үрдүкү суутан уонна элбэх кыра сууттартан турар. Үрдүкү суут ханнык эмит сокуон Конституцияны кэһэр диэн эттэҕинэ ол сокуон "хоторбут" диэн быһаарыллар уонна үлэлээбэт буолар. Үрдүкү суут тоҕус судьуйалартан турар, Президент кинилэри сүбэлиир уонна Сенат бигэргэтэр. Ол кэнниттэн үлэттэн тахсыаҕар эбэтэр өлүөҕэр дылы судьуйанан үлэлиир. Ол буоллаҕына Президент атын киһини сүбэлиир. Сенат сөбүлэспэтэҕинэ Президент атын киһини булуохтаах.
Араас дьыалалартан (ол курдук Марбури Мэдисон утары дьыалатыгар) Үрдүкү суут Конституцияны хайдах ааҕарга соҕотох тылбаасчыт буолар уонна ханнык баҕар сокуону хотуон сөп.
Нэhилиэнньэтэ[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
АХШ урут уруккаттан иммиграция дойдута буоларын үрдүнэн, янкилар дойду үрдүнэн 95% ылаллара 1920 сыллаахха. Ол эрэн АХШ экономика сайдарын уонна дьон олоҕо тупсарынан сибээстээн атын дьадаҥы дойдулартан үчүгэйдик олороору элбэх мигрант кэлэр. Онон сибээстээн янкилар бырыhыаннара кыччыыр. 1950 сылга номнуо 95%-тан намтаан 85% буолар. Ол эбэтэр 15% АХШ олохтооҕо мигрант буолар. Миграннар кэлиилэрэ өссө күөдьүйэр 1970-1990 сыллардаахха, уопсайа 60 миллион киһи 30 сыл иһигэр АХШ олохсуйа киирэр (ол эбэтэр 1 сылга 2 миллион дьон), онон сибээстээн янкилар 85%-тан долялара өссө кыччаан 59% буолар. Мигрант дьон уопсай бырыһыана 41% буолар. Онон сибээстээн билиҥҥи туругунан мусульмаан омуктар, кытайдар уонна индиялар АХШ балай да элбииллэр уонна АХШ улахан мегаполистарыгар (холобура, Нью Йорк уонна Лос Анджелес) 80% ылаллар. Билигин миграннар кэлиилэрэ тохтообот, АХШ олотчутун кардинально этническай састааба номнуо 2030 сыллаахха мусульмаан уонна кытай, индия дьонун диэки улаатыа. ООН прогноз. сахалар кыра да буоллар миграция онороллор эбит, кэнники дааннайынан саха ахсаана 5 тыhыынчаттан аhарбыт, нуучча ахсаана 4 миллионтан элбэх.
Туризм[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
АХШ Аан Дойду иммиграцияҕын киинэ буоларын таһынан, биир Аан Дойдуга улахан туризм киинэ буолар. Ол курдук 2013 сыллаахха АХШ 3 миэстэни ылбыт (Франция уонна Италия кэнниттэн), ол эбэтэр сыл аайы АХШка 80-90 миллион дьон сынньана күүлэйдии барар эбит, ону холоотоххо Арассыыйаҕа 1 миллиону кыайбат (үксүн гастарбайтердар буолаллар). АХШ уопсайа 60 судаарыстыбаны кытта доҕордоһон визата суох бэйэтин территориятыгар киллэрэр, олор ахсааннарыгар Япония, Евросоюз (28 дойду), Корея, ОАЭ, Канада, Австралия. Америкаҕа барар туристар үксүн Нью-Йорк куоратка, Уашингтон, Калифорния регионнарын көрөллөр, ону таhынан Флорида штатын.
Быһаарыылар[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
Бу ыстатыйаны тупсарарга?:
Суруллубуту бигэргэтэр итэҕэтиилээх төрүтү буларга уонна манна ону ыйарга.
Бу ыстатыйа наһаа кылгас.
Ойуу эбиллиэхтээх.
к·ы·у
Холбоhуктаах Штаттар политика тэриллиитэ
Штаттар
Айдахо • Айова • Алабама • Аляска • Аризона • Арҕаа Вирдьиния • Арканзас • Вермонт • Вирдьиния • Делауэр • Дьордьия • Калифорния • Колорадо • Коннектикут • Флорида • Иллинойс • Индиана • Канзас • Кентаки • Луизиана • Мэн • Мэрилэнд • Массачусеттс • Мичиган • Миннесота • Миссиссиппи • Миссури • Монтана • Небраска • Невада • Нью Хэмпшир • Нью Дьэрси • Нью Мексико • Нью Йорк • Огайо • Оклаhома • Орегон • Пеннсүлваниа • Род Айлэнд • Соҕуруу Каролина • Соҕуруу Дакота • Теннесси • Техас • Уашиҥтон • Уисконсин • Уайомиҥ • Хоту Каролина • Хоту Дакота • Һауайи • Юта
Федерал эргин
Уашиҥтон (Колумбия эргин)
Арыы сирдэр
Америка Самоата • Гуам • Хоту Мариана арыылара • Пуэрто Рико • ХШ Виргин арыылара
Тас арыылар
Бахо Нуэво • Бэйкер арыыта • Хаулэнд • Дьарвис • Дьонстон атолл • Киҥмэн риф • Мидуэй • Навасса • Пальмира • Серранилья • Уэйк
Төрдө — «https://sah.wikipedia.org/w/index.php?title=Америка_Холбоһуктаах_Штааттара&oldid=364105»
Категориялар:
Бикипиэдьийэ:Итэҕэтиилээх источниктара ыйыллыбатах ыстатыйалар
Бикипиэдьийэ:Наһаа кылгас ыстатыйалар
Бикипиэдьийэ:Ойуута суох ыстатыйалар
АХШ
Навигация
Тус бэйэ туттар тэриллэрэ
Ааккын эппэтиҥ
Ырытыы
Суруйуу тиһилигэ
Бэлиэтэнии
Киир
Аат даллара
Ыстатыйа
Ырытыы
саха тыла
Көрүү
Ааҕыы
Уларыт
Биики-тиэкиһи уларыт
Устуоруйатын көрүү
Эбии
Навигация
Сүрүн сирэй
Рубрикалар
А - Я
Бастыҥ ыстатыйалар
Түбэспиччэ сирэй
Туох буола турара
Тэриллэр
Бикипиэдьийэ:Түмсүү сирэ
Кэпсэтэр сир
Кэнники уларытыылар
Саҥа ыстатыйалар
Көмө
Бу сири өйөө
Сэп-сэбиргэл
Манна сигэнэллэр
Сигэнэр уларытыылар
Билэни угуу
Анал сирэйдэр
Куруук баар сигэ
Сирэй туһунан
Сирэйи цитируйдааһын
Викиданные кэрискэ
Бэчээт/Экспорт
Кинигэни айарга
Маннык PDF киллэр
Бэчээттииргэ аналлаах барыл
Атын бырайыактарга
Викисклад
Атын омук тылынан
Аԥсшәа
Acèh
Адыгабзэ
Afrikaans
Alemannisch
አማርኛ
Pangcah
Aragonés
Ænglisc
العربية
ܐܪܡܝܐ
الدارجة
مصرى
অসমীয়া
Asturianu
Atikamekw
Авар
Kotava
अवधी
Aymar aru
Azərbaycanca
تۆرکجه
Башҡортса
Basa Bali
Boarisch
Žemaitėška
Bikol Central
Беларуская
Беларуская (тарашкевөца)
Български
भोजपुरी
Bislama
Banjar
ပအိုဝ်ႏဘာႏသာႏ
Bamanankan
বাংলা
བོད་ཡིག
বিষ্ণুপ্রিয়া মণিপুরী
Brezhoneg
Bosanski
Буряад
Català
Chavacano de Zamboanga
閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄
Нохчийн
Cebuano
Chamoru
ᏣᎳᎩ
Tsetsêhestâhese
کوردی
Corsu
Nēhiyawēwin / ᓀᐦᐃᔭᐍᐏᐣ
Qırımtatarca
Čeština
Kaszëbsczi
Словѣньскъ / ⰔⰎⰑⰂⰡⰐⰠⰔⰍⰟ
Чӑвашла
Cymraeg
Dansk
Dagbanli
Deutsch
Thuɔŋjäŋ
Zazaki
Dolnoserbski
डोटेली
ދިވެހިބަސް
ཇོང་ཁ
Eʋegbe
Ελληνικά
Emiliàn e rumagnòl
English
Esperanto
Español
Eesti
Euskara
Estremeñu
فارسی
Fulfulde
Suomi
Võro
Na Vosa Vakaviti
Føroyskt
Français
Arpetan
Nordfriisk
Furlan
Frysk
Gaeilge
Gagauz
贛語
Kriyòl gwiyannen
Gàidhlig
Galego
گیلکی
Avañe'ẽ
गोंयची कोंकणी / Gõychi Konknni
Bahasa Hulontalo
𐌲𐌿𐍄𐌹𐍃𐌺
ગુજરાતી
Gungbe
Gaelg
Hausa
客家語/Hak-kâ-ngî
Hawaiʻi
עברית
हिन्दी
Hrvatski
Hornjoserbsce
Kreyòl ayisyen
Magyar
Հայերեն
Արեւմտահայերէն
Interlingua
Bahasa Indonesia
Interlingue
Igbo
Iñupiatun
Ilokano
ГӀалгӀай
Ido
Íslenska
Italiano
ᐃᓄᒃᑎᑐᑦ/inuktitut
日本語
Patois
La .lojban.
Jawa
ქართული
Qaraqalpaqsha
Taqbaylit
Адыгэбзэ
Kabɩyɛ
Tyap
Kongo
Gĩkũyũ
Қазақша
ភាសាខ្មែរ
ಕನ್ನಡ
한국어
Перем коми
Къарачай-малкъар
कॉशुर / کٲشُر
Ripoarisch
Kurdî
Коми
Kernowek
Кыргызча
Latina
Ladino
Lëtzebuergesch
Лакку
Лезги
Lingua Franca Nova
Luganda
Limburgs
Ligure
Ladin
Lombard
Lingála
ລາວ
Lietuvių
Latgaļu
Latviešu
Madhurâ
मैथिली
Basa Banyumasan
Мокшень
Malagasy
Олык марий
Māori
Minangkabau
Македонски
മലയാളം
Монгол
ꯃꯤꯇꯩ ꯂꯣꯟ
ဘာသာ မန်
मराठी
Кырык мары
Bahasa Melayu
Malti
Mirandés
မြန်မာဘာသာ
Эрзянь
مازِرونی
Dorerin Naoero
Nāhuatl
Napulitano
Plattdüütsch
Nedersaksies
नेपाली
नेपाल भाषा
Li Niha
Nederlands
Norsk nynorsk
Norsk bokmål
Novial
ߒߞߏ
Nouormand
Sesotho sa Leboa
Diné bizaad
Chi-Chewa
Occitan
Livvinkarjala
Oromoo
ଓଡ଼ିଆ
Ирон
ਪੰਜਾਬੀ
Pangasinan
Kapampangan
Papiamentu
Picard
Naijá
Deitsch
Pälzisch
पालि
Norfuk / Pitkern
Polski
Piemontèis
پنجابی
پښتو
Português
Runa Simi
Rumantsch
Romani čhib
Ikirundi
Română
Armãneashti
Tarandíne
Русский
Русиньскый
Ikinyarwanda
संस्कृतम्
ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ
Sardu
Sicilianu
Scots
سنڌي
Davvisámegiella
Sängö
Srpskohrvatski / српскохрватски
Taclḥit
ၽႃႇသႃႇတႆး
සිංහල
Simple English
Slovenčina
سرائیکی
Slovenščina
Gagana Samoa
Anarâškielâ
ChiShona
Soomaaliga
Shqip
Српски / srpski
Sranantongo
SiSwati
Sesotho
Seeltersk
Sunda
Svenska
Kiswahili
Ślůnski
Sakizaya
தமிழ்
Tayal
ತುಳು
తెలుగు
Tetun
Тоҷикӣ
ไทย
ትግርኛ
Türkmençe
Tagalog
Setswana
Lea faka-Tonga
Tok Pisin
Türkçe
Seediq
Xitsonga
Татарча/tatarça
ChiTumbuka
Twi
Reo tahiti
Удмурт
ئۇيغۇرچە / Uyghurche
Українська
اردو
Oʻzbekcha/ўзбекча
Vèneto
Vepsän kel’
Tiếng Việt
West-Vlams
Volapük
Walon
Winaray
Wolof
吴语
Хальмг
IsiXhosa
მარგალური
ייִדיש
Yorùbá
Vahcuengh
Zeêuws
中文
文言
Bân-lâm-gú
粵語
IsiZulu
Сигэни уларыт
Бу сирэйи бүтэһигин 01:10 21 Тохсунньу 2021 уларыппыт.
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Анал байыаннай дьайыы кыттыылаахтарын оҕолоругар уонна дьиэ кэргэттэригэр өйөбүл саҥа миэрэлэрэ олохтонно
14:48
Голливуд киинэлэрин оннугар сахалыы киинэлэр
“Кэскил” уһуйаан бэйэтэ хаһыат таһаарар буолла
Сонуннар
“Кэскил” уһуйаан бэйэтэ хаһыат таһаарар буолла
Ааптар: Людмила Попова
19.10.2022, 21:04
Бөлөххө киир:
Telegram
WhatsApp
Алтынньы 17 күнүгэр Хаҥалас улууһун Уулаах Аан нэһилиэгин «Кэскил» уһуйаана оҕолорго уонна төрөппүттэргэ анаан ый аайы таһаарар иһитиннэрэр-үөрэтэр хаһыатын бастакы нүөмэрэ күн сирин көрдө. Хаһыаты таһаарар санаа төрөппүтү уһуйаан олоҕор өссө ыкса кытыннарар, оҕо сайдыытын туһунан уйулҕа-педагогика өттүгэр сүбэлэри биэрэр, дьиэ кэргэҥҥэ оҕону иитии үтүө холобурдарын сырдатар сыаллаах үөскээтэ.
Бу санааны олоххо киллэрээри «Төрөппүккэ аналлаах хаһыат уһуйаан уонна дьиэ кэргэн хардарыта дьайсыытын көрүҥэ» бырайыагы оҥорон үлэлэтэн эрэллэр эбит. Бырайыак сыала – уһуйаан күннээҕи үлэтин, оҕону иитии үтүө уопутун дьоҥҥо-сэргэҕэ сырдатыы, төрөппүт уһуйаан үлэтигэр көхтөөх кыттыыны ыларын ситиһии. Айар бөлөх уһуйаан үлэһиттэриттэн тэриллибит, бырайыак салайааччыта — уһуйаан сэбиэдиссэйэ Лариса Петровна Атласова.
Хаһыат балаһата баайынан сөхтөрдө:
— «Биһиги сонуннарбыт». Манна уһуйааҥҥа ыытыллыбыт аралдьытыылар, дьарыктар, араас тэрээһиннэр хаартысканан сырдатыллан киирэллэр.
— «Оҕолор саҥараллар». Матырыйаал ааптарынаан уһуйаан үлэһиттэрэ эрэ буолбакка, оҕолор, төрөппүттэр эмиэ буолуохтарын сөп. Тэттик кэпсээннэр, хоһооннор, көрүдьүөс саҥалар киирэллэр.
— «Төрөппүккэ сүбэлэр». Оҕону иитиигэ-үөрэтиигэ исписэлиистэр сүбэлэрэ киирэр. Интэриниэттэн ылыллыбыт ыстатыйалар ааптардара хайаан да ыйыллар.
— «Айболит ыалдьыттыыр». Бу балаһаны гигиенист, эти-сиини эрчийэр иитээччи, атын исписэлиистэр үлэлэтэллэр. Оҕо доруобуйатын бөҕөргөтүү, чөл олох туһунан кэпсэнэр. Сэрэхтээх буолуу туһунан матырыйааллар киирэллэр.
— «Болҕойуҥ! Күрэс!». Хаартысканан күрэс, араас оҥоһук, айар сорудахтар, күрэс түмүктэрэ сырдатыллаллар.
— «Көрдөөх сорудахтар». Бу балаһаҕа оҕо араас сорудаҕы толорор: кырааскалыыр, таайар, лабирины ааһар о.д.а.
— «Истиҥ эҕэрдэ». Манна үлэһиттэри, төрөппүттэри, оҕолору эҕэрдэлииллэр. Төрөппүттэргэ махтал тыллары аныылар.
“Уһуйаан үлэһиттэрэ оҕону иитиигэ дьиэ кэргэн сүрүн оруолу ыларын, хас биирдии дьиэ кэргэн ураты суоллааҕын-иистээҕин, хатыламматын, күндүтүн өйдүүбүт. Ол гынан баран, «Дьиэ кэргэн – Оҕо – Уһуйаан» систиэмэ биир санаалаах, биир сыаллаах-соруктаах, биир сүбэнэн үлэлээтэҕинэ эрэ бары өттүнэн дэгиттэр сайдыылаах, доруобай, дьоллоох оҕону иитэн таһаарарга күүспүт, кыахпыт, санаабыт өссө түмүллүө дии саныыбыт.
Төрөппүттэр хаһыат тахсарыгар көхтөөх кыттыыны ылыахтара диэн эрэнэбит уонна үлэбит айымньылаах буоларыгар баҕарабыт. «Кэскил» кэпсиир» хаһыат оҕолорбут дьиэ кэргэттэрэ сөбүлээн ааҕар, кэтэһэр хаһыаттара буолуо диэн бигэтик эрэнэбит”, — диэн уһуйаан сэбиэдиссэйэ Лариса Атласова санаатын үллэстэр.
Хаһыат А3 кээмэйдээх, 8 сирэйдээх, ахсаана 25 устуука эбит. Урукку өттүгэр уһуйаан хаһыаттаммытын истэ илигим. Аныгы түргэн тэтимнээх олоххо төрөппүт быыс-арыт булан оҕолоро кыраларыгар минньигэс саҥаларын суруйан үйэтитэрэ, сурукка тиһэрэ ахсааннаах. Онон кырачаан хаһыакка тиһиллибит бэлиэ түгэннэриттэн бэлэми ылан уурунарыгар саамай табыгастаах бырайыагы толкуйдаабыттар. Аны сүбэ-ама уопсай ааҕааччыга туһаайыллыбакка, чопчу биир кэлэктиип кыһалҕатыттан аттарыллан чопчу туһаайыллара тиийимтиэ, көдьүүстээх буолара саарбахтаммат.
3
Маны ааҕыҥ
Саха киинэлэрин сокуоннайа суох тарҕатан буруйга тардылынна
Ыйыт-хоруйдуубут: Ыспыраапка ирдэммэт
Бүгүн байыаннай сулууспалаахтарга көмө ыытыллыаҕа
Анна Семенова: “Саахымат биһиги дьиэ кэргэн быстыспат сорҕото”
Биһиги оҕолорбут ЮНЕСКО Конвенциятын аан дойдутааҕы пуорумугар
Тоҥнуу кыһан сииргэ ханнык балык ордугуй?
Лента
20:00
Саха киинэлэрин сокуоннайа суох тарҕатан буруйга тардылынна
19:30
Ыйыт-хоруйдуубут: Ыспыраапка ирдэммэт
19:30
Бүгүн байыаннай сулууспалаахтарга көмө ыытыллыаҕа
19:02
Анна Семенова: “Саахымат биһиги дьиэ кэргэн быстыспат сорҕото”
18:50
Биһиги оҕолорбут ЮНЕСКО Конвенциятын аан дойдутааҕы пуорумугар
18:30
Тоҥнуу кыһан сииргэ ханнык балык ордугуй?
18:28
Доруобуйаларыгар хааччахтаах оҕолорго — бырааһынньык
18:18
Өссө биир байыас анал байыаннай эпэрээссийэттэн кэллэ
17:43
Сарсыҥҥыттан куорат үөрэнээччилэрэ тэйиччиттэн үөрэххэ көһөллөр
17:00
Николай Софронеев-Куйаар Ньыыкас: “Саха сиригэр криотуризмы, тымныынан эмтэниини сайыннарыахха”
16:43
Кимнээх элбэх сылгылаахтарый?
16:29
“Бэс Чагда” кииҥҥэ анал эпэрээссийэ кыттыылаахтарын оҕолоругар Саҥа сыллааҕы симиэнэ саҕаланар
16:16
Ийэ хапытаалын автооскуолаҕа үөрэнэргэ туһаныахха сөп
15:39
Анал байыаннай дьайыы кыттыылаахтарын оҕолоругар уонна дьиэ кэргэттэригэр өйөбүл саҥа миэрэлэрэ олохтонно
14:48
Голливуд киинэлэрин оннугар сахалыы киинэлэр
14:47
Екатерина Ноговицына: «Сылаас сыһыанынан, истиҥ көмөнөн…»
14:32
Октябрина Винокурова: «Уйулҕа туругар көмөлөһүү суолталаах»
14:26
Сибиинньэ кириибэ элбээбитэ бэлиэтэннэ
14:06
Түөкүттэргэ кирэдьиит ылан биэрбит…
13:06
Сунтаарга Төрөөбүт төрүт тыл сыла биллэрилиннэ
Салгыы
РЕДАКЦИЯ ААДЫРЫҺА 677000, Дьокуускай куорат,
Орджоникидзе уул., 31 Төлөпүөн: (4112) 42-06-90
E-mail: [email protected], [email protected]
Sakha-sire.ru саайт сүрүн эрэдээктэрэ Ч. Н. Гаврильев. Сибээскэ, информационнай технологияҕа уонна маассабай коммуникацияҕа кэтиир федеральнай сулууспаҕа киирбит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77-84126.
Тэрийэн таһаарааччы: «Сахамедиа РИИХ АО».
«Саха сирэ» саайт матырыйаалларын толору эбэтэр быһа тардан туһанар түгэҥҥэ булгуччу гиперсыылка ирдэнэр. Хаартыскалары, видео-устуулары, онтон да атын мультимедийнэй матырыйааллары эрэдээксийэттэн суругунан көҥүлэ суох туһанаргыт бобуллар.
|
oscar
|
бары(Сүрүн)ЫрытыыКыттааччыКыттааччы ырытыытаБикипиэдьийэБикипиэдьийэ ырытыытаБилэБилэ ырытыытаMediaWikiMediaWiki-ни ырытыыХалыыпХалыыбы ырытыыКөмөКөмөнү ырытыыКатегорияКатегорияны ырытыыTimedTextTimedText talkМодульОбсуждение модуляГаджетОбсуждение гаджетаОпределение гаджетаОбсуждение определения гаджета
|
oscar
|
Бу түбэлтэ 10-чалаах эрдэхпинэ буолбута. 1948 сыл быһыылааҕа. Мин оччолорго убайым аахха, Араҥастаахха, олорорум. Туруорбах ампаар дьиэҕэ икки ыал дьукаахтаһан олорбуппут.
Дьиэ саала курдук кэҥэс хоһугар билиитэ оһох турара. Ол хоско холкуос суотчута Пуд Кондаков диэн сааһыра барбыт киһи балтын кытта иккиэйэҕин олорбуттара. Ол сыл кинилэр улахан баҕайы кур оҕус идэһэлэммиттэрэ. Онтуларын хойут, тымныы баҕайыга, дьиэҕэ өлөрөн астаабыттарын өйдүүбүн. Онно биһиги, оҕолор, аска тиксэн үөрүүбүт улахана. Оччотооҕу оҕо сиэринэн, уокка үтэн, үөлэн, араастаан сиэн, абыранан турабыт.
Арай сааһыары соҕус биир күн, киэһэлик буолуута, оҕонньордуҥу дьүһүннээх киһи киирэн кэллэ. Биһиэхэ, аан дьиэҕэ киирэн, чэйдээтэ. Ол кэннэ киһибит ороҥҥо кэтэх тардыстан, сытынан кэбистэ. Саҥаһым Пуд балта Зоялыын күөстэрин саала оһоҕор өрөн баран, хотонноругар таҕыстылар. Пуд бэйэтэ кэлэ илигэ. Биһиги, туора киһини көрбөтөх оҕолор, ыалдьыт хас хамсаныытын манаһар курдукпут. Дьоммут хотонноругар тахсыбыттарын кэннэ киһибит туран, саала хоско ааһан, икки күөһү эр-биир өҥөйтөлөөн көрдө. Ол икки ардыгар Пуд кэллэ. Ыалдьыппыт ороҥҥо сытар этэ. Пуд киһи баар ээ диэн, тугу да саҥара, кэпсэтэ барбакка, быһа хоһугар ааһа турда.
Хотонтон дьоммут киирэн, аһааһын буолла. Киһибит туран саалаҕа киирдэ. Сотору соҕус буолан баран төннөн таҕыста: «Дьэ, дьон да бөҕө буолаллар эбит... Ыйдаран-ыйдарын кэлбитим...» – дии-дии, биһиэхэ аһыы олордо. Ол кэмҥэ Пуд хоһуттан тахсан оһох иннигэр сис туттан туран, ыалдьыт хантан сылдьарын, туох докумуоннааҕын туоһуласта. Онуоха: «Сунтаартан Ньурбалаан иһэбин», – диэт, куулун хасыһан эрдэҕинэ Пуд: «Туох-туох киһи кубулуна сылдьарыҥ биллибэт», – диэн баран, саала дьиэҕэ киирэн, аанын «лип» гына саптан кэбистэ. Онуоха киһибит: «Ыал булан хонобун дуу, таһырдьа үлүйэн өлөбүн дуу», – диэн ытамньыйа-ытамньыйа тахсан эрдэҕинэ, убайым аах улахан кыыстара сарылыы-сарылыы ытаата.
Онуоха тахсан иһэн, кэннин хайыһан туран: «Ити оҕо хойут киһи буолуоҕа», – диэтэ. Арааһа, билигин санаатахха, саҥаһым: «Хаал», – диэҕин ыалыттан куттаннаҕа буолуо. Ол күн убайым тыаҕа бултуу барбыт кэмэ этэ.
Убайым аах тастарыгар Дьарааһыннаах диэн ыал олороллоро. Сарсыарда кинилэр хамначчыт кыыстара киирэн кэпсээтэ: «Мантан тахсыбыт киһи биһиэхэ хонно. Олох утуйбата. Түүнү быһа Пуду кыраан хоммут үһү», – диэн.
* * *
Ол сыл Пуд кэргэннэммитэ. Кэргэнин аата Кисиэнньэ диэн этэ. Нөҥүө сайыныгар кэргэниниин акка мэҥэстэн, Токоско ыһыахха баран испиттэр. Ол баран иһэн Пуд эмискэ хараҕынан көрбөт буолан хаалбыт этэ. Кэргэнэ ыарахан буолбут. Ол эрээри Пуд ол оҕото төрүү да илигинэ, ол кыһын өлбүтэ. Мин ол ыккардыгар ийэбэр Ньурбаҕа барбытым кэннэ, дьахтар уол оҕоломмут. Убайым аахха кэлбитим, бэлиэр олорор оҕо буолбут этэ.
Арай биир киэһэ Кисиэйкэ ыалга тахсан бала ыалдьан киирдэ. Тоҥ да тоҥ, бабыгыраа да бабыгыраа буолла. Онтон устунан мэнэрийэн киирэн барбат дуо?! Биһиги, оҕолор, куттаныы бөҕө. Иһиттэххэ, бокуонньук аҕаларын үөрэ киирбит. Саамай интэриэһинэйэ: «Оҕобун тоҕус ыйыгар көрөрүм дуу, суоҕа дуу», – диэн эппитин өйдөөн хаалбыппын. Дьиҥинэн, Кисиэйкэ улахан хомуньуус дьахтар этэ. Ол гынан баран итинник дьиктитик мэнэрийэн турардаах. Онон мэнэрик диэн эмиэ туохтаах эрэ быһыылаах. Ол саҕана эмээхситтэр, саастаах дьахталлар үгүстэрэ да мэнэрийэр буолаллара. Ону тоҕо эрэ улахаҥҥа уурбат этибит.
Ити мэнэрийбитэ иччилээх курдук буолбута. Кисиэйкэ барахсан оҕото биирин да туолуон иннинэ, сэбиргэхтэтэн, өлөн хаалаахтаабыта.
Оттон, били ыалдьыт «киһи буолуоҕа» диэбит кыыһа ыарыһах баҕайы оҕо этэ. Кэлин улаатан, кэргэннэнэн, 8 оҕоломмута. Оҕолоро бары, анаабыт курдук, ыал бастыҥа, дьон кэрэмэһэ буолбуттара. Маайа билигин элбэх сиэни, хос сиэни көрсүһэн, доруобайдык, дьоллоохтук Дьокуускай куоракка олорор.
Билигин кырдьан олорон санаатахпына, бу түбэлтэ мээнэҕэ буолбатах эбит. Оҕолор уонна улахан да дьон, кырдьаҕас киһини үлүбүөй саҥараллара сэрэхтээх. Араас кырдьаҕас баар буолар. Онон сэрэниэххэ. Чахчы даҕаны, кырдьаҕастарбытын ытыктаан, бочуоттаан, өйдөөн сылдьарбыт ордук. Киһи күннээҕинэн олороро сыыһа. Киһи барыта кырдьар-бохтор аналлааҕын умнумуохха.
Варвара Илларионова,
Ньурба Антоновката.
Тарҕат:
Санааҕын суруй
Ааккыт-суолгут
Отправить
Отменить
Бүтэһик сонуннар
Спорт
Маҥнайгы мэйджор
“World Marathon Majors” диэн улахан марафоннар сиэрийэлэригэр эр-биир кыттыбыт уонна…
Уопсастыба
Үлэбэр бырааһынньыкка курдук кэлэрбиттэн үөрэбин, дьоллонобун
Уопсастыба
Үүнэ-сайда тур, тапталлаах ЛИССИЭЙБИТ!
Сонуннар
Атах тымырын ыарыытын, баалаппакка, кэмигэр эмтэниҥ!
Дьон
Этитиинэн суруйар эдэр прозаик Сардаана Корякина бастакы кинигэтэ таҕыста
© 2022 KYYM.RU
«КЫЫМ»
Тэрийэн таһаарааччы: “Ситим” медиа-бөлөх ХЭУо
Сүрүн эрэдээктэр:
М.Г. Дегтярева
Эрэдээксийэ аадырыһа: 677027, Дьокуускай к., Киров уул. 18, В блок, 710 оф.
Аан ситим нүөмэрэ:
+7 (914) 820-09-75
Биллэрии өҥөтө:
+7 (924) 367-01-56, +7 (4112) 34-05-03
Реклама өҥөтө:
+7 (914) 280-11-20, +7 (4112) 42-59-47
E-mail : [email protected]
Сибээс, информационнай технология уонна маассабай коммуникация эйгэтин кэтээн көрөр федеральнай сулууспа 08.05.2019 бэлиэтэммит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77-75678
|
oscar
|
Күһүн. Таһырдьа иккис күнүн киһи эрэ сүрэҕэлдьиэх, субу тохтуох курдук буола-буола, эбиллэн кэлэр хаар аат-харата кыыдамныыр. Үлэбин кыайымына, дьиэбэр бүтэриэхтии, “лөкөччү сүгэн” кэлбитим да, ылсыам суох. Айа! Биир кэм: «Үлэ – дьиэ – үлэ”. Салгымтыалаах! Бу курдук чуҥкук кыраапыгынан олохпун моҥуом диэтэххэ, эчи, хобдоҕун!
Кыһайбыт курдук, сылытыы холбоно илик. Сөрүүнүн ааһан, туоххаһыйбыт санаабар, истэри-тастары курас салгын сатыылыыр. Ийэм куораттыырбын эппиппэр “Хата бэрт. Куоракка баҕар, аналгын булуоҥ” диэн, сэргэхсийэ түспүтүн санаан, сонньуйабын. Киһи бэйэтиттэн сатаан куоппат эбит. Дьылҕаҥ биэрбэтэҕинэ, эмньик эрдэхтэн күүтэр, ыра санаа оҥостор “үрүҥ аттаах принцпит” тыһыынчанан да дьон аалыҥныыр сиригэр көстөн быстыбат быһыылаах. Баар да буоллаҕына, ол барахсаным миигин ханна, хайдах таба тайанан, үрүҥ сылгытын арҕаһыгар олордон, олох суолунан дьигиһитэ сүүрдүө эбитэй? Оптуобус тохтобулугар дуо?! Үлэм аанын айаҕар дуу. Оннук эрийсэр киһи да баар буоллаҕына, туох иирээкитэй диэн куота көтөрүм чуолкай...
Дьиҥэ, бу барыта – бэйэни албыннаныы. Тус миэхэ ханнык да атын принц наадата суох. Сүрэҕим курдаттыы тартарар үрүҥ уоланнаахпын. “Миэнэ” диэҥҥэ барсыбат да буоллар, баар. Киниттэн атыны умсугуйа көрүөм, таптыам да дии санаабаппын. Акаарыбар, наар атын дьоҥҥо киниэхэ маарынныыр өрүтү көрдүү сатыыбын. Кыратык санатары, маарынныыры. Оннук суох буоллаҕа. Сэгэрим сыыһа, сыттыын-сымардыын ураты, миэхэ чугас! Ону баара... иккиэн бииргэ буолар кыахпыт суох. Тус-туһунан өрүс сүүрүгэр олорсон, аны хаһан да бииргэ буолбат гына, ардыбыт ардар-атан иһэр. Куоракка “куотуум” төрүөтэ кини. Ырааттахпына, баҕар, умнуом диэн алы гыныммытым. Кинини санатары барытын суох гыммытым. Бэл, кинилиин уора-көстө көрсүһэрбитигэр кэппит таҥаһым өйдөөн хаалбыт өттүн, хаалларбытым. Кинини санаамаары, хара аньыыга кииримээри. Эгэ, хаартыскатын, ылыам дуо?! Хаалларыахха да баар эбит. Оо, ахтыбыппыан! Дьон аалыҥнаһар сиригэр кинини санатары көрдөхпүнэ, һык гына түһэр турукпун киэр үүрэ сатыыбын. Оо, арай киирэн кэллин, саатар эрийдин! Сэрэйэбин, хайдахтаах да күүс, кытаанах бириинсип, тутуо суох этэ. Сүүрэн тиийэн, туох баар ахтылҕаммын таһааран, сыллаан-уураан, уҥа-таала таптаан, аны ханна да ыыппаттыы, ыксарыы да ыксары кууһуом, ис иэйиим дириҥин биллэриэм этэ...
Билэбин, оннук буолбат. Бу туругум ааһыа. Идэбинэн “бар, кэбис, эйигин таптаабаппын, мээнэ” диэн туос сымыйаны эрдэн турар киһи буолуохпун бэркэ билэбин. Ыыппытым, тэйбитим. Онон бүтүөхтээх. Хайа уонна суотабайбын кини да буоллар, хантан булан эрийиэй? Акаарыбын даҕаны-ыы!!
Идэбинэн, бэйэ-бэйэтин утарсар ииччэх-бааччах санаабар буккуллумахтаат, сылаас суорҕан аннын булбучча, утуйан хаалбыппын. Ким эрэ аан звоногун бастаан сэрэнэн, онтон сыыйа эрчимнээхтик баттыалаамахтаан барбытыгар, төһө да баҕарбатарбын турарбар тиийдим. Эмиэ тугу эрэ атыылаары, эбэтэр ыаллары ыйытаары кэллэхтэрэ! Сүгүн да сынньаппаттар! Тимир тириибин кэтэн, абааһы кыыһа илэ бэйэтинэн буолан, дьэ, ааммар тиийдим ээ! Сытартан арбайбыт баттахпын да, дьоҕойон көннөрүммэтим быһыылаах. Кыыһырбыт омуммар, икки бүк ааным хас да хаттыгас хатыырын тыастаахтык төлүтэ тардыалаат, кыһыылаах тыллары тамнааттаан дуоһуйуохтуу, ааммын арыйа баттаатым.
Уой... Мэктиэтигэр харахпын симириҥнэтэн ыллым. Суох. Бу көстүү сүппэт. Кини, мин тапталлааҕым, турарын курдук турар.
Санаабар, тоҥ күөс быстыҥа саҥа таһаарар кыахпыттан матан, даллайан турдум. Эмискэ оҥостубатах сэбэрэбин санаат, ааммын төттөрү “лип” гына сабаат, өссө биир туорайы “лас” гына тардан кэбистим. Сиэркилэҕэ элэстэнэн тиийээт, бэрт ыксалынан сирэйбин-харахпын тупсарынным. Быыһыгар баттахпын көннөрүнэбин. “Чэ, син аҕай буоллум” диэхтии санаан иһэн өйдөөбүтүм, ааным, хайдах саппыппынан “ньим” турар. Тоҥсуур да суох, саҥа да иһиллибэт. Эмискэ: «Барда буолбаат?! Оо, тоҕо? Сирэйим оччо ынырык буоллаҕа дуу? Кэлбитин кэмсиннэҕэ”, – диэн айманыы күөрэс гынна. Түһээбэтэхпин бигэргэтэн бэйэбин кымыстанан көрдүм. Сүрэҕим субу уһулу ойон тахсыахтыы тэбиэлиир.
Ааммар хат чугаһаан, бу сырыыга төһө кыалларынан тыаһа суох, сэрэниин сэрэнэн арыйдым. Киһим тэйиччи, ааҥҥа көхсүнэн буолан, коридор түннүгүнэн таһырдьаны одуулаһар! Хата, барбатах! Баар!! Көрөрбүн тута сэрэйдэ, эргиллэ түстэ. Саҥата суох утары көрдө-көрбүтүнэн, аргыый чугаһаан кэллэ. Бу түгэҥҥэ кини хайдах, кимтэн бу манна олорорбун булан кэлбитин туһун санаабат киһи буолан биэрдим. Ол суолтата суох. Сүрүнэ, баар! Иккиэн да олус ахтыспыппытын саҥата суох тута өйдөстүбүт. Бу көрүүнү, бу алыптаах, ханна да суох көрүүнү мин туохха да биэрбэппин! Сибилигин ким эрэ кэлэн иккиэммитин үрүө-тараа тутуоҕун курдук, ыксарыы-ыксары куустуһа түстүбүт. Тапталлаах доҕорум хатыламмат, ураты истиҥ сытын ис-испиттэн түөспүнэн толору эҕирийэн, өйдүүн-санаалыын туймааран, тулабар туох баарын умнан ыллым. Сүтүкпүн буллахпыын!
Олус билэр, күүппүт уостарбытын булсан, омуннаах уураһыы, имэҥнээх имэриһии манна саҕаланна. Сол оннук уураспытынан, дьиэбитигэр киирэн, кэннибинэн туран, ааным олуурун хатаатым бадахтаах. Иккис аанын киһим сапта. Бу тухары саҥа суох.
Эр киһи уонна дьахтар имэҥнээх тардыһыытын, имэҥ-дьалыҥ омуннаахтык өрө көбөн кэлэр туругун киһи тылынан хайдах хоһуйуо эбитэ буолла? Ахтылҕаннаах көрсүһүү тыына сыппыы быһыытыйан, аны, эт эккэ, сымнаҕас сымнаҕаска сыстыһар, айылҕа анаабыт аналын, оҕо оҥоһуллар дьайыытын толоро охсор баҕа бүтүн бэйэбитин бүрүйдэ. Бүрүүкэ курдары тыылыы тэппит баҕалаах “бытта сыата” тэрил баарын былыр үйэ биллэрэ охсон, туох буолуохтааҕын сэрэйэн, дьахтар таайыгас сүрэҕэ ууллан барар. Ыксаатахха, бу таҥас элбэҕин! Тимэх сүөрүллэ охсубаты-ын! Сүрэх тэбиэлэс, тыын бөтүөхтэс...
Мааҕын аҕай курас, тымныы хоһум сылыйа охсубут. Таптаһыы, таптатыы дириҥ иэйиитин билбит дьоллоох хотун дьахтар түннүк нөҥүө аргыый кыыдамныыр хаары астына одуулаһабын. Туорхаһыйбыт туругум таптал кутаатын суоһугар сылыйан, кустук араас өҥүнэн тыгыалыырга дылы. Мин эйигин таптыыбын!
Күнүүһүт көрүдьүөһэ
Мариналаах Женя дьүөгэлиилэр. Иккиэн эрдээхтэр. Маринатын кэргэнэ, этэргэ дылы, күлүгэр кытта күнүүлүүр сордоох. Наар кини күнүүлээн бурҕаҥнатарын айдаана. “Ити кимниин кэпсэттиҥ?», «Тоҕо бачча хойут эрийэр?», «Тоҕо, уопсайынан, кини эрийэр?» диэн ыаһахтыыра – саамай боростуойа.
Биир үтүө күн дьүөгэлиилэр төлөпүөнүнэн маҕаһыын кэрийэ барыах буолан болдьоспуттар. Маринкатын эрэ, идэтинэн, кулгааҕын уһугунан истэ олордоҕо, ойоҕо бааннаҕа киирбитин тутуу баттаһа, төлөпүөнүн хаба тардан ылан, кимниин көрсүһэргэ болдьоспутун билэргэ санаммыт. Күнүү – ыарыы дииллэрэ оруннаах. Марина суотабайын “контактарыгар” ааттарын сэргэ, кэргэнэ күнүүһүтүн билэр буолан, быһаарыылаан суруйар идэлээх эбит. Ол быһыытынан дьүөгэтин “Женя – подруга” диэбит. Эр бэрдин, бэл, ол тохтоппотох. Эрийэн саайбыт. Дьахтар хоруйдаатаҕына, ууран кэбиһэр санаалаах эбит. Онто доҕоор, эр киһи сөҥ куолаһа иһиллибит. Көрбүттээҕэр сэрэйбит ордук, Сергей сирэйэ кубарыччы таттарбыт буолуохтаах! Маатырыһыта да бэйэтин киэнэ, сэттэ этээстээҕи кута-симэ: "Эн кимҥиний?!", "Тоҕо мин ойохпор эрийэҕин?!" — бөҕөнү түһэрбит. Анараа да киһи хара ааныттан маатырылаабыт киһиэхэ эйэргии хоруйдаабатах быһыылаах. Онтубут да ыгыма дэлэ дуо. Саатар, тоҕо эрэ “эн, бэйэҥ кимҥиний?!» диэннээх үһү...
Арай Марина тахсыбыта, ханна да барар санаата суох курдук олорбут эрэ тас таҥаһын кэтэн дыдайан турар үһү. Ханна баран эрэрин ыйытыахча буолан эрдэҕинэ: "Суолас! Эйигин кытта кэлэн баран кэпсэтиэм!" — диэт, тилир гынан хаалбыт...
Бу дьон ханна эрэ “стрелкалаһан” көрсүбүттэр. Уолуктаһан турбуттар. Тимэхтэн тимэх, замоктан замок ордубатах. Кэлин син киһи эрэ буоллар, өйдөөн-дьүүллээн быһаарсан, “дьиҥ хартыынаны дьэҥкэрдэн” өйдөспүттэр. Устунан эйэ дуогабарын түһэрсэн, пивбаар диэки айаннаабыттар.
Бэлэмнээтэ Тапталина.
Тарҕат:
Санааҕын суруй
Ааккыт-суолгут
Отправить
Отменить
Бүтэһик сонуннар
Дьон
Нарыйаана Данилова: "Бойобуой доҕотторун туһугар олоҕун толук уурда"
1996 сыллаахха хаһыат эйгэтигэр саҥардыы сыстыбыт эдэр үлэһит Чечня сэриитигэр сиэртибэ…
Уопсастыба
Күнтэгил, Сахат, Аламай
Култуура
Монголия киинэтин күннэригэр ыҥыраллар
Сонуннар
Арктика өссө биир улууһугар түргэн интэриниэт киирдэ
Сонуннар
"Кыым" хаһыат байыастарга таҥаһынан көмөнү ыытта
© 2022 KYYM.RU
«КЫЫМ»
Тэрийэн таһаарааччы: “Ситим” медиа-бөлөх ХЭУо
Сүрүн эрэдээктэр:
М.Г. Дегтярева
Эрэдээксийэ аадырыһа: 677027, Дьокуускай к., Киров уул. 18, В блок, 710 оф.
Аан ситим нүөмэрэ:
+7 (914) 820-09-75
Биллэрии өҥөтө:
+7 (924) 367-01-56, +7 (4112) 34-05-03
Реклама өҥөтө:
+7 (914) 280-11-20, +7 (4112) 42-59-47
E-mail : [email protected]
Сибээс, информационнай технология уонна маассабай коммуникация эйгэтин кэтээн көрөр федеральнай сулууспа 08.05.2019 бэлиэтэммит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77-75678
|
oscar
|
Кулун тутар 31 диэн Григориан халандаарыгар сыл 90-с күнэ (ордук хонуктаах сылга 91-c күнэ). Сыл бүтүө 275 күн баар.
Ис хоһооно
1 Бэлиэ күннэр
2 Түбэлтэлэр
3 Төрөөбүттэр
4 Өлбүттэр
Бэлиэ күннэрПравить
Көмпүүтэргэ хоһулаан уурунуу күнэ (Бэкап күнэ)
Трансгендердар көстөр аан дойдутааҕы күннэрэ
Азербайджан
Азербайджан, Азербайджан омук геноцидын күнэ
Мальта
Мальта, Көҥүл күнэ (1979 сыллаахха 79 сыл тухары Мальтаҕа олорбут Британия байыаннайдара барбыттар)
АХШ
АХШ, Виргин арыылара, Биэрии күнэ. Дания Вест-Индиятын арыыларын (Пуэрто-Рико аттыгар баар үс бөдөҥ арыы) АХШ 25 мөл. дуолларга атыыласпыт. Оччотооҕуга бу Дания сыллааҕы бүддьүөтүн аҥаара этэ.
АХШ
АХШ, Калифорния, Сесар Чавес күнэ
Соҕуруу Кэриэйэ
Соҕуруу Кэриэйэ, Хансик. Бу күн уот иччитэ алы буоллун диэн итии аһылыгы сиэбэттэр
ТүбэлтэлэрПравить
1854 — Коммодор Мэтью Перри Токугава сёгунаатын кытта Канагава конвенциятыгар илии баттаан Симода уонна Хакодате пуортарыгар эмиэрикэ атыыһыттарыгар арыйары ситиспит.
1889 — Эйфель башнятын тутуута түмүктэммит.
1940 — ССРС 12-с өрөспүүбүлүкэтинэн Карело-Финскэй ССР буолбут. Урукку Карел АССР-га фиин сэриитигэр Финляндияттан былдьаммыт сирдэр эбиллибиттэр. Бу статуһа 1956 сыллаахха диэри хаалбыта.
1956 — Саха АССР Үрдүкү суутун Президиумун быһаарыытынан ил, политика уонна хаһаайыстыба диэйэтэлэ Степан Аржаков (1899—1942) реабилитацияламмыт. Саха Сиригэр Сэбиэскэй былааһы олохтооччулартан биирдэстэрэ, Саха Сирин автономиятын оҥорсубут киһи, Саха Сирин Совнаркомун бэрэссэдээтэлэ.
1965 — Камчааткаҕа ССРС-ка бастакы геотермальнай электростанция үлэтин саҕалаабыт — Паужетскай экспериментальнай геотермальнай электростанция.
1991 — Грузияҕа референдумҥа олохтоохтор 99 % тутулуга суох буолуу иһин куоластаабыттар.
1992
Москубаҕа Федерация сөбүлэҥэр (нууч. Федеративный договор) илии баттааһын буолбут. 18 өрөспүүбүлүкэ уонна атын субъектар илии баттаабыттар, Татарстан, Ингушетия уонна Чечня батыммыттар.
Арассыыйа бэрэсидьиэнэ Борис Ельцин уонна Саха бэрэсидьиэнэ Михаил Николаев экэниэмикэ сөбүлэҥэр илии баттаабыттар. Өрөспүүбүлүкэ бэйэтин сиригэр хостонор көмүс 11,5 бырыһыанын уонна алмаас 20 бырыһыанын атыылаһар кыахтаммыт. Бу иннинэ олунньу 19 күнүгэр "Арассыыйа-Саха алмаастара" (нууч. Алмазы России-Саха, кэлин АЛРОСА диэн ааттаммыта) тэриллибитэ.
1999 — Ньурбаҕа алмаас саҥа туруупката көстүбүт, Марха туруупката диэбиттэр.
2000 — Өймөкөөн улууһун Томторугар «Тымныы полюһа» (Полюс Холода) бастакы бэстибээл буолбут.
2009 — Дьокуускайга Саха Өрөспүүбүлүкэтин билимҥэ уонна техникаҕа интэлигиэнсийэтин I форума буолбут. Түөрт сиринэн төгүрүк остуоллар буолбуттар, СГУ Култууратын киинигэр быыстапка үлэлээбит.
2016 — улахан экраҥҥа "Ыаллыылар" диэн кэмиэдьийэ жанрдаах толору метражтаах саха киинэтэ тахсыбыт.
ТөрөөбүттэрПравить
1901 — Бэдьээлэ — Прокопий Ядрихинскай (1901—1979), ырыаһыт уонна олоҥхоһут.
1961 — Валерий Жондоров — 2012 сылтан СӨ үбүн миниистирэ.
ӨлбүттэрПравить
1340 — Иван I Калита (1288 төр.) — 1325 сылтан Москуба кинээһэ, Владимир-Суздаль улуу кинээһэ (Узбек хаантан 1331 с. Дьаралык ылбыт).
1727 — Ньютон Исаак (1642 төр.) — Англия физигэ, математига уонна астронома, классическэй физика төрүттээччилэриттэн биирдэстэрэ.
1932 — Петр Слепцов (1876 төр.) — «Сахалар сойуустарын» кыттыылааҕа. 1922 с. Бүтүн Саха сиринээҕи Тэрийэр сийиэс кыттыылааҕа. 1922, 1924, 1926 сс. Саха Киин Ситэриилээх Комитетын чилиэнинэн талыллыбыт. 1925 с. хоту олохтоох кыра омуктарга көмөлөһөр комитет председателин солбуйааччынан, онтон кэлин председателинэн ананан үлэлээбит. Кэлин ССРС Наукаларын Академиятын иһинэн үлэлиир Антропология уонна этнография музейыгар хотугу норуоттар боппуруостарыгар научнай консультанынан үлэҕэ ылыллар. П.В.Слепцов талааннаах худуоһунньук, фольклорист, этнограф учуонай этэ.
1934 — Роман Шадрин (1893 с. Түһэгииргэ төр.), эбээн, общественнай диэйэтэл уонна тэрийээччи. Гражданскай сэрии кыттыылааҕа. 1929 сыллаахха Сэрии Кыһыл Знамятын орденынан наҕараадаламмыта. ЯЦИК чилиэнэ, ЯЦИК иһинэн Хотугу омуктарга көмө Комитетын бэрэсэдээтэлэ. ЯЦИК бэрэсэдээтэлин Ойуунускай Платон Алексеевич солбуйааччыта этэ. Бүтүн Союзтааҕы Сэбиэттэр VI Съездка ВЦИК чилиэнинэн талыллыбыта. Москубаҕа сэлликтэн өлбүтэ.
2008 — Владимир Николаев (13.03.1945 төр.) — «Саха Омук» уопсастыба 1990—1993 сс. салайааччыта, Ил Түмэн маҥнайгы ыҥырыытын дьокутаата, аатырбыт хапсаҕайдьыт.
|
oscar
|
Дьабарааскылар уустара (лат. Citellus, нууч. Род Суслики) — бу Тииҥниҥилэр кэргэннэригэр киирэр уустан Саха сиригэр икки көрүҥ үөскүүр Өргө уонна Дьабарааскы.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Гирудотерапевт, каппинг-терапиянан уонна массааһынан дьарыктанар, “АПОДИТ” норуоттар икки ардыларынааҕы эти-сиини уонна куту-сүрү чэбдигирдии ассоциациятын чилиэнэ Диана Скрыбыкина (@capping_therapy_ykt) ынах тыла, хааннааһын уонна массаас туһаларын туһунан кэпсээтэ.
– Амма Абаҕатыттан төрүттээхпин. Оскуолам кэнниттэн ХИФУ Пединститутугар компьютернай технология салаатын бүтэрбитим. Информатика учууталынан үлэлии сылдьан 2017 сылтан норуодунай медицина өттүгэр хайысхаланан барбытым. Билигин медколледжка үөрэнэ сылдьабын.
Гирудотерапиянан уонна каппинг-терапиянан 2017 сыллаахтан дьарыктанабын. Ол саҕана куоракка үлэ көрдөнө сылдьан, интэриниэккэ хааннааһын туһунан видеолары көрөр этим. Бэйэбэр боруобалыахпын баҕарбытым. Ол бириэмэҕэ хааннааһынынан аһаҕастык ким даҕаны дьарыктаммат этэ. Дьоҥҥо наһаа наадалаах эмтэнии эбит диэммин бэйэм үөрэнэргэ санаммытым.
Бу идэни хайаан да баһылыырга сыал-сорук туруоруммутум. Ол сыл көрдөөн-көрдөөн, интэриниэттэн үөрэтэр дьоммун булбутум – Башкирияҕа Стерлитамак диэн куоракка баар дьону кэпсэтэ охсон, билиэтим харчытын кирэдьиит ылаат, кинилэргэ тиийэ охсубутум. Ол саҕана чугас дьонум бачча үрдүк үөрэхтэнэн бараҥҥын идэҕинэн үлэлээбэтиҥ диэн өйдөөбөтөхтөрө. Мин дьоҥҥо көмөлөһүөхпүн баҕарабын, хааннааһын саха дьонугар ордук наадалаах ньыма дии санаабытым.
Башкирияҕа тиийэн үөрэнэн баран тута бэйэлэригэр практикабын ааспытым. Дьон бөҕөтүн приемнаабытым. Манна төннөн кэлэн ынах тылынан эмтээһининэн уонна хааннааһынынан дьарыктанан барбытым.
ЫНАХ ТЫЛА ИММУНИТЕТЫ КӨТӨҔӨР
– Гирудотерапия киһи доруобуйатыгар туох туһалааҕый?
