text
stringlengths 101
190k
| source
stringclasses 1
value |
|---|---|
МУНИЦИПАЛЬНОЕ БЮДЖЕТНОЕ УЧРЕЖДЕНИЕ «БАТАГАЙСКИЙ ЦЕНТР НАРОДНОГО ТВОРЧЕСТВА «ТУМЭН» ИМЕНИ СЕМЕНА ФЕДОРОВИЧА СИВЦЕВА» МУНИЦИПАЛЬНОГО ОБРАЗОВАНИЯ «БАТАГАЙСКИЙ НАСЛЕГ» УСТЬ-АЛДАНСКОГО УЛУСА (РАЙОНА) РЕСПУБЛИКИ САХА (ЯКУТИЯ)
11.03. 2020 с. «Биир сомоҕо» улуустааҕы ыччаттар түмсүүлэрин кытта көрсүһүү.
Кулун тутар 11 күнүгэр Баатаҕай нэһилиэгэр Өрөгөйдөөх Улуу Кыайыы 75 сылынан, 2022 сыллаахха Уус-Алдан улууһугар ыытыллар саха норуоттарын VIII-с спортивнай оонньууларын көрсө «Биир сомоҕо» улуустааҕы ыччаттар түмсүүлэрэ кэлэн биир күнү нэһилиэнньэҕэ туһалаахтык ыыттылар. Уус-Алдан улууһун араас тэрилтэлэрин эдэр на специалистара: ол курдук, улуус дьаһалтатын тутуу уонна архитектура управлениятын, предпринимательство отделларын специалистара, тыа хаһаайыстыбатын управлениятын, дьарыктаах буолуу тэрилтэтин уонна МФЦ «Мои документы» специалистара консультация оҥордулар, учуокка туруордулар. Уопсайа ааттаммыт специалистар өҥөлөрүнэн 22 олохтоох киhи туһанна.
Олохтоох ыччатын кытары тыыл ветераныгар Соловьева Прасковья Петровнаҕа тимуровскай үлэнэн көмөлөстүлэр, төгүрүк остуол тула аһаҕастык кэпсэттилэр. Баатаҕай нэһилиэгин ыччата улуус дьаһалтатын ыччакка уонна дьиэ — кэргэннэ политикатын отдела ыытар үлэтигэр кэккэ этиилэри киллэрдэ. Ол курдук, бастакытынан ханнык баҕарар нэһилиэк ыччата ыытар үлэтигэр оскуола уонна оҕо уһуйааннарын үлэһиттэрэ төһүү күүс буолалларын бэлиэтээн туран учууталлар, иитээччилэр хамнастарыгар эбилик стимулирующай чааhын ааҕыллыытын балаhыанньатыгар болҕомто ууралларыгар. Иккиһинэн, улуус ыччата түмүллэр араас хайысхалары хабан уопсай биир тэрээһинин тэрийии. Бу тэрээһин ыһыах эбэтэр фестиваль диэн ааттаммакка сайынны бириэмэҕэ уонна айылҕаны харыстыыр сыаллаах ыытыллара кэрэхсэнэр. Υсүһүнэн, үлэтэ суох олорор ыччакка самозанятость программанан анал квота көрүллэн, салҕыы улуус дьаһалтатын предпринимательство отделын уонна дьарыктаах буолуу тэрилтэтин истэринэн кинилэр үлэлээх, дьарыктаах буолууларыгар уонна кэмиттэн-кэмигэр араас үөрэхтэргэ ыытан күүстээх болҕомтону ууралларыгар. Төрдүһүнэн,дьиҥнээх патриот, нэһилиэктэрин, улуустарын туһугар туруулаһар ыччаты түмэн улуус ыччатын сэбиэтин тэрийэргэ.
Ирэ-хоро кэпсэтии кэнниттэн улуус ыччата нэһилиэнньэҕэ 2022 сылга диэри саха норуоттарын VIII-с спортивнай оонньууларын көрсө улууспутугар туох үлэлэр ыытыллалларын иһитиннэрдилэр, бигэргэммит проектары көрдөрдүлэр. Бу күнү эҕэрдэ кэнсиэринэн түмүктээтилэр.
Поделиться ссылкой:
Twitter
Facebook
Понравилось это:
Нравится Загрузка...
Похожее
Опубликовано в Uncategorized 11 марта 2020
Комментариев нет »
← «Эр киһи эрэлбит, уол оҕо кэскилбит» онлайн күрэх
10.03. 2020 с. Сергей Зверев — Кыыл Уола 120 сылыгар аналлаах Ытык Бэлиэ – Уус Алдан улууһун Баатаҕай нэһилиэгэр. →
Отменить ответ
Добавить комментарий Отменить ответ
Версия для слабовидящих
Купить билет
Поиск по сайту
Поиск
Время работы
Понедельник 10:00 — 18:00
Вторник 10:00 — 18:00
Среда 10:00 — 18:00
Четверг 10:00 — 18:00
Пятница 10:00 — 18:00
Суббота 10:00 — 18:00
Воскресенье Закрыто
Март 2020
Пн
Вт
Ср
Чт
Пт
Сб
Вс
1
2 3 4 5 6 7 8
9 10 11 12 13 14 15
16 17 18 19 20 21 22
23 24 25 26 27 28 29
30 31
« Дек Апр »
Архивы
Архивы Выберите месяц Ноябрь 2022 Октябрь 2022 Сентябрь 2022 Июнь 2022 Май 2022 Апрель 2022 Март 2022 Февраль 2022 Январь 2022 Декабрь 2021 Ноябрь 2021 Октябрь 2021 Сентябрь 2021 Апрель 2021 Февраль 2021 Январь 2021 Декабрь 2020 Ноябрь 2020 Май 2020 Апрель 2020 Март 2020 Декабрь 2019 Ноябрь 2019 Октябрь 2019 Июнь 2019 Май 2019 Апрель 2019 Март 2019 Январь 2019 Ноябрь 2018 Март 2018
|
oscar
|
|title = ыстатыйа аата (аата улахан буукубаларынан суруллубут буоллаҕына кыраннан суруйан биэриэхтээххин)
|
oscar
|
«Саха сирэ» саайт матырыйаалларын толору эбэтэр быһа тардан туһанар түгэҥҥэ булгуччу гиперсыылка ирдэнэр. Хаартыскалары, видео-устуулары, онтон да атын мультимедийнэй матырыйааллары эрэдээксийэттэн суругунан көҥүлэ суох туһанаргыт бобуллар.
|
oscar
|
Тохсунньу — Тохсунньу бүтүүтүн диэки Дьокуускай куоратын кулубата Панкратов уонна Бырааба чилиэнэ Филиппов баалларына Дьокуускай куораттааҕы мас эрбиир собуокка таас чоҕу туһаныытын бастакы холонуута буолбут. Таас чоҕу Келькеме үрэҕиттэн ылбыттар.
Тохсунньу — Байаҕантай буоластааҕы земскэй мунньаҕа уураах ылыммыт: 1) Баайаҕаҕа 4 кылаасстаах училище арыйарга. 2) Үс нэһилиэккэ 1 кылаастаах оскуолалары арыйарга. 3) 2-с Игидэй училищетын 2 кылаастаахха кубулутарга.
Тохсунньу 4 — Финляндия тутулуга суох буолуутун декларациятын Арассыыйа, Швеция, Германия уонна Франция билиммиттэр.
Тохсунньу 12 (эргэ истиилинэн ахсынньы 30-гар) — Дьокуускай куоратын кулубатынан эсер Панкратьев В.А. талыллыбыт. Кини иннинэ кулубалаабыт эсер Эверстов И.Н. Сибиир уобаластааҕы дууматыгар дэлэгээтинэн барбыт.
Тохсунньу 14 — Финляндия уонна Сэбиэскэй Арассыыйа саҥа халандаарга көспүттэр.
Тохсунньу 19 — Арассыыйа импиэрийэтэ сууллубутун кэннэ дойду судаарыстыбаннай тутулун быһаарыахтаах норуоттан талыллыбыт Бүтүн Арассыыйатааҕы Олохтуур мунньаҕы (Всероссийское учредительное собрание) бассабыыктар ыспыттар. Мунньах дьокутааттара түүн хойукка диэри үлэлии олордохторуна кинилэри харабыллыыр саллааттартан биирдэстэрэ матрос Железняков киирэн кэлбит уонна эппит: "Мунньаҕы тохтоторго көрдөһөбүн! Караул сылайда уонна утуйуон баҕарар...".
Тохсунньу 25
Украина Народнай Өрөспүүбүлүкэтэ Сэбиэскэй Арассыыйаттан тутулуга суоҕун биллэрбит.
Финляндия көмүскэнэр күүстэрэ тутулуга суох Финляндия аармыйатын быһыытынан биллэриллибиттэр, оттон барон К.Г.Е. Маннергейм главнокомандующайынан анаммыт.
Сэбиэттэр бүтүн Арассыыйатааҕы III сийиэстэригэр «Үлэһит уонна баттанар норуот бырааптарын декларацията» (Декларация прав трудящегося и эксплуатируемого народа) ылыныллыбыт.
Тохсунньу 27 — "Кыһыл" Иркутскайтан Дьокуускайга уобалаһы салайан олорор Быстах кэм бырабыыталыстыбатын хамыһаарын эсер Владимир Соловьеву устар туһунан тэлэгирээмэ кэлбит. Кини оннугар бассабыык Андреевич анаммыт, ол эрээри Саха сиринээҕи оробуочайдар дьокутааттарын сэбиэтэ мөлтөх буолан, бу дьаһал олоххо киирбэтэх.
Тохсунньу 28 — Эстония уонна Латвия Арассыыйаттан тутулуга суохтарын биллэрбиттэр.
Тохсунньу 31 күнүн кэнниттэн РСФСР-га уонна Эстонияҕа тута олунньу 14 күнэ буолбут. Ол аата урукку Юлиан халандаарыттан күн эргииригэр ордук чугас Григориан халандаарыгар көһүү буолбут. Ол эрээри Сибииргэ маннык көһүү арыый хойут буолбута: Сибиир быстах кэмнээҕи бырабыыталыстыбата алтынньы 1 күнүн алтынньы 14 күнүн быһыытынан биллэрбитэ[1].
ОлунньуПравить
Олунньу 4 — Саха оробуочайдарын сойууһун уопсай мунньаҕа бассабыыктары утарарын туһунан өрөсөлүүссүйэ ылыммыт: "Эйэлээх саха оробуочайдара бассабыык хамсааһынын сөбүлээбэттэр, уопсастыба олоҕор сатарыйыыны уонна талбытынан дьаһайыыны (произвол) үөскэтэрин уонна улуу Арассыыйа ыһыллыытыгар-эстиитигэр тиэрдэрин иһин."
Олунньу 4 (олунньу 17) — Саха оробуочайдарын сойууһун уопсай мунньаҕа большевиктары утарарын туһунан резолюция ылыммыт: "Эйэлээх саха оробуочайдара большевик хамсааһынын сөбүлээбэттэр, уопсастыба олоҕор сатарыйыыны уонна талбытынан дьаһайыыны (произвол) аҕаларын уонна улуу Арассыыйа ыһыллыытыгар уонна эстиитигэр тиэрдэрин иһин."
Олунньу 5 — РСФСР Совнаркома сыаркабы судаарыстыбаттан уонна оскуолаттан араарар туһунан дэкириэт таһаарбыт.
Олунньу 8
Владимир Ленин Совнарком ылыммыт халандаары уларытар туһунан дэкириэтигэр илии баттаабыт.
Тибилиситээҕи үнүбүрсүөт олохтоммут — Грузия саамай кырдьаҕас үрдүк үөрэҕин кыһата.
Олунньу 9 (олунньу 22) — Саха сирин уопсастыбаннай уонна политическэй түмсүүлэр холбоһуктаах мунньахтарыгар Саха уобалаһын Сэбиэтигэр киирбиттэр: уобаластааҕы земствоттан — 5 киһи, куорат думатыттан — 2 киһи, Саллаат депутаттарын сэбиэтиттэн — 2 киһи, Хаһаах депутаттарын сэбиэтиттэн — 2 киһи, Саха оробуочайдарын сойууһуттан — 1 киһи, Саха сиринээҕи еврей общинатыттан — 1 киһи, Бааһынай депутаттарын сэбиэтиттэн — 2 киһи. Уобаластааҕы Сэбиэт Саха сиригэр үрдүкү былаас уорганынан биллэриллибитэ.
Олунньу 12 (эргэ истиилинэн тохсунньу 30) — Дьокуускайга Бастакы суһал ыҥырыылаах Саха уобалаһын земствотын мунньаҕа саҕаламмыт, муус устар 9 күнүгэр түмүктэммит (эргэ истиилинэн кулун тутар 27-гэр). Мунньахха уобалас бэйэтин салайыныытын, социальнай-экэнэмиичэскэй сайдыытын ырыппыттар. 35 гласнайтан 24-э кэлбит, саха улуустарын бас-көс дьоно. Уобалас земскэй быраабата талыллыбыт: бэрэссэдээтэл — Василий Никифоров - Күлүмнүүр, чилиэннэрэ — Попов В.В., Памфил Осипов (Иноземцев), Петр Яковлев, П.Е. Баранов. Уобаластааҕы земство мунньаҕа Совнаркому киин былааһынан билиммэтэх, Петроград Саха уобалаһын салайыытыгар орооһорун утарбыт.
Олунньу 14 — Арассыыйа Григориан халандаарыгар көспүт. Тохсунньу 31 күнүн кэнниттэн олунньу 14 күнэ буолбут.
Олунньу 15 — Дьокуускайга идэлээх сойуустар кэмпириэнсийэлэригэр уобаластааҕы Оробуочай дьокутааттар сэбиэттэрэ тэриллибит. Бу большевиктары өйүүр, Уобаластааҕы Сэбиэти утарар уорган этэ. Сотору кэминэн РСФСР Совнаркома бу Сэбиэти Саха сиригэр үрдүкү былаас уорганынан биллэрбит.
Олунньу 16 — Литва Арассыыйаттан уонна Германияттан тутулуга суоҕун биллэрбит.
Олунньу 17—22 — Иркутскайдааҕы "Центросибиири" утарар Саха уобалаһын сэбиэтэ тэриллибит, бэрэстээтэлинэн уҥа эсер В.В. Попов буолбут[2].
Олунньу 24 — Эстония Арассыыйаттан тутулуга суоҕун биллэрбит.
Олунньу 25 — ньиэмэс сэриилэрэ Таллинн куораты ылбыттар, Эстонияны барытын оккупациялаабыттар.
Олунньу 27 — Дьокуускайга контрреволюционнай Уобаластааҕы Сэбиэти утарар почта-телеграф үлэһиттэрин забастовката саҕаламмыт, кулун тутар 20 күнүгэр түмүктэммит. Забастовкаҕа типография, бэчээт үлэһиттэрэ, оспуоччуктар (извозчиктар), металлистар уо.д.а. кыттыспыттар.
Кулун тутарПравить
Кулун тутар 29 — Дьокуускайга контрреволюционнай Уобаластааҕы Сэбиэт большевиктары өйүүр Оробуочай депутаттар сэбиэттэрин исполкомун хаайбыт, ол иһигэр Максим Аммосовы, Николай Бубякины, М.М. Виленскаяны, Я.Е. Зиберты, Богдан Чижигы уо.д.а. Центросибирь хаайыллыбыт дьону босхолуурга ирдээбит, онтон атын карательнай этэрээт ыытарга суоһурҕаммыт.
Муус устарПравить
Муус устар 15 — «Якутское земство» хаһыат бастакы нүөмэрэ тахсыбыт. Редактордар: Василий Никифоров - Күлүмнүүр, Памфил Осипов (Иноземцев), 11-с нүөмэртэн ыла — П.Е. Баранов. Барыта 44 нүөмэр тахсыбыт эбит.
Ыам ыйаПравить
Ыам ыйын 25 — Ново-Николаевскай куоракка чехословактар өрө турбуттар. Бу дьон Бастакы Аан дойду сэриитин кэмигэр Австрия уонна Германия аармыйаларыгар сулууспалыы сылдьан нууччалары утары сэриилэһимээри бүтүн батальоннарынан Арассыыйа диэки күрээн биэрэллэрэ. Саҥа былаас бу дьонтон дьаахханар этэ, өрө туруу Троцкай сааларын-сэптэрин былдьыыр бирикээһи таһаарбытыттан сылтаан "Германияҕа хомбуойдаан ыыталлар үһү" диэн сурах тарҕаммытыттан буолбута.
Ыам ыйын 31 (сорох дааннайынан ыам ыйын 28) — Иркутскайтан Дьокуускайга поляк (Поляк кыһыл батальонун урукку хамыһаара) Апполинарий Рыдзинскай баһылыктаах кыһыл этэрээт арахпыт. Этэрээккэ 350 киһи баара, ону кытары аара Усть-Кутка, Киренскэйгэ, Витимҥэ 200 кэриҥэ киһи эбии холбоһуохтааҕа. Апполинарий Рыдзинскай этэрээтин иннинэ Центросибирьтэн Саха сиригэр Сэбиэскэй былааһы олохтуу Былатыан Ойуунускай (Слепцов) баһылыктаах комиссия айаннаабыта.
Бэс ыйаПравить
Бэс ыйын 15 — Иркутскайтан иһэр этэрээт Дьокуускайы хаанынан уһуннарыа диэн дьиксинэн көмүскэнээччилэри кытта кэпсэтэр соруктаах Центросибиир хамыыһыйата (кини састаабыгар Ойуунускай баара) "Тайга" диэн борохуотунан Өлүөхүмэҕэ тиийбит.
Бэс ыйын 16 — П.К. Голиков, В.Д. Виленскэй, М.А. Трилиссер Центросибиир аатытттан Бодойбо сэбиэтин исполкомугар "Өлүөнэ аттынааҕы кыраайы (Приленский край), Саха уобалаһын уонна Охуоскайы эһиги былааскытыгар биэрэбит" диэн ис хоһоонноох тэлэгирээмэ ыыппыттар. Ону таһынан чехословактартан сылтаан Иркутскайтан быстах кэмҥэ чугуйабыт диэн биллэрбиттэр.
Бэс ыйын 17 — ол кэмҥэ Жигаловоҕа тиийбит поляк Апполинарий Рыдзинскайга уонна кини этэрээтигэр Өлүөнэ өрүскэ баар ханнык баҕарар пароходу ылан Дьокуускайга устарыгар Центросибииртэн тэлэгирээммэнэн дьаһал тиийбит. Уус-Куукка диэри "Королонец" борохуот бу дьону алта паузокка олордон соһон илдьибит. Уус-Кууттан Киренскэйгэ диэри паузоктары "Якут" диэн пароход соспут.
Бэс ыйын 20 — Рыдзинскай этэрээтэ Киренскэйгэ тиийбит. Онно тиийэн "Соболь" уонна "Кушнарев" борохуоттары ылбыт, экипажтар Дьокуускайга элбэх аймахтара, билэр дьоно олорор буолан, бастаан этэрээти илдьэртэн батынан көрбүттэр, ол эрээри кинилэри саанан күһэйэн сөбүлэһиннэрбиттэр. Пароходтар бара иликтэринэ Рыдзинскай бирикээһинэн мародердаабыт бэйэлэрин саллааттарын ытан өлөрбүттэр, мантан сылтаан экипажтар ордук уолуйбуттар, нэһилиэнньэ да көрбөтөҕүн көрөн улаханнык аймаммыт.
Бэс ыйын 22 — Серб Андрия Бранко Стоянович баһылыктаах кыһыл гвардия 117 киһилээх этэрээтэ Бодойботтон Витимҥэ тиийбит. Онтон салгыы Дьокуускай диэки устан иһэн Маачаҕа Рыдзинскайтан кинини кэтэһэр туһунан тэлэгирээммэ туппуттар.
Бэс ыйын 24 — Рыдзинскайдаах Витимҥэ "Граф Сперанскай" диэн борохуоту эбии реквизициялаабыттар, тоҕо диэтэххэ этэрээт дьонун ахсаана 500-кэ тиийбит. Салгыы Маачаҕа тиийбиттэр, онно Стоянович этэрээтин кытта холбоспуттар, Дьокуускайтан кэлбит Гладунов кыттыылаах мунньах оҥорбуттар, холбоһуктаах этэрээти алта 35-тии киһилээх ротаҕа араарбыттар.
Бэс ыйын 27 (сорох ааҕыыннан 26) — сарсыарда эрдэ Иркутскайтан Дьокуускайга айаннаан иһэр Апполинарий Рыдзинскай баһылыктаах кыһыл этэрээт Өлүөхүмэ куоратын ылбыт. Бу дьон Витимтэн уонна Маачаттан 4 борохуотунан, үс бааржанан уонна "Запорожец" диэн катерынан кэлбиттэрэ. Өлүөхүмэҕэ уйуос быстах кэмҥэ хамыһаарынан Алексей Мордвову, байыаннай хамыһаарынан Евгений Лесневскэй диэн киһини анаан хаалларбыттар.
Бэс ыйын 30 — Өлүөнэнэн устан кэлэн Табаҕа сэлиэнньэтин аттыгар Апполинарий Рыдзинскай 400 байыастаах этэрээтэ кытылга тиксибит. Хас биирдии байыас 250 ботуруоннаах биэстэ эстэр бинтиэпкэлээҕэ, 6 бүлүөмүөттээхтэрэ, икки бомбометтаахтара. Рыдзинскай көмөлөһөөччүтэ Одишария уонна Буллах этэрээттэрэ тыыларынан уонна катер соһор баржатынан хаайыыны ыла барбыттар, оттон атыттар сатыы Дьокуускай диэки маршынан барбыттар. Киэһэ 10 чаас саҕана Дьокуускайга кимэн киирбиттэрэ, кыргыһыы саҕаламмыта. Земскэй милиисийэ саллааттара утарсыыны оҥорбуттара. Кыргыһыы түүн икки чааска сүнньүнэн түмүктэммитэ, кыһыллар куораты ылбыттара. Кыһыллартан 7 киһи өлбүтэ, үрүҥнэр өттүлэриттэн хас киһи өлбүтэ чопчу биллибэт, ахтыыларга 70 киһи диэн баар, Рыдзинскай дааннайынан — 42. Үс гражданскай киһи өлбүтэ биллэр: Лев Славин диэн реальнай училище 15 саастаах үөрэнээччитэ, 49 саастаах Юлия Гринберг уонна кини уола 16 саастаах Давид. Бу дьон Саха сиригэр Гражданскай сэрии бастакы толук буолбут дьоно буолаллар.
От ыйаПравить
От ыйын 1 — Апполинарий Рыдзинскай баһылыктаах экспедиционнай этэрээт Дьокуускайы ылан Сэбиэскэй былааһы олохтообут. Үрүҥнэр куорат караулларыгар уонна Преображенскай сыаркапка хорҕойон утарыласпыттар. Кыргыһыыга үрүҥнэртэн 30 киһи, кыһыллартан 7 киһи өлбүт, Уобаластааҕы Сэбиэт уонна эсер этэрээттэрэ тыаҕа куоппуттар, сорохторун тутан хаайбыттар.
От ыйын 1 — Поручиктар Савва Арбатскай уонна Гордеев баһылыктаах үрүҥнэр этэрээттэрэ "Витим" борохуотунан баран иһэр Лесневскэй этэрээтигэр Маачаҕа оттук мас тиэнээри тиксибиттэригэр саба түспүттэр. Сарсыарда саба түһээччилэр борохуоту былдьаабыттар, кыһыллар сорохторо ыһыллыбыттар, сорохторо ытыллыбыттар, оттон сорохторо үрүҥнэр диэкки буолбуттар. Лесневскэй бэйэтэ билиэҥҥэ түбэспит, алтынньы 11 күнүттэн бэс ыйын 8 күнүгэр диэри Колчак хаайыытыгар олорбута биллэр.
От ыйын 2 — Кыһыллар кулун тутарга ууратыллыбыт исполкому сөргүппүттэр, онно Н. Олейников, В. Чаплинскай, Н. Ершов, С. Свидерскай, А. Толстобров, М. Виленская, Н. Бубякин уонна М. Аммосов киирэллэрэ. Испполком бэрэстээтэлинэн меньшевик Н. Ершов талыллыбыт. Исполком быһаарыытынан куорат уонна чугастааҕы сэлиэнньэлэр баайдарыгар балтараа мөлүйүөн солкуобайдаах контрибуция түһэрбиттэр, үс күн иһигэр төлөөбөтөххүтүнэ баайгытын-дуолгутун барытын былдьыахпыт диэбиттэрэ. Сотору кэминэн, Сибииргэ чиэхтэр уонна словактар сэбилэниилээх күүстэрэ өрө туран, Рыдзинскайы Өлүөнэ баһыгар ыҥыран ылбыттар, кини кэлин көмөҕө наадыйан Стоянович уонна Лесневскэй этэрээттэрин эмиэ ыҥыран ылбыт.
От ыйын 2 — от ыйын 14 — Дьааҥы улууһугар, чуолаан Верхоянскай куоратыгар, алдьархайдаах улахан угут буолбут. Дьон хайаларга күрээн быыһаммыттар, оттон дьиэ-уот, мал-сал барыта алдьаммыт, элбэх ынах-сүөһү өлбүт.