– Ынах тыла ыстыыр эрэ диэн буолбатах. Кини кып-кыра 5-15 мл эрэ хааны иһэр. Пиявканы уһуллаххына эмиэ оччо хаан тахсар. Ынах тылын силэ 200-тэн тахса туһалаах ферменнэрдээх. Киһиэхэ уурбутум кэннэ ыстыыр, ол хааны оборор кэмигэр ферменнэрин силлиир. Ол ферменнэр тымырдарынан хааҥҥа киирэн үлэлээн киирэн бараллар.
Саамай биллэр сүрүн ферменэ – гирудин. Гирудин тромбаны алдьатар уонна тромба үөскүүрүгэр мэһэйдиир. Ол иһин киһи хаана хойуу, улахан хаан туруулаах буоллаҕына ынах тылын уурунуохтаах.
Ынах тыла ыарыыны мүлүрүтэр, эдэргэ түһэргэ көмөлөһөр, эттиктэр эргиирдэрин түргэтэтэр, киһи иммунитетын көтөҕөр, тымыр эркиннэрин кытаатыннаран биэрэр.
– Ханнык ыарыыга көмөлөһөрүй?
– Туох баар ыарыыга барытыгар көмөлөһөр. Ону барытын кэпсээтэхпинэ быйыл бүппэппин. Сатаан оҕоломмот дьоҥҥо сүрдээҕин көмөлөһөр. Пиявка туруортарбыт дьонум бары этэҥҥэ оҕолоннулар. Хаан баттааһынын нуорматыгар түһэрэр – үрдүгү намтатар, намыһаҕы тэҥнээн биэрэр. Миэхэ үксүн үрдүк хаан баттааһыннаахтар, систэрэ ыалдьар дьон, кулгаахтара куугунуур, бастайааннай төбө ыарыылаах, варикозтаах дьон кэлэллэр. Варикозка ынах тыла тута туһалыыр.
Холестерин таһымын намтатар. Ууну сатаан испэт буолууттан, сыыһа аһааһынтан холестериннара наһаа үрдүк дьон элбэх. Табах, арыгы, аҥаардас чэйинэн, кофенан сылдьар дьон хааннара хойдор.
Дарбайыы утары эмиэ пиявканы туттуохха сөп. Ынах тылын уурдахха лимфосистема үлэтэ тупсар.
Киһи организмыгар буортулаах бактериялар үөскээһиннэрин аҕыйатар, ол аата сүһүрүүнү утары үлэлиир.
Сис тоноҕоһугар уурар үчүгэй. Грыжаҕа, тоноҕосторун диискэлэригэр эчэйиилээх дьон ыарыыларын тута мүлүрүтэр.
– Пиявкаларгын хантан аҕалаҕыный?
– Арассыыйа киин куораттарыттан анал биофабрикалартан сакаастыыбын. Лицензиялаах медицинскэй ынах тылын оҕолорун ыыталлар. Ол аата киһини ыстыы илик орто кээмэйдээх пиявкалар кэлэллэр. Боростуой ынах тыла хара, сиэрэй дьүһүннээх, көхсүгэр түүлээх эҥин буолар. Оттон медицинскэй ынах тыла көстүүлэрэ да кэрэ – бэйэлэрэ күөхтүҥү өҥнөөхтөр, көхсүлэрин оһуора араҕастыйан көстөр. Кыраһыабай баҕайы эриэн үөн курдуктар.
– Төһө ыарыылаах процедураный? Сиргэнэр-куттанар дьон сатаан тулуйбата буолуо...
– Мин бэйэбэр төбөбөр уурунабын, быарбын ыраастанабын. Ыарыылаах дии санаабаппын. Эмсэ дьон бастакы 5 мүнүүтэ, ыстаан оборор кэмигэр ыарыытын билэллэр. Ол кэннэ ыарыыны мүлүрүтэр ферменин ыытта да киһи ыарыытын билбэт.
Сиргэнэр эбэтэр куттанар дьоҥҥо бэйэлэригэр көстүбэт сирдэригэр уурабын. Холобур, төбөлөрө ыалдьар дьон эттэрэ тардар буоллаҕына кэтэхтэринэн, кулгаахтарын кэннинэн ууран баран, устарбар эмиэ көрдөрбөккө ылабын.
– Туһата хаһан биллэн барарый?
–Туһата тута биллэр диэхпин баҕарабын. Бэйэм туттар буоламмын ону билэбин. Төбө ырыыта тута ааһар. Хаан баттааһыннаах дьон утуйаллара тупсар, сылайбыттара ааһар.
КАППИНГ ДИЭН ТУГУЙ?
– Оттон каппинг-терапия диэн тугуй? Ханнык ыарыыларга барсарый?
– Каппинг-терапия диэн капиллярнай хааннааһын. Биһиги капиллярдарбытыгар шлак уонна токсин мустар. Киһи хаана хойдор уонна киртийэр. Хамсаныы суоҕуттан, сыыһа аһааһынтан, стресстэн эмиэ хаан хойдор. Гаджеттарга убаныы, стресскэ бэринимтиэ буолуу барыта киһи доруобуйатыгар охсор.
Киһиэхэ ирдэбил наһаа үрдээтэ. Социальнай ситимнэри да көрдөххө, ситиһиилээх дьоҥҥо тэҥнэһэ сатаан үлэлээн-үлэлээн баран кинилэргэ тэҥнэһиминэ, киһи стресскэ түһэн хаалар. Аны салгыммыт киртийдэ – сайын, күһүн устата буруонан тыынан таҕыстыбыт. Ол аайы хааммыт хойдор.
Ол хойдубут хааны капилляр нөҥүө таһааран саҥа хаан үөскүүрүгэр көмөлөһөбүн. Оччоҕо киһи иммунитета көтөҕүллэр. Стресстээбит, сылайбыт дьон наһаа чэпчииллэр. Утуйбат буолбут дьон уулара көнөр. Онон туох баар ыарыыга барытыгар барсар дии саныыбын. Арай онкологиялаахтарга, хат дьахталларга, ыйдааҕылара кэлэ сылдьар кэмнэригэр, грипп кэмигэр оҥоһуллубат.
Вакуумнай бааҥканы көхсүгэ, төбөҕө, илиигэ-атахха уурабын. Сүрүннээн остеохондрозтаах дьон кэлэр буоланнар көхсүлэригэр уурабын.
Каппинг-терапия ыарыыны сэрэтии уонна эмтээһин быһыытынан эмиэ барсар. Киһи сүнньүгэр сүгэһэр курдук үөскүүр (вдовий горб) – ону 3-4 сеансынан суох гыныахха сөп. Дьахтар төрүүр-ууһуур уорганнарыгар ууруохха сөп. Төбө ыарыытыгар, варикозка, тоноҕоско, инсулу уонна инфаркты сэрэтии быһыытынан туттуохха сөп.
– Сахалыы хааннааһыҥҥа төһө майгынныырый? Туох туһалааҕый?
– Хааннааһын барыта биир дии саныыбын. Кытайдыы, европалыы, хиджама диэн мусульманныы хааннааһын арааһа элбэх, бары майгыннаһаллар.
Киһи хаана саҥардыллар. 100-250 мл кирдээх хааны таһаарабын. Оччо хааны сүтэрэн баран организм саҥа хааны оҥорон барар. Бааҥка туруорар сирбэр хаста да бысталыыбын, ол аата лейкоцит үрдүүр. Ханнык баҕарар хайа тардыыга организм абырахтанаары лейкоцитын элбэтэн барар.
Уйулҕа, эмоциональнай турук биллэ тупсар.
– Төһө элбэхтэ хааннатар сөбүй?
– Сэрэтии курдук сыл аҥаарыгар биирдэ сылдьар ордук. Сылга саатар биирдэ ыраастатар үчүгэй.
– Дьыл кэмиттэн тутулуктаах дуо?
– Дьыл кэмиттэн тутулуга суох. Былыр дириҥник хайытар буоланнар кыһын оҥоһуллубат дииллэрэ. Билигин ону ыйытар киһи элбэх. Мин тириини 1 мм эрэ тэһэбин, ол иһин ол туох да куттала суох. Бастакы үс күҥҥэ халыҥнык таҥнан, сууммакка сылдьа түһүөххэ наада.
Күһүн уонна саас ордук табыгастаах. Айылҕа уларыйар бириэмэтигэр киһи организма эмиэ уларыйар. Бу кэмҥэ хааннатар ордук туһалаах.
КИҺИ БЭЙЭТИН БЭЙЭТЭ МАССААСТАНЫАН СӨП
– Массаас киһиэхэ туһатын бары билэбит. Массааска хаһан тиийиэхтээхпитий?
– Хамсаммат дьон массааска сылдьа сатыыллар. Ол эрээри наһаа хойут, быччыҥнара барыта таастыйбытын кэннэ кэлэллэр – ол сыыһа. Киһи бэйэтин бэйэтэ билиниэхтээх. Быччыҥҥа блок үөскүүрүн киһи бэйэтэ өйдөөмүөн да сөп. Кытаатан хаалбыт быччыҥы сымнатарга өр үлэлиэххэ наада. Санаа-оноо барыта онно түмүллэн хаалар, онтон босхолонору сатыахха наада.
Сыл аҥаарыгар биирдэ 7-10 сеанс массаастанар туһалаах. Киһи кыаҕа арыллар, сэниэлэнэр, үйэтэ уһуур.
– Киһи бэйэтэ бэйэтин массаастаныан сөп дуо?
– Хайаан да массаастана сылдьыахха наада. Ханнык баҕарар киһи бэйэтэ массаастанар кыахтаах. Холобур, туохха эрэ атахпытын саайан баран имэринэн барабыт дии, син ол курдук.
Киһи этэ-сиинэ барыта “проекционнай зона” диибин. Ол аата сирэйбитигэр барыта көстө сылдьар. Киһи сүүһэ – ас буһарар уорганнарын туругун көрдөрөр. Мурун – үөс, куртах. Сыҥаах, сэҥийэ – төрүүр-ууһуур уорганнарбыт. Кулгаахтарбыт – бүөрдэрбит. Билигин интэриниэт үйэтигэр бэйэҕит көрөн туочукаларынан массаастаныаххытын сөп.
Маны таһынан, физкультура хайаан да наада.
– Массаас, гирудотерапия, каппинг иммунитеты бөҕөргөтөр кыахтаахтар дуо?
– Иммунитеты көтөҕөр, организмы эмтиир кыахтаахтар. Тастан химия, эмп киллэрбэккэ киһи бэйэтин этин-сиинин кыаҕынан эмтэнэр.
Дьахталлар аһыы утахха убаммыт кэргэттэрин ыытааччылар. Арыгылааһын куһаҕанын кэпсии-кэпсии, кирдээх хаанын көрдөрө-көрдөрө эмтээтэхпинэ куһаҕан дьаллыктарын бэйэлэрин санааларынан бырахпыттар элбэхтэр.
Ханнык баҕарар ыарыыны сэтэрдибэккэ, аһара ыыппакка эмтэнэн иһиэххэ наада. Өлөөрү гыннахпытына биирдэ бырааска барарбыт улахан сыыһа. Сэрэтии барытын быһаарар.
Нина Слепцова (@n.in.stagram) хаартыскаҕа түһэриилэрэ.
Сонуннар
03.12.2022 | 18:00
Өбүгэ ситимэ — эр дьон кылаан кыахтарыгар
03.12.2022 | 14:00
«Үлэ кыбаартала» — сайдыы территорията
02.12.2022 | 18:00
Дьокуускай 100 бастыҥ үөрэнээччитигэр стипендия олохтонно
02.12.2022 | 16:00
Тымныы Оҕонньорго баҕа санааларбытын суруйабыт
02.12.2022 | 12:00
Охчуттар мэтээллэри аҕалаллар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 2 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньытааҕы сокуоннар
02.12.2022 | 09:00
Биэнсийэни иккитэ ылыахтара
01.12.2022 | 18:00
Спартакиадаҕа бастыҥнар кыттыахтара
01.12.2022 | 17:00
Арыгы атыытыгар хааччахтааһын киллэриллэр
01.12.2022 | 16:00
Эһиилги былаан — 38 км суол
01.12.2022 | 15:06
Саамай сөптөөх диэн көрөбүн
01.12.2022 | 15:05
Комплекс оҥорор ордук
01.12.2022 | 15:00
Бүгүн саҥа дьыллааҕы харыйа уота сандаарыа
01.12.2022 | 15:00
Субсидия кээмэйэ улаатар
01.12.2022 | 14:00
Кадеттарга – саҥа оскуола
01.12.2022 | 13:00
Саҥа сулууспаҕа эрэл улахан
01.12.2022 | 12:00
Кииннэммит библиотека ситимэ анал бырагырааманы оҥордо
01.12.2022 | 11:00
Ыччаппыт талаанынан сөхтөрдө
01.12.2022 | 10:00
Сэргэх көрсүһүү
Ордук ааҕаллар
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 25.11.2022 | 16:00
Юрий Попов: «Барыта улахан үлэттэн тахсар»
Дьокуускайга Тупсарыы үс сыла биллэриллэн, бу диэн эттэххэ, киин куоракка, чахчы, үтүмэн үлэ ыытылынна, ону олохтоохтор даҕаны бэйэҕит көрө-истэ сылдьаҕыт. Быйыл сайын «Уһук Илиҥҥэ 1000 тиэргэн» федеральнай бырайыагынан Дьокуускай куоракка 75 тиэргэн тупсаран оҥоһулунна. Саамай элбэх эбийиэккэ бэдэрээтчитинэн «Основа» ХЭТ үлэлээтэ. Онон бүгүҥҥү нүөмэрбитигэр бу тэрилтэ эдэр салайааччыта Юрий Поповы...
Сытыы муннук | 01.12.2022 | 12:03
Ийэ айманар сүрэҕин туох уоскутуой...
Билиҥҥи балаһыанньаҕа, билиҥҥи судургута суох кэмҥэ оҕотун байыаннай дьайыыга атаарбыт ийэлэрдиин кэпсэтэртэн ордук ыарахан суох. Кинилэр куоластара титириирэ, харахтарын уутун кистээн туора соттоллоро, оҕолорун тустарыгар күүстээх, тулуурдаах буола сатыыллара киһини өссө уйадытар, уоскутар тылы булбакка мух-мах бараҕын. Бу сырыыга оҕолорун атаарбыт, кэтэһэр, эрэнэр икки ийэни кытта харах уулаах кэпсэтиибин ааҕааччыларбар...
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Sakha-sire.ru саайт сүрүн эрэдээктэрэ Ч. Н. Гаврильев. Сибээскэ, информационнай технологияҕа уонна маассабай коммуникацияҕа кэтиир федеральнай сулууспаҕа киирбит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77-84126.
Тэрийэн таһаарааччы: «Сахамедиа РИИХ АО».
«Саха сирэ» саайт матырыйаалларын толору эбэтэр быһа тардан туһанар түгэҥҥэ булгуччу гиперсыылка ирдэнэр. Хаартыскалары, видео-устуулары, онтон да атын мультимедийнэй матырыйааллары эрэдээксийэттэн суругунан көҥүлэ суох туһанаргыт бобуллар.
|
oscar
|
«Саха сирэ – Татарстан» регионнар икки ардыларынааҕы форум чэрчитинэн Казань уонна Дьокуускай муниципальнай тэриллиилэрэ бииргэ үлэлиир туһунан сөбүлэҥи түһэристилэр. Докумуоҥҥа Казань Ситэриилээх кэмитиэтин салайааччыта Рустем Гафаров уонна Дьокуускай куорат баһылыга Евгений Григорьев илии баттаатылар.
5 сылга түһэрсиллибит сөбүлэҥ сүрүн сыала – икки куоракка үлэлиир дьоҕус уонна орто бизнес субъектарын дьыалабыай сибээстэрин сайыннарыы. Итини сэргэ муниципальнай үлэ араас хайысхаларыгар уопут атастаһыы, үөрэҕирии эйгэтин сибээстэрин кэҥэтии, доруобуйа харыстабылын уо.о.д.а. хайысхаларга бииргэ үлэлээһин былааннанар.
«Бу күннэргэ биһиги уопсастыбаннай эйгэҕэ уонна тиэргэннэргэ бөдөҥ тутуу уонна өрөмүөн уопутун, технологиятын көрдүбүт, уопсастыбаннай тырааныспар тэрилтэлэригэр сырыттыбыт. Биһиги биир идэлээхтэрбитигэр уопуттарын үллэстибиттэрин иһин махтанабыт уонна итини барытын бэйэбит куораппытыгар майгыннаһар бырайыактарга туһаныахпыт», – диэтэ Евгений Григорьев.
Ол курдук, быйылгыттан Дьокуускайга тиэргэннэри өрөмүөннүүргэ Ил Дархан бырагыраамата олоххо киириэхтээх. Киин куорат баһылыга ити үлэҕэ Казань уопута үөрэтиллэн туттуллуохтааҕын бэлиэтиир.
Евгений Николаевич Татарстан уонна Саха сирэ өр сыллаах култуурунай сибээстээхтэрин бэлиэтээтэ: «Дьокуускай – элбэх омук олорор куората, олортон татаардар общиналара биир чаҕылхайынан буолар».
Дьокуускайга «Туган Як» диэн 800-тэн тахса киһилээх татаар култууратын киинэ баар. Бүгүҥҥү күҥҥэ ити омук бэрэстэбиитэллэрэ Дьокуускай дьоҕус уонна орто бизнеһигэр, былаас федеральнай, өрөспүүбүлүкэтээҕи уонна муниципальнай уорганнарыгар ситиһиилээхтик үлэлииллэр.
Сонуннар
01.12.2022 | 18:00
Спартакиадаҕа бастыҥнар кыттыахтара
01.12.2022 | 17:00
Арыгы атыытыгар хааччахтааһын киллэриллэр
01.12.2022 | 16:00
Эһиилги былаан — 38 км суол
01.12.2022 | 15:06
Саамай сөптөөх диэн көрөбүн
01.12.2022 | 15:05
Комплекс оҥорор ордук
01.12.2022 | 15:00
Бүгүн саҥа дьыллааҕы харыйа уота сандаарыа
01.12.2022 | 15:00
Субсидия кээмэйэ улаатар
01.12.2022 | 14:00
Кадеттарга – саҥа оскуола
01.12.2022 | 13:00
Саҥа сулууспаҕа эрэл улахан
01.12.2022 | 12:00
Кииннэммит библиотека ситимэ анал бырагырааманы оҥордо
01.12.2022 | 11:00
Ыччаппыт талаанынан сөхтөрдө
01.12.2022 | 10:00
Сэргэх көрсүһүү
01.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 1 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
01.12.2022 | 09:30
Дьокуускайга — бастакы харыйа уота
01.12.2022 | 09:00
Владимир Трегубов: «Дьокуускайга дьиэ тутуута биир кэлимник барыа»
30.11.2022 | 22:38
Сүдү үлэтэ — духуобунай нэһилиэстибэбит
30.11.2022 | 18:30
Босхо юридическай көмө
30.11.2022 | 18:00
Дьонноох киһи тутайбат
30.11.2022 | 17:30
Үлэбит дьоһун сыанабыла
30.11.2022 | 16:58
5555 киһи дьыктаан суруйда
Ордук ааҕаллар
Дьон | 19.11.2022 | 18:00
Николай Винокуров: «Дойдубар этэҥҥэ эргиллэн кэллим...»
«Боотур» этэрээт байыастарын ортотугар биһиги биир дойдулаахпыт Алаһыай нэһилиэгиттэн төрүттээх Николай Винокуров баарын истэн, кэпсэтиэхпин баҕардым. Ол эрэн сэһэргэһиибин хайдах-туох саҕалыахпын тобуларбар олус ыарахан этэ. Бу үлэ, үөрэх, сайдыы, тэрээһин туһунан суруйуу, кэпсэтии буолбатах... Бу — олох, дьылҕа, тыын былдьаһыы, өлүү-сүтүү, инники олох иһин охсуһуу туһунан сэһэргэһии. Николай тута хоруйдаабытыгар...
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 20.11.2022 | 11:00
Элэгэнтэй Адамов: «Сиэрдээх өй-санаа төрүт дьарыкка эрэ баар»
Бүгүҥҥү нүөмэргэ Чурапчы улууһун Чакыр нэһилиэгин олохтооҕо Элэгэнтэй Адамовы кытта тыа сирин олоҕун, итэҕэл, уус идэтин, сайдыы, норуот дьылҕатын, кэскилин туһунан сэһэргэстибит. Дьоҕурдаах киһи анаарыыта киэҥэ, этэр тыла оруннааҕа сөхтөрдө.
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Алтынньы 26 — Иоанн VI Кантакузены Византия импэрээтэринэн биллэрбиттэрин кэннэ Византияҕа 1341–1347 сс. гражданскай сэрии саҕаламмыт. Бу сэттэ сыл кэриҥэ барбыт сэрииттэн сылтаан импиэрийэ мөлтөөбүтүнэн туһанан, сербтэр Албанияны уонна Македонияны сэриилээн ылбыттара, туспа импиэрийэ тэриммиттэрэ, болгаардар Хотугу Фракияттан сирдэри былдьаан бэйэлэригэр холбообуттара.
|
oscar
|
Сотуох иннинэ дьаһабыллар сирэй историятын көрүөхтээхтэр уонна сирэй билиҥҥи барыла үчүгэй ыстатыйа буортуламмыт түмүгэ буолбатаҕын (внадализм, алҕас) чуолкайдыахтаахтар. Оннук буоллаҕына ыстатыйа сотуллубат, урукку барылыгар төннөрүллэр (откат оҥоһуллар).
Дьаһабыл буолбатах кыттааччылар ыстатыйаны сотторуохтарын баҕарадахтарына көрдөбүл (запрос) оҥоруохтаахтар. Ол көрдөбүл анал халыып туруоруутунан оҥоһуллар:
{{Түргэнник соторго|төрүөтэ}} эбэтэр
{{delete|төрүөтэ}}, эбэтэр
{{d|төрүөтэ}},
эбэтэр аналлаах халыып көмөтүнэн (мантан аллара критиэрийдэр уҥа өттүлэригэр көстөллөр).
Сибилигин оҥоһуллубут ыстатыйалары сотору эбэтэр соторго бэлиэтииртэн туттунуоххун наада, тоҕо диэтэххэ сорох кыттааччылар ыстатыйаны хас да түһүмэҕинэн, быстах барылларын бигэргэтэ-бигэргэтэ суруйаллар. Бу быраабылаттан өссө биир туорааһын — Бикипиэдьийэ:Песочница.
Сирэй аллара ыйыллыбыт көрдөбүллэргэ сөп түбэспэт түгэнигэр Бикипиэдьийэ:Соторго диэн сирэйгэ угуллан баран сотуллуон сөп.
Сүнньүнэн туттуллар халыыптар[биики-тиэкиһи уларытыы]
Сүнньүнэн
С.1: {{db-nonsense}}
эбэтэр {{сот-бессвязно}}
С.2: {{db-test}} эбэтэр {{сот-тургут}}
С.3: {{db-vand}} эбэтэр {{сот-ванд}}
С.4: {{db-repost}} эбэтэр {{сот-хат}}
С.5: {{db-author}} эбэтэр {{сот-ааптар}}
С.6: {{db-talk}} эбэтэр {{сот-ырытыы}}
С.7: {{db-move}}
С.1. — ис хоһооно суох сирэй: отой да ис хоооно суох, эбэтэр түбэспиччэ бэлиэлэринэн суруллубут тиэкис. Манна киирбэттэр: сыыһалаах тиэкистэр, итэҕэлгэ сыһыаннаах тиэкистэр, уһун салгымтыалаах монологтар («отсебятина»), наардамматах, чуолкайдамматах ыстатыйалар («поток мыслей»), мөккүөр, айдаан таһаара сатаан суруллубут тиэкистэр («флейм»), вандааллааһын, куһаҕаннык тылбаастаммыт ыстатыйалар, мистификация (биллэр албын ис хоһоонноох ыстатыйа) уо. д.а. Бу пуун кырдьык ис хоһооно отой суох ыстатыйаларга эрэ сыһыаннаах.
С.2. — тургутуу сирэй. Манна кыттааччы саҥа сирэйи оҥорон көрөөрү тургутан оҥорбут сирэйдэрэ эрэ киирэллэр.
С.3. — Вандааллааһыҥҥа анаммыт сирэйдэргэ, эбэтэр вандааллааһыны суох оҥорууга анаан быстах кэмҥэ оҥоһуллубут утаарыыларга.
С.4. — урут сотуллубут сирэй (үүт үкчү), хаһан эрэ урут ырытыы кэнниттэн эбэтэр түргэн сотуу критиэрийдэригэр сөп түбэһэн сотуллубут ыстатыйа. Бу ырытыы кэнниттэн эбэтэр алҕас сотуллубут сирэйи саҥаттан суруйууларга сыһыана суох.
С.5. — соҕотох ааптара соторго көрдөспүт сирэйэ, өскө ааптар сотуу төрүөтүн эппит буоллаҕына.
С.6. — сотуллубут сирэй ырытыытын сирэйэ, сотуу туһунан ол сирэйгэ ырытыллыбыт буоллаҕына эбэтэр атын ырытыы сирэйдэрэ сигэнэр буоллахтарына бу туттуллуо суохтаах.
С.7. — аатын уларытаары, ол аата иһин атын ыстатыйаҕа көһөрүүгэ уонна уларытыы устуоруйатын холбуур түгэҥҥэ, ол туһунан эрдэттэн сөбүлэһии баар буоллаҕына.
Ыстатыйаларга туттуллар халыыптар[биики-тиэкиһи уларытыы]
Ыстатыйалар
Ы.1: {{db-empty}} эбэтэр {{сот-кураанах}}
Ы.2: {{db-foreign}} эбэтэр {{сот-омук}}
Ы.3: {{db-nocontent}} эбэтэр {{сот-сигэлэр}}
Ы.4: {{db-attack}} эбэтэр {{сот-үөҕүү}}
Ы.5: {{db-nn}} эбэтэр {{уд-нз}}
Ы.6: {{db-copyvio|url=URL источника}}
Ы.1. — кураанах, наһаа кылгас, эбэтэр энциклопедияҕа сөбө суох ыстатыйа, холобур: «Иван Иванович Иванов. Кини наһаа үчүгэй уонна үлэһит киһи этэ, оттон ойоҕо уһулуччу кэрэ дьахтарынан биллэрэ». Маны өссө ыстатыйа ис хоһооно ыстатыйа аатын хатылыыр буолаҕына туһаныллар, сибилигин оҥоһуллубатах буоллаҕына. Соторутааҕыта айыллыбыт, ыстатыйа омооннорун уонна тылдьыт быһаарыытыттан эрэ турар ыстатыйалары манна киллэрэр сатаммат.
Ы.2. — ыстатыйа сахалыы буолбатах. Баҕар Бикипиэдьийэ атын тылынан салаатыгар сөп түбэһиэ.
Соторутааҕыта айыллыбыт ыстатыйалар манна киирбэттэр: сороҕор ыстатыйаны атын тылтан тутатына манна тылбаастааччылар. Уонна биллэн турар наадалаах уһун цитааталары туһаныыга эмиэ туттуллубат (холобур, өрөгөй ырыатын тиэкиэһэ).
Ы.3. — ис уонна тас эрэ сигэлэрдээх ыстатыйа. Манна киирэллэр тиэкиһэ суох гынан баран категориялара, интервикилара туруоруллубут, "Өссө көр" диэн салаалаах, тас сигэлэрдээх ыстатыйалар киирэллэр. Бу тиһилик-ыстатыйаларга сыһыана суох.
Ы.4. — үөҕүүттэн ураты туга да суох ыстатыйа Кими эрэ эбэтэр тугу эмэ үөҕүүттэн ураты туга да суох буоллаҕына.
Ы.5. — суолтата суох эбэтэр ол баарын көрдөрбот ыстатыйа, холобур, биллиитэ суох киһи, дьон хампаанньатын, саайт эбэтэр организация туһунан ыстатыйа. Онтон сыаллаан, ити информация ааҕааччыга тугу да саҥаны уонна наадалааҕы тириэрпэт. Ол да буоллар, ким эмэтэ ити ыстатыйаны көмүскүүр эбэтэр көмүскүөн баҕарар буооллаҕа, кини Бикипиэдьийэ:Соторго этии сирэйгэ утарар санаатын суруйуохтаах. Администратор ыстатыйаны сотторуон иннинэ Бикипиэдьийэ:Суолта критиэрийдэрэ инструкцияны эбэтэр кини производнайын (Бикипиэдьийэ:Дьон суолтатын критиэрийдэрэ) көрүөхтээх.
Ы.6. — ааптар быраабын күөмчүлүүр ыстатыйа, бу ирдэбиллэргэ барыларыгар эппиэттиир буоллаҕына:
матырыйаал ыйытыга суох атыыланар источниктан ылыллыбыт (энциклопедия, сонуннары кэпсиир ресурс), уонна
ыстатыйа (бары барылларын кытта) ол источниктан эрэ копияламмыт тиэкистээх буоллаҕына (баҕар категория уонна интервикалар эбиллибит да буоллуннар, кыратык биикилэммит уонна истиилэ уларытыллыбыт да буоллун), уонна
ыстатыйа суруйааччы матырыйаалы бас билээччилэртэн чуолкайдык этиллибит тарҕатарга көҥүлү биэрбэтэх буоллаҕына, уонна
маннык матырыйаал Бикипиэдьийэҕэ киирбитэ тута биллибит түгэнигэр (48 чаас иһинэн) уонна биикилээһиҥнэ наадыйар буоллаҕына [1].
Авторов таких статей следует предупреждать на их страницах обсуждения, что их действия не отвечают правилам Википедии. Для этого существует шаблон {{nothanks cv}}.
Сотуон иннинэ дьаһабыл ыстатыйа ааптара сотуу туһунан сэрэтиллибитин билиэхтээх, эбэтэр бэйэтэ биллэриэхтээх. Өскө ыстатыйаны алҕас соппутун туһунан биллэрдэхтэринэ, ол ыстатыйаны тута сөргүтүөхтээх; но если в обсуждении статьи не появится копия текста письма, разрешающего использование материала статьи на принципах GFDL, администратор должен пометить такую статью шаблоном {{copyvio}}.
Өскө ыстатыйа манна ыйылылыбыт киритиэрийдэргэ эппиэттэбэт буоллаҕына, ол эрэн ааптар быраабын кэһэр буоллаҕына кинини атын быраабыла этэринэн дьүүллэнэр.
Утаарыыларга сыһыаннаах халыыптар[биики-тиэкиһи уларытыы]
Утаарыылар
У.1: {{db-redirnone}} эбэтэр {{сот-суох сиргэ утаарыы}}
У.2: {{db-redirspace}} эбэтэр {{сот-межпространственный}}
У.3: {{db-redirtypo}} эбэтэр {{сот-опечатка}}
Утаарыыны саатар кыра көннөрүллүбүт устуоруйата суох буоллаҕына тутатына сотуохха сөп.
У.1. — суох сирэйгэ утаарыы.
Сотуоҥ иннинэ утаарыыны көннөрөн, сатанар буоллаҕына туһааннаах ыстатыйаҕа ыйарын курдук оҥоро сатаа.
У.2. — биир аат далыттан атын аат далыгар утаарыы (межпространственное перенаправление).
У.3. — аатыгар сыыһалаах утаарыы, биир тылга хас да алпабыыт бэлиэлэрэ киирбит буоллахтарына.
Бу дьон куруук сыыһар ааттарыгар утаарыыларга эбэтэр элбэх ахсаантан биир ахсааҥҥа көһөрөр (эбэтэр төттөрү) утаарыыларга сыһыана суох.
Ойуулар[биики-тиэкиһи уларытыы]
Болҕой! Ойуулары сотуох иннинэ кыаллар буоллаҕына ыстатыйаларга баар ыйынньыктары суох оҥоруохха эбэтэр уларытыахха наада.
Ойуулар
О.1: {{db-duplicate|исходное изображение}}
О.2: {{db-badimage}}
О.3: {{subst:nld}}, {{subst:nsd}}, {{subst:nad}}
{{subst:dd}}, {{subst:npd}}
О.4: {{subst:ofud}}
О.5: {{subst:dfud}}
О.6: {{db-badfairuse}}
О.7: {{RCT|ойуу-уларытыы}}
{{RCTC|уларытыы-ойуулар категориялара}}
{{RCTG|уларытыы-ойуулар сирэйдэрэ}}
О.8: {{NCT|Ойуу Биики ыскылаакка}}
О.1. — дубликаата эбэтэр мөлтөх копията.
О.2. — буортуламмыт эбэтэр кураанах ойуу.
О.3. — лицензиятын туруга биллибэт ойуу.
Лиссиэнсийэтэ биллибэт ойуу (лицензия, источник, ааптар уонна/эбэтэр бас билээччи туһунан суруга суох, эбэтэр саарбахтаныан сөп суруктаах) буоллаҕына халыып турбутун кэннэ 7 суукка буолан баран сотуллуохтаах.
О.4. — туттуллубат көҥүлэ суох ойуу.
Несвободное изображение, которые не используется ни в одной статье (странице из основного пространства имён), может быть удалено по истечении 7 суток после даты установки шаблона.
О.5. — несвободное изображение, несоответствующее критериям добросовестного использования
Несвободное изображение, которое не соответствует критериям добросовестного использования, может быть удалено по истечении 7 суток (14 суток для изображение загруженных до 25 мая 2007 года) после даты установки шаблона.
О.6. — неоправданно используемое несвободное изображение.
В случае, если очевидно, исходя из примеров, прецедентов или других обстоятельств, что изображение не может использоваться в полном соответствии с критериям добросовестного использования, то изображение может быть удалено до истечения 7 (14) суток.
О.7. — көҥүллэммит ойуунан уларытыллыан сөп көҥүлэ суох ойуу.
Несвободное изображение может быть удалено, если для него имеется замена с Викисклада.
О.8. — Викискладка көһөрүллүбүт ойуу.
Категориялар[биики-тиэкиһи уларытыы]
Категориялар
К.1: {{db-catempty}} эбэтэр {{уд-пусткат}}
К.1. — кураанах категория: биир да сирэйэ, ойуута эбэтэр категорията суох категория.
Бу сотуллара мөккүөрдээх категорияларга сыһыана суох. Баҕар категорияны аатын уларыаары дуу, атын категорияны кытта холбоору дуу, эбэтэр туттулларын кэҥэтээри гыналлара буолуо.
Кытааччылар тус далларыгар баар сирэйдэр[биики-тиэкиһи уларытыы]
Кыттааччылар сирэйдэрэ
У.1: {{db-owner}} эбэтэр {{уд-владелец}}
У.2: {{db-anon}} эбэтэр {{уд-анон}}
У.1. — кыттааччы тус далыгар баар сирэй кини бэйэтин көрдөһүүтүнэн.
Исключение: бу критерий кыттааччы сүрүн тус ырытыытын сирэйигэр тарҕаммат.
У.2. — аатын эппэтэх кыттааччы сирэйэ, өскө бу сирэйгэ баар сурукар суолталарын сүтэрбит буоллахтарына. Бу оннук IP-лаах атын кыттааччылары булкуйбат сыалтан оҥоһуллар.
Хааччах[биики-тиэкиһи уларытыы]
Ыстатыйаҕа бу халыыптартан биирдэстэрэ сууккаттан ордук турар буоллаҕына {{Тупсарабын}}, {{Суруйабын}} эбэтэр {{subst:L}}, киниэхэ түргэнник сотуу С.4, Ы.1, Ы.2, Ы.3 критерийдара тарҕамматтар.
Быһаарыыта[биики-тиэкиһи уларытыы]
^ Маннык ыстатыйалары {{уд-копивио}} халыыбынан бэлиэтиэххэ наада. {{copyvio}} халыыбы (ааптар быраабын кэһии быһыылаах) ыстатыйа бу түөрт параметртан бииригэр эппиэттээбэт буоллаҕына туруоруохха сөп. Холобур: өскө ыстатыйа бастаан атын саайта уларытыыта суох хатыланан ылыллыбыт буоллаҕына, ол гынан баран хас да нэдиэлэ иһигэр биикилэммит уоонна атын матырыйаалларынан тупсарыллыбыт буоллаҕына бу халыыбы туттуохха наада: {{copyvio}}.
Үөһэ баар ырытыылар диэн тустаах сирэй ырытыытын уонна сотууну ырытыы сирэйдэрэ ааҕыллаллар.
Өссө маны көр[биики-тиэкиһи уларытыы]
Бикипиэдьийэ:Ыстатыйалары сотуу критиэрийдэрэ
Эта статья содержит текст на русском языке. Пожалуйста, переведите на саха-якутский
Төрдө — «https://sah.wikipedia.org/w/index.php?title=Бикипиэдьийэ:Түргэн_сотуу_киритиэрийдэрэ&oldid=382068»
Категориялар:
Бикипиэдьийэ:Сирэйдэри сотуу
Статьи для перевода
Бикипиэдьийэ:Халыыптар
Навигация
Тус бэйэ туттар тэриллэрэ
Ааккын эппэтиҥ
Ырытыы
Суруйуу тиһилигэ
Бэлиэтэнии
Киир
Аат даллара
Бырайыак туһунан
Ырытыы
саха тыла
Көрүү
Ааҕыы
Биики-тиэкиһи уларыт
Устуоруйатын көрүү
Эбии
Навигация
Сүрүн сирэй
Рубрикалар
А - Я
Бастыҥ ыстатыйалар
Түбэспиччэ сирэй
Туох буола турара
Тэриллэр
Бикипиэдьийэ:Түмсүү сирэ
Кэпсэтэр сир
Кэнники уларытыылар
Саҥа ыстатыйалар
Көмө
Бу сири өйөө
Сэп-сэбиргэл
Манна сигэнэллэр
Сигэнэр уларытыылар
Билэни угуу
Анал сирэйдэр
Куруук баар сигэ
Сирэй туһунан
Викиданные кэрискэ
Бэчээт/Экспорт
Кинигэни айарга
Маннык PDF киллэр
Бэчээттииргэ аналлаах барыл
Атын бырайыактарга
Викисклад
Викивиды
Викиданные
Атын омук тылынан
Acèh
Afrikaans
العربية
مصرى
অসমীয়া
Azərbaycanca
تۆرکجه
Башҡортса
Беларуская
Беларуская (тарашкевөца)
भोजपुरी
ပအိုဝ်ႏဘာႏသာႏ
বাংলা
Brezhoneg
Català
کوردی
Čeština
Чӑвашла
Deutsch
Ελληνικά
English
Esperanto
Español
فارسی
Suomi
Français
Galego
गोंयची कोंकणी / Gõychi Konknni
客家語/Hak-kâ-ngî
עברית
Hrvatski
Հայերեն
Bahasa Indonesia
Igbo
Italiano
日本語
ქართული
Қазақша
ភាសាខ្មែរ
ಕನ್ನಡ
한국어
कॉशुर / کٲشُر
Latina
Lëtzebuergesch
Latviešu
मैथिली
Мокшень
Македонски
മലയാളം
Bahasa Melayu
မြန်မာဘာသာ
Plattdüütsch
नेपाली
Nederlands
Occitan
Papiamentu
Polski
Português
Română
Русский
Русиньскый
Scots
سنڌي
Srpskohrvatski / српскохрватски
ၽႃႇသႃႇတႆး
සිංහල
Simple English
Slovenčina
Slovenščina
Anarâškielâ
Српски / srpski
Svenska
Ślůnski
தமிழ்
తెలుగు
Тоҷикӣ
ไทย
Tagalog
Türkçe
Xitsonga
Татарча/tatarça
Українська
اردو
Oʻzbekcha/ўзбекча
Vèneto
Tiếng Việt
Yorùbá
中文
文言
粵語
Сигэни уларыт
Бу сирэйи бүтэһигин 02:20 16 От ыйын 2022 уларыппыт.
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Сэтинньи 23 күнүгэр биллиилээх суруналыыс, ССРС суруйааччыларын Сойууһун чилиэнэ, поэт, өр сылларга “Ленин суола”, “Эҥсиэли” хаһыаттарга кылаабынай редакторынан үлэлээбит, Нам улууһун айар талааннаахтарын, «Отуу уота” литературнай түмсүүлэрин төрүттээбит, салайбыт Николай Михайлович Рыкунов төрөөбүтэ 85 сылыгар аналлаах куйаар ситимигэр сэргэх, истиҥ көрсүһүү буолан ааста.
Тэрээһини сылаас тыыннаан, ситимнээн СР суруйааччыларын сойууһун уонна «Отуу уота» литературнай түмсүү чилиэнэ Прасковья Байанаева ыытта.
Поэт Николай Рыкунов туһунан аймах-билэ дьоно, «биир үлэлээхтэрэ, биир өлүүлээхтэрэ – хатан ох тыллаахтара-хаһыатчыт поэттара», айар абылаҥҥа ылларбыт үтүө-мааны доҕотторо-атастара санаан-ахтан аастылар.
Кыттыыны ыллылар «Нам улууһа” МТ баһылыгын солбуйааччыта Петр Васильевич Абрамов, Н.М.Рыкунов кыыһа СР үөрэҕириитин туйгуна Майя Николаевна Рыкунова, биллиилээх общественнай деятель, Саха Республикатын Духуобунаска академиятын вице-президенэ, академик, Россия суруйааччыларын Правлениятын хос председатэлэ уонна сэкирээтирэ, Саха Республикатын искусствотын үтүөлээх деятелэ, Нам, Кэбээйи улуустарын Бочуоттаах олохтооҕо, Саха Республикатын норуодунай суруйааччыта Николай Алексеевич Лугинов, Россия суруналыыстарын, суруйааччыларын Сойуустарын чилиэнэ, поэт, литературнай кириитик, тылбаасчыт, редактор, хомуйан оҥорооччу, кыраайы үөрэтээччи, прозаик, Таатта, Нам улуустарын, Алдан нэһилиэгин бочуоттаах гражданина, Николай Рыкунов аатынан бириэмийэ лауреата Николай Егорович Винокуров-Урсун, редакцияҕа бииргэ улэлээбит үөлээннээҕэ, «Эҥсиэли» хаһыат редакторын солбуйааччыта, СР бэчээтин туйгуна, Нам улууһун Бочуоттаах гражданина Владислав Гаврильевич Касьянов, «Отуу уота» литературнай түмсүүнү бэрт кыахтаахтык, өр сылларга салайан кэлбит Александр Григорьевич Дунаев, «Отуу уота» литературнай түмсүүгэ бу күннэргэ саҥа бэрэссэдээтэлинэн талыллыбыт А.М. Татаринов-Удьурҕай уонна «Отуу уота» чилиэннэрэ.
Тэрээһин «Даадар» түөлбэтигэр турар Н.Рыкунов «Дьахталларга» диэн хоһоонугар анаммыт сквериттэн Нам нэһилиэгин олохтоохторо, “Эҥсиэли” хаһыат редакцияттан корреспондент Семен Аргунов быһаччы сибээскэ холбонон тахсан сибэкки дьөрбөтө уурдулар. Дьэ, онтон салгыы поэт олоҕун, айар үлэтин кэпсиир видеоролик, Н. Рыкунов аат. киин библиотека поэкка анаммыт үйэтитии үлэтин кэпсээн көрдөрдүлэр.
Бу сэргэх-истиҥ көрсүһүүнү И. Е. Винокуров аатынан Хатыҥ-Арыы орто оскуолатын «Чаҕылыс» бөлөх ааҕыыта «Сүрэҕим ийэ сирбиниин» ( сал. Васильева Анна Ефимовна) олус диэн киэргэттилэр.
Хайа да поэт айымньыта, хоһооно ырыа буолан көттөҕүнэ, ол поэт үйэтэ өссө икки бүк улаатар диэн этэллэр. Николай Рыкунов хоһоонноругар Иван Бубякин-Чөҥөчөк, Александр Дунаев, Алексей Егоров о.д.а. матыып түһэрэннэр ырыа буолан көтүппүттэрэ. Ол курдук норуокка киэҥник биллибит «Эн эрэ…» диэн хоһоонугар Алексей, Екатерина Егоровтар бэртээхэй матыып айаннар, ыллааннар дьон уоһуттан түһэрбэттэр. “Эн эрэ…” ырыаны Саргылана Пономарева толоруутугар истэммит сүргэбит көтөҕүлүннэ.
Түмүккэ улуустааҕы кииннэммит библиотека тиһигин директора Майя Романовна Софронова Николай Рыкуновка анаммыт биобилиографическай ыйынньыгы суруйааччы кыыһыгар М.Н. Рыкуноваҕа туттарда. Ыйынньыгы бэлэмнээн таһаарда кылаабынай библиограф А.С. Колпашникова. Бу кэннэ сыл устата Николай Рыкунов төрөөбүтэ 85 сылыгар анаммыт, ыытыллыбыт үлэлэри кэпсээн сырдатта уонна республиканскай литературнай «Николай Рыкуновы ааҕабыт» акция түмүгүн үөрүүлээх тэрээһиҥҥэ кыайыылаахтары бэлиэтээһин буолла.
Акция сэтинньи 10-23 күннэригэр ыытыллан, барыта 71 үлэ киирдэ,6 улуустан, Дьокуускай, Мирнэй куораттарыттан. Кыттыыны ылбыт дьоммутугар махтал-истиҥ тылын тиэрдэбит уонна кыайыылаахтарбытын өссө төгүл истиҥник эҕэрдэлиибит:
ВИДЕООТЗЫВ – Николай Рыкунов айымньыларын туһунан тус санааларын этэргэ кыайыылааҕынан Петрова Екатерина Спартаковна Нам улууһа, Хатырык нэһилиэгэ таҕыста.
ВИДЕОААҔЫЫ — улахан дьоҥҥо кыайыылааҕынан Руфова Елена Игнатьевна, Нам улууһа, I Хомустаах нэһилиэгэ, оҕолорго кыайыылааҕынан Буйко Аркадий, Мирнэй куорат, биһирэбил – Петрова Виктория, Үөһээ Бүлүү, Туобуйа нэһилиэгэ.
ФОТОПРОЕКТ — Винокурова Мария Григорьевна, Нам улууһа, Хамаҕатта нэһилиэгэ.
«BookLook»- Соловьева Варвара Николаевна, Кэбээйи улууһа, Чагда нэһилиэгэ.
Н.М.Рыкунов аатынан библиотека анал бирииһэ Нам орто оскуолатын 7 г кылааһыгар ананна.
Сылаас көрсүһүүнү Нам улууһун нэһилиэктэрин баһылыктара аахпыт Н.Рыкунов «Ийэ кытылбар хоһоон» айымньытынан түмүктээтибит.
Навигация по записям
Предыдущая запись Предыдущая запись:
В районной библиотеке Хангаласской ЦБС состоялась встреча делегаций из Намской и Горной ЦБС
Следующая запись Следующая запись:
С юбилеем, Саргылана Васильевна!
Админ
Посмотреть все записи автора Админ →
Вам также может понравиться
Итоги конкурса «Мир моих увлечений»
01.06.2021 01.06.2021
Улуу өктөөб 100 сыла
09.11.2017 09.11.2017
О деятельности учреждений культуры, находящихся в ведении Управления культуры и духовного развития МО «Намский улус» в условиях угрозы распространения новой короновирусной инфекции (COVID-19)
20.03.2020 20.03.2020
Социальные сети
электронные ресурсы
Электронная библиотека
Электронный каталог
Улусная газета Энсиэли
Литературная карта Намского улуса
Электронная энциклопедия «Солдаты победы: Славные сыны земли Намской»
Электронный медиа-ресурс «Илья Винокуров»
Виртуальные выставки
Ученые Намского улуса
100 лет — 100 известных людей Долины Эҥсиэли
Электронный архив литературно-художественного журнала «Чолбон»
Краеведческий медиа-портал Максим Яркий
УСЛУГИ
Виртуальная справочная служба
Заявка на продление книг on-line
ХРОНИКА ЗНАМЕНАТЕЛЬНЫХ И ПАМЯТНЫХ ДАТ НА 2022 ГОД. НАМСКИЙ УЛУС
хроника знаменательных и памятных дат на 2022 года
Режим работы
Понедельник, вторник, пятница
с 9.00 -18.00 без обеда
среда, четверг — с 9.00 -19.00
без обеда
в субботу с 10.00ч. — 17.00ч.
выходной — воскресенье
Наши координаты
Адрес: 678380 РС(Я), Намский улус, с. Намцы, ул. И. Винокурова, 6
Контактные телефоны:
8 (41162) 41-809 — дирекция
8 (41162) 41-759 — общий
8 (41162) 41-703 — детская библиотека
Факс: 8 (41162) 41-809
E-mail: [email protected]
Ноябрь 2022
Пн
Вт
Ср
Чт
Пт
Сб
Вс
1 2 3 4 5 6
7 8 9 10 11 12 13
14 15 16 17 18 19 20
21 22 23 24 25 26 27
28 29 30
« Окт
счетчик посещений
«Отуу уота» өрөгөйдөөх күнэ
28.11.2022 28.11.2022
“Алантай Боотур” олоҥхо кинигэтин сүрэхтэниитэ
23.03.2016
Час информации посвященная к 120-летию выдающегося советского, партийного работника И.Е.Винокурова
02.03.2016
Бастакы Хомустаахха — «Аа5ар туьулгэ»
22.04.2016
Библионочь. 29 апреля
26.04.2016 26.04.2016
«Отуу уота» өрөгөйдөөх күнэ
28.11.2022 28.11.2022
Ко Дню Олонхо ЯККиИ посетили специалисты Намской библиотеки и ансамбль «Ай-Тыл»
25.11.2022 25.11.2022
«Айардар» Аппааныга ыалдьыттаатылар
24.11.2022 24.11.2022
«Ийэм төрүччүтэ — киэн туттуум»
18.11.2022 18.11.2022
Медиаурок «Знанием победишь», посвященный 85-летию Первого Президента Республики Саха (Якутия) Михаила Ефимовича Николаева
|
oscar
|
'''Феминизм''' диэн [[дьахтар|дьахтардар]] [[эр киhи|эр дьону]] кытта [[политика]], [[дьон-сэргэ]], [[үөрэҕирии]] уонна [[экономика]] эйгэлэригэр тэҥ бырааптаныыларын ситиhэр араас хамсааhыннар, теориялар уонна философиялар бүтүн ааттара.
|
oscar
|
Дьокуускайдааҕы көрүүтэ-истиитэ суох кыыллары тутар пуун “Фонд помощи животным” тэрилтэҕэ туттарылынна. Ол туһунан куорат дьаһалтатыгар ыйаах таҕыста.
“Билигин эбийиэги туттарыы буола турар, докумуоннар оҥоһуллаллар. Пуонда итэҕэстэри-быһаҕастары испииһэктиир, бүддьүөттэн пууҥҥа наада буолуохтаах оборудованиеҕа харчы көрүллэригэр смета бэлэмниир”, – диэн кэпсээтэ Олох-дьаһах хаһаайыстыбатын уонна энергетика департаменын начальнига Дина Николаева.
“Саҥа федеральнай сокуонунан куоракка кыыллары көрөр-истэр приют хайаан да баар буолуохтаах. Оннукпут суох буолан, быстах кэмҥэ тутар пууну үлэлэтиэхпит. Көрүүтэ-истиитэ суох кыыллары тутар, харайар буолуохпут. Отчуоттуурга, кыыллар хаартыскаларын таһаарарга анал сайтаныахпыт”, – диэн пуонда инники былаанын Леонид Слепцов билиһиннэрдэ.
Уопсастыбаннай пуонда кыыллары көмүскүүр тэрилтэлэри, волонтердары бииргэ үлэлэһэргэ ыҥыраллар. “Биир сүрүн сорукпут – нэһилиэнньэни кытта үлэ. Дьон-сэргэ дьиэ кыылларыгар эппиэтинэстээхтик сыһыаннаһалларын ситиһиэхтээхпит, оҕолорго аһыныгас буолууну иҥэриэхтээхпит”, – дииллэр үлэни көҕүлээччилэр.
“Бэйдиэ сылдьар кыыллары тутар кыһалҕаны быһаарыа суоҕа. Баҕар, тыһыынчанан ыты, куосканы тутуохпут. Ол эрээри бу боппуруос дьонтон тутулуктааҕын куорат олохтоохторо өйдүөхтээхтэр”, – дииллэр пуонда актыбыыстара.
Санатар буоллахха, быйыл кулун тутарга Сардаана Авксентьева Дьокуускай куораттааҕы кыылларга көмөлөһөр пуонданы кытта көрсүбүтэ. Онно тэрилтэ үлэлиир баҕатын биллэрбитэ.
Сонуннар
27.11.2022 | 10:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 28 - ахсынньы 4 күннэригэр
24.11.2022 | 11:00
Саха сирин бастыҥ IT-бырайыактара
23.11.2022 | 17:30
Олоҕун науканы кытта ситимнээн
23.11.2022 | 17:00
Үс игирэ төрөөтө
23.11.2022 | 16:30
Куорат учууталларыгар — саҥа бириэмийэ
23.11.2022 | 16:00
Саамай кэрэ сүөһүнү таллылар
23.11.2022 | 15:56
«Үтүө санаа харыйата» оҕолор баҕа санааларын толорор
23.11.2022 | 15:00
Дьикти быыстапканы көтүтүмэҥ
23.11.2022 | 14:00
Нолуоккун төлөө — холкутук утуй!
23.11.2022 | 13:00
Кыһыҥҥы суоллар аһыллар болдьохторо билиннэ
23.11.2022 | 12:00
Саҥа дьылы — иэһэ суох
23.11.2022 | 11:00
Ыккытын босхо ыытымаҥ
23.11.2022 | 10:00
Дьоҥҥут аатын үйэтитиҥ
23.11.2022 | 09:00
Онлайн төлүөҥ — бириис сүүйүөҥ
23.11.2022 | 08:00
Сийиэскэ 500-тэн тахса дэлэгээт кытынна
20.11.2022 | 09:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 21-27 күннэригэр
19.11.2022 | 16:00
Эҥсиэли хочотугар, Максим Аммосов дойдутугар
18.11.2022 | 09:00
Саҥа саҕахтары арыйан, сонун хайысхалары тутуһан
17.11.2022 | 18:44
Дьиҥ олохтон кэпсээн ааптарын кытта көрсүһүү
17.11.2022 | 18:00
«Мир» каартаҕа региональнай төлөбүрдэри ыытыахтара
Ордук ааҕаллар
Дьон | 19.11.2022 | 18:00
Николай Винокуров: «Дойдубар этэҥҥэ эргиллэн кэллим...»