От ыйын 10 — Москубаҕа Сэбиэттэр бүтүн Арассыыйатааҕы V сийиэстэрэ Арассыыйа бастакы сэбиэскэй конституциятын ылыммыт. Бу докумуоҥҥа дойду аата чопчуламмыт: Российская Социалистическая Федеративная Советская Республика (РСФСР). Төрүт сокуон олоххо тоҕус хонугунан от ыйын 19 күнүгэр үлэҕэ киирбитэ.
От ыйын 16 — Дьокуускайга Байыаннай өрөбүлүүссүйэ ыстааба тэриллибит. Бу ыстаап мобилизация отделын сэбиэдиссэйэ Н. Снитко баҕа өттүнэн сулууспалыан баҕалаахтары олохтоох Кыһыл Аармыйа этэрээтигэр хомуйбут. Ол эрээри 44 киһини эрэ булбут.
Атырдьах ыйаПравить
Атырдьах ыйын 2 — Дьокуускайга айаннаан иһэр Поручик Гордеев быһылыктаах үрүҥ этэрээт Өлүөхүмэ куоратын ылбыт.
Атырдьах ыйын 3 — Саха сиринээҕи Оробуочай, бааһынай уонна саллаат депутаттар сэбиэттэрин исполкома уонна куоракка олорор кыһыл этэрээт үрүҥнэртэн куотан Енисейга түһэр санаалаах икки борохуотунан Бүлүүгэ айаннаабыттар. Сотору Дьокуускайга Уобаластааҕы Сэбиэт үлэтин салҕаабыт.
Атырдьах ыйын 15 — АХШ уонна Сэбиэскэй Арассыыйа дипломаттыы сыһыаннары тохтоппуттар. Ол күн уонна сарсыныгар АХШ сэриилэрэ Владивостокка түспүттэр, Антанта дойдуларын интервенциялара саҕаламмыт.
Атырдьах ыйын 21 — Бүлүүгэ күрэммит кыһыллар сатаммакка, сорохторо төннөн кэлэн Дьокуускай куоратын соһуччу кыргыһыыта суох ылбыттар. Үрүҥнэр Табаҕаҕа куоппуттар. Баҕа өттүнэн кыһыл этэрээккэ киирбит дьон үксүлэрэ сааларын-саадахтарын туттаран дьиэлэригэр тарҕаһан хаалбыттар.
Атырдьах ыйын 22 — Поручик Гордеев баһылыктаах үрүҥ этэрээт Дьокуускай куоратын иккистээн ылбыт. Куоракка бассабыыктары уонна кинилэри өйөөччүлэри утары репрессиялар саҕаламмыттар. Репрессиялар кэмнэригэр 50-чэ киһи суута-сокуона суох ытыллыбыт, ону кытары элбэх киһи Иркутскайга ыытыллыбыттар: Былатыан Ойуунускай (Слепцов), Максим Аммосов, Исидор Барахов (Иванов), Степан Васильев, Дора Жиркова, К.С. Середкина, В.Д. Чаплинскай, М.М. Виленская уо.д.а.
Атырдьах ыйын 31 — Сибиир быстах кэминээҕи бырабыыталыстыбата В.Н. Соловьеву Саха уобалаһын хамыһаарын дуоһунаһыгар төннөрбүт.
Балаҕан ыйаПравить
Балаҕан ыйын 19 — тутуллубут кыһыллар бастакы бөлөхтөрүн борохуотунан Саха сирин тас өттүгэр көскө ыыппыттар.
Балаҕан ыйын 20 — тутуллубут кыһыллар иккис бөлөхтөрүн борохуотунан Саха сирин тас өттүгэр көскө ыыппыттар.
Балаҕан ыйын 23 — Бассабыыктарга бас бэриммэт сирдэр икки бырабыыталыстыбалара Уфа куоракка кииннээх саҥа быстах кэм бырабыыталыстыбатын — Бүтүн Арассыыйатааҕы Быстах кэм бырабыыталыстыбатын (нууч. Временное Всероссийское правительство, атын аата Директория) төрүттээбиттэр.
Балаҕан ыйын 29 — тутуллубут кыһыллар үһүс бөлөхтөрүн борохуотунан Саха сирин тас өттүгэр көскө ыыппыттар. Бу борохуокка Гордеев баһылыктаах эппиһиэрдэр бааллара. Аара Үөһээ Бэстээххэ тохтоон 4 Совдеп киһитин, ол иһигэр хаайыыттан босхолонон Мархаҕа тэриллибит "Тыа хаһаайыстыбатын оробуочайдарын сойууһун" баһылыгын Я.Г. Бугу, ытан өлөрбүттэрэ.
АлтынньыПравить
Алтынньы 5 — РСФСР совнаркомун түмэллэри национализациялыыр (судаарыстыбаҕа былдьыыр) туһунан дэкириэтэ тахсыбыт (нууч. «О регистрации, приеме на учет и охранении памятников искусства и старины»).
Алтынньы 9 — Уфааҕа кыһыллар чугаһаабыттарынан, Бүтүн Арассыыйатааҕы Быстах кэм бырабыыталыстыбата Уфааттан Омскайга көспүт.
Алтынньы 27 — Иркутскай судаарыстыбаннай университет олохтоммут.
Алтынньы 28 — Чехословакия Австро-Венгрияттан тутулуга суоҕун биллэрбит. 75 сылынан 1993 сыллаахха Чехия уонна Словакия тус-туспа арахсыспыттара.
Алтынньы 29 — Ыччат бүтүн Арассыыйатааҕы коммунистыы сойууһа (хомсомуол) тэриллибит — ССРС ыччаты түмэр, иитэр тэрилтэтэ. Бу тэрилтэҕэ 14 саастарын туолбут оҕоттон саҕалаан 28-гар диэри ыччат киириэн сөбө. 1977 сыллаахха хомсомуолга 36 мөлүйүөнтэн тахса Сэбиэскэй ыччат баар этэ.
СэтинньиПравить
Сэтинньи 3 — Германия импиэрийэтэ Аан дойду бастакы сэриитигэр кыайтарбытын кэнниттэн Киль пордугар 40 000 моряк өрө туруута күөдьүйбүт, 1918-19 сыллардааҕы ньиэмэс өрөбөлүүссүйэтэ (Сэтинньи өрөбөлүүссүйэтэ) саҕаламмыт. Өрөбөлүүссүйэ түмүгүнэн Германия өрөспүүбүлүкэ буолбута.
Сэтинньи 3 — Дьокуускайга федералистар баартыйалара таһаарар "Якутский голос" хаһыаттарын иккис нүөмэрэ тахсыбыт.
айыаннай-революционнай кэмитиэт "Арассыыйа гражданнарыгар" ыҥырыыта тахсыбыт. Ыҥырыыга Быстах кэмнээҕи бырабыыталыстыба эстиитэ уонна былаас Байыаннай-революционнай кэмитиэккэ бэриллиитэ этиллибит.
Сэтинньи 7 — Испанка гириип Чуумпу далайга баар Арҕаа Самоа арыытыгар тиийбит. Икки ый иһигэр дьон 20 бырыһыана, 7 542 киһи, ыалдьан өлбүт. Бу аан дойду үрдүнэн саамай куһаҕан көрдөрүү эбит. Онтон ыаллыы сытар Эмиэрикэ Самоатыгар (Илин Самоаҕа) кытаанах карантин олохтообуттарын түмүгэр биир да киһи өлбөтөх.
Сэтинньи 9 — Германияҕа Сэтинньитээҕи өрөбөлүүссүйэ кэмигэр монархия эһиллибит, кайзер Вильгельм II бүрүстүөлүттэн суулларыллыбыт.
Сэтинньи 11 — Франция Компьен куоратын аттыгар Германия уонна Франция икки ардыларыгар эйэлэһии дуогабара түһэрсиллибит. Бу түбэлтэни Аан дойду бастакы сэриитэ түмүктэммит күнүнэн
Сэтинньи 11 — Урут Иркутскай , онтон Германия Магдебург хаайыыларыгар сыппыт Юзеф Пилсудскай Польшаҕа Судаарыстыба быстах кэминээҕи баһылыгынан анаммыт.
Сэтинньи 13 — Осмаан Импиэрийэтэ Аан дойду бастакы сэриитигэр кыайтарбытын кэннэ кыттыгастыы Британия, Франция уонна Италия сэриилэрэ Истанбулу ылбыттар. Бу туһунан Ататүрк «кэлбиттэрин курдук барыахтара» диэбиттээх эбит. 5 сылынан Ататүрк баһылыктаах турок националистара гректэри сэриигэ кыайан баран Истанбулу төттөрү ылбыттар.
Сэтинньи 16 — Венгрия Австро-Венгрия импиэрийэтиттэн тутулуга суох өрөспүүбүлүкэ буолбут.
Сэтинньи 17 күнүттэн 18 түүнүгэр хаһаактар Директория бэрэстээтэлин Н. Д. Авксентьевы, уонна икки атын чилиэннэрин В. М. Зензиновы, А. А. Аргунову тутан хаайбыттар. Тутуллубут дьон бары эсердэр этэ.
Сэтинньи 18 — 18 чыыһыла буолар түүнүгэр хаһаактар Томскай куоракка кииннэнэн олорор Бүтүн Арассыыйатааҕы Быстах кэм бырабыыталыстыбатын бэрэстээтэлин Н. Д. Авксентьевы, уонна икки атын чилиэннэрин В. М. Зензиновы, А. А. Аргунову тутан хаайбыттар. Тутуллубут дьон бары эсердэр этэ. Сарсыарда Директория икки хаалбыт чилиэннэрэ уонна миниистирдэр суһал мунньахха мустан Директорияны суох оҥорор, былааһы соҕотох киһиэхэ — Үрдүкү Баһылыкка (нууч. Верховный Правитель) биэрэр туһунан быһаарыыны ылбыттар. Кистэлэҥ куоластааһынынан дуоһунаска бу иннинэ байыаннай уонна морской миниистиринэн сылдьыбыт А. Колчак талыллыбыт. Бу түбэлтэ бассабыыктары утары турар күүстэри сомоҕолообута, "Үрүҥ хамсааһыны" (нууч. Белое движение) баар гыммыта. Колчак бырабыыталыстыбата 1919 сыл бүтүөр диэри Сибиири салайбыта.
АхсынньыПравить
Ахсынньы 4 — Саха уобалаһын кооперативнай уопсастыбаларын I сийиэһэ саҕаламмыт, ахсынньы 10 күнүгэр түмүктэммит. "Холбос" уобаластааҕы кооперативтар сойуустарын устааба ылыллыбыт, бырабылыанньа председателинэн Кузьма Гаврилов талыллыбыт. Сийиэскэ "Саха уобалаһыгар потребительскай уопсастыбалар тустарынан" диэн Кузьма Гаврилов дакылаатын истибиттэр.
Ахсынньы 27 — Германияҕа Позен (Познань) диэн сиргэ поляктар бастаанньалара саҕаламмыт.
Ахсынньы 30 — Саха сиригэр Уобаластааҕы Земство сир реформатын саҕалаабыт. Сири кылааһынан бас билии оннугар, тыа сирин хас биирдии үлэһит киһитигэр сир пайынан түҥэтиллибит.
ТөрөөбүттэрПравить
Тохсунньу 10 — Тепляков Мартын Пантелеймонович (1918—1944), Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылааҕа, Сэбиэскэй Сойуус Геройа.
Ыам ыйын 31 — Александра Васильевна Серкина (1918—2007) — медицина билимнэрин дуоктара.
От ыйын 20 — Петров Иван Иванович, 1966—1979 сс. Саха АССР Миниистирдэрин Сэбиэтин бэрэссэдээтэлэ.
Балаҕан ыйын 13 — Александров Семен Лаврентьевич, саха худуоһунньуга.
Сэтинньи 7 — Кузьмин Валерий Ильич (1918—1983) — Социалистическай Үлэ Геройа, летчик.
Ахсынньы 8 — Яков Кычкин — Саха драматическай-музыкальнай тыйаатырын артыыһа, Саха АССР үтүөлээх артыыһа. Кини аата дойдутугар Мэҥэ-Хаҥалас улууһун Маттатын кулуубугар иҥэриллэн турар.
Ахсынньы 11 — Александр Солженицын — нуучча суруйааччыта, драматург, публицист, бэйиэт, түмэт диэйэтэл, 1970 сыллааҕы Нобель литэрэтиирэҕэ бириэмийэтин лауреата.
Ахсынньы 19 — Иннокентий Бережнов-Енжов — или уонна баартыйа диэйэтэлэ, кини көҕүээһининэн Орто Халымаҕа көс эбээннэри биир сиргэ олохсутан Березовка бөһүөлэгэ тэриллибитэ. Орто Халыма улууһун уонна Бүлүү куоратын бочуоттаах гражданина, «Бочуот Знага» уордьанын икки төгүллээх кавалера, Саха АССР норуотун хаһаайыстыбатын үтүөлээх үлэһитэ.
Ахсынньы 19 — Лев Солдатов (30.11.1997 өлб.) — 1969-1978 сылларга «Якуталмаз» Холбоһук генеральнай дириэктэрэ, Социалистыы Үлэ Дьоруойа.
|
oscar
|
Sakha-sire.ru саайт сүрүн эрэдээктэрэ Ч. Н. Гаврильев. Сибээскэ, информационнай технологияҕа уонна маассабай коммуникацияҕа кэтиир федеральнай сулууспаҕа киирбит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77-84126.
Тэрийэн таһаарааччы: «Сахамедиа РИИХ АО».
«Саха сирэ» саайт матырыйаалларын толору эбэтэр быһа тардан туһанар түгэҥҥэ булгуччу гиперсыылка ирдэнэр. Хаартыскалары, видео-устуулары, онтон да атын мультимедийнэй матырыйааллары эрэдээксийэттэн суругунан көҥүлэ суох туһанаргыт бобуллар.
|
oscar
|
“Атырдьах ыйын 2 күнэ күһүнү быһаарар. Бу күн хайдах күн буолар да, күһүнэ оннук буолар. Күн аҥара — сайын, эбиэт кэннэ күһүн бэлиэтэ биллэр сиик, туман түһэр. Бу күн ардаҕа суох буоллаҕына, кураан нэдиэлэ”, — диэн саҕалыыр атырдьах ыйынааҕы билгэни норуот синоптига Тускул.
Күһүн билгэтэ
Атырдьах ыйыгар күһүнү билгэлииллэр. Ынах, сылгы түүлүүрүнэн күһүн төһө уһуурун таайаллар. Талах хайдах үүммүтүнэн кэлэр кыһын, хаар халыҥын билгэлииллэр. Ый ардаҕа икки: сайыны иэҕэр самыыр (Ылдьыын), өксүөн түһүүтэ (Ыспааһап). Тыала биир: оту-маһы орохсутар тыал. Өскөтүн ардыы туран, халлаан оройуттан аһылыннаҕына, былыт халлаан тула өттүгэр түһэн халыннаҕына, ардах ааспат, сотору кэлэр. Тыала суох туран, өрүс уута тыаһаатаҕына, сотору тыал түһэр. Ардах түһэр кэмигэр элиэ кистээтэҕинэ, ардах астар. Кустук кытархай, өҥө чаҕылхай буоллаҕына, ардах түһэр. Ынах тыла уу түөлбэтигэр уста сылдьар биитэр уу аннынааҕы үүнээйи умнаһыгар сыылларын көрдөххүнэ, куйаас түһэр. Онтон ынах тыла түөлбэ уутун үрдүгэр баар үүнээйи умнаһыгар ыттыбыт биитэр уу урсунугар таҥнары ыйанан турар буоллаҕына, ол сотору ардах кэлэрин бэлиэтэ. Чыычаах үөрүн саҥата иһийдэҕинэ, ол кэннэ хойуу от сэбирдэҕэр састаҕына, сотору кэминэн ардаҕы күүт. Атырдьах ыйын 2 күнүттэн атырдьах ыйын 17 күнүгэр диэри Ийэ сайын бэлиэтэнэр. Ол аата атырдьах ыйын 17 күнүгэр диэри өссө да сайыҥҥылыы күннэр туруохтара.
Атырдьах ыйын билгэтэ
Атырдьах ыйын 1 күнэ — ардаатаҕына, күһүнэ өксүөн, курааннаатаҕына, күһүнэ кураан буолар.
Атырдьах ыйын 2 күнэ — куйаас аны түспэт, сөтүөлээһин уурайар.
Атырдьах ыйын 2 күнэ — Ылдьыын ардаҕа. Бурдук буһар. Түүн хараҥаран барар, кус оҕото көтөр.
Атырдьах ыйын 10 күнэ — Моонньоҕон буһар.
Атырдьах ыйын 14 күнэ — Бастакы Ыспааһап, Ыспааһаптар ардахтара түһэр. Хотуур ортото. Ыҥырыа мүөт таһаарара уурайар.
Атырдьах ыйын 19 күнэ — Иккис Ыспааһап. Хаһыҥ түһэр.
Атырдьах ыйын 21–23 күннэрэ — Аан Дьааһыҥҥа анаан туом толоруохха сөп.
Атырдьах ыйын 21 күнэ — Халлаан ыйын эргэтэ кэрэниитэ саҕаланар. Ити күн-дьыл хайдах туруктаах да, тохсунньуга эмиэ үкчү оннук.
Атырдьах ыйын 23 күнэ — ардаатаҕына, күһүн уһун дииллэр.
Атырдьах ыйын 29 күнэ — Үһүс Ыспааһап. От үлэтэ үмүрүйэр. Ый бүтүүтэ оту-маһы орохсутар тыал түһэр. Эһиил үчүгэй дьыл кэлиэх буоллаҕына, от кэнчээрилиир.
Атырдьах ыйын улуустарынан билгэтэ
Быйыл сайын киин улуустарга эмиэ кураан сайыннар ахсааннарыгар киирдэ. Аһыҥа туран, от үүнүүтэ быстар мөлтөх буолла. Ол оннугар Бүлүү бөлөх, Кэбээйи, Горнай улуустара ууга бардылар. Дьэ, сир аайы халлааммыт туруга арааһынай буолла. Аны “атырдьах ыйа хайдах буоларый” диир буоллахха, ардах улуустарынан араастаан түһүүһү. Атырдьах ый саҥатыгар Ылдьыын ардаҕа үгүс улуустары хабан түһүөҕэ.
КИИН УЛУУСТАР
Киин улуустарга ардаҕа кэмчи буолсу бастакы эрэ дэкээдэҕэ баар курдук Бу ый I дэкээдэтэ түүнүн уонна күнүһүн сылаас: күнүс +25 С+21 С кыраадыс куйаас, түүнүн +16 С+13 С сылаас. II дэкээдэҕэ күнүс +24 С+21 С кыраадыс куйаас, түүнүн +15 С +12 С кыраадыс сылаас. III дэкээдэҕэ күнүс +21 С+18 С кыраадыс, түүн +14 С +11 С кыраадыс сылаас. Былырыын киин улуустарга атырдьах ыйын бастакы уонна иккис дэкээдэтигэр муҥутаан +30 С+28 С куйаара сылдьыбыта.
БҮЛҮҮ БӨЛӨХ УЛУУСТАР
Бүлүү эҥэр улуустарга от ыйынааҕар биллэ сөрүүкүөҕэ. Ол оннугар түүнүн биллэ сылаас. Бу ыйга Бүлүү эҥэр улуустарга I–II дэкээдэҕэ биллэ ардахтаах. I дэкээдэҕэ күнүс +24 С+21 С кыраадыс куйаас, түүнүн +14 С+11 С. II дэкээдэҕэ күнүс +24 С+21 С кыраадыс, түүнүн +16 С +12 С кыраадыс сылаас. III дэкээдэҕэ күнүс+20 С+18 С кыраадыс, түүн +18 С +12 С кыраадыс сылаас. Былырыын Бүлүү бөлөх улуустарга атырдьах ыйыгар ый бастакы дэкээдэтигэр муҥутаан +32 С+29 С куйаара сылдьыбыта.
ӨЛҮӨХҮМЭ, АЛДАН, НЕРЮНГРИ
Соҕуруулуу-арҕаа улуустарга быйылгы атырдьах ыйа сөҥүүлээх буолара сабаҕаланар. Ол курдук, I — III дэкээдэҕэ ардахтаах. Салгын температурата былырыыҥҥы атырдьах ыйыгар тиийбэт — сөрүүн соҕус. I дэкээдэҕэ күнүс +22 С+19 С кыраадыс, түүнүн +15 С+12 С сылаас. II дэкээдэҕэ күнүс +21 С+17 С кыраадыс, түүнүн +14 С +12 С кыраадыс сылаас. III дэкээдэҕэ күнүс+19 С+16 С кыраадыс, түүн +12 С +9 С кыраадыс сылаас буолсу. Былырыын соҕуруулуу-арҕаа улуустарга атырдьах ыйыгар муҥутаан +30 С+27 С куйаара сылдьыбыта.
ӨЙМӨКӨӨН УЛУУҺА
Тымныы полюһунан аатырар Өймөкөөн улууһугар атырдьах ыйын I дэкээдэтэ сылаас. Бастакы уонна үһүс дэкээдэлэргэ быстах күүстээх ардахтаах, онтон үһүс дэкээдэҕэ уһун ардахтаах буолууһу. I дэкээдэҕэ күнүс +25 С+21 С кыраадыс, түүнүн 12 С‑10 С сылаас. II дэкээдэҕэ күнүһүн +20 С+18 С кыраадыс, түүнүн +12 С+10 С кыраадыс сылаас. III дэкээдэҕэ күнүһүн +18 С+15 С кыраадыс, түүн +9 С+6 С кыраадыс сылаас. Былырыын Өймөкөөн улууһугар атырдьах ыйын бастакы дэкээдэтигэр муҥутаан +29 С+27 С тиийэ куйаара сылдьыбыта.
ДЬААҤЫ УЛУУҺА
Дьааҥы улууһугар былырыыҥҥыга тэҥнээтэххэ, быйылгы атырдьах ыйа көннөрү сылаас кураан буолсу. I дэкээдэҕэ этиҥнээх ардах биллиэ, онтон III дэкээдэҕэ сыыйа ардах кэлиэ. I дэкээдэҕэ күнүс +20 С+18 С кыраадыс, түүнүн +10 С+9 С сылаас. II дэкээдэҕэ күнүһүн +19 С+17 С кыраадыс, түүнүн +11 С+9 С кыраадыс сылаас. III дэкээдэҕэ күнүһүн+16 С+13 С кыраадыс сылаас, түүн +9 С+7 С кыраадыс буолар.
АБЫЙ, МУОМА, ХАЛЫМА, ҮӨҺЭЭ ХАЛЫМА, АЛЛАРАА ХАЛЫМА, АЛАҺЫАЙ УЛУУСТАРА
Халыма-Индигиир эҥэр улуустарга атырдьах ыйа былырыыҥҥы куйаастарга тиийбэт. Атырдьах ыйын I дэкээдэтигэр ардахтаах, ол оннугар атырдьах ыйыгар II–III дэкээдэлэргэ олох ардах суох. I дэкээдэҕэ күнүс +25 С+20 С кыраадыс, түүн +12 С+10 С кыраадыс сылаас. II дэкээдэҕэ күнүһүн +20 С+19 С кыраадыс, түүнүн +10 С+9 С кыраадыс сылаас. III дэкээдэҕэ күнүһүн +18 С+17 С кыраадыс, түүн +7 С+6 С кыраадыс сылаас. Былырыын атырдьах ыйын бастакы дэкээдэтигэр түүнүн+13 С +16 С, күнүһүн +30 С+28 С;
АНААБЫР, ӨЛӨӨН, ТИКСИИ
Арктика эҥэр улуустарга уруккуга тэҥнээтэххэ, атырдьах ыйын бастакы иккис дэкээдэлэригэр түүҥҥү да, күнүскү да өттүгэр сылыйыыһы. Бастакы дэкээдэҕэ ардах син баар. I дэкээдэҕэ күнүс +12 С+10 С кыраадыс, түүн +8 С+7 С сылаас. II дэкээдэҕэ күнүһүн +15 С+13 С кыраадыс, түүнүн +9 С+7 С кыраадыс сылаас. III дэкээдэҕэ күнүһүн +12 С+10 С кыраадыс, түүн +6 С+8 С кыраадыс сылаас. Былырыын атырдьах ыйыгар: I дэкээдэҕэ түүнүн+13 С+10 С, күнүһүн +20 С+18 С.
Мария Васильева (ясиа) хаартыската.
0
0
Навигация по записям
«Саха сирэ» хаһыат чэппиэрдээҕи нүөмэригэр кэрэхсэбиллээх матырыйаал үгүс
Орто үөрэххэ туттарсар абитуриеннары кытта көрүстүлэр
Маны ааҕыҥ
Балаҕан ыйа: Улуу Суорун Айыы ыйа
Тускул: «Хаһыҥ суох, онон тыаллаах-куустаах, тымныы күһүн кэлэрэ эрдэ»
Атырдьах ыйа – Аан Дьааһын ыйа
Атырдьах ыйын 2 күнэ күһүнү быһаарар
Сарсын ханна ардыырый?
Уважаемые читатели!
Мы рады вам сообщить, что начал работу новый сайт «Саха Сирэ»!
Полную подборку новостей Якутии и Якутска читаете тут
Уопсастыба
АЛРОСА Хотугу сир норуоттарын оҥоһуктарын быыстапка-дьаарбаҥкатыгар ыҥырар
Сонуннар
Лена Иванова: «Волонтердарбыт көмөҕө кэлэ охсоллоро хайҕаллаах»
Сонуннар
Надежда Селютина: «Алданнар дьыаланан өйүүллэр»
Уопсастыба
Таһаҕаһы өрөһөлүү тиэммит «УАЗ» регистрацияттан уһуллубут. Тоҕо?
Көр. Аах. Туһан.
16+
Редакция аадырыҺа
677000, Дьокуускай куорат, Орджоникидзе уул., 31 Төлөпүөн: (4112) 42-06-90
E-mail: [email protected], [email protected]
Edersaas.ru саайт сүрүн эрэдээктэрэ Ч. Н. Гаврильев
Тэрийэн таһаарааччылар: «Сахамедиа РИИХ АО». Сибээскэ, информационнай технологияҕа уонна маассабай коммуникацияҕа кэтиир федеральнай сулууспаҕа киирбит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77 — 74960 (25.01.2019)
Edersaas.ru саайт матырыйаалларын толору эбэтэр быһа тардан туһанар түгэҥҥэ булгуччу гиперсыылка ирдэнэр. Хаартыскалары, видео-устуулары, онтон да атын мультимедийнэй матырыйааллары эрэдээксийэттэн суругунан көҥүлэ суох туһанаргыт бобуллар.
|
oscar
|
Ааҕыы диэн — саҥарар саҥа суругунан формата буолар. Тоҕо диэтэххэ ааҕыы- буукубалары көрүүнү уонна көрбүтү иҥэриниини кытта сибээстээх.
Буукубалар саҥарар саҥаны сурукка тиһэргэ (шифрдыырга) эбэтэр дешифровкалыырга (ааҕарга) туттуллар дэгиттэр бэлиэлэр диэн билинэбит. Ааҕыы кэмигэр бу буукубаларбытын — көрөбүт, көрөн билэбит, ханнык дорҕоон бэлиэтэ буоларын быһаарабыт, суруллубут тылы дорҕоонноохтук саҥаран таһаарабыт, тыл суолтатын өйдүүбүт. Көрөргүт курдук, ааҕыы кырачаан киһиэхэ олус судургута суох суол. Ол да иһин ааҕарга анаан үөрэнэр наада.
Специалистар ааҕыыны уустук психофизиологическай процесс диэн этэллэр. Араас механизмнар уонна фактордар (туохха эмэ сабыдыаллыыр биричиинэлэр) хардарыта дьайсыыларын түмүгэр ааҕабыт. Ол курдук: көрөр, саҥарар, истэр, өйдүүр дьоҕурбут барыта кыттыһар.
Ааҕыы — буукубалары, сүһүөхтэри, бүтүн тыллары көрөн билэртэн саҕаланар. Суруллубут сурук араас физическай свойстваларынан (размерынан, дьүһүнүнэн, хайдах суруллубутунан) киһи ньиэрбинэй аппаратыгар импульстары үөскэтэр, бу импульстар мэйиигэ баар центрдарга тиийэллэр. Мэйии бу импульстары тутан баран харах көрбүтүн дешифровкалыыр: мэйиигэ ууруллан өйдүү сылдьар буукубалар араас уобарастарын (суруллубуттарын, дорҕооннорун, уос, тыл хайдах хамныылларын уо.д. а.), ол кэннэ мэйии саҥарар, истэр механизмнарга сигналлары ыытар. Ол түмүгэр ааҕа олорооччу айаҕынан дорҕооннору, бүтүн тылы, этиини таһаарар, аахпытын өйдүүр.
Киһи «иһигэр» да ааҕа олорор буоллаҕына саҥарар уонна истэр органнар син биир үлэлииллэр. Арай саҥа таһаарбат буолан саҥарар органнар олус кыратык хамсыыллар (микродвижения), ол иһин ааҕа олорооччу кинилэри хамсыыллар дии санаамыан сөп. Истэр орган бу да түбэлтэҕэ син биир үлэлиир. Арай ис турукка туһуланар диэххэ сөп.
Онон хайдах да ааҕарга ( дорҕоонноохтук да, искэр да буоллаҕына) буукубалары көрдөрбүт эрэ импульстары туппут мэйии саҥардар, истэр механизмнарга сигналлары ыытарын кытта кинилэр үлэлээбитинэн бараллар.
Ааҕар дьоҕуру иитэн таһаарарга манныгы чуолкайдык өйдүөххэ наада диэн специалистар этэллэр: ааҕыы бэйэ- бэйэлэригэр хардарыта дьайар икки өрүттээх. Биирэ, хараҕы хамсатар, саҥарар, истэр процесстары киллэрэр; иккиһэ- ааҕыы ис хоһооно ааҕа олорооччуга туох өйү- санааны, иэйиини биэрэрэ. Оччотугар ааҕыы маннык компоненнардаах: көрөн ылыныы, саҥарыы, аахпыты быһааран өйдөөһүн. Төһөнөн ааҕыыны баһылыыгын да бу үс компонент бэйэ- бэйэлэрин икки арда чугаһаан, хардарыта дьайсыылара күүһүрэн иһэр.
Саҥа ааҕа үөрэнэр оҕоҕо ааҕыы процеһа туох уратылардааҕый?
1. Хараҕынан баара эрэ биир буукубаны «хабан» ылар, бу буукубатын «билээри» атыттары кытта тэҥнии сатыыр, соҕотохтуу бу эрэ буукубаны этиэн баҕарар, ону баара бүтүн сүһүөүҕү ааҕыахтаах.
2. Саҥа ааҕар оҕо хараҕа строчкалары кэрийэ параллельнайдык хамныырга өссө үөрэнэ илик. Буукубалары, сүһүөхтэри төннө — төннө хастыыта да ааҕар буолан сотору- сотору ааҕа олорор строчкатын сүтэрэр. Ааҕара сайдан: бүтүн сүһүөхтэри, тыллары ааҕар, болҕомтото улаатан истэҕин аайы бу ааһар.
3. Аахпытын түргэнник өйдүүр буолбат. Тоҕо диэтэххэ болҕомтото барыта кэриэтэ техническэй ааҕыыга барар, ол иһин тылы ааҕан бүтэрэн да баран бу тылы өйдөөбөт. Ааҕарын кытта тэҥҥэ буолбакка, кэнниттэн «өйдүүр».
4. Саҥа ааҕар оҕо тылы араастаан сэрэйэ сатыыр: бастакы сүһүөҕүнэн, ойуутунан. Дьэ бу сэрэйэ сатыыра үксүгэр сыыһа да буоллар оҕо ааҕыыга өйдөөн- санаан сыһыаннаһарын туоһута. (уопуттаах ааҕааччы эмиэ сыыһыа да буоллар сэрэйэринэн дьарыктанар). Сэрэйэн сыыспытын тутатына хас биирдии буукубаны, дорҕоону анализтаан, сүһүөҕүнэн аахтаран көннөрүллэр.
Бу ыарахаттары барыларын ааһан ааҕар буоллаҕына даҕаны дьиҥнээх ааҕар дьоҕур иитиллиэ ыраах.
Методическай литератураҕа ааҕар дьоҕур уратытынан кини түөрт хаачыстыбатын суруйаллар.
1. Беглость — бэриллибит бириэмэ устата төһө элбэх тылы өйдүүр гына түргэнник, ыарырҕаппакка ааҕара.
Ааҕыы түргэнэ араас элбэх фактордартан турар: харах далыттан (төһө элбэх тексты биир көрүүгэ тутан ылара. Строкалары көрөрө биир тэҥиттэн, ойуолууруттан, түргэниттэн уо.д.а.) , регрессия ахсааныттан ( хараҕа эрдэ өйдөөн көрбүт тылыгар хаста да төннөн ойуолуура), текст ис хоһоонуттан, шрифтан, оҕо болҕомтотуттан, артикуляциятыттан (дорҕооннору этэргэ саҥарар органнар үлэлэрэ, кинилэр балаһыанньалара), сөпкө, сыыһа тыынарыттан, ааҕарга төһө интэриэстээҕиттэн уо.д.а.
2. Правильность — тыллары уларыппакка, алҕаһаабакка ис хоһоонун өйдүүргэ мэһэйдээбэт гына биир тэҥник сөпкө ааҕыы.
3. Сознательность — ааптар тугу этиэн баҕарбытын, суруйарыгар туох ньымалары туттубутун өйдөөһүн уонна аахпыкка бэйэтин сыһыанын быһааран өйдөөһүн.
4. Выразительность — атын дьоҥҥо аахпытын ис хоһоонун, бэйэтин сыанабылын кэпсиир кыахтааҕа.
Найти:
Версия для слабовидящих
Для читателей
Электронные книги
Онлайн-викторины
Обратная связь
Мы в инстаграм
biblioteka_tullukchaan
Спасибо классным руководит
Снимают ролик про наш новый
Запись 17954434136283103 в Instagram
Запись 17861428388805348 в Instagram
Запись 17960874854000967 в Instagram
Өҥүрүк куйааска🌞🌡️ сөп-с
Сила книги-2022 #силакниги2022
🔹Авксентий Егорович Морди
Онлайн-марафон "Карусель на
Завершаются наши традицион
💠 Республиканская олимпиа
Третьеклассники пришли спе
Автономии 100 лет
Загрузи больше... Следуйте инструкциям на Instagram
Счетчик культуры
custom footer text left
custom footer text right
Iconic One Theme | Powered by Wordpress
Мы используем cookie-файлы для наилучшего представления нашего сайта. Продолжая использовать этот сайт, вы соглашаетесь с использованием cookie-файлов.
|
oscar
|
Сотору кус-хаас кэлэн, күүстээх аҥаардар дурдаҕа көтөр кынаттааҕы маныы киириэхтэрэ. Тэринии-хомунуу буоллаҕына тугу да умнубатарбын диэн долгуйуу, сүүрүү-көтүү сүпсүлгэнэ саҕаланыа. Аны ойуурга докумуона суох сылдьарыҥ кутталлаах, ыстараап «уобуоҥ» турдаҕа. Хайа, сиргэ хоно сыттахха ол бултуур билиэтиҥ хайа үөдэҥҥэ түһэн хаалыа биллибэт. Сүтэрэн баран хаттаан оҥотторорго эмиэ бириэмэ наада.
Бу мэһэйдэри туоратар, дьон олоҕун чэпчэтэр сыалтан www.e-yakutia.ruдиэн портал нөҥүө регистрацияланан, электроннай өҥөнөн туһаныахха сөп.
Оччоҕуна олох араас түгэнигэр: биэнсийэҕэ тахсарга, оҕо харчытын ыларга, барыта сүүстэн тахса судаарыстыбаннай уонна муниципальнай өҥө арааһынан туһанар кыахтанаҕын.
Булчуттар тыаҕа тахсалларыгар аны бултуур билиэттэрин, булду көҥүллүүр докумуоннарын, саа лицензиятын барытын укта сылдьаллара ирдэммэт. Иниспиэктэр булчут араспаанньатын порталга киирэн суруйда да, кини докумуоннара судаарыстыбаннай реестргэ көстөн кэлэллэр.
Бу өҥөнөн туһаныан баҕалаах булчут биир электроннай сайабылыанньа суруйуон эрэ наада. Оччоҕуна иниспиэктэр хаһан баҕарар кини докумуоннарын киирэн көрүөн сөп.
|
oscar
|
Бүгүн Евдокия Петровна ыалдьыттары күүтэр. Үлэлээбит тэрилтэтин эдэр исписэлиистэрэ хортуоппуй олордо кэлиэхтээхтэр. Ааспыкка Зинаида Николаевна эрийэн соһуппута. Доруобуйатын ыйыталаспыта, онтон хортуоппуй олордубутун, суоҕун токкоолоспута. Кэлэктииптэригэр үөрэҕи саҥа бүтэрбит үс оҕо кэлбитин кэпсээбитэ. Быйыл тугу да үүннэрэр былаана да, кыаҕа да суоҕа. Саатар хортуоппуй олордубут киһи диэн баҕалаах олорбута. Кимим кэлэн илии-атах буолуой диэн санаарҕыы сыппыта. Хата, көмөлөһөр дьон бэйэлэрэ көһүннүлэр. Дьэбдьиэй үөрэн, сирэйдиин-харахтыын сырдыы түспүтэ. Оҕолору үлэлэтэн баран, үчүгэйдик аһатыахха наада. Бээ, туруохха, тугу астаабыт киһи? Бэрэскилиэ эбит даҕаны, аны эриллибит этэ суох. Эт миинэ ыргыччы буһарыахха, хортуоппуйунан күөгэччи соркуойдуохха. Түөрт-биэс буолан тиийиэхтэрэ диэбитэ. Оччо оҕону тоторор ини.
Алаадьы астаары, куукунатын диэки алтахтаата. Бэл, атаҕын ыарыытын умнарга дылы буолла. Һэ-һэ, киһини кыра да кынаттыыр ээ. Үөрүүтүгэр буолан, бу кулахачыйдаҕын көр.
Көтө-дайа кустуктана,
Көрө-истэ туллуктана...
Ыллаан киҥинэйэ-киҥинэйэ, алаадьытын тиэстэтин ытыйа олордо. Сүргэтэ көтөҕүллүбэтэҕэ ырааппыт эбит. Бачча сааһыгар диэри тилигирии сылдьыбыт киһи түөрт истиэнэҕэ хаайтаран, санаата тууйуллара, соҕотохсуйара элбээтэ.
Дьиҥэ, былырыыҥҥа диэри тэп курдук сылдьыбыта ээ. Ону баара, атаҕа көмүрүө буолан, былырыын эпэрээссийэлэнэргэ күһэллибитэ. “Суорҕан, тэллэх киһитэ буола иликкинэ, кытаат, эмтэтэ оҕус”, – диэбиттэрэ дьүөгэлэрэ. Атаҕын нэһиилэ соһо сылдьа сатаан баран, былырыын күһүнү быһа балыыһаҕа сыппыта. Бастаан баттыгынан, онтон тайаҕынан тирэнэн, сап саҕаттан салҕанан, инчэҕэй тирбэҕэ быстыбатынан сылдьар.
Евдокия Петровна сайын аайы даачаҕа тахсар. Таас дьиэҕэ тыына-быара хаайтарар, сүгүн утуйбат. Куорат таһыгар үчүгэйэ сүрдээх. Былырыыҥҥа диэри оҕуруот аһын арааһын олордоро, сибэкки сиэдэрэйин үүннэрэрэ. Даачата уһун кыһыны быһа иччитэх туран баран, саас ыам ыйыгар айылҕаны кытта тэҥҥэ уһуктара, тиллэрэ, тыллара, чэчириирэ. Ол бэйэтэ быйыл хаһаайкатын санаатын таайбыттыы, курутуйан көрсүбүтэ.
Киһи кырыйдаҕына чуҥкуйар, соҕотохсуйар, тэһийбэт дииллэрэ кырдьык эбит. Кэпсэтиигэ, сэлэһиигэ ордук наадыйар. Зина эрийбитигэр, көр, үөрдэҕиэн! Бүгүн оҕолору кытта ирэ-хоро сэһэргэһиэ, сэлэһиэ. Хата, сонун истиэ. Тэрилтэтигэр уларыйыы-тэлэрийии бөҕө буолбут үһү. Эдэрдэр элбээбиттэр. Бэйэтэ этэринии, “биһигинньиктэр, эргэрбиттэр” туораан, миэстэлэрин туран биэрдэхтэрэ. Онон сорох сорохтору билбэт. Сөп ээ, күөгэйэр күннэригэр сылдьар оҕолор күөрэс гынар кэмнэрэ кэллэҕэ. Ити Зинаҕа урут настаабынньык быһыытынан сылдьыбыта. Хата, дьоҕурдаах, бүгүрү үлэһит кыыс буолан, уон биэс сыл иһигэр хотун хаан буола үрдээтэ. Бастаан сүрүннүүр исписэлиис, онтон начаалынньык, кэлин дириэктэр солбуйааччыта, билигин – дириэктэр. Зинаны хара маҥнайгыттан сөбүлээбитэ. Саҕалаабыппын салҕыыр, кэннибиттэн солбуйар киһи көһүннэ диэн күлүгэр имнэммитэ. Төһө кыалларынан көмөлөспүтэ, сүбэлээн-амалаан, ыйан-кэрдэн биэрбитэ. Онто таах хаалбатах – тэрилтэ атаҕар турда, лаппа кыаҕырда. “Евдокия Петровна баар буолан...”, “Евдокия Петровна сүбэлээн...” диэн кыыс мэлдьи махтанарын биллэрэр. Оннооҕор бу дириэктэр буолан баран умнубат. Сотору-сотору эрийэн бүтэһик сонуннары кэпсиир, бырааһынньыктары көтүппэккэ эҕэрдэлиир. Өссө көмөлөһөөччүлэри ыытыах буолан үөртэҕэ үһү.
Дьэбдьиэй бочуоттаах сынньалаҥҥа тахсыар диэри, лоп курдук 40 сыл биир тэрилтэҕэ үлэлээбитэ. Санаатыгар, кинитэ суох сатамматтара. Евдокия Петровна булуоҕа-талыаҕа, баары суох гыныаҕа, куһаҕаны да тупсарыаҕа диэн буолара. Ол курдук барытын кини билэрэ, дьаһайара, быһаарсара. Үлэһит үтүөтэ буолан, дьон махталын бу билэн эрдэҕэ.
Арай кырдьар сааһыгар көрөр-харайар кимэ да суох. Оннооҕор аттыгар олорон чэйдэһэр, айах атан кэпсэтэр киһитэ суох. Кэргэн тахсыбатаҕа, оҕоломмотоҕо. Мэлдьи үлэ диэн баран сылдьыбыта. Сыл-хонук дииллэрэ чахчы эбит. Күннэр-дьыллар элэстэнэн, биэнсийэҕэ тахсыбытын билбэккэ хаалбыта.
Бэйи, уруккуну-хойуккуну саныы олороору гынна. Киэһэ биэс буолбут. Оҕолор үлэ чааһын кэнниттэн кэлиэхтээхтэр. Остуолун тарда турара дуу? Аһа барыта буста. Хата, алаадьыта бэркэ сатанна. Миинэ хоргуннаах, этэ элбэх. Соркуойа да хоп курдук. Кэмпиэт, бэчиэнньэ ууруоҕа. Уонна саастаах киһи туга кэлээхтиэй. Бастаан чэйдииллэрэ буолуо. Күүтэ таарыйа, ону-маны гыммыта буолан, иһирдьэ-таһырдьа төттөрү-таары тиэрэҥэлээтэ. Чэйин иккитэ хаста өрдө. Урукумуонньукка уу кутта. Сиэмэ буолар хортуоппуйдарын бэрэлээтэ. Таһынааҕы ыаллара икки биэдэрэни бэрсибиттэрэ. Бытархай да буоллар, кыһыл уонна үчүгэй сиэмэ.
Дьэбдьиэй күүлэҕэ олордо. Аны көмөлөһөөччүлэрэ кэлбиттэрин истиэ суоҕа. Хойутаатылар. Массыына элбэх буоллаҕа. Үлэ чааһа бүтэн, бары дьиэлэригэр айаннаатахтара. Даачалаахтар оҕуруоттарыгар ыксаан эрдэхтэрэ. Бу эргин күнүскү өттүгэр аҕыйахтар, арааһа, уоппускалаахтар, кыра оҕолоохтор, биэнсийэлээхтэр эрэ бааллар. Оттон киэһэ уонна өрөбүллэргэ саҥа-иҥэ хойдор, кэлии-барыы үксүүр.
Арай таһынааҕы ыаллар ыттара үрэн моргуйара иһилиннэ. Онтон Дьэбдьиэй эргэ аана кыычыгыраата. Бай, кэллилэр быһыылаах.
Сүүрбэлэрин саҥа ааспыт эдэр дьон олбуорга киирдилэр. Кэнники иһэр ыалдьыты, бу сордоох, балайданан, кыыһын дуу, уолун дуу, сатаан быһаарсыбата. Утары содьоҥноото. Икки уол уонна үс кыыс эбит. Кэпсэтэллэрэ иһиллэр.
– Дыра эбит.
– Дии, 2 ГИС да көрдөрбөт.
– Зато тут круто...
Дьэбдьиэй турарын саҥа өйдөөн көрдүлэр.
– Здравствуйте, бабушка! – диэтэ бастакы уол.
– Дорооболоруҥ, оҕолор, киириҥ. Бастаан чэйдииргит буолуо? Үлэ дьоно, бука, бары да аччыктаатаххыт, – диэтэ хаһаайка уонна киирэр аан диэки алтахтаата. – Нет, спасибо, мы по дороге успели заскочить в кафе, – диэн хоруйдаата бастакы дорооболоспут уол. Арааһа, саамай сытыылара-хотуулара, саҥалаах-иҥэлээх киһилэрэ кини быһыылаах.
– Хотя бы чай... – диэн истэҕинэ, ыалдьыттара олбуор ортотугар биирдэ баар буола түстүлэр.
– У нас все с собой, – диэтэ иккис уол. Итиэннэ тоҕо эрэ солуута суох күлэн алларастаата.
– Бүт эрэ, – диэн биир кыыс сахалыы буойда уонна кынчарыйан кэбистэ.
– Отличная дача! Тут ваще нереально! – кырааскалаах баттахтаах кыыс саҥа аллайда. – Вика, иди сюда, давай сделаем селфи! – диэн били уол курдук кылгас баттахтаах, ачыкылаах кыыһы ыҥырда.
Төлөпүөннэрин мааны суумкаларыттан хостоон, хаартыскаҕа түһэр түбүккэ түстүлэр. Хатыҥ таһыгар хаста да “чып” гыннардылар.
– Девочки, мальчики, саҕалыахха! – диэн сахалыы саҥарар кыыстара дьаһайда.
Дьэбдьиэй көрдөҕүнэ, кырааскалаах баттахтаах кыыстара муода көрдөрө кэлбит курдук, мааныта сүрдээх – үрдүк хобулуктаах, джинсы ыстааннаах, тирии кууркалаах. Атыттар да таҥастара-саптара үлэлииргэ сөбө суох. Баҕар, уларытталлара буолуо диэн Дьэбдьиэй күүтэн көрдө.
– Одноразовые перчатки баар? – диэн сахалыы да, нууччалыы да саҥарара биллибэт ачыкылаах кыыстара ыйытта.
– Тохтоо эрэ, тоойуом. Барыгытыгар наада дуо? – диэн Дьэбдьиэй төттөрү ыйытааччы буолла.
– Да, конечно, – диэн өс саҕа буолуох курдук тутунна мааны кыыс.
– Подождите, поищу, – диэн хаһаайка дьиэ диэки атаҕын состо.
– Мы пока тут подождем, – диэтэ ачыкылаах кыыс.
– Могла бы сама догадаться, ну и бабуля! – диэн ким эрэ кэнниттэн саҥарара иһилиннэ.
Көмөҕө ыҥырбыт киһи, кырдьык, тоҕо эрэ ол туһунан толкуйдаабатах. Санаабыта да буоллар, маҕаһыын чугас суох. Куорат диэки таскайданар кыаҕа суох. Былырыын кэппит бэрчээккилэрэ ханна эрэ сытар буолуохтаахтар. Хата, ыраах уурбатах. Аҥаар аҥаардар, чэ, үлэҕэ барсыаҕа.
Бэрчээккилэрин таһааран биэртэлээтэ. Уолаттар табахтарын уоппутунан сылдьаллар. Били үрдүк хобулуктаах кыыстара инчэҕэй буолаҕа киирэ да соруммата. Дьэбдьиэй саппыкы биэрэ сатаабытыгар: “У меня другой размер... И ваще как-то негигиенично...” – диэн ботугураата. Онон хаартыскаҕа түһэрээччинэн сырытта. Сотору-сотору: “Улыбочку! Фотоотчет”, – диирэ иһиллэр. Уолаттар күрдьэҕинэн букатын салаҥнык тутталлар. Сыыс отун ыраастаабакка, лууҥкалары хаспытынан бардылар. Аны биир уоллара күүлэҕэ тэлгэтэ сыппыт сиэмэни таһаар диэн көрдөспүтүн, биэдэрэҕэ илиитин таһынан хаалаата. “Сэрэн, алдьатан кэбиһиэҥ”, – дии сатаата Дьэбдьиэй, кэнниттэн батыһан иһэн. Атаҕа бэргээн, кыратык олоро түһэргэ сананна. Чаас аҥаара сынньанна быһыылаах.
Кини хаһан алтахтаан тахсыар диэри үлэһиттэрэ ырааппыттар. – Сегодня же пятница! Волонтеры, афте пати будет? – диэн саһыгырыыр сытыы уоллара.
– Эн сөп буолбуккун, Вася, дьиэлээр, – диир сахалыы саҥарар кыыстара.
– Чэ, түргэнник бүтэрэ охсуохха уонна барыахха, – диир иккис уол.
– Оҕолоор, наһаа мээнэ буолумаҥ эрэ, үчүгэйдик үлэлээҥ...
– Да эту бабку мы ваще не знаем. Так что по барабану!
– Хватит болтать! Идет, – диэн сэрэттэ төлөпүөннээх кыыс.
Дьэбдьиэй, итиччэни истэн, бөтө биэрдэ, тыына хаайтара сыста. Хомойон-хоргутан, туох диэн билбэккэ, аттыларыгар кэлэн турда. “Сыыс отун...”, – диэн иһин түгэҕэр саҥарда. Киһи дөйөр музыкатын холбообуттар, ким истиэй. Кэннилэриттэн сылдьан, ыраастыы сатаата... Кыаммат кыһалҕа, кыһыылаах-абалаах да буолар эбит.– Сказали, что работка часик займет. Тут еще пахать и пахать... – ким эрэ өрө тыынна.