«Боотур» этэрээт байыастарын ортотугар биһиги биир дойдулаахпыт Алаһыай нэһилиэгиттэн төрүттээх Николай Винокуров баарын истэн, кэпсэтиэхпин баҕардым. Ол эрэн сэһэргэһиибин хайдах-туох саҕалыахпын тобуларбар олус ыарахан этэ. Бу үлэ, үөрэх, сайдыы, тэрээһин туһунан суруйуу, кэпсэтии буолбатах... Бу — олох, дьылҕа, тыын былдьаһыы, өлүү-сүтүү, инники олох иһин охсуһуу туһунан сэһэргэһии. Николай тута хоруйдаабытыгар...
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 20.11.2022 | 11:00
Элэгэнтэй Адамов: «Сиэрдээх өй-санаа төрүт дьарыкка эрэ баар»
Бүгүҥҥү нүөмэргэ Чурапчы улууһун Чакыр нэһилиэгин олохтооҕо Элэгэнтэй Адамовы кытта тыа сирин олоҕун, итэҕэл, уус идэтин, сайдыы, норуот дьылҕатын, кэскилин туһунан сэһэргэстибит. Дьоҕурдаах киһи анаарыыта киэҥэ, этэр тыла оруннааҕа сөхтөрдө.
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Дьокуускай куоракка сыл ахсын саҥа эбийиэктэр тутуллан, дьон сэҥээриитин ылаллар. Кэнники кэмҥэ киин куоракка элбэх турист, сири-дойдуну үөрэтээччилэр кэлэллэрэ элбээтэ. Бүгүн Туймаада туонатын саамай кэрэхсэбиллээх уонна олохтоохтор таптаан сылдьар сквердэрин сырдатабыт.
ТЫЫЛ БЭТЭРЭЭННЭРИН УОННА СЭРИИ ТУЛААЙАХТАРЫН СКВЕРЭ
Бу сквер 2018 с. “Комфортная городская среда” бырайыагынан уонна киин куорат төрөөбүт күнүгэр арыллыбыта. “Киин” киинэ театрын кэннигэр турар буолан, ааһан иһэр киһи, оҕо, ыччат бары сөбүлээн сынньанан ааһаллар. Сквер ис тутула, идиэйэтэ, оҥоһуута олус тупсаҕай. Ааспыт алдьархайдаах уот сэрии кыттыылаахтарыгар, сэрии оҕолоругар, ис сүрэхтэн этиллэр алгыс тыллар ыйанан тураллар. Өссө саамай кэрэхсэбиллээҕэ диэн, ыскамыайка-хачыаллар бааллар. Бу дизайнер-архитектор Любовь Игнатьева ураты көрүүтүнэн, бырайыагынан олоххо киллэрбитэ.
ЛОНГИНОВ ААТА ҮЙЭЛЭРГЭ ХААЛАР
Аҕыйах хонуктааҕыта Саха Өрөспүүбүлүкэтин Судаарыстыбаннаһын күнүн бэлиэтээбиппит. Бу күн Сэбиэскэй Сойуус Геройа Владимир Лонгинов аатынан сквер үөрүүлээх тэрээһинэ буолан ааспыта. Сквер Дьокуускай Сайсары уокуругар турар. Мантан ыла дьон-сэргэ сөбүлээн сылдьар, сынньанар буолуоҕа.
Санатан эттэххэ, бу эбийиэк Бэтэрээннэр сэбиэттэрин туруорсуутунан тутулунна. Болуоссат иэнэ 400 миэтэрэҕэ тиийэр. Лонгинов бюһа боруонсанан кутуллубут, ааптара – Арассыыйа Худуоһунньуктарын сойууһун чилиэнэ Виктор Федоров. Кыайыы 75 сылыгар бу эбийиэк биир саамай киэн туттар тутуута буолла диэн ааҕааччыларбыт үллэстэллэр.
ДЬААМСЫКТАРГА ӨЙДӨБҮННЬҮК
Быйыл күһүн Дьокуускай күнүн көрсө, Залог оройуонугар Краснояров уонна Чернышевскай уулуссалар быһа охсуһууларыгар оҥоһулунна. Саҥа эбийиэккэ былаан быһыытынан аттаах дьаамсык скульптурата, хачыаллар уонна атыы-эргиэн дьаарбаҥкатын балаһааккалара оҥоһуллуохтаахтар. Историяны сэгэтэн аастахха, дьаамсыктар баар буоланнар сибээс тохтообокко, тиһигин быспакка тиийиэхтээх сиригэр тиийэрэ, айанньыттар айанныыллара, сонун киэҥник тарҕанара.
ИЙЭҔЭ МАХТАЛ, ТАПТАЛ
Ийэҕэ аналлаах сквер, бука, Дьокуускай куорат биир саамай киэн туттар, биллэр скверэ. Сайсары күөлүн үрдүгэр турар ийэҕэ тапталы, сүгүрүйүүнү кэрэһилиир кэрэ-бэлиэ пааматынньык 2012 с. тутуллан үлэҕэ киирбитэ. Түөрт кырыылаах трапецияҕа сахалыы симэммит дьахтар оҕотун көтөҕөн турар уонна биир илиитинэн үс мохсоҕолу көтүтэн эрэр – Ийэ дойдуларыгар ытык иэстэрин төлүү барар уолаттар уобарастарын бэлиэтиир. Манна үксүн оҕолоох дьиэ кэргэн күүлэйдиир, сынньанар. Сквер куорат кииниттэн арыый тэйиччи турар буолан, куруук ыраас, бөх-сах мустубат. Ытык сирдэрбитин киртитимиэҕиҥ!
УЧУУТАЛ, ЭН ҮРДҮК ААККАР
Туймаада хочотун Ярославскай уулуссатын 32-гэр турар саха норуодунай учуутала Михаил Алексеев аатын сүгэр «Учуутал бульвара» сквер куорат олохтоохторо уонна ыалдьыттара күннэтэ тоҕуоруһар сирдэригэр кубулуйда. Норуодунай учуутал үрдүк аатыгар-суолугар билиҥҥэ диэри кыраттан саҕалаан аҕам саастаахха тиийэ сүгүрүйэллэр. Кини – саха дьоно үөрэхтээх, үлэлээх, өйдөөх, мындыр толкуйдаах буолалларыгар быһаччы суолталаах киһи. Бульвар киэҥ-куоҥ. Уурбут-туппут курдук ыскамыайкалардаах, хачыаллардаах. Бу барыта Дьокуускай нэһилиэнньэтин олоҕо тупсарыгар, үөрүүтэ үксүүрүгэр ананар.
Сылтан сыл Дьокуускайбыт тупсан, дьон олороругар табыгастаах буолан иһэрин бары кэтээн көрөбүт. Олохпут сайдарыгар, элбэх үлэ ыытылларын туһугар олохтоохтор бары биир санаанан кыһаллыахтаахпыт. Уопсастыбаннай сирдэргэ ыраас, сырдык эйгэ үөскүүрэ биһигиттэн тутулуктаах. Тулабытын тупсарыаххайыҥ, Дьокуускайбыт историятын үөрэтиэххэйиҥ!
Сонуннар
09.12.2022 | 18:00
Медколледжка волонтер күнүн бэлиэтээтилэр
09.12.2022 | 17:00
«Эдэр уус» күрэх түмүктэннэ
09.12.2022 | 15:00
«Сосновый бор» лааҕыр үлэтин саҕалаата
09.12.2022 | 15:00
Устудьуоннар тутар этэрээттэрэ — куораты тупсарыыга төһүү күүс
09.12.2022 | 13:00
«Сэрии оҕолоро» уопсастыбаннай тэрилтэ кинигэтэ сүрэхтэннэ
09.12.2022 | 11:00
Дьокуускай оскуолаларыгар харантыын биллэрилиннэ
09.12.2022 | 09:00
Ахсынньы 9 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
08.12.2022 | 17:00
Альберт Семенов анал эпэрээссийэ кыттыылаахтарын чугас дьоннорун кытта көрүстэ
08.12.2022 | 15:00
ЫБММ управлениета баҕа өттүнэн баһаары умуруорааччылары наҕараадалаата
08.12.2022 | 13:00
«Аэрофлот» 2023 сыллааҕы субсидиялаах билиэттэри атыылаан эрэр
08.12.2022 | 11:00
Дьиэ кэргэттэри өйөөһүҥҥэ 880 мөл. солк. тахса туһуланна
08.12.2022 | 09:00
Ахсынньы 8 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
07.12.2022 | 17:00
«Герой күнэ» патриотическай ырыа II-с ыччат бэстибээлин гаала-кэнсиэрэ буолар
07.12.2022 | 15:00
Дьокуускайга аһымал кэнсиэр ыытылынна
07.12.2022 | 13:00
Евгений Григорьев тутааччы-хампаанньалар салайааччыларын кытта көрүстэ
07.12.2022 | 11:00
Дьокуускай куораттааҕы Дуума аһымал аахсыйаҕа кытынна
07.12.2022 | 09:00
Ахсынньы 7 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
06.12.2022 | 17:00
«Норуот бүддьүөтэ» куонкурус сүүмэрдээһинигэр кыттыҥ
06.12.2022 | 15:00
Сүөһү аһылыгын тиэйиигэ субсидия көрүллэр
06.12.2022 | 13:00
Саха сирин талааннаах оҕолоро наҕараадаланнылар
Ордук ааҕаллар
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 04.12.2022 | 16:00
Аар Саарынтан алгыстаммыт Күн Сандаара
Кэлиҥҥи сылларга айылҕаттан айдарыылаах, олоххо ураты көрүүлээх, тарбахтарыгар талааннаах, илиилэринэн илбийэн эмтиир сахалыы эмчиттэри хаһыаппытыгар үгүстүк сырдатан кэллибит. Бүгүн мин биир дойдулаахпын, алгысчыт, сахалыы эмчит Саргылаана Винокурова-Күн Сандаараны билиһиннэриэхпин баҕарабын. Күн Сандаара Нам улууһун Салбаҥ нэһилиэгиттэн төрүттээх. Ол гынан баран өр сылларга Сунтаарга олорбут буолан, Сунтаарын ордук чугастык саныыр. Кулгаахпар...
Сытыы муннук | 01.12.2022 | 12:03
Ийэ айманар сүрэҕин туох уоскутуой...
Билиҥҥи балаһыанньаҕа, билиҥҥи судургута суох кэмҥэ оҕотун байыаннай дьайыыга атаарбыт ийэлэрдиин кэпсэтэртэн ордук ыарахан суох. Кинилэр куоластара титириирэ, харахтарын уутун кистээн туора соттоллоро, оҕолорун тустарыгар күүстээх, тулуурдаах буола сатыыллара киһини өссө уйадытар, уоскутар тылы булбакка мух-мах бараҕын. Бу сырыыга оҕолорун атаарбыт, кэтэһэр, эрэнэр икки ийэни кытта харах уулаах кэпсэтиибин ааҕааччыларбар...
Дьон | 08.12.2022 | 09:00
Рево Алексеев: «Саха киһитэ ыра сатыа суохтаах!»
Орто саастаах дьон үлэттэн сылайдаҕына, хаһан биэнсийэҕэ тахсабыт диэн өрө тыыналлар. Оттон бүгүҥҥү ыалдьыппыт Рево Захарович Алексеев 85 хаарыгар үктэнэн да баран күн бүгүҥҥэ диэри мууһура үлүйбүт киһини быыһыырга олоҕун анаабыт үлэтигэр — Дьокуускайдааҕы научнай-чинчийэр кииҥҥэ түбүгүрэ сылдьар. Бэйэтин сааһыгар лаппа эдэрчи көрүҥнээх, саастаах киһи диэтэххэ, үчүгэйдик көрөр-истэр, сорох кырдьаҕас...
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МБУ Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Уопсастыбаннай суолталаах бырайыактардаах социальнай хайысхалаах кэмиэрсийэтэ суох тэрилтэлэртэн сайаапкалары хомуйуу быйыл муус устар ый 13 күнүттэн ыам ыйын 12 күнүгэр диэри ыытыллыбыт.
Дьаһалта уопсастыбаннаһы кытта үлэлиир салаата иһитиннэрбитинэн, барыта 12 мөл. солкуобайтан тахса суумалаах 20 сайаапка киирбит. Итинтэн суума аҥаарын кыттааччы киллэрэр.
Сайаапкалары хомуйуу түмүгүнэн бырайыактары 3 номинациянан араарбыттар:
- социальнай хайысхалаах кэмиэрсийэтэ суох тэрилтэлэри, оҕолорго, уустук балаһыанньаҕа киирбит дьоҥҥо көмөлөһөр аһымал бырайыактары өйөөһүн;
- Наркотигы, итирдэр утахтары утарар хайысхалаах, чөл олоҕу, маассабай спорду, патриотическэй иитиини пропагандалааһын.
- Култуураны уонна искусствоны өйүүр бырайыактар.
2021 сылга олоххо киллэрэргэ хамыыһыйа 8 бырайыагы талбыт.
«Култуураны уонна искусствоны сайыннарыы» хайысханан 214 тыһ. суумалаах Дьокуускай куорат баһылыгын гыраанын «Молодо-зелено» бибилитиэкэ эдэр үлэһиттэрин ассоциациятын куораттааҕы уопсастыбаннай тэриллиитэ «Правовая семейная онлайн игра «Право-лево» бырайыагынан ылар буолла.
Социальнай хайысхалаах кэмиэрсийэтэ суох тэрилтэлэри, оҕолорго, уустук балаһыанньаҕа киирбит дьоҥҥо көмөлөһөр аһымал бырайыактары өйөөһүн хайысхатынан баһылык гыраанын ылыахтара:
1. «Сенсорная интеграция» диэн аутизмнаах уонна бытаан сайдыылаах оҕолорго көмөлөһөр дьарыктары ыытыы бырайыага – «Ураты оҕо» автономнай кэмиэрсийэтэ суох тэрилтэ (199 994 солк.);
2. «Саҥа олох» бырайыак – психикаларыгар охсор биэссэстибэлэри туһанар уонна буруйдарын боруостаан тахсыбыт дьону чөлүгэр түһэрэр «Алмаз» социальнай көмүскэл уопсастыбаннай тэрилтэтэ (350 000 солк.);
3. «У нас нет нелюбимых детей» бырайыак – «Подросток» куораттааҕы уопсастыбаннай ыччат тэриллиитэ (212 073 солк.);
4. «Организация вещевого склада и спортивной площадки» – «Линия жизни» Регионнар икки ардыларынааҕы Уопсастыбаннай аһымал Тэриллиитэ (350 090 солк.).
Наркотигы, итирдэр утахтары утарар хайысхалаах, чөл олоҕу, маассабай спорду, патриотическэй иитиини пропагандалааһын номинацияҕа баһылык гыраанын ылыахтара:
1. «Чөл олох – бэтэрээннэргэ» бырайыак – «Ветеран» кулууп уопсастыбаннай тэриллиитэ (246 800 солк.);
2. «Настольный теннис игра для всех» бырайыак – «Доступная среда - Социум» инбэлииттэр социальнай өйөбүллэрин Регионнааҕы уопсастыбаннай тэриллиитэ (237 043 солк.);
3. «Волонтёрский корпус здоровья «Рост» бырайыак – «Дети Солнечного Мира» өрөспүүбүлүкэтээҕи сайдыыларыгар уратылаах оҕолору өйүүр уопсастыбаннай тэриллии (200 000 солк.).
Сонуннар
09.12.2022 | 18:00
Медколледжка волонтер күнүн бэлиэтээтилэр
09.12.2022 | 17:00
«Эдэр уус» күрэх түмүктэннэ
09.12.2022 | 15:00
«Сосновый бор» лааҕыр үлэтин саҕалаата
09.12.2022 | 15:00
Устудьуоннар тутар этэрээттэрэ — куораты тупсарыыга төһүү күүс
09.12.2022 | 13:00
«Сэрии оҕолоро» уопсастыбаннай тэрилтэ кинигэтэ сүрэхтэннэ
09.12.2022 | 11:00
Дьокуускай оскуолаларыгар харантыын биллэрилиннэ
09.12.2022 | 09:00
Ахсынньы 9 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
08.12.2022 | 17:00
Альберт Семенов анал эпэрээссийэ кыттыылаахтарын чугас дьоннорун кытта көрүстэ
08.12.2022 | 15:00
ЫБММ управлениета баҕа өттүнэн баһаары умуруорааччылары наҕараадалаата
08.12.2022 | 13:00
«Аэрофлот» 2023 сыллааҕы субсидиялаах билиэттэри атыылаан эрэр
08.12.2022 | 11:00
Дьиэ кэргэттэри өйөөһүҥҥэ 880 мөл. солк. тахса туһуланна
08.12.2022 | 09:00
Ахсынньы 8 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
07.12.2022 | 17:00
«Герой күнэ» патриотическай ырыа II-с ыччат бэстибээлин гаала-кэнсиэрэ буолар
07.12.2022 | 15:00
Дьокуускайга аһымал кэнсиэр ыытылынна
07.12.2022 | 13:00
Евгений Григорьев тутааччы-хампаанньалар салайааччыларын кытта көрүстэ
07.12.2022 | 11:00
Дьокуускай куораттааҕы Дуума аһымал аахсыйаҕа кытынна
07.12.2022 | 09:00
Ахсынньы 7 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
06.12.2022 | 17:00
«Норуот бүддьүөтэ» куонкурус сүүмэрдээһинигэр кыттыҥ
06.12.2022 | 15:00
Сүөһү аһылыгын тиэйиигэ субсидия көрүллэр
06.12.2022 | 13:00
Саха сирин талааннаах оҕолоро наҕараадаланнылар
Ордук ааҕаллар
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 04.12.2022 | 16:00
Аар Саарынтан алгыстаммыт Күн Сандаара
Кэлиҥҥи сылларга айылҕаттан айдарыылаах, олоххо ураты көрүүлээх, тарбахтарыгар талааннаах, илиилэринэн илбийэн эмтиир сахалыы эмчиттэри хаһыаппытыгар үгүстүк сырдатан кэллибит. Бүгүн мин биир дойдулаахпын, алгысчыт, сахалыы эмчит Саргылаана Винокурова-Күн Сандаараны билиһиннэриэхпин баҕарабын. Күн Сандаара Нам улууһун Салбаҥ нэһилиэгиттэн төрүттээх. Ол гынан баран өр сылларга Сунтаарга олорбут буолан, Сунтаарын ордук чугастык саныыр. Кулгаахпар...
Сытыы муннук | 01.12.2022 | 12:03
Ийэ айманар сүрэҕин туох уоскутуой...
Билиҥҥи балаһыанньаҕа, билиҥҥи судургута суох кэмҥэ оҕотун байыаннай дьайыыга атаарбыт ийэлэрдиин кэпсэтэртэн ордук ыарахан суох. Кинилэр куоластара титириирэ, харахтарын уутун кистээн туора соттоллоро, оҕолорун тустарыгар күүстээх, тулуурдаах буола сатыыллара киһини өссө уйадытар, уоскутар тылы булбакка мух-мах бараҕын. Бу сырыыга оҕолорун атаарбыт, кэтэһэр, эрэнэр икки ийэни кытта харах уулаах кэпсэтиибин ааҕааччыларбар...
Дьон | 08.12.2022 | 09:00
Рево Алексеев: «Саха киһитэ ыра сатыа суохтаах!»
Орто саастаах дьон үлэттэн сылайдаҕына, хаһан биэнсийэҕэ тахсабыт диэн өрө тыыналлар. Оттон бүгүҥҥү ыалдьыппыт Рево Захарович Алексеев 85 хаарыгар үктэнэн да баран күн бүгүҥҥэ диэри мууһура үлүйбүт киһини быыһыырга олоҕун анаабыт үлэтигэр — Дьокуускайдааҕы научнай-чинчийэр кииҥҥэ түбүгүрэ сылдьар. Бэйэтин сааһыгар лаппа эдэрчи көрүҥнээх, саастаах киһи диэтэххэ, үчүгэйдик көрөр-истэр, сорох кырдьаҕас...
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МБУ Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Доҕор барахсан – оҕо сааска эрэллээх аргыс, тумаҥҥа муннахха, хараҥаҕа хаайтардахха – суолдьут сулус, кырдьар сааска – күндү баай.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Үгэс быһыытынан Дьокуускайга балаҕан ыйын тиһэх өрөбүллэригэр СӨ Тыатын хаһаайыстыбатын министиэристибэтэ ас-үөл, бэйэ оҥорон таһаарар бородууксуйа өрөспүүбүлүкэтээҕи дьаарбаҥка-быыстапкатын тэрийэр. Ол курдук, балаҕан ыйын 24-25 күннэригэр Саха сирин фермердэрэ, оҥорон таһаарааччылара, агро хайысхалаах оскуолалара Комсомол болуоссатыгар муһуннулар. Икки күннээх атыы-эргиэн дьаарбаҥката улахан далааһыннаахтык ыытылынна. Быйылгы тэрээһин Саха АССР уонна СӨ Тыатын хаһаайыстыбатын министиэристибэтэ төрүттэммиттэрэ 100 сылларыгар ананна.
Агро хайысхалаах оскуолалар үлэлэрин көрүү түмүгэр «Бастыҥ агрооскуола» анал аат 1 степеннээх дипломунан Модут орто оскуолата (дириэктэр Михаил Егорович Новиков) наҕараадаланна. Иккис миэстэни М.Т. Егоров аатынан Үөһээ Бүлүү 2 нүөмэрдээх оскуолата (дириэктэр Алексей Николаевич Федоров), 3 миэстэни Амма улууһун Н.Е. Иванова аатынан Бөтүҥ орто оскуолата (дириэктэр Акулина Семеновна Иванова) ыллылар.
Бүгүн биһиги Модут агро хайысхалаах орто оскуолатын дириэктэрин Новиков Михаил Егоровиһы кытары кэпсэтэбит уонна сүрүн ыйытыыбытыгар: «Ситиһии төрдө туохханый?» хоруйдууругар көрдөстүбүт.
Оскуолабыт үөрэнээччилэрэ идэ ылалларыгар үлэлэһэбит
— Оскуолабыт иһинэн үлэ-сынньалаҥ лааҕырын тэрийэбит. Быйылгы сезоҥҥа лааҕырбытыгар оскуолабыт иһинэн үлэлиир бизнес-инкубатор чэрчитинэн повар идэтин арыйан үлэлэттибит. Ол курдук, икки үөрэнээччибитин Үлэлээх буолуу киинин кытары сөбүлэҥ түһэрсэн, хамнастаан (ыйга — 15 тыһ. солк.), лааҕырга үлэҕэ ылбыппыт. Бу оҕолор «Мин маҥнайгы идэм» Арктикатааҕы агротехнологическай судаарыстыбаннай университет бырайыагар киирсэн, онно үөрэнэн, повар идэтин баһылаатылар. Маны таһынан былырыын Намнааҕы техникуму кытары дуогабар түһэрсэммит, 18 оҕону «В» категориялаах массыына ыытар быраап дастабырыанньатын ылалларыгар үөрэппиппит. Төлөбүрүн аҥаарын оскуола, аҥаарын төрөппүт уйуммута.
Икки сыллааҕыта оскуолабытыгар бизнес-инкубатор тэриллибитэ, ол чэрчитинэн оҕолор столяр, иистэнньэҥ, повар, массыына дьыалатыгар, ЭВМ оператора идэлэргэ үөрэнэллэр, оскуоланы бүтэрэллэригэр туоһу суруктаах бүтэрэллэр. Быйыл оскуолабыт «С» категориялаах «Беларусь» тракторы ыытарга быраап ыларга үөрэх лицензиятын ылан турар. Онон баҕалаах оҕолор манна миэстэтигэр үөрэнэллэр, маны таһынан нэһилиэнньэттэн эмиэ сайаапкалары ылабыт. Инникитин повар идэтигэр дастабырыанньа биэрэргэ үлэлэһиэхпит.
Үлэ-сынньалаҥ лааҕырын сөпкө дьаһанан үлэлэтэбит
Быйыл хонуктаах үлэ-сынньалаҥ лааҕырын 3 сезонун үлэлэттибит. Барыта 48 оҕо сырытта. Нам эрэ улууһуттан буолбакка, Өймөкөөнтөн, Анаабыртан, Амматтан, Дьокуускайтан оҕолор кэлэн сынньаннылар, кууруссаны, оҕуруот аһын көрдүлэр, ас астыырга үөрэннилэр. СӨ Үөрэх уонна наука министиэристибэтин «Оҕо сайыҥҥы лааҕырдарын чөлүгэр түһэрии» бырагырааматынан икки саҥа ититиинэн хааччыллыылаах лааҕыр дьиэлэрин тутан үлэҕэ киллэрдибит. Итини таһынан 6 оҕо суунар миэстэлээх душ, тахсан киирэр сир туттубут. Лааҕыр икки эргэ дьиэтин: биирин — кинотеатр, иккиһин — оҕо ааҕар, сынньанар дьиэтин оҥордубут. Онтон остолобуойбутугар толору хааччыллыыны киллэрэн, уотун, муостатын саҥаттан уларыттыбыт. Ити курдук лааҕырбытыгар барыта 7 объектаах үлэлии олоробут. Билигин биһиэхэ саҥа оскуола тутулла турар буолан, оскуола таһынааҕы учаастактан теплицаларбытын барытын лааҕырга көһөрөн аҕалбыппыт, саҥаттан хортуоска сирин тиэрэн оҥордубут. Онон сайын аайы аны оҕуруоппут барыта лааҕырга олордуллар буолла.
Оскуолабыт иһинэн ТХПК баар
Бэйэбит 28 төбөнү көрөн олоробут. Бу күҥҥэ 110 тонна оту оттоотубут, онон кыстыгы туоруур от баар. Билигин от үлэтэ бүтэ илик, дьоммут оттуу сылдьаллар. Кыстыкпыт таһынан баар оту атыыга ыытыахтаахпыт. Онон быйылгы дьаарбаҥкаҕа бэйэбит эппитин, сүөһү иһин, хаанын атыылаатыбыт.
Быыстапкабыт биир дойдулаахпыт Максим Аммосов үрдүк аатыгар ананна
Быйылгы тыа хаһаайыстыбатын аһын-үөлүн дьаарбаҥкатыгар 16 киһи буолан сырыттыбыт, бары тустаах исписийэлиистэр кыттыыны ыллылар. Биир дойдулаахпыт, сүгүрүйэр киһибит Максим Кирович Аммосов 125 сылыгар аналлаах тематическай көрдөрүүнү туруордубут. Оччотооҕу бириэмэни көрдөрөр хаартыскаҕа түһүү сирин, музей малларын көрдөрүүгэ аҕалан туруорбуппут. Инсценировкаҕа бэйэм Максим Кирович Аммосов оруолун оонньоотум. Маны таһынан, бэйэ бородууксуйатын, эппитин, ис-хаан, оҕуруот аһын арааһын, үөрэнээччилэрбит оҥорбут оҥоһуктарын атыылаатыбыт. Кэлбит ыалдьыттары итии чэйинэн, алаадьы буһаран күндүлээтибит.
Быыстапкаҕа кыттарга эрдэттэн бэлэмнэнии үлэтэ ыытыллыбыта, ыам ыйыгар улууска ыытыллыбыт дьаарбаҥкаҕа маҥнайгы миэстэни ылбыппыт, онтон Бөтүҥҥэ сайыны көрсөр сайылыктаахтар күрэхтэригэр 3 миэстэни ылан турабыт. Бары күргүөмүнэн, оҕолуун-учууталлардыын бары саба түһэн, бу үрдүк ааты ылары ситистибит. Онон үөрэнээччилэргэ, кэллиэгэлэрбэр, кэлэктииппэр, төрөппүттэргэ махталым муҥура суох.
Саҥа оскуола тутулла турар буолан, билигин уустук соҕустук олоробут. Эргэ оскуола көтүрүллэн, 4 объегынан арахсан үөрэнэ олоробут. Бу күннэргэ оскуолабыт 20 сылыгар анаммыт «Модутум агро үөрэҕин кыһата — тыа сирин сайыннарар» кинигэбит сүрэхтэниитигэр бэлэмнэнэбит. Саҥа оскуолаҕа киирдэхпитинэ, үлэбит тиһигэ өссө күүскэ оргуйуо, саҥа былааннар олоххо киириэхтэрэ диэн бигэ эрэллээхпит.
Кэпсэттэ Анна СЛЕПЦОВА.
Нам улууһун Модут орто оскуолата — өрөспүүбүлүкэҕэ бастыҥ үлэлээх агрооскуола
#агро хайысхалаах оскуола#Главное
2 2029
Читать далее
Хоту сир хорсун оҕото кимий?
03.12.2022 20:00
Учимся рисовать: Юная звездочка кино Милена Софронова
03.12.2022 17:12
Мировые звезды танцевального спорта выступят на турнире...
03.12.2022 08:36
Подведены итоги III республиканского дистанционного чемпионата «Я...
02.12.2022 16:30
Сатабыл күнэ кыстыкка киириигэ ананна
02.12.2022 15:21
Чемпион үөрэҕэ
02.12.2022 13:24
Добавить комментарий Отменить ответ
Сохранить моё имя, email и адрес сайта в этом браузере для последующих моих комментариев.
Пожалуйста, введите ответ цифрами:
17 − пять =
Новости
Хоту сир хорсун оҕото кимий? 03.12.2022 20:00
Учимся рисовать: Юная звездочка кино Милена Софронова 03.12.2022 17:12
Подвели итоги XVI Республиканского форума молодых исследователей «Шаг в будущую профессию» 03.12.2022 15:16
Мировые звезды танцевального спорта выступят на турнире «Кубок ТРИКОЛОР» в Мирном 03.12.2022 08:36
Абый орто оскуолатыгар — Оскуола күнэ! 02.12.2022 20:29
Батарейканы туттар — айылҕаны харыстаа! 02.12.2022 19:48
Сийиэскэ ийэм үлэтэ сыаналанна 02.12.2022 19:38
Улахан Аан — мин дойдум 02.12.2022 17:53
День детского движения в ИТЦ «Кэскил» им. Н.И. Протопоповой 02.12.2022 17:46
Учащиеся 20 школы побывали на мастер классах фирмы «Чороон XXI век» 02.12.2022 17:32
Календарь
Декабрь 2022
Пн
Вт
Ср
Чт
Пт
Сб
Вс
1 2 3 4
5 6 7 8 9 10 11
12 13 14 15 16 17 18
19 20 21 22 23 24 25
26 27 28 29 30 31
« Ноя
Опрос
Резултаты
-
Нам улууһун Модут орто оскуолата — өрөспүүбүлүкэҕэ бастыҥ үлэлээх агрооскуола
Нам улууһун Модут орто оскуолата — өрөспүүбүлүкэҕэ бастыҥ үлэлээх агрооскуола
#1. Сколько разновидностей хомуса (варгана) в мире насчитывается?
101
101
132
132
162
162
Следующий
#2. В каком году открылся Музей хомуса народов мира в г. Якутске?
1991
1991
1990
1990
1996
1996
Следующий
#3. Строен станом, словно копье, Стремителен, как стрела, Был он лучшим среди людей, Сильнейшим среди людей…
Буура Дохсун
Буура Дохсун
Нюргун Боотур
Нюргун Боотур
Дыырай Бухатыыр
Дыырай Бухатыыр
Следующий
#4. Художник, написавший серию «Якутский героический эпос Олонхо»
Тимофей Андреевич Степанов
Тимофей Андреевич Степанов
Афанасий Николаевич Осипов
Афанасий Николаевич Осипов
Афанасий Петрович Мунхалов
Афанасий Петрович Мунхалов
Следующий
#5. В каком году был создан научно-исследовательский институт Олонхо при СВФУ им. М.К. Аммосова?
2009
2009
2008
2008
2010
2010
Следующий
#6. В каком году ЮНЕСКО объявило Олонхо одним из шедевров устного нематериального наследия человечества?
2005
2005
2000
2000
2002
2002
Финиш
Об издательстве
Карта сайта
Контакты
СМИ о нас
Партнеры
Горячие линии и телефоны доверия
ИНН 1435273090
Дата регистрации: 23.10.2013
г. Якутск, ул. Орджоникидзе, 31
Cетевое издание keskil14 зарегистрировано в Федеральной службе по надзору в сфере связи, информационных технологий и массовых коммуникаций 07 декабря 2020 г. 0+
Регистрационный номер
Эл № ФС77-79667.
Учредитель — государственное автономное учреждение Республики Саха (Якутия) «Детское издательство «Кэскил»» имени Н.Е. Мординова-Амма Аччыгыйа (ОГРН 1131447014434). Главный редактор — Жиркова Татьяна Ильинична. Тел.: +7(411)234-11-12 E-mail: [email protected]
|
oscar
|
Сунтаар улууһун Чакыр (билигин Күндэйэ) нэһилиэгиттэн Аҕа дойдуну көмүскүүр Улуу сэриигэ 146 киһи ыҥырыллыбытыттан 84-дэ кыргыһыы хонуутугар охтубута. Кинилэртэн сорохторугар “Сураҕа суох сүттэ” диэн биллэрии кэлэн, көмүс уҥуохтара ханна кистэммитэ биллибэт.
Элгээн түбэтин Аттаах Тумулугар Калинин аатынан холкуостан сэриигэ барбыт 33 буойун аатыгар мемориальнай комплекс тутуллубута. Маны сэриигэ сураҕа суох сүппүт саллаат Федор Яковлевич Васильев уола Иван Федорович Васильев иилээн-саҕалаан оҥорторон, сотору-сотору эбии өйдөбүнньүк бэлиэлэринэн кэҥии, улаата турар.
Пааматынньыкка Гаврильев Кузьма Никифорович аата 33 буойуну кытта суруллан турар. Кини туһунан улуустааҕы, өрөспүүбүлүкэтээҕи “Өйдөбүнньүк” кинигэлэргэ “Көмүллүбүт сирэ биллибэт” диэн сурулла сылдьар.
1941 сыл атырдьах ыйынааҕы бастакы улахан хомуурга Чакыртан 40-тан тахса саамай кыанар, күүстээх-уохтаах киһи ыҥырыллыбыта. Кинилэри кытта 31 саастаах Кузьма Гаврильев уола Сөдүөтү, кыргыттара Вераны уонна Фатинаны кэргэнэ Евдокия Павловнаҕа хаалларан, сэриигэ барбыта.
Бүлүү өрүс уута түһэн хаалан, борохуот кыайан кэлбэккэ, оройуонтан бастакы хомуур 600-тэн тахса киһитэ балаҕан ыйын 5 күнүгэр Өлүөнэ өрүс үрдүгэр турар Ленскэй Туруктатыгар диэри сатыы барбыта. Кинилэр 260 биэрэстэни хааман, 7-с хонуктарыгар Туруктаҕа тиийбиттэрэ. Бу бастакы хомуур саллааттарыттан бэрт аҕыйахтара дойдуларыгар төннүбүттэрэ.
Кузьма Гаврильевтан сурах-садьык суоҕа. “Снайперга үөрэтэ сылдьаллар” диэн, бэрт кылгас ис хоһоонноох сурук кэлбит уонна өссө “миэхэ суруйумаҥ, тыыннаах буоллахпына, бэйэм биллэрэ туруом” диэбит. Онтон 1942 сыл сайыныгар сураҕа суох сүппүтүн туһунан биллэрии кэлбит.
1941 сылга бастакы хомуурга армияҕа ыҥырыллан, Кузьманы кытта бииргэ Туруктаҕа диэри сатыы барбыт Михаил Никифорович Кюндяйцев сэриини Чехословакияҕа түмүктээн, 1945 сыл бүтүүтэ дойдутугар этэҥҥэ эргиллибитэ. Кини учууталлыы сылдьан, бастыҥ үөрэнээччитэ, Кузьма оҕото Фатинаҕа: “Фроҥҥа сылдьан, аҕаҕын көрсүбүтүм, снайпер этэ”, – диэбит. Чакыртан төрүттээх Зинаида Николаевна Степанова 1971 сыллаахха Саха АССР Үрдүкү Сэбиэтин VIII Ыҥырыытыгар депутатынан талыллыбыта. Кини: “Бу биһиги киһибит Кузьма Гаврильев”, – диэн, снайперскай бинтиэпкэлээх саллаат хаартыскатын көрдөрбүтэ эмиэ баар эбит.
Сураҕа суох сүппүт саллаат Кузьма Гаврильев кэргэнэ Евдокия Павловна үс оҕотун атаҕар туруоран, улахан кыыһа Вера Кузьминична аҕыс оҕотун иитиспитэ. Оттон уола Сөдүөт Кутанаҕа олохсуйан, биэс уол, биир кыыс оҕоломмута. Кыра кыыһа Фатина соҕотох оҕото армияҕа сулууспалыыр эбээһинэһин толоро сылдьан, хомолтолоохтук өлөн, кэлин үс оҕону ииппитэ.
Онтон… 2015 – Улуу Кыайыы 70 сыла. Сунтаар Элгээйитигэр бочуоттаах сынньалаҥҥа олорор сэрии сылын оҕото Фатина Кузьминична Гаврильева-Никанороваҕа соҕурууттан сурук тигинээн кэлбитэ. Сэриигэ охтубут, сураҕа суох сүппүт буойуннары көрдүүр, булар, үйэтитэр “Надежда” этэрээт комиссара Александр Николаевич Соколов Калуга уобалаһыттан суруйбут. Оччотооҕу Смоленскай (билиҥҥи Калуга) уобалаһын Износковскай оройуонун билигин суох Пинашино дэриэбинэтин таһыттан өлбүт буойун кырамтатын булбуттар. Саллаат ыстаанын анал сиэбигэр аата-суола суруллубут медальона баар эбит. Онно “Саха АССР Сунтаар оройуонун Чакыр нэһилиэгэ. Калинин аатынан холкуостан Гаврильев Кузьма Никифорович. 1910 с. төрүөх, кэргэнэ Евдокия Павловна.” диэн суруллубут! Саллаат кырамтатын Износковскай оройуонун Ивановскай дэриэбинэтигэр баар бырааттыы ииҥҥэ кистээбиттэр.
А.Н. Соколов архыып докумуоннарын хасыһан, Кузьма Гаврильев 1942 сыл олунньутугар сураҕа суох сүппүтүн билбит. Кини ООНЗФ (Отряд Особого Назначения Западного Фронта) байыаһа эбит! Өстөөх тыылларынан сылдьан, оһуобай сорудахтары толорор анал этэрээт. Били “Диверсант” диэн киинэни көрбүтүҥ? Ньиэмэс ыстааптарыгар, поезтарыгар эмискэ саба түһүтэлээн, урусхаллыыр этэрээт. Дьэ, онно Кузьма Гаврильев курдук снайпер хайаан да ирдэнэр. Разведчиктар тустарынан “Звезда” киинэҕэ снайпердара эмиэ азиат этэ дии. Кинилэр бары өстөөх тыылыгар оһуобай сорудаҕы толоро сылдьан өлөллөр, докумуоҥҥа сураҕа суох сүппүттэринэн аатыраллар. Кузьма ол иһин дьонугар “Миэхэ суруйумаҥ, мин бэйэм биллэриэм” диир. Бу да сырыыга сорудаҕы толоро сылдьан оҕуннаҕа. Кини братскай ииҥҥэ көмүллүбэтэх, дьонугар өлбүт күнүндьылын суруйбатахтар, биир этиинэн “Сураҕа суох сүттэ” диэбиттэр…
Кыыһа Фатина Кузьминична аҕатын уҥуоҕар бара сылдьыбыта. Кинини эдьиийэ Вера Кузьминична кыыһа Венера Николаевна арыаллаабыта. Ол тиийэн, аҕатын уҥуоҕар сүгүрүйэн, олохторун-дьаһахтарын ботугураан кэпсээн, сахалыы арыылаах алаадьынан күндүлээн, Элгээн өҥ буорун кутан кэлбитэ. 1941 сылга сэриигэ барбыт күндү аҕата 74 сылынан көстөн, аата-суола ааттанарыгар саамай улахан өҥөлөөх нуучча ньургуна Александр Николаевич Соколовка улахан махталын тиэрдибитэ, дууһалыын чэпчээн эргиллибитэ. Ким да умнуллубат, туох да умнуллубат!
ХААРТЫСКАЛАРГА: 1. Кузьма Гаврильев сэриигэ барыан иннинэ. 2. Кыыһа Фатина ийэтэ Евдокия Павловналыын. 3. Фатина Кузьминична аҕатын уҥуоҕар сүгүрүйэр (Пинашино, 2015 с.).
Балаһаны Александр ВАСИЛЬЕВ-Көрдүгэн бэлэмнээтэ.
Навигация по записям
Ржев-Вязьма туһаайыыга
«Мой дедушка — неизвестный солдат» положение экспедиции
«Он отдал самое дорогое — жизнь…»
Администратор 31.10.2018
«Курскайдааҕы кыргыһыыга охтубут»
Администратор 22.10.2018
«Воины бессмертного полка…»
Администратор 22.10.2018
Добавить комментарий Отменить ответ
Ваш адрес email не будет опубликован. Обязательные поля помечены *
Комментарий *
Имя *
Email *
Сайт
Сохранить моё имя, email и адрес сайта в этом браузере для последующих моих комментариев.
Найти:
Мой дедушка неизвестный солдат
https://www.youtube.com/watch?v=AFROPjZ04So
Избранные записи
Адреса поисковых сайтов
Администратор 18.04.2018
Свежие записи
Обращение Башарина К.Г. — «ЗА ТРЕЗВУЮ ЖИЗНЬ»
Администратор 31.12.2021
Алмазный ринг Георгия Свиридова
Администратор 19.10.2022
ДОЛГОЕ ЭХО КОРЕИ
Администратор 17.10.2022
ПРИГЛАШАЕМ ВАС НА ПРЕЗЕНТАЦИЮ КНИГИ НИКОЛАЯ ЛУГИНОВА «МАТЬ ЧИНГИСХАНА»
Администратор 11.10.2022
Жизнеутверждающая философия фильмов Прокопия Ноговицына
Администратор 04.10.2022
Петр Бекетов – апостол государев
Администратор 26.09.2022
100 ЛЕТ ЯКУТСКОЙ АССР
Администратор 22.08.2022
Архивы
Октябрь 2022 (4)
Сентябрь 2022 (1)
Август 2022 (2)
Июль 2022 (1)
Июнь 2022 (1)
Май 2022 (3)
Апрель 2022 (4)
Март 2022 (2)
Февраль 2022 (2)
Январь 2022 (3)
Декабрь 2021 (2)
Ноябрь 2021 (4)
Октябрь 2021 (4)
Сентябрь 2021 (1)
Август 2021 (4)
Апрель 2021 (1)
Март 2021 (1)
Февраль 2021 (1)
Январь 2021 (1)
Декабрь 2020 (4)
Ноябрь 2020 (6)
Октябрь 2020 (6)
Сентябрь 2020 (2)
Апрель 2020 (3)
Март 2020 (7)
Февраль 2020 (1)
Январь 2020 (1)
Декабрь 2019 (5)
Ноябрь 2019 (8)
Октябрь 2019 (8)
Сентябрь 2019 (4)
Август 2019 (6)
Июль 2019 (8)
Май 2019 (1)
Апрель 2019 (5)
Март 2019 (2)
Февраль 2019 (5)
Декабрь 2018 (11)
Ноябрь 2018 (14)
Октябрь 2018 (17)
Сентябрь 2018 (17)
Август 2018 (27)
Июль 2018 (15)
Июнь 2018 (16)
Май 2018 (24)
Апрель 2018 (21)
Март 2018 (3)
Февраль 2018 (3)
Январь 2018 (2)
Декабрь 2017 (5)
Ноябрь 2017 (4)
Октябрь 2017 (17)
Сентябрь 2017 (1)
Май 2016 (14)
Апрель 2016 (23)
Ноябрь 2014 (1)
Рубрики
Рубрики Выберите рубрику Без рубрики (17) Видеоматериалы (12) Действительные члены (37) Избранное (1) Новости (231) В мире и России (78) В республике (77) Вести из улусов (3) Даты и события (89) Проекты, конкурсы (104) Проект «Мой дедушка- неизвестный солдат» (97) Конкурсные работы по проекту «Мой дедушка- неизвестный солдат» (32) Новости: «Мой дедушка- неизвестный солдат» (54) Публикации: «Мой дедушка- неизвестный солдат» (54)
|
oscar
|
Дьокуускайга 2020-2021 үөрэх дьылыгар “Старшая школа: сеть классов предпрофессионального образования” тус сыаллаах бырайыак үлэтэ саҕаланыаҕа. Ол чэрчитинэн киин куорат алта оскуолатыгар үөрэнээччилэри идэтийиигэ бэлэмниир сэттэ кылаас арыллыаҕа. Олор үрдүк үөрэх кыһаларын, тэрилтэлэри кытта ыкса ситимнээхтик үлэлэһиэхтэрэ. Бу туһунан куорат дьаһалтатын үөрэххэ управлениета иһитиннэрэр.
2 №-дээх оскуолаҕа “Якутскэнерго” публичнай акционернай уопсастыба өйөбүлүнэн энергетическэй кылаас арыллыаҕа. Бырагыраама партнерунан Москватааҕы энергетика института буолуоҕа. Оттон ХИФУ ФТИ-тын кытта үлэ салҕаныаҕа. Оҕолор электро-теплоэнергетика, электротехника, информационнай систиэмэлэр уонна технологиялар хайысхаларын чиҥэтэн үөрэтиэхтэрэ.
5 №-дээх оскуолаҕа гуманитарнай хайысхалаах академическай кылааска дьоҕурдаах оҕолору сүүмэрдиир. Норуоттар доҕордоһууларын Арассыыйатааҕы университетын, ХИФУ ФЛФ-тын кытта бииргэ үлэлиэхтэрэ. Үөрэх бырагырааматын партнерунан “Саха” национальнай көрдөрөр-иһитиннэрэр хампаанньа ааттанна. Оҕолор искусство, тыл наукаларын дириҥэтэн үөрэтиэхтэрэ, медиакоммуникация эйгэтин билсиэхтэрэ.
33 №-дээх оскуола кулун тутарга Арассыыйа ЫБММ-н Саха сиринээҕи сүрүн управлениетын кытта каадырдары бэлэмниир туһунан дуогабар түһэрсибиттэрэ. Выпускниктар бу эйгэ үлэһиттэрин көччөх гынан көтүтэр дойду биллэр-көстөр, суон сураҕырар үрдүк үөрэх бастыҥ кыһаларыгар киирэр буолуохтара.
23 №-дээх оскуолаҕа тырааныспар үлэһиттэрин бэлэмниэҕэ, үөрэх бырагырааматын СӨ тырааныспарга уонна суол-иис хаһаайыстыбатыгар министиэристибэтэ өйүөҕэ. Үөрэнээччилэр Арассыыйа араас куораттарыгар бу эйгэ идэлэригэр үөрэнэ барыахтара.
Куораттааҕы классическай гимназияҕа омук тылларын дириҥэтэн үөрэтэр гуманитарнай хайысхалаах кылаас арыллар. Выпускниктар оскуоланы аттестаттаах уонна норуоттар икки ардыларынааҕы DSD (ньиэмэс тыла) уонна DELF (француз тыла) дипломнаах бүтэриэхтэрэ. Оҕолор норуоттар икки ардыларынааҕы сыһыаны, политологияны, публичнай политиканы, социальнай наукалары үөрэтиэхтэрэ.
31 №-дээх оскуола ХИФУ Мединститутун кытта төрдүс сылын эмчит буолуохтаах оҕолору бэлэмнииллэр. Быйыл педагогика кылааһа арыллыаҕа.
Бырайыак үлэтигэр Дьокуускай куорат эбии үөрэхтээһинин тэрилтэлэрэ төһүү күүс буолуохтара.
Оскуолалар Үөрэх управлениетын ыйытыгынан куорат атын оскуолаларыттан 9 кылаас үөрэнээччилэрин куонкуруһунан сүүмэрдииллэр.
Сонуннар
27.11.2022 | 10:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 28 - ахсынньы 4 күннэригэр
24.11.2022 | 11:00
Саха сирин бастыҥ IT-бырайыактара
23.11.2022 | 17:30
Олоҕун науканы кытта ситимнээн
23.11.2022 | 17:00
Үс игирэ төрөөтө
23.11.2022 | 16:30
Куорат учууталларыгар — саҥа бириэмийэ
23.11.2022 | 16:00
Саамай кэрэ сүөһүнү таллылар
23.11.2022 | 15:56
«Үтүө санаа харыйата» оҕолор баҕа санааларын толорор
23.11.2022 | 15:00
Дьикти быыстапканы көтүтүмэҥ
23.11.2022 | 14:00
Нолуоккун төлөө — холкутук утуй!
23.11.2022 | 13:00
Кыһыҥҥы суоллар аһыллар болдьохторо билиннэ
23.11.2022 | 12:00
Саҥа дьылы — иэһэ суох
23.11.2022 | 11:00
Ыккытын босхо ыытымаҥ
23.11.2022 | 10:00
Дьоҥҥут аатын үйэтитиҥ
23.11.2022 | 09:00
Онлайн төлүөҥ — бириис сүүйүөҥ
23.11.2022 | 08:00
Сийиэскэ 500-тэн тахса дэлэгээт кытынна
20.11.2022 | 09:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 21-27 күннэригэр
19.11.2022 | 16:00
Эҥсиэли хочотугар, Максим Аммосов дойдутугар
18.11.2022 | 09:00
Саҥа саҕахтары арыйан, сонун хайысхалары тутуһан
17.11.2022 | 18:44
Дьиҥ олохтон кэпсээн ааптарын кытта көрсүһүү
17.11.2022 | 18:00
«Мир» каартаҕа региональнай төлөбүрдэри ыытыахтара
Ордук ааҕаллар
Дьон | 19.11.2022 | 18:00
Николай Винокуров: «Дойдубар этэҥҥэ эргиллэн кэллим...»
«Боотур» этэрээт байыастарын ортотугар биһиги биир дойдулаахпыт Алаһыай нэһилиэгиттэн төрүттээх Николай Винокуров баарын истэн, кэпсэтиэхпин баҕардым. Ол эрэн сэһэргэһиибин хайдах-туох саҕалыахпын тобуларбар олус ыарахан этэ. Бу үлэ, үөрэх, сайдыы, тэрээһин туһунан суруйуу, кэпсэтии буолбатах... Бу — олох, дьылҕа, тыын былдьаһыы, өлүү-сүтүү, инники олох иһин охсуһуу туһунан сэһэргэһии. Николай тута хоруйдаабытыгар...
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 20.11.2022 | 11:00
Элэгэнтэй Адамов: «Сиэрдээх өй-санаа төрүт дьарыкка эрэ баар»
Бүгүҥҥү нүөмэргэ Чурапчы улууһун Чакыр нэһилиэгин олохтооҕо Элэгэнтэй Адамовы кытта тыа сирин олоҕун, итэҕэл, уус идэтин, сайдыы, норуот дьылҕатын, кэскилин туһунан сэһэргэстибит. Дьоҕурдаах киһи анаарыыта киэҥэ, этэр тыла оруннааҕа сөхтөрдө.
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
1967 сыллаахха бэс ыйын 6 күнүгэр Сунтаар улууһун Хадан нэһилиэгэр төрөөбүтэ. «Хаданым» диэн бастакы ырыатын 1984 сыллаахха айбыта. 40-ча ырыалаах. СР культуратын туйгуна. Ыам ыйын 23 күнүгэр 2010 сыллаахха өлбүтэ.
Биллэр ырыалара: «Дьылҕабар махтанабын», «Кыыс тойуга», «Сахам сирэ», «Ыллаа-ыллаа» уо.д.а.
Ангелина Егоровна Файрушина ырыалара
(1967-2010)
1967 сыллаахха бэс ыйын 6 күнүгэр Сунтаар улууһун Хадан нэһилиэгэр төрөөбүтэ. «Хаданым» диэн бастакы ырыатын 1984 сыллаахха айбыта. 40-ча ырыалаах. СР культуратын туйгуна. Ыам ыйын 23 күнүгэр 2010 сыллаахха өлбүтэ.
|
oscar
|
Баара-суоҕа 49 сааһыгар Москубаҕа командировкаҕа сылдьан “Сахамедиа” РИИХ генеральнай дириэктэрэ Кирилл Алексеев күн сириттэн соһумардык барда.
Бүгүн кини олоҕун тиһэх күннэригэр диэри үтүө суобастаахтык үлэлээбит сиригэр – Бэчээт Дьиэтин медиакиинигэр – бырастыылаһыы буолла. “Ситим” медиа бөлөх аатыттан Кирилл Викторович чугас дьонугар, аймахтарыгар, табаарыстарыгар, кэллиэгэлэригэр дириҥ кутурҕаммытын биллэрэбит.
Мария Христофорова, “Ситим” медиа бөлөх генеральнай дириэктэрэ:
– Соторутааҕыта аҕай Хабаровскай куоракка Кирилл Викторовиһы кытары “Дальний Восток – приоритет России в XXI веке” диэн Уһук Илиннээҕи медиафорумҥа кыттыбыппыт. Онно кини бэчээт эйгэтигэр баар кыһалҕалары кэпсээбитэ уонна билиҥҥи усулуобуйаҕа ону хайдах туоратарга, бэчээти сайыннарыыга бэйэтин көрүүлэрин кэпсээбитэ.
Бүгүн АЛРОСА хаһаайыстыбаннай актыыбын мунньаҕар кытта сылдьан, Кирилл Викторовиһы кытары Мииринэйгэ көрсүһүүлэрбитин ахтан-санаан ыллым. Кини бу “АЛРОСА” хампаанньа сыллааҕы саамай улахан быйылгы мунньаҕар эмиэ кыттыахтаах этэ. Кирилл Викторовиһы кытары араас тиэмэҕэ ирэ-хоро кэпсэтэрбитин олус сөбүлүүр этибит. Ардыгар мөккүһэн да ылааччыбыт. Ол гынан баран, бэйэ-бэйэбитигэр куруук ытыктабыллаах сыһыаннаһарбыт.