– Оҕолор, баһыыбаларыҥ... Сороҕун бэйэм олордуом... Барыаххытын сөп... – Дьэбдьиэй хараҕа ууламмытын кистии-саба сотунна.
– Ну, тогда погнали! – биир уол бэрчээккитин, күрдьэҕин буола ортотугар быраҕан кэбистэ.
– Наконец-то! – мааны кыыс хантан эрэ элэстэнэн кэллэ.
Бары ойон тиийэн, барар суолу былдьастылар. Арай били, сахалыы саҥарар кыыстара хаалла.
– Сандаара, идем, – ким эрэ ыҥырар.
– Бэйэҕит барыҥ, мин көмөлөһүөм. Бүтэрбэккэ барбат буоллахпыт.
– Оо-дьэээ... Комсомолка! – ачыкылаах кыыс, эмиэ да аһыммыттыы, эмиэ да эҕэлээбиттии эттэ.
Массыынаҕа тиийэн музыка холбууллара иһилиннэ. Элджей ырыата ньиргийбитинэн барда:
Ты, ты, ты, ты, ты, ты, ты, ты, ты лови релакс
Ты, ты, ты, ты, ты, ты, ты, ты, ты лови релакс
Ты, ты, ты, ты, ты, ты, ты, ты, ты лови релакс
Ты, ты, ты, ты, ты, ты, ты, ты...
... Буолаҕа икки киһи хойукка диэри сүөдэҥнээбитэ. Улахан саҥа-иҥэ суоҕа. Отур-ботур тугу эрэ кэпсэтэллэрэ.
Сарсын – Саар Көстөкүүн күнэ. Былыт хойдон испитэ да, хантан кэлбитэ биллибэт күүстээх тыал уҥа-хаҥас үрэйдэ.
Сонуннар
28.11.2022 | 17:26
Сунтаардар хотугу дьүкээбил "анныгар"
27.11.2022 | 10:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 28 - ахсынньы 4 күннэригэр
24.11.2022 | 11:00
Саха сирин бастыҥ IT-бырайыактара
23.11.2022 | 17:30
Олоҕун науканы кытта ситимнээн
23.11.2022 | 17:00
Үс игирэ төрөөтө
23.11.2022 | 16:30
Куорат учууталларыгар — саҥа бириэмийэ
23.11.2022 | 16:00
Саамай кэрэ сүөһүнү таллылар
23.11.2022 | 15:56
«Үтүө санаа харыйата» оҕолор баҕа санааларын толорор
23.11.2022 | 15:00
Дьикти быыстапканы көтүтүмэҥ
23.11.2022 | 14:00
Нолуоккун төлөө — холкутук утуй!
23.11.2022 | 13:00
Кыһыҥҥы суоллар аһыллар болдьохторо билиннэ
23.11.2022 | 12:00
Саҥа дьылы — иэһэ суох
23.11.2022 | 11:00
Ыккытын босхо ыытымаҥ
23.11.2022 | 10:00
Дьоҥҥут аатын үйэтитиҥ
23.11.2022 | 09:00
Онлайн төлүөҥ — бириис сүүйүөҥ
23.11.2022 | 08:00
Сийиэскэ 500-тэн тахса дэлэгээт кытынна
20.11.2022 | 09:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 21-27 күннэригэр
19.11.2022 | 16:00
Эҥсиэли хочотугар, Максим Аммосов дойдутугар
18.11.2022 | 09:00
Саҥа саҕахтары арыйан, сонун хайысхалары тутуһан
17.11.2022 | 18:44
Дьиҥ олохтон кэпсээн ааптарын кытта көрсүһүү
Ордук ааҕаллар
Дьон | 19.11.2022 | 18:00
Николай Винокуров: «Дойдубар этэҥҥэ эргиллэн кэллим...»
«Боотур» этэрээт байыастарын ортотугар биһиги биир дойдулаахпыт Алаһыай нэһилиэгиттэн төрүттээх Николай Винокуров баарын истэн, кэпсэтиэхпин баҕардым. Ол эрэн сэһэргэһиибин хайдах-туох саҕалыахпын тобуларбар олус ыарахан этэ. Бу үлэ, үөрэх, сайдыы, тэрээһин туһунан суруйуу, кэпсэтии буолбатах... Бу — олох, дьылҕа, тыын былдьаһыы, өлүү-сүтүү, инники олох иһин охсуһуу туһунан сэһэргэһии. Николай тута хоруйдаабытыгар...
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 20.11.2022 | 11:00
Элэгэнтэй Адамов: «Сиэрдээх өй-санаа төрүт дьарыкка эрэ баар»
Бүгүҥҥү нүөмэргэ Чурапчы улууһун Чакыр нэһилиэгин олохтооҕо Элэгэнтэй Адамовы кытта тыа сирин олоҕун, итэҕэл, уус идэтин, сайдыы, норуот дьылҕатын, кэскилин туһунан сэһэргэстибит. Дьоҕурдаах киһи анаарыыта киэҥэ, этэр тыла оруннааҕа сөхтөрдө.
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Оҕуруот үүннэриитинэн дьарыктанар дьон тохсунньу ыйтан номнуо үлэлэрэ саҕаланна. Өрөспүүбүлүкэҕэ биллэр оҕуруотчут Агафья Тарасова оҕурсу уонна помидор бастыҥ суортарын сүбэлээбитин, ону сэргэ хайдах бэлэмнэнэри санаппытын билиһиннэрэбит.
Бастыҥ оҕурсу сиэмэлэрэ
«Изумрудный поток». Бу оҕурсу аһа уһун, китайскай курдуктар, ол эрэн ордук минньигэстэр, дыргыл сыттаахтар. Өлгөм үүнүүнү биэрэр, биир ойоҕос (боковой побег) салааны ыыттахха өссө ордук элбэх оҕурсуну ылыахха сөп. Улахан көрүүнү-истиини ирдээбэт, уһуннук ас биэрэр.
«Зозуля»ТСХ. Урукку суорт. Тэпилииссэҕэ үүнэр.
«Апрельский». Бары билэр суортара, «Зозуля» курдук.
«Бабушкин секрет». Аһаҕас сиргэ үүнэр. Корнишон, орто үүнүүнү биэрэр, ойоҕостон үүммүтү үргэммэт, сытан эрэ үүнэр. Улахан көрүүнү-истиини ирдээбэт, сирэ үчүгэй буолуон уонна уутун үчүгэйдик кутуохха наада. Сибиэһэйдии сиэнэр, тууһанар даҕаны.
«Маринда» f1. Корнишон, улахан көрүүнү-истиини эрэйбэт, эрдэ астанар, өлгөм үүнүүнү биэрэр.
«Стелла». Улахан көрүүнү-истиини ирдээбэт. Саамай өлгөм үүнүүлээҕинэн биллэр. Аһа үрдүк хаачыстыбалаах. Оҥоһуллубут буорга олордуллар. Амтана олус үчүгэй. Оҕурсута хатыыта, бөлтөркөйө суох буолар. Салаат да оҥостон сиэххэ сөп, тууһуурга да үчүгэй.
«Четыре лета». Кыра үүнээйи буолар, биэдэрэҕэ үүннэрэн баран көһөрө да сылдьыахха сөп. Оҕурсута «Стелла» курдук буолар.
«Чудо хрустик». Корнишон, эрдэ ситэр, өлгөм үүнүүнү биэрэр, олус минньигэс, хачыгырас. Тууһуурга барсар.
«Король рынка» f1. Аата этэринии, олус табыллыбыт суорт. Эрдэ ситэр, өлгөм үүнүүлээх уонна улахан көрүүнү-истиини ирдээбэт. Ойоҕоһугар биир лабааны хааллардахха, үүнүүтэ үрдүүр. Сэбирдэхтэрэ 2-3 дьөрбөнөн үүнэллэр. Аһа боллурдардаах, хараҥа өҥнөөх, амтана үчүгэй. Сибиэһэйдии сиэххэ, кэнсиэрбэлиэххэ эмиэ сөп.
«Герман» f1. Сэбирдэхтэрэ чөмөхтөһөн үүнэллэр. Эрдэ ыһарга барсар суорт, тымныыттан куттаммат.
«Балконный хрустик». Саас түннүккэ олордорго үчүгэй. Күлүгү тулуйар. Улахан иһиккэ икки сиэмэни олордуллар. Ас биэрдэҕинэ, оҕурсуну күн аайы быһар ордук, оччоҕо саҥалар түргэнник үүнэллэр.
«Бабушкин внучок». Саҥа суорт. «Бабушкин секрет» диэҥҥэ майгынныыр. Аһаҕас сиргэ үүнэр. Оҕурсута кыра, ол гынан баран элбэх, хачыгырыыр.
«Аленушка» f1. Корнишон. Аһаҕас сиргэ хойутуу соҕус үүнэр гибрид. Эрдэ үүммүт суортар ас биэрэн бүтүүлэригэр кини ас биэрэр кэмэ саҕаланар. Ол иһин ити суорду кэнсиэрбэлииргэ, тууһуурга сүбэлэнэр.
«Чупа щупс». Итинник ааты булкаас суорт (гибрид) Чупа-Чупска майгынныырын уонна кыратын иһин биэрбиттэр. Ити оҕурсуну оҕолор наһаа сөбүлээн сииллэр. Суорду саас эрдэттэн түннүккэ үүннэриэххэ сөп.
Агафья Тарасова санатарынан, f1 диэн суруктаах бакыаттарга баар сиэмэлэр гибридтар, кинилэр астарын биирдэ эрэ биэрэллэр, сиэмэ ылыллыбат.
Саамай минньигэс помидор
Агафья Тарасова биһиги климаппытыгар барсар, сабыылаах уонна аһаҕас сиргэ үүннэрэргэ барсар суортары талбыт.
«Будёновка». Бу үүнээйи улахан көрүүнү-истиини ирдээбэт. Аһаҕас сиргэ куһаҕан халлааҥҥа даҕаны өлгөм үүнүүнү биэрэр. Томаттар бөдөҥ, минньигэс буолаллар. «Будёновканы» биирдэ боруобалаатаххытына, мэлдьи үүннэрэр буолуоххут. Умнаһа синньигэс буолан, баайыахха наада. Сэбирдэҕэ аҕыйах, биир лууҥкаҕа икки үүнээйини олордуохха сөп.
«Взрыв». Аһаҕас сиргэ өлгөм үүнүүнү биэрэр, үрдүгэ суох, астара бөдөҥ.
«Дана». Эмиэ үчүгэй суорт. Умнаһа үрдүк, өлгөм үүнүүлээх, астара орто бөдөҥнөр.
«Благовест». Тэпилииссэҕэ үүннэрэргэ бастыҥ суорт. Умнаһа уһун, икки пасыногы хааллардахха, үүнүүтэ өлгөм буолар, күһүөрү аһа өссө элбиир. Аһа орто улахан, минньигэс амтаннаах.
«Пузато хато». Аһаҕас сиргэ үүнэр, улахан көрүүгэ-истиигэ наадыйбат, үрдүк, ол иһин баайыллар. Аһа бөдөҥ, эттээх.
«Алмазы Якутии». Аһаҕас сиргэ үүннэрэргэ олус табыгастаах суорт. Умнаһа намыһах, пасынкаламмат. Аһа кып-кыһыл, эттээх, минньигэс, хаҕа халыҥ. Хайдах баҕарар халлааҥҥа үүнүүтэ өлгөм.
«Якут» f1. Намыһах үүнээйи, баараҕай, пасынкаламмат. Аһаҕас сиргэ эрдэ уонна тэпилииссэҕэ үүннэрэргэ барсар. Чугас-чугас үүннэрдэххэ, өлгөм үүнүүлээх буолар. Аһа кыра, ол эрэн минньигэс. Кэнсиэрбэлииргэ, тууһуурга сүбэлэнэр.
«Балконное чудо». Аата этэринии, балкоҥҥа эбэтэр кыбартыыраҕа үүннэрэргэ барсар. Хараҥа да сиргэ үүнэр кыахтаах. Үүнүүтэ өлгөм, аһа кыра соҕус, төгүрүк, кып-кыһыл. Оҕолор сөбүлээн сииллэр.
«Прима люкс». Эрдэ ситэр суорт, тэпилииссэҕэ ордук үүнэр. Үүнүүтэ өлгөм, аһа бөдөҥ, эттээх, минньигэс.
«Дубок». Бу суорт аһаҕас сиргэ үүннэрэргэ анаммыт, намыһах. Аһа орто кээмэйдээх, эттээх, уһуннук харайарга, тиэйэргэ барсар. Быспакка бүтүннүү кэнсиэрбэлэнэр, сибиэһэйдии эмиэ сиэнэр.
«Непасынкующийся». Эрдэ үүнэр суорт, аһаҕас сиргэ да, тэпилииссэҕэ даҕаны үүннэриэххэ сөп. Үүнээйи наһаа улахан буолбат, дьоҕус кээмэйдээх. Аһа орто, хайдах баҕарар сиэнэр.
«Москвич». Бу суорт аһаҕас сиргэ үүннэрэргэ анаммыт, улахан көрүүнү-истиини эрэйбэт. Баайыы, пасынкалааһын наадата суох. Амтана үчүгэй, кэнсиэрбэлииргэ, сибиэһэйдии сииргэ да барсар.
«Крупный, желтый». Ортотук ситэр, аһаҕас сиргэ да, тэпилииссэҕэ да тэҥник үүнэр. Аһа араҕас, бөдөҥ, минньигэс.
«Розовый гигант». Агафья Тарасова ити суортка болҕомтону уураргытыгар сүбэлиир. Уһун үүнээйи, баайыллар, аһаҕас сиргэ ордук үүнэр. Икки пасыногы хааллараллар. Аһа эттээх, наһаа минньигэс, сиэмэтэ аҕыйах. Бу помидору салаакка барсарынан ааҕыллар, үксүн сибиэһэйдии сиэниллэр.
«Бычье сердце». Бу урукку суорт. Билигин тупсарыллыбыт суорт баар буолбут. Ордук тэпилииссэҕэ үүнэр. Лууҥкаҕа иккини олордор ордук. Саамай бөдөҥ астаах суордунан биллэр. Томата эттээх, минньигэс, салаакка наһаа үчүгэй.
«Орлиный клюв». Ортотук ситэр, баараҕай үүнээйи. Тэпилииссэҕэ күүскэ үүнэр, лабааларын тирээбилгэ баайыахха наада. Аһа бөдөҥ, эттээх, минньигэс.
«Черри». Үүнээйини биир умнаһынан тахсан иһэрин курдук оҥоробут, хоннохтуубут. Оччоҕо өлгөм үүнүүнү биэрэр.
Эрдэттэн бэлэмнэнэбит
Олунньу ыйга сиэмэлэрбитин бэлэмниибит.
Салгыы клубника уонна дьэдьэн сиэмэлэрин бэлэмниибит уонна ыһабыт.
Сиэмэбитин ыһыахпыт иннигэр буорбутун бэлэмниибит. Ол курдук, марганцовка убаҕас, сылаас суурадаһынынан буорбутун кутабыт. Буорбут сылыйдаҕына, сиэмэбитин ыһабыт, үрдүнэн чараастык буор табыгынатабыт. Итинник гыннахпытына, ыспыт сиэмэбит ордук түргэнник тахсар.
Итинник клубниканы, дьэдьэни, баклажаны, ортотук ситэр биэрэстэри, махровай петунияны ыһабыт.
Күһүҥҥүттэн харайбыт луковицаларбытын, георгиннарбытын уо.д.а. бэрэбиэркэлиибит.
Күһүн хостообут уонна сөрүүн сиргэ уурбут роза сибэккилэрбитигэр «Фитоспоринынан» эбэтэр «Фитовермынан» сэрэтэр үлэни ыытабыт. Оччоҕо розаларбыт грибковай уонна да атын ыарыыларынан ыалдьыбаттар.
Итини сэргэ эксибишен луукпутун, шабо гвоздиканы, эустоманы, гелиотропу, пеларгонияны, бегонияны олордобут.
Сонуннар
28.11.2022 | 17:26
Сунтаардар хотугу дьүкээбил "анныгар"
27.11.2022 | 10:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 28 - ахсынньы 4 күннэригэр
24.11.2022 | 11:00
Саха сирин бастыҥ IT-бырайыактара
23.11.2022 | 17:30
Олоҕун науканы кытта ситимнээн
23.11.2022 | 17:00
Үс игирэ төрөөтө
23.11.2022 | 16:30
Куорат учууталларыгар — саҥа бириэмийэ
23.11.2022 | 16:00
Саамай кэрэ сүөһүнү таллылар
23.11.2022 | 15:56
«Үтүө санаа харыйата» оҕолор баҕа санааларын толорор
23.11.2022 | 15:00
Дьикти быыстапканы көтүтүмэҥ
23.11.2022 | 14:00
Нолуоккун төлөө — холкутук утуй!
23.11.2022 | 13:00
Кыһыҥҥы суоллар аһыллар болдьохторо билиннэ
23.11.2022 | 12:00
Саҥа дьылы — иэһэ суох
23.11.2022 | 11:00
Ыккытын босхо ыытымаҥ
23.11.2022 | 10:00
Дьоҥҥут аатын үйэтитиҥ
23.11.2022 | 09:00
Онлайн төлүөҥ — бириис сүүйүөҥ
23.11.2022 | 08:00
Сийиэскэ 500-тэн тахса дэлэгээт кытынна
20.11.2022 | 09:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 21-27 күннэригэр
19.11.2022 | 16:00
Эҥсиэли хочотугар, Максим Аммосов дойдутугар
18.11.2022 | 09:00
Саҥа саҕахтары арыйан, сонун хайысхалары тутуһан
17.11.2022 | 18:44
Дьиҥ олохтон кэпсээн ааптарын кытта көрсүһүү
Ордук ааҕаллар
Дьон | 19.11.2022 | 18:00
Николай Винокуров: «Дойдубар этэҥҥэ эргиллэн кэллим...»
«Боотур» этэрээт байыастарын ортотугар биһиги биир дойдулаахпыт Алаһыай нэһилиэгиттэн төрүттээх Николай Винокуров баарын истэн, кэпсэтиэхпин баҕардым. Ол эрэн сэһэргэһиибин хайдах-туох саҕалыахпын тобуларбар олус ыарахан этэ. Бу үлэ, үөрэх, сайдыы, тэрээһин туһунан суруйуу, кэпсэтии буолбатах... Бу — олох, дьылҕа, тыын былдьаһыы, өлүү-сүтүү, инники олох иһин охсуһуу туһунан сэһэргэһии. Николай тута хоруйдаабытыгар...
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 20.11.2022 | 11:00
Элэгэнтэй Адамов: «Сиэрдээх өй-санаа төрүт дьарыкка эрэ баар»
Бүгүҥҥү нүөмэргэ Чурапчы улууһун Чакыр нэһилиэгин олохтооҕо Элэгэнтэй Адамовы кытта тыа сирин олоҕун, итэҕэл, уус идэтин, сайдыы, норуот дьылҕатын, кэскилин туһунан сэһэргэстибит. Дьоҕурдаах киһи анаарыыта киэҥэ, этэр тыла оруннааҕа сөхтөрдө.
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Билигин ханнык баҕарар өҥөнү онлайн төлүөххэ сөп эрээри, аҕа саастаах дьон үгүс өттө оннооҕор уот, гаас курдук сүрүн төлөбүрдэрин унньуктаах уһун уочаракка олорон төлүүллэр. Бу олорон кинилэр күннэрин-дьылларын сүтэрэллэрин таһынан, сороҕор 3%-ҥа тиийэ «хамыыһыйа” диэни эбии аахтаралларын билбэттэр.
Ааптар: Айталина Софронова
Маннык «хамыыһыйаны» сорох өҥөнү оҥорооччулар официальнай порталлара эмиэ ылаллар да буоллар, ханнык порталга, сайтка, сыһыарыыга онлайн төлөбүрдэри оҥоруохха сөбүн көрүөҕүҥ. Тымныылар түһэн эрэллэр, төлөбүрдэри сылаас дьиэҕэ олорон оҥорорго үөрэниҥ.
Судаарыстыбаннай өҥө
Муниципальнай уонна судаарыстыбаннай өҥөлөрү оҥорор сүрдээх судургу уонна табыгастаах портал. Аадырыһа – gosuslugi.ru. Манна ханнык баҕарар наадалаах өҥөнү түргэнник төлүөххэ, оҥотторон ылыахха сөп. Бэлиэтээн эттэххэ, саайт хамыыһыйата суох, төлөбүр оҥорорго регистрацияны эрэ ааһар ирдэнэр.
Ханнык өҥөлөрү хамыыһыйата суох төлүөххэ сөбүй?
Дьиэ-уот хомунаалынай төлөбүрэ
Маҥнай порталга киирэн «Төлөһүү» салаатыгар киирэн бараммыт, «хомунаалынай өҥө» диэн сирэйи баттыыбыт. Бэриллэр испииһэктэн Салайар хампаанньабытын көрдөөн булабыт. Салгыы тус счет нүөмэрин ыйар анкетаны толоробут эбэтэр сороҕор төлөбүрдээх ый болдьоҕо ыйыллар. Мантан салгыы систиэмэ киллэриллибит дааннайдарынан туһанааччыны төлөбүр сууматын ыйар сирэйгэ көһөрөр.
Чиэк биэрэр дуо?
Портал хас биирдии төлөбүргэ чек биэрэр уонна регистрацияланарга ыйбыт электроннай аадырыскар ыытар.
Массыына ыстарааба
20 күн иһигэр төлөөтөххүнэ, 50% чэпчэтиилээх. Портал чэпчэтиини тутатына оҥорор.
Иэһи-күүһү аахсарга
Бириистэптэртэн кэлэр төлөбүрдэри кэмигэр оҥорботоххо, ыстараап көтөн кэлэр.
Госпошлинаны төлүүргэ
Судаарыстыбаннай уорганнарга сайабылыанньаны портал нөҥүө ыыттахха, түһээнэ 30 % чэпчэтиилээх.
«Мир» каарта барыстаах
Сорох иэһи-күүһү, холобура, массыына ыстараабын, «Мир» каарта нөҥүө хамыыһыйата суох төлүөххэ сөп.
Уоппут уонна ититиибит
Уопсайынан, баан картатынан ханнык баҕарар өҥөнү хамыыһыйата суох төлүүргэ, өҥөнү оҥорооччу тус саайтыгар киириэххэ наада. «Якутскэнерго», «Сахатранснефтегаз” уо.д.а. олохтоох тэрилтэлэр оҥорор өҥөлөрүн «Алмаасэргиэнбаан” курдук олохтоох баан каартатынан сорох түгэҥҥэ хамыыһыйата суох төлүөххэ сөп.
Ону таһынан, хас биирдии баан бэйэтин килийиэнигэр араас чэпчэтиилэри оҥорор. Нэһилиэнньэҕэ ордук тарҕаммыт «Спасибо» уонна «Мили” диэн бырагыраамалар биллэллэр. Бонустарынан таба туһаннахха, гаас, уот, ититии да төлөбүрдэрин хамыыһыйата суох оҥоруохха сөп.
Күндү ааҕааччыларбыт! «Киин куорат» эһиэхэ олус судургу ньыманы көрдөрөр:
Ханнык баҕарар көрдүүр саайтка киирэн, холобура, «Якутскэнерго» саайтын булабыт: yakutskenergo.ru;
Сүрүн сирэйгэ «Баан каартатынан төлөөһүн» диэн ссылканы баттыыбыт;
Тус счеппутун суруйдахпытына, төһө суума төлөнүөхтээҕэ тахсан кэлэр;
Салгыы каартабыт дааннайдарын киллэрэбит, кэннигэр сурулла сылдьар үс сыыппараны эмиэ ыйабыт;
Барытын оҥорбуппутун кэннэ, төлөпүөммүтүгэр СМС-иһитиннэриинэн сыыппаранан код кэлэр. Ол кодунан төлөбүрбүтүн бигэргэтэбит;
Электроннай почтабытын ыйбыт буоллахпытына, онно чекпит кэлэр.
Маны таһынан “ГИС ЖКХ” портал, “Сбербанк Онлайн”, “ВТБ”, “Россельхозбанк”, “Газпромбанк”, “Росбанк” уо.д.а. бааннар мобильнай сыһыарыыларын нөҥүө төлүүр кыах баар.
Уубут-хаарбыт
Ууну киин куоракка «Водоканал» тэрилтэ хааччыйар. Дьон ордук “Сбербанк Онлайн” сыһыарыы нөҥүө төлүүр.
Сыһыарыыга – «Төлөбүр» диэҥҥэ киирэбит уонна “Водоканал (Якутск) диэни булабыт. Салгыы тус счеппут нүөмэрин суруйан, төлөбүрү бигэргэтэбит. Манна даҕатан эттэххэ, харчыбыт тиийбэт буоллаҕына, сууманы кыччатыахха сөп.
Сайтка – vodokanal-ykt.ru киирэн, сүрүн сирэйгэ “Билигин төлүүбүн” диэн түннүгү булабыт, тус счет нүөмэрин ыйан бараммыт, баан каартатын нөҥүө төлөбүрү аһардабыт.