Мин кини тыыннааҕар тус бэйэтигэр да эппитим, билигин даҕаны махталбын биллэриэм этэ: кини үп-харчы кырыымчык кэмигэр “Кыым” норуот хаһыата чэпчэтиилээх сыананан “Якутия” медиахолдинг типографиятыгар бэччээттэнэр кыаҕы биэрбитин иһин. Кирилл Викторович биһиги тэрийбит Арассыыйа национальнай СМИлэрин Ассоциациятын тэрийбиппитин өйөөбүтэ. Кини Роспечать Эспиэрдиир сэбиэтин чилиэнин быһыытынан Арассыыйа национальнай СМИлэригэр чэпчэтиини туруорсарга бииргэ үлэлэһэр былааннааҕа.
Биһиги баар-суох кэллиэгэбит олус эрдэ уонна соһуччу биһиги кэккэбититтэн туораата... Кини национальнай бэчээт сайдыытыгар сыраласпыт үлэтин ситэ салгыахпыт, бэчээт эйгэтэ инникилээх буоларыгар турууласпыт үлэтин олоххо киллэрсиэхпит.
Тус бэйэм, бииргэ үлэлиир кэллиэгэлэрим, суруналыыстар уонна “Ситим” хампаанньа бөлөҕүн аатыттан Кирилл Викторович чугас дьонугар, дьиэ кэргэнигэр дириҥ кутурҕаммын биллэрэбин.
Аһыыгытын тэҥҥэ үллэстэбит!
Ыспыраапка:
Кирилл Викторович Алексеев 1969 сыллаахха бэс ыйын 1 күнүгэр Дьокуускайга төрөөбүтэ.
Саха судаарыстыбаннай университетын 1995 сыллааха бүтэрбитэ, 2011 сыллаахха – МГУ журналистика факультетын.
1995 сыллаахха биир санаалаахтарын кытары “Наше время” өрөспүүбүлүкэтээҕи уопсастыбаннай-бэлитиичэскэй хаһыаты төрүттээбитэ.
1997 сылтан – “Наше время” хаһыат кылаабынай эрэдээктэрэ.
1999-2004 сс. – “Наше время” хаһыат сүрүн эрэдээктэрэ – генеральнай дириэктэрэ.
2004-2008 сс. – “Столица” телерадиокомпания генеральнай дириэктэрэ.
2008-2012 сс. – “Наше время” издательскай дьиэ генеральнай дириэктэрэ.
2012 сыл сэтинньититтэн – “Сахамедиа” РИИХ генеральнай дириэктэрэ. “Сахамедиа” иһигэр “Якутия”, “Саха сирэ”, “Комсомольская правда” в Якутии” хаһыаттар, “Якутия” медиахолдинг уонна Саха информационнай ааҕыныстыба (СИА) киирэр.
СӨ Бэчээтин туйгуна.
Тарҕат:
Санааҕын суруй
Ааккыт-суолгут
Отправить
Отменить
Бүтэһик сонуннар
Сонуннар
«Кыым» хаһыат Ньурбаҕа ааҕааччыларын кытары көрсүстэ
Ньурбаҕа «Кыталык» култуура дыбарыаһыгар «Кыым» хаһыат сурутааччыларын кытары…
Сонуннар
Хатырыкка - Өрөспүүбүлүкэ искибиэрэ
Уопсастыба
Саха тылын учууталларын сийиэһэ: кыһалҕа чопчуланна
Сонуннар
“Кыым” суруналыыстара Бүлүүтээҕи ыччат бибилэтиэкэтигэр сырыттылар
Сонуннар
Саха сирин бэрэстэбиитэллэрэ пилота суох аппараттары көтүтэргэ үөрэннилэр
© 2022 KYYM.RU
«КЫЫМ»
Тэрийэн таһаарааччы: “Ситим” медиа-бөлөх ХЭУо
Сүрүн эрэдээктэр:
М.Г. Дегтярева
Эрэдээксийэ аадырыһа: 677027, Дьокуускай к., Киров уул. 18, В блок, 710 оф.
Аан ситим нүөмэрэ:
+7 (914) 820-09-75
Биллэрии өҥөтө:
+7 (924) 367-01-56, +7 (4112) 34-05-03
Реклама өҥөтө:
+7 (914) 280-11-20, +7 (4112) 42-59-47
E-mail : [email protected]
Сибээс, информационнай технология уонна маассабай коммуникация эйгэтин кэтээн көрөр федеральнай сулууспа 08.05.2019 бэлиэтэммит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77-75678
|
oscar
|
Биһиги аҕабыт Ньахалла Ньукулай олоҥхоһут этэ. Ийэбинээн иккиэн ыал хамначчыттара холбоспуттара. Ыылааҕынан, Ынах Хатыҥнааҕынан, Сылгы Хатыҥнааҕынан, Элэһининэн олорбуппут. Бииргэ төрөөбүттэр иккиэбит. Убайбынаан олус иллээх этибит. Иккиэн 99 тыһаҕаһы көрөрбүт. Убайым от тиэйэрэ, мас кэрдэрэ. Күһүн дөлүһүөн хомуйан хаһаас оҥосторбут. Кыра сааспыттан ахсааҥҥа үчүгэйдик үөрэммит буолан, фермаҕа суоччут этим.Убайым Ылдьаа 1997 сыллаахха өлбүтэ. Сэриини учууталым кэпсээнинэн билэбин. Оҕолор алтан иһити хомуйарбыт, дьон бэргэһэ, үтүлүк тигэллэрэ. 1949 сыллаахха бөһүөлэккэ көһөн киирбиппит уонна кэнсиэрдэргэ кыттыбытынан барбытым. Ыччаттары түмэ тардар этим. Балыыһаҕа 14 сыл устата завхоз, санитарка быһыытынан үлэлээбитим. Кырдьар сааспар Табалаахха аан маҥнайгы сейсмостанцияҕа үлэлээбитим. 1980 сылтан ый ахсын бириэмийэ харчы биэрэллэрэ. Сир хамсааһынын, чугастааҕы дэлби тэптэриини суруйар приборга хаартыскаҕа түһэрэн, таһааран Дьокуускайга ыытарым. Манна техник специальноһын баһылаабытым. Үп-харчы суох буолан, 1990 сыллаахха станция сабыллыбыта.Иллэҥ кэммэр хоһоон суруйабын, ону ырыа оҥостон ыллыыбын. Фестивалларга элбэхтик сырыттым. Ырыаны-тойугу Араҥас сулус оҥостон айа-ыллыы сылдьабын. “Табалааҕым барахсан” диэн тойук-ырыабын тойуксут Миитэрэй Слепцов туойбутун республика радиотун көмүс фондугар уура сытыаралларын санаатахпына олус үөрэбин. Миэхэ анаан оҕом, биир дойдулааҕым Степан Юмшанов: “Күөмэйиҥ өссө чөллөрүйдүн, ырыаҥ-тойугуҥ ыраахха диэри иһилиннин”,- диэн эппитэ миэхэ күүс-күдэх, суруйарбар-айарбар эрчими угар.Сайыҥҥы кырдьаҕастар ыһыахтарыгар куруук сылдьабын, дойдум дьонун кытта күөх сайыны үөрэ көрсөбүн, оһуохай үҥкүүтүгэр тэйэ көтөбүн, дьүөгэлэрбэр анаан ырыа ыллыыбын.Олох арааска үөрэттэ, ол курдук мотоцикл, мотор курдук уустук көлөлөрү талбыт өрөмүөннүүбүн, иискэ сатаабатым диэн суох. Өрөн, быысапкалаан оройуон быыстапкатыгар кыттарым.Үөрэ-көтө сырыттахха, олох чэпчэки буолар дии саныыбын.
|
oscar
|
Степанова Мария Васильевна (12.07.1928 - 28.01.1990 сс.), Таатта оройуонун Саһыл нэһилиэгин "Жданов" холкуоска сэрии сылларыгар дьонноругар күүс-көмө, өйөбүл буолбут. Мария Васильевна сэрии сылларыгар Байыаннай Оборона бөҕөргүүрүгэр кыаҕа баарынан кыттыбыт: " ... Саһыл нэһилиэгин комсомолкалара Дуня Булдакова, Маша Степанова 50-нуу солкуобайга байыаннай заемҥа суруйтаран баран, харчыларын тута Оборона фондатыгар туттардылар. Бу туһунан "Коммунист" хаһыат 19№-гэр 17.05.1944 сыллаахха тахсыбыт. (Н.С.Николаев, А.М.Скрыбыкин "Томпонский район в годы войны (1941-1945 гг.)" кинигэ 121-200 стр.). Мария Васильевна эдэр сааһыгар Горнай уонна Өймөкөөн оройуоннарыгар Комсомол бастакы секретарынан үлэлээбитэ. 40-тан тахса сыл Өймөкөөн оройуонугар Томтор орто оскуолатыгар алын кылаас учууталынан айымньылаахтык үлэлээбитэ, элбэх наҕараадалардаах.
|
oscar
|
Сэтинньи 13 — Льюис Кэрролл күннүгэр суруйбут: «Алиса туһунан остуоруйаны суруйан эрэбин, Ороһооспоҕо бүтэрбит киһи дии саныыбын».
|
oscar
|
Бүгүҥҥү ыалдьыты миэхэ 1983 сыллаахха аан бастаан олимпиецтар билиһиннэрбиттэрэ. Санааларбыт куруук биир буолбат. Ол да буоллар, бэйэ-бэйэбитин истиһэбит. Бүгүн эмиэ сэҥээрсиэххэ эрэ.
1983 c. ССРС норуоттарын спартакиадатын аһыллыытын иннинээҕи күн. Тоҕо эрэ, дьылҕа бэлэҕэ – ”Заря”гостиницаҕа араас омуктар түспүттэр этэ. Москва олимпиадатын кэнниттэн омуктары Сэбиэскэй Сойуус бэйэтигэр ыҥыра сатаабыта. Ити спартакиадаҕа 79 дойду тиийбитэ. Тоҕо эрэ миэхэ түөрт миэстэлээх нүөмэргэ бронь биэрдилэр. Арай, казах тустууктара эбит. Киэһэ Александр Иванов Роман Дмитриевы уонна биир киһини батыһыннаран киирбитэ. Казахтар тоҕо эрэ тахсан биэртэрэ. Баҕар, Александр имнэммитэ буолуо. Дьиҥэр, Роман курдук Таҥара илэ киирбитин истээри, тахсымыахтарын сөбө. Роман үс лиитэрэлээх бааҥка толору хара искэхтээх этэ. Эдьигээнтэн ыыппыттара дуу? Кавказтан Дагестантан Уот Кудулу Байхалыттан доҕоро Загалав Абдулбеков ыыппыта дуу? Ыйыта да сатаабатаҕым. Роман наһаа астынан килиэпкэ халыҥнык сыбанара. Дойдутун дуу, доҕорун Загалав сирин дуу аҕыннаҕа. Дьэ, ону сии-сии, билистибит.
– Бу Макар Макарович, улахан киһи, - диэтилэр. Олимпиецтар... Бэйэлэриттэн үрдэтэн. Дьэ, кэлин билбитим, киһи аҕай. Оччолорго кэпсэммэти ити олимпиецтарбыт билэр, өйдүүр эбиттэр.
Макар ССРС норуотунай дьокутаата буоларыгар агитацияҕа көмөлөспүтүм. Оттон мин САССР Верховнай Сэбиэтигэр дьокутаат буоларбар иэһин төлөспүтэ. Үлэлиир тэрилтэтэ – Өрөспүүбүлүкэ Прокуратурата уонна дьокутаат кэллиэгэтэ Андрей Борисов үлэлиир Саха театра миигин күүстэринэн, “Эн наадаҕын!” диэн, кандидатынан туруорбуттара (оччолорго кинилэр ССРС норуодунай дьокутааттара этилэр уонна илии баттаан, “Почему мы поддерживаем Ивана Ушницкого?” диэн “Молодежь Якутии” хаһыакка ыстатыйа таһаарбыттара). Оччолортон көҥүл санаабыт майгыннаһар эбит. Билигин мин, Сталин репрессиятын суруйбут аҕай киһи, “Арассыыйаҕа арыт-ардыгар кытаанах илии баар буолара наада эбит” диэн санаан ылабын. Ол эрээри санааларбыт куруук биир буолбаттар. Ол да буоллар, бэйэ-бэйэбитин истиһэбит ээ. Ити гынан, бүгүн эмиэ сэҥээрсиэххэ эрэ.
“Өрөспүүбүлүкэ күнүнэн интервьюта биэр эрэ”, – диэбиппэр,
- Ээ, доҕорум барахсан, эйиэхэ кэпсиир бөҕө буоллаҕым дии. Ол гынан баран билиҥҥи былаас оччо сөп диэбэтин кэпсиир киһибин. Ону таһаараҕын дуо?
- Таһаарыахха сөп бөҕө буоллаҕа дии. Хаһыат ааптар санаатын кытта сөпсөспөт эрээри, таһаарар түгэнэ эмиэ баар буолуохтаах буоллаҕа дии.
- Оо, доҕорум барахсан, улаханы да оҥоруох киһи, хараҕыҥ оһоллонон, ааранан мин хараастабын.
- Ээ чэ, бээ, миигин кэпсэтимиэххэ. Тиэмэбитигэр киириэххэ.
– Муус устар 27 күнэ – Өрөспүүбүлүкэ күнэ,– диирбин кытта, киһим бэйэтэ дириҥ улаҕалаахтык, силистээхтик сөбүлэһэрин эттэ. Онуоха мин: “Дьэ эрэ!” – дии түстүм.
Ленин
– Саха Автономнай Сэбиэскэй Социалистическэй өрөспүүбүлүкэ тэриллибитэ 98 сылын туолар. Аны икки сылынан үбүлүөйдээх 100 сылын
көрсөргө бэлэмнэнии үлэтэ баран эрэр. Бэҕэһээ, муус устар 22 күнүгэр, В. И. Ленин төрөөбүтэ 150 сылын көрсүөхтээх этибит.
- Оо, дьэ, кырдьык, Ленин 100 сылыгар улахан да бырааһынньык буолбута. Оччолорго, оҕо эрээрибин, өйдүүбүн. Онто да суох, үбүлүөйэ да буолбатаҕына, сыл аайы бырааһынньык бөҕө буолара.
- Чахчы оннук этэ. Оттон билигин ол оннугар Төрүт Сокуоҥҥа уларытыылары киллэриини бигэргэтэр куоластааһыны анаабыттара, коронавирус буулаан, көстө. В.В. Путин «В.И. Ленин судаарыстыбаннай деятель буолбатах, революционер эрэ, өрөспүүбүлүкэлэр ССРС-ка киириилэрин уонна тахсыыларын көҥүл өттүнэн тэрийэн, «мина замедленного действия» оҥорбута” диэн этэн турар. Онон ССРС-һы ыспыт Ленин курдук. В.В. Путин ити этиитин кэнниттэн эбитэ дуу, В.И. Ленин сааһын бэлиэтээбэт буоллубут. Өктөөп өрөбөлүүссүйэтин 100 сылынан биир да учуонай, биир да хомуньуус ыстатыйа суруйбатаҕа. Арай хомуньуус буола сылдьыбатах киһи мин, “Кыым” уонна “Туймаада” хаһыаттар сөбүлэһэннэр, бэчээттэтэн турабын. В.И. Ленин революционер буоларын ааһан, ССРС курдук улуу дойдуну олохтообут судаарыстыбаннай деятель буолара саарбаҕа суох дии саныыбын, ону тэҥэ улахан учуонай-теоретик. Кини научнай үлэлэрэ Библия кэнниттэн аан дойдуга иккис миэстэлээхтэр. Улуу Кытайга В.И. Ленин мэтириэтэ Маркс, Энгельс кэнниттэн турар.
Уруккуттан санаабытын этэргэ дьулуспуппут
Автономнай өрөспүүбүлүкэ хайдах тэриллибитин ырытыам иннинэ, сахалар былыр-былыргыттан, ыраахтааҕы саҕаттан, хайдах бырааптарын кэҥэтэргэ дьулуспуттарын кылгас соҕустук санатыам этэ.
1677 сыллаахха Мазары Бозеков ыраахтааҕыга тиийэн, кэккэ боппуруостары туруорсан турар. Оччолорго, туох да сырыы суоҕуна, атынан айаннаан тиийэн, атах тэпсэн олорон ыраахтааҕыны кытта кэпсэтии киһи санаатыгар да баппат суол. Онтон 1768 сыллаахха Софрон Сыранов ыраахтааҕыга тиийэн, саха кинээстэригэр түһээн хомуйуутун быраабын биэрэргэ туруорсубут. Ол эмиэ улахан ситиһии буоллаҕа. Өр-өтөр буолбат, 1789 сыллаахха, Алексей Аржаков Екатерина II императрицаҕа тиийэн, Иркутскай губернияҕа быһа киирии, Саха сиригэр суут баар буолуутун, сиргэ чааһынай бас билиини, үөрэхтээһин уонна төрөөбүт тылы үөрэтии боппуруостарын туруорсар. 1827 сыллаахха кулун тутар 11 күнүгэр Дьокуускайга Степной Дума арыллар. Дума нолуок, олохтоох салайыныы, баай-дуол учуотун, сир оҥоһуутун боппуруостарын быһаарар буолар.
1912 сыллаахха В.В. Никифоров (Күлүмнүүр) тэрийиитинэн Саха сиринээҕи инородецтар (бары олохтоох омуктары итинник ааттыыллара) сийиэстэрэ буолбута. Онно Судаарыстыбаннай Дуумаҕа сахалар бэрэстэбиитэлистибэлэрин, Саха сиригэр земство киллэриитин, түһээн сорох көрүҥнэрин көтүрүүнү, оскуола уонна тимир суол тутуутун боппуруостарын туруорсубуттара. Бэл, оччолорго, тимир суол боппуруоһун туруорсубуттар эбит.
1917 сыл бэс ыйыгар федералистар сойуустара Г.В. Ксенофонтов саҕалааһынынан, Арассыыйа бэрэсидьиэн салайыылаах федеративнай судаарыстыба буоларын уонна Сибиир автономиятын боппуруостарын туруорсубуттара.
1917 сыл сэтинньи 15 күнүгэр Арассыыйа «Декларация прав народов России» диэн туох да сүҥкэн суолталаах докумуону ылыммыта. Ол докумуон быһыытынан, Арассыыйа норуоттара тэҥ бырааптаах уонна суверенитеттаах буолуохтаахтара. Арассыыйа норуоттара арахсар да быраапка тиийэ бэйэлэрин бэйэлэрэ быһаарынар, туспа судаарыстыба да тэринэр бырааптаах буолуохтаахтара, ханнык да национальнай религиознай привилегия уонна хааччахтааһын суох буолуохтааҕа, ахсааннарынан аҕыйах омуктар уонна этнографическай бөлөхтөр көҥүллүк сайдыахтаахтар диэн этэ. Бу докумуону В.И. Ленин дьаһайан оҥотторбута. Аҕыйах сыллааҕыта ХНТ конвенцията ити докумуон үгүс балаһыанньаларын өйөөбүтэ.
Сүүрбэһис сыллар ортолоругар (хойутаан баран диэххэ сөп) П.В. Ксенофонтов, үрдүк үөрэхтээх юрист-адвокат, М.К. Аммосов ыҥырыытынан соҕурууттан кэлэн баран, ити декларацияҕа олоҕуран саха бастыҥ дьонун мунньар. Кинилэр В.И. Ленин теориятыгар олоҕуран, ССРС Төрүт сокуонун өйөөн туран, Саха сирин союзнай өрөспүүбүлүкэ оҥоруу, Сойууһу уонна Саха сирин кытта союзнай дуогабар түһэрсии, Саха сирэ бэйэтин сирдэрин, сиртэн хостонор баайын, уутун уонна ойуурун бас билиитин боппуруостарын, киһи быраабын харыстааһын, былаас салааларын тыырсыы боппуруостарын туруорсубуттара. Тоҕус бииргэ төрөөбүт Ксенофонтовтар оччолорго да бары үрдүк үөрэхтээх этилэр. Төрдүлэрэ грузиннар эбит. Ити боппуруос туруутун саҕана И.В. Сталин автономия теориятыгар киирэн олорор кэмэ этэ, салгыыта кэлин Аммосовка, Ойуунускайга, Бараховка тиийэ охсуулаах буолбута. Ити кэмҥэ М.К. Аммосов И.В. Сталины уонна С.К. Орджоникидзены тутуспута, ол иһин буоллаҕа буолуо, П.В. Ксенофонтовы кытта тыл-тылга киирсибэтэхтэрэ.
Уруккуга олоҕуруу
Манна даҕатан этэн аһарар буоллахха, балаҕан ыйын 27 күнүнээҕи 1990 сыллаах «судаарыстыбаннай суверенитет» туһунан Декларация сүрүн балаһыанньалара, 1992 сыллаах Саха сирин Төрүт сокуонун сүрүн балаһыанньалара П.В. Ксенофонтовтаах туруорсубут боппуруостарыгар, бырагыраамаларыгар олоҕурбута. 1992 сыл кулун тутар 31 күнүгэр Федеративнай дуогабар баттаһыытыгар Саха сириттэн М.Е. Николаев, К.Е. Иванов баһылыктаах дэлэгээссийэ, ультиматум оҥорон туран, өрөспүүбүлүкэлэр, судаарыстыбалар уонна бас билиилээх буолуохтаахтар диэни киллэттэрбиттэрэ. Ити П.В. Ксенофонтов теориятын салгыыта. М.Е. Николаев П.В. Ксенофонтов туруорсубут бырагырааматын дириҥник өйдөөбүт диэн санааҕа киирбитим.
Саха сиригэр хайдах автономия буолбут боппуруоһугар киирэбит. Муус устар 13 күнүгэр 1921 сыллаахха П.А. Ойуунускай, «Декларация прав трудящихся РСФСР» уонна РКП Х-с съеһин тезистэригэр олоҕуран, ЦК РКП (б) Сибиирдээҕи бюротугар Саха сирэ автономнай өрөспүүбүлүкэ буолуутун туһунан дакылаат оҥорор. Атыыр мөккүөр буолан, хайдыһан хаалаллар. «Саха уобалаһа ыраах кырыы сытар, нэһилиэнньэтэ туох да култуурата суох, Япония уонна АХШ былдьаан ылыахтара” диэн буолар. Хотимскай уонна Смирнов утараллар, Яковлев уонна Чуцкаев, автономияны аккаастааһын Сэбиэскэй былаас национальнай боппуруоска политикатын утарар уонна сахалар истэригэр националистическай хамсааһын тахсыан сөп диэн, Саха сирэ автономия буолуутун өйүүллэр. Итиннэ олоҕуран, НКН коллегиятын 1922 сыл тохсунньу 6 күнүнээҕи уурааҕынан, Саха сиригэр автономия тэриллиитин аккаастаан кэбиһэр. Биһиги дьоммут ыксыыллар. Мин сэрэйэрбинэн, М.К. Аммосов оччолорго Москваҕа баар буолар. Хайаан да бэйэтин учууталларыгар Орджоникидзеҕа уонна Ярославскайга тахсыбыт буолуохтаах. Ону таһынан И.В. Сталин Саха сириттэн дьокутаат буола сылдьыбытын сорохтор өҋдүүр буолуохтаахтар. Ол иһин да буолуо, нэдиэлэ да буолбакка, Сталин тохсунньу 13 күнүгэр национальностар народнай комиссардарын солбуйааччытыгар Карклиҥҥа «сахалар автономия боппуруостарын көр, мин Аммосовы өйүүбүн» диэн кэбиһэр. НКН кэллиэгийэтэ тохсунньу 17 күнүгэр уурааҕын көтүрэргэ тиийэр. Онтон Политбюро мунньаҕар В.И. Ленин автономияны өйүүр. Ол кэнниттэн Енукидзе илии баттааһыннаах ВЦИК Президиума өйүүр. Бүтэһигэр, муус устар 27 күнүгэр 1922 с., Саха автономиятын оҥорор туһунан ЦИК Декретэ тахсар. Онон Саха сирэ автономнай республика буолуута боростуой буолбатах этэ. Оччотооҕу 25-30 саастаах эдэр дьон үлэлэрэ-хамнастара далааһыннааҕыттан сөҕөҕүн эрэ. Кинилэр утарсыы, үлэ-хамнас бөҕөнү көрсөн, Сэбиэскэй Социалистическэй судаарыстыбаны олохтоспуттара. Билигин биһиги Аммосовы, Ойуунускайы, Бараховы ытыгылыыбыт, өйдүү-саныы сылдьабыт. Кинилэр олох атын социалистическэй судаарыстыбаны олохтоспуттара эбээт. Билигин арай Аммосов, Ойуунускай тиллэн кэлэллэрэ буоллар, туох диэхтэрэ эбитэ буолла…
Дьонноро сытыйар капитализмы олохтоон, Милтон Фридман теориятын быһыытынан норуот үгүс өттө быста дьадайыахтаах тускулун тутуһан олороллор. Сирдэрин баайын, ойуурдарын, ууларын бас билбэт, оҕолоро муҥутуур улахан харчыга үөрэнэр буоллулар. Отоннорун, тэллэйдэрин, сирдэрин аһын харчыга хомуйарга күһэлиннилэр. Ыраахтааҕы былааһын да саҕана түһээн көрбөтөх дьыалалара. Ханна хамсан, тугу гыммытыҥ барыта нолуок, харчы төлөбүрэ буолла, өссө ол харчы ханнык олигарх хармааныгар барарын ким да билбэт...
Полициябыт, прокуратурабыт салалталарын туораттан аҕалан аныыр практика барда. Бэл, Бырабыыталыстыбабыт бэрэссэдээтэлин дуоһунаһыгар, Саха сиригэр олохтоох каадыртан кыахтаах киһи суоҕар дылы, туораттан аҕалар буоллулар. Каадыр боппуруоһун үүннэрии төттөрү бараары гынна. Цифровой экономикаҕа, политикаҕа киирэн, аҕыйах киһи салайа олорон байар буолла... Дистанционнай үөрэх, үлэ учуутал, быраас ахсаанын аҕыйатыыга тиэрдиэн сөп. 60 сааһын ааспыт дьон доруобуйатыгар кыһаллыбат буолуу политиката туруон эмиэ сөп. Планетаҕа киһи наһаа элбээри гынна дииллэрэ буолуо...
Билигин Төрүт сокуоҥҥа уларыйыы быһыытынан федеральнай территориялар диэн баар буолуохтаахтар. Арассыыйа территорията уобаластар, кыраайдар өрөспүүбүлүкэлэр сирдэриттэн турар ээ. Ордон турар сир суох. Оччоҕо федеральнай территория диэн ким сирэ, территорията буоларый? Бары «ураа»-ны кытта сөбүлэһээри олоробут. Наар хам баттана үөрэнэн дуу, сөбүлэһэргэ эрэ үөрэммит дьоммут. Киэҥник толкуйдуу үөрэммэтэхпит дуу, хайдах дуу...
1992 сыллаах Саха сирин Төрүт сокуонугар 5-с ыстатыйа быһыытынан сирбит, сирбит баайа, уубут, ойуурбут, сиртэн хостонор баайбыт, салгыммыт, континентальнай шельф Саха сирин бас билиитэ уонна норуотун баайа диэн этэ. Бэрт элбэх сүбэнэн оҥоһуллубута. 6-с ыстатыйа быһыытынан Саха сиригэр ядернай дэлби тэптэрии суох буолуохтаах, промышленнай тобох аҕалыллыа суохтаах, химическэй, бактериологическэй тургутуу, маассабай өлөрүү сэбэ суох буолуохтаах диэн оҥоһуллубута. Саха сирин Бэрэсидьиэнэ Саха сиригэр 15 сыл олорбут муударай, 40 сааһын туолбут уонна 60 сааһыгар диэри саастаах, саха тылын билэр гражданин буолуохтаах диэн этэ. Судаарыстыба үөрэхтээһинэ, ол иһигэр үрдүк үөрэх эмиэ, босхо буолуохтааҕа.
Скандинавскай дойдуларга сиртэн хостонор баай суотугар босхо үөрэнэллэр. Олус баай дьоҥҥо нолуок 60-80% тиийэр. Францияҕа, АХШ эмиэ оннук. Арассыыйаҕа нолуок олигархтарга үрдээбэт. Дефолт буоллаҕына, бааннары, баай дьону өйүүллэр.
1992 сыллааҕы Саха сирин Төрүт сокуонун элбэх үчүгэй өрүттэрин ааттыы туруохха сөп. 100 дойду Төрүт сокуонун үөрэтии буолбута. Ону В.В. Путин, Бэрэсидьиэн буолан баран, Арассыыйа Төрүт сокуонугар сөп түбэһиннэрии диэн аатттаан, ыллаттаран кэбиспитэ. Аны билигин Арассыыйа Бэрэсидьиэнинэн 25 сыл Арассыыйаҕа олорбут, кыраныысса таһыгар олорботох гражданин буолуохтаах диэн буолла. Билиҥҥи бэрэсидьиэн сүүрбэттэн тахса сыл бэрэсидьиэннээбэтэх курдук.
1993 сыллаахха Арассыыйа Төрүт сокуона олус ыарахан быһыыга-майгыга ылыллыбыта. Ельцин уонна Хасбулатов, ол аата Бэрэсидьиэн уонна Парламент утарыта турсан, Парламены ытыылаах, киһи бөҕө өлүүлээх кэмин кэнниттэн сүрдээх күүстээх Бэрэсидьиэн былаастаах Төрүт сокуон ылыллыбыта. Дэлэҕэ, “Ельцин Конституцията” диэхтэрэ дуо.
Тосту уларыйыылар
Билигин ити Конституцияҕа Америка сүбэһиттэрэ кыттыбыттара, бэл диэтэр, КРУ разведчиктара орооспуттара биллэн таҕыста. Ол да иһин экономикаҕа судаарыстыба кыттыһыа суохтаах, ырыынак бэйэтэ дьаһайар, сиртэн хостонор баай чааһынай бас билиигэ буолуохтаахтар диэн нуормалар киирбиттэр. Дьэ, ол да иһин сиртэн хостонор баайбытын былаас былдьыыр. Ньиэп сыаната түһэр да буоллар, бензин сыаната сиэри таһынан үрдүк. Атын дойдуларга, бэл, дьадаҥы Венесуэлаҕа, бензин сыаната босхону эрэ үрдүнэн. Соторутааҥҥа диэри Конституцияны тыытымаҥ, биэнсийэҕэ тахсыы сааһын үрдэтимэҥ диэн этэ. Онтон, уот ылар курдук, 180 кыраадыс тосту уларыта оҕустулар. Олох хаамыытынан уларыйыы тахсыахтааҕын бары да өйдүүбүт, ол гынан баран элбэх эксперт этэринэн, Төрүт сокуоҥҥа уларытыылары киллэрии сүрүн сыала Бэрэсидьиэн боломуочуйатын болдьоҕун уһатыы дииллэр. ЦИК салайааччыта Э. Панфилова соторутааҥҥы интервьютугар «куоластааҥ-куоластаамаҥ, уларытыы киирэн турар» диэтэ. Оннооҕор саҥардыллыбыт Конституция туһунан кинигэ-брошюра тахсыбыт үһү.
Хайаан да кыттыһыахтаахпыт
Онон куоластааһыҥҥа көхтөөхтүк кыттан, бэйэбит позициябытын этэрбит наада. Уларытыыларга киһи өйүүр да, утарар да нуормалара бааллар, ону биир пакетынан куоластаталлар. Оччоҕо хайдах куоластыыбыт диэн норуот мунчааран ыйытара оруннаах.
Судаарыстыбаны кытта сибээстээх сокуоннары оҥорон таһаарар албастарга тохтоон ааһыам этэ. Бэйэм Саха сиригэр дьокутааттаабытым уонна сокуону оҥорор кэмитиэт бэрэссэдээтэлэ этим, ССРС-ка сокуону оҥорор кэмитиэт хос кэмитиэтин бэрэссэдээтэлинэн үлэлээбитим уонна конституционнай быраапка, судаарыстыба уонна быраап теориятыгар исписэлииспин. Судаарыстыба диэн бэйэтэ территориялаах, атын дойдулартан тутулуга суох былааһын тэринэр (ол сувереннай), публичнай былаастаах (судаарыстыба былааһын итинник ааттыыллар, билиҥҥитэ олохтоох салайыныы былааһа онно киирбэт), кылаассабай уопсастыбалаах (билигин кылаастар суохтар, ол оннугар баай, харчылаах олигархтар араҥалара үөскээн таҕыста), бэйэтин санаатын дойдутун иһигэр модьуйан оҥотторор аппарааттаах (ол аппараата: полиция, прокуратура, суут уонна аармыйа). Билигин дьон сокуон үксэ баай араҥа туһугар оҥоһуллар диирэ оруннаах курдук. Федерация сэбиэтигэр уонна Госдуумаҕа элбэх харчылаах уонна үрдүк үлэҕэ үлэлээн сылдьыбыт дьон олороллор. Нэһилиэнньэ даҕаны харчылаах эрэ дьону дьокутаакка талар буолан турар. Кыра ону-маны – детсад дуу, кулууп дуу – туттарыахпыт диэтилэр да, сөп буолан хаалаллар. Ол кэнниттэн куукуна иһигэр айдаараллар. Арассыыйа Төрүт сокуонугар көннөрүүлэр киириэхтээхтэрин быһыытынан, Федерация сэбиэтигэр «уһулуччу өҥөлөөхтөр» үйэ-саас тухары Федерация чилиэнэ буолуохтаахтар. Билигин Госдуумаҕа «Единэй Арассыыйа» саамай аптарытыаттаах. Биллэн турар, ханнык баҕарар партия бэйэтин интэриэһин туруулаһар. Атын партиялар этиилэрин ылыммат. Дуумаҕа куоластааһын партия бириинсибинэн барар. Дьэ, ол иһин Акимов, Борисов, Данчикова биэнсийэҕэ тахсыы сааһын уһатарга куоластаан тураллар. Хотугу ыарахан усулуобуйалаах территорияларга биэнсийэҕэ тахсыы сааһын уһаппат туһунан туруорсуу суох... Өрөспүүбүлүкэ да парламеныгар үксүлэрэ харчылаах тэрилтэ салайааччылара, «Единэй Арассыыйа» чилиэннэрэ олороллор. Парламент спикерэ П.В. Гоголев санаатын аһаҕастык эппитигэр уонна куоластаабытыгар айдаан бөҕө, «политический труп» диэн буолбута. Мин тус бэйэм сыаналыырбынан, П.В. Гоголев позициялаах, бэйэтин эрэ интэриэһин көрбөт, өрөспүүбүлүкэ интэриэһинэн салайтарар. Норуокка «с ним можно идти в разведку» дииллэр.
Сонуннар
27.11.2022 | 10:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 28 - ахсынньы 4 күннэригэр
24.11.2022 | 11:00
Саха сирин бастыҥ IT-бырайыактара
23.11.2022 | 17:30
Олоҕун науканы кытта ситимнээн
23.11.2022 | 17:00
Үс игирэ төрөөтө
23.11.2022 | 16:30
Куорат учууталларыгар — саҥа бириэмийэ
23.11.2022 | 16:00
Саамай кэрэ сүөһүнү таллылар
23.11.2022 | 15:56
«Үтүө санаа харыйата» оҕолор баҕа санааларын толорор
23.11.2022 | 15:00
Дьикти быыстапканы көтүтүмэҥ
23.11.2022 | 14:00
Нолуоккун төлөө — холкутук утуй!
23.11.2022 | 13:00
Кыһыҥҥы суоллар аһыллар болдьохторо билиннэ
23.11.2022 | 12:00
Саҥа дьылы — иэһэ суох
23.11.2022 | 11:00
Ыккытын босхо ыытымаҥ
23.11.2022 | 10:00
Дьоҥҥут аатын үйэтитиҥ
23.11.2022 | 09:00
Онлайн төлүөҥ — бириис сүүйүөҥ
23.11.2022 | 08:00
Сийиэскэ 500-тэн тахса дэлэгээт кытынна
20.11.2022 | 09:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 21-27 күннэригэр
19.11.2022 | 16:00
Эҥсиэли хочотугар, Максим Аммосов дойдутугар
18.11.2022 | 09:00
Саҥа саҕахтары арыйан, сонун хайысхалары тутуһан
17.11.2022 | 18:44
Дьиҥ олохтон кэпсээн ааптарын кытта көрсүһүү
17.11.2022 | 18:00
«Мир» каартаҕа региональнай төлөбүрдэри ыытыахтара
Ордук ааҕаллар
Дьон | 19.11.2022 | 18:00
Николай Винокуров: «Дойдубар этэҥҥэ эргиллэн кэллим...»
«Боотур» этэрээт байыастарын ортотугар биһиги биир дойдулаахпыт Алаһыай нэһилиэгиттэн төрүттээх Николай Винокуров баарын истэн, кэпсэтиэхпин баҕардым. Ол эрэн сэһэргэһиибин хайдах-туох саҕалыахпын тобуларбар олус ыарахан этэ. Бу үлэ, үөрэх, сайдыы, тэрээһин туһунан суруйуу, кэпсэтии буолбатах... Бу — олох, дьылҕа, тыын былдьаһыы, өлүү-сүтүү, инники олох иһин охсуһуу туһунан сэһэргэһии. Николай тута хоруйдаабытыгар...
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 20.11.2022 | 11:00
Элэгэнтэй Адамов: «Сиэрдээх өй-санаа төрүт дьарыкка эрэ баар»
Бүгүҥҥү нүөмэргэ Чурапчы улууһун Чакыр нэһилиэгин олохтооҕо Элэгэнтэй Адамовы кытта тыа сирин олоҕун, итэҕэл, уус идэтин, сайдыы, норуот дьылҕатын, кэскилин туһунан сэһэргэстибит. Дьоҕурдаах киһи анаарыыта киэҥэ, этэр тыла оруннааҕа сөхтөрдө.
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Дьокуускайга соҕотох олорор аҕам саастаах кырдьаҕастарга күһүҥҥү үүнүүттэн оҕуруот аһын босхо түҥэтэр үгэс уруккуттан баар.
Ааптар: Киин Куорат
Соторутааҕыта Кырдьаҕастар декадаларын чэрчитинэн хаппыыста уонна хортуоппуй түҥэттилэр. Уопсайа 9 туонна 240 киилэ сибиэһэй оҕуруот аһа соҕотох олорор дьоҥҥо тарҕанна.
Бу сыллата ыытыллар үтүө санаа аахсыйатын Дьокуускайдааҕы “Бэтэрээн” кулууп Дьокуускай баһылыгын гранынан Социальнай харалта управлениетын көмөтүнэн ыытар. “Бэтэрээн” кулууп оҕуруот аһын быйыл В.В. Скупченко бааһынай хаһаайыстыбатыттан ылбыт.
Күһүҥҥү көмөнү түҥэтээччинэн уокуруктар управалара буоллулар. Хас биирдии киһиэхэ биирдии куул хаппыыста уонна хортуоппуй тигистэ.
Сонуннар
05.12.2022 | 14:00
ЫБММ сотрудниктара хаан туттардылар
05.12.2022 | 12:00
Өрөспүүбүлүкэтээҕи саахымат конгреһын кыттыылаахтара кэллилэр
05.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 5 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
03.12.2022 | 18:00
Өбүгэ ситимэ — эр дьон кылаан кыахтарыгар
03.12.2022 | 14:00
«Үлэ кыбаартала» — сайдыы территорията
02.12.2022 | 18:00
Дьокуускай 100 бастыҥ үөрэнээччитигэр стипендия олохтонно
02.12.2022 | 16:00
Тымныы Оҕонньорго баҕа санааларбытын суруйабыт
02.12.2022 | 12:00
Охчуттар мэтээллэри аҕалаллар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 2 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньытааҕы сокуоннар
02.12.2022 | 09:00
Биэнсийэни иккитэ ылыахтара
01.12.2022 | 18:00
Спартакиадаҕа бастыҥнар кыттыахтара
01.12.2022 | 17:00
Арыгы атыытыгар хааччахтааһын киллэриллэр
01.12.2022 | 16:00
Эһиилги былаан — 38 км суол
01.12.2022 | 15:06
Саамай сөптөөх диэн көрөбүн
01.12.2022 | 15:05
Комплекс оҥорор ордук
01.12.2022 | 15:00
Бүгүн саҥа дьыллааҕы харыйа уота сандаарыа
01.12.2022 | 15:00
Субсидия кээмэйэ улаатар
01.12.2022 | 14:00
Кадеттарга – саҥа оскуола
01.12.2022 | 13:00
Саҥа сулууспаҕа эрэл улахан
Ордук ааҕаллар
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 25.11.2022 | 16:00
Юрий Попов: «Барыта улахан үлэттэн тахсар»
Дьокуускайга Тупсарыы үс сыла биллэриллэн, бу диэн эттэххэ, киин куоракка, чахчы, үтүмэн үлэ ыытылынна, ону олохтоохтор даҕаны бэйэҕит көрө-истэ сылдьаҕыт. Быйыл сайын «Уһук Илиҥҥэ 1000 тиэргэн» федеральнай бырайыагынан Дьокуускай куоракка 75 тиэргэн тупсаран оҥоһулунна. Саамай элбэх эбийиэккэ бэдэрээтчитинэн «Основа» ХЭТ үлэлээтэ. Онон бүгүҥҥү нүөмэрбитигэр бу тэрилтэ эдэр салайааччыта Юрий Поповы...
Сытыы муннук | 01.12.2022 | 12:03
Ийэ айманар сүрэҕин туох уоскутуой...
Билиҥҥи балаһыанньаҕа, билиҥҥи судургута суох кэмҥэ оҕотун байыаннай дьайыыга атаарбыт ийэлэрдиин кэпсэтэртэн ордук ыарахан суох. Кинилэр куоластара титириирэ, харахтарын уутун кистээн туора соттоллоро, оҕолорун тустарыгар күүстээх, тулуурдаах буола сатыыллара киһини өссө уйадытар, уоскутар тылы булбакка мух-мах бараҕын. Бу сырыыга оҕолорун атаарбыт, кэтэһэр, эрэнэр икки ийэни кытта харах уулаах кэпсэтиибин ааҕааччыларбар...
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Sakha-sire.ru саайт сүрүн эрэдээктэрэ Ч. Н. Гаврильев. Сибээскэ, информационнай технологияҕа уонна маассабай коммуникацияҕа кэтиир федеральнай сулууспаҕа киирбит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77-84126.
Тэрийэн таһаарааччы: «Сахамедиа РИИХ АО».
«Саха сирэ» саайт матырыйаалларын толору эбэтэр быһа тардан туһанар түгэҥҥэ булгуччу гиперсыылка ирдэнэр. Хаартыскалары, видео-устуулары, онтон да атын мультимедийнэй матырыйааллары эрэдээксийэттэн суругунан көҥүлэ суох туһанаргыт бобуллар.
|
oscar
|
Эйлер Леонард (1707, Базель - 1783, Санкт-Петербург) - Швейцария математига, улуу математиктартан биирдэстэрэ.
1733 с. Даниил Бернулли кэнниттэн Санкт-Петербуурдааҕы БА чилиэнинэн талыллыбыта. Онно тригонометрия уонна логарифм функцияларын түөрүйэтин чинчийбитэ уонна үрдүкү математикаҕа үлэлээбитэ. Фридрих II хоруол үбүлээһининэн элбэх сыл (1744-66) Берлин БА үлэлээбитэ, онно математика анаалыһыгар функция өйдөбүлүн киллэрбитэ. Олоҕун тухары чыыһылалар түөрүйэлэрин сэргээбитэ, үөрэппитэ. Математикаҕа уонна физикаҕа арифметика тиэрминнэрин киллэриитин таһынан элбэх бэлиэни туттууга киллэрбитэ (холобур суумма уонна пи бэлиэлэрин)[1].
|
oscar
|
Дьокуускай куорат баһылыгын эбээһинэһин толорооччу Евгений Николаевич Григорьев киин куорат олохтоохторун ыйытыыларыгар хоруйдуур.
— Евгений Николаевич, куорат олохтооҕо Василий Зырянов киллэрбит этиитинэн Дьокуускайтан Төхтүр турбазатыгар тиийэ оптуобустар сырыылара олохтонор буолбутун туһунан хаһыаппыт ааспыт нүөмэригэр кэпсээбитиҥ. Расписаниеларын, хантан баралларын ааҕааччыларбыт билиэхтэрин баҕараллар.
– «Биһиги куораппыт – биһиги идиэйэлэрбит» диэн ыҥырыыбар дьон көхтөөхтүк кыттыбыта — элбэх этии киирдэ. Онтон биирэ номнуо туолла. Ол курдук, олунньу 21 күнүттэн «ЯПАК» тэрилтэ саҥа маршруту биллэрдэ. Куорат олохтоохторо Төхтүр базатыгар оптуобуһунан сылдьар кыахтаннылар.
Оптуобустар өрөбүл күннэргэ 203-с микрооройуонтан 9:00, 11:00, 14:00 чаастан бараллар. Оттон Төхтүртэн 12:30, 15:00, 19:10 чаастан төннөллөр.
Маршрут уопсайа 10 тохтобуллаах:
-203-с микрооройуон
-202-с микрооройуон
- “Киин” киинэ театра
-Ленин болуоссата
-Доҕордоһуу болуоссата
- “Триумф” киин
-Крансервис
-Владимировка
-Төхтүр нэһилиэгэ
-"Төхтүр" спорт, сынньалаҥ комплекса
Төлөбүрү уу харчынан эрэ ылаллар диэн иһитиннэрэбит. Айан төлөбүрэ – 150 солкуобай.
– Биһиги дьиэбитигэр баһаарынай сигнализация баар эрээри, үлэлээбэккэ таах турар.
Светлана Ковалевская
– Дьиэни салайар хампаанньа анал тэрилтэни кытта дуогабар түһэрсиэхтээх. Оннук гыммат түгэнигэр, СӨ Тутууну уонна дьиэни-уоту кэтээн көрүү судаарыстыбаннай управлениетыгар үҥсүҥ.
– Сыл саҥа саҕаланыаҕыттан хас да дьиэ умайда. Оннооҕор киһи өлүүлээх түбэлтэлэр таҕыстылар. Куорат салалтата бу кыһалҕаны хайдах быһаарыай?
Прокопий
– Баһаары сэрэтэр үлэни салгыы ыытыахха, мас дьиэлэргэ анал сигнализациялары туруортуохха наада. Ону таһынан, куоракка, чуолаан кытыы чаастарга баһаарынай подразделениелары күүһүрдүөхтээхпит. Бу үлэ олус наадалааҕын Маҕаҥҥа икки оҕо тыына быстыбыт быһылаана көрдөрдө.
ГДЗС (газодымозащита) сулууспатын идэтийбит үлэһиттэрэ наадалар. Кинилэр баһаарга буруолаах сирдэри чинчийэр эбээһинэстээхтэр. Стандарт быһыытынан, ГДЗС звенота кырата үс киһилээх буолуохтаах. Сменанан солбуһа сылдьан үлэлииллэрин учуоттаан, биир баһаарынай чааска 15 киһиттэн аҕыйыа суохтаах.
Соторутааҕыта Арассыыйа ЫБММ Саха сиринээҕи салаатын начаалынньыгын бастакы солбуйааччыта Виталий Немцовтыын кэпсэппитим. Кулун тутар ыйга Арассыыйа миниистиригэр Дьокуускай куорат баһаарынай чаастарын тиэхиньикэнэн уонна үлэһиттэринэн эбии хааччыйар туһунан боппуруоһу көтөҕүөхпүт.
Маны сэргэ, Виталий Михайловичтыын халаан уутун туһунан уонна баһаарга ордук кутталлаах ыйдарбытын ырыттыбыт. Сэрэтэр үлэлэри быйыл эрдэ саҕалыахпыт диэн сүбэлэстибит.
Сонуннар
27.11.2022 | 10:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 28 - ахсынньы 4 күннэригэр
24.11.2022 | 11:00
Саха сирин бастыҥ IT-бырайыактара
23.11.2022 | 17:30
Олоҕун науканы кытта ситимнээн
23.11.2022 | 17:00
Үс игирэ төрөөтө
23.11.2022 | 16:30
Куорат учууталларыгар — саҥа бириэмийэ
23.11.2022 | 16:00
Саамай кэрэ сүөһүнү таллылар
23.11.2022 | 15:56
«Үтүө санаа харыйата» оҕолор баҕа санааларын толорор
23.11.2022 | 15:00
Дьикти быыстапканы көтүтүмэҥ
23.11.2022 | 14:00
Нолуоккун төлөө — холкутук утуй!
23.11.2022 | 13:00
Кыһыҥҥы суоллар аһыллар болдьохторо билиннэ
23.11.2022 | 12:00
Саҥа дьылы — иэһэ суох
23.11.2022 | 11:00
Ыккытын босхо ыытымаҥ
23.11.2022 | 10:00
Дьоҥҥут аатын үйэтитиҥ
23.11.2022 | 09:00
Онлайн төлүөҥ — бириис сүүйүөҥ
23.11.2022 | 08:00
Сийиэскэ 500-тэн тахса дэлэгээт кытынна
20.11.2022 | 09:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 21-27 күннэригэр
19.11.2022 | 16:00
Эҥсиэли хочотугар, Максим Аммосов дойдутугар
18.11.2022 | 09:00
Саҥа саҕахтары арыйан, сонун хайысхалары тутуһан
17.11.2022 | 18:44
Дьиҥ олохтон кэпсээн ааптарын кытта көрсүһүү
17.11.2022 | 18:00
«Мир» каартаҕа региональнай төлөбүрдэри ыытыахтара
Ордук ааҕаллар
Дьон | 19.11.2022 | 18:00
Николай Винокуров: «Дойдубар этэҥҥэ эргиллэн кэллим...»
«Боотур» этэрээт байыастарын ортотугар биһиги биир дойдулаахпыт Алаһыай нэһилиэгиттэн төрүттээх Николай Винокуров баарын истэн, кэпсэтиэхпин баҕардым. Ол эрэн сэһэргэһиибин хайдах-туох саҕалыахпын тобуларбар олус ыарахан этэ. Бу үлэ, үөрэх, сайдыы, тэрээһин туһунан суруйуу, кэпсэтии буолбатах... Бу — олох, дьылҕа, тыын былдьаһыы, өлүү-сүтүү, инники олох иһин охсуһуу туһунан сэһэргэһии. Николай тута хоруйдаабытыгар...
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 20.11.2022 | 11:00
Элэгэнтэй Адамов: «Сиэрдээх өй-санаа төрүт дьарыкка эрэ баар»
Бүгүҥҥү нүөмэргэ Чурапчы улууһун Чакыр нэһилиэгин олохтооҕо Элэгэнтэй Адамовы кытта тыа сирин олоҕун, итэҕэл, уус идэтин, сайдыы, норуот дьылҕатын, кэскилин туһунан сэһэргэстибит. Дьоҕурдаах киһи анаарыыта киэҥэ, этэр тыла оруннааҕа сөхтөрдө.
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
П.В.Афанасьев 1893 с. [[Чычымах (Таатта улууһа)|Чычымахха]] төрөөбүтэ. Хотолдьуга, Кырынньыкыга олорбута. 1905 - 1910 сс. Чычымах оскуолатыгар үөрэммитэ. Онтон 1914 с. Дьокуускай түөрт кылаастаах училищетфгар үөрэммитэ.
|
oscar
|
Социальнай хантараак диэн судаарыстыба кыаммат араҥаны, аччыгый дохуоттаах дьиэ кэргэни уонна гражданнары өйүүр миэрэтэ. Олох охсууларыттан, ыарахан балаһыанньаттан тахсарга көмө буолар сыаллаах.
Кыаммат араҥа (дохуоттара олох таһымын алын кээмэйиттэн кыра дьон) Социальнай харысхал управлениетыгар тиийэн социальнай хантараак түһэрсэллэр уонна харчынан көмө ылаллар. Сайаапканы судаарыстыбаннай уонна муниципальнай өҥөлөр порталларын көмөтүнэн онлайн ыытыахха эмиэ сөп.
Көмө харчы кыаммат араҥа социальнай адаптациятыгар, ол аата олоҕун тупсарарыгар ананар. Холобур, хаһаайыстыба тэринэригэр, бэйэ дьыалатын саҕалыырыгар, идэтийбит үөрэхтээһини ыларыгар, о.д.а. Бэл дьиэни өрөмүөннэниэххэ, оскуола форматын атыылаһыахха, оҕолор уһуйааннарын төлүөххэ сөп. Сорох регионнарга өссө ОДьКХ өҥөтүгэр иэстэн төлөрүйэргэ көмөлөһөллөр.
Харчынан көмө кээмэйэ хас биирдии түгэҥҥэ туһунан көрүллэр. Холобур, хаһаайыстыба тэринэргэ 187 тыһ. солк. диэри ылыахха сөп. Олох очуруттан тахсарга 14 тыһ. солк. көмө бэриллиэн сөп. Барытын Социальнай харысхал управлениетыттан чуолкайдаһаҕыт.
Социальнай хантараагы хаһан түһэрсиэххэ сөбүй:
Ыарахан балаһыанньаттан тахсар сыаллаах.
Дьиэни-уоту, хаһаайыстыбаннай тутуулары өрөмүөннүүргэ.
Кыстыкка, оттук сезонугар бэлэмнэнэргэ.
Эбии үөрэнэргэ, идэни баһылыырга.
Оҕону уһуйаанынан хааччыйарга.
Арыгыттан, наркотиктан эмтэнэргэ.
Онтон да атын түгэннэргэ (таҥас-сап, оскуола тээбиринин, эмп-томп атыылаһарга, о.д.а.)
Хаһаайыстыба тэринэргэ
Сүөһүнү атыылаһарга уонна тутарга.
Тыа хаһаайыстыбатын тиэхиньикэтин атыылаһарга.
Үүнээйини үүннэрэргэ ороскуоту сабынарга.