Билиҥҥи үйэҕэ счетчик көрдөрүүлэрэ барыта ыйыллан кэлэр. Урукку курдук суруна-суруна тиийэр наадата суох. Ол эрээри ордук аҕам саастаах дьон сурунуохтарын баҕарар буоллахтарына, счетчигы көрөргө икки ньыманы кэпсиибит:
«Водоканал» бэйэтэ виртуальнай көмөлөһөөччүлээх. Киниэхэ эрийэр, кэтэһэр, боппуруоска эппиэттиир эҥин төрүт наадата суох. 8-984-100-19-74 бассаап нүөмэргэ, холобур, “Вода” диэн тылы суруйдаххытына, салгыы механизм хайдах үлэлиирин ыытар. Дьэ бу манна биир ыйга хас куб. м ууну туһаммыккын суруйар кыахтааххыт.
Өссө биир виртуальнай көмөлөһөөччүлэрэ – 507-248 нүөмэр. Эрийэн тиийдэххитинэ, сыыппаралар көмөлөрүнэн счетчик көрдөрүүтүн, тус счетуҥ нүөмэрин этэҕин.
Гааһы хас да көрүҥүнэн төлүөххэ сөп
Саха сиригэр гаас ситимин «Сахатранснефтегаз» тэрилтэ хааччыйар. Кэлиҥҥи сылларга социальнай гаастааһын даҕаны киирэн, гаас тиийбит улуустарыгар ыал эрэ барыта гааһынан ититиллэн, аһаан-таҥнан олорор. Оттон гааһынан туһаммыт иһин онлайн төлүүргэ хас даҕаны ньыма баар:
– Бассаапка чат-бот (нүөмэрэ: 8924-870-70-09);
– Телеграмҥа чат-бот (строкаҕа «Бот Сахатранснефтегаз» диэн суруй);
– aostng.ru сайтка тус кабинет нөҥүө;
– “Сбербанк Онлайн” сыһыарыынан, “Сбербанк России” ПАУо кассаларыгар уонна терминалларыгар;
– «АЭБ онлайн» уонна «Алмаасэргиэнбаан” кассаларыгар уонна терминалларыгар.
«Сбербанк Онлайн» сыһыарыы көмөтүнэн:
* «Төлөбүр» диэни баттыыгын;
* Тус счетуҥ нүөмэрин суруйаҕын;
* Салгыы счетчик көрдөрүүтэ тахсар;
* Тахсыбыт сууманы төлөбүр строкатыгар суруй. Онтон дааннайдаргын бигэргэт уонна “Салгыы” диэни баттаан баран төлөбүрү оҥор.
Кирэдьиит эмиэ онлайн төлөнөр
Аныгы үйэ диэх курдук. Билигин хас биирдии баан бэйэтэ саайтаах, сыһыарыылаах. Биллэрин курдук, кирэдьиит анал дуогабарга оҥоһуллар, ол инниттэн киниэхэ идентификациялыыр нүөмэр бэриллэр. Аны туран, холобура, кирэдьииккитин «Тинькофф” баантан ылан баран “Сбербаан” каартатынан онлайн төлүүр түгэҥҥитигэр, бырыһыаннаах буолар. Онтон «Тинькофф” баан бэйэтин «кредитнэй" эбэтэр “дебетовай” каартатынан төлүүргэ, ол эбэтэр баан бэйэтэ оҥорбут бородууксуйатынан төлөстөххүнэ, бырыһыан ааҕыллыбыт.
“Сбербанк Онлайн” сыһыарыы көмөтүнэн хайдах төлүүбүт?
Атын баан кирэдьиитин “Сбербаан” нөҥүө дуогабар нүөмэринэн төлүөххэ сөп. Маҥнай сыһыарыыбытыгар пин-код идентификациятын ааһабыт, ол кэнниттэн:
Сыһыарыыга «Кирэдьиит төлөбүрэ» пууну талабыт;
Төлүөхтээх бааммыт аатын булабыт (БИК көмөтүнэн эмиэ булуохха сөп);
Кирэдьиит дуогабарын нүөмэрин киллэрэбит;
Төлөбүр сууматын ыйабыт;
Харчыны төлүүр ньыманы талан ылабыт: каарта счетуттан устуу эбэтэр кумааҕы харчынан бааҥҥа тиийэн төлөөһүн;
Реквизиттэри көрөбүт уонна сөбүлэҥ кнопкатын баттыыбыт;
Квитанциябыт электроннай почтаҕа кэлэр эбэтэр тута экраҥҥа тахсар.
Сонуннар
05.12.2022 | 12:00
Өрөспүүбүлүкэтээҕи саахымат конгреһын кыттыылаахтара кэллилэр
05.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 5 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
03.12.2022 | 18:00
Өбүгэ ситимэ — эр дьон кылаан кыахтарыгар
03.12.2022 | 14:00
«Үлэ кыбаартала» — сайдыы территорията
02.12.2022 | 18:00
Дьокуускай 100 бастыҥ үөрэнээччитигэр стипендия олохтонно
02.12.2022 | 16:00
Тымныы Оҕонньорго баҕа санааларбытын суруйабыт
02.12.2022 | 12:00
Охчуттар мэтээллэри аҕалаллар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 2 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньытааҕы сокуоннар
02.12.2022 | 09:00
Биэнсийэни иккитэ ылыахтара
01.12.2022 | 18:00
Спартакиадаҕа бастыҥнар кыттыахтара
01.12.2022 | 17:00
Арыгы атыытыгар хааччахтааһын киллэриллэр
01.12.2022 | 16:00
Эһиилги былаан — 38 км суол
01.12.2022 | 15:06
Саамай сөптөөх диэн көрөбүн
01.12.2022 | 15:05
Комплекс оҥорор ордук
01.12.2022 | 15:00
Бүгүн саҥа дьыллааҕы харыйа уота сандаарыа
01.12.2022 | 15:00
Субсидия кээмэйэ улаатар
01.12.2022 | 14:00
Кадеттарга – саҥа оскуола
01.12.2022 | 13:00
Саҥа сулууспаҕа эрэл улахан
01.12.2022 | 12:00
Кииннэммит библиотека ситимэ анал бырагырааманы оҥордо
Ордук ааҕаллар
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 25.11.2022 | 16:00
Юрий Попов: «Барыта улахан үлэттэн тахсар»
Дьокуускайга Тупсарыы үс сыла биллэриллэн, бу диэн эттэххэ, киин куоракка, чахчы, үтүмэн үлэ ыытылынна, ону олохтоохтор даҕаны бэйэҕит көрө-истэ сылдьаҕыт. Быйыл сайын «Уһук Илиҥҥэ 1000 тиэргэн» федеральнай бырайыагынан Дьокуускай куоракка 75 тиэргэн тупсаран оҥоһулунна. Саамай элбэх эбийиэккэ бэдэрээтчитинэн «Основа» ХЭТ үлэлээтэ. Онон бүгүҥҥү нүөмэрбитигэр бу тэрилтэ эдэр салайааччыта Юрий Поповы...
Сытыы муннук | 01.12.2022 | 12:03
Ийэ айманар сүрэҕин туох уоскутуой...
Билиҥҥи балаһыанньаҕа, билиҥҥи судургута суох кэмҥэ оҕотун байыаннай дьайыыга атаарбыт ийэлэрдиин кэпсэтэртэн ордук ыарахан суох. Кинилэр куоластара титириирэ, харахтарын уутун кистээн туора соттоллоро, оҕолорун тустарыгар күүстээх, тулуурдаах буола сатыыллара киһини өссө уйадытар, уоскутар тылы булбакка мух-мах бараҕын. Бу сырыыга оҕолорун атаарбыт, кэтэһэр, эрэнэр икки ийэни кытта харах уулаах кэпсэтиибин ааҕааччыларбар...
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
'''DNS''' ([[ааҥл тыла|ааҥл]]. ''Domain Name System'') диэн [[интернет|Интернекка]] баар [[көмпүүтэр]], сервис эбэтэр хайа баҕар атын ресурс наардыыр аат системата. Интернет куйаарыгар холбонор девайс [[домен аат|домен ааттаах]]. DNS ол ааты [[IP аадырыс|IP аадырыска]] утаарар. Холобур, ''[http://www.example.com www.example.com]'' аат ''208.77.188.166'' диэн аадырыстаах.
|
oscar
|
'''Нүөрүҥгүрү''' ({{lang-ru|Нерюнгри}}) диэн [[Саха Сирэ|Саха Сирин]] соҕуруу өттүгэр баар куорат, [[Нүөрүҥгүрү улууһа|Нүөрүҥгүрү улууhун]] административнай киинэ. Дьонун ахсаана 66,269 (2002). 1975 с. чох бассейнын аттыгар тутуллубута.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Бу сирэйгэ ханнык эмэ ыстатыйаттан кэлбит буоллаххына, ол ыстатыйаҥ сигэтин көннөрөн биэрэргэр көрдөһөбүт. Оччоҕо дьон ол ыстатыйаттан манна буолбакка, тута чопчу ыстатыйаҕа көһүөхтэрэ.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Дьокуускай куорат баһылыгын эбээһинэһин толорооччу Евгений Николаевич Григорьев киин куорат олохтоохторун ыйытыыларыгар хоруйдуур.
–Дьокуускай куоракка учаастак ыларга уопсай уочарат төһө хамсыырый? “Мои документы” кииҥҥэ тиийэ сылдьыбытым, сайабылыанньабын булбатахтара. Уочараппын хантан билэбиний?
Сардана Горбунова
–Уочараккытын электроннай ньыманан көрүөххүтүн сөп. http://www.e-yakutia.ru сайтка киирэҕит, тус кэбиниэккитин арыйаҕыт. Өскөтүн уочарат нүөмэрэ көстүбэт буоллаҕына, анкета толороҕут уонна хос тэҥниигит. Дааннайдар ыйга иккитэ – 5 уонна 15 чыыһылаҕа киирэллэр. Эбэтэр муниципальнай өҥөлөрү оҥорор салаа быһа линиятыгар эрийэн ыйыталаһыаххытын сөп. Төл. 89142394926 (үлэ күнүгэр сарсыарда 09-00 чаастан киэһэ 18-00 чааска диэри (эбиэт кэмэ – 13-00 – 14-00 ч).
–Гимеин сылаас тохтобула тоҕо баччааҥҥа диэри үлэлээбэтий? Дьон кыһыҥҥы тымныыларга оптуобус кэтэһэн, оннооҕор чаас аҥаара тураллар.
Айаал Васильев
–Гимеин суолун эргиирэ саҥаттан тутуллубутун кэннэ сылаас тохтобул төттөрү туруоруллубута. Ол эрээри өрөмүөн үлэтэ эрэйиллэр. Бас билээччи этэринэн, таһырдьа тымныы буолан, эбийиэги чөлүгэр түһэрии үлэтэ кыаллыбат. Бу туһунан кини уокурук управатыгар биллэрбит.
–Сайсары уокуругар 48 дьиэни көһөрөллөрүн туһунан истибитим. Ол испииһэги ханна көрүөххэ сөбүй?
Лена Сергучева
–Дьокуускай куорат уокуругун хаарбах туруктаах, саахалланар кутталлаах элбэх кыбартыыралаах дьиэлэрин испииһэгин https://cloud.mail.ru/public/Uk1c/Fe6aLhGKE сигэнэн киирэн көрүөххүтүн сөп.
–Автодорожнай уул., 38/24, хаһан көһөрүллэрий? Дьиэбитигэр уубут, гааспыт суох. Кыбартыыра куортамныырга күһэллэбит.
–Саахалланар кутталлаах, хаарбах туруктаах дьиэлэртэн олохтоохтору көһөрүү бырагырааматын https://cloud.mail.ru/public/46uf/3djFHv79j сигэнэн киирэн көрүҥ.
–Сорох оптуобустар терминаллара сүгүн үлэлээбэт эбэтэр алдьаммыт буолар. Оннооҕор үлэлиир, харчылаах каартаны билиммэт, харчыта суох диир. Бэҕэһээ суоппар харчынан төлөө диэбитэ.
Альбина К.
–Аппараата үлэлээбэт эбэтэр алдьаммыт буоллаҕына, суоппар харчынан төлөбүрү көрдүө суохтаах.
–Оптуобустары ханна эрийэн үҥсүөххэ сөбүй?
Лена
–Тырааныспар управлениетыгар. Төл. 40-80-94
–Борисовка-1 олохтоохторо 6 нүөмэрдээх оптуобус сырыытын уларыппаккытыгар көрдөһөбүт. Үгүс киһи бу оптуобуһунан куоракка кэлэрэ-барара ордук табыгастаах. Ахсынньы ыйга элбэх мэндиэмэннээх дьиэ үлэҕэ киирбитэ. Айанньыт ахсаана өссө элбиэҕэ. Баһаалыста, биһиэхэ 6 нүөмэрдээх оптуобус сырыытын суох оҥорумаҥ!
Светлана Смирнова
–Оптуобус тиһэх тохтобулун уларыппат туһунан быһаарыныы ылыллыбыта. Көннөрү “Три Сосны” микрооройуоҥҥа киирэн ааһар буолуоҕа.
Сонуннар
27.11.2022 | 10:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 28 - ахсынньы 4 күннэригэр
24.11.2022 | 11:00
Саха сирин бастыҥ IT-бырайыактара
23.11.2022 | 17:30
Олоҕун науканы кытта ситимнээн
23.11.2022 | 17:00
Үс игирэ төрөөтө
23.11.2022 | 16:30
Куорат учууталларыгар — саҥа бириэмийэ
23.11.2022 | 16:00
Саамай кэрэ сүөһүнү таллылар
23.11.2022 | 15:56
«Үтүө санаа харыйата» оҕолор баҕа санааларын толорор
23.11.2022 | 15:00
Дьикти быыстапканы көтүтүмэҥ
23.11.2022 | 14:00
Нолуоккун төлөө — холкутук утуй!
23.11.2022 | 13:00
Кыһыҥҥы суоллар аһыллар болдьохторо билиннэ
23.11.2022 | 12:00
Саҥа дьылы — иэһэ суох
23.11.2022 | 11:00
Ыккытын босхо ыытымаҥ
23.11.2022 | 10:00
Дьоҥҥут аатын үйэтитиҥ
23.11.2022 | 09:00
Онлайн төлүөҥ — бириис сүүйүөҥ
23.11.2022 | 08:00
Сийиэскэ 500-тэн тахса дэлэгээт кытынна
20.11.2022 | 09:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 21-27 күннэригэр
19.11.2022 | 16:00
Эҥсиэли хочотугар, Максим Аммосов дойдутугар
18.11.2022 | 09:00
Саҥа саҕахтары арыйан, сонун хайысхалары тутуһан
17.11.2022 | 18:44
Дьиҥ олохтон кэпсээн ааптарын кытта көрсүһүү
17.11.2022 | 18:00
«Мир» каартаҕа региональнай төлөбүрдэри ыытыахтара
Ордук ааҕаллар
Дьон | 19.11.2022 | 18:00
Николай Винокуров: «Дойдубар этэҥҥэ эргиллэн кэллим...»
«Боотур» этэрээт байыастарын ортотугар биһиги биир дойдулаахпыт Алаһыай нэһилиэгиттэн төрүттээх Николай Винокуров баарын истэн, кэпсэтиэхпин баҕардым. Ол эрэн сэһэргэһиибин хайдах-туох саҕалыахпын тобуларбар олус ыарахан этэ. Бу үлэ, үөрэх, сайдыы, тэрээһин туһунан суруйуу, кэпсэтии буолбатах... Бу — олох, дьылҕа, тыын былдьаһыы, өлүү-сүтүү, инники олох иһин охсуһуу туһунан сэһэргэһии. Николай тута хоруйдаабытыгар...
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 20.11.2022 | 11:00
Элэгэнтэй Адамов: «Сиэрдээх өй-санаа төрүт дьарыкка эрэ баар»
Бүгүҥҥү нүөмэргэ Чурапчы улууһун Чакыр нэһилиэгин олохтооҕо Элэгэнтэй Адамовы кытта тыа сирин олоҕун, итэҕэл, уус идэтин, сайдыы, норуот дьылҕатын, кэскилин туһунан сэһэргэстибит. Дьоҕурдаах киһи анаарыыта киэҥэ, этэр тыла оруннааҕа сөхтөрдө.
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Томороон тымныыга Санкт Петербургтан «Викимедия.ру» дириэктэрэ Владимир Медейко, Ростов на Донуттан Нуучча Бикипиэдьийэтин дьаһабыла Дмитрий Жуков уонна Москубаттан Н.А. Некрасов аатынан Киин научнай бибилэтиэкэ киэҥ эйгэҕэ сырдатар салаатын салайааччыта Наталья Сенаторова ыалдьыттаатылар. Суруналыыстары кытта көрүстүлэр, Саха сирин олохтоохторун бикипиэдьийэҕэ ыстатыйаны хайдах суруйарга, киллэрэргэ үөрэттилэр. Сахалыы Бикипиэдьийэни иилээччи-саҕалааччы Николай Павлов-Халан 13 тыһыынчаттан тахса ыстатыйа киирбитин уонна бу кэскиллээх дьыалаҕа дьону-сэргэни үлэлэһэргэ ыҥырда. Маны тэҥэ саха биллэр дьонун, култууратын, билимин туһунан суруйан «Наши университеты» айар күрэххэ кыттыахха сөбүн, ыстатыйалары ханнык баҕарар тылынан тылбаастаан аан дойду күөнүгэр таһаарыы хайысхаларын туһунан кэпсээтилэр. Тэрээһиннэргэ кыттыбыт дьон олус сэргээтилэр, элбэх ыйытыылары биэрдилэр. Уопсастыбаннай бырайыак уруок ыытарга туһанар матырыйаалтан саҕалаан олох-дьаһах бары эйгэтэ сайдарыгар олус наадалаах. Биһиги эмиэ бу хамсааһыны өйөөн Бикипиэдьийэҕэ элбэх ыстатыйаларбытын таһаарабыт уонна Сахабыт сирин дьонун кыттыһаргытыгар ыҥырабыт. Хаартыскаҕа: Өрөспүүбүлүкэтээҕи медиа кииҥҥэ суруналыыстары кытта көрсүһүү түгэнэ
#сахалыы #сахалыыбикипиэдьийэ #википедия
Навигация по записям
Сахалыы дебат
Саҥа тылдьыты туһаныҥ
Тэрийэн таһаарааччы: “Саха өйүн-санаатын баайын уонна култууратын сырдатар-чинчийэр киин” кэмиэрчэскэйэ суох автономнай тэрилтэ.
Сибээһи, информационнай технологияны уонна маассабай коммуникацияны кэтиир федеральнай сулууспаҕа киирбит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС77-79595 (07.12.2020)
Сүрүн эрэдээктэр - тыл билимин хандьыдаата Ангелина Афанасьевна Кузьмина
Аадырыспыт:
Дьокуускай куорат, ул. Подгорная 17Б
элэктириэн буоста: [email protected]. төлөпүөн нүөмэрэ: 89142681196
6+
sakhaetigentyla.ru саайт матырыйаалын толору эбэтэр кылгатан туһанар түгэҥҥэ булгуччу гиперссылка ирдэнэр.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Административнай киинэ – Маалыкай сэлиэнньэтэ. Ньурба оройуонун хотугулуу-арҕаа өттүгэр сытар. Хоту диэки Өлөөн улууһун, со5уруу Сунтаар улууһун, арҕаа Мэҥэдьэк, илин Малдьаҕар уонна Ньурбачаан нэһилиэктэрин кытта быысаһар. Тайаан сытар сирин уопсай иэнэ 1975,5387 тыһ. га Тыа хаһаайыстыбатыгар туһаныллар сирэ 5491 га. Ол иһиттэн: Т/х тэрилтэлэрэ ылар сирдэрэ 1116 га, ходуһата 594, бааһыната 63 га, мэччирэҥэ 459 га. бааһынай хаһ.202 га, о.и. ходуһата 182 га, бааһыната 20 га. Гражданнар сирдэрэ 1315,45 га. о.и. ходуһата 1315 га, сайылык 0,45 га. Атын тэрилтэлэр сирдэрэ 107 га. Түҥэтиллэ илик сир 2751 га. Нэһилиэнньэлэх пууннар ылар сирдэрэ 1415 га Бырамыыссаланас 57 га Ойуур ылар сирэ 1926191 га Уу ылар сирэ 12092 га Саппаас сир 30141 га Маалыкай 25 уулуссалаах.
КлиматаПравить
Климат уонна гидрология. Нэһилиэк тосту уларыйар күннээхдьыллаах оройуоҥҥа олорор. Киин оройуоннарга кыһыҥҥы орто температура -43,2 кыраадыс буоллаҕына Ньурбаҕа 36,1 кыраадыс.Бу Бүлүү өрүстэн чугаһыттан уонна арыый соҕуруу сытарыттан буоулуон сөп. Маалыкай Ньурбаттан арыый хоту сытар буолан Ньурбатааҕар тымныы буолар. Оттон сайыҥҥы температура киин улуустардааҕар арыый сөрүүн, ол Ньурба улууһугар сөҥүү арыый элэбэҕиттэн буолар. Сай устата кииҥҥэ 200 мм буоллаҕына Ньурбаҕа 250 мм. Маалыкайдааҕы гидрометеорологическай станция кэтээн көрөр матырыйааллара манна хаалбатынан үчүгэй ырытыы оҥоһуллар кыаҕа суох.Арай оскуола оҕолоро кыратык кэтээн көрөн оҥорбут ырытыыларын ылан көрөбүт. Бэс ыйын уонна тохсунньу ыйдар орто температураларын Мопполов Илья диэн оҕо ырыппыт. Салгын температурата: Бэс ыйа Тохсунньу 2004 с. + 26 - 2005 с. +29 - 49 2006 с. +31 - 51 2007 с. + 32 - 45 Нэһилиэк олоҕо Марха өрүстэн олус тутулуктаах. Кини уутунан аһаан, кини устун айаннаан уонна кини балыгын бултаан аһаан олоробут. Кини алтынньы ыйга тоҥон баран ыам ыйыгар эстэр. Урут сырыы бэс ыйын саҥатыттан саҕаланар буоллаҕына бу кэлин 2-3 сылга ыам ыйын 25-28 күннэригэр саҕаланар буолла.Баржалар таһаҕаһы бэс ыйыгар аҕалаллар . Заря уулаах дьылга от ыйын сорҕотугар уонна балаҕан ыйын 20-25 күннэригэр сылдьар. Мотуордаах оҥочо ардахтаах дьылга сороҕор эргиччи сыһа сылдьар.Бу кэнники кэмҥэ сайын уу аҕыйах буолан от ыйын бүтүүтэ уонна атырдьах ыйын саҥатыгар оҥочо да кыайан сылдьыбат. Оччоҕо Чуукаарынан массыынан сылдьабыт. Марха өрүс сааскы халааныгар элбэх уулаах буоллаҕына чугас сытар ходуһаларга уутун таһаарар. 1973 с. от ыйыгар уһун күүстээх ардахтар буолбуттарыгар туох баар чугастааҕы ходуһаларыгар элбэх ууну таһаарбыта. Онно дириэктэрбит Прокопьев Н.И. отчуттары мотуордаах оҥочонон кэрийбитэ уонна киирэн баран кэпсээбитэ: “ Оҥочолорбутун аты баайар курдук сэргэлэргэ тиийэн баайабыт”- диэн. Оннук элбэх уу кэлбитэ. Ол эрэн 1924 с. “ыспааҥка” уута диэн ааттаммыт халаан уутугар арыычча тиийбэтэ диэн кырдьаҕастар бэлиэтээбиттэрэ. Марха өрүс ордук халыҥнык тоҥмут сиринэн кээмэйдэрин уонна муус үрдүнээҕи хаар халыҥын Васильев Касьян диэн оҕо метеорологическай станция матырыйаалын ырыппыт. Муус халыҥа см. Муус үрдүнээҕи хаар халыҥа см. 2010 с 114 25 2011 с 96 38 2012 с 81 38 2013 с 118 81 2014 с 93 38 2015 с 71 40
Ирбэт тоҥ, почвата, үүнээйитэ, кыыла-көтөрөПравить
Нэһилиэк ирбэт тоҥ үрдүгэр олорор. Ирбэт тоҥ халыҥа улууспут сиригэр 500 м тиийэ халыҥнаах. Бордоҥ да сирэ итинник ирбэт тоҥ үрдүгэр сытар. Почва туруга, үүнээйи, хамсыыр-харамай онтон тутулуктаах. Сирбит улахан аҥарын ойуур ылар. Ойууртан ураты толооннор, от, үрэхтэр, алаастар бааллар. Марха өрүс хочото да кытыла да суох бүтэй өрүс. Онон тыа хаһаайыстыбатыгар оттонон туһаныллар сирдэринэн от үрэхтэр уонна алаастар буолаллар. Сылгы, сүөһү алаас сирдэри таһынан толооннорго, куруҥнарга мэччийэр.