Бэйэ дьыалатын саҕалыырга. Манна саамай сүрүнэ – ИП хантараак болдьоҕо бүтүөр диэри сабыллыа суохтаах.
Саха сирин олохтооҕо социальнай хантараак түһэрсэригэр:
Бэйэтэ уонна дьиэ кэргэнин чилиэннэрэ Саха өрөспүүбүлүкэтин олохтоохторо буолуохтаахтар.
Сайаапка түһэрээччини кытта сокуоннай саастарын сиппит дьиэ кэргэн чилиэннэрэ бары социальнай хантараакка сөбүлэһэллэрин биллэриэхтээхтэр.
Сайаапка түһэрээччи уонна дьиэ кэргэн чилиэннэрэ ИП, бааһынай хаһаайыстыба учредителлэрэ буолуо суохтаахтар.
Дохуоттара олох таһымын алын кээмэйиттэн кыра буолуохтаах.
Дохуоттарын, баайдарын-дуолларын, дьиэ кэргэннэрин састаабын туһунан кырдьыктаах информацияны биэриэхтээхтэр.
Социальнай хантараак 3 ыйтан 1 сылга диэри оҥоһуллар. Тирэҕирэр сокуона – 2017 с. от ыйын 3 к. 207 нүөмэрдээх СӨ Бырабыыталыстыбатын Уурааҕа
Сонуннар
03.12.2022 | 18:00
Өбүгэ ситимэ — эр дьон кылаан кыахтарыгар
03.12.2022 | 14:00
«Үлэ кыбаартала» — сайдыы территорията
02.12.2022 | 18:00
Дьокуускай 100 бастыҥ үөрэнээччитигэр стипендия олохтонно
02.12.2022 | 16:00
Тымныы Оҕонньорго баҕа санааларбытын суруйабыт
02.12.2022 | 12:00
Охчуттар мэтээллэри аҕалаллар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 2 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньытааҕы сокуоннар
02.12.2022 | 09:00
Биэнсийэни иккитэ ылыахтара
01.12.2022 | 18:00
Спартакиадаҕа бастыҥнар кыттыахтара
01.12.2022 | 17:00
Арыгы атыытыгар хааччахтааһын киллэриллэр
01.12.2022 | 16:00
Эһиилги былаан — 38 км суол
01.12.2022 | 15:06
Саамай сөптөөх диэн көрөбүн
01.12.2022 | 15:05
Комплекс оҥорор ордук
01.12.2022 | 15:00
Бүгүн саҥа дьыллааҕы харыйа уота сандаарыа
01.12.2022 | 15:00
Субсидия кээмэйэ улаатар
01.12.2022 | 14:00
Кадеттарга – саҥа оскуола
01.12.2022 | 13:00
Саҥа сулууспаҕа эрэл улахан
01.12.2022 | 12:00
Кииннэммит библиотека ситимэ анал бырагырааманы оҥордо
01.12.2022 | 11:00
Ыччаппыт талаанынан сөхтөрдө
01.12.2022 | 10:00
Сэргэх көрсүһүү
Ордук ааҕаллар
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 20.11.2022 | 11:00
Элэгэнтэй Адамов: «Сиэрдээх өй-санаа төрүт дьарыкка эрэ баар»
Бүгүҥҥү нүөмэргэ Чурапчы улууһун Чакыр нэһилиэгин олохтооҕо Элэгэнтэй Адамовы кытта тыа сирин олоҕун, итэҕэл, уус идэтин, сайдыы, норуот дьылҕатын, кэскилин туһунан сэһэргэстибит. Дьоҕурдаах киһи анаарыыта киэҥэ, этэр тыла оруннааҕа сөхтөрдө.
Дьон | 25.11.2022 | 16:00
Юрий Попов: «Барыта улахан үлэттэн тахсар»
Дьокуускайга Тупсарыы үс сыла биллэриллэн, бу диэн эттэххэ, киин куоракка, чахчы, үтүмэн үлэ ыытылынна, ону олохтоохтор даҕаны бэйэҕит көрө-истэ сылдьаҕыт. Быйыл сайын «Уһук Илиҥҥэ 1000 тиэргэн» федеральнай бырайыагынан Дьокуускай куоракка 75 тиэргэн тупсаран оҥоһулунна. Саамай элбэх эбийиэккэ бэдэрээтчитинэн «Основа» ХЭТ үлэлээтэ. Онон бүгүҥҥү нүөмэрбитигэр бу тэрилтэ эдэр салайааччыта Юрий Поповы...
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
От редакции: мы продолжаем серию публикаций нашего постоянного автора, краеведа Сахса Тар – А.Александрова. Публикуем ниже 2 часть его статьи “Дьөҥкүүдэ үһүйээннэрэ”.
Специально для интернет-портала “Якутия. Образ будущего”.
Сахса Тар (А.Александров) (Республика Саха, Нюрбинский улус, г. Нюрба).
16.05.2021 г.
2.Тимир сэргэ.
Уустар. Тимир уустара, мас уустара, туойдьуттар, киэргэл оҥорооччулар. Ханна да бар аан бастаан киһи сэргиирэ кэрэ оҥоһук буолар. Туох матырыйаалтан оҥоһуллубутуттан буолбакка, киһи кэрэхсии көрөрө, төһө мындырдык, сиэдэрэйдик оҥоһуллубута сэҥээриллэр. Ол кэнниттэн бу оҥоһук туохха аналлааҕа, дьоҥҥо туох туһалааҕа дьэ ыйытыллар. Онтон ким, кимнээх, хаһан оҥорбуттара чуолкайдааһын барар. Дьоҥҥо биллэр Улахан уустар бэйэлэрэ анал тамгаалаах, бэлиэлээх буолаллар. Бу уус үөрэнээччилэрэ онно олоҕуран бэйэлэрин бэлиэлэрин оҥоруохтарын сөп эбит.
Аан бастаан боруонсатааҕар бөҕө, халлаантан түспүт тимир метероиттары буланнар, онтон чапчыйан тимиринэн уһанан барбыттар дэнэр. Онтон ыһылла сытар тимир умайыы кэнниттэн үөскээбитин билэр буолан, араас таастары уматан, тимир уулларар буолбуттар.
Уустар уон икки араас көрүҥҥэ арахсаллар. Саамай былыргылара туойтан иһит оҥорооччулар. Фарфортан онтон өстүөкүлэттэн уһанаачылар. Муостан кыра туттар, бултуур сэп, киэргэл оҥороочулар. Мастан иһит, туттар тэрил, мал-сал оҥорооччулар, олорор дьиэ-уот тутааччылар. Бэлэм тимиринэн уһанааччылар, көмүс уустара. Уон иккис үрдүкү үрдэлгэ таастан булаат тимир уулларан сэрии сэбин оҥорооччулар.
Кыра эрдэхпиттэн, киһини өйдүүр буолуохпуттан, аттыбытыгар Уус Макаар баар буолан, тимиринэн уһанарын көрөн улааппытым. Ат охсор массыынатын чугуун куорпуһа ойдубутун сыһыарара. Кэлин Софронов Афанасий сваркалыыр этэ.
Уус Макаар уотунан эстэр сааны хайдах оҥороллорун кэпсээбитэ. Ол кэнниттэн Уустар өссө тугу оҥороллор этэй диэбиппэр.
Былыыр былыр Аан дойдуну аймаабыт улахан сэрии кэнниттэн, тыыннаах ордубут Аар Айыы аймахтара сүбэлэспиттэр. Хайдах гынан сэриитэ суох, иллээхтик олоробут. Аан бастаан сэрии туохтан саҕаланарын быһаарыахха диэбиттэр. Сэрии өлгөм үүнүүлээх сири былдьаһартан, баайы дуолу, кэрэни ымсыырартан саҕаланар эбит диэбиттэр. Сир дойду киэҥ, сири бас билиини суох гыннахпытына сатаныыһы дэспиттэр. Кэрэни оҥорор улуу уустары түмэн бары бэйэ бэйэлэрин үөрэтиһэн, кистэлэҥнэрин атастаһан, Аан ийэ дойдуга тарҕаттыннар диэбиттэр.
Аар Айыылартан төрүттээхпит дэнэр икки сүүс тимир ууһа бэйэлэрин көмөлөһөөччүлэрин кытта Хиндистан сиригэр мустубуттар. Кинилэр бу сири тимири уһаарарга барсар сир диэн талбыттар. Онно баар сэрии сэбин, батастары, болоттору, охтор, ырбалар, үҥүүлэр уһуктарын, куйахтары мунньан ыйаабыттар. Хас биирдии ууска икки буут уон муунта тиксибит. Бу маны уһааран бары кыттыһан тимиртэн ил-эйэ сэргэтин оҥорорго ылсыбыттар. Тус туспа оҥоһуллубут тимирдэри, бэйэ бэйэлэригэр холбуу иһэрдэн тимир сэргэ оҥорбуттар. Бу сэргэ дьэбиннэрбэккэ турарын тухары эйэлээх олоххо олоруохпут диэбиттэр. Түөрт уус оҥоһуга кыайан сатамматах. Ким эрэ аһара уокка сиэтэн кэбиспит, ким эрэ тимирдэрин бэйэ, бэйэтигэр кыайан холбооботох, ким эрэ бэриллибит кээмэйгэ сөп түбэспэтэх. Онон 196 уус оҥорбут тимирин холбообуттар. Аар айыыга анаммыт тимир сэргэ үрдүгэр кынатын саратан олорор икки төбөлөөх Өксөкү кыылы олордубуттар. Анаммыт дьон ситэри оҥорботохторун, Аар Айыы Таҥара бэйэтэ кээмэйдээн биэрдэ диэн, эйэни олохтуу сылдьар уустар ону оннук аһарбыттар. 196 сыл устата, сир үрдүгэр эйэлээх олох турбут. Дьон таптаабыт сирдэригэр көһө сылдьан олороллор эбит.
Бу тимир сэргэ туһунан ыалбыт Уус Макаар, эһэбит убайын уола Алабыайа Испирдиэнэ – Николаев Спиридон Николаевич, эбэм Мария Васильевна баалларына кэпсээбитэ. Мин тоҕо дьэбиннэрбэтий, укулаат тимир – ыстаал буолуо диэбиппэр, атыыр оҕус көхсүн хааныгар хатарыллыбыт тимир дьэбиннэрбэт – диэн ииппит аҕам Чос Баһылай кэпсээччи – диэн эбэн биэрбитэ. Элбэх ууһу, көмөлөһөөччүлэрин кытта мунньан кистэлэҥнэрин атастаспыттар. Онно элбэх эт наада буоллаҕа дии. Тимири уһаарарга тохтообокко күөртүү турарга, онтон болгуо тимир уутун-сааҕын таптайан ыган таһаарарга сэниэ наада.
Скачать (DOC, 101KB)
Саха сиригэр тимири Сатаҕа, Кэнтиккэ Бүлүү эбэ кытылыгар, Андайбыкка, Ээлликкэ Марха эбэ кытылыгар, Өлүөнэ тардыытыгар сүүрбэһис үйэ түөрт уонус сылларын ортолоругар дылы уһаарбыттара. Уус Макаар тугу кэпсээбитэй диэн, интернет ситимин хаһан көрбүтүм. Индияҕа турар былыргы тимир остуолбаҕа, 415 сыллаахха Чандрагупте импэрээтэр, бэйэтин аатын суруйтарбыт. 1050 сыллаахха Ананга Пола ыраахтааҕы Дели куоракка көһөртөрбүт. Остуолба үрдүгэ 7 метр 21 сантиметр, аллараа өттүн кэтитэ 48,5 сантиметр үөһээ өттө 30 сантиметр, ыйааһына 6,8 тонна эбит. Билиҥҥэ дылы дьэбин туппакка турар. Пушканнан ытан алдьаппатахтар, өксөкү көтөрүн суох гыммыттар. Ол гынан баран билиҥҥэ дылы дьэбиннэрбэккэ турар.
(Бикипедияттан). Былыргы кэмҥэ саҥа омуктар үөскээн, тэнийэн бараннар суох буола симэлийэн хаалаллара элбэх эбит. Сурук-бичик, государстволар өссө да суох кэмнэригэр ханнык омуктар хаһан үөскээбиттэрин уонна хайа дойдуларга олоро сылдьыбыттарын бэйэлэрин тылынан уус-уран айымньыларыттан, атын, сайдыылаах омуктар кинилэр тустарынан суруйууларыттан, сирдэр-дойдулар ааттарыттан уонна археологтар хаһан, булан үөрэтиилэринэн эрэ бигэргэтиэххэ сөп. Бэйэлэрин олохторугар экономикаҕа биллэр ситиһиилэри оҥорбут омуктар уһун үйэлэниини ситиһэннэр ааттара-суоллара сир-дойду аайы киэҥник тарҕаналлар.
Саха сиригэр олохтоох омуктар тимири уһааран туһаммыттара биһиги эрабыт иннинэ бэһис эбэтэр үһүс үйэлэртэн саҕаламмыта сөп диэн учуонайдар быһаараллар.
Тааһы уулларан тимири уһааран уонна тимиринэн уһанан араас сэби-сэбиргэли оҥостон туһаныы, аан маҥнай бу сүҥкэн арыйыыны, саҥаны айыыны оҥорбут омуктар олохторугар, кинилэр сайдыыны-үүнүүнү ситиһиилэригэр олус улахан оруолу ылбыта биллэр…
… Бүлүү эҥэргэ тимири уһаарыынан Марха уонна Үөһээ Бүлүү улуустарыгар олорор 217 киһи дьарыктанар эбиттэр. Кинилэр 1860 сыллаахха 840 буут тимири уһааран таһаарбыттар. Онтон ити кэмҥэ Илин Хаҥалас улууһугар Хачыкаат уонна Дьөппөн нэһилиэктэрин олохтоохторо 2000 буут тимири уһаарбыттар. Бу тимирдэринэн уустар Саха сирин олохтоохторо барылара туттар тимир тэриллэрин, тоһоҕотуттан улахан иэччэхтэригэр диэри уһанан оҥорбуттар. Ити кэмҥэ улахан уустар оннооҕор нарезтаах бинтиэпкэ саалары бэйэлэрэ оҥорон атыыга таһаараллара биллэр…
Версия для печати
Один комментарий к статье: “Дьөҥкүүдэ үһүйээннэрэ.”
Pingback: Дьөҥкүүдэ үһүйээннэрэ. 4. Һаалгаат ааттаах улуу ойууна. – Якутия. Образ будущего
Оставить комментарий Отменить ответ
Для отправки комментария вам необходимо авторизоваться.
Войти с помощью:
ТОП новости
17.01.2017 5698361 4
«Не видя во власти воли преодолеть нынешние мерзости, многие обращаются к образу Сталина».
17.05.2018 129886 0
“Саха кэпсээбэт кистэлэҥэ”
21.01.2017 84261 6
«Решили уйти нормально. Так и легли в снег: рядышком…». Муж и жена провели двое суток в ледяном аду
09.10.2017 30700 2
Откровенное письмо бывшего хирурга из Якутии… Здесь есть над чем задуматься!
05.02.2017 11969 0
Традиционный календарь саха.
19.05.2018 11265 0
СОВЕРШЕННО НЕВЕРОЯТНАЯ ИСТОРИЯ☝
18.09.2019 11014 0
Найдена архивная видеокассета об убитом чемпионе мира по кик-боксингу
14.03.2017 10590 0
Мальчики не растут сами по себе! 3 ВАЖНЫЕ стадии развития сына… Мальчики не растут сами по себе, ровно и гладко.
world-weather.ru/pogoda/russia/yakutsk/
http://world-weather.ru/pogoda/russia/omsk/
Якутск:
Последние комментарии
“Якутия. Образ будущего”. Выпуск 5. Роль музыки в духовно-нравственном воспитании – Якутия. Образ будущего на Дискуссионный клуб «Якутия. Образ будущего» Выпуск 4. Тема – “Роль семейной этнопедагогики в духовно-нравственном воспитании”
[…] Выпуск 4 – […]
Дискуссионный клуб «Якутия. Образ будущего» Выпуск 4. Тема – “Роль семейной этнопедагогики в духовно-нравственном воспитании” – на Дискуссионный клуб «Якутия. Образ будущего» тема – Роль генеалогии в “исправлении имен”
[…] […]
«Якутия. Образ будущего». Выпуск 3. «Древние руны Саха и «Усиление ритуала» – Якутия. Образ будущего на Дискуссионный клуб «Якутия. Образ будущего» тема – “Специальная военная операция: Новый миропорядок”
[…] […]
Дискуссионный клуб «Якутия. Образ будущего» Выпуск 4. Тема – “Роль семейной этнопедагогики в духовно-нравственном воспитании” – на «Якутия. Образ будущего». Выпуск 3. «Древние руны Саха и «Усиление ритуала»
[…] Выпуск 3 – Дискуссионный клуб «Якутия. Образ будущег… […]
«Якутия. Образ будущего». Выпуск 3. «Древние руны Саха и «Усиление ритуала» – Якутия. Образ будущего на Дискуссионный клуб «Якутия. Образ будущего» тема – Роль генеалогии в “исправлении имен”
[…] […]
Подписка на новости
Архивы
Архивы Выберите месяц Декабрь 2022 (28) Ноябрь 2022 (93) Октябрь 2022 (84) Сентябрь 2022 (77) Август 2022 (11) Июль 2022 (80) Июнь 2022 (133) Май 2022 (137) Апрель 2022 (196) Март 2022 (197) Февраль 2022 (126) Январь 2022 (140) Декабрь 2021 (169) Ноябрь 2021 (199) Октябрь 2021 (70) Июль 2021 (104) Июнь 2021 (146) Май 2021 (132) Апрель 2021 (158) Март 2021 (184) Февраль 2021 (190) Январь 2021 (169) Декабрь 2020 (203) Ноябрь 2020 (167) Октябрь 2020 (145) Сентябрь 2020 (153) Август 2020 (98) Июль 2020 (145) Июнь 2020 (167) Май 2020 (159) Апрель 2020 (174) Март 2020 (166) Февраль 2020 (141) Январь 2020 (122) Декабрь 2019 (140) Ноябрь 2019 (110) Октябрь 2019 (155) Сентябрь 2019 (153) Август 2019 (172) Июль 2019 (148) Июнь 2019 (181) Май 2019 (188) Апрель 2019 (182) Март 2019 (167) Февраль 2019 (185) Январь 2019 (171) Декабрь 2018 (147) Ноябрь 2018 (180) Октябрь 2018 (200) Сентябрь 2018 (136) Август 2018 (164) Июль 2018 (199) Июнь 2018 (173) Май 2018 (149) Апрель 2018 (169) Март 2018 (104) Февраль 2018 (173) Январь 2018 (149) Декабрь 2017 (164) Ноябрь 2017 (180) Октябрь 2017 (172) Сентябрь 2017 (124) Август 2017 (118) Июль 2017 (109) Июнь 2017 (111) Май 2017 (79) Апрель 2017 (110) Март 2017 (139) Февраль 2017 (190) Январь 2017 (179) Декабрь 2016 (189) Ноябрь 2016 (145) Октябрь 2016 (168) Сентябрь 2016 (121) Август 2016 (124) Июль 2016 (157) Июнь 2016 (158) Май 2016 (176) Апрель 2016 (74) Март 2016 (125) Февраль 2016 (159) Январь 2016 (138) Декабрь 2015 (114) Ноябрь 2015 (119) Октябрь 2015 (31) Сентябрь 2015 (60)
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Сааскы сандаархай, ылааҥы күн Баанньалаах Ньукуо ус кыһыны быһа от соспут чигдийбит суолларынан ходуһа устун, кэм да от тиэйэ дьигиһитэн, ньирилэтэн иһэллэр. Сотору буола-буола иннилэригэр харалдьыкка сапта түһэн хаардыын-сирдиин силбэспит туллук үөрэ буркун курдук өрө ытыллан тахсан, сыһыы сырдык ньуурун сыыйан хойдон, сэллээн ыла-ыла симэлийэ сүтэр.— Ньукуо, туллуктар-туллуктар! — Баанньа нуктаан баһа босхо баран, тыраахтары кытта тэҥҥэ хойуоллаҥнаһа иһэр атаһын сэргэхситэ таарыйа хаадьылаан өттүккэ аньыалыыр. — Доор, били ханай куспут курдук, соһон истэхпитинэ аны оппутугар кэлэн түһэллэрэ буолуо. Бэлэм иһээр.
— Тиэнэн баран, оппут тэллэҕэр туһахта дэлби иитиэххэ. Кыһыны быһа сигэммит, аалыммыт буоланнар, күрүө тоһоҕолоругар сылгы сиэлэ кыбыллан-иилистэн турара баһаам,— Ньукуо да хаалсыбат. Аҕыйах саҥалаах да буоллар, хам-түм дьээбэҕэ тиллээччи.—Арыылаах хобордооххо сырдьыгынатар киһи, аам…— саһарчы ыһаарыламмыт, хоргуна саккырыыр туллук буутун амтаһыйа ыстыырдыы тииһин-уоһун хамсатан чыпчырынан кэбистэ.
Балайда айаннаатылар. Күн күндэлэс сардаҥаларын сыһыы киэҥ ньууруттан, от-мас хас биир лабаатыттан тэйитэ оонньоон, хаар-кырыа саарыстыбата кустук араас өҥүнэн күлүмүрдүүр, хараҕы саатырдар. Эргиччи уһуктуу, сааскытыйыы сылаас тыына имэрийэр, илгийэр. Курустаал дьэҥкир халлаантан кыыдамнаһан түһэр кылбаа-маҕан туллукчааннар итинэн-манан элэҥнэһэннэр, эдэр уолаттар сэргэхсийдилэр, эгди буоллулар.
Туллукчаана-Туллукчаана,
Туллуктана тэлээриий,
Сахам кыыһа сааһы көрсө
Сандаарыйа мичээриий, — Баанньа уол тыраахтарын салайан ырычаактарын хамсата-хамсата кыыдамнаһан түспүт туллуктар курдук төбөтүгэр көтөн түспүт хоһоон тылларын сааһылыы, нарылыы истэ.Поэзия нарын абылаҥар ылларан испит буолан, иннилэригэр алта уонча саһааннаах сиринэн хаҥас диэки сыыйыллар алыыттан уҥа диэки ойдом турар балайда кэҥэс долохонону көрбүтүнэн суолу туора быһа туох эрэ маҕан, тилэх баттаһа кыһыл субурус гыммыттарын дьыалайдаабата даҕаны. Ньукуота илгиэлии-илгиэлии, нэһиилэ саҥа таһааран:”Куобах-куобах! Саһыл-саһыл! Онно, долохоноҕо!”—дии-дии боксерскай бэрчээккэ курдук истээх үтүлүгүнэн тыраахтар кэбиинэтин инники тааһын кибиргэтэр. Баанньа холку-чуумпу Ньукуота сирэйэҕэ-хараҕа турбута сүрдэммитин аан -маҥнай көрөн, иннилэригэр саһыл куобаҕы эккирэппитинээҕэр соһуйда. Уолаттар “бултаһыахха” диэн биир санааҕа кэлэн, Баанньа тыраахтарын саһыллаах куобах киирбит суолларынан долохоноҕо иннинэн ыксары астарда. Кэбиинэтин кэтэҕэр ууруна сылдьар таһынан сомуоктаах биир уостаах 16-лаах доруоп саатын, батарантааһын хаба тардан, Ньукуотун: “Үүр!”— диэт долохонону эргийэ сүүрэн, нөҥүө өртүгэр кэтээн турда.
Баҕар ойоҕоһунан тахсан куотуохтара диэн, долохоно икки өртүн олоотуу, иннин кэтэһэ биэс-алта мүнүүтэ иһийэн турда. Сотору долохоно иһигэр бэрт чугас аҕылаһар, ньааҕынаан ылар курдук тыас иһиллэн ылла. Онтон долохонону, сыбары үлтү солоон, хара көлөһүнэ сарт түһэн, талах, сыбар буорун-быылын сүкпүтүнэн Ньукуо сүүнэ маҕан куобаҕы кулгаахтарыттан туппутунан “һуу!” диэбитинэн тахсан кэллэ. Саһыл сүнньүттэн ытыран, көхсүн тириитин хайа тардан кэбиспит. Баанньа саһыл куобаҕы тутарын истибит эбит. “Оттон саһылбыт ханна барда?”— дэһэн, долохонону икки өртүнэн хайдылар да, саһыл тахсыбыт суола ыраас хаарга көстүбэт.
— Иһирдьэ кирийэн хаалла буолуо, дэлэҕэ кыыл буолбатах,— Ньукуо көлөһүнүн соттор.
— Төһө да кини буоллар, джунглига сулуон кыыл курдук сыбары-талаҕы ити үлүгэрдээх имири үктээн иһэр тыаскыттан-уускуттан тэскилээбит буолуохтаах. Боппуруос — ханан? —диэн Баанньа кэтэҕин тарбанар. Ньукуо сөрүүкүү, уоскуйа таарыйа стогобуос тииһигэр олорон, куобаҕын уурбута тиистэр быыстарыгар түспүтүн ылаары төҥкөйөн баран, күлэн тоҕо барда.
— Оо, саһыл мэйии, маладьыас. Биһиги суохтааммыт төбөбүтүн сынньабыт! Кэл, көр-көр! Баанньа көрбүтүн итэҕэйбэккэ харахтарын ньухханна. Дьэ, кырдьык өй-мэйии хаата, киитэрэй кыыл эбит. Остуоруйаҕа-номоххо, ырыаҕа-тойукка хоһуллуон-хоһуллубут, туойуллуон-туойуллубут. Саһыллара үлэлии турар тыраахтар аннынан киирэн, стогобуос тиистэрин быыһынан тахсан элэг гынан, суола сойбута ырааппыт эбит!
Хайыахтарай, бэри диэн бэркиһээн, сөрү диэн сөҕөн, Ньукуо бүтэй бүөрдээх, эмис атыыр куобахтанан, отторун тиэйэ ньирилэтэ, дьигиһитэ турдулар.
Иван Ксенофонтов-Силиги.
0
0
Навигация по записям
“СЫП” бырайыакка оҕолору сүүмэрдээтилэр
“Мисс Образование-2017” ааты физика учуутала сүктэ
Маны ааҕыҥ
Туһах
Хараҥаччы уйатыгар саһыл хороон оҥостубут (ВИДЕО)
Булчут аҕам биир күнэ
Куобах барахсан
«Саха сирэ» хаһыат 100 сыллаах үбүлүөйүн көрсө «Манчаары» сыһыарыыланна
Qwerty
Добавить комментарий Отменить ответ
Для отправки комментария вам необходимо авторизоваться.
Уважаемые читатели!
Мы рады вам сообщить, что начал работу новый сайт «Саха Сирэ»!
Полную подборку новостей Якутии и Якутска читаете тут
Сонуннар
Интернациональнай аллеяҕа өйдөбүнньүк мэҥэ таас уурулунна
Сонуннар
Хатас-Павловскай туһаайыынан кыһыҥҥы суол аһыллыыта ахсынньы 15 күнүгэр көстө
Сонуннар
Ахсынньы 3 күнэ – Юрист күнэ
Уопсастыба
Санкт-Петербурга Семен Новгородов аатынан искибиэргэ өйдөбүнньүк бэлиэ баар буолла
Көр. Аах. Туһан.
16+
Редакция аадырыҺа
677000, Дьокуускай куорат, Орджоникидзе уул., 31 Төлөпүөн: (4112) 42-06-90
E-mail: [email protected], [email protected]
Edersaas.ru саайт сүрүн эрэдээктэрэ Ч. Н. Гаврильев
Тэрийэн таһаарааччылар: «Сахамедиа РИИХ АО». Сибээскэ, информационнай технологияҕа уонна маассабай коммуникацияҕа кэтиир федеральнай сулууспаҕа киирбит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77 — 74960 (25.01.2019)
Edersaas.ru саайт матырыйаалларын толору эбэтэр быһа тардан туһанар түгэҥҥэ булгуччу гиперсыылка ирдэнэр. Хаартыскалары, видео-устуулары, онтон да атын мультимедийнэй матырыйааллары эрэдээксийэттэн суругунан көҥүлэ суох туһанаргыт бобуллар.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Саха тылын учууталларын сийиэһэ тыллар тустарынан сокуон ылыныллыбыта 30 сылын бэлиэтээһини кытта ыытыллыаҕа — Саха сирэ
Сүрүн
Сонуннар
Куонкурус
Култуура
Интэриэһинэй
Уопсастыба
Чэгиэн
Ыйыт — хоруйдуубут
Байыаннай эпэрээссийэ
БАРЫ СОНУННАР
18:30
Дьоҕус тылдьыт болҕомтону тарта (ВИДЕО)
17:47
Нам кырдьаҕастарыгар устудьуоннар үөрүүнү бэлэхтээн бардылар
17:18
Судургу салааттар, бурдук астар
16:45
«Олоҥхо үйэлээх аартыга» болҕомтону тардар быыстапка
16:00
Николай Нутчин-Дьуур ийэҕэ аналлаах хоһоонноро
15:25
«Олохтоох каадырдары – бырамыысыланнаска»: АЛРОСА уопута
15:08
Красноярскайга «Дорҕоон эйгэтэ» бэстибээл уйулҕаны уһугуннарда
14:45
Дэбиэринэһинэн биисинэһин салайтарыан сөп дуо?
14:15
«Ньургун Боотур» дойду тэбэр сүрэҕэр айанныа
13:30
Быраастарбыт эргиллэн кэллилэр
13:10
Төһөнү аахсарый?
12:45
Тымныыттан харыстыыр аныгы таҥастар
12:30
Елена Лисовенко: «Уус Маайа олохтоохторо туох кыалларынан көмөнү оҥороллор»
12:10
Ытык киһи Егор Феофанов хоһоонун өйтөн ааҕарын сэргиэҕиҥ (видео)
11:40
Ой оскуолатын 100 сыллаах үбүлүөйүн бэлиэтээтилэр
Саха тылын учууталларын сийиэһэ тыллар тустарынан сокуон ылыныллыбыта 30 сылын бэлиэтээһини кытта ыытыллыаҕа
Саха тылын учууталларын сийиэһэ тыллар тустарынан сокуон ылыныллыбыта 30 сылын бэлиэтээһини кытта ыытыллыаҕа
Ааптар: Саха Сирэ
26.09.2022, 09:58
Бөлөххө киир:
Telegram
WhatsApp
Ил Түмэн бастакы вице-спикерэ Александр Жирков балаҕан ыйын 21 күнүгэр «Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр тыллар тустарынан» сокуон ылыллыбыта 30 сылын бэлиэтээһиҥҥэ анаммыт тэрийэр хамыыһыйа үһүс мунньаҕын ыытта.
Мунньахха СӨ Бырабыыталыстыбатын бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Сергей Местников, үөрэх уонна наука миниистирэ Ирина Любимова, Ил Түмэн сис кэмитиэттэрин бэрэссэдээтэллэрэ Феодосия Габышева уонна Елена Голомарева, култуура уонна духуобунай сайдыы миниистирин ҥ солбуйааччы Владислав Левочкин, инновация уонна сыыппара технологиятын сайдыытын миниистирин солбуйааччы Георгий Андреев, СӨ Ил Дарханын уонна Бырабыыталыстыбатын Дьаһалтатыгар Тыл сайдыытын боппуруостарын сүрүннүүр управление салайааччыта Римма Жиркова уо.д.а кыттыыны ыллылар.
Бу иннинэ, атырдьах ыйын 25 күнүгэр тустаах министиэристибэлэргэ чопчу сорудахтардаах боротокуол ылыныллыбыта. Хас да сорудах Үөрэх министиэристибэтигэр сүктэриллибитин ыйан туран, Александр Жирков миниистир Ирина Любимова бу сорудахтары кэмигэр толорорго болҕомтолоохтук сыһыаннаһарыгар баҕарда. Атын министиэристибэлэргэ эмиэ сорудахтар чопчуланнылар.
«Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр тыллар тустарынан» сокуону СӨ Xҥҥ-с ыҥырыылаах Үрдүкү Сэбиэтэ 1992 с. ылыммыта, – диэтэ мунньах кыттыылаахтарыгар туһаайан Александр Николаевич, – Бу Өрөспүүбүлүкэ, омук туһугар улахан суолталаах сокуон ирдэбиллэрин саҥардыы, олоххо дьайыытын күүһүрдүү тирээн кэллэ. Төрөөбүт тылы билии таһыма намыһаҕын, үөрэх эйгэтигэр олохтоох омуктар тылларын үөрэтиигэ болҕомто мөлтөөн иһэрин, федеральнай стандартар маны ситэ аахсыбаттарын туһунан кэпсэтии элбэх. Уонна ол кэпсэтиинэн эрэ хаалар кыһалҕалаах. Ил Дархан төрүт тылы харыстааһын туһунан дьаһала хайдах туолан иһэрий, туох харгыстыырый? Туох суһал уонна кэскиллээх дьаһаллар ылыныллыахтаахтарый? Ол туһунан тылга сыһыаннаах дьон – детсад иитээччититтэн, алын кылаас уонна саха тылын учууталыттан саҕалаан өрөспүүбүлүкэ салалтата анаан-минээн сиһилии кэпсэтэрэ уолдьаста».
«Онон, тылга сыһыаннаах бу кыһын устата буолуохтаах тэрээһиннэри халандаар устатын тухары тарҕатан кэбиспэккэ, барыларын биир кэмҥэ түмэн, биир кэмҥэ тэрийэн ыытарга этии киллэрэбин. Кэлбит дьон бу тэрээһиннэргэ барытыгар сылдьан, баар быһыыны-майгыны сиһилии билсэн, улуустарыгар, нэһилиэктэригэр тиийэн бэйэлэрэ үлэни тэрийсэр гына», — диэн Александр Жирков эттэ.
Ил Дарханы, Барыбыыталыстыбаны, Ил Түмэни, улуустары кытта сүбэлэһии түмүгүнэн, бу дьыл сэтинньи 20-с күннэриттэн саҕалаан биэс сүрүн тэрээһин ыытыллара былааннанар.
Бастакытынан, Саха Өрөспүүбүлүкэтин Ил Дарханын иһинэн Тыл сүбэтигэр улуус баһылыктара кыттыылаах мунньаҕы ыытыы. Итини сэргэ Ил Түмэн тылга сыһыаннаах сокуоннары үөрэтэн, киирбит этиилэри көрөн саҥа сокуон барылын көҕүлүүр таһымҥа тахсыаҕа», – диэтэ Александр Жирков.
Иккис тэрээһин – саха тылын учууталларын сийиэһин ыытыы. Александр Николаевич санаппытынан, саха тылын учууталларын бэйэлэрин туруорсууларынан уонна Үөрэх министиэристибэтин өйөбүлүнэн Дьокуускай куоракка аан бастакытын 2017 сыллаахха өрөспүүбүлүкэтээҕи саха тылын уонна литературатын учууталларын сийиэһэ буолбута. Онно ылыныллыбыт резолюциянан бу тэрээһин биэстии сыл буола-буола ыытыллыахтаах. Ил Түмэн бастакы вице-спикерэ бу бэрээдэк кэһиллиэ суохтааҕын ыйда уонна Үөрэх министиэристибэтэ быһаарыы былааныгар киллэрэн, болдьоммут кэмҥэ саха тылын уонна литературатын учууталларын сийиэһин тэрийэллэригэр этиллибитин иһитиннэрдэ.
Үһүс тэрээһин сүнньүнэн федеральнай университет дьиэтигэр-уотугар буолуоҕа. Манна тыл үөрэхтээхтэрэ, учууталлар, төрөппүттэр кыттыылаах хас да хайысхаҕа төгүрүк остуоллар ыытыаллыахтара. Санаалары истэн, түмэн, сөптөөх түмүктэр оҥоһуллуохтара, тылга сыһыаннаах чопчу этиилэр түмүллүөхтэрэ.
Төрдүһүнэн, Национальнай библиотека тэрийиитинэн улахан тэрээһиннэр: судаарыстыбаннай уонна официальнай тыллар виртуальнай мусуойдара, саха норуотун, аҕыйах ахсааннаах төрүт омуктар тылынан айымньыларын, култуурунай нэһилиэстибэлэрин олоччу сыыппараҕа көһөрөн, аан дойду ситимигэр, кибер-куйаарга олохсутар, онно сатаан туттуллар гына оҥорор сорукка олоҕуран аудиовизуальнай бырайыактар сүрэхтэниэхтэрэ.
Бэһис тэрээһин – Саха сиригэр Олоҥхо декадата. Учууталлар сийиэстэригэр Олоҥхо декадатын кыттыылаахтара, улуус баһылыктара, өрөспүүбүлүкэ салайааччылара кыттыахтара. Онтон салгыы сийиэс делегаттара, баһылыктар, салалта Олоҥхо декадата саҕаланыытыгар, атын тэрээһиннэргэ эмиэ кыттыахтара.
Александр Жирков «Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр тыллар тустарынан» сокуон саха тылын эрэ буолбакка, Саха сирин бары тылларыгар сыһыаннааҕын туһунан эттэ. Манна нуучча, аҕыйах ахсааннаах төрүт омуктар тыллара эмиэ киирсэр.
Түмүктээн эттэххэ, тыл сокуона ылыллыбыта 30 сылын бэлиэтээһин өрөспүүбүлүкэ таһымыгар биир улахан суолталаах тэрээһин буолуоҕа. Хас да күн устата төрөөбүт тылбыт кэскилин, дьылҕатын туһунан сүбэлэһиилэр буолуохтара, этиилэр ылыныллыахтара. Онон көрөн, салгыы үлэ хайысхалара быһаарыллыахтара.
«Бу тэриллибит хамыыһыйа үлэтин салҕаан, ылыныллыбыт этиилэри олоххо киллэрсэр үлэни иилиэҕэ-саҕалыаҕа», – диэтэ Александр Жирков. Тылга сыһыан былыр-былыргыттан дириҥ улаҕалааҕын, омугу харыстаһыы эбэтэр симэлитии улахан бэлиитикэ биир быстыспат сорҕото буоларын анаан-минээн бэлиэтээтэ.
Бырабыыталыстыба бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Сергей Местников бу тэрээһиннэргэ туһааннаах министиэристибэлэр соруктарыгар болҕомтону туһаайда. «Сүрүн сорукпут, – диэтэ Сергей Васильевич, – Биһиги Ил Дархаммыт бигэргэппит бырагырааматын халбаҥа суох толоруу. Бу бырагырааманы биһиги толорон, эбии сайыннаран иһэр соруктаахпыт. Онуоха биһиги хас биирдиибит сүрүн эппиэти сүгэбит. Тылы харыстааһын уонна сайыннарыы бырагыраамата көдьүүстээх буоларыгар олохтоох нэһилиэнньэ, дьон-сэргэ, салалта бары бииргэ үлэлиэхтээхпит. Үлэ оччотугар ордук түмүктээх буолуоҕа».
Ил Түмэн пресс-сулууспата
Маны ааҕыҥ
Дьоҕус тылдьыт болҕомтону тарта (ВИДЕО)
Нам кырдьаҕастарыгар устудьуоннар үөрүүнү бэлэхтээн бардылар
Судургу салааттар, бурдук астар
«Олоҥхо үйэлээх аартыга» болҕомтону тардар быыстапка
Николай Нутчин-Дьуур ийэҕэ аналлаах хоһоонноро
«Олохтоох каадырдары – бырамыысыланнаска»: АЛРОСА уопута
Лента
18:30
Дьоҕус тылдьыт болҕомтону тарта (ВИДЕО)
17:47
Нам кырдьаҕастарыгар устудьуоннар үөрүүнү бэлэхтээн бардылар
17:18
Судургу салааттар, бурдук астар
16:45
«Олоҥхо үйэлээх аартыга» болҕомтону тардар быыстапка
16:00
Николай Нутчин-Дьуур ийэҕэ аналлаах хоһоонноро
15:25
«Олохтоох каадырдары – бырамыысыланнаска»: АЛРОСА уопута
15:08
Красноярскайга «Дорҕоон эйгэтэ» бэстибээл уйулҕаны уһугуннарда
14:45
Дэбиэринэһинэн биисинэһин салайтарыан сөп дуо?
14:15
«Ньургун Боотур» дойду тэбэр сүрэҕэр айанныа
13:30
Быраастарбыт эргиллэн кэллилэр
13:10
Төһөнү аахсарый?
12:45
Тымныыттан харыстыыр аныгы таҥастар
12:30
Елена Лисовенко: «Уус Маайа олохтоохторо туох кыалларынан көмөнү оҥороллор»
12:10
Ытык киһи Егор Феофанов хоһоонун өйтөн ааҕарын сэргиэҕиҥ (видео)
11:40
Ой оскуолатын 100 сыллаах үбүлүөйүн бэлиэтээтилэр
11:00
Быстах хомуур тула
10:30
Ыччаты иитии бастыҥ холобура
10:00
Саха литературатыгар Ийэ уобараһа
09:30
“Тылы сайыннарыыга ис кыахпыт бэйэбититтэн эрэ тутулуктаах”
09:00
Ил Дархан Россияҕа Ийэ күнүнэн эҕэрдэтэ
Салгыы
РЕДАКЦИЯ ААДЫРЫҺА 677000, Дьокуускай куорат,
Орджоникидзе уул., 31 Төлөпүөн: (4112) 42-06-90
E-mail: [email protected], [email protected]
«Саха сирэ» хаһыат уонна Edersaas.ru саайт сүрүн эрэдээктэрэ Ч. Н. Гаврильев.
Тэрийэн таһаарааччы: «Сахамедиа РИИХ АО».
«Саха сирэ» саайт матырыйаалларын толору эбэтэр быһа тардан туһанар түгэҥҥэ булгуччу гиперсыылка ирдэнэр. Хаартыскалары, видео-устуулары, онтон да атын мультимедийнэй матырыйааллары эрэдээксийэттэн суругунан көҥүлэ суох туһанаргыт бобуллар.
|
oscar
|
Попов Фёдор Кузьмич (08.12.1921, Сыымах, Иккис Баатара нэһилиэгэ, Мэҥэ-Хаҥалас улууһа, Саха уобалаһа — 13.10.1943, Лоевскай оройуон, Белоруссия) — Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылааҕа, сахалартан бастакы Сэбиэскэй Сойуус Геройа (1944).
Ис хоһооно
1 Олоҕун олуктара
1.1 Сэриигэ кыттыыта
2 Наҕараадалара уонна ытык ааттара
3 Үйэлээх аата
4 Быһаарыылар
5 Сигэлэр
Олоҕун олуктара[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
Федор Кузьмич Попов 1921 сыл ахсынньы 8 күнүгэр Мэҥэ Хаҥалас улууһугар Иккис Баатара нэһилиэгэр Поповтар дьиэ кэргэннэригэр сэттэ оҕоттон алтыс соҕотох уол оҕонон күн сирин көрбүтэ. Аҕата Кузьма Самсонович оҕолорун кыра эрдэхтэринэ үлэҕэ-хамнаска үөрэтэн-такайан улаатыннарбыта. 1930 сыллаахха «Октябрь» колхуоска дьиэ кэргэнинээн үлэлии киирбиттэрэ, Сүөдэр 9 саастаа5ар улахан дьону кытта тэҥҥэ үлэлиир буолбута.
1931 сыллаахха, 10 саастаа5ар оскуолаҕа киирбитэ. Алааһыттан 9 километр ыраах сиргэ сатыы баран үөрэнэн кэлэрэ. Үөрэҕин таһынан Сүөдэр дьиэ ис-тас үлэтигэр дьонугар илии-атах буолара. Кыһынын үөрэнэн, сайынын колхуоска үлэлиирэ.
1936 сыллаахха 5 кылааһы бүтэрэн баран аҕата ыараханнык ыалдьан оскуолатыттан тохтообута, уонна колхуоска күүстээх үлэтин саҕалаабыта. 1937 сыл кыһыныгар Сүөдэр үлэтин таһынан бииргэ үлэлиир дьонун сүүрбэ киһини ахсаан ааҕарга уонна суруйарга үөрэппитэ.
19 сааһын туолбутун кэннэ 1940 сыллааха ѳр сылларга үлэлээбит «Октябрь» колхуоһугар биригэдьииринэн талыллар. Сүөдэр наһаа ирдэбиллээх, эппиэтинэстээх, үлэһиттэрин кытта өрүү тэҥҥэ сылдьар буолан, үчүгэй салайааччы хайҕабылын ылбыта.
Сэриигэ кыттыыта[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
1941—42 сыллар кыһын аармыйаҕа барар саастаах уолаттар военкомат иһинэн тэриллибит куруһуокка нуучча кэпсэтэр тылын үөрэппиттэрэ. Аармыйаҕа 1942 с. бэс ыйыгар Мэҥэ-Хаҥалас оройуоннааҕы военкоматынан ыҥырыллан барбыта. Хонуу биригээдэтин салайааччытынан кини быраата Петр хаалбыта.
Пермь куорат аттыгар кылгас кэмнээх автоматчиктар куурустарын үөрэнэн бүтэрбитэ. Сэриилэһэр аармыйаҕа тиийэн 61-с аармыйа 81-с стрелковай дивизиятын 467-с стрелковай полкатын 1-кы батальонун 3-с ротатын байыаһа буолбут.
1943 с. алтынньы 1 күнүгэр Глушец диэн дэриэбинэ аттыгар биир бастакыннан Днепр өрүһү туораан тахсар. Өстөөх траншеяларыгар бастакынан ыстанан тиийэн илиинэн охсуһуу кэмигэр пулеметтарын былдьыыр. Бу охсуһууга 23 ниэмэс саллаатын уонна офицеры охторор. Уонунан ааҕыллар өстөөхтөр хос атаакаларын төттөрү охсор. Бэйэтин подразделениетын өрүһү туоруурун хааччыйар. Бу кэнниттэн уонча күн буолбут быыстала суох кыдыйсыыларга 70 ниэмэһи өлөрбүт.
Бу сылдьан ыараханнык бааһырар уонна 1943 сыл алтынньы 13 күнүгэр госпитальга өлбүт. Белоруссия Гомель уобалаһын Лоев оройуонун Дерожичи дэриэбинэтигэр көмүллүбүт.
ССРС Үрдүкү Сүбэтин Президиумун 1944 сыл тохсунньу 15 күнүнээҕи Ыйааҕынан байыаннай сорудахтары көрдөрүүлээхтик толоруутун уонна өстөөхтөрү кытта кыргыһыыларга хорсун, геройдуу быһыытын иһин кыһыл армеец Попов Фёдор Кузьмичка өлбүтүн кэннэ Сэбиэскэй Сойуус Геройун аата иҥэриллибитэ[1].
Наҕараадалара уонна ытык ааттара[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
«Кыһыл көмүс Сулус» мэтээл (15.01.1944)[2][3]
Ленин уордьана (15.01.1944)
Мэҥэ-Хаҥалас улууһун ытык киһитэ (1985)[4]
Үйэлээх аата[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
Бу баска суолталаах ситэрии ирдэнэр.
Ыстатыйа баһын толорон көмөлөһүөххүн сөп, ол кэннэ бу биллэриини сот.
Быһаарыылар[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
↑ Указ Президиума Верховного Совета СССР «О присвоении звания Героя Советского Союза генералам, офицерскому, сержантскому и рядовому составу Красной Армии» от 15 января 1944 года // Ведомости Верховного Совета Союза Советских Социалистических Республик : газета. — 1944. — 23 января (№ 4 (264)). — С. 1.
↑ Наградные документы в электронном банке документов «Подвиг Народа»
↑ Наградные документы в электронном банке документов «Подвиг Народа»
↑ Почетные граждане Мегино-Кангаласского улуса
Сигэлэр[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
Попов Фёдор Кузьмич. Cитим-сир «Герои Страны».
Якутяне - Герои Советского Союза и Российской Федерации кавалеры ордена Славы 3-х степеней
Саха саарыннара. Хомуйан оҥордулар Л. Г. Николаев, А. Г. Николаев, Ф. Э. Данилов. — Дь.: «Кудук», 1998. — ISBN 5-7863-0122-2
Төрдө — «https://sah.wikipedia.org/w/index.php?title=Попов_Фёдор_Кузьмич&oldid=371310»
Категориялар:
Дьон алпаабытынан
Ахсынньы 8 күнүгэр төрөөбүттэр
1921 сыллаахха төрөөбүттэр
Сыымахха төрөөбүттэр
Алтынньы 13 күнүгэр өлбүттэр
1943 сыллаахха өлбүттэр
Белоруссияҕа өлбүттэр
Сэбиэскэй Сойуус Дьоруойдара
Ленин уордьанын кавалердара
Бикипиэдьийэ:Навигация халыыптара
Саха биллиилээх дьоно
Сэбиэскэй Сойуус Геройдара:Саха Сирэ
Аҕа дойду Улуу сэриитигэр өлбүттэр
Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылаахтара:Мэҥэ-Хаҥалас улууһа
Мэҥэ-Хаҥалас улууһун ытык дьоно
Кистэммит категория:
ISBN сигэлээх сирэйдэр
Навигация
Тус бэйэ туттар тэриллэрэ
Ааккын эппэтиҥ
Ырытыы
Суруйуу тиһилигэ
Бэлиэтэнии
Киир
Аат даллара
Ыстатыйа
Ырытыы
саха тыла
Көрүү
Ааҕыы
Уларыт
Биики-тиэкиһи уларыт
Устуоруйатын көрүү
Эбии
Навигация
Сүрүн сирэй
Рубрикалар
А - Я
Бастыҥ ыстатыйалар
Түбэспиччэ сирэй
Туох буола турара
Тэриллэр
Бикипиэдьийэ:Түмсүү сирэ
Кэпсэтэр сир
Кэнники уларытыылар
Саҥа ыстатыйалар
Көмө
Бу сири өйөө
Сэп-сэбиргэл
Манна сигэнэллэр
Сигэнэр уларытыылар
Билэни угуу
Анал сирэйдэр
Куруук баар сигэ
Сирэй туһунан
Сирэйи цитируйдааһын
Викиданные кэрискэ
Бэчээт/Экспорт
Кинигэни айарга
Маннык PDF киллэр
Бэчээттииргэ аналлаах барыл
Атын омук тылынан
Беларуская
Русский
Сигэни уларыт
Бу сирэйи бүтэһигин 13:32 30 Алтынньы 2021 уларыппыт.
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Дьокуускай куорат Уокуруктааҕы дьаһалтата, 2021 сыл от ыйын 1 күнүнээҕи 1269р №-дээх «Эргэ Покровскайдыыр суолга быстах кэмҥэ тырааныспар сырыытын хааччахтыыр туһунан» Дьаһалга олоҕуран, суолга куттал суох буолуутун хааччыйар сыаллаах өрөмүөн үлэтинэн – суолга хаа (футляр) уонна инженернэй тутуулар оҥоһуллалларынан сибээстээн, 2021 сыл от ыйын 15 күнүттэн от ыйын 22 күнүгэр диэри Эргэ Покровскайдыыр суол 2/18 дьиэтиттэн Автодорожнай уокурук 25 №-дээх дьиэтигэр диэри быстах кэмҥэ тырааныспар сырыыта хааччахтанарын туһунан иһитиннэрэр.
Сонуннар
27.11.2022 | 10:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 28 - ахсынньы 4 күннэригэр
24.11.2022 | 11:00
Саха сирин бастыҥ IT-бырайыактара
23.11.2022 | 17:30
Олоҕун науканы кытта ситимнээн
23.11.2022 | 17:00
Үс игирэ төрөөтө
23.11.2022 | 16:30
Куорат учууталларыгар — саҥа бириэмийэ
23.11.2022 | 16:00
Саамай кэрэ сүөһүнү таллылар
23.11.2022 | 15:56
«Үтүө санаа харыйата» оҕолор баҕа санааларын толорор
23.11.2022 | 15:00
Дьикти быыстапканы көтүтүмэҥ
23.11.2022 | 14:00
Нолуоккун төлөө — холкутук утуй!
23.11.2022 | 13:00
Кыһыҥҥы суоллар аһыллар болдьохторо билиннэ
23.11.2022 | 12:00
Саҥа дьылы — иэһэ суох
23.11.2022 | 11:00
Ыккытын босхо ыытымаҥ
23.11.2022 | 10:00
Дьоҥҥут аатын үйэтитиҥ
23.11.2022 | 09:00
Онлайн төлүөҥ — бириис сүүйүөҥ
23.11.2022 | 08:00
Сийиэскэ 500-тэн тахса дэлэгээт кытынна
20.11.2022 | 09:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 21-27 күннэригэр
19.11.2022 | 16:00
Эҥсиэли хочотугар, Максим Аммосов дойдутугар
18.11.2022 | 09:00
Саҥа саҕахтары арыйан, сонун хайысхалары тутуһан
17.11.2022 | 18:44
Дьиҥ олохтон кэпсээн ааптарын кытта көрсүһүү
17.11.2022 | 18:00
«Мир» каартаҕа региональнай төлөбүрдэри ыытыахтара
Ордук ааҕаллар
Дьон | 19.11.2022 | 18:00
Николай Винокуров: «Дойдубар этэҥҥэ эргиллэн кэллим...»
«Боотур» этэрээт байыастарын ортотугар биһиги биир дойдулаахпыт Алаһыай нэһилиэгиттэн төрүттээх Николай Винокуров баарын истэн, кэпсэтиэхпин баҕардым. Ол эрэн сэһэргэһиибин хайдах-туох саҕалыахпын тобуларбар олус ыарахан этэ. Бу үлэ, үөрэх, сайдыы, тэрээһин туһунан суруйуу, кэпсэтии буолбатах... Бу — олох, дьылҕа, тыын былдьаһыы, өлүү-сүтүү, инники олох иһин охсуһуу туһунан сэһэргэһии. Николай тута хоруйдаабытыгар...
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 20.11.2022 | 11:00
Элэгэнтэй Адамов: «Сиэрдээх өй-санаа төрүт дьарыкка эрэ баар»
Бүгүҥҥү нүөмэргэ Чурапчы улууһун Чакыр нэһилиэгин олохтооҕо Элэгэнтэй Адамовы кытта тыа сирин олоҕун, итэҕэл, уус идэтин, сайдыы, норуот дьылҕатын, кэскилин туһунан сэһэргэстибит. Дьоҕурдаах киһи анаарыыта киэҥэ, этэр тыла оруннааҕа сөхтөрдө.
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Күрэскэ 90 кыттааччы 6 сааһыттан 17 сааһыгар дылы улуус 9 оскуолатыттан (Сунтаар 1 -кы нүөмэрдээх, Лицей, Гимназия , Сунтаар начальнай, Тойбохой, Бордоҥ, Күүкэй, Аллыҥа , Устье оскуолаларыттан, Чебурашка д/с ) күүстээх саахыматчыттар кытыннылар.
|
oscar
|
Бүгүҥҥү күннээҕи туругунан, Ленин проспегын хапытаалынай өрөмүөнүгэр, Орджоникидзе болуоссатыттан Норуоттар доҕордоһууларын болуоссатыгар диэри учаастакка сири хаһар тиэхиньикэ, 4 экскаватор, 2 суол катога, 8 самосвал, грейдер, бульдозер, погрузчик, 26 оробуочай үлэлииллэр. Бу туһунан Олохтоох дьаһалта пресс-сулууспата иһитиннэрдэ.
Куорат баһылыга Евгений Григорьев бэлиэтээбитинэн, Саха Өрөспүүбүлүкэтин Ил Дархана Айсен Николаев сорудаҕынан бэдэрээтчит «Дорстрой» ХЭТ үлэтэ күүһүрдүллэн биэрдэ.
«Бүгүҥҥү күҥҥэ суол оҥорооччулар икки түһүмэҕинэн үлэлииллэр. Бастакы түһүмэх сарсыарда 8 чаастан киэһэ 9 чааска диэри үлэлиир, иккис түһүмэх – киэһэ 9 чаастан сарсыарда 6 чааска диэри. Үлэ төгүрүк суукканан өрөбүлэ суох ыытыллар, 1 маайтан ураты. Итини таһынан, хостоммут сир араҥатын түүҥҥү кэмҥэ таһар туһунан быһаарыы ылылынна, итиэннэ Кулаковскай уулуссатыттан Петровскай уулуссатыгар диэри учаастак тырааныспар сырыытыгар арыллар», - диэтэ Евгений Григорьев.
Учаастак ыам ыйын 10 күнүгэр арыллара былааннанар, билигин быстах болдьохтоох схеманы арыйарга ИДьМ «Якутское» МУ ГИБДД салаатын кытта үлэ барар.
«Главстрой» МХТ информациятынан, Орджоникидзе болуоссатыттан Короленко уулуссатыгар диэри учаастакка сир таҥаһа олохтонон бүтэн эрэр, Курашов уулуссатын кытта быһа охсуһууга гаас ситимнэрин таһаарыы үлэтэ ыытыллар.
Короленко уулуссатыттан Аммосов уулуссатыгар диэри учаастакка котлован оҥоһуллар уонна канализация ситимэ таһаарыллар.
Гаас ситимин таһаарыы уонна сир таҥаһын оҥоруу Октябрьскай уулуссатыттан Ленин проспегын 25 №-дээх дьиэтигэр диэри учаастакка ыытыллар.
Ыам ыйын 25 күнүгэр диэри Аммосов уонна Курашов уулуссаларын быһа охсуһуутунан курдары сылдьар суол арыллыахтаах.
Киров уулуссатыгар сүрүн сир үлэтэ бүтүөр диэри хааччахтааһын киирбэт.
Бэлиэтээн эттэххэ, муниципальнай хантыраак усулуобуйатынан, Ленин проспегын хапытаалынай өрөмүөнэ икки түһүмэҕинэн ыытыллар. Бастакы түһүмэх – Орджоникидзе болуоссатыттан Норуоттар доҕордоһууларын болуоссатыгар диэри, иккис түһүмэх – Дзержинскэй уулуссатыттан Хабаров уулуссатыгар диэри уонна Кулаковскай уулуссатыттан Краснояров уулуссатыгар диэри.
Бастакы түһүмэх үлэтэ 2022 сыл балаҕан ыйын 30 күнүгэр диэри, иккис түһүмэх – 2023 сыл атырдьах ыйын 31 күнүгэр диэри түмүктэниэхтээхтэрэ. Уулусса хапытаалынай өрөмүөнүн уопсай уһуна – 2,9 км.
Сонуннар
28.11.2022 | 17:26
Сунтаардар хотугу дьүкээбил "анныгар"
27.11.2022 | 10:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 28 - ахсынньы 4 күннэригэр
24.11.2022 | 11:00
Саха сирин бастыҥ IT-бырайыактара
23.11.2022 | 17:30
Олоҕун науканы кытта ситимнээн
23.11.2022 | 17:00
Үс игирэ төрөөтө
23.11.2022 | 16:30
Куорат учууталларыгар — саҥа бириэмийэ
23.11.2022 | 16:00
Саамай кэрэ сүөһүнү таллылар
23.11.2022 | 15:56
«Үтүө санаа харыйата» оҕолор баҕа санааларын толорор
23.11.2022 | 15:00
Дьикти быыстапканы көтүтүмэҥ
23.11.2022 | 14:00
Нолуоккун төлөө — холкутук утуй!
23.11.2022 | 13:00
Кыһыҥҥы суоллар аһыллар болдьохторо билиннэ
23.11.2022 | 12:00
Саҥа дьылы — иэһэ суох
23.11.2022 | 11:00
Ыккытын босхо ыытымаҥ
23.11.2022 | 10:00
Дьоҥҥут аатын үйэтитиҥ
23.11.2022 | 09:00
Онлайн төлүөҥ — бириис сүүйүөҥ
23.11.2022 | 08:00
Сийиэскэ 500-тэн тахса дэлэгээт кытынна
20.11.2022 | 09:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 21-27 күннэригэр
19.11.2022 | 16:00
Эҥсиэли хочотугар, Максим Аммосов дойдутугар
18.11.2022 | 09:00
Саҥа саҕахтары арыйан, сонун хайысхалары тутуһан
17.11.2022 | 18:44
Дьиҥ олохтон кэпсээн ааптарын кытта көрсүһүү
Ордук ааҕаллар
Дьон | 19.11.2022 | 18:00
Николай Винокуров: «Дойдубар этэҥҥэ эргиллэн кэллим...»
«Боотур» этэрээт байыастарын ортотугар биһиги биир дойдулаахпыт Алаһыай нэһилиэгиттэн төрүттээх Николай Винокуров баарын истэн, кэпсэтиэхпин баҕардым. Ол эрэн сэһэргэһиибин хайдах-туох саҕалыахпын тобуларбар олус ыарахан этэ. Бу үлэ, үөрэх, сайдыы, тэрээһин туһунан суруйуу, кэпсэтии буолбатах... Бу — олох, дьылҕа, тыын былдьаһыы, өлүү-сүтүү, инники олох иһин охсуһуу туһунан сэһэргэһии. Николай тута хоруйдаабытыгар...
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 20.11.2022 | 11:00
Элэгэнтэй Адамов: «Сиэрдээх өй-санаа төрүт дьарыкка эрэ баар»
Бүгүҥҥү нүөмэргэ Чурапчы улууһун Чакыр нэһилиэгин олохтооҕо Элэгэнтэй Адамовы кытта тыа сирин олоҕун, итэҕэл, уус идэтин, сайдыы, норуот дьылҕатын, кэскилин туһунан сэһэргэстибит. Дьоҕурдаах киһи анаарыыта киэҥэ, этэр тыла оруннааҕа сөхтөрдө.
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
"Макаар – балаҕан баһылыга, алаас ытык иччитэ, арҕахтаах эһэ бэйэтэ тахсан сылдьарын курдук оҕонньор."
'''Бэйэтэ эмтиэкэттэн Макаар көрүдьүөс түгэннэрэ:'''
"Макаар сиэстэрэ бастакы тылларын сатаан истибэтэ, арай, төттөрүтүн кэлэн, куһаҕаҥҥа сэргэҕэ дэлэтэ дуо, «окуоскаҕа бар» диэбитин «кокуоскаҕа бар» диэтэ диэн, тиэрэ истэн таһаарда."
|
oscar
|
Уһуннук, дохсуннук түспүт ардахтартан Дьааҥы өрүс уонна кини салаалара Дулҕалаах, Сартаҥ, Адьыаччы өрүстэр таһынан таһымнааннар, Дьааҥы улууһугар тоҕус нэһилиэнньэлээх пуун уонна оттуур ходуһа 80 %-на ууга былдьаммыта.
Информация о материале
Раиса Сибирякова
Раиса Сибирякова
20.08.22 09:02
Просмотров: 1539
Дьааҥы улууһа
Оттооһун-2022
Уһуннук, дохсуннук түспүт ардахтартан Дьааҥы өрүс уонна кини салаалара Дулҕалаах, Сартаҥ, Адьыаччы өрүстэр таһынан таһымнааннар, Дьааҥы улууһугар тоҕус нэһилиэнньэлээх пуун уонна оттуур ходуһа 80 %-на ууга былдьаммыта.
Нэһилиэнньэлээх пууннартан уу түһээтин кытары чөлүгэр түһэрэр үлэлэр саҕаламмыттара. Сүөһүлээх-сылгылаах ыаллар дьиэлэрин-уоттарын өрө тардынан баран, оттооһуҥҥа туруммуттара. Улуус үрдүнэн бас билии көрүҥүттэн тутулуга суох, барыта 2 300 ынах сүөһү итиэннэ 7 000 сылгы баар. Бу баайы мүччү туппат сыалтан, олохтоохтор ууну кэһэ сылдьан оттууллар, кэккэ нэһилиэктэргэ мобильнай биригээдэлэр тэриллэн, ханна сир көстөрүнэн тиийэн оттуу сылдьаллар. Дьааҥы дьоно итинник сыранан үлэлииллэрин учуоттаан, Тыа хаһаайыстыбатын министиэристибэтэ оттоммут окко төлөбүр көрөргө быһааран, биир туонна окко чааһынай ыалларга 5 000 солкуобай, тэрээһиннээх хаһаайыстыбаларга уонна кэпэрэтииптэргэ 7 500 солкуобай харчыны көмө быһыытынан биэрэргэ быһаарда. Ону таһынан, мобильнай биригээдэлэри тэрийиигэ, кинилэр оттообут отторун тиэйэргэ-таһарга эмиэ тустаах көмө көрүллүөхтээх. Атырдьах ыйын 17 күнүнээҕи туругунан, улуус үрдүнэн барыта 1 382 туонна от оттонно.
Ууну кэһэ сылдьан
Суордаах – улуус кииниттэн саамай ыраах, чиэски сытар, халааҥҥа улаханнык эмсэҕэлээбит нэһилиэк. Дьаһалта баһылыга Владимир Стручков иһитиннэрбитинэн, ходуһа барыта ууга сытар итиэннэ эбиитин кэлэ-кэлэ ардыы турар. Нэһилиэк олохтоохторо ол быыһыгар оттоон, кыстыыр отторун (350 туоннаны) 50 %-ын хааччынар соругу туруорунар эбиттэр. Сүөһү эбии аһылыгар анаан, тыа хаһаайыстыбатын улуустааҕы управлениетыгар алта туонна комбикуоруму уонна түөрт туонна эбиэһи аҕалтарарга сайаапка түһэрбиттэр.
– Билиҥҥитэ кыралыын-улаханныын 280 ынах сүөһүлээхпит, 1,5 тыһыынча сылгылаахпыт, – диир Адьыаччы нэһилиэгин баһылыгын солбуйааччы Валерий Стручков. – Окко былааммыт 900 туонна. Ходуһабытын уу ылбыта, ону хорон, түһэрэ сатыыбыт. Туох да тиэхиникэтэ кыайан сылдьыбат буолан, барыта илиинэн үлэ, сүрүн тэрил тимир күрдьэҕэ. Уу сүрдээх бытааннык түһэр. Сатахха, халаан кэнниттэн дэлби ардаан, уу эбиллэн хаалбыта. Онон, оттооһун тэтимэ олус бытаан, ууга уһуннук турбут буолан, оппут хаачыстыбата да мөлтөх. Дьоннор: «Сатаатар, ынахтарбытын кыстатар оту булуннарбыт!» -- дэһэллэр, бытархай сүөһүнү көҕүрэтэн, ыанньыгы эрэ хаалларарга суоттаналлар. Ууну кэһэ сылдьан охсубут отторун салапаанынан соһон кураанах сиргэ таһаара-таһаара куурдаллар. Ааспыт сылларга мобильнай биригээдэ тэрийэн, дьоҥҥо оттоон биэрэр Сергей Потапов быйыл бэйэбин хааччыннахпына махтал диир, кини 200-чэкэ сылгылаах, уонча туонна кэриҥин оттоото. Үөһэ сир көрдөтө биригээдэ ыыта сырыттыбыт да, туһа суох, барыта ууга сытар диэн кэллилэр. Инньэ гынан, мобильнай биригээдэлэр кыайан тэриллибэтилэр. Ыраах учаастактар өтөрүнэн өртөммөтөх буоланнар, барыта луоҕа (кур лаҥха) буолан сыталлар, сирэр-талар кыах суох диэн сорохтор ону сирийэ сылдьаллар, маннык саппаас сирдэри өртүүргэ туруорсаллар. Мантан күһүн халлаан туран эрэ биэрдэр, оттуу сатыахпыт, кыһын сылгы маассабай аһылыкка киирбэтэҕинэ, ынах сүөһү кыстыырын син хааччыйыахха сөп уонна күһүҥҥү хадьымалы (муус үрдүнэн оттооһуну) эрэнэбит.
Мобильнай биригээдэлэринэн
– Ходуһабыт барыта ууга сытар, – диир Бабушкинскай нэһилиэк баһылыга Надежда Потапова. – Күнү-дьылы өрүсүһэн, 21 мобильнай биригээдэ тэриллэн, Үөттээх, Боруулаах, Эһэ Хайа уонна Остуолба нэһилиэктэрин сирдэригэр тиийэн оттуу сылдьаллар. Былааммыт 586 туонна этэ, онтон күн бүгүн илиигэ туппуппут 156 туонна. Улуус кииниттэн кэм чугас буоламмыт, иккилии ынах баһыгар биирдии куул комбикуорум нэрээттэммитин Баатаҕайтан таһа сылдьабыт. Нэһилиэк үрдүнэн, Боронугунан уонна Мачаҕынан, холбоон 268 ынах сүөһү, ол иһигэр 101 ыанар ынах итиэннэ 741 сылгы, ол иһигэр 323 биэ баар. Дьэ бу сүөһүбүт-сылгыбыт кыстыыр отун хааччыйар туһуттан, төһө кыалларынан оттуу сатыыбыт.
Күүлэйинэн
Улуус саамай бөдөҥ хаһаайыстыбата «Тымныы Полюһа» кэпэрэтиип бэйэтин иһинэн тэриммит «Алгыс» кэпэрэтиибигэр Остуолба нэһилиэгэр баар Киэҥ Сыһыыттан ходуһа түүлэһэн, сайын устатыгар хаста да төхтүрүйэн күүлэй тэрийэн уонна бэйэтэ биригээдэ туруоран оттотон, кыстыыр отун аҥаарын хааччынар, ордугун чааһынайдартан атыылаһар. Бу үгэһин быйыл да кэспэтэҕин туһунан кэпэрэтиип салайааччыта Екатерина Портнягина кэпсиир:
– Быйыл хайа да сыллааҕар улахан мотуок уута кэлэн, ходуһаларбытын барытын ылан, оттооһуҥҥа ыарахаттары көрүстүбүт. ХИФУ тутар этэрээтэ кэлэн, үс устудьуон сайылык пиэрмэтигэр үлэлии сылдьар (ону уу эмиэ ылбыта), уон байыас окко көмөлөһөр. Ону таһынан, ТХМ-тан сэттэ киһилээх биригээдэ оттоһо кэлбитэ. Инньэ гынан, биир улахан биригээдэ буолан, оттуу сылдьаллар. Көнө ньуурдаах алааска, кураанах сиргэ уонна тыраахтар көлөнөн оттуу үөрэммит дойду дьоно сөҕөллөр ахан: «Хайдах маннык сиргэ оттуугутуй, барыгытыгар Үлэ Дьоруойун аатын биэриэххэ сөп эбит», – дэһэллэр...
Итинник көмө баарыттан санаабыт көтөҕүллэн, атырдьах ыйын 12-13 күннэригэр Улахан Сыһыыга тыа хаһаайыстыбатын улуустааҕы управлениетын кытары көмөлөөн, «Күүлэй-2022» күрэхтэһиини ыытаммыт, 17,75 гектар ходуһа ото охсуллан, мунньулунна. Билигин ону кэбиһэ сылдьабыт, 26 туонна буолсу. Күүлэйи өссө да тэрийэр санаалаахпыт.
0
0
0
0
0
0
SAKHAPARLIAMENT.RU
Подписывайтесь
на наш канал в telegram
и Будьте всегда в курсе
свежих новостей!
Подписаться
Читайте также
380 809 туонна от оттонно
30.09.22 14:08
368 975 туонна от оттонно
21.09.22 17:16
Биир туонна от – 7 000 солкуобай
12.09.22 10:32
Хаҥалас улууһа сиилэскэ сорудаҕын 137 % толордо!
08.09.22 12:19
Екатерина Портнягина: «Дьоҕус урбааны сайыннарар пуондаҕа …
07.09.22 10:49
Былдьаһыктаах, быһаарыылаах кирбии
07.09.22 09:38
Амма улууһа былаанын окко 84 %, сиилэскэ 100 %, сенажка 62…
31.08.22 09:33
Екатерина Портнягина: «Халлаан адьас тымныйыар диэри…
29.08.22 14:25
Комментарии (0)
Никто ещё не оставил комментариев, станьте первым.
Оставьте свой комментарий
Опубликовать комментарий как Гость.
Имя (Обязательно)
Вложения (0 / 3)
Поделитесь своим местоположением
Оставляя комментарии на сайте «Сахапарламент.ру», я подтверждаю, что согласен с пользовательским соглашением сайта. правилами и условиями.
Отменить
Отправить комментарий
Другие новости
Политика
Екатерина Никитина: «Как создавалось региональное отделение ЕР в Якутии»
Сегодня, в день рождения крупнейшей политической партии Российской Федерации – «ЕДИНАЯ…
01.12.22 16:45
Ыччат парламена
Историяны билэҕин дуо?
Биллибэт саллаат күнүн көрсө, ахсынньы 2 күнүгэр, 2015 сылтан үгэскэ кубулуйбут «Аҕа…
01.12.22 15:18
Трибуна депутата
Оксана Винокурова: «Как ЕДИНАЯ РОССИЯ стала самой крупной партией в Якутии»
Сегодня, в день рождения крупнейшей политической партии Российской Федерации – «ЕДИНАЯ…
01.12.22 15:18
Уопсастыба
И.Л. Кондаков 165 сылыгар научнай-практическай кэмпириэнсийэ
Ил Түмэн вице-спикерэ Антонина Григорьева парламент аатыттан научнай-практическай…
01.12.22 15:11
Арктика
Хотугу пуорум губернатордарыгар III Саммит
Сэтинньи 28 күнүгэр Хотугу пуорум губернатордарыгар III Саммит ыытылынна.
01.12.22 15:01
Уопсастыба
Оҕо эрдэхтэн олоҥхолоотоххо, кыра эрдэхтэн кыттыстахха...
«Оҕо эрдэхтэн олоҥхолоотоххо, кыра эрдэхтэн кыттыстахха, тылбыт-өспүт тыыннаах, үйэлээх,…
01.12.22 14:53
Все новости
Тиһэх сонуннар
Ыччат парламена
Историяны билэҕин дуо?
Уопсастыба
И.Л. Кондаков 165 сылыгар научнай-практическай кэмпириэнсийэ
Уопсастыба
Оҕо эрдэхтэн олоҥхолоотоххо, кыра эрдэхтэн кыттыстахха...
Болҕомто киинигэр
Кэнтиктэн өрөспүүбүлүкэ бастыҥ повардара айаҥҥа туруннулар
19.11.22 11:15 2061 1
Мэҥэ кыргыттара - Өлүөхүмэ кийииттэрэ
24.11.22 14:18 1848
Интэриниэти туһанааччы ахсаана элбиэ
02.11.22 10:51 1107
«Хунан-Кара» кинигэ сүрэхтэниитэ
09.11.22 12:54 1096
Балыктаахха муҥха үгэнэ
14.11.22 19:54 1072
Об издании
Редакция
Обратная связь
Реклама и услуги
Подписка
Спецпроекты
Архив
Пользовательское соглашение
16+
SAKHAPARLIAMENT.RU © 2020 | Сетевое издание «Саха Парламент». Все права защищены
Учредитель: Аппарат Государственного собрания (Ил Тумэн) РС(Я)
Адрес редакции: 677027, Республика Саха (Якутия), г. Якутск, ул. Кирова, д.18, блок В
Главный редактор: Христофорова М.Н.
Телефон редакции | Факс: +7 (4112) 40‒22‒10
Электронная почта редакции: [email protected]
Регистрационный номер ЭЛ № ФС77-78176 от 20 марта 2020г. выдано федеральной службой по надзору в сфере связи, информационных технологий и массовых коммуникаций (Роскомнадзор)
Все права на материалы, опубликованные на сайте www.sakhaparliament.ru, принадлежат редакции и охраняются в соответствии с законодательством РФ.
Полное или частичное использование текстовых и иных материалов с сайта Sakhaparliament.ru на иных ресурсах в сети Интернет и в социальных сетях разрешается только с согласия редакции сайта и гиперссылкой на материал сайта Sakhaparliament.ru.
|
oscar
|
Киһи уйадыйар, долгуйар кэпсэтиитэ... Хайа эрэ түгэҥҥэ хараҕыҥ уутун туора соттоҕун. Чугас киһиҥ, оҕоҥ, кэргэниҥ, быраатыҥ, кимиҥ эрэ бу байыаннай дьайыыга сылдьар буоллаҕына өссө чугастык ылынаҕын. Ийэ сүрэҕэ, Ийэ хараҕын уута, Ийэ сылыгар...
Бүгүн саллаат ийэтэ Светлана Владимировна Диодорова-Лаврентьева кэпсээнин истиэҕиҥ.
Ийэлэр барахсаттар оҕобутун үчүгэй киһи, дьонугар, дойдутугар бэриниилээх, чиэһинэй, көнө майгылаах буола улааттын диэн бу орто дойдуга төрөтөр буоллахпыт. Хайа да ийэ уолум саа-саадах тутан сэриигэ аттаныа диэн түһээн да баттаппатаҕа чахчы.
Ийэни уоскутар аптаах тыллар бааллара буоллар, эбэтэр остуоруйаҕа курдук өлбөт мэҥэ уутун утары ууналлара буоллар...
Мин ыам ыйыгар сүрэҕим тугу эрэ сэрэйэн, долгуйан уолум сулууспалыы сылдьар сиригэр, Подмосковьеҕа, Таманскай дивизиятыгар тиийбитим. Манна 30-тан тахса саха оҕото баара. Бу биир улахан передовой дивизия, аатырбыт Таманскай, урукку кэмҥэ манна байыаннайдар эбэтэр билсиинэн эрэ сулууспалыыллара. Мээнэ киһи түбэспэт дивизията. Хайыы-үйэ дивизия саллааттара инники кирбиигэ сылдьаллар диэн сир-буор аннынан иһиллэрэ.
Уолум былырыын үөрэнэ сылдьан тылланан аармыйаҕа барбыта, оччолорго балаһыанньа көнө этэ. Биир сылынан кэлиэ, син биир барыахтаах диэн туорайдаспатахпыт. Онтубут ханна баарый, дойдубут үрдүнэн байыаннай балаһыанньа уларыйан, уолаттары, срочниктары ол иһигэр саха оҕолорун оччолорго номнуо ыыппыттар этэ. Ону кэнники билбитим.
Биһиги оҕолорбут учебкаларын Читаҕа барбыттара, сорохторун кытта видеосибээһинэн кэпсэтэрбит. Киһи эрийдэҕинэ барыта этэҥҥэ, үчүгэй дииллэр. Ыам ыйыгар кыра кыыспын сиэппитинэн Таманскайга тиийдибит, арай бииртэн биир кыһалҕа тахсан истэ. Миигин билэр буолан кыбыстыбакка арыллан кэпсээтилэр. Кыайар боппуруостарбын командованиены кытта билсэн син быһаарсыбытым, уустук боппуруостарга Федерация Сэбиэтин чилиэнигэр, сенаторбытыгар Егор Афанасьевич Борисовка тиийэн көмө көрдөөбүтүм. Егор Афанасьевич барытын болҕойон истэн, тустаах ийэлэргэ оннооҕор төлөпүөннээн, көмөлөһөбүн диэн уоскутан, ону таһынан оҕолору көрсө барарга тута сөбүлэспитэ. Күн болдьоһон уолаттары көрсө барбыппыт. Командование мээнэ көҥүллээбэт, инньэ гынан уолаттар кини тиийэригэр, көрсөөрү, сорохтор күрүө үрдүнэн ойон, сорохтор куотан кэлбиттэрэ. Наһаа истиҥ көрсүһүү буолбута. Егор Афанасьевич хас биирдиилэрин кытта урут-уруккуттан билэр дьонун курдук кэпсэтэн, уолаттары уоскутан кэбиспитэ. Маннык ыксалга киирэ сылдьар уолаттарга аҕалыы, сорохторго эһэлэрин курдук сүбэлээн-амалаан истиҥник кэпсэппитигэр наһаа үөрбүттэрэ. Сахаларын сирин, дойдуларын, билиҥҥи политика суолтатын, эр киһи хайдах буолуохтааҕын, хас биирдиилэрэ норуоппутун салҕыыр үөрэхтээх, үлэһит дьон буолуохтаахтарын туһунан тоһоҕолоон бэлиэтээбитэ. Салгыы уустук боппуруостары бэйэтигэр ылынан эккирэтиспитэ, хаста да Таманскайга баран тустаах байыаннайдары кытта кэпсэппитэ.
* * *
Срочниктар олунньу 24 күнүттэн киирбиттэрин билэн “Ветеран боевых действий” буолар докумуоннарын эккирэтиигэ сүүрэн барбытым. Сайыны быһа ол туһугар хаста да баран кэллим. Аны араас ротаҕа казармаҕа олорон ыалдьыбыттарга мантан эмп-томп булуу, тиийэн барыларын эмтээһин. Түбэспэтэхпэр түбэһэ сылдьабын. Биир уол оҕолоох этим, билигин отучча уолланан хааллым. Оҕо кыһалҕатыгар ким эрэ сылдьыахтаах, ылбычча киһи мээнэ сүүрбэт, барбат-кэлбэт, кэпсэппэт, үүтү-хайаҕаһы билиэххэ эҥин наада буоллаҕа. Мин аны саллааттар ийэлэрэ да буолбатахпын, боростуой ийэбин. Байыаннайдары кытта ийэлии кэпсэтэбин, кинилэр тустарыгар эмиэ ийэлэрэ долгуйалларын туһунан бэлиэтээн этэн кэпсэтиибин саҕалыыбын.
* * *
Үнүргү “Саха” НКИХ эпиирин кэннэ төлөпүөн бөҕөтө киирэр. Хайа кыалларын быһаарабын, бэйэм кыайарбын. Кыайбатым элбэх буоллаҕа. Байыаннай чаастарга ийэ киһини аҕатааҕар быдан чугастык көрсөллөр, ылыналлар. Эр киһи тиийдэҕинэ аан сабыллар. Таманскай дивизия хас да ротатыгар, Подмосковьеҕа Ашутино диэн ВДВ баар сирдэригэр, саха оҕолоро бааллар, итинник хас да сиринэн. Туох кыайарынан, бэйэм сүрэҕим тугу этэринэн тэринэн барабын. Уолаттар бары аһыахтарын баҕараллар, төрүт астарын наһаа ахтыбыттар. Кэнники дьоннорун булаттаабытым, онон ийэлэрим бэйэлэрэ көмөлөһөн (санаан көрүҥ, отуттан тахса оҕо баар!), барарбар тэрийсэллэр. Өлөөнтөн тиийэ кэлэн алаадьылыыр ийэни көрбүккүт дуо?! Ийэлэр диэн оннуктар. Ийэ барахсан син биир оҕотугар көмө буолар буоллаҕа. Биһиги кинилэри кыһалҕаҕа ыллара сылдьалларын көрөөрү төрөппөтөхпүт.
* * *
Бу дьайыыга саас былаас орооһоро көҥүллэммэт этэ. Тустаах эрэ дьон айманар, сүүрэр этибит. Наһаа элбэхтэ араас ааны тоҥсуйа сатаабытым, хомойуох иһин, сорохтортон хаҕыс сыһыаны көрсүбүтүм. Айсен Сергеевичка сурук бөҕөтүн суруйбутум, штаб наада диэн. Кини ийэлэри ыҥыран көрсүбүтэ, онно тыл эппитим, штаб тэрийэр түгэммитигэр көмөлөһүөҥ дуо диэбитэ, онуоха сөбүлэспитим. Координационнай киин тэриллэр буолан, Москваҕа үс нэдиэлэ кэргэмминиин үлэлээн кэллибит. Брянскайга тиийэ сырыттыбыт. Москва ийэлэрин Постпредство үлэһиттэрэ мунньаннар көрсүһүү буолбута. Ийэ бөҕөтө кэлэн, тэҥҥэ кыһалҕаны истэн ытаһан, санаарҕаан, ол мунньахпытыгар тута үлэ хайдах барыахтааҕын, былааны барытын торумнаан кэбиспиппит. Ийэлэри кытта кэпсэтэ олордохпуна, арай электронкабар сурук кэллэ, оҕоҕун Бурденкоҕа ылабыт диэн. Оҕобор бу госпиталга миэстэ көрдүү сатаабытым, сенатор Егор Борисовка суруйбутум. Онон бу туохха да кэмнэммэт олус улахан өйөбүл буолбута. Бурденко – саамай улахан госпиталь, кырдьык, миэстэ суох, эмтэниэхтээх оҕону киллэрбэттэр. Манна даҕаны киһини тас дьүһүнүттэн көрүү, ким эрэ нөҥүө кэпсэтии эмиэ баар. Онон Егор Афанасьевичка махталым муҥура суох. Кини срочник саллааттар кыһалҕаларын олус элбэҕи быһаара сылдьар. Ийэлэр олус үөрэллэр, саллаакка эрэ барытыгар Арассыыйа сенатора кэлбэт ээ диэн махтаналлар.
* * *
Уолаттарбыт бааһыран, госпиталларга кэлэн сыталлар. Атыттарга дьон бөҕөтө кэлэр, соҕуруулар чугас, айаннара табыгастаах буоллаҕа, оннооҕор бэйэлэрин быраастарын, массаастыыр киһилэрин ыыталлар. Москваҕа олорор ийэлэр бу сааскыттан биир бааһырбыт уолга сүүрэ аҕай сылдьаллар этэ. Бу “Саха Волонтер” хамсааһыны аан бастаан байыаннай саллаат кэргэнэ Аина Храмова саҕалаабыта. Кини “Саха” НКИХ Москватааҕы филиалын салайааччыта Туяра Константиноваҕа тахсан, салгыы кыргыттар Марфа Макарованы буланнар уолга көмөлөспүтүнэн барбыттара. Кинилэргэ Вера Свешникова салайааччылаах Постпредство үлэһиттэрэ холбоһоннор биир санааҕа киирбиттэрэ. Ол оҕо төрөппүттэрэ Дьокуускайга бааллар, ылбычча киһи барбат ээ. Олох сааскыттан быһа көрөн, аһа табыллан, бүөбэйдэһэн атаҕар туруордулар. Бу манныкка мээнэ киһи ылсыбат, буолаары буолан итиччэлээх киэҥ Москва куоракка. Кыһалҕалаах, аһыныгас, уйан сүрэхтээх киһи үлэлиир. Москваҕа олох тэтимэ, бородуукта, ас-үөл барыта сыана бөҕөтө. Кыргыттар бу саха оҕото диэн ийэлии кыһаллан, оҕолорун курдук көрөн-истэн билигин уол этэҥҥэ сытар. Эпэрээссийэтин ааспыта.
Ийэлэр уоскуйуохтарын наада. Кэтээн көрөбүн ээ, айманар ийэлэр бааллар, уолаттара эмиэ оруобуна оннуктар, үчүгэйдик толкуйдуур, туттунар ийэлэр бааллар, уолаттара эмиэ холкулар, ыксаабаттар. Онон ийэ туруга оҕотугар, кини хас да саастаах буоллун, оруобуна бэриллэр. Күн сирин көрдөрбүт дьон холку буолуохтарын наада, ытаабакка-соҥообокко, наһаа ытыыллар, харах уута тахсымыан наада, ийэ хараҕын уута. Хайдах эмэ гынан бары түмсүүлээх буолан, санаабытын холбоон, сүрүнэ дьиэ кэргэҥҥэ аймалҕаны таһаарымыахха. Ити аттыгар баар оҕолоругар, кэргэнигэр охсор.
Барыларын кытта син биир кэпсэтэбин, тиһигэ суох эрийэллэр, көмөлөһөөрү, тугунан көмөлөһүөххэ сөбүй дииллэр. Сорохтор, олох билбэт дьонум көмө харчы ыыталлар, саамай истиҥ сүрэхтэринэн эбэлэр мунньан ыыталлар. Хас биирдии эмтэнэ сытар байыаска бу харчы наһаа наада, кинилэр сэрии толоонуттан кэлэллэр, туохтара да суох хаан буолбут таҥастарынан эрэ киирэллэр. Тиис суунар суоккаттан ис таҥаска, туттар малга-салга тиийэ барыта наада. Маны “Саха Волонтердара” тэрийэллэр.
* * *
Бастаан армияттан олунньуттан киирбит уолаттар төрөппүттэргэ тугу да биллэрбэккэ олорбуттара. Төлөпүөн холбоноллоро көҥүллэммэт, ийэлэр бары тулуйан кэтэстилэр, ытаабакка, кырдьык, элбэҕи тулуйдулар. Оттон оҕоҥ суох да суох, хантан эрэ оҕолоро наступлениеҕа суох буолбут диэн иһитиннэрии кэлэр... Инник эрэ буолбатын, кимиэхэ да ити сонун кэлбэтигэр баҕарабын. Армияҕа ыыппыт оҕоҥ оннук буолан хаалыа диэн өйгө да суох буоллаҕа. Ааспыкка биир ийэ эрийэр: “Светаа, сабыылаах хоруобу киллэрэн тэлгэһэбэр уурдулар, көмтүлэр, чэ, этэҥҥэ олоруҥ диэн баран баран хааллылар. Ол кэнниттэн биһиги атын олоҕунан олоробут, кэргэним иһэр, мин ытыыбын, оҕолорум оннук улааталлар. Оҕом хаартыскатын кууһан утуйабын. Иннибэр ууран олорон аһыыбын”, – диэн. Мин уоскутарым диэн “кытаат, дьылҕа диэн хас биирдии киһиэхэ баар дииллэр. Эн оҕоҥ дьоруой. Хорсун, дьиҥнээх саха киһитин төрөппүккүн. Этэргэ ыарахан гынан баран, уолуҥ көстөн кырамтата да буоллар дойдутун буорун булбута үчүгэй” диибин. Сорох ийэлэр көрдүү сылдьаллар, миигин истэн миэхэ кэлбиттэрэ. Оҕолоро сураҕа суох сүппүттэр. Военкоматтарыгар тиийэллэр, байыаннай чаастар эппиэт ыыппаттар. Ким эрэ нөҥүө тахсан, хас биирдиилэрин хомуйан, суруйан тустаах уорганнарга ыыппыппыт. Билиҥҥи туругунан үс уолу көрдүүбүт... Ростовка поисковиктары булбутум, кэтэһэбит эрэ буоллаҕа. Оттон көстүбэтэхтэринэ, бу балаһыанньа, дьайыы барыта бүттэҕинэ икки сылынан суут нөҥүө эрэ дакаастанар, суох буолбуттара. Онуоха диэри суох. Ол иһин ийэлэр бэйэлэрэ көрдүү бараары сылдьаллар. ДНК-ларын тута ыыталлар.
* * *
Москваҕа Координационнай киин тэриллэн бу буола турар быһыыга-майгыга улахан үлэни таһаарыа диэн эрэнэбин. Оннук үлэлии да сылдьаллар. Бары бөлөхтөрүнэн арахсыбыттара, тус бэйэм икки бөлөххө баарбын. Үлэни ыыта сылдьабыт. Мин ханнык да саллааттар кэмитиэттэрин үлэһитэ буолбатахпын. Бэйэм Ил Түмэҥҥэ норуот дьокутаата Гуляев Михаил Дмитриевич көмөлөһөөччүтэбин. Кини сүрдээҕин өйдүүр, өйүүр. Бырайыас боппуруоһа ыарахан буолан, сороҕор бэйэм барабын, 110 кг таһаҕаһы соҕотох илдьэбин, аэропорка саха эр дьоно көмөлөспөттөрүттэн олус хомойобун. Кэргэмминиин иккиэн сырыттахпытына элбэҕи ситиһэн кэлэбит. Икки киһи аата икки киһи буоллаҕа.
Байыаннай дьайыыга сылдьар оҕолор сороҕор аһыыр астара суох буолар. Чалбахтан уулууллар. Хастыы да күн аһаабакка, уот ортотугар сылдьаллар. Биир оҕо этэр: “Манна буола турар түгэн мин дойдубар тиийиэн баҕарбаппын. Ити дьон мин ийэбин, дьоммун барыларын кыргыахтара. Ол буолбатын туһугар мин манна тулуйуом”.
Көмө наада диэн эрийэллэр. Сэттэлии ый эҥин сэриилэһэн баран, сыккырыыр тыыннара эрэ хаалан кэлэллэр. Биир уол дьиэлэри барытын ытыалаабыттарын кэннэ оруобуна дойдутугар, дьиэтигэр ыйаммыт түннүк сабыытын курдугу көрбүт этэ. Уонна мин дьиэбэр эрэ итинник буолбатын диэхтиир. 19-20 саастаах оҕолор итинник толкуйдаахтарыттан сөҕөбүн. Билигин олох атыннык кэпсэтэллэр, бэйэбин үөрэтэллэр, бу аҕыйах кэм иһигэр бирээмэ сааһырбыт курдук буолбуттар, өйдөрө-санаалара уларыйбыт. Баттахтара маҥхайа сатаан баран, кыламаннара маҥхайбыт...
* * *
Ийэ быһыытынан, биир биллибэт нуучча эмээхсинигэр олус махтанабын. Анараа кыраныыссаҕа олорор, оҕолорбут хас да күн аһаабакка аччыктыы сырыттахтарына аһаппыт, өссө уолум атын омук буоларын көрөн, тоҥмотун диэн халыҥ сибиитэрэ биэрбит. Ол эмээхсини төһө даҕаны билбэтэрбин (аны хаһан да билбэтим, көрсүбэтим биллэр), оҕолор кыһалҕаларын өйдөөн ис сүрэҕиттэн кыһаллан аһаппытыгар, таҥыннарбытыгар тыыннааҕым тухары махтанабын. Уолум палаатаҕа сыттаҕына Зоя Егоровна Тумусова тиийбит этэ, сахалыы ас бөҕө астаан илдьибит. Дьиэ аһа, ийэ аһа диэн ураты буоллаҕа эбээт. Олус истиҥник ийэлии, эбэлии кэпсэппит, күн аайы билсэ олорор. Олох билбэт дьоммут ити курдук тиийэллэр, саха саллааттара бааллар диэн. Сенатор Егор Афанасьевич Борисовка махтанабын, өрөспүүбүлүкэ салалтатыгар, ийэлэргэ. Тулуурдарын иһин саллаат оҕолорго махтанабын. Наһаа элбэҕи көрө сылдьаллар. Үлэбэр саамай өйөбүлүм Михаил Дмитриевич Гуляев, саҕаланыаҕыттан кыһанар, саллааттар тустарыгар тэҥҥэ долгуйар. Кинини кытта Феодосия Васильевна Габышева, Владимир Михайлович Прокопьев, Алена Николаевна Атласова, Владимир Ильич Чичигинаров күннэтэ билсиһэ тураллар. Бырабыыталыстыба салалтатыгар, чуолаан Георгий Николаевич Михайловка махтанабын. Москва куоракка сүрүн көмөлөһөөччүм, тирэҕим, байыаннай чаастарга дурдам-хаххам Алексей Алексеевич Филиппов буолар. Түүн буоллун, күнүс буоллун саллааттар тустарыгар аҕалыы долгуйар, барытыгар сүүрэр. Уолаттары көрсөр, атаарар, санааларын уоскутар, аһатар, хоннорор. Быһаччы эттэххэ, барытын быһаарар. Биир дойдулаахпыт, амарах санаалаах Алексей Семенович Пинигин, аймахтарбыт, чугас дьоммут, доҕотторбут, кэллиэгэлэрим, билэр-билбэт дьонум өйөбүллэрин олус биллим. Диодоровтар, Лаврентьевтар дьиэ кэргэн кинилэргэ махталбытын ыытабыт.
* * *
Биһиги сэриибит буолбатах дииллэр. Арассыыйаҕа олоробут, онон хайдах баарынан ылынабыт, аҕаларбыт, эһэлэрбит да оннук ылынан күүстээх санаанан туруулаһан кыайыыга тиийдэхтэрэ. Онно айманан таах мээнэ олорор табыллыбат. Улуустар, нэһилиэктэр баһылыктара өйүөхтэрин наада. Төлөпүөнүм сууккаҕа 24 чаас үлэлиир, кыһалҕалаах син биир булар.
Таманскай дивизия хамандыырдарын көрсөн, бирикээс выпискатын ылан аҕалан манна өрөспүүбүлүкэ военкомугар биэрбитим. Кинилэртэн докумуон Хабаровскайга тиийэн көрүллэн, Мэҥэ Хаҥалас уола бэтэрээн дастабырыанньатын ылла. Түөрт кыттан кэлбит срочниктары кэпсэтэн үлэҕэ, үөрэххэ киллэрбитим. Киһи итинник ылыстаҕына эрэ табыллар. Бэйэҥ оҕоҥ курдук саастаах оҕолор буоллахтара. Кинилэр муммут уонна көмө көрдөөбүт харахтарын көрбүт буоламмын сүрэхпэр киллэрбитим. Олох атыннык көрөллөр, атыннык кэпсэтэллэр. Биһиги, ийэлэр, бу тухары оҕолорбутун кытта тэҥҥэ окуопаҕа сытабыт... Срочник буоланнар туох да төлөбүр суох, байыаннайыгар бирикээһэ суох, онон анаммыт 200 тыһыынча солкуобай көмө харчы бэриллибэт. Харчы харчынан, биһиги оҕолорбут хас биирдиилэрэ дьиҥнээх саха уоланын хорсун быһыытын көрдөрдүлэр, норуоттарын аатын түһэн биэрбэтилэр. Бу барыта түргэн соҕустук куһаҕан түүл курдук ааһарыгар баҕарабын.
Сонуннар
27.11.2022 | 10:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 28 - ахсынньы 4 күннэригэр
24.11.2022 | 11:00
Саха сирин бастыҥ IT-бырайыактара
23.11.2022 | 17:30
Олоҕун науканы кытта ситимнээн
23.11.2022 | 17:00
Үс игирэ төрөөтө
23.11.2022 | 16:30
Куорат учууталларыгар — саҥа бириэмийэ
23.11.2022 | 16:00
Саамай кэрэ сүөһүнү таллылар
23.11.2022 | 15:56
«Үтүө санаа харыйата» оҕолор баҕа санааларын толорор
23.11.2022 | 15:00
Дьикти быыстапканы көтүтүмэҥ
23.11.2022 | 14:00
Нолуоккун төлөө — холкутук утуй!
23.11.2022 | 13:00
Кыһыҥҥы суоллар аһыллар болдьохторо билиннэ
23.11.2022 | 12:00
Саҥа дьылы — иэһэ суох
23.11.2022 | 11:00
Ыккытын босхо ыытымаҥ
23.11.2022 | 10:00
Дьоҥҥут аатын үйэтитиҥ
23.11.2022 | 09:00
Онлайн төлүөҥ — бириис сүүйүөҥ
23.11.2022 | 08:00
Сийиэскэ 500-тэн тахса дэлэгээт кытынна
20.11.2022 | 09:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 21-27 күннэригэр
19.11.2022 | 16:00
Эҥсиэли хочотугар, Максим Аммосов дойдутугар
18.11.2022 | 09:00
Саҥа саҕахтары арыйан, сонун хайысхалары тутуһан
17.11.2022 | 18:44
Дьиҥ олохтон кэпсээн ааптарын кытта көрсүһүү
17.11.2022 | 18:00
«Мир» каартаҕа региональнай төлөбүрдэри ыытыахтара
Ордук ааҕаллар
Дьон | 19.11.2022 | 18:00
Николай Винокуров: «Дойдубар этэҥҥэ эргиллэн кэллим...»
«Боотур» этэрээт байыастарын ортотугар биһиги биир дойдулаахпыт Алаһыай нэһилиэгиттэн төрүттээх Николай Винокуров баарын истэн, кэпсэтиэхпин баҕардым. Ол эрэн сэһэргэһиибин хайдах-туох саҕалыахпын тобуларбар олус ыарахан этэ. Бу үлэ, үөрэх, сайдыы, тэрээһин туһунан суруйуу, кэпсэтии буолбатах... Бу — олох, дьылҕа, тыын былдьаһыы, өлүү-сүтүү, инники олох иһин охсуһуу туһунан сэһэргэһии. Николай тута хоруйдаабытыгар...
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 20.11.2022 | 11:00
Элэгэнтэй Адамов: «Сиэрдээх өй-санаа төрүт дьарыкка эрэ баар»
Бүгүҥҥү нүөмэргэ Чурапчы улууһун Чакыр нэһилиэгин олохтооҕо Элэгэнтэй Адамовы кытта тыа сирин олоҕун, итэҕэл, уус идэтин, сайдыы, норуот дьылҕатын, кэскилин туһунан сэһэргэстибит. Дьоҕурдаах киһи анаарыыта киэҥэ, этэр тыла оруннааҕа сөхтөрдө.
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Суһал ыстаап мунньаҕа: сүрүн сорук - COVID-19 ыарыы үрдээһинин бохсуу - Эдэрсаас – сахалыы сонуннар – новости на якутском языке
Skip to content
YSIA.RU
ЯКУТИЯ-DAILY.RU
ФОТОБАНК
Медиацентр
Рекламодателям
Сүрүн сирэй
Уопсастыба
Бэлиитикэ
Экэниэмикэ
Айылҕа харыстабыла
Тыа хаһаайыстыбата
Култуура
Үөрэх уонна наука
Тырааныспар
Успуорт
Бэрээдэк
Сынньалаҥҥа
Интервью
Сүбэһит
Тургутук
Ыйаахтар
Нацбырайыактар
Search for:
СҮРҮН СИРЭЙ
Уопсастыба
Суһал ыстаап мунньаҕа: сүрүн сорук — COVID-19 ыарыы үрдээһинин бохсуу
Сүрүн Уопсастыба
Суһал ыстаап мунньаҕа: сүрүн сорук — COVID-19 ыарыы үрдээһинин бохсуу
17:30 12.10.2021 16:56 12.10.2021
Женни Стрюкова
Суһал ыстаап туох туһунан мунньахтаата?
Алтынньы 12 күнүгэр Саха сирин Ил Дархана Айсен Николаев коронавирус дьаҥын тарҕаныытын таһаарбат туһунан суһал ыстаап мунньаҕын ыытта.
Ил Дархан ыарыы олус үрдээбитинэн балаһыанньа уустугурбутун бэлиэтээтэ. Реанимацияларга 164 ыарыһах сытар, кинилэртэн 43 киһи ИВЛ аппараатыгар холбоммут.
“Сүрүн сорук – ыалдьыбыт дьон ахсаана элбээһинин таһаарбат буолуу”, — диэн сыалы туруорда кини. Айсен Николаев быһыыны ылыы намыһах таһымнаах кэккэ оройуоннарыгар уонна Дьокуускай куоракка быһыыны ылыыны күүһүрдэргэ эттэ. Маны сэргэ вирус түргэнник тарҕаныытын уопсастыбаннай сирдэри дезинфекциялааһын, мааска эрэсиимэ, бэйэ-бэйэттэн тэйиччи туттуу тохтотуохтарын сөп.
Суһал ыстаапка QR-код тиһигэр көһүөххэ сөбүн көрөргө сорудахтанна. Ити эрээри, Николаев бүгүҥҥү туругунан локдауну киллэрии ирдэммэтин аҕынна.
Бырабыыталыстыба бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Ольга Балабкина өрөспүүбүлүкэҕэ пандемия саҕаланыаҕыттан COVID-19 бигэргэммит 56877 түгэнэ бэлиэтэммитин эттэ. Ааспыт нэдиэлэҕэ 1512 ыалдьыы тахсыбыт. Сүрүннээн өрөспүүбүлүкэҕэ кыра аччааһын бэлиэтэнэр, оттон Дьокуускайга – үрдээһин. Ол эрээри, дьаҥ кыра нэһилиэнньэлээх пууннарга тарҕанар.
Бырабыыталыстыба бэрэссэдээтэлин солбуйааччы кэнники күннэргэ муниципальнай тэриллиилэргэ быһыыны ылыы тэтимэ намтаабытын бэлиэтээтэ.
Роспотребнадзор управлениетын салайааччыта Маргарита Игнатьева иһитиннэрбитинэн, ОРВИ уонна кириип эпидбалаһыанньата нэдиэлэҕэ 64 быр. куоһарбыт, ол эрээри ааспыт нэдиэлэттэн 7 бырыһыан аччаабыт. Ааспыт нэдиэлэни кытта тэҥнээтэххэ, 3-тэн 6 диэри саастаахтарга ыалдьыы 8 быр., 7-тэн 14 диэри – 14,9 быр., улахан дьоҥҥо – 7 быр. аччаабыт. Дьокуускай куоракка ыалдьыы эпид таһымы 58,3 быр. куоһарбыт. Ол эрээри оскуола үөрэнээччилэрэ икки нэдиэлэ устата тэйиччиттэн үөрэммиттэрин түмүгэр ааспыт нэдиэлэни кытта тэҥнээтэххэ, ыалдьыы таһымын 16 % аччатар кыаҕы биэрбит. Өрөспүүбүлүкэҕэ кирииби утары быһыыны ылыы 19,3 %, кинилэртэн 21 % — оҕолор, 18 % — улахан дьон. Өрөспүүбүлүкэҕэ чугастааҕы кэмҥэ алын сүһүөх кылаас оҕолоругар быһыыны биэриигэ болҕомто ууруллуохтаах.
Эргиэн 40 эбийиэгэр уонна уопсастыбаннай аһылыгы тэрийии 47 тэрилтэтигэр хааччахтыыр миэрэлэри тутуһууга туһааннааҕынан 28 уонна 39 кэһии бэлиэтэммит. Дезинфекцияны ситэ ыыппатахтар, мааска эрэсиимэ тутуһуллубатах. Маргарита Игнатьева мааска эрэсиимин тутуһууну хонтуруоллааһыны күүһүрдэргэ, амбулаторнай ыарыһахтар уонна хантаактаспыт дьон хааччахтаныы эрэсиимин тутуһалларыгар эттэ.
Суһал ыстаап чилиэннэрэ кэлэктииптэр ортолоругар быһыыны ылыыга өйдөтөр үлэни күүһүрдэргэ, өрөспүүбүлүкэ кылаабынай санитарнай бырааһын уурааҕын тутуспат үлэни биэрээччилэргэ кытаанах миэрэлэри ылынарга этии киллэрдилэр.
Доруобуйа харыстабылын миниистирэ Елена Борисова кэнники түөрт нэдиэлэҕэ реанимацияҕа киирэр дьон ахсаана аҕыйаабатаҕын бэлиэтээтэ. Балтараа ый устата 2,5 тыһыынча оҕону кэтииллэр. 2976 куойка пуондата баар, итинтэн Дьокуускайга – 1368.
Саха Өрөспүүбүлүкэтин Ил Дарханын уонна Саха Өрөспүүбүлүкэтин Бырабыыталыстыбатын пресс-сулууспата
Андрей Сорокин (СИА) хаартыскаҕа түһэриитэ
Бэлэмнээтэ Женни Стрюкова
1
0
Навигация по записям
VIII ыҥырыылаах Судаарыстыбаннай Дуума бастакы мунньаҕа
Саха сирин дьоҕус уонна орто биисинэһэ Саха сирин Ил Дарханын Бириэмийэтигэр тиксиэн сөп
Маны ааҕыҥ
Ааспыт сууккаҕа 412 киһи ыарыйда
Өрөспүүбүлүкэҕэ эбии 435 киһи ыарыйда
Өрөспүүбүлүкэҕэ эбии 562 киһи ыарыйда
Өрөспүүбүлүкэҕэ эбии 489 киһи ыарыйда
Өрөспүүбүлүкэҕэ эбии 563 киһи ыарыйда
Уважаемые читатели!
Мы рады вам сообщить, что начал работу новый сайт «Саха Сирэ»!
Полную подборку новостей Якутии и Якутска читаете тут
Сүрүн
Тымныы полюһугар Өймөкөөҥҥө бүгүн сарсыарда 60 кыраадыс бэлиэтэннэ
Сонуннар
Дьаамаҕа түспүт киһини быыһаатылар
Уопсастыба
Сунтаар ийэлэрэ сылаас олбохтору, сэлиэччиктэри тигэллэр
Уопсастыба
Бүгүн сорох улуустарга күүстээх тыал түһэрэ күүтүллэр
Көр. Аах. Туһан.