Почва үксэ палевой, дерново- луговой көрүҥнэрэ бааллар. Күөллэр кытыылара бадарааннаах, туорфалаах уонна сорох күөллэр үчүгэй былыыктаахтар (сапропель). Холобура Маалыкай таһыгар баар Дьампа күөлтэн сопхуос саҕана ол былыыгы хостоон уотурбалаан сылгыга, сүөһүгэ сиэтэллэрэ. Алаастарга тураҥ арыы-арыы элбэхтик көстөр. Тураҥҥа от олох үүммэт, тараҕай буолар. Ол таһыгар үүммүт оту сылгы да ыах сүөһү да таптаан сииллэр. Былыр дьон олорбут сирдэрэ, өтөхтөр син балачча элбэхтэр. Бу өтөхтөр отторун сүөһү да, сылгы да эмиэ сөбүлээн сииллэр. Ойуурга уулаах отон, сугун үүнэллэр, оттон өрүс үрдүнээҕи ойуурга , кытыл ойууругар моонньоҕон, кыһыл хаптаҕас, хатыҥ ойуур саҕаларыгар, алаастар кытыыларыгар дьэдьэн, киис тиҥилэҕэ өлгөмнүк да буолбатар син үүнэллэр. Тэллэй арааһа олус элбэх. Олортон дьон-сэргэ кэлин син туһанар буолла. Ордук масленагы, груздины, үрүҥ тэллэйи, подберезовигы, сыроежканы туһаналлар. Тыабытыгар тиит, харыйа, хатыҥ бэс, үөт, бэс, тэтиҥ үүнэллэр. Толооннорго ыарҕа, алаастар кытыыларыгар, сороҕор ойуур иһигэр кытыан үүнэр, ойуур иһигэр сугун абаҕата, лабыкта, муох үүнэр. Бэс, тэтиҥ аҕыйахтар, онон бэһи туттаары гыннахтарына ханна эрэ ыраахтан көрдөөн булаллар. Өрүс хайалаах өттүгэр эрэбиинэ үүнэр уонна өрүс кытыытыгар иирэ талах үчүгэйдик үүнэр.
От үрэхтэргэ үксүгэр үкэр, боруу, моҕотой күрүөтэ, күөллэр кытыыларыгар өлөҥ, сөкү, чоокура, өтөхтөргө, алаас үрдүк сирдэригэр ача, бэттиэмэ үүнэллэр. Эмтээх оттортон дьоннор элбэхтик туһанар үүнээйилэринэн буолаллар: бохсурҕана, кучу, тимэх от, суорат от, ымыйах, чыычаах ото, сугун абаҕата, кытыан отоно, крапива.
Холкуос саҕана алаас үрдүк сирдэрин хорутан, ойууру солоон, таҥастаан бурдук үүннэрэллэр эбит. Сопхуос саҕана нэһилиэккэ 250-чэ гектарга эбиэс ыһан сиилэс бэлэмнииллэрэ. Ол билигин суох. Сирбит буора үксэ кумах ардайдаах туой, (суглинок) уонна тураҥа элбэх буолан сири таҥастыырга ыарахан. Кумахтыҥы аҥаардаах буор, кумах суоҕун кэриэтэ. От үрэхтэр ходуһаларын улахан аҥара, алаастар күөллэрин таһа, уу киирэр-тахсар өттүлэрэ дулҕалаах буоланнар оттурга олус ыарахан. Сопхуос саҕана дулҕаны кыһын ыраастаан от үлэтэ арыый чэпчээбитэ.
Ойуур кыылларыттан бөрө, эһэ, саһыл, тайах, туртас, аҕыйахтык бэдэр, тииҥ, киис, солоҥдо, кырынаас, муҥур, моҕотой, нэтээги, күөллэргэ андаатар бааллар. Кэнники кэмҥэ 10 – ча сыллааҕыттан бэртэх чиибис баар буолбут. Кус арааһа кэлэн төрөөн барар, хаастар, туллуктар кыратык тохтоон ааһаллар. Туруйа, аҥыр сайылыыллар.Кэлин кыталык баарын туһунан кэпсээн суох, оттон урут манна да ууһууллар эбит. Ону сир аатыттан билиэххэ сөп. Кыталыктаах диэн сир баар. Уонна “Кыыс үҥкүүлээбит” диэн сир баар, онно кыталыктар үҥкүүлээбиттэрин иһин итинник ааттаммыт диэн үһүйээн баар. Сороҕор куба түһэн ааһар. Ойуур көтөрдөрүттэн туһаныллар көтөрдөрүнэн улар, куртуйах, бочугурас, хабыйахаан буолаллар.
Күөллэргэ собо, мунду, күөнэх элбэх, Марха өрүскэ балык арааһа баар. Олортон ордук бултаналлар: сыа балык, майаҕас, сордоҥ, алыһар, күстэх, сыалыһар, аҕыйахтык бил, найгы.
Айылҕа харыстабылаПравить
Удачнайга, Айхалга, Накыыҥҥа халыыс хостонуҕуттан Марха өрүс уута киртийбитэ биллибитэ. Маны таһынан 1974 с. Удачнайга “Кристалл”, 1976 с. Марха биэрэгэр “Кратон - 3” диэн сир аннынааҕы дэлби тэптэриилэр ыытыллыыбыттара кэлин биллибитэ. Онон Марха уута киртийэн дьон туругар дьайара биллэн турар. Ол иһин олохтоохтор айылҕабытын харыстыыр, чөлүгэр түһэрэр туһунан куруук туруорсаллар. 1980 с. медицина билимин дуоктара Кривошапкин В.Г, 2001-2003 с.с. СГУ мединститутун учуонайдара, 1995 с. Москубатааҕы Бүтүн Арассыыйатааҕы эндокринология институтун учуонайдара Ньурба улууһун, ордук Марха сүнньүгэр сытар нэһилиэктэр дьоннорун чинчийбиттэрэ. Ол чинчийиилэр түмүктэрэ ыарахан. Маалыкай, Дьаархан олохтоохторун уҥуох-сүһүөх, араак ыарыылара өрөспүүбүлүкэ орто көрдөрүүтүттэн 8-9 төгүл элбэҕэ быһаарыллыбыта. Оттон мединститут чинчийбитин кэннэ Маалыкай олохтоохторун эндэкриннэй ситимнэрэ уонна бүөр ыарыылара 10 төгүл өрөспүүбүлүкэ орто көрдөрүүтүттэн үрдүгүн быһаарбыттара. Кэлин үчүгэй-киэҥ чинчийии ыытылла илик. Ол туһунан туруорсуу ыытыллар да кыаллыбакка турар. Киэҥ дириҥ чинчийии ыытыллан баран, дьон доруобуйатын чөлүгэр түһэрэргэ улахан дьаһаллар олохтонуохтаах этилэр. Марха уутун ыраастыыр кыра станция 2014 с. ыам ыйыгар үлэҕэ киирбитэ. Ону Лазарев Николай Егорович 1914-2015 с. үлэлэппитэ. Онтон ол станциябыт алдьанан үлэлээбэтэҕэ.1916 с. улахан станция үлэҕэ киирбитэ, ону Торохов Анатолий Васильевич үлэлэтэ сылдьар. 19 л бытыылка сыаната 130 солк. Ол биһиэхэ, тыа дьонугар ыарахан. Ыал үксэ муус уутун сайыннары, кыһыннары иһэр.
Олохтоох дьоноПравить
Нэhилиэнньэ ахсаана 2015 киhи, хаhаайыстыбата – 532 ыал. 30 араас тэрилтэ, 2 кооператив, 11 бааһынай хаһаайыстыба, 44 бэйэ дьыалатынан дьарыктаначчы үлэлииллэр. Маны таһынан 9 уопсастыбаннай тэрилтэ, 9 түөлбэ бааллар. Нэhилиэнньэ сүрүн дьарыга - сылгы-сүɵhү иитиитэ, бултааhын, урбаан. Нэһилиэк бас билэр суола 57,67 км. Бөртөлүөт түһэр былаһаакката. Сайын Марха өрүһүнэн Ньурбаттан “Заря” нэдиэлэҕэ 4 сырыыны оҥорор. Салгынынан күһүн, сайын 3 сырыы бөртөлүөтүнэн оҥоһуллар.
Маалыкай нэһилиэнньэтэ 2016 сыл охсунньу 1 күнүнээ5и туругунан: Хамсаабакка олорор дьон ахсаана - 2 015 киһи Эр киһи - 1 014 киһи Дьахтар - 1 001 киһи Оҕо ахсаана - 584, о.и. алтатыгар дылы - 214 7-17 дылы - 370 Сыл устата төрөөтө - 16. Сыл устата өллө - 10
Үлэлиир кыахтаах, үлэлиир сааһыгар сылдьар - 942 киһи Норуот хаһаайыстыбатыгар үлэлииллэр - 403 киһи Экэниэмикэ судаарыстыбаннай сиэктэригэр Күнүскү үөрэххэ сылдьар ыччат - 141 Кэтэх хаһаайыстыбанан дьарыктанааччылар - 227 киһи Учуокка турбут үлэтэ суохтар - 19 киһи Биэнсийэлээхтэр ахсааннара - 418 киһи о.и. үлэлиирэ - 101 киһи Биэнсийэ орто кээмэйэ - 15 607 солкуобай Инбэлииттэр ахсааннара - 146 киһи о.и. үлэлиирэ - 9 инбэлиит Ыал ахсаана - 542 о.и. кыаммат ыал - 149 Онно киһи ахсаана - 447 Сыл бүтэһигэр олоруу алын кээмэйигэр тиийбэт дохуоттаах ыал ахсаана - 265 ыал Тыыл бэтэрээнэ - 23 киһи
Сэриигэ ыҥырыллыбыт - 201 киһи Эргиллибит - 102 киһи Сэриигэ охтубут - 52 киһи Сураҕа суох сүппүт - 47 киһи Эйэлээх кэмҥэ сэриигэ кыттыбыт бэтэрээн - 4 киһи
Үлэлээхтэр ахсааннара 01.01.2016 с. туругунан Тэрилтэлэргэ Бэйэ дьыалалаахтар уонна дьоҥҥо үлэлээччилэр Кэтэх хаһаайыстыбалаахтар Дуогабар быһыытынан Барыта 403 55 227 4 689 Ол иһигэр: Тыа хаһ. Ойуур хаһ. 34 Тыа хаһ. өҥө оҥоруу 32 Ойуур хаһ. өҥө оҥоруу 2 Сир баайын хостооһун 31 Электроэнергияны оҥоруу, ону тириэрдии 2 Эргиэн, тиэхиникэни атыылааһынтан ураты 18 Тырааныспар, сибээс 4 Үп эргииригэр 7 Судаарыстыбаннай салайыыга, куттал суох буолуутугар, соц.харалтаҕа 17 Олохтоох салайаныыга 13 Эдэр ыччаты салайыыга 1 Судаарыст. өҥө, полиция 3 Үөрэхтээһин 142 Доруобуйа харыстабыла 39 Ветеринарнай өҥө 9 Социальнай өҥө 1 Коммунальнай өҥөлөрү оҥоруу 168 Уопсастыбаннай тэрилтэлэр үлэлэрэ 18 Сынньалаҥы, култуураны, спорду тэрийэр тэрилтэлэр үлэлэрэ 54 Анал өҥөнү оҥоруу 44 + 10 (баhаарынай чаас +1 водопост) Кэтэх хаһаайыстыбаҕа үлэлээһин 227
ИсториятаПравить
Саха сирин хотугулуу-арҕаа сытар күɵх Ньурба улууhун биир уhук дэриэбинэтэ – маанылаах Маалыкай, быйаҥнаах буордаах Бордоҥ нэhилиэгэ буолар. 1854 сылга Ричард Карлович Маак «Вилюйский округ» диэн кинигэтигэр Маалыкайга 72 киhи баар этэ диэн бэлиэтээбит. Педагогическай наука кандидата Герасим Васильев 2001 сыл кулун тутар 21 күнүгэр «Ньурба» хаhыакка суруйбутунан Бордоҥ нэhилиэгин историята сурукка киирбитинэн 1771 сылтан саҕаланар. 1822 сылга биhиги нэhилиэкпит «1-кы Бордоҥ» дэнэрэ.
Тɵрүттэр тустарынан үhүйээннэр, кэпсээннэр ортолоругар маннык сэhэннэр бааллар: Түҥ былыргыта саха омук тɵрдɵ буолбут Омоҕой баай кыра кыыhа Эбэлэй Чыҥаа кэргэнэ Эллэйдиин суос соҕотох Сатаҕа-Кɵлɵ диэн уолларыгар Ньурба күɵлүгэр олорбут Ньырбакаан, тоҥустартан ордон хаалбыт, соҕотох Ньырбачаан диэн кыыhа Туймаада хочотугар күрээн тиийэн, киниэхэ одьулуун ойох буолар уонна үс уол оҕону тɵрɵтɵр: Быркыҥаа Боотур, Тойук Булгудах, Босхоҥ Бэлгэтии. Уолаттар аҕаларын тɵрɵппүт уола Тыгыны кытары тапсыбакка ийэлэрин тɵрүт дойдутугар Ньурбаҕа кэлэн олохсуйбуттар. Быркыҥаа үс уолу тɵрɵппүт: Торбуох, Таркаайы, Омолдоон. Омолдоон үс ойохтонор. Бастакы ойоҕуттан тоҕус, икки одьулуун ойоҕуттан иккилии уолланар. Иккис одьулуун ойоҕуттан тɵрɵɵбүт уолаттар Кыраhа, Лахсыыр кырыыба сиргэ Кукаакы түбэтигэр тахсан олохсуйбуттар. Кукаакы нэhилиэгин дьоно Омолдооннор дэнэллэр. Түүлээх түҥүрдээх Түлүɵн ойуун уола Тииҥ Бас Хантаҕар Быгый Кэтириэй диэн уола сэттэ уолу тɵрɵппүт: Дьэгин, Дьаарын, Сиэллээх Ɵhүргэ, Тирэх о.д.а. Онон кэлин бастакы Бордоҥ нэhилиэгин аҕа уустарын ааттара Кукча, Асхар, Мэнэ, Дьаарын буолбуттар. Ньурба бордоҥноро, кукаакылара түҥ былыр үйэлэр уҥуордарыгар Өлүɵнэ Эбэ хотун маанылаах Туймаадатыгар кэлэн олохсуйбут улуу Эллэйтэн уонна Түүлээх түҥүрдээх Түлүɵн ойуунтан тɵрүттэнэн-уустанан, силис-мутук тардан, күн бүгүҥҥэ диэри тэнийэ үүнэ-үɵскүү олордохпут.
Нэһилиэк ыстаарысталарынан үлэлээн сылдьыбыттар: 1860 с. Сэмэн Васильев (1818 с төр.) 1865 с. Афанасий Федоров (1827 с. төр) 1983 с. . Афанасий Федоров (1827 с. төр) 1896 с. Николай Попов (1870 с.) 1909 с. Георгий Александров () 1913-1916 с.с. Абраам Шадрин.”Бордоҥ” кинигэ 543-546 стр.
ХIХ үйэ бүтүүтүгэр Маалыкайга Иннокентьевскай таҥара дьиэтэ үлэлиир. Итиннэ 1885 сыллаахха церковнай-приходской оскуола аhыллар. Нэhилиэк аҕабыыта Николай Попов прихожанин Григорий Кононов Ураhалааахха турбут икки хостоох дьиэтин сиэртибэ быhыытынан биэрэн, таҥара дьиэтин таhыгар тутан үлэҕэ киллэрэн сэттэ үɵрэнээччилээх оскуола үлэтин саҕалыыр. 1936 сыллаахха олохтоохтор күүстэринэн улахан мааны кɵстүүлээх оскуола дьиэтэ тутуллан үлэҕэ киирэр. 1942 сыллаахха тулаайах, кыаммат ыаллар, сэриигэ барбыт буойуттар оҕолоругар анаан интернат тутан үлэҕэ киллэрэн үгүс оҕону хоргуйууттан, тоҥортон-хатартан быыhаабыттара. Ити курдук, үүнэр кɵлүɵнэ туhугар үлэлээн 1957 сылтан орто оскуола буолан тыhыынчанан эдэр ыччакка ситии-хотуу аттестатын туттартаан олох киэҥ аартыгар атаартыыр. Олортон 27 киhи наука араас хайысхаларын кандидаттара, профессордара, доктордара, доктордар доктордара буола үүннүлэр. Ньурба оройуонугар Чаппанда сэлиэнньэтигэр кииннээн 1918 сыл бэс ыйын 1 күнүттэн «Холбоhук» (“Единение”) диэн атыы-эргиэн тэрилтэтэ үлэтин саҕалаабыта. Ол тэрилтэ тэриллиэҕиттэн биhиги нэhилиэкпитигэр УПО тэрилтэтэ үлэлии турар. 1926 сыллаахха Маалыкайга бастакы медпуун тэриллэр. 1948 сыллаахха биэс куойкалаах участковай балыыhаҕа кубулуйар. Билигин толору хааччылыылаах икки этээстээх участковай балыыhаны 1969 сылтан РСФСР үтүɵлээх бырааhа Николаев Н.Н. салайан үлэлэтэр. 1927 сыллаахха бастакы комсомольскай ячейка тэриллэн күүскэ үлэлиир. 1937 сыллаахха сибээс олохтонон киллэриллэр. 1937 ааҕар балаҕан, кулууп аhылаллар. Ааҕар балаҕан кулууп иhинэн бастакынан иилээн-саҕалаан араас агитационнай үлэлэри ыытан үлэлэппит киhиннэн Иванов Н.Ф. буолар. 1941-1945 сыллардааҕы Аҕа дойду улуу сэриитин уоттаах толоонугар хаалбыттара 50, сураҕа суох сүппүттэрэ 48, тыылга үлэ фронугар атын сирдэргэ баран үлэлээбиттэрэ 32, Улуу сэрии ɵрɵгɵйдɵɵх кыайыытын илдьэ кэлбиттэрэ 103, тыылга үлэлээн тыыл бэтэрээнэ буолбуттара 400-тэн тахса биир дойдулаахтарбыт. 1950 сыллаахха бастакы дизельнай электростанция тутуллан электроэнергия нэhилиэккэ бэриллибитэ. 1954 с. бэс ыйын 14 к. РСФСР Үрдүкү Сэбиэтин Ыйааҕынан 1 Бордоҥ уонна Кукаакы нэһилиэктэрэ холбоһон Бордоҥ нэһилиэгэ буолбуттар. 1960 сыллаахха бастакы детсад Васильев Н.С. сэбиэдиссэйдээх, 1961 сыллаахха о5о яслята Поздеева Н.В. сэбиэдисэйдээх тэриллэн аhыллыбыттара. Билигин 50-нуу миэстэлээх икки оҕо детсада үлэлии олороллор. 1974 сылтан музыкальнай оскуола, 1975 сылтан аптека үлэҕэ киирбиттэрэ. 1929 сыллаахха бастакы «Кыайыы» холкуос тэриллибитэ. 1941-45 сылларга 20 кыра-кыра холкуостар бааллара. 1954 сылтан холкуостары бɵдɵҥсүтүү саҕаламмыта. 1959 сыллаахха бɵдɵҥсүйбүт холкуоһу Саха сиригэр Cэбиэскэй былааhы тɵрүттэспит, халбаҥнаабат ленинец Степан Васильевич Васильев аатынан ааттыыллар. Холкуос 1967 сыллаахха Ст. Васильев аатынан сопхуоска кубулуйар. Сопхуос дириэктэринэн Ленин, Yлэ Кыьыл Знамята уордьаннар кавалердара, ССРС Үрдүкү Сэбиэтин дьокутаата Прокопьев Н.И. буолар. 1973-1989 сс. сопхуос дириэктэринэн Саха Өрөспүүбүлүкэтин үтүɵлээх ветеринарнай бырааһа Евсеев И.В. үлэлиир. 1990 сыллаахха Ст. Васильев сопхуос уларыта тутуллан сылгы собуота буолар. Сылгы собуотун дириэктэринэн Антонов Н.К. ɵр сылларга таhаарыылаахтык үлэлээбитэ. 2006 сылга үүнэр кɵлүɵнэни омук быhыытынан саҥа үйэ сайдыылаах сахата, дьоhун ыччата буоларыгар тирэх буолуо, укулаат ууруо диэн ɵбүгэлэрбит үтүɵ үгэстэстэригэр олоҕуран норуот тɵрүт ɵй-санаа, сиэр-майгы култууратын үɵрэтиигэ анаан биир дойдулаахпыт Степан Васильев аатынан кыраайы үɵрэтэр историческай музей аhыллан үлэлиир. 2013 cылтан оҕо спортивнай оскуолата тэриллэн үлэтин саҕалаата.
Кэрэ-бэлиэ сирдэрПравить
Нэhилиэк ураты сирдэрэ:
«Алаас ааттаах, дойду сурахтаах» дииллэринии киэн туттабыт: үгүс сиртэн хостонор баайдаах, араас балыгынан күндүлүүр Марха эбэбитинэн, бултаах-астаах аар тайҕабытынан, күлүмүрдэс аламаас таас баайдаах Накыыммытынан, саха омугу омук гыммыт мэнэдьэкпит сылгытынан, аатырбыт соболоох Сугдьаар күɵлбүтүнэн, чэрдээх илиилээх биир дойдулаахтарбытынан, ырыа-үлэ аргыстаах кɵлүɵнэбитинэн.
Марха ɵрүсПравить
Уhуна 1181 км., уопсай иэнэ 99 тыhыынча кв.м. Сүрүннээн хаар уонна самыыр эргииринэн уутун толорунар. Сыл устата алларанан 150 суукка, ɵрɵ 208 суукка тонор. Мархаҕа хаҥас ɵттүнэн Ханньыйа үрэх түhэр, уҥа - Моркуоку ɵрүс уута киирэр, Марха Бүлүү ɵрүскэ түhэр. Марха ɵрүс бассейныгар кɵмүс, аламаас уонна базальт баара биллэр. Маны таhынан кыраhыабай айылҕалаах, балыгынан баай буолан дьон-сэргэ ытыктабылын ылар.
Накыын сирэПравить
Марха ɵрүс ханас биэрэгэр аламаас баайдаах Накыын сирэ дьон-сэргэ болҕомтотун тардар дойдуга улахан суолталаах сир быhыытынан биллэр. Накыын уонна Ханньыйа үрэхтэр икки ардыларыгар, Маалыкайтан 150 км. тэйиччи сытар. Накыын сирэ аламааhынан эрэ буолбакка булдунан баай сир буолан биhиги тɵрүттэрбит бултуур сирдэрэ буолара. Билигин манна алмааhы хостуур вахтовай бɵhүɵлэк 2000 сылтан тутуллан үлэлиир. «Нюрбинская» уонна «Ботуобинская» кимберлитовай трубкаларга үлэ-хамнас барар.