16+
Редакция аадырыҺа
677000, Дьокуускай куорат, Орджоникидзе уул., 31 Төлөпүөн: (4112) 42-06-90
E-mail: [email protected], [email protected]
Edersaas.ru саайт сүрүн эрэдээктэрэ Ч. Н. Гаврильев
Тэрийэн таһаарааччылар: «Сахамедиа РИИХ АО». Сибээскэ, информационнай технологияҕа уонна маассабай коммуникацияҕа кэтиир федеральнай сулууспаҕа киирбит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77 — 74960 (25.01.2019)
Edersaas.ru саайт матырыйаалларын толору эбэтэр быһа тардан туһанар түгэҥҥэ булгуччу гиперсыылка ирдэнэр. Хаартыскалары, видео-устуулары, онтон да атын мультимедийнэй матырыйааллары эрэдээксийэттэн суругунан көҥүлэ суох туһанаргыт бобуллар.
|
oscar
|
Норуодунай бэйиэт Нам улууһугар ааҕааччыларын кытары көрүстэ - Эдэрсаас – сахалыы сонуннар – новости на якутском языке
Skip to content
YSIA.RU
ЯКУТИЯ-DAILY.RU
ФОТОБАНК
Медиацентр
Рекламодателям
Сүрүн сирэй
Уопсастыба
Бэлиитикэ
Экэниэмикэ
Айылҕа харыстабыла
Тыа хаһаайыстыбата
Култуура
Үөрэх уонна наука
Тырааныспар
Успуорт
Бэрээдэк
Сынньалаҥҥа
Интервью
Сүбэһит
Тургутук
Ыйаахтар
Нацбырайыактар
Search for:
СҮРҮН СИРЭЙ
Уопсастыба
Норуодунай бэйиэт Нам улууһугар ааҕааччыларын кытары көрүстэ
Уопсастыба Чараҥ
Норуодунай бэйиэт Нам улууһугар ааҕааччыларын кытары көрүстэ
18:34 09.06.2022 19:26 09.06.2022
Ангелина Васильева
Бэс ыйа – саха норуотугар ыһыах ыһар кэрэ кэм, дьол, уйгу түһүлгэтэ, айылҕа тыллар дьикти абылаҥа, уйаҕас иэйиинэн туолбут үрүҥ түүннэр, уһун кыһын кэнниттэн истиҥ көрсүһүүлэр, тыыны таһаарар кэпсэтиилэр… Ол да иһин саха бэс ыйын таптыыр, кэтэһэр.
Бэс ыйын 8 күнүгэр Нам улууһугар Арассыыйа Суруйааччыларын сойууһун бырабылыанньатын сэкирэтээрэ, Саха сирин Суруйааччыларын сойууһун бырабылыанньатын бэрэссэдээтэлэ, СӨ Духуобунаска академиятын академига, норуодунай бэйиэт, П.А. Ойуунускай аатынан судаарыстыбаннай, Суорун Омоллоон аатынан Ил Дархан литературнай, Саха АССР комсомолун, Казахстан «Алаш» литературнай, Арассыыйа «Улахан литературнай», Александр Твардовскай аатынан бириэмийэлэрин лауреата, Маҕан бөһүөлэгин, Нам уонна Горнай улуустарын Ытык киһитэ Наталья Ивановна Харлампьева 70 сааһыгар аналлаах көрсүһүүлэр буоллулар.
Ол курдук, I Хомустаах нэһилиэгин уонна Нам сэлиэнньэтин олохтоохторун, «Отуу уота» литературнай түмсүү чилиэннэрин кытта сылаас көрсүһүүлэр, санаа атастаһыыта, истиҥ кэпсэтиилэр буоллулар. Кинигэ быыстапката турда, И.Д. Винокуров-Чаҕылҕан аатынан литературнай мусуойга экскурсия тэрилиннэ.
I Хомустаах нэһилиэгэр ыалдьыттарын алгыстаах алаадьынан, арыылаах саламаатынан, кыынньар кымыһынан айах тутан көрүстүлэр. Үрүҥ тунах ыһыахтар саҕаламмыттарынан, Наталья Харлампьева “Кыыс кэтэһэр ыһыаҕы” хоһоонунан Сардаана Татаринова, Александра Новгородова уонна Татьяна Филипповна Лаврентьева дьүһүйүүлэринэн дьоро күн саҕаланна.
Наталья Ивановна бөлүһүөктүү көрүүлэрин кинигэтигэр тиспитин, саха норуота үйэлэргэ муспут муудараһын сэгэттэ, сэһэргээтэ, хоһооннорун хото аахта. Кини бөрүөтүн анныттан тахсыбыт тыллар киһи сүрэҕин кылын таарыйар курдук нарыннар, иэйиитин долгутар дириҥ ис хоһоонноохтор.
Кини бэйиэт быһыытынан олоххо ураты көрүүлээх, дириҥ толкуйдаах, чараас, уйаҕас иэйиилээх, онон тылын-өһүн, санаатын-оноотун истэн, быһа ыйытыылары биэрэн, элбэҕи эбиниэххэ, туска туһаныахха сөп. Көрсүһүү кыттыылаахтара түгэнинэн туһанан, долгутар боппуруостарын, тус ыйытыктарын биэрдилэр, бэйиэт хоһооннорун долгуйа аахтылар. Дууһа кылын таарыйар хомоҕой хоһоон, саханы саха дэппит дьүрүскэн дорҕоон, өркөн өй өргөһө, санаа сарбынньахтара холбонон, ураты истиҥ эйгэлээх, атах тэпсэн олорон сэргэх кэпсэтии буолла.
Нэһилиэк баһылыга В.Г. Жирков эҕэрдэ тылын сэргэ «Хомустаах 1-кы нэһилиэгэ” анал бэлиэтин, ытык дьонун туһунан сэһэргиир кинигэни уонна Наталья Харлампьева бэйэтин хоһоонугар эппитинии:
“Саха бэлэхтиир чороону
Олус истиҥ киһитигэр,
Үрдүк үөрүү түгэнигэр
Алгыстаах кэрэ кэмигэр...” — өлгөм быйаҥ илдьитин, кыынньар кымыс иһитин — дьол чороонун бэлэх уунна.
— Сахалыы саламааттаах алаадьынан айах тутан күндүлээн көрсүбүккүтүгэр истиҥ махталбын тиэрдэбин. Поэзияны сэргиир, иэйэр куттаах, хоһоон аргыстаах нэһилиэк буоларгытын сэргии иһиттим. Эһиги нэһилиэккитигэр маннык ураты эйгэлээх бибилэтиэкэ баарын сөхтүм, биһирии көрдүм. Олус ураты көстүүлээх, киһи кутун тутар кинигэ инсталляция-быыстапкатын оҥорбуккутун сэҥээрдим, — диэн Наталья Ивановна барҕа махталын биллэрэн туран, бибилэтиэкэҕэ саҥа тахсыбыт халандаарын бэлэх уунна, ааҕааччыларыгар автограф биэрдэ.
Уопсай хаартыскаҕа түһүүнэн биир умнуллубат көрсүһүү түмүктэннэ. Кэрэ-бэлиэ поэзия түһүлгэтин СӨ Суруйааччыларын сойууһун чилиэнэ, улуустааҕы “Отуу уота” литературнай түмсүү салайааччыта А.М. Татаринов-Удьурҕай салайан ыытта диэн “Эйгэ” модельнай бибилэтиэкэ үлэһиттэрэ кэпсииллэр.
Н.И. Харлампьева өрөспүүбүлүкэ эрэ иһинэн муҥурдаммакка, Арассыыйа атын эрэгийиэннэрин кытары култуура эйгэтигэр араас бырайыактары олоххо киллэрсэр. “Үрүҥ хаар алгыһынан” диэн норуоттар икки ардыларынааҕы поэзия фестивалын салайан ыытар. Айар сойуустары өйөөһүҥҥэ, граннары биэрии усулуобуйатын саҥардыыга, суруйааччылар кинигэлэрин бэчээттээһиҥҥэ, эдэр ааптардары өйүүргэ, уус-уран тылбаас боппуруостарын туруорсууга, саха литературатын Арассыыйаҕа, тас дойдуга таһаарарга сыралаһан үлэлэһэр.
Ангелина Васильева, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru
Хаартыска: «Эйгэ» модельнай бибилэтиэкэ.
1
0
Навигация по записям
Иван Гоголев – Кындыл пааматынньыгын туруоруохтара
АЛРОСА Экологияҕа киинэ саҥа бырайыактары үлэлэтэр
Маны ааҕыҥ
Өйдөөх сүрэх иэйиитинэн (Наталья Харлампьева 70 сааһынан)
Наталья Харлампьева үрдүк наҕарааданы тутта
Муус чопчу (Кэпсээн)
Полина-Победа Наталья Харлампьеваҕа хоһоон анаата
“Мин бэйэм талбытым эрэйдээх бу суолу — сүрэхтэн сүрэххэ айанныыр аналы…”
Уважаемые читатели!
Мы рады вам сообщить, что начал работу новый сайт «Саха Сирэ»!
Полную подборку новостей Якутии и Якутска читаете тут
Чэгиэн
Эбии 118 киһи ыарыйда
Сүрүн
Эбии хомуур ыытыллыбат
Сүрүн
Владимир Путин: “Арассыыйа ядернай сэрии сэбин туһаныа суоҕа”
Уопсастыба
АЛРОСА Хотугу сир норуоттарын оҥоһуктарын быыстапка-дьаарбаҥкатыгар ыҥырар
Көр. Аах. Туһан.
16+
Редакция аадырыҺа
677000, Дьокуускай куорат, Орджоникидзе уул., 31 Төлөпүөн: (4112) 42-06-90
E-mail: [email protected], [email protected]
Edersaas.ru саайт сүрүн эрэдээктэрэ Ч. Н. Гаврильев
Тэрийэн таһаарааччылар: «Сахамедиа РИИХ АО». Сибээскэ, информационнай технологияҕа уонна маассабай коммуникацияҕа кэтиир федеральнай сулууспаҕа киирбит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77 — 74960 (25.01.2019)
Edersaas.ru саайт матырыйаалларын толору эбэтэр быһа тардан туһанар түгэҥҥэ булгуччу гиперсыылка ирдэнэр. Хаартыскалары, видео-устуулары, онтон да атын мультимедийнэй матырыйааллары эрэдээксийэттэн суругунан көҥүлэ суох туһанаргыт бобуллар.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Бу ый саҥатыттан, суоппарга айанныыр быраабы биэрэр сокуоҥҥа уларыйыылар киирдилэр. Ол курдук, суоппар көлөнү ыытар дастабырыанньатыгар, көлөнү регситрациялыыр сибидиэтэлистибэҕэ (СТС), көлө пааспарыгар (ПТС) уларыйыылар киирдилэр.
Суоппар быраабын үрдүкү өттүгэр үс тылынан сурук киирэр – нууччалыы, английскайдыы, французтуу. Көлө регистрацияламмыт сибидиэтэлистибэтигэр двигатель кыамтата, кылгас болдьоххо учуокка турбут көлөҕө – регистрациятын болдьоҕо ыйыллар буолуоҕа. Уот-күөс, тыас-уус туруорунуу быраабылата эмиэ уларыйар.
Урукку ПТС уонна сибидиэтэлистибэ бланкалара болдьохторо бүтүөхтэригэр диэри туттуллаллар, ол эрэн муҥутаабыта 2025 сылга эрэ диэри көҥүллэнэллэр. Урукку ПТС уонна сибидиэтэлистибэ бланкалара болдьохторо бүтүөхтэригэр диэри туттуллаллар, ол эрэн муҥутаабыта 2025 сылга эрэ диэри көҥүллэнэллэр.
Сонуннар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 2 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньытааҕы сокуоннар
02.12.2022 | 09:00
Биэнсийэни иккитэ ылыахтара
01.12.2022 | 18:00
Спартакиадаҕа бастыҥнар кыттыахтара
01.12.2022 | 17:00
Арыгы атыытыгар хааччахтааһын киллэриллэр
01.12.2022 | 16:00
Эһиилги былаан — 38 км суол
01.12.2022 | 15:06
Саамай сөптөөх диэн көрөбүн
01.12.2022 | 15:05
Комплекс оҥорор ордук
01.12.2022 | 15:00
Бүгүн саҥа дьыллааҕы харыйа уота сандаарыа
01.12.2022 | 15:00
Субсидия кээмэйэ улаатар
01.12.2022 | 14:00
Кадеттарга – саҥа оскуола
01.12.2022 | 13:00
Саҥа сулууспаҕа эрэл улахан
01.12.2022 | 12:00
Кииннэммит библиотека ситимэ анал бырагырааманы оҥордо
01.12.2022 | 11:00
Ыччаппыт талаанынан сөхтөрдө
01.12.2022 | 10:00
Сэргэх көрсүһүү
01.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 1 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
01.12.2022 | 09:30
Дьокуускайга — бастакы харыйа уота
01.12.2022 | 09:00
Владимир Трегубов: «Дьокуускайга дьиэ тутуута биир кэлимник барыа»
30.11.2022 | 22:38
Сүдү үлэтэ — духуобунай нэһилиэстибэбит
30.11.2022 | 18:30
Босхо юридическай көмө
Ордук ааҕаллар
Дьон | 19.11.2022 | 18:00
Николай Винокуров: «Дойдубар этэҥҥэ эргиллэн кэллим...»
«Боотур» этэрээт байыастарын ортотугар биһиги биир дойдулаахпыт Алаһыай нэһилиэгиттэн төрүттээх Николай Винокуров баарын истэн, кэпсэтиэхпин баҕардым. Ол эрэн сэһэргэһиибин хайдах-туох саҕалыахпын тобуларбар олус ыарахан этэ. Бу үлэ, үөрэх, сайдыы, тэрээһин туһунан суруйуу, кэпсэтии буолбатах... Бу — олох, дьылҕа, тыын былдьаһыы, өлүү-сүтүү, инники олох иһин охсуһуу туһунан сэһэргэһии. Николай тута хоруйдаабытыгар...
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 20.11.2022 | 11:00
Элэгэнтэй Адамов: «Сиэрдээх өй-санаа төрүт дьарыкка эрэ баар»
Бүгүҥҥү нүөмэргэ Чурапчы улууһун Чакыр нэһилиэгин олохтооҕо Элэгэнтэй Адамовы кытта тыа сирин олоҕун, итэҕэл, уус идэтин, сайдыы, норуот дьылҕатын, кэскилин туһунан сэһэргэстибит. Дьоҕурдаах киһи анаарыыта киэҥэ, этэр тыла оруннааҕа сөхтөрдө.
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Саха сирин маҥнайгы көлүөнэ бөҕөһө, ССРС спордун бастакы маастардарыттан биирдэстэрэ, Москва куорат бастакы чөмпүйүөнэ, ССРС устудьуоннарын боруонса медалиһа, Саха АССР үтүөлээх тренерэ, Саха Өрөспүүбүлүкэтин физическэй култуураҕа уонна спорка үтүөлээх үлэһитэ, улуу тренер Д.П. Коркин аатынан Судаарыстыбаннай бириэмийэ лауреата, сэрии уонна тыыл бочуоттаах бэтэрээнэ Владимир Прокопьевич Корякин ытык 90 сааһын томточчу туолла.
БУРУЙУ ОҤОРУУНУ УТАРЫ ОХСУҺУУГА
Владимир Прокопьевич Корякин Бүлүү оройуонун Уотту нэһилиэгэр Ынах көлүйэ диэн алааска 1930 сыллаахха сэтинньи 10 күнүгэр холкуостаах дьиэ кэргэнигэр төрөөбүтэ. Букатын оҕо эрдэҕиттэн тыа сирин кыһыннары-сайыннары бүтэн биэрбэт ыарахан, түбүктээх үлэтигэр миккиллэн, чороччу улаатан эрэр уол сэрии, сут-кураан, аччыктааһын, өлүү-сүтүү ыар сылларын этинэн-хаанынан толору билбитэ. Сэрии бүппүтүн кэнниттэн Сталин аатынан холкуоска от-мас үлэтин толорбута, тастыҥ убайын кытта түүлээххэ бултаспыта.
1950-1952 сс. Болуодьа Южно-Сахалинскайга десантнай чааска минометчигынан сулууспалаабыта. Ол кэмҥэ АХШ уонна Корея икки ардыларыгар сэрии оргуйа турара, доброволеһынан бараары сырыттаҕына балаһыанньа уларыйан тохтотуллубута. Үс аҥаар сыл аармыйаҕа сулууспалаан кэлбит эдэр, эрчимнээх уолу бэлиэтии көрөннөр, Дьокуускай куоракка милииссийэҕэ үлэҕэ ылбыттара. Залог оройуонугар лейтенант званиелаах участковайдаабыта. Ити 50-с сыллар саҕаланыыларыгар Берия дьаһалынан Халыма хаайыылаахтарын амнистиялааһын, босхолооһун хампаанньата саҕаламмыта. Холуобунай буруйу оҥорбуттар элбэх этилэр. Үксүлэрэ Дьокуускайынан кэлэн соҕуруу дойдуларыгар ааһаллара. Саха сиригэр хаалааччылар да эмиэ бааллара. Сир ахсын буруйу оҥоруу элбээбитэ. Хаайыыттан босхоломмут көкөттөр көннөрү дьону халыыллара, өлөртүүр да түбэлтэлэрэ тахсара. Бэстилиэт былдьаары формалаах милииссийэлэргэ эмиэ саба түһэллэрэ. Кутталлаах, ыарахан балаһыанньа этэ. Милииссийэ үлэһитэ Владимир Корякин икки төгүл соҕотоҕун бөлөҕүнэн буруйу оҥорооччулары уодьуганнаабытын иһин грамотанан наҕараадаламмыта. Милииссийэлии сылдьан кэтэхтэн үөрэнэн орто оскуоланы бүтэрбитэ.
1956 с. өрөспүүбүлүкэ спорка кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Николай Тарскай көҥүл тустууну сайыннараары, кыһын Дьокуускайга Саха сирин бастакы чемпионатын көҕүлээн, тэрийэн ыыппыта. Милииссийэлии сылдьар эдэр киһи ол чемпионаты тиийэн көрбүтэ. Тустууну ыйааһыннарынан араарбыттарын улаханнык сэҥээрбитэ, сөбүлээбитэ. “Мин да тэҥнээхтэрбин кытта тустуохпун сөп эбит!”, – диэн бэйэтигэр бөҕөх санааламмыта. Өр уһаппакка, милииссийэлэр спортивнай кулууптарыгар “Динамоҕа” тиийэн тустар баҕалааҕын биллэрэн, тренер Иван Малыгин эрчийэр көҥүл тустуутугар дьарыгын саҕалаабыта.
ТУСТУУ АБЫЛАҤАР ЫЛЛАРЫЫ
Ол сыл Тарскай ыҥырыытынан Москваттан спорт маастара Иван Морозов Дьокуускайга кэлбитэ. Морозов тэрийбит сбордарыгар, семинардарыгар көтүппэккэ кыттыбыта. Морозов бэйэтэ сөбүлээн туттар албаһын “вертушканы” хото үөрэтэрэ. Ыарахан ыйааһыҥҥа тустар, кими да тулуппат классическай тустуу маастара киһи сөҕөр күүстээҕэ-уохтааҕа. Болуодьа Чурапчыттан сылдьар Дмитрий Коркины кытта билсибитэ, тэҥ ыйааһыннаах буоланнар пааралаһан, спарриннаһаннар, олуһун тапсыбыттара. Университет уонна “Динамо” күрэхтэһиилэригэр кыттара. Оннооҕор биирдэ устудьуоннуу сылдьар, эмиэ тустуунан саҥа эрчиллэр Николай Гоголевы очукуонан баһыйбыта.
1958 с. “Спартак” стадиоҥҥа буолбут ыччат бэстибээлигэр тэлгэммит көбүөргэ Болуодьа 52 кг тахсыылаахтык тустубута. Ленинград институтугар үөрэнэ сылдьан кэлбит, үчүгэй дьарыктаах, албастардаах, күүстээх бөҕөс Петр Гаврильевы үлүһүйэн киирэн биэрбитин, ыраастык быраҕан хоппутун, улахан мөккүөр кэнниттэн “көбүөр таһа” диэннэр аахпатахтара. Хаттаан туһуннарбыттарыгар уопуттаах бөҕөскө очукуонан баһыйтаран, иккис миэстэлэммитэ.
Н.Н. Тарскай спорка бэрэссэдээтэллии олорон тустуу күрэхтэһиилэригэр куруук судьуйалыыра. Биирдэ Владимир Корякины кэбиниэтигэр ыҥыран ылан: “Тустууну сайыннарыахпын баҕарабын, специалистар наадалар, Москваҕа баран үөрэн”, – диэбитин үөрүүнэн ылыммыта. Инньэ гынан, төрдүө буолан – Майаттан сүүрүк-быһый Аркадий Алексеев чэпчэки атлетикаҕа, тустуук, штангист Анатолий Габышев, Бороҕонтон кылыыһыт Петр Местников уонна Владимир Корякин буоланнар 1959 с. дойду тэбэр сүрэҕэр Москваҕа физкултуура институтугар үөрэххэ киирбиттэрэ.
Ити курдук тустуу кистэлэҥнэрин баһылыыр сыаллаах-соруктаах отутун туолаары сылдьар устудьуон институтун тренеригэр Александр Михайлович Дядиҥҥа дьарыктанан барбыта. Тустууну баһылыыр баҕалаах саха бөҕөстөрө уонна тустар дьоҕурдаах да буоланнар, 1960 с. Москва куорат чемпионатыгар Владимир Корякин 52 кг, Анатолий Габышев 62 кг, иккиэн эр-биир бастаабыттара уонна ССРС спордун маастарын үрдүк аатын ылбыттара. Ити көрдөрүүтүнэн Владимир Корякин Бүлүү бөлөх тустууктарыттан бастакынан маастары толорбутун бэлиэтиир тоҕоостоох. Оннооҕор күрэхтэһиини кэлэн көрө, ыалдьа олорор биир дойдулаахтара Аркадий Алексеев: “Тоҕо түргэнэй, хайдах кэллэ-кэлээт, маастары толоро оҕустугут?” – диэн сөхпүтүн биллэрбитэ. Отут биир саастаах Владимир Корякин ССРС устудьуоннарын чемпионатыгар боруонса мэтээлинэн наҕараадаламмыта. Бүтүн Союзтааҕы күрэхтэһиилэргэ хаста да бастаабыта. Сотору-сотору буолар турнирдарга маастар уолаттар дьарык кэриэтэ үөрэ-көтө кытталлара. Анатолий Габышев, дойдутугар Майаҕа штанганан дьарыктаммыт буолан, илиитигэр лаппа күүстээҕэ, логлоруспут хойуу былчыҥнардааҕа. Утарсааччыларын өрүтэ көтөҕөн таһаартаан быраҕаттыыра.
Владимир Корякин бэйэтигэр барсар приемнары оҥортуура. “Сааһырбыт буолан приему бытааннык ылынар этим, киирэн биэрбэттэр этэ”, – диэн кэпсиир. Көбүөргэ туста киирдэҕинэ, этэ-сиинэ бытааран, тренерэ үөрэппит албастарын дэбигис оҥорон испэт этэ. Ол оннугар устудьуоннарга показательнайдары көрдөрүүлэргэ табыллара. Сөбүлээн тустар албастарынан уһун эбэтэр кылгас атахха киириилэр, стойкаттан тустуу, тактикалаан тустуу, куустуһа сылдьан илиитинэн утарсааччытын атаҕын олуйан охторуу буолаллара. Москватааҕы институтуттан “расстяжка” диэн приемҥа утары албаһы оҥорууну туттан, Дьокуускайга тустуунан дьарыктанааччылары соһуппута. Коркин киинэҕэ устан, көрдөрөн, эрчийэр уолаттара “Кэрээкиннээ!” дэһэр буола сылдьыбыттара. Дмитрий Петрович оннук тугу билбитин-көрбүтүн сыыска-буорга түһэрбэккэ дьарыктыыр оҕолоругар тута тиэрдэрэ, үөрэтэрэ.
УЛУУ ТРЕНЕРДИИН ДОҔОРДОҺУУ
Институтун 1963 с. бүтэрэн, Дьокуускайга “Спартак” физкультурнай-спортивнай уопсастыбаҕа оҕолору эрчийиигэ тренердээбитэ. Усулуобуйа суох буолан, гимнастическай мааттар баар 2, 3, 20 №-дээх оскуолаларын кытта кэпсэтэн, кэрийтэлээн дьарыктыыра. Кэлин, “Спартак” туспа саалаланан, оҕолор, улахан дьон уочаратынан, дьэ биир сиргэ түмсэн эрчиллэр буолбуттара. Онтон, 20-тэн тахса сыл тренердээбитин кэннэ, Дмитрий Максимович Данилов Өрөспүүбүлүкэтээҕи оҕо спортоскуолатын Управлениетыгар дириэктэрдии олорон үлэҕэ ыҥыран, эмиэ 20-чэ сыл биэнсийэҕэ тахсыар диэри методистаабыта. Ол Управлениеҕа Владимир Прокопьевич үлэлиир кэмигэр Михаил Друзьянов, Иннокентий Григорьев, Владимир Фролов эмиэ дириэктэрдээбиттэрэ.
Владимир Прокопьевич Корякин өрөспүүбүлүкэ бастакы чемпионатын кэнниттэн Морозовка сборданыахтарыттан Дмитрий Петрович Коркинныын элбэхтик алтыспыттара. Москваҕа үөрэнэ сырыттаҕына, Коркин эрчийэр уолаттарын туһуннара соҕуруу кэлэ-бара ааһан иһэн, Владимир Корякины анаан-минээн кэлэн көрсөрө, устудьуон киһини остолобуойга илдьэн аһатара, үгүһү-элбэҕи анааран кэпсэтэллэрэ. Тустууну ырыталлара. Дьокуускайга хайаан да көрсөллөрө.
Москва институтун бүтэрэн кэлбит Владимир Корякин үрдүк үөрэхтээх специалист уонна дипломнаах массажист быһыытынан Саха сирин бөҕөстөрүн кытта Россия, ССРС чемпионаттарыгар сылдьыспыта. 1963 с. Горькайга буолбут Россия чемпионатыгар уонча саха бөҕөстөрүттэн Алквиад Иванов боруонса мэтээллэммитэ уонна Сергей Иванов сэттэ эргиири ааһан, ордук тахсыылаахтык тустаннар, салгыы Сойууска тустаары сборга хаалбыттара. Дойду сүрүн тренерэ Арташес Карапетян Владимир Корякины массажиһынан салгыы хааларыгар этэн, Владимир Прокопьевич дойду чемпионатыгар эмиэ сылдьыспыта.
Дмитрий Петрович Коркин 60-с сыллар саҕаланыыларыттан быарынан ыалдьар буолбута, сайын аайы соҕуруу баран эмтэнэн кэлэрэ. 1967 с. Болгарияҕа Карлово-Вары курордугар путевка ылан эмиэ эмтэнэ барар кэмэ кэлбитэ. “Спартакка” тренердии сылдьар Владимир Корякинтан Россия үөрэнээччилэрин спартакиадатыгар барыахтаах оҕолорун Чурапчыга тиийэн сборга эрчийэригэр уонна Ленинградка илдьэн туһуннартыырыгар көрдөспүтэ. Владимир Прокопьевич табаарыһын көрдөһүүтүн ылынан, көрдөһүүнү толорбута. Чурапчы интэринээт-оскуолатын дириэктэрэ Шадрин Алексей Спиридонович көрсөн, өйөөн, сбор тэрээһинигэр улаханнык көмөлөспүтэ. Сборга уонча уолу дьарыктаан баран, Ленинградка илдьэн туһуннартаабыта. Роман Дмитриев, Прокопий Шестаков, Семен Морфунов, Афанасий Матвеев Россия оҕолорун Спартакиадатыгар чаҕылхайдык тустан төрдүөн чөмпүйүөннээбиттэрэ. Ыарахан ыйааһыннарга Игорь Кудрявцев иккис, Петр Шестаков үһүс буолбуттара. Салгыы эмиэ сборга хаалан, ССРС оҕолорун чемпионатыгар кыттыбыттара. Онно Роман Дмитриев, Прокопий Шестаков, Афанасий Матвеев Сойууска чөмпүйүөннээбиттэрэ, Семен Морфунов иккис миэстэлэммитэ. Семен нөҥүө сылларга ССРС уолаттарыгар икки төгүл эрэллээхтик бастаабыта. Дмитрий Петрович Болгарияттан төннөн иһэн, Владимир Корякины көрсөн махтаммыта. “Спартакка” үлэлиир сылларыгар сыл аайы Корякин оҕолору соҕуруу илдьэн туһуннарар тренеринэн сылдьыбыта. Оннук сырыыларга олимпиецтар Роман Дмитриев, Александр Иванов, Павел Пинигин оҕо саастарыгар соҕуруу баран, Россия, ССРС көбүөрдэригэр аан бастаан сүрэхтэммиттэрэ. Ити туһунан Павел Пинигин Сунтаар спорду сырдатар суруналыыһыгар Владимир Николаевич Петровка-Бордоҥ Болуодьаҕа “Спартакка”, чуолаан, Владимир Прокопьевич Корякиҥҥа махтанан үтүө тылларынан ахтан турар.
Куоркуннаах Кэрээкин бэйэ-бэйэлэрин кытта үчүгэйдик өйдөһөллөрө. “Үчүгэй уолаттары миэхэ ыытаар”, – диэн кэпсэтиилээх буолаллара. “Спартак” нөҥүө сыл аайы Россияҕа күрэхтэһэллэрэ. Александр Иванов өрөспүүбүлүкэ оҕолоругар “Спартакка” чөмпүйүөннээн Чурапчыга тиийбитэ. “Спартагынан” Россияҕа бастаабыта. Александр Иванов Сойуус улахан тренердэрэ ымсыырар бөҕөһө буола сайдыбытыгар, ССРС хамаандатын тренерэ Ялтырян Украинаҕа ыҥыра сатаабыта: “Иванов олус талааннаах уол, үөрэххэ киллэриэхпит, хамнас көрүөхпүт, күрэхтэһиилэргэ хааччаҕа суох илдьэ сылдьыахпыт, улахан таһымҥа таһаарыахпыт”, – диэн Сойуус сүүмэрдэммит хамаандатыгар ылаары кэпсэтэ сатаабытын, Иванову Казахстаннар хайыы-үйэ кэпсэтэ охсубуттар этэ. Онтон Казахстан тренерэ Матущагы ол саҕана көрдөрүүтэ суоҕун иһин Преображенскайдаах чугаһаппаттар этэ. Егор Алексеев Чурапчыга тиийэн Россия чөмпүйүөнэ буолбута. Иннокентий Егоров ССРС Кубогар үһүстээбитэ. Итинник түгэн элбэх.
Коркин куоракка кэллэҕинэ Орджоникидзе уулуссатыгар турар “Тайга” гостиницаҕа түһэрэ. Киһи элбээтэҕинэ, табаарыһыгар Владимир Корякиҥҥа тиийэн хоноро. Истиҥник кэпсэтэллэрэ. Биирдэ Дмитрий Петрович “бу кэргэн ылаары сылдьар кыыһым, Дириҥ” диэн хаартыска көрдөрбүтэ. Ол туһунан кэлин Александра Семеновна “Дмитрий Петрович миэхэ кэпсиир этэ” диэн үтүө сыһыаннарыгар махтанан этэн турар. Биир түгэҥҥэ куоракка тустуу улахан күрэхтэһиитэ буолбутугар билиэт былдьаһыга. Онно Владимир Прокопьевич билиэт булан 6-7 кылаас оҕотугар биэрбитин бэлиэтии көрөн, Дмитрий Петрович: “Улахан кэскиллээх дьыаланы оҥордуҥ!”, – диэн хайҕаабыта. Оннук иккиэн олус көнө, судургу майгылаах, кырдьыгы сөбүлүүр дьон буоллахтара. “Дмитрий Коркин истиҥник саныыр дьонугар аһаҕастык, элэккэйдик сыһыаннаһара. Онтон ылыммат дьонугар чугаһыы сатаабата, тэйиччи туттара”, – диэн Владимир Прокопьевич сэһэнин салгыыр. Биирдэ Нальчикка Россия күрэхтэһиитигэр Корякинныын бииргэ сылдьан, Владимир Прокопьевичтан икки сыл аҕа Дмитрий Петрович биир олохтоох дагестанецтан дьээбэлэнэн ыйыппыт: “Биһи иккиттэн хайабыт аҕа саастаах курдук көстөрүй, кини дуу, мин дуу?”, – диэн. Онуоха дагестанец Коркиҥҥа: “Эн аҕа курдук көстөҕүн!” – диэн хоруйдаабыт. Онтон ыла Дмитрий Петрович табаарыһын Владимир Корякины “убайым” диэн ааттыыр буолбут. Оннук дьээбэлэнэн ылара үһү.
ТУСТУУ ТУҺА ДИЭН
Владимир Прокопьевич Корякин “Спартакка” тренердиир сылларыгар Саха сирин сүүрбэҕэ тиийэ ССРС спордун маастардарынан буолбут уолаттары эрчийтэлээбитэ. Олор истэригэр Валерий Колодезников, Николай Черкашин, Алексей Мокрощупов, Валерий Завозин, Егор Алексеев, Иннокентий Егоров, Семен Владимиров, Анатолий Верхотуров, Валерий Карчинов, Юрий Атласов, Анатолий Михайлов, Владимир Тарасов, Иннокентий Данилов, Андрей Александров бааллар, уо.д.а. ыччат-улахан саастарыгар Корякинтан атын тренердэргэ баран, Россия, ССРС турнирдарыгар маастар нуормаларын толорбуттара, Россияҕа тиийэ бастыыллара. Афанасий Лугинов, Егор Черкашин тренердэрин туйаҕын хатаран Саха Республикатын үтүөлээх тренердэринэн буолбуттара.
Киһи быһыытынан эҥкилэ суох бэрээдэктээх, олус сэмэй, мүчүк эрэ гынар аҕыйах саҥалаах, кыраһыабай, сүр аккуратнай буочардаах, тустууга олус бэриниилээх, табах тардыбат, арыгы испэт, чөл олох аргыстаах, анал үрдүк үөрэхтээх тренер Владимир Прокопьевич Корякин өрөспүүбүлүкэ көҥүл тустууга Федерациятын эппиэттээх сэкирэтээринэн хамнаһа суох үйэ чиэппэрэ эҥкилэ суох үлэлээбитэ. Федерация бэрэссэдээтэлинэн Өрөспүүбүлүкэ Бэчээтин салайааччыта Николай Слепцовтуун, бэрэсэдээтэли солбуйааччынан Үрдүкү Сэбиэт кэнсэлээрийэтин салайааччыта Спиридон Трапезниковтыын уһуннук, тахсыылаахтык үлэлээбиттэрэ. Үгүс тэрийэр-көҕүлүүр үлэ ыытыллара. Спорткэмитиэт бэрэссэдээтэллэрэ Семен Иванович, Афанасий Егорович Алексеевтар тустууну эрчимнээхтик өйүүллэрэ. Үтүөлээх тренер Д.П. Коркин этиилэрэ болҕомтоҕо ылыллаллара.
Сэкирэтээр быһыытынан “оҕонньоттору” кытта кэпсэтиилэрин сүнньүнэн федерацияҕа киллэртиир идеялара, этиилэрэ ылыныллан, олоххо дэбигис киирэллэрэ. Олортон маннык түгэннэр бааллар. Оройуоннар илин эҥээр, хоту, Бүлүү бөлөх зоналарга араарыллыбыттара. Ол түмүктээх буолбута. Хоту сир хоһууннара Эдьигээнтэн бырааттыы Роман, Гаврил Дмитриевтэр, Дьааҥыттан бырааттыы Ноговицыннар, Өлөөнтөн бырааттыы Христофоровтар, Абыйтан Николай Неустроев, о.д.а. тахсыталаабыттара. Олимпийскай оонньуулар чөмпүйүөннэрэ, призердара онтон төрүөттээх этэ диэтэххэ, сыыстарбаппыт.
Владимир Прокопьевич улахан суруксут этэ. Спорт үлэһиттэрэ кыбартыыранан хааччыллыахтаахтарын туһунан ССКП КК ген.сэкирэтээрэ Л.И. Брежневкэ суруйан, 60-с сыллар ортолорун эргин Петр Попов, Алексей Еромолаев, Аркадий Алексеев, Владимир Корякин бэйэтэ, о.д.а. элбэх тренер, спортсмен бэрт кылгас болдьох иһигэр кыбартыыралана түспүттэрэ. Спортивнай тутуулары ыытыахха сөптөөх миэстэлэр баалларын туһунан обком I сэкирэтээрэ Г.И. Чиряевкэ суруйан, дьаһал ылыллан, кэлин улахан хамсааһын тахсан, “Самородок” комплекс, 17-с кыбаарталга тустуу саалата тутуллубуттара.
1998-2000 сыллар эргин федерация мунньаҕар Илья Михальчук Дьокуускай куорат мээринэн уонна куорат тустуутун федерациятын салайа олорон федерация мунньаҕын тэрийэн ыыппыта. Ол мунньахха Владимир Прокопьевич: “Педучилище таһыгар таах турар хочуолунай каркаһын спортивнай саалаҕа кубулутан тутарга көмөлөс”, – диэн ыйытыы аҥаардаах этии киллэрбит. Онуоха Илья Филиппович “Будем решать!” диэн хоруйдаабыт уонна уһаппакка, үбүлээһинин быһааран, тустуу саалата түргэн тэтимнээхтик тутуллан, 2001 сыллаахха үлэҕэ киирбитэ. Ол спортсаалатыгар бүгүн В.П. Керемясов аатынан 3 №-дээх оҕо спортоскуолатын иитиллээччилэрэ үрдүк ситиһиилэринэн үөрдэллэр.
Владимир Прокопьевич Корякин тустуу эйгэтигэр өр сыллаах айымньылаах, көдьүүстээх үлэтэ өрөспүүбүлүкэ Бырабыыталыстыбатынан үрдүктүк сыаналаммыта. Үрдүк наҕараадалары сэргэ “Якутия” диэн халыҥ 250 страница кээмэйдээх “Рекортар. Бастакылар” диэн Саха сирин чулуу дьоно киллэриллибит норуот хаһаайыстыбатын киэҥ эйгэтин хабар историческай кинигэ 175 страницатыгар “Первый чемпион г. Москвы Корякин В.П., мастер спорта СССР, заслуженный работник физической культуры и спорта” диэн суруллубут.
Саха Өрөспүүбүлүкэтин Ытык Сүбэтин чилиэнин, саха тустуута сайдарыгар кылаатын киллэрсибит Владимир Прокопьевич Корякины 90 сааһын томточчу туолбутунан итиитик-истиҥник эҕэрдэлиибит, чэгиэн-чэбдик туругу баҕарабыт!
Баһылай Посельскай
Сонуннар
06.12.2022 | 13:00
Саха сирин талааннаах оҕолоро наҕараадаланнылар
06.12.2022 | 11:00
Кадеттар оскуолаларын бастакы сыбаайата түстэ
06.12.2022 | 09:00
Ахсынньы 6 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
05.12.2022 | 18:00
11 ый иһигэр 10 622 оҕо төрөөтө
05.12.2022 | 16:00
Дьиэ кэргэн саҥа дьыллааҕы хаартыскаларын куонкуруһа ыытыллар
05.12.2022 | 14:00
ЫБММ сотрудниктара хаан туттардылар
05.12.2022 | 12:00
Өрөспүүбүлүкэтээҕи саахымат конгреһын кыттыылаахтара кэллилэр
05.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 5 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
03.12.2022 | 18:00
Өбүгэ ситимэ — эр дьон кылаан кыахтарыгар
03.12.2022 | 14:00
«Үлэ кыбаартала» — сайдыы территорията
02.12.2022 | 18:00
Дьокуускай 100 бастыҥ үөрэнээччитигэр стипендия олохтонно
02.12.2022 | 16:00
Тымныы Оҕонньорго баҕа санааларбытын суруйабыт
02.12.2022 | 12:00
Охчуттар мэтээллэри аҕалаллар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 2 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньытааҕы сокуоннар
02.12.2022 | 09:00
Биэнсийэни иккитэ ылыахтара
01.12.2022 | 18:00
Спартакиадаҕа бастыҥнар кыттыахтара
01.12.2022 | 17:00
Арыгы атыытыгар хааччахтааһын киллэриллэр
01.12.2022 | 16:00
Эһиилги былаан — 38 км суол
01.12.2022 | 15:06
Саамай сөптөөх диэн көрөбүн
Ордук ааҕаллар
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Сытыы муннук | 01.12.2022 | 12:03
Ийэ айманар сүрэҕин туох уоскутуой...
Билиҥҥи балаһыанньаҕа, билиҥҥи судургута суох кэмҥэ оҕотун байыаннай дьайыыга атаарбыт ийэлэрдиин кэпсэтэртэн ордук ыарахан суох. Кинилэр куоластара титириирэ, харахтарын уутун кистээн туора соттоллоро, оҕолорун тустарыгар күүстээх, тулуурдаах буола сатыыллара киһини өссө уйадытар, уоскутар тылы булбакка мух-мах бараҕын. Бу сырыыга оҕолорун атаарбыт, кэтэһэр, эрэнэр икки ийэни кытта харах уулаах кэпсэтиибин ааҕааччыларбар...
Дьон | 25.11.2022 | 16:00
Юрий Попов: «Барыта улахан үлэттэн тахсар»
Дьокуускайга Тупсарыы үс сыла биллэриллэн, бу диэн эттэххэ, киин куоракка, чахчы, үтүмэн үлэ ыытылынна, ону олохтоохтор даҕаны бэйэҕит көрө-истэ сылдьаҕыт. Быйыл сайын «Уһук Илиҥҥэ 1000 тиэргэн» федеральнай бырайыагынан Дьокуускай куоракка 75 тиэргэн тупсаран оҥоһулунна. Саамай элбэх эбийиэккэ бэдэрээтчитинэн «Основа» ХЭТ үлэлээтэ. Онон бүгүҥҥү нүөмэрбитигэр бу тэрилтэ эдэр салайааччыта Юрий Поповы...
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Гам-КОВИД-Вак диэн коронавирус утары вакцина буолар, сүрүннээн аденавирус үлтүркэйигэр. Атыыга эргиэҥҥэ Спутник-Ви диэн ааттанар, ол эрэн сурах баар Спутник-Ви уонна Гам-КОВИД-Вак тус туһунан вакциналар диэн.
|
oscar
|
Тыаһыт, Николай Николаевич Павлов (11.06.1904—07.04.1974) — репрессияҕа түбэһэн өр сылларга умнууга хаалбыт сэбиэскэй кэмҥээҕи саха суруйааччыта, кэпсээнньит, тылбаасчыт, литератураны ырытааччы.
Тыаһыт
Идэтэ
суруйааччы, кэпсээнньит, тылбаасчыт, литературнай кириитик
Илэ
Саха
Genres
Поэт, драма, кылгас кэпсээннэр, романнар, тылдьыт.
Ис хоһооно
1 Олоҕун олуктара
2 Айар үлэтэ
3 Наҕараадалара уонна ытык ааттара
4 Быһаарыылар
Олоҕун олуктараПравить
1904 сыллаахха бэс ыйын 11 күнүгэр уруккута Арҕаа Хаҥалас улууһугар Бастакы Малтааны нэһилиэгэр үөрэҕэ суох отчут-масчыт тыа ыалыгар, төрдүс оҕонон төрөөбүт. Аҕата Васильев Николай Павлович, ону нэһилиэгин дьоно Николай Павлов диэн ааттыыллар эбит, онтон буккуллан аҕабыт саҥа төрөөбүт оҕону сүрэхтииригэр фамилиятын «Павлов» диэн сыыһа суруйан кэбиспит.
Оҕо кыра эрдэҕинэ эбэтин сабыдыалыгар улааппыт. Эбэтэ киэһэ таҥалайынан, хабарҕатынан ыллыыр, Мэник Мэнигийээн, Холуобунньук (Салтаан Саар биир сахалыы вариана), Охонокоон Чуохаан тустарынан остуоруйалыыр, Манчаарыны киһини өлөрбөтөх барахсан диир эбит.
Ньукулай үөрэниэн олус баҕарарын иһин, төрөппүттэрэ билэр киһилэрин көрдөһөн, дьиэлэригэр үөрэттэрбиттэр. Ити кэнниттэн уоннааҕар Өктөмнөөҕү икки кылаастаах инородческай оскуолаҕа киирэр. 1919 с. Учуутал семинариятын бэлэмнэнии куурсугар үөрэххэ киирбит. Онтон өрөбөлүүссүйэ аргыарыгар ситэ үөрэммэккэ, төрөөбүт нэһилиэгэр тахсан ревкомҥа суруксуттуур. 1920 с. күһүнүгэр аҕата куоратттан чугас Хоро нэһилиэгэр көһөн киирбит. НЭП саҕана хаһаайыстыбатын бөҕөргөппүт, ол иһин 1929 сыллаахха кулаак оҥорбуттар.
1921 с. күһүн куоракка педагогическай кууруска киирэр. Ол кэмҥэ Саха Сиригэр В. Коробейников баһылыктаах үрүҥ эпписиэрдэр өрө туруулара буолбут. Илин эҥэр барыта бастаанньаһыттар илиилэригэр киирэр. ЧОН этэрээтэ тэриллибитигэр 17-лээх уол онно хабыллар. Аҕата ону быыһаан ылар, эбэтигэр тыаҕа ыытар, онно кооперативка бирикээсчиктии сырыттаҕына, үрүҥнэр кэлэн, хомсомуолгун диэн ыта сыһаллар. Онтон 1922 сыллаахха Саха уобалаһа Сэбиэскэй автономнай өрөспүүбүлүкэҕэ кубулуйуутугар, куораттан төннөн иһэн, эмиэ үрүҥнэргэ түбэһэн ытылла сыһар, хата аймаҕа этэрээккэ баар буолан быыһыыр. Онтон үрүҥнэртэн күрээн куоракка киирэн педтехникумҥа ылаллар. Техникум ячейкатын бюротун чилиэнинэн талыллар.
Ситэтэ суох үрдүк үөрэхтээх. Республика комсомолун хаһыатыгар литературнай сотруднигынан, Тылы, литератураны чинчийэр, научнай Институкка научнай сотруднигынан, Пушкин аатынан республиканскай библиотекаҕа библиографынан, нуучча тылын, литературатын учууталынан үлэлээбитэ.
Айар үлэтэПравить
Тыаһыт 1924—1925 сыллардаахха кэпсээн, хоһоон, очерк, фельетон, саха суруйааччыларын айымньыларын туһунан ыстатыйалары суруйан, ааптар, ырытааччы быһыытынан саха литературатыгар киирбитэ. Л. Толстой, Н. Островскай, М. Горькай, В. Гюго, М. Зощенко, А. Дейч айымньыларын тылбаастаабыта.
Н. Павлов икки томнаах нууччалыы-сахалыы тылдьыт ааптара.
Суруйааччы революция иннинээҕи Саха Сирин олоҕун көрдөрөр сэһэннэрдээх. Айымньы геройдара батталы, атаҕастабылы туорааннар, Өктөөп былааһа кыайан, саҥа олоххо актыыбынайдык кыттыбыттарын ойуулаабыта[1].
Наҕараадалара уонна ытык ааттараПравить
Саха АССР оскуолатын үтүөлээх үлэһитэ
БыһаарыыларПравить
↑ Саха литературнай музейын ситим-сирэ. Николай Павлов-Тыаһыт
Саха суруйааччылара
Абаҕыыныскай | Алампа | Амма Аччыгыйа | Иван Арбита | Баҕатаайыскай Рафаэль | Болот Боотур | Былатыан Ойуунускай | Чаҕылҕан | Иван Гоголев | Далан | Сэмэн Данилов | Софрон Данилов | Моисей Ефимов | Ефремов Степан Павлович | Күндэ | Дьуон Дьаҥылы | Дьүөгэ Ааныстыырап | Кулантай | Күннүк Уурастыырап | Күн Дьирибинэ | Николай Лугинов | Неймохов Егор Петрович | Николай Неустроев | Неустроева Анна | Өксөкүлээх Өлөксөй | Леонид Попов | Руфов Сэмэн | Тимофей Сметанин | Суорун Омоллоон | Савва Тарасов | Таллан Бүрэ | Тобуроков Петр | Пантелеймон Тулааһынап | Тыаһыт | Харлампьева Наталья | Эллэй | Эрилик Эристиин | Николай Якутскай
|
oscar
|
'''Эргис (Гермогенов) Георгий Иустинович''' (03.04.1908—09.06.1968) — Саха фольклориһа, лингвист, этнограф, философ; филолjгияфилология наукатын хандьыдаата, Саха АССР наукатын үтүөлээх диэйэтэлэ.
Г.У.Эргис отутус сыллар ортолоруттан И.Д.Новгородов салалтатынан фольклорнай комиссия чилиэнинэн ананыаҕыттан фольклору хомуйууну уонна үөрэтиини кэрэхсээн барбыта. Аан бастаан 1934 с. аатырбыт олоҥхоһут И.И.Бурнашев-Тоҥ Суорун «Сылгы уола Дыырай Бэргэн» олоҥхотун суруйбута. Олоҥхо тиэкистэрин ийэ олоҥхоһуттартан анаан суруйууга маҥнайгы холонуулартан биирдэстэрэ. Фольклорист кэлин 1944 с. Тоҥ Суорун «Ырыа-тойук» диэн бэртээхэй кинигэтин бэлэмнээн таһаарбыта. Бу кэмтэн ыла Георгий Устинович фольклорист буоларга идэтийэн дьарыктанан барбыта.
[[1931]] с. Казаннааҕы пединституукка киирбит, биир сыл устата икки куурсу бүтэрбит, [[1932]] с. ССРС Наукатын Академиятын Языкознание институутугар аспирааннары бэлэмниир кууруһугар киирбит. [[1939]]—[[1941]] сс. Украина наукатын академиятын Фольклор уонна этнография институутугар аспирантураҕа үөрэммит. [[1948]] с. филология наукатны хандьыдаата буолбут. Сахалар олоххо сыһыаннарын үөрэппит. ▼
▲[[1931]] с. Казаннааҕы пединституукка киирбит, биир сыл устата икки куурсу бүтэрбит, [[1932]] с. ССРС Наукатын Академиятын Языкознание институутугар аспирааннары бэлэмниир кууруһугар киирбит. [[1939]]—[[1941]] сс. Украина наукатын академиятын Фольклор уонна этнография институутугар аспирантураҕа үөрэммит. [[1948]] с. филология наукатнынаукатын хандьыдаата буолбут. Сахалар олоххо сыһыаннарын үөрэппит.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Ханнык баҕарар кризис, санкция дьоҕус бизнескэ охсууну оҥороллор уонна... саҥа кыахтары арыйаллар. Билиҥҥи кэмҥэ бизнес ханнык салаата ордук барыстааҕый? Чуолаан Саха сиригэр? Ол туһунан аан дойду ырыынагын көрөн-истэн баран, саҥа саҕалааччыларга туһалаах буоллун диэн сырдатабыт.
Ааптар: Айталина Софронова
Импортнай уонна дэписсиит табаардар
Омук хампаанньаларын табаардарын атыыта дойду үрдүнэн тохтотуллубута. Ол эрээри билигин таһаҕаһы тиксиһиннэрээччи (байер) нөҥүө ылыахха сөп. Табаары тас дойдуттан таһаарар кэккэ доҕордуу дойдулар бааллар. Ол курдук урбаанньыт Кытайтан, Турцияттан, Казахстантан арҕааҥҥы дойдулар табаардарын атыылаһар уонна дойдутугар аҕалан атыылыыр. Саха сиригэр ордук муодунай таҥас-сап, атах таҥаһын, спортивнай табаардары, оонньуурдары, дьоҕус тиэхиньикэни аҕалан эргиниэххэ сөп.
Бородуукта
Пандемия кэмигэр куорат эрэстэрээннэрэ, кафелара курьер өҥөтүн олус сэҥээрбиттэрэ. Аныгы технологиялары сырдаттахха, ас иҥэмтэлээх веществоларын барытын бэйэтинэн хаалларар холодильниктар бааллар. Олор тоҥ бородуукта амтанын, сытын-сымарын уларыппаттар эбит.
Билиҥҥи кэмҥэ биир тоҕоостоох уонна чахчы наадалаах бизнес салаата диэххэ сөп. Тоҕо диэтэххэ биһиэхэ бу хайысханан дьарыктанар дьон билигин суохтар.
Эмп-томп
Фармацевтическай бизнес – биир саамай бигэ туруктаах хайысха. Эмп-томп икки атахтаах баарын тухары наада. Манна даҕатан эттэххэ, билигин дьон бэйэтин доруобуйатын көрүнэр буолла. Ол курдук битэмииннэри, БАД-тары хамаҕатык ылар.
Аптеканы арыйыы оннук уустук буолбатах. Лицензия эрэ наада, онтон докумуоннары хомуйуу уонна туһааннаах көҥүлү ылыы 1,5-2 ый буолар. Бу ырыынакка күрэстэһии (конкуренция) баара чахчы. Ол курдук аҥаардас биһиги куораппытыгар хас да улахан сетевой аптека баар. Биир да, биэс да буоллун – аптека нэһилиэнньэҕэ наадалааҕа биллэр.
Клининг
Бу ырыынакка конкуренция балачча үрдүк. Саха сиригэр маннык өҥөнөн туһанар киһи элбэҕэ бэлиэтэнэр. Манна киирэр: дьиэни сууйуу-сотуу, аныгы тиэхиньикэнэн дьиэ малын саҥардан, ыраастаан биэрии, утуйар орон тэллэҕиттэн саҕалаан, оҕо оонньууругар тиийэ ыраастааһын. Биллэн турар, үлэһиттэр бары бэлэмнэнии куурустарын ааһаллар уонна түргэн-тарҕан туттууларынан үлэни кыайаллар.
Микрозелень
Эрэстэрээннэргэ, кафеларга бүлүүдэни киэргэтиигэ уонна тупсарыыга тутталлар. Саха сиригэр бу бизнеһинэн таһаарыылаахтык дьарыктанар номнуо хас да киһи баар. Кинилэр үүннэрэн таһаарбыт отторун-мастарын эрэстэрээннэргэ батараллар.
Эко-бизнес уонна эко-бородууксуйа
Уопсайынан, нэһилиэнньэ “ЭКО” диэн тылга ордук охтор буолла. Ол үксүн үрдүк хаачыстыбаны мэктиэлиир, туох даҕаны суурадаһына, эбиилигэ суох, ыраас матырыйааллары туһанан оҥоһуллубут мал-сал, туттар тэрил, ас-үөл да буолуон сөп.