Накыын туһунан уонна халыыс хостооһунугар нэһилиэк дьоно кыттыытаПравить
Бастаан халыыһы 1949 с. атырдьах ыйын 7 к. Сунтаар Кириэстээҕин чугаһыгар булбуттар. Онтон аҕыйах хонон баран «Соколинай диэн » диэн өрүс хомотуттан көстүбүт. Онон Бүлүү өрүс тардыытыгар халыыс баара биллибит. 1950 с. Амакинскай диэн халыыһы көрдүүр экспедицияны тэрийэн Ньурбаҕа олохтообуттар. Мантан ылата көрдүүр үлэ-хамнас киэҥник тэриллибит. Биллэрин курдук Марха өрүс үөһээ өттүгэр 1954 с. Мирнэй труупката көстөн тааһы хостооһун саҕаламмыта. Онтон Марха орто тардыытыгар үлэ бөҕө барбыт да таас көстүбэтэх, ол иһин бу сиргэ хостооһуну 1957-1971 с. тохтотото сылдьыбыттар. Онтон 1971 с. Марха орто сүүрүгэр ол аата ити Накыын, Ханньыйа үрэхтэр тардыыларыгар көрдөөһүнү салҕаабыттар. Амакинскай экспедиция Накыынскай партията халыыһы көрдүү сатаабыт да булбатах .Ол эрээри таас баар сиригэр чугаһаабыттар ол аата таас көрдөнөр сирин лаппа кыччаппыттар. Ол түмүгэр Ботуобунскай экспедиция 1994 с. сааһыгар Дьахтар үрэҕэ диэн Накыын үрэх тардыытыгар булар. 80-с сылларга Маалыкайтан Иванов Вильям Васильевич ити түбэҕэ геолог быһыытынан үлэлээн сылдьыбытын туһунан биллиилээх геолог Федоров Петр Титович суруйбут. 50-с сылларга Амакинскай экспедиция уонна Ленинградтан тэриллэн кэлбит экспедициялар Бордоҥ сирин барытын кэриэтэ чинчийбиттэр. Ол саҕанааҕы холкуостар кииннээн олорор дэриэбинэлэригэр Маалыкайга, Чуучукааҥҥа Эҥээрдэккэ, Улахан Күөлгэ, Маайга элбэхтик сылдьыбыттар, хоммуттар-өрөөбүттэр. Оччотооҕу холкуостар экспедиция үлэһиттэригэр этинэн, арыынан уонна атынан, табанан элбэхтик көмөлөспүттэр. Ону тэҥэ элбэх киһи сирдьитинэн уонна буор хаһыытыгар үлэлээбиттэр. Маайга кыра сөмөлүөт түһэр сирин оҥорон ас-таҥас көтүтэн аҕалаллар эбит. Марха сүнньүн устун Дымок, Подпоржнай, озернай диэн дьиэлэрдээх базаларын туттубуттар. Экспедиция дьоно бары кэлии дьон эрээри олохтоохторго үчүгэйдик сыһыаннаспыттар. Хардарыта-таары ылсыбыттар-бэрсибиттэр. Халыыһы көрдөөһүҥҥэ олохтоохтортон үлэлээбиттэр: 1954-1956 Васильев Николай Васильевич (1929-2002) 129–с экспедицияҕа онтон Мирнэйгэ колонковай дьөлө үүттээһиҥҥэ үлэлээбит. 1653-1957 Андреев Николай Игнатьевич.(1928) сууйууга онтон сирдьитинэн уонна таһаҕас таһыыга үлэлээбит. Семенов Иннокентий Николаевич (Боһуй) (1924-2000) ити Николай Игнатьевиһы кытта сылдьыбыт. 1945-1955 с.с. Андреев Александр Игнатьевич үлэлээбит. (1927-2008) 1949 с. Иркутскай уобаласка, Красноярскай кыраайга топографтарга табаһытынан сылдьыбыт, Файнштейны, Лариса Попугаеваны кытта үлэлээбит, Ю. И. Хабарлин «Мир» труупканы көрдөөһүнүгэр сылдьыбыт. 1954-1957 с.с. Андреев Михаил Саввич (1926-2008) 129-с экспедиция Эҥээрдэктээҕи партиятыгар таас таһыытытыгар буор хаһыытыгар үлэлээбит 1954-1956 с.с. Лаврентьев Семен Сергеевич (1913-1991) 129-с экспедиция Эҥээрдэктээҕи партиятыгар таас таһыытытыгар, Илиҥҥи геофизическэй экспедицияҕа болуотунньугунан, «Гипрозолото» диэн Москватааҕы экспедицияҕа төрдүс разрядтаах забойщигынан үлэлээбит. Төкүнүүкэп Егор Егорович (1901-1976) Маай холкуос бэрэссэдээтэлинэн 1935-1953 с.с. үлэлии сылдьан экспедицияларга көлөнөн, аһынан, таҥаһынан көмөлөспүт. 1952-1954 с.с. Ефремов Елисей Васильевич (1924-2007) 129–с экспедицияҕа Эҥээрдэгинэн, Кэнэликээнинэн мас кэрдиитигэр, таһыытыгар онтон да атын үлэлэргэ сылдьыбыт. Кинини кытта Иванов Семен Николаевич (Тииҥэй) сылдьыбыт. Андреев С.П, Еремеева А.И. о.д.а. кыттыбыттар. Онон нэһилиэк дьоно халыыс бырымыыссаланнаһа сайдарыгар кылааттара кырата суох. («Алмаас-Ҥурба- Орто Марха» кинигэттэн) 1994 с кулун тутар 29 к. Накыыҥҥа халыыстаах туруупка көстүбүтэ, ону Ботуобуйа туруупката диэн ааттаабыттара. 1996 с. сааһыары көстөбүт туруупканы Ньурба туруупката диэбиттэр. 1999 с. кулун тутар 31 к. көстүбүт туруупканы Марха туруупката диэбиттэр. 1996 с. ахсынньы 20 к. Саха Өрөспүүбүлүкэтин бирисидиэнэ М.Е.Николаев ыйааҕынан улуус кыттыылаах Ньурбаҕа регистрацияламмыт АЛРОСА-НЬУРБА акционернай уопсастыба тэриллибит. 1999 с. атырдьах ыйын 12 к. Накыыҥҥа бастакы экспрементальнай –модульнай баабырыка үлэҕэ киирбит. 2003 с. халыыһы сууйар 16 №-дээх баабырыка үлэтин саҕалаабыт. Бу баараҕай тутуу үрдүгэ 9 этээстээх дьиэ саҕа, кэтитэ 90-тан, уһуна 100 тахса м. Манна биир бириэмэҕэ 800 тахса киһи олорор бары өттүнэн хааччыллыбыт баахтабай бөһүөлэк тутуллубута. Накыын халыыһын хостооһунугар нэһилиэк дьоно аан бастааҥҥыттан үлэлэспиттэрэ. Бастаан ойуур солооһунугар сылдьыбыттар.2000 с. И.М.Егоров Маалыкайтан биригээдэ тэрийэн Накыыҥҥа таһаарбыт. Биригээдэ салайааччытынан сопхуоска тутууга үлэлээбит Ушканов Владимир Афанасьевич анаммыт. Бу биригээдэ элбэх олорор дьиэлэри, ыскылааттары, 16 №-дээх баабырыка тутуутугар, онтон да атын үлэлэргэ үлэлээбиттэрэ. Биригээдэ бастаан 10 киһилээх тахсыбыт, кэлин атын да нэһилиэктэр дьоннорун холбонон 25 буолан үлэлээбиттэр. 2007 с. дылы Маалыкайтан 80 киһи үлэлээбит. Манна мэхэнизээтэрдэр эмиэ үлэлээбиттэрэ, үлэлии сылдьаллар. Билигин суоппардар Данилов А.М., Гуляев В.Г.,Яковлев Д.М. улахан массыыналарга, тырахтарыыс Соловьев Г.С.өрөмүннүүр мастарыскыайга үлэлииллэр. Улахан бульдозерга Ушканов Ф.А. үлэлээн сылдьыбыта. Билигин 31 киһи Накыыҥҥа үлэлии сылдьаллар. Сопхуоска, сылгы собуотугар прорабынан үлэлээбит Николаев Иван Петрович бастакы мас остулубуой бырайыагын оҥорбута, ону Маалыкай уолаттара туппуттара. “Ньурбалар Накыыҥҥа алмаас объектарын тутуутугар” диэн кинигэттэн
Накыын былыргыта уонна билиҥҥитэПравить
Накыыҥҥа былыр Дьэгин Батыйа уонна Хайахсыт диэн дьон олордоҕуна үһүс киһи Хайааччы диэн киһи Арҕаа Хаҥаластан нууччалар дьаһаахтарыттан куотан кэлэн олохсуйбут. Киниттэн Эҥээрдэк, Тоһукай диэн уолаттар төрөөбүттэр. Христианскай итэҕэли ыла илик кэмҥэ төрөөбүт буоланнар нууччалыы ааттара суох. Эҥээрдэк өрүс үрдүгэр киэҥ сыһыылаах, ортотугар төгүрүк күөллээх сиргэ олохсуйар. Ол иһин кэлин Эҥээрдэк түбэтэ диэн ааттаммыт. Эҥээрдэк тоҕус уоллаах эбит: Ахсынньы, Нуктуйаан, Күндэйэ, Мэндэйэ, Дьоҕойон, Халлаан, Солоҕон, Төргүү, Кэлимсэ. Ити түбэҕэ кини уолаттарын аатынан Күндэйэ диэн сир уонна Моркуоку төрдүн өрө өттүгэр Солоҕон,Төргүү,Кэлимсэ диэн Өлөөн нэһилиэктэрэ баар буола сылдьыбыттар. Былыр былыргыттан Эҥээрдэккэ инникини өтө көрөөччүлэр, ойууннар, удаҕаттар уутуйан үөскүүллэрэ үһү. Кинилэр: «Хомурдуос курдук быһыылаах тимир оҕустар элбиэхтэрэ, үөһэнэн көтө сылдьар тимир ааллар баар буолуохтара, антах харахтаах, бэттэх муруннаах дьон кэлиэҕэ. Накыын төрдүгэр элбэх балык хараҕа сытар»,- диэн этэн кэбиспиттэрэ үһүйээн буолан, биһиги көлүөнэҕэ тиийэн кэлбит. Ити этиилэрэ биһиги олохпутугар барыта баар буолла. Ол курдук 1950 сыллартан Эҥээрдэккэ Амакинскай экспедиция 129 №-дээх партията үлэлии сылдьыбыта. Онно Хатыы, Маалыкай, Малдьаҕар холкуостара дуогабар быһыытынан ат, таба көлөннөн уонна үлэһиттэринэн хааччыйбыттар. «Эҥээрдэк сыдьааннара» диэн кинигэттэн ыллым. 1954-55-56 с.с. Марха өрүс баһыгар Айхал, Удачнай онтон Бүлүү өрүс баһыгар Мир туруупкалар көстөннөр кэлии дьон бары онно үлэлии барбыттара. Накыын түбэтэ биһиги сопкуоспут сирэ буолан, биһиги бултуур сирбит этэ. Накыын биһиги дэриэбинэбититтэн 170-180 биэрэстэ ыраах буолан, бэрт ахсааннаах киһи тиийэн бултуура. Малдьаҕартан Афанасьевтар диэн кыанар-хотунар дьон атынан тиийэллэрэ. Малыкайтан табалаах дьон Платонов Хабырыыс, Романов Сэмэн, Степанов Ньукулай, Кириллин Владик 1950-1980 сылларга тиийэн бултууллара. Онтон аламаас хостонуоҕуттан тиийбэт буоллулар. Мин бэйэм Накыынтан өрүс уҥуор Моркуоку Түбэтигэр бултааччыбын. Накыын сирэ былыргыттан киһи аҕыйахтык сылдьар буолан, булт арааһа элбэхтик үөскүүрүн билэр этибит. Накыын үрэҕэ салаалаах киэҥ баҕайы толооннордоох уонна күөллэрдээх үрэх. Кини Куоначчаан, Түүкээн, Түҥ, Хаймыйа үрэхтэрин кытары тардыһар буолан олус баай бултаах үрэх этэ. Кыһын толоонноругар тайах бөҕө сылгы үөрун курдук сылдьара. Үөл ойуурдаах буолан муора кыыл табалара кэлэн кыстаан барааччылар. Мас көтөрүн арааһа кыстыыра , кус-хаас бөҕө төрөөн-ууьаан, сайылаан баран айаннааччылар. Ити билигин аламаас хостуур сиргэ Накыын үрэҕиттэн икки аҥаар биэрэстэ сиргэ “Дьахтар үрэҕэ” диэн урэх баһыгар, Марха өрүстэн икки аҥаар биэрэстэ сиригэр баар. Былыргы үһүйээҥҥэ бултуу сылдьар дьахтар оҕоломмутун иһин өбүгэлэр итинник диэн ааттаабыттар. Толкуйдаан көрдөххө биһиги Марха эбэбит аламааһынан баай да эбит. Айхал, Удачнай, Накыын , Зарница туруубкалара барыта Марха өрүс баһыгар бааллар. Өссө да баай туруубкалар көстө тураллар диэн баар. Онон толкуйдаан көрдөххө, хас эбит сүүһүнэн сылынан хостонор аламаас баара сабаҕаланар. Биһиги Мархабыт улуу Россия модун кыаҕын өссө бөҕөргөтө туруоҕа , кэлэр уйэлэргэ. Кэнэҕэскитин кэнчээри ыччаппыт үөрэхтэнэнэн ханнык да омуктан хаалсыбакка тэҥҥэ үлэлэһэн иннин диэкки хардыылаан иһиэн баҕарабын. Николай Тихонов Маалыкай. Тохсунньу 17 күнэ 2017 с.
Накыыҥҥа халыыс хостооһунугар нэһилиэк дьоно кыттааһынаПравить
1994 с кулун тутар 29 к. Накыыҥҥа халыыстаах туруупка көстүбүтэ, ону Ботуобуйа туруупката диэн ааттаабыттара. 1996 с. сааһыары көстөбүт туруупканы Ньурба туруупката диэбиттэр. 1999 с. кулун тутар 31 к. көстүбүт туруупканы Марха туруупката диэбиттэр. 1996 с. ахсынньы 20 к. Саха Өрөспүүбүлүкэтин бирисидиэнэ М.Е.Николаев ыйааҕынан улуус кыттыылаах Ньурбаҕа регистрацияламмыт АЛРОСА-НЬУРБА акционернай уопсастыба тэриллибит. 1999 с. атырдьах ыйын 12 к. Накыыҥҥа бастакы экспрементальнай –модульнай баабырыка үлэҕэ киирбит. 2003 с. халыыһы сууйар 16 №-дээх баабырыка үлэтин саҕалаабыт. Бу баараҕай тутуу үрдүгэ 9 этээстээх дьиэ саҕа, кэтитэ 90-тан, уһуна 100 тахса м. Манна биир бириэмэҕэ 800 тахса киһи олорор бары өттүнэн хааччыллыбыт баахтабай бөһүөлэк тутуллубута. Накыын халыыһын хостооһунугар нэһилиэк дьоно аан бастааҥҥыттан үлэлэспиттэрэ. Бастаан ойуур солооһунугар сылдьыбыттар.2000 с. И.М.Егоров Маалыкайтан биригээдэ тэрийэн Накыыҥҥа таһаарбыт. Биригээдэ салайааччытынан сопхуоска тутууга үлэлээбит Ушканов Владимир Афанасьевич анаммыт. Бу биригээдэ элбэх олорор дьиэлэри, ыскылааттары, 16 №-дээх баабырыка тутуутугар, онтон да атын үлэлэргэ үлэлээбиттэрэ. Биригээдэ бастаан 10 киһилээх тахсыбыт, кэлин атын да нэһилиэктэр дьоннорун холбонон 25 буолан үлэлээбиттэр. 2007 с. дылы Маалыкайтан 80 киһи үлэлээбит. Манна мэхэнизээтэрдэр эмиэ үлэлээбиттэрэ, үлэлии сылдьаллар. Билигин суоппардар Данилов А.М., Гуляев В.Г.,Яковлев Д.М. улахан массыыналарга, тырахтарыыс Соловьев Г.С.өрөмүннүүр мастарыскыайга үлэлииллэр. Улахан бульдозерга Ушканов Ф.А. үлэлээн сылдьыбыта. Билигин 31 киһи Накыыҥҥа үлэлии сылдьаллар. Сопхуоска, сылгы собуотугар прорабынан үлэлээбит Николаев Иван Петрович бастакы мас остулубуой бырайыагын оҥорбута, ону Маалыкай уолаттара туппуттара.
Сүгдьээр күɵлПравить
Сүгдьээр – Саха сирин арҕаа ɵттүн улахан күɵллэриттэн биирдэстэрэ буолар. Маалыкайтан 150 км. тэйиччи сытар. Күɵл 8 км. усталаах, 5 км туоралаах, 24,9 тыhыынча кв.м. иэннээх. Куɵл уута саамай дириҥ сиринэн 2 миэтирэҕэ эрэ тиийэр. Күɵл уута хайалартан киирэр. Чугас кыра-кыра күɵллэрдээх (комплекс озер). Атын күɵллэртэн уратыта ɵссɵ бɵдɵҥ соботунан, дьикти састааптаах сапропелынан баай. Ураты айылҕалаах кэрэ миэстэ буоларын быhыытынан, 1994 сылтан республиканскай суолталаах ураты харыстанар айылҕа территориятынан билиниллэн Эркээйи сир статуhа инэриллибитэ. Сугдьаар күөл туһунан. Сугдьаар эбэбит туһунан оҕо эрдэхпиттэн истэн улааппытым. Көрүөхпүн-сылдьыахпын олус баҕарар этим. Ол баҕа санаам 1877 с. табаннан Андреев М.С. кытта тиийэн көрбүтүм.. Дойду сиргэ биһиги сопхуоспут сиригэр суох улахан күөл этэ. Өбүгэлэрбит этэллэринэн төгүрүк көс дииллэрэ. Ол аата устата-туората 10 биэрэстэ. Кэлин дьо массыынанан кэмнээн көрбүттэрэ устата 8 км, туората 5 км дииллэрэ. Ааспыт үйэ 70-80с.с. онно элбэхтэ сылдьыбыт киһи Иванов Н. (Далдараан оҕонньор) Сугдьаар туһунан кэпсиирэ: «Сэрии иннигэр саас-бэс ыйын саҥатыгар күөл кытыытыгар от быыһа толору араас кус сымыыта толору буолара. Ол иһин күөлгэ илимнии киирэргэр сэрэнэ-сэрэнэ үктэнэн киирэр буоларбыт. Күһүн, кус барыар диэри күөл ортотугар кус, хаас бөҕө уста сылдьара хараххар кута-арыы курдук көстөөччү, олус элбэх анды кус буолара. Собоҕо илим баайаргар кылынан тобуккар кээмэйдээн таҥар этибит. Билиҥҥинэн холоотоххо ити нууччалар хаатыҥкаларын сототун саҕа соболоох буолара,»-дии-дии, оҕонньор күлэрэ. Собото олус эмис буолан, бастаан киһи сэрэнэн күн аайы кыра кыралаан сиэхтээх. Эмискэ элбэҕи сиэбит киһи сайыны супту иһэ ыалдьыан сөп диирэ. Эмиэ ааспыт үйэ 50-с сылларыгар Ньурбаҕа алмаас көрөөччүлэр кэлбиттэрэ. Амакинскай экспедиция тэриллэн, олохсуйан үлэлээн барбыта. 1954-1956 сылларга Мииринэй, Айхал, Удачнай труупкалар көстөллөр. Куораттар тутуллаллар. Ньурбаҕа, Мииринэйгэ авиапредприятиелар тэриллэн үлэлээн бараллар. Ол саҕана ханна баҕарар түһэр-көтөр бөртөлүөт диэн көтөр аал кэлэр. Дьэ онтон саҕаланар таптаабыт сиргэр көтөн тиийэн бултааһын-алтааһын, айбардааһын. Ол курдук эп-эмис бөдөҥ соболоох Сугдьаар эбэбит кинилэр илиилэригэр киирэр, Сугдьаар күөлү төгүрүччү бөртөлүөт түһэр сирдэрин солууллар уонна соботун тиэрэ тардаллар. Сайыҥҥы бириэмэҕэ бөдөҥ эмис собону Красноярскай, Новосибирскай, Москва куораттарга тыыннаахтыы таһар этилэр, диэн Ньурбаҕа үлэлээбит саха лүөччүктэр кэпсиир этилэр. Ыһыах саҕана тахсан, мотуорканан андылыыр этибит, диэн эмиэ кэпсээччилэр. Ааспыт үйэ 90-с сылларыгар биһиги сопхуоска Антонов Н.К. дириэктэрдии кэлбитэ. Кэлээт даҕаны 18 киһилээх собоһуттар биригээдэлэрин тэрийэн таһаарбыта. Бастаан тахсан баран биир ый курдук малыйан баран кэлин 25 туонна балыгы баспыттара. Кэлин 10-ча сыл сыл аайы 20-30 туонна балыгы ыла сылдьыбыттара. Онтон сыл аайы тохтоло суох ким баҕалаах тахсан биирдии киһи 20-30-40-уу куул собону бултаан киирэр буолбуттара. Бу маны суоттаан көрдөххө хас эмэ сүүһүнэн туонна балык буолар. Маннык улахан күөл эрээри чычаас уулаах эбит. Күөл түгэҕэ дээлэй дириҥэ 1.5-2 эрэ миэтирэ дириҥнээх. Муус турдаҕына, түүн аайы халыҥыы турар. Сорох, уоппута суох дьон иэннээх илими үтэн тоҥорон, илимнэрин барытын былдьаталлар. Оччоҕуна ол илимнэргэ иҥнибит собо, барыта өлөн сытыйара өйдөнөр. Быйыл мин сэтинньи ортотугар Сугдьаарга тахсан балыксыттары көрсөн, икки хонон киирдим. Эбэбэр сылдьыбатаҕым 19-с сыл буолбут эбит. Күөлү эргийэ балыктыыр дьон дьиэ бөҕөнү туттубуттар. Сөпкө дьаһыммыттар эбит. Дьиэҕэ хоно сылдьан балыктыыр бары өттүнэн барыстаах буолара өйдөнөр 90-с сылларга баанньыктаах, остолобуойдаах нууччалар бэс бурускуу тупсаҕай дьиэлэрэ бааллар этэ да, убайдар көтүрэн илдьэ барбыттар этэ. Күөлү эргийэ сылдьан балыксыт уолаттары көрүстүбүт. Сыл аайы тахсан бултуур дьоннор эбит. Ньурба, Марха, Хатыы, Маалыкай уолаттара. Быйыл балыга лаппа аҕыйаабыт, кыайан туппат, ый бултаан 3 куул соболоохпут диир уолаттар эмиэ бааллар. Эрдэ тахсыбыттар 8-ыы кууллаахпыт дэһэллэр. Онон бары биир санааҕа кэлбиттэр: үс сыл балыктыыры тохтотуохха баара, дэһэллэр. Быйыл, 2016 с. тохсунньу кэннигэр, күөл кытыытын улахан тыраахтырдарынан маһын-отун күрдьэн баран буурдарынан үүттээбиттэр, баҕар мууһугар киирэн эмиэ үүттээбиттэрэ буолуо диэн эмиэ кэпсииллэр. Улахан тыаска собо бадараҥҥа төбөтүнэн батары түһэн баран, хайыытыттан бадарааҥҥа атан өлөн хаалар диэн өбүгэлэрбит кэпсииллэрэ. Ол иһин саас ыы сытар собону саанан ыппат буолуҥ диэн сэрэтэллэрэ. Сугдьаартан тахсан истэххэ 2.5 көс бэттэх, сис оройугар (үрдүк сиргэ) айан суолун кытыытыгар Попов кинээс тааһа диэн баар. Хатыы сиригэр XIX-с үйэ бүтүүтүгэр XX-с үйэ саҥатыгар кинээстээн олорбут Попов Н.П. Сугдьаарга айаннаан иһэн айылҕа оҥорбут таас кириэһилэ курдук оҥоһукка олорон, сынньанан ааһара үһү. Ол иһин «Попов кинээс тааһа» диэн Бордоҥ дьоно убаастаан аат иҥэрбиттэр эбит. Ити билигин Ньурба улууһун баһылыга Попов Б.Н. хос эһэтэ. 4 сыллаҕыта Попов Б.Н. улуус баһылыгар турбутугар, сорох билбэт дьон: «Попов Б.Н.-кэлии киһи, биһиги билбэт киһибит» диэн айдаара сатаабыттара сымыйа буолан тахсыбыта. Төрүт силистээх-мутуктаах буолан уоттаах-күөстээх быыбарга хотон турар. Кырдьык үрдүгэр сымыйа тахсыбат диэн өбүгэлэрбит итини этэн тураллар. Түмүктээн эттэххэ, Сугдьаар эбэбит олус күүскэ бултанан сылайбытын биллэрдэ, онон эбэбитин сынньата түһүөҕүҥ диэн ыҥырабын. Киһилии толкуйдаах дьон өйдөөбүттэрин биллэрдилэр. Онтон өйдөөбөт дьон хаалан баҕар, буоларын курдук, тиэрэтин эрдиэхтэрэ буолан баран, сиэрдээх этиилээх дьоҥҥо баһыйтаран, чуумпуруохтара диэн өйдүүбүн. Н.Тихонов, Маалыкай. 2016 с. ахсынньы 31 к. “Ньурба ” хаһыат.
МондокуПравить
Мондоку Маалыкайтан 5 биэрэстэлээх киhи кута-сүрэ тохтуур үчүгэй айылҕалаах, араас мас буодьулаах, кыраhыабай хатыҥ арыылардаах Мондоку диэн кыракый күɵллээх сир. Аттыгар Тойон уйата алааска саха сирин чулуу революционера Степан Васильевич Васильев тɵрɵɵбүтэ. Билигин Мондокуга Маалыкай орто сокуолатын иhинэн «Кымыс» духуобунай-чэбдигирдэр киин быhыытынан сайыҥҥы лааҕыр базата үлэлиир.
Биллиилээх дьоноПравить
Васильев Степан Васильевич (1896-1943) – биллиилээх государственнай, общественнай-политическай уонна профсоюзнай деятель, рабочай депутаттар Сэбиэттэрин президиумун сэкэрэтээрэ, Саха АССР Совнаркомун бэрэссэдээтэлэ, партия Киин Комитетын Киин хонтуруоллуур комиссиятын аппаратыгар тиийэ үлэлээбитэ. Кини аатын кытта дойдуга, Саха сиригэр кɵмүс уонна да атын сиртэн хостонор кунду таастар промышленностарын сайдыылара быhаччы сибээстээхтэр.
Мегежекскэй Михаил Васильевич – (1898-1929) биллиилээх государственнай, общественнай-политическай деятель, Саха АССР Киин ситэриилээх комитетын бэрэссэдээтэлэ, актыыбынай бассабыык, рөбөлөүүссүйэҕэ буспут-хаппыт ленинец, Саха сиригэр комсомольскай ячейкалар тэриллэллэрин салайсыбыт чулуу уолаттарбытыттан биирдэстэрэ.
Данилова Анастасия Петровна (1916-1993) – общественнай-политическай деятель, талааннаах салайааччы, эрэллээх үлэһит, ыччат наставнига, РСФСР Υрдүкү Сэбиэтин депутата, Президиумун бэрэссэдээтэлэ, Саха АССР Υрдүкү Сэбиэтин депутата, сэкэрэтээрэ, партия обкуомун пропагандаҕа уонна агитацияҕа сэкэрэтээрэ, Саха Республикатын дьахталларын хамсааhынын тэрийээччилэриттэн биирдэстэрэ. Υлэ Кыhыл знамята уонна Бочуот знага орденнарынан наҕараадаламмыта.
Прокопьев Николай Иванович (1918-1995) – идэтинэн учуутал, преподаватель, Сойуус суолталаах персональнай пенсионер, тыа хаhаайыстыбатын үлэтин уhулуччулаах тɵрүттээччи, Степан Васильев аатынан холкуоhу, онтон дойдуга биллэр сопхуоhу тэрийэн ССРС БСНХ быыстапкатын 1 степеннээх дипломунан, ВЦСПС бочуотунай грамотатынан наҕараадаланарын ситиспитэ, мэҥэдьэк боруодата үɵскээн тахсарыгар олук уурбут салайааччы. Ленин , Υлэ Кыhыл Знамятын уордьаннар кавалердара, ССРС Үрдүкү сэбиэтин дьокутаата, Саха АССР тыатын хаhаайыстыбатын уонна Ньурба улууhун Бочуотун кинигэлэригэр киирбитэ.
Кириллин Андрей Дмитриевич –(1935-2013) «АЛРОСА» АК бастакы президенэ, Кэтээн кɵрɵр Сэбиэтин бэрэссэдээтэлэ, экономическай билим хандьытаата, техническэй билим дуоктара, СР билимнэрин Академияларын, Россия естественнэй уонна хайа билимнэринн Академияларын, айылҕа уонна уопсастыба дойдулар икки ардыларынаҕы Академиятын, Бизнес уонна салайыы Аан дойдутааҕы Академиятын академиктара. Саха АССР норуотун хаhаайыстыбатын үтүɵлээх үлэhитэ, Российскай Федерация үтүɵлээх экономиhа. Кини биографията, үлэтэ «2000 интеллектуалы 21 века» (Кембридж, Англия) Норуоттар икки ардыларынааҕы биографическэй справочникка киллэриллибитэ.
Ньурба улууhун Бочуоттаах олохтоохтороПравить
№ А А АА Төрөөбүт күнэ Инэриллибит күнэ 1 Петров Тимофей Иванович 1914-2010 22.03.1994 2 Николаев Николай Наумович 10.11.1936 12.11.1996 3 Иванов Николай Прокопьевич 26.09.1935 13.03.1997 4 Куппугуров Дмитрий Николаевич 1918-24.05.2002 25.03.1997 5 Евсеев Иван Васильевич 28.04.1934г.-16.03.2012 18.06.1998 6 Данилов Иннокентий Федорович 01.05.1943 23.02.1998 7 Кириллин Петр Дмитриевич 10.09.1930-04.03.2013 18.06.1998 8 Тыасытов Василий Афанасьевич 23.01.1951 07.12.1998 9 Лыткин Николай Николаевич 1931 26.03.1999 10 Данилов Эдуард Федорович 05.05.1933 29.04.1998 11 Анисимов Иван Саввич 2 02.11.1929-2012 15.10.1999 12 Додохов Василий Николаевич 21.09.1932 15.10.1999 13 Андреев Юрий Степанович 05.05.1952 13.06.2002 14 Ефремов Владимир Николаевич 15.02.1931 10.03.2000 15 Попов Егор Ефимович 03.03.1930 10.03.2001 16 Кириллин Петр Дмитриевич 2 25.05.1939 11.07.2002 17 Васильев Карл Иннокентьевич 1954 20.12.2002 18 Соловьева Вера Григорьевна 02.05.1942 30.12.2003 19 Тыасытов Александр Афанасьевич 06.01.1948 25.12.2014 20 Алексеева Анна Федотовна 27.12.1924 2015
Ньурба улууhун Бочуот кинигэтигэр киллэриллибиттэрПравить
№ А А АА Төрөөбүт күнэ Инэриллибит күнэ 1 Павлов Иван Николаевич 20.01.1927-11.01.1999 26.12.1958 2 Васильев Иннокентий Васильевич 2 14.04.1913-20.04.1988 08.05.1965 3 Васильева Мария Васильевна 1917-12.08.1983 08.05.1965 4 Александров Николай Петрович 2 1914-10.02.1969 08.05.1965 5 Духов Николай Васильевич 2 1909-05.10.1973 08.05.1965 6 Духов Егор Николаевич 21.04.1915- 08.05.1995 7 Петров Иван Афанасьевич 15.03.1906-16.07.1976 08.05.1965 8 Саввинов Николай Егорович 1912-06.03.1992 08.05.1965 9 Прокопьев Николай Иванович 15.04.1918-23.09.1995 07.04.1970 10 Павлов Василий Семенович 20.04.2017-09.03.1976 08.05.1965 11 Пахомова Елизавета Васильевна 1927-08.05.1965 12 Петров Николай Михайлович 15.05.1971 03.03.1972 13 Дмитриев Андрей Гаврильевич 04.11.1913-08.11.1979 13.05.1975 14 Лыткин Николай Николаевич 1931 29.04.1982 15 Аммосов Иван Егорович 04.04.1932-01.06.1994 02.11.1987 16 Ефимова Мария Дмитриевна 1938 09.06.1993 11 Иванова Елена Андреевна 09.09.1917-27.01.1998 09.06.1993 12 Николаев Семен Николаевич 1893-05.12.1995 25.02.1993
Дьоруой ийэлэрПравить
Саввинова Елена Петровна 1908-1988 с.
Васильева Мария Афанасьевна 1930 с.
Иванова Елизавета Степановна 1932 с
Алексеева Анна Федотовна 1924 с.
Иванова Елена Семеновна 1925-1998 с.
Кириллина Саргылаана Николаевна 1949 с.
Никифорова Анна Иннокентьевна 1935-2009 с.
Павлова Татьяна Андреевна 1934 с.
Саввинова Изабелла Андреевна 1931-2014 с.
Семянова Елена Васильевна 1935-2005 с.
Софронова Елена Даниловна 1943 с.
Спиридонова Евдокия Семеновна 1935 с.
Платонова Мария Ивановна 1928-1995 с.
Прокопьева Мария Дмитриевна 1937 -1999 с.
Иванова Елена Семеновна 1932-2000 с.
Нэhилиэк тэрилтэлэрэПравить
Ньурба улууһа
Бордоҥ нэһилиэгэ (Ньурба улууһа)
Бэйэни салайыныы
Степан Васильев аатынан совхоз, конезавод
"Кустук" кэпэрэтиип
Доруобуйа харыстабыла
Үөрэх тэрилтэлэрэ
О5о спортивнай оскуолата
Култуура салаата
Атын тэрилтэлэр
Урут улэлээн ааспыт тэрилтэлэр
БыһаарыыларПравить
СигэлэрПравить
Официальный информационный портал Республики Саха (Якутия):Нюрбинский улус
Саха Сирин нэһилиэктэрэ:Ньурба нэһилиэктэрэ
gosspravka.ru:Нюрбинский улус
[[Билэ:|40px|Ньурба улууһа]] Бу Ньурба улууһун географиятыгар сыһыаннаах сиппэтэх ыстатыйа. Көннөрөн уонна эбэн көмөлөһүөххүн сөп.
|
oscar
|
Сүрүн салаалара: уҥа өртүттэн [[Кыра Куонамка]] (457 км.), [[Удьаа]] (455 км.), хаҥас өртүттэн [[Суолама]] (262 км.) уонна Харабыл (139 км.).
Сорох сылга аал сырыыта [[Кыра Куонамка|Кыра Куонамканнан]] турар [[Дьилиндэ]] сэльэнньэҕэ дылы буолааччы.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
φ география кэтирээһинэ — ханнык эрэ Сир үрдүгэр баар точкаттан Сир киинигэр түһэриллибит дьураа уонна экватор хапталын ыккардынааҕы муннук. Экватор икки өттүттэн 0 кыраадыстан 90° диэри ааҕыллар. Хотугу эҥэлэй (полушарие) точкаларын положительнай кэтирээһиннээхтэр дииллэр, соҕуруу эҥэлэй точкаларын — отрицательнай.
Кэтирээһини секстант эбэтэр гномон көмөлөрүнэн (быһа), эбэтэр спутник көмөтүнэн билиэххэ сөп. Кэтирээһинтэн күн уһуна тутулуктаах.
|
oscar
|
Олунньу 24 — Санкт-Петербурга Арассыыйа уонна Кытай ыккардыларыгар Или кыраайын туһунан дуогабар түһэрсиллибит. Икки судаарыстыба Орто Азиятааҕы кыраныыссаларын чопчулаабыттар.
Кулун тутарПравить
Кулун тутар 13 - ыраахтааҕы Александр III Россияттан көҥүл тахсар уонна Россияҕа көҥүл киирэр туһунан Үрдүкү Көҥүл (Высочайшее разрешение) таһаарар.
АлтынньыПравить
Алтынньы 13 — Аныгы сөргүтүллүбүт иврит тылынан бастакы кэпсэтии буолбут. "Аныгы иврит аҕата" Элиэзер Бен-Йехуда доҕотторун кытары кэпсэппит. Сотору кэминэн дьэбириэйдэр Палестинаҕа көһүүлэрэ саҕаламмыта, онно тиийбит дьон урукку тылларыттан аккаастанан саҥа сөргүтүллүбүт иврит тылыгар көспүттэрэ. Билигин иврит — Израиль судаарыстыбаннай тыла.
ТөрөөбүттэрПравить
Ыам ыйын 19 — Мустафа Кемал Ататүрк, Түркийэ Республикатын төрүттээччитэ уонна бастакы президенэ.
Балаҕан ыйын 29 — Лудвиг фон Мизес, экономист
ӨлбүттэрПравить
Олунньу 9 — Федор Достоевскай — нуучча кылаассык суруйааччыта, бөлөһүөк. Кини айымньыларыгар "үтүөнү оҥороору куһаҕаны оҥоруохха сөп дуо?" диэн ыйытыыны туруорбута билигин да аан дойду дьонун долгутар.
|
oscar
|
СӨ Суруйааччыларын сойууһун чилиэнэ, суруналыыс, хоһоонньут, прозаик, общественник — Акулина Иванова — Бээрийэ кыыһа Хотойук Айгыына хорсун-хоодуот, дойдуга бэриниилээх буолууга иитэр соруктаах хоһоонугар дьүһүйүү. Тыас уус: Семён ОрловГрафика: Артём КлимовАаҕар: Александр ГоголевРежиссёр: Эльза Киренская
Читать далее
В Усть-Алданский улус прибыл новый Автоклуб
24 октября, 2022Комментарии: 0
Сегодня 24 октября 2022 года во дворце культуры «Тойон Мюрю» имени В.В. Никифорова — Кюлюмнюр прибыл долгожданный передвижной многофункциональный культурный центр АВТОКЛУБ, который был получен в рамках национального проекта «Культура» при поддержке Министерства культуры и духовного развития РС (Я). Впервые в нашей республике в рамках национального проекта «Культура» с января месяца 2022 года был осуществлен …
Читать далее
Уус Алдан Аан суолларыгар ыалдьыттары көрүстүлэр
3 июля, 2022Комментарии: 0
Саха сирин норуоттарын XIII-с спортивнай оонньуулара саҕаланаллара биир күн хаалла. Уус Алдан сиригэр-уотугар икки өттүнэн киирэр айан суолун кыраныыссатыгар Суотту уонна Бэйдиҥэ суолугар биир дойдулаахтарбыт ыалдьыттары сахалыы сиэринэн уруйдуу-айхаллыы көрүстүлэр. Бу туһунан А.П. Петров аатынан Бэйдиҥэтээҕи норуот айымньытын киинин дириэктэрэ Игнатий Слепцов бу курдук иһитиннэрдэ: “Бүгүн от ыйын 3 күнүттэн, Саха сирин норуоттарын 8-с спортивнай …
Читать далее
Култуурунай тэрээһиннэри сырдатар пресс-киин тэрилиннэ
3 июля, 2022Комментарии: 0
Саха сирин норуоттарын VIII-с спортивнай оонньууларын ыытыллар күннэригэр Саха Автономиятын тэриллибитэ 100 сылынан 100 култуурунай тэрээһин ыытыллара былааннанар.Бу тэрээһиннэри тута суруйан, хаартыскаҕа түһэрэн, дьоҥҥо-сэргэҕэ сырдатар уонна култуура фондатын устуоруйатыгар тиһэр сыаллаах улуус култууратын салалтатын иһинэн пресс-киин тэрилиннэ.Манна СӨ Култуураҕа уонна духуобунай сайдыыга миниистирин солбуйааччы Владислав Левочкин, СӨ национальнай бибилэтиэкэтин медиа-киинин кылаабынай бибилэтиэкэрдэрэ, Марфа, Сергей Расторгуевтар …
Читать далее
«Наше Наследие»
1 июня, 2022Комментарии: 0
Общереспубликанский смотр-конкурс Республики Саха (Якутия) «Наше Наследие», посвященный Году культурного наследия народов России, 100-летию образования Якутской АССР и Году матери в Республике Саха (Якутия)
Читать далее
Ыллаа Ырыа күнэ!
20 мая, 2022Комментарии: 0
Бу дьыл ыам ыйын 20 күнүгэр Лөгөй аатынан киин болуоссакка Сахабыт сиригэр ырыа бырааһынньыгын күнүгэр аналлаах «ЫЛЛАА ЫРЫА КҮНЭ» караоке-концерт буолан ааста.Бу кэнсиэргэ, ардах быыһыгар да буоллар, сааскы ылааҥы салгыҥҥа кэлэн ыллаан, үөрэн-көтөн бардылар, биһиги активистарбыт, «Күндүүнэ” ветераннар ансаамбыллара, биирдиилээн ырыаны сөбүлүүр кыттааччы уонна биһиги кэскиллэрбит, оҕолорбут. Ырыа олохпут аргыһа!
Читать далее
«Хараҕа Төрдө»
6 мая, 2022Комментарии: 0
Кэм кэрдиис Аҕа дойдуну көмүскүүр Улуу сэрии сылларын төһөнөн ыраатыннарар да, ол харах уулаах кэмнэр сүтүөхтээҕэр өйбүтүгэр уонна сүрэхпитигэр ордук суолталанан иһэллэр. Өрөгөйдөөх Кыайыы күнүн тэрээһинэ бүгүн,ыам ыйын 6 күнүгэр,Хараҕа төрдүгэр саҕаланна. Бу бэлиэ сиртэн биһиги буойуттарбыт сэриигэ турумммуттара. Уус Алдантан 2372 дьоно алаһа дьиэлэриттэн арахсан фроҥҥа барбыттара. Кинилэртэн 1208 киһи кыргыс толоонугар геройдуу охтоннор …
Читать далее
100 Лет ЯАССР
27 апреля, 2022Комментарии: 0
Муус устар 27 күнүгэр Саха АССР тэриллибитэ 100 сылын үөрүүлээхтик көрсө «Үйэни уруйдаан» театрализованнай концерт үрдүк таһымҥа ааста. Толору саалаҕа мустан, көрөөччүлэр Сахабыт сирин историятыттан араас кэрчиктэри, ол кэмнэр ырыаларын истэн-көрөн дуоһуйдулар. Кэнсиэри киэргэттилэр Николай Бурцев, Константин Иванов, Дуолан Бочкарев, Андрей Никитин, Евдокия Фомина, «Тыыннаах бөлөх», Бороҕоннооҕу норуодунай кэллэктиип уо.д.а.
Читать далее
Ырыа-Түмэр Күүс
22 апреля, 2022Комментарии: 0
Улууспутугар Патриотизм сылынан, Саха Өрөспүүбүлүкэтин норуоттарын VIII-с Спортивнай оонньууларынан, сандал сааc кэлбитинэн муус устар 22 күнүгэр XI-с төгүлүн ыытыллар, көрөөччү кутун туппут «ЫРЫА-ТҮМЭР КҮҮС» Уус Алдан улууһун дьаһалтатын, Мүрү, Баатаҕай, Байаҕантай, Бороҕон, Найахы нэһилиэктэрин дьаһалталарын, тэрилтэлэр салайааччыларын уонна улуус биллэр-көстөр ырыаһыттара кыттыылаах дуэтнай кэнсиэр дохсун ытыс тыаһа доҕуһуоллаах буолан ааста.Концертан киирбит үп-харчы бу сайын биһиги …
Читать далее
Саха НКИХ күнэ Уус Алдан улууһугар
11 апреля, 2022Комментарии: 0
“Саха” НКИХ Уус Алдаҥҥа Мүрү нэһилиэгэр күннээҕи үлэтин түмүктээн киэһэ нэһилиэнньэҕэ босхо кэнсиэр тэрийдэ. “Саха” НКИХ ыытааччылара олус талааннаахтарын көрдөрдүлэр: Роман Алексеев, Гея Буртахова, Иван Тарасов, Кланура кэрэ мааны куоластарынан ыллаан-туойан, Георгий Белоусов бэһиэлэйдик монолуоктаан, дьону оонньотон үөртүлэр,олус сэргэхситтилэр. Ону таһынан нэһилиэнньэ ыйытактарыгар хоруйдаатылар,санаа атастастылар, дьон баҕа санаатын иһиттилэр.
Читать далее
Навигация по записям
1 2 3 … 20 Вперед »
Версия для слабовидящих
Режим работы
Понедельник 9:00 — 18:00
Вторник 9:00 — 18:00
Среда 9:00 — 18:00
Четверг 9:00 — 18:00
Пятница 9:00 — 18:00
Суббота Закрыто
Воскресенье Закрыто
Ноябрь 2022
Пн
Вт
Ср
Чт
Пт
Сб
Вс
1 2 3 4 5 6
7 8 9 10 11 12 13
14 15 16 17 18 19 20
21 22 23 24 25 26 27
28 29 30
« Окт
Архивы
Архивы Выберите месяц Октябрь 2022 Июль 2022 Июнь 2022 Май 2022 Апрель 2022 Март 2022 Февраль 2022 Январь 2022 Декабрь 2021 Ноябрь 2021 Октябрь 2021 Сентябрь 2021 Июнь 2021 Май 2021 Апрель 2021 Март 2021 Февраль 2021 Январь 2021 Декабрь 2020 Ноябрь 2020 Октябрь 2020 Июнь 2020 Май 2020 Апрель 2020 Март 2020 Февраль 2020 Январь 2020 Декабрь 2019 Ноябрь 2019 Октябрь 2019 Сентябрь 2019 Июнь 2019 Май 2019 Апрель 2019 Март 2019 Февраль 2019 Январь 2019
Политика конфиденциальности и использования файлов сookie: Этот сайт использует файлы cookie. Продолжая пользоваться этим сайтом, вы соглашаетесь с их использованием.
Дополнительную информацию, в том числе об управлении файлами cookie, можно найти здесь: Политика использования файлов cookie
Дворец Культуры "Тойон Мүрү" им. В.В. Никифорова — Күлүмнүүр © 2022 Муниципальное бюджетное учреждение "Дворец культуры "Тойон Мюрю" имени В.В. Никифорова-Кюлюмнюр" Усть-Алданского улуса Республики Саха (Якутия)
|
oscar
|
«Саха сирэ» саайт матырыйаалларын толору эбэтэр быһа тардан туһанар түгэҥҥэ булгуччу гиперсыылка ирдэнэр. Хаартыскалары, видео-устуулары, онтон да атын мультимедийнэй матырыйааллары эрэдээксийэттэн суругунан көҥүлэ суох туһанаргыт бобуллар.
|
oscar
|
Дойду үрдүнэн дьаҥ ыарыыта тэнийэн, ыарахан балаһыанньа тирээтэ. Саха өрөспүүбүлүкэтин норуоттарын Ассамблеятын национальнай култуурунай холбоһуктара «Эһиги соҕотох буолбатаххыт» аһымал аахсыйаны тэрийэн ыытта.
Саха сиринээҕи узбекскай диаспора (бэр. А. Мамажанов) муус устар 23 күнүгэр Дьокуускай куораттааҕы оҕо инфекционнай балыыһатын үлэһиттэригэр, куорат кырдьаҕас дьонугар улахан көмөнү оҥордо. Ол курдук, чааһынай предприниматель Батыржон Турсунбаев салалтатынан 500 устуука бородуукта наборун (иһигэр оҕуруот аһын уонна фрукта арааһа баар) волонтерскай штаб нөҥүө тустаах дьоҥҥо тарҕаттылар. Маны таһынан, куораттааҕы оҕо инфекционнай балыыһатын үлэһиттэригэр 250 бородуукта наборун тиксэрдилэр.
Абдулмубин Мамажанов, “Узбекскай диаспора” узбекскай национальнай култуурунай киинин бэрэссэдээтэлэ:
- Биһиги өйдүүбүт, билигин быраастар коронавирус дьаҥын утары хайдахтаах курдук ыарахан балаһыанньаҕа үлэлии сылдьалларын. Кинилэр бу ыарыынан ыалдьыбыт дьон үтүөрэллэрин туһугар өй-санаа, эт-хаан өттүнэн сүрдээх күүстээх психологическай ноҕуруусканы сүгэ сылдьаллар. Онон бу балыыһа үлэһиттэрин өйүүр сыалтан, биһиги өттүбүтүттэн ис сүрэхтэн маннык көмө оҥоһулунна. Труд уулуссатын 4, 8 базаларыгар уонна Чернышевскай, 66 базатыгар үлэлии турар кууһунан атыылыыр фрукта маҕаһыыннара бары холбоһон, бу аахсыйаҕа кытыннылар.
Дьиэҕэ олор, быгыалаама диэтилэр
Татьяна Потапова, Саха өрөспүүбүлүкэтин үөрэҕириитин туйгуна, педагогическай үлэ бэтэрээнэ, Дьокуускай куорат: - Биһиги көлүөнэ үйэбитигэр билбэтэх, истибэтэх балаһыанньабыт бүрүүкээтэ. Аан дойду дьоно, куһаҕан, сыстыганнаах дьаҥ туран, биир кэмҥэ бары дьиэҕэ олорорго күһэлиннибит. Биһиги, сааһырбыт дьон, уолуйбакка, ыксаабакка, бэйэбит кыахпытынан, тугу сатыырбытынан олоробут. Аһара чуҥкуйбаппыт. Сандал сааспыт тиийэн кэлэн, оҕуруот үлэтэ чугаһаан, уу-хаар хаһаанан, арассаадабытын ыһан, көрө-харайа сылдьабыт. Ол эрэ буолуо дуо, дьахтар аймах быыһыгар бэйэбит сөбүлүүр дьарыкпыт да аҕыйаҕа суох. Мин баайабын, быысабайдыыбын, оҕуруонан араас симэхтэри оҥоробун. Дьарык баһаам. Куруһуокка үөрэммиппинэн, түүлээхтэн бэргэһэ тигиэхпин, сувенирдары да оҥоруохпун сөп. Ону хата бириэмэ тиийбэт. Дьиэ кэргэммин өрөбүллэргэ ас астаан минньигэстик аһатан, күндүлээн ылабын. Биэс оҕобун, сиэннэрбин кытта төлөпүөнүнэн сибээстэһэ олоробун. Кыра кыыһым үлэлиир буолан, икки кыра сиэннэрбин көрөбүн. Быыһыгар бириэмэ булан, кинигэ, хаһыат ааҕабын, хоһоон-ырыа да суруйабын. 20-чэ хоһоону, хас да ырыаны суруйдум. Төрөппүттэрим туһунан ахтыыларбын түмэн, Кыайыы 75 сылынан «Якутия помнит» саайтка киллэртэрэн үөрэ сылдьабын. 70 сааһыгар чугаһаабыт киһиэхэ кырата суох үлэ дии саныыбын. Дьоммун, доҕотторбун кытта бассаап нөҥүө сибээспин быспаппын. Сарсыарда тураат, 30 мүнүүтэ сэрээккэлиир үгэспин бырахпаппын. Чөл олоҕу тутуһан, чэгиэн туруктаах сылдьарга дьулуһабын. Ол иһин БАД атыылыыр хампаанньаҕа консультанныырбын эмиэ умнубаппын. Бэйэм, кырдьаҕас киһи сиэринэн, иммунитеты бөҕөргөтөр битэмииннэри иһэбин. Онон бу дьиэҕэ олорор кэми көдьүүстээхтик туһанан, өйү-санааны сааһыланан, карантин бүтүүтүн олоххо саҥа көрүүлээх, чэгиэн туруктаах көрсөн, сахалар саха буоларбытын өйдөөн, тылбытын-өспүтүн өрө тутан, өссө сайыннаран, дойдубут чэчирии сайдарын туһугар күүскэ турунан, үлэлээн-хамсаан барыахпыт диэн бигэ эрэллээхпин. Түмүкпэр кылгас хоһооммун кыбытабын:
Волонтердарынан атыылаһыннарарым ночооттоох эбит
В.И. Петрова:
- Куораттан тэйиччи соҕус олорор саастаах киһиэхэ волонтёрдар барахсаттар аһылыкпын, эмпин-томпун аҕалан биэрэллэрэ хайҕаллаах, киһи махтанар. Ол эрэн, аһаҕастык эттэхпинэ, кинилэринэн атыылаһыннарарым ночоото сүрдээх эбит. Кыра биэнсийэлээх киһи ыйга тиэрдибэт быһыыта. Кинилэртэн ханнык маҕаһыынтан бородууктаны ылаҕытый диэн ыйытабын. Ону «Илин Эҥэр”, “Токко” маҕаһыыннартан ылаллар эбит. Сакаастыыр эмпин эмиэ чааһынай аптекалартан ыарахан сыанаҕа атыылаһаллар эбит. Биир наадыйар эмпин 400 солкуобайга атыыласпыттар. Урут биэнсийэбин биир ыйга син тиэрдэр этим, билигин ый бүтэһигэр тиийбэт, онон эмпин ылларбакка эрэйдэнним. Волонтердарга чэпчэки сыаналаах аптекаттан, маҕаһыынтан ылыҥ диэн көрдөһөбүн да, табыллыбат. Биһиэнэ барыта тоҕо эрэ сатаммат өттүттэн буолан иһэр. Чэпчэки сыаналаах социальнай маҕаһыыны дуогабардаһан ылар тоҕо сатамматый? Аҕыйах биэнсийэбит дуомун, кыбартыыра төлөбүрүттэн ордубутун, ыйдааҕы аһылыкка тиэрдэ сатыыр дьоҥҥо сатамньыта суох. Хаһан аныгыскы биэнсийэҥ