Холобура, билигин сатабыллаах дьон ыһылла сытар бөхтөн уонна салгынтан харчыны оҥороллор. Чахчы, оннук олоххо кэлэн олоробут. Маркетинг уонна реклама дьон өйүгэр-санаатыгар түргэнник дьайар. Ол курдук, “ЭКО” диэн үс буукубалаах тылы туттаннар араас тэрилтэлэри арыйаллар, экологическай клининг сулууспаларын үлэлэтэллэр, оттон-мастан астанар бүлүүдэлэри астаан, эрэстэрээннэри арыйаллар, х/б матырыйаалтан хаачыстыбаннай таҥас-сап тигэллэр.
Кэтэх хаһаайыстыба уонна экотуризм
Арассыыйа туризм эйгэтин күүскэ сайыннарар сыаллаах. Онуоха элбэх үлэһит уонна туристическай хабааннаах эбийиэктэр ирдэнэллэр. Уһук Илиҥҥэ туризм хайысхалаах үтүмэн үгүс бырайыак олоххо киирэрэ күүтүллэр.
Кэлии табаарга сыана үрдээн, дьон олохтоох бородууксуйаны быдан ордорор буолла. Инньэ гынан, Саха сиригэр экологическай ыраас аһы-үөлү элбэтии саҕаланна. Үгүс фермердэр экотурдары тэрийэллэр, ону таба туһаналлар.
Өйөбүл баар, суох буолбатах
Билигин бизнескэ элбэх болҕомто ууруллар, Дьокуускай куоракка, оннооҕор улуустарга анал туһалаах кииннэр бааллар. Чахчы, дьоҕус бизнеһи сайыннарыыга үгүс үп көрүллэр. Аҥаардас «Мин бизнеһим” киин кирэдьииттэн, нолуок чэпчэтиититтэн саҕалаан, субсидияҕа, үлэһиттэри үөрэтиигэ тиийэ көмөлөһөр. Саамай улахан болҕомто тыа хаһаайыстыбатын сайыннарыыга ууруллар.
Сатыыр дьон хайа да кэмҥэ үүт-хайаҕас булаллар, бэйэлэрин суолларын-иистэрин оҥостоллор.
Дистанционнай өҥөлөр
Икки сыллааҕыта пандемия саҕаламмытыгар һуу-һаа бөҕө буолбуппут. Билигин дьон дьиэтиттэн олорон этэҥҥэ үлэлиир, үөрэнэр, оннооҕор саҥа идэни баһылыыр кыахтанна. Дистанционнай өҥөлөргө туох киирэрий? Телемедицина (быраас тэйиччиттэн олорон эрэ консультацията), онлайн юристар, бухгалтердар уонна репетитордар өҥөлөрө. Цифровой үөрэхтээһин билигин оскуола үөрэнээччилэригэр уонна устудьуоннарга нуормаҕа кубулуйда, үгүс исписэлиистэр саҥа кэм ирдэбилинэн үлэлиир буоллулар.
Экономическай кризиһинэн уонна дохуот түһэ турарынан сибээстээн үбү-харчыны уонна инвестицияны салайыыга исписэлиистэр консультациялара ирдэниллэр буолла. «Подушка безопасности» диэн тылы иһиттибит эрэ, мах барабыт, брокерскай счеттары арыныҥ дииллэрин өйдөөбөппүт. Онон экономистарга дьиэлэриттэн тахсыбакка үлэлииллэригэр саҥа суол аһылынна.
Сонуннар
05.12.2022 | 12:00
Өрөспүүбүлүкэтээҕи саахымат конгреһын кыттыылаахтара кэллилэр
05.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 5 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
03.12.2022 | 18:00
Өбүгэ ситимэ — эр дьон кылаан кыахтарыгар
03.12.2022 | 14:00
«Үлэ кыбаартала» — сайдыы территорията
02.12.2022 | 18:00
Дьокуускай 100 бастыҥ үөрэнээччитигэр стипендия олохтонно
02.12.2022 | 16:00
Тымныы Оҕонньорго баҕа санааларбытын суруйабыт
02.12.2022 | 12:00
Охчуттар мэтээллэри аҕалаллар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 2 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньытааҕы сокуоннар
02.12.2022 | 09:00
Биэнсийэни иккитэ ылыахтара
01.12.2022 | 18:00
Спартакиадаҕа бастыҥнар кыттыахтара
01.12.2022 | 17:00
Арыгы атыытыгар хааччахтааһын киллэриллэр
01.12.2022 | 16:00
Эһиилги былаан — 38 км суол
01.12.2022 | 15:06
Саамай сөптөөх диэн көрөбүн
01.12.2022 | 15:05
Комплекс оҥорор ордук
01.12.2022 | 15:00
Бүгүн саҥа дьыллааҕы харыйа уота сандаарыа
01.12.2022 | 15:00
Субсидия кээмэйэ улаатар
01.12.2022 | 14:00
Кадеттарга – саҥа оскуола
01.12.2022 | 13:00
Саҥа сулууспаҕа эрэл улахан
01.12.2022 | 12:00
Кииннэммит библиотека ситимэ анал бырагырааманы оҥордо
Ордук ааҕаллар
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 25.11.2022 | 16:00
Юрий Попов: «Барыта улахан үлэттэн тахсар»
Дьокуускайга Тупсарыы үс сыла биллэриллэн, бу диэн эттэххэ, киин куоракка, чахчы, үтүмэн үлэ ыытылынна, ону олохтоохтор даҕаны бэйэҕит көрө-истэ сылдьаҕыт. Быйыл сайын «Уһук Илиҥҥэ 1000 тиэргэн» федеральнай бырайыагынан Дьокуускай куоракка 75 тиэргэн тупсаран оҥоһулунна. Саамай элбэх эбийиэккэ бэдэрээтчитинэн «Основа» ХЭТ үлэлээтэ. Онон бүгүҥҥү нүөмэрбитигэр бу тэрилтэ эдэр салайааччыта Юрий Поповы...
Сытыы муннук | 01.12.2022 | 12:03
Ийэ айманар сүрэҕин туох уоскутуой...
Билиҥҥи балаһыанньаҕа, билиҥҥи судургута суох кэмҥэ оҕотун байыаннай дьайыыга атаарбыт ийэлэрдиин кэпсэтэртэн ордук ыарахан суох. Кинилэр куоластара титириирэ, харахтарын уутун кистээн туора соттоллоро, оҕолорун тустарыгар күүстээх, тулуурдаах буола сатыыллара киһини өссө уйадытар, уоскутар тылы булбакка мух-мах бараҕын. Бу сырыыга оҕолорун атаарбыт, кэтэһэр, эрэнэр икки ийэни кытта харах уулаах кэпсэтиибин ааҕааччыларбар...
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Sakha-sire.ru саайт сүрүн эрэдээктэрэ Ч. Н. Гаврильев. Сибээскэ, информационнай технологияҕа уонна маассабай коммуникацияҕа кэтиир федеральнай сулууспаҕа киирбит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77-84126.
Тэрийэн таһаарааччы: «Сахамедиа РИИХ АО».
«Саха сирэ» саайт матырыйаалларын толору эбэтэр быһа тардан туһанар түгэҥҥэ булгуччу гиперсыылка ирдэнэр. Хаартыскалары, видео-устуулары, онтон да атын мультимедийнэй матырыйааллары эрэдээксийэттэн суругунан көҥүлэ суох туһанаргыт бобуллар.
|
oscar
|
Олоҥхо күнүн чэрчитинэн «Олоҥхо Саха фольклорун кылаан чыпчаала, уус-уран тыл алыба, кэрэтэ» тэрээһин программата
|
oscar
|
1983 с. Арассыыйа СФСӨ уонна САССӨ үтүөлээх артыыһа Ф.Ф. Потапов уонна мин, режиссёр да, артыыс да быһыытынан үлэлиир кыахпыт бохсуллан, П.А. Ойуунускай аатынан Саха драматическай театрыттан барарга күһэллибиппит. Онтон Ньурбатааҕы көһө сылдьар драматическай театрга артыыс идэтинэн үлэлии сырыттахпытына, оччотооҕу САССӨ култууратын миниистирэ Иван Черов этиитинэн, Федот Федотович Нерюнгри куоракка Куукула театрыгар режиссёрунан ананарын туһунан бирикээс тахсыбыта.
Федот Федотович, артыыстары булан, сахалыы тыллаах бөлөх тэрийиэхтээҕэ. Свердловскайтан Эдуард Еремеев диэн салайааччылаах куукуланы хамсатар анал үөрэхтээх студия кэлэн үлэлэрин саҕалаабыттар этэ.
Федот Федотович 1985 с. Москубатааҕы Щепкин аатынан театральнай студияны бүтэрбит Павел Борисовы, Афанасий Карамзины, Александра Мучинаны, Щепкин училищетын 1974 с. бүтэрбит Василий Бурнашову, Сунтаар Хоротуттан төрүттээх кылыһахтаах Люба Романованы, Хабаровскай институтугар култуура салаатын бүтэрбит Даниил Марковы уонна миигин артыыһынан, Изабелла Антипинаны литературнай салаа сэбиэдиссэйинэн, Дария Дмитриеваны худуоһунньугунан анатан, 1985 сыл күһүнүгэр үлэбитин саҕалаабыппыт.
Маҥнайгы испэктээкпит Иван Гоголев айымньытынан «Остуоруйа киэһэтэ» этэ, мин Ньирэй куукулатын хамсатан саҥардыбытым. Онтон «Куобах тоҕо кутуруга суох буолбутай?» диэҥҥэ – Өкөөрөй эмээхсини.
Куукуланы төбөтүн, куорпуһун хамсатарга таҥаһын алын өттүнэн тутан салайаҕын. Арай репетиция кэмигэр Василий Бурнашов көрөн олорон саҥа аллайда: «Сөдүөт Сөдүөтэбис, кэбис, кэбис, миэхэ хаһан даҕаны дьахтар куукулатын биэрээйэҕин, хайдах дьахтар ырбаахытын иһинэн киирэн тутуохпунуй?» – диир.
Дьэ, ити курдук олох билбэт эйгэбэр үлэбин саҕалаабытым.
Үс сыл ааһа охсубута. Нерюнгрига оччолорго тэлэбиисэргэ сахалыы биэрии кэлбэт этэ. Хата, араадьыйа тиһигин быспакка кэпсиирэ-ипсиирэ.
Арай соҕурууттан, «материктан», биэриилэргэ Владимир Высоцкай ырыалара тиһигин быспакка иһиллэр буоллулар. Ити иннинэ, «бунтарь ырыаһыт, иһээччи, наркоман» диэннэр, ырыаларын истибэт буолбут кэмнээх этибит. Онтон биир сарсыарда, араадьыйаҕа Владимир Высоцкайы истэн баран, Сөдүөт: «Варвара Потапова бириэмэтэ кэллэ быһыылаах», – диэтэ.
Варя Потапова... Мин кинини маҥнай, 1968-1969 сс., Саха театрыгар артыыһынан ылыллан баран билбитим. Оччолорго эдэр айар үлэһиттэри ыччакка билиһиннэрэллэрэ, чуолаан, СПТУ үөрэнээччилэрин кытта көрсүһүүлэри тэрийэллэрэ. Биир оннук түгэҥҥэ Саха театрын эдэр көлүөнэ артыыстара, Геннадий Сивцев (оҕолорум аҕалара) уонна мин, комсомол обкомун сорудаҕынан көрсүһүүгэ барар буоллубут. Ленин проспегар турар обком таһыгар тиийдибит. Арай мээнэ тарҕана илик муоданан олус үчүгэй таҥастан тигиллибит бүрүүкэлээх, пиджактаах, санныгар куоракка олох да көстүбэт, дьоҕус, хас да сиэптээх хараҥа хоҥор тирии суумканы уһун быатыттан санныгар иилиммит кылгас уол оҕолуу кырыллыбыт баттахтаах, ачыкылаах кыыс уазик массыына иһигэр олорор. Сүрдээх боччумнаах, мичээр кыыма тохтооботох сирэйдээх, кэҕис гынан дорооболосто. Биһигини обкомол бастакы сэкирэтээрэ Светлана Ефимовна Николаева атаарда. Айаннаан истэхпитинэ, аргыспыт кыыс лоскуй кумааҕылары көрдөрдө. «Бу саҥа кинигэм тахсан эрэр, сигнальнайын көрдөрө биэрдилэр», – диир. Күлбэт-үөрбэт, эмиэ сүрдээх боччумнаахтык туттан хоһоон бэчээттэммит лиистэрин уунна.
Дьэ, итинник Варя Потапованы аан маҥнай көрбүтүм.
Үөһээ Бүлүү улууһугар Далыр орто оскуолатын 1961 с. бииргэ үөрэнэн бүтэрбит табаарыһым Николай Афанасьевич Герасимов-Айталын «Эдэр коммунист» хаһыакка эрэдээктэрдии олордоҕуна сырыттым. Эрэдээксийэлэрэ Ленин проспегар турар биир этээстээх мас дьиэҕэ баара. Бииргэ үөрэммит дьон быһыытынан күлэ-үөрэ кэпсэтэ олордохпутуна, арай Варя Потапова киирэн кэллэ. Эмиэ урукку муодунай таҥаһын кэтэ сылдьар, эмиэ сүрдээх боччумнаах көрүҥнээх. Эрэдээктэр киһи соһуйда: «Хайа?!» – диир. «Ээ, бэйэм... ыллым да кэллим...» – диэн хоруйдуур. Ньукулай миэхэ туһаайан: «Бээрэ, бу Варя Намҥа командировкаҕа барбыта ээ», – диэбитигэр, мэһэйдээмээри тахсан барбытым.
Онтон 1972 с. Варя «Күннээх халлаан» кинигэтэ таҕыста.
Урукку кэмҥэ дьахталлар хоһоонноро туспа кинигэнэн тахса илигэ. Анна Неустроева хоһоонноро, Калисфена Платонова кэпсээннэрэ баара.
Нуучча суруйааччыларыттан оскуолаҕа сылдьан Вероника Тушнова хоһооннорун халандаар лииһиттэн бэчээттэммитин быһа тардан ааҕарым. Эмиэ халандаар лииһиттэн ким эрэ хоһоонун аахпытым өйбөр быстах өттө хатана сылдьар:
Для чего же, бросив друга
И кудрявого ребёнка,
Бросив город мой любимый
И родную сторону,
Чёрной нищенкой скитаюсь
По столице иноземной...
Анна Ахматова диэн суруллубут этэ. «Тоҕо, туох санааттан?..» – диэн оччолорго санаабытым баара.
Салгыы, Москубаҕа үөрэнэ тиийбитим. Сильва Капутикян хоһоонноро устудьуоннуур сылларбын сырдаппыттара, аралдьыппыттара. Тус олохпор элбэх муммут ыйытыкпар кини айымньытыттан хоруй булан уоскуйарым.
Оттон билигин саха кыыһын бастакы кинигэтэ күн сирин көрбүтүн тутан турарым. Ол поэзияҕа холонооччу устудьуоннар айымньылара (кинигэлэрэ) холбоспут «Чэчир» диэн хомуурунньук этэ.
Варя Потапова хоһоонноро дьикти таайтарыылаах, киһи дэбигис өйдөөбөт, судургута суох ис хоһоонноохтор: «Билигин историктары билиммэппин...», «Хатырбыт атахпын салыыра...», «Курус санаа генийэ Кутурҕан Куо...».
Театр фойетыгар, быстах арыйталаан, туох түбэһэринэн ааҕабын. Онуоха театр электригэ Федя Канаев, табахтыы олорон: «Хайдах-хайдах тыллаах поэт кэлбитий? «Историктары билиммэппин» буолан, оччоҕо кими билинэбит, доҕоттоор?» – дии-дии, күлэр, Сталин курдук хойуу бытыга хамсыыр, хамсалаах табаҕын соппойбохтуур. «Сталин» диэччибин, кырдьык да, бытыктыын, хамсалыын майгынныыра.
Варя Потапова хоһооннорун маҥнай дьэ итинник ылыммытым. Ити кэмҥэ суруйар поэттарбыт хоһоонноруттан ойуччу турар өйдөөх-санаалаах суруйуулара дьиктилэрэ, киһи өйүгэр супту киирэн хатаммат курдуктара.
Дьыл-хонук ааһан испитэ. Варя Потапова хоһоонноро бэчээккэ урукку курдук судургутук тахсыбат буолбуттара. Кинигэтэ да ити «Чэчиргэ» тахсыбыт «Күннээх халлаанынан» бүппүт эбит.
Саха театрын 1980-1981 сыллаах репертуарыгар Иван Гоголев «Харах уута» диэн саҥа суруйбут пьесата «испэктээкил буолан тахсар» диэн былааҥҥа киирбитэ. Туруорааччы режиссёрунан Федот Потапов анаммыта. Бу айымньы – арыгы содулуттан буомурбут олохтоох дьон тустарынан. «Бич» («бывший интеллигентный человек» диэн быһаараллара) диэн ааттаммыттар биир сиргэ мустар ордуулара көстөр. Театр кулисаларын барытын суйдаан, аһаҕас, тырыттыбыт истиэнэлээх, арыгы бытыылкаларын таарата остуоллаах, олоппостоох, алдьаммыт раскладушкаҕа олорон, Тэлэмээсэп (артыыс Тимофей Сметанин) Омар Хайям хоһооннорун ааҕар. Киниэхэ ыалдьыттыы Поллитра-Полфёдра (артыыс Спиридон Игнатьев) бытыылка тутуурдаах көтөн түһэр. Кинилэргэ эбиилик буолан, бу ичигэс, бэйэ-бэйэни туох баарынан ылынар да, туох баарынан күндүлүүр да арҕахха Халыан Галка (артыыс Зоя Багынанова) көтөн түһэр уонна кэтэ сылдьар «прощай, молодость» буоталаах атаҕын күүскэ өрө тэбэн саайар. Ол буотата, халлаантан кыырайан кэлэн, бытыылка тааратыгар түһэр. Галка аны частушкалыы-частушкалыы үҥкүүлүүр: «Ехала-махала – хаптатыы, одним словом – ньиргитии...» Дьэ, итинник оруолга тиксибитим.
Тоҕо бу Халыан Галка Тэлэмээһэпкэ кэлэрий? Оруолу байытарга киһи араас ньыманы туттар. Сөдүөттүүн сүбэлэһэн, Уйбаантан көҥүллэтэн, бу соторутааҕыта олохтон күрэммит Варя Потапова «Күннээх халлаан» кинигэтиттэн икки хоһоону кыбыппытым: «Мин да оҕо этим...», «Эбэм миэхэ кэпсээбитэ...» Баҕар, Галка, тулаайах муҥнаах, төрөппүттэрэ эрдэ өлбүттэрэ буолуо... Эбэтигэр хаалбыт кыысчаан өйдөнөр сааһыгар киириитэ эбэтэ өлөн, чороҥ соҕотох хааларын, иһээччи эрэ дьоҥҥо «сээн» дэппит кыыс дьылҕатын оҥорон көрөн, ити Галканы оонньообутум.
Оччотооҕу «Кыымҥа» култуура сонуннарын суруйар Федора Егорова төлөпүөннээтэ: «Ити тугу аахтыҥ, ким хоһооннорой?». «Варя Потапова хоһоонноро», – диибин. «Ол иһин да! Уйбаан Гоголев булкуллан итинник хоһооннору айдаҕа дии санаатым», – диэн Федора сонньуйда.
Биһиги ыал олохпутугар дьулаан 1983 сыл кэлбитэ. Олохпут оннук салаллыан сэрэйбэккэ сылдьан, саас эдэр суруйааччылар мустар сийиэстэрэ дуу, сүбэ мунньахтара дуу буоларын истэн суруйар, бэчээккэ тахсыбыт айымньылаах дьахталлар хоһооннорун ааҕар санаа киирбитэ. Сөдүөттүүн, библиотеканы хасыһан, элбэх хоһоону мустубут.
Арай уулуссаҕа Василий Гольдеровы көрсө түстүбүт. Главпочтамт иннигэр оптуобус тохтобулугар турар эбит. Былааммытын кэпсээн, Саргылана Гольдерова хоһооннорун рукопиһын уларсарыгар көрдөстүбүт. Баһылай үөрүүнэн сөбүлэстэ. Бэрт сотору, омуннаатахха, биир көтөх рукопиһы аҕалан биэрдэ.
Элбэх ааптар хоһооно киирэринэн хас биирдиилэриттэн биир-икки эрэ айымньыны таллыбыт. «Композиция сөп буолла» дии санаан, саха телевидениетигэр программабын илдьэ тиийдим. Ол кэмҥэ араадьыйаҕа да, тэлэбиисэргэ да биэриилэр анал бэрэбиэркэни ааһаллара. Биэриилэр эҥкилэ суох баралларын иһин эппиэттиир үлэһит илии баттаан көҥүллээтэҕинэ эрэ, эфиргэ тахсара. Оччолорго биэриини бэлэмниир литературнай эрэдээктэр Николай Иванович Максимов этэ. Кини миэхэ мэлдьи ытыктабыллаахтык сыһыаннаһара. Ол эрээри бу сырыыга, ааптардар ааттарын көрөн баран, Варя Потаповаҕа тохтоото. Мин хоһоон ааҕа олордохпуна, ким айымньытын ааҕарым экран аллараа өттүгэр суруллан иһиэхтээҕэ. Ону Николай Иванович: «Чэ, барыларын аах, ол эрээри ким-ким хоһооно буоларын суруйбаппыт, Варвара Потапова аатын сөбүлүөхтэрэ суоҕа», – диэтэ. «Оттон «Тэһийбэт тэһииккиир киэһэҕэр» диэн хоһоон туох да дьиэгэ суох, таптал туһунан ээ, Николай Иванович», – диэн көрдүм. «Буоллун, син биир баайсыахтара», – диэтэ.
Дьэ, оннук биир да кыыс аатын ааттаабакка, ханнык айымньылааҕын суруйбакка, соннук уу судураай биэрии ааспыта. Үчүгэйэ диэн оччолорго быһа биэрии: тугу саҥарбытыҥ эфиргэ тахсар уонна сотуллан иһэр.
Ол былааннаммыт эдэр суруйааччылар түмсэр мунньахтара тоҕо эрэ буолбатаҕа.
Эфиргэ тахсар күнүм кэлэригэр биһигини театртан үүрбүт кэмнэрэ түбэстэ. Аны, билиҥҥи курдук, эфиргэ тахсыахтаах биэриини эрдэ суруйан бэлэмнээбэттэр, биэрии барыта быһа тахсар. Театртан үүрүллүбүт киһи, туох аанньа буолуохпунуй?! Ол эрээри, ылыммыт сорукпун толорон, хоһооннору барытын өйбөр сааһылаан, нойосуус ааҕыахтаахпын. Арфистка Лидия Новгородованы (кэлин – СӨ норуодунай артыыһа) кэпсэтэн, арфаҕа доҕуһуоллатан, элбэхтик репетициялаатыбыт. Анал былаачыйа тигинним, дьэ, тэринэн, ааҕаары, студияҕа киирдим. Мин иннибинэ диктор Виктория Максимова, эфиргэ саҥара олорон, тылын умнан дуу, бөтөн, тохтоон ылла. Мин дьэ ыксаатым. «Арай хоһоонум тылын умнан кэбиһиим?.. Субу театртан туораппыт дьон туох диэхтэрэй? Сэтэриэхтэрэ... «Дьоҕура суох артыыска кэргэнэ, режиссёр буолан, оруол биэрэр этэ!..» диэхтэрэ... Кэбис, ааҕар кыаҕым суох, тылбын умнан саакка киириэм...» Дьэ, итинник санаалар киирэннэр, хоһооннорум тылын олох да умнан кэбистим. Ол икки ардыгар, диктор саҥаран бүппүт кэмигэр, режиссёр Татьяна Петрова кэлэн: «Что с Вами? Возьмите себя в руки!» – диэтэ. «Нет, не могу, я всё забыла... Разреши, я с бумажкой буду читать...» – диибин. «Всё! Давай! Микрофон включён!» – диэтин кытта, Лидиям барахсан арфатыгар Валерий Ноев «Кыыс Амма» мелодиятын оонньоон барда. «Амма... Амма барахсан... Сөдүөтүм дойдута...» Улам уоскуйан, хоһооннорбун сааһылаан, налыйан ааҕан бардым...
Сарсыныгар Анегина: «Нойосуус билэр эрээри, туох ааттаах улахан лииһи тутан олордуҥ?» – диэн сэмэлээбитэ.
Василий Гольдеровка рукопиһы төннөрөөрү, эмиэ главпочтамт иннигэр көрүстүбүт. «Биэриигитин иһиттибит, арай Күннүк Уурастыырап мунаарар, «бэрт тыыппалаах хоһооннору айар кыргыттар бааллар эбит да, ааттара суруллубата дии, кимнээх айымньылара буолла?..» диэтэ», – диир.
Ол биэриигэ Саргылаана Гольдерова «Алаас» хоһоонун аахпытым. Инники тахсыбыт «Аһаҕас сурук», «Дьолго айан» кинигэлэригэр бу хоһоон киирбэтэх. «Бу эдэр эрээри, саха алааһын тоҕо хасыһар кыыһый? Аласный патриотизм!» – диэбиттэр. Хата, үһүс «Хатыҥ уута» кинигэтигэр бэчээттээбиттэрэ.
Зоя БАГЫНАНОВА, САССӨ үтүөлээх, СӨ норуодунай артыыһа.
«Күрүлгэн» альманах муус устардааҕы нүөмэригэр, З.П. Багынанова 80 сааһын туолуутугар ананан, балта М.П. Неймохова бэрт истиҥ суруйуута тахсыаҕа.
Тарҕат:
Ситимнээх ыстатыйалар
Ньургуһуҥҥа анаммыт хоһооннор, хоһуйуулар
Сандал саас кэлиитин айхаллыыр хоһооннор
Үрүҥ көмүс киэһэ...
Махтал күнүгэр махтал туһунан хоһооннор
Саҥа Дьылга аналлаах хоһооннор
Булчут санаата... (хоһооннор). Ааптар - Даҕанча
Күндэ бирииһигэр хоһоон күрэҕэ
Норуот суруйааччыта Сайа бар дьонугар туһаайыыта
Санааҕын суруй
Ааккыт-суолгут
Отправить
Отменить
Бүтэһик сонуннар
Сонуннар
“Смарт” бибилитиэкэҕэ “Кыым” хаһыаттан аныгы инсталляция турда
Дьокуускайга бу күннэргэ 203 кыбаарталга турар “ҺӨҔҮҤ. Саха тыла - худуоһунньук…
Бэлиитикэ
Тос маастарын биэрдэ
Уопсастыба
Ийэ тылбыт дьылҕата – бэйэбит илиибитигэр
Сонуннар
«Кыым» хаһыат Ньурбаҕа ааҕааччыларын кытары көрсүстэ
Сонуннар
Хатырыкка - Өрөспүүбүлүкэ искибиэрэ
© 2022 KYYM.RU
«КЫЫМ»
Тэрийэн таһаарааччы: “Ситим” медиа-бөлөх ХЭУо
Сүрүн эрэдээктэр:
М.Г. Дегтярева
Эрэдээксийэ аадырыһа: 677027, Дьокуускай к., Киров уул. 18, В блок, 710 оф.
Аан ситим нүөмэрэ:
+7 (914) 820-09-75
Биллэрии өҥөтө:
+7 (924) 367-01-56, +7 (4112) 34-05-03
Реклама өҥөтө:
+7 (914) 280-11-20, +7 (4112) 42-59-47
E-mail : [email protected]
Сибээс, информационнай технология уонна маассабай коммуникация эйгэтин кэтээн көрөр федеральнай сулууспа 08.05.2019 бэлиэтэммит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77-75678
|
oscar
|
Ыам ыйыттан балаҕан ыйыгар диэри киин куорат таһынааҕы ойуурдарга баһаартан сэрэхтээх буолуу рейдэлэрэ ыытыллар. Куорат уокуругун Гражданскай оборонаҕа, ыксаллаах быһыыга-майгыга уонна баһаартан сэрэхтээх буолууга управлениета иһитиннэрбитинэн, бэрэбиэркэлэр дьон сынньанар уонна бултуур сирдэригэр буолаллар.
Тустаах управление кылаабынай специалиһа Заур Бабаев кэпсээбитинэн, рейдэҕэ икки бөлөх сылдьар. «Биир бөлөх Покровскай тракт 16-25 км, Табаҕа тумуһун уонна Птицефабрика оройуонун кэтиир. Иккис бөлөх Намныыр суол 14-22 км, Маҕанныыр суол 7 км Маҕаҥҥа диэри, Намсыыр уонна Кангалаас тумулларын бэрэбиэркэлиир», – диир Заур Бабаев.
Ойуурга баһаартан сэрэхтээх буолуу быраабылатын кэһээччилэри боротокуоллар уонна ыстарааптар күүтэллэр. Физическэй сирэйдэргэ ыстараап 3 тыһыынча солкуобайга диэри, дуоһунастаах сирэйдэргэ – 20 тыһыынча солкуобайга диэри, юридическай сирэйдэргэ – 200 тыһыынча солкуобайга диэри.
Ойуурга баһаары ыыппат курдук кутаа уоту уматыллыбат, табах окууркатын уонна испиискэни быраҕыллыбат, хаппыт оту уматыллыбат.
Дьокуускай куорат уокуруктааҕы дьаһалтатын 2017 сыл кулун тутар 13 күнүнээҕи 362р №-дээх дьаһалынан дьон маассабай сынньанар сирдэрэ быһаарыллыбыттара:
1. Кангалаас микрооройуона – чох тиэйэр кытыл кэннигэр (Өлүөнэ өрүс);
2. Покровскайдыыр суол 25 км – Табаҕа сэлиэнньэтин таһыгар, Синньигэс күөл хаҥас кытыла;
3. Намныыр суол 22 км (Дьокуускай – Нам суол хаҥас өттө);
4. Покровскайдыыр суол 20 км (Дьокуускай – Покровскай суол уҥа өттө).
Ити этиллибит сирдэргэ ханнык баҕарар кэмҥэ сынньаныахха сөп, ол эрэн кутаа уоту уматыллыбат. Шашлыгы чоххо буһарар анал миэстэлэр бааллар. Маһынан уматар көҥүллэммэт. Сынньана тахсыбыт дьон мангал тула кыра оҥхой хаһаллара уонна сэрэххэ уоту умуруорарга уулаах буолаллара ирдэнэр.
Сонуннар
24.11.2022 | 11:00
Саха сирин бастыҥ IT-бырайыактара
23.11.2022 | 17:30
Олоҕун науканы кытта ситимнээн
23.11.2022 | 17:00
Үс игирэ төрөөтө
23.11.2022 | 16:30
Куорат учууталларыгар — саҥа бириэмийэ
23.11.2022 | 16:00
Саамай кэрэ сүөһүнү таллылар
23.11.2022 | 15:56
«Үтүө санаа харыйата» оҕолор баҕа санааларын толорор
23.11.2022 | 15:00
Дьикти быыстапканы көтүтүмэҥ
23.11.2022 | 14:00
Нолуоккун төлөө — холкутук утуй!
23.11.2022 | 13:00
Кыһыҥҥы суоллар аһыллар болдьохторо билиннэ
23.11.2022 | 12:00
Саҥа дьылы — иэһэ суох
23.11.2022 | 11:00
Ыккытын босхо ыытымаҥ
23.11.2022 | 10:00
Дьоҥҥут аатын үйэтитиҥ
23.11.2022 | 09:00
Онлайн төлүөҥ — бириис сүүйүөҥ
23.11.2022 | 08:00
Сийиэскэ 500-тэн тахса дэлэгээт кытынна
20.11.2022 | 09:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 21-27 күннэригэр
19.11.2022 | 16:00
Эҥсиэли хочотугар, Максим Аммосов дойдутугар
18.11.2022 | 09:00
Саҥа саҕахтары арыйан, сонун хайысхалары тутуһан
17.11.2022 | 18:44
Дьиҥ олохтон кэпсээн ааптарын кытта көрсүһүү
17.11.2022 | 18:00
«Мир» каартаҕа региональнай төлөбүрдэри ыытыахтара
17.11.2022 | 17:30
Тус дааннайдары оҥорууга сөбүлэҥ
Ордук ааҕаллар
Дьон | 19.11.2022 | 18:00
Николай Винокуров: «Дойдубар этэҥҥэ эргиллэн кэллим...»
«Боотур» этэрээт байыастарын ортотугар биһиги биир дойдулаахпыт Алаһыай нэһилиэгиттэн төрүттээх Николай Винокуров баарын истэн, кэпсэтиэхпин баҕардым. Ол эрэн сэһэргэһиибин хайдах-туох саҕалыахпын тобуларбар олус ыарахан этэ. Бу үлэ, үөрэх, сайдыы, тэрээһин туһунан суруйуу, кэпсэтии буолбатах... Бу — олох, дьылҕа, тыын былдьаһыы, өлүү-сүтүү, инники олох иһин охсуһуу туһунан сэһэргэһии. Николай тута хоруйдаабытыгар...
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 20.11.2022 | 11:00
Элэгэнтэй Адамов: «Сиэрдээх өй-санаа төрүт дьарыкка эрэ баар»
Бүгүҥҥү нүөмэргэ Чурапчы улууһун Чакыр нэһилиэгин олохтооҕо Элэгэнтэй Адамовы кытта тыа сирин олоҕун, итэҕэл, уус идэтин, сайдыы, норуот дьылҕатын, кэскилин туһунан сэһэргэстибит. Дьоҕурдаах киһи анаарыыта киэҥэ, этэр тыла оруннааҕа сөхтөрдө.
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
«Саха сирэ» саайт матырыйаалларын толору эбэтэр быһа тардан туһанар түгэҥҥэ булгуччу гиперсыылка ирдэнэр. Хаартыскалары, видео-устуулары, онтон да атын мультимедийнэй матырыйааллары эрэдээксийэттэн суругунан көҥүлэ суох туһанаргыт бобуллар.
|
oscar
|
Оттооһуҥҥа өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн туруоруллубут 443 тыһыынча тонна былаантан, билиҥҥи туругунан, 120 тыһыынча тонна от бэлэмнэннэ диэн Тыа хаһаайыстыбатын министиэристибэтин пресс-сулууспата иһитиннэрдэ.
Ааптар: Киин Куорат
Тыа хаһаайыстыбатын миниистирин солбуйааччы Николай Афанасьев информациятынан, от соҕотуопкатыгар инники кэккэҕэ Нам, Сунтаар уонна Уус-Алдан улуустара сылдьаллар.
Горнай улууһугар былырыыҥҥы баһаартан, онтон Үөһээ Бүлүү улууһугар сорох оттуур сир ууга баран уустуктары көрсүбүттэр.
Итини таһынан, Таатта уонна Чурапчы улуустарыгар аһыыка улахан хоромньуну таһаарбыт. Миниистир солбуйааччыта этэринэн, саамай ыарахан балаһыанньа Үөһээ Дьааҥы улууһугар үөскээбит, итиннэ оттуур сир 80%-на ууга барбыт.
Саха сирин бырабыыталыстыбата Үөһээ Дьааҥы улууһун бүддьүөтүгэр ыраах учаастактарга үлэлиир мобильнай биригээдэлэри өйөөһүҥҥэ сириэстибэлэри ыытарга бары миэрэлэри ылынар.
Сонуннар
01.12.2022 | 12:00
Кииннэммит библиотека ситимэ анал бырагырааманы оҥордо
01.12.2022 | 11:00
Ыччаппыт талаанынан сөхтөрдө
01.12.2022 | 10:00
Сэргэх көрсүһүү
01.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 1 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
01.12.2022 | 09:30
Дьокуускайга — бастакы харыйа уота
01.12.2022 | 09:00
Владимир Трегубов: «Дьокуускайга дьиэ тутуута биир кэлимник барыа»
30.11.2022 | 22:38
Сүдү үлэтэ — духуобунай нэһилиэстибэбит
30.11.2022 | 18:30
Босхо юридическай көмө
30.11.2022 | 18:00
Дьонноох киһи тутайбат
30.11.2022 | 17:30
Үлэбит дьоһун сыанабыла
30.11.2022 | 16:58
5555 киһи дьыктаан суруйда
28.11.2022 | 17:26
Сунтаардар хотугу дьүкээбил "анныгар"
27.11.2022 | 10:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 28 - ахсынньы 4 күннэригэр
24.11.2022 | 11:00
Саха сирин бастыҥ IT-бырайыактара
23.11.2022 | 17:30
Олоҕун науканы кытта ситимнээн
23.11.2022 | 17:00
Үс игирэ төрөөтө
23.11.2022 | 16:30
Куорат учууталларыгар — саҥа бириэмийэ
23.11.2022 | 16:00
Саамай кэрэ сүөһүнү таллылар
23.11.2022 | 15:56
«Үтүө санаа харыйата» оҕолор баҕа санааларын толорор
23.11.2022 | 15:00
Дьикти быыстапканы көтүтүмэҥ
Ордук ааҕаллар
Дьон | 19.11.2022 | 18:00
Николай Винокуров: «Дойдубар этэҥҥэ эргиллэн кэллим...»
«Боотур» этэрээт байыастарын ортотугар биһиги биир дойдулаахпыт Алаһыай нэһилиэгиттэн төрүттээх Николай Винокуров баарын истэн, кэпсэтиэхпин баҕардым. Ол эрэн сэһэргэһиибин хайдах-туох саҕалыахпын тобуларбар олус ыарахан этэ. Бу үлэ, үөрэх, сайдыы, тэрээһин туһунан суруйуу, кэпсэтии буолбатах... Бу — олох, дьылҕа, тыын былдьаһыы, өлүү-сүтүү, инники олох иһин охсуһуу туһунан сэһэргэһии. Николай тута хоруйдаабытыгар...
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 20.11.2022 | 11:00
Элэгэнтэй Адамов: «Сиэрдээх өй-санаа төрүт дьарыкка эрэ баар»
Бүгүҥҥү нүөмэргэ Чурапчы улууһун Чакыр нэһилиэгин олохтооҕо Элэгэнтэй Адамовы кытта тыа сирин олоҕун, итэҕэл, уус идэтин, сайдыы, норуот дьылҕатын, кэскилин туһунан сэһэргэстибит. Дьоҕурдаах киһи анаарыыта киэҥэ, этэр тыла оруннааҕа сөхтөрдө.
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Аныгы кэмҥэ “коучинг” диэн тылы элбэхтэ истэр буоллубут. Социальнай ситимнэри арыйа баттаатахха, үгүс киһи бу хайысхаҕа исписэлиис быһыытынан үлэлиир эбит.
Киһи олоҕу көрүүтэ, психиката үйэтин тухары сайдар уонна уларыйар. Киһи өйүн-санаатын уларытарыгар саҥаттан саҥа саппаастар элбии тураллар. Кэм төһө да уларыйдар, олох дириҥ сыаннастара син биир бааллар.
Биирдэ бэриллибит олохпутугар киммитин-туохпутун өйдүөхпүтүн баҕардахпытына, бастатан туран, бэйэбитигэр боппуруостары туруорабыт, онтон коучка кэлэр эбиппит. Билиҥҥи аан дойду үгүс кыаҕын сөптөөхтүк туһанан, бэйэбитин уларыттахпытына эрэ, олоҕу кытта тэҥҥэ сайдан иһэр кыахтаахпыт.
Онон аныгы кэм ирдэбилин сырдатар сыалтан коучинг туһунан уонна бу эйгэҕэ үлэлэһэр дьон туһунан билиһиннэрэбит.
ТЫЛЛАРЫ БЫҺААРЫЫ
М.К. Аммосов аатынан ХИФУ инженернэй-техническэй институтун старшай преподавателэ, ООО «Кадаструм» тэрилтэ дириэктэрэ, коуч тренер Наталья Жукова тыллар суолталарын быһаарар:
Килийиэн (Сoache) — коучинг өҥөтүн сакаастыыр киһи эбэтэр тэрилтэ буолуон сөп.
Коуч (Coach) — коучинг ыытар исписэлиис.
Коуч-сиэссийэ — килийиэннэри кытта туруоруллубут сыалы-соругу кэпсэтии бэсиэдэтэ.
Коучинг – килийиэннэр толкуйдуур уонна айар бырассыастарын көҕүлүүр, тус бэйэтин уонна профессиональнай дьаныарын саамай улахан арыйыыга көҕүлүүр, тэрийэр дьоҕурдаах кэпсэтиини ааттыыллар. Ол эбэтэр килийиэни кытта бииргэ үлэлэһэн ситиһии төрдүн тобулуу буолар.
Коучинг араастара:
Киһи ис кыаҕын (потенциалын) көхтөөх оҥоруу олох бары эйгэтигэр туһаныллара олус көдьүүстээх.
Карьера коучинын кэнники кэмҥэ идэтийиии сыанабылынан, былааннааһынынан, сүбэ-ама ылааччынан, сайдыы суолун талыынан, үлэ-хамнас боппуруостарын компетенциятыгар тэҥнииллэр.
Бизнес-коучинг тэрилтэ эбэтэр хампаанньа сыалын ситиһэргэ ордук көдьүүстээх суоллары көрдүүргэ туһуланар. Онуоха тэрилтэ салайааччыларын уонна хамаандатын кытта тус үлэ ыытыллар.
Лайф-коучинг олох бары көстүүлэригэр киһи олоҕун тупсарыгар туһуланар. Холобура: доруобуйа, бэйэни сыаналааһын, бэйэ икки ардыгар хардарыта сыһыаны тупсарыы буолуон сөп.
-Биһиги, тренердэр, килийиэннэрбитин бэйэлэрин олохторугар эксперт курдук көрөргө үөрэтэбит – тус олохторугар креативнай толкуйу, санааны үөскэтэргэ кыһаллабыт. Хас биирдии киһи уларыйыыта олус күүстээх, долгутуулаах буолар. Биһиги килийиэннэрбитигэр мэһэйдэри туоруурга, олохтон үөрүүнү, дуоһуйууну ылалларыгар көмөлөһөбүт. Бэйэлэригэр эрэнэллэрин, куһаҕан таһаҕастарыттан босхолоноллорун ситиһэбит, сөптөөх суолга сирдиибит.
Дьиссипилиинэлэрэ:
Коуч кыттыылаахтарынан көрөн индивидуальнай коучинг уонна корпоративнай (группа) диэҥҥэ араарыахха сөп:
-Маҥнай халыыбынан арахсар (тус коучинг, фотокоучинг) уонна кэтэхтэн (интернет, төлөпүөнүнэн кэпсэтии) көрүҥнэрэ бааллар. Бу этиллибит тосхол хайысхалара бэйэ-бэйэлэрин кытта быстыспат ситимнээхтэр уонна килийиэннэри үөрэтии систиэмэтигэр киллэрэн иһэри бэлиэтиир наадалаах.
Атын дьиссипилиинэлэртэн уратыларын кылгастык маннык этиэххэ сөп:
Психология, психотерапия, психоаналитика: килийиэн кыһалҕатыгар ыйытыы бэриллэр.
Консультация, консалтинг, менторинг, бизнес-тренерство: садаачалары ырытан, сүбэ-ама биэрии.
Коучинг: кэлэр кэскилин, инники түстээһини килийиэн бэйэтэ быһаарар.
Коучинг 8 компетенцияҕа олоҕурар (урут 11 этэ, сорохтор холбоспуттар):
Үлэҕэ тирэҕирэр.
Уһулуччу өйдөөһүн уобараһын көрдөрүү.
Килийиэни кытта сүбэлэһэр, өйдүүр.
Эрэли уонна өйү-санааны куруук сайыннарар.
Истэр.
Өйдөбүлү уһугуннарар.
Килийиэн сайдыытыгар көмөлөһөр.
Эйгэни олохтуур.
-Коуч киһини хайдах оҥорорго үөрэппэт. Килийиэҥҥэ бэйэтэ тугу оҥоруохтааҕын өйдөтөр уонна усулуобуйаны үөскэтиэхтээх. Баҕа санаатын ситиһэргэ дьулуһар ньымалары анаан-минээн билиһиннэриэхтээх уонна тус бэйэ сыалын ситиһиитигэр сүрүн түһүмэхтэри торумнуохтаах, – диир Наталья Жукова.
Бэйэ кыаҕын арыйыы
Тус коучинг киһи бэйэтин миэстэтин, олоххо сыалын-соругун быһааран көмөлөһөр. Маннык коучинг ордук болҕомто ууруллубатах дьоҥҥо туһааныллар.
Хас биирдии киһиэхэ «мотивация” диэн баар буолара эрэйиллэр. Олоххо ким ситиһиитэ суох хаамыан баҕарыай. Биллэн турар, болҕомто тиийбэт киһитигэр быраас да, психолог да көмөлөспөт. Манна киһи бэйэ икки ардыгар аһаҕастык санаатык этэригэр, олоххо сыалын туруорарыгар, бэйэ кыаҕын туһанарыгар тренер төһүү күүс буолар.
Кыаҕы биэрэр
Аныгы өйдөбүлүнэн, коучинг дьоҥҥо көдьүүһү сайыннарарга уонна үрдүк түмүктэри ситиһэргэ көмөлөһөр.
Мария Пронтеева, норуоттар икки ардыларынааҕы сертифицированнай коуч-маастара, бизнес-тренер:
-Дьиҥэр, киһи дьоллоох олохтонуон баҕарара барыта бэйэтигэр баар. Коуч үөрүйэхтэрэ киһи олоҕор дьолу-соргуну, тугу баҕарарын ситиһэргэ көмөлөһөр. Киһи бу олоххо профессиональнай таһымҥа улаатарыгар, дьиҥ олоҕун сыалын туруорарыгар сирдиир. Коучка кэлэр киһи бэйэтин ис туругун, санаатын өйдүүр буолуохтаах. Онон сайдыылаах олоххо коучтарга сылдьыы олус наадаалаах дии саныыбын.
Килийиэни сатаан истэр
Киһи киһини истэрэ билигин ахсааннаах буолан турар. Арыт-ардыгар кэпсэтэ олорор чугас киһиҥ да истибэт түгэннэрэ баар. Оттон бэйэтэ бас билэр бизнестээх киһи толкуйа олус киэҥ, этэргэ дылы, олоҕу икки хардыынан инники иһэр буолааччы.
Нина Шарина, бизнес-коуч тренер:
-Мин бизнес-коуч тренерэбин. Ол эбэтэр бизнескэ тустаах сыалы-соругу туруоран, урбаанньыт профессиональнай таһымҥа тахсарын ситиһэбин. Коучинг диэн, бэйэтэ этэрин курдук, дьарык буолар. Коуч диэн психолог да, консультант да буолбатах. Кини чопчу сыалга эрэ үлэлэһэр. Коуч-тренер килийиэни сатаан истиэхтээх. Киһи тугу баҕарарын, ханнык таһымҥа тахсарын, туох эрэ саҥаны тобуларыгар боппуруостары көтөҕөн ситиһиилээх түмүккэ тиийиэхтээх. Быһаарыллыбат өйдөбүлү, боппуруоһу киһи бэйэтэ эрэ ситиһэр кыахтаах. Мин бэйэм бизнес эйгэтигэр 20 сыл кэриҥэ үлэлээн кэллим. Элбэх киһи бизнеһи сыал-сорук туруоран, былааннаммыт дьайыыларын ситиһэргэ кэлэр.
Тулалыыр эйгэни толору арыйыы
Коуч-тренер саамай улахан потенциаллары, бырассыастары килийиэнигэр көҕүлүөхтээх. Мария Нафанаилова, психологическай наука кандидата, коуч уонна психолог:
-Мин бииргэ үлэлиир дьонум психологка барыахтарын баҕарбаттар. Бары көхтөөх, ситиһиилээх дьон буолан, түргэн түмүктэри эрэйэллэр. Коуч, бастатан туран, киһи бэйэтин булунарыгар уонна салайынарыгар сирдиир. Холобур, мин килийиэннэрим – предпринимателлэр, бырайыак эбэтэр хампаанньа салайааччылара, сыаналаах исписэлиистэр. Уопсайынан, ситиһиилээх уонна амбициознай идэлээх дьон. Эбэтэр бэйэлэрэ дьарыктанар дьон, элбэх кинигэни ааҕаллар, бу олоххо тугу гыныахтаахтарын билэллэр уонна тугу да оҥорботтор, биир сиргэ тураллар. Дьон уларыйыыттан куттанар, саарбахтыыр кэмэ үгүс. Ол иһин бэйэлэрин көрдүүллэрэ элбээтэ.
Коуч килийиэннэрэ тугу да ситиспэтэх, ыарахан олохтоох дьон буолбатахтар. Үксүлэрэ үчүгэй үлэлээхтэр, дьиэлээхтэр-уоттаахтар, оҕолоохтор-уруулаахтар. Барыта бигэ туруктаах уонна үчүгэй курдук. Ол гынан баран, бу дьон истэригэр туох эрэ улахан уларыйыыны, олохторун чаҕылхай кырааскалыахтарын баҕараллар. Атыннык олоруохтарын баҕараллар. Ол иһин бэйэлэрин тулалыыр эйгэлэрин толору арыйар кыахтара суох.
Коуч тоҕо наадатын холобурдуохха. Спортсменнар куруук инники күөҥҥэ сылдьар туһуттан үчүгэй тренердэри көрдүүллэр, тоҕо диэтэр үчүгэй тренер баар буоллаҕына биирдэ чөмпүйүөн буолаллар. Эмиэ ол курдук, коуч бэйэ олоҕун тренерэ буолар.
Кимиэхэ нааданый?
Сорох дьон коуч киһиэхэ барытыгар туһалыыр, абырыыр дии саныыллар. Ол эрээри, сорох дьоҥҥо букатын көмөлөспөт. Зинаида Климова, коуч-тренер:
-Психология уонна психика өттүнэн чөл туруктаах киһи наадыйар. “Мин дьиҥнээхтик тугу баҕарабын?”, “Ону хайдах гынан ситиһэбин?” диэн ыйытыылары биэрэр киһи. Иррациональнай өй-санаа (бэйэтигэр тиийинэр санаалаах) баар буоллаҕына, бу түгэҥҥэ коуч көмөлөспөт. Онон, сүрүннээн бигэ толкуйдаах дьоҥҥо ананар. Инникитин сыаллаах-соруктаах, бу олоххо ситиһии төрдүн тобулар дьону коуч сирдээн биэрэр.
Олоххо киһи бэйэтин ситиһиитэ тэрээһиннээх соруктары, көдьүүстээх быһаарыныылары ыларыгар коуч хайаан да наада эбит диэн түмүккэ кэллим. Хаһан баҕарар, хайа да түгэҥҥэ бэйэ кыаҕын толору арыйар чэпчэки буолбатах.
Сонуннар
28.11.2022 | 17:26
Сунтаардар хотугу дьүкээбил "анныгар"
27.11.2022 | 10:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 28 - ахсынньы 4 күннэригэр
24.11.2022 | 11:00
Саха сирин бастыҥ IT-бырайыактара
23.11.2022 | 17:30
Олоҕун науканы кытта ситимнээн
23.11.2022 | 17:00
Үс игирэ төрөөтө
23.11.2022 | 16:30
Куорат учууталларыгар — саҥа бириэмийэ
23.11.2022 | 16:00
Саамай кэрэ сүөһүнү таллылар
23.11.2022 | 15:56
«Үтүө санаа харыйата» оҕолор баҕа санааларын толорор
23.11.2022 | 15:00
Дьикти быыстапканы көтүтүмэҥ
23.11.2022 | 14:00
Нолуоккун төлөө — холкутук утуй!
23.11.2022 | 13:00
Кыһыҥҥы суоллар аһыллар болдьохторо билиннэ
23.11.2022 | 12:00
Саҥа дьылы — иэһэ суох
23.11.2022 | 11:00
Ыккытын босхо ыытымаҥ
23.11.2022 | 10:00
Дьоҥҥут аатын үйэтитиҥ
23.11.2022 | 09:00
Онлайн төлүөҥ — бириис сүүйүөҥ
23.11.2022 | 08:00
Сийиэскэ 500-тэн тахса дэлэгээт кытынна
20.11.2022 | 09:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 21-27 күннэригэр
19.11.2022 | 16:00
Эҥсиэли хочотугар, Максим Аммосов дойдутугар
18.11.2022 | 09:00
Саҥа саҕахтары арыйан, сонун хайысхалары тутуһан
17.11.2022 | 18:44
Дьиҥ олохтон кэпсээн ааптарын кытта көрсүһүү
Ордук ааҕаллар
Дьон | 19.11.2022 | 18:00
Николай Винокуров: «Дойдубар этэҥҥэ эргиллэн кэллим...»
«Боотур» этэрээт байыастарын ортотугар биһиги биир дойдулаахпыт Алаһыай нэһилиэгиттэн төрүттээх Николай Винокуров баарын истэн, кэпсэтиэхпин баҕардым. Ол эрэн сэһэргэһиибин хайдах-туох саҕалыахпын тобуларбар олус ыарахан этэ. Бу үлэ, үөрэх, сайдыы, тэрээһин туһунан суруйуу, кэпсэтии буолбатах... Бу — олох, дьылҕа, тыын былдьаһыы, өлүү-сүтүү, инники олох иһин охсуһуу туһунан сэһэргэһии. Николай тута хоруйдаабытыгар...
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 20.11.2022 | 11:00
Элэгэнтэй Адамов: «Сиэрдээх өй-санаа төрүт дьарыкка эрэ баар»
Бүгүҥҥү нүөмэргэ Чурапчы улууһун Чакыр нэһилиэгин олохтооҕо Элэгэнтэй Адамовы кытта тыа сирин олоҕун, итэҕэл, уус идэтин, сайдыы, норуот дьылҕатын, кэскилин туһунан сэһэргэстибит. Дьоҕурдаах киһи анаарыыта киэҥэ, этэр тыла оруннааҕа сөхтөрдө.
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Subsets and Splits
No community queries yet
The top public SQL queries from the community will appear here once available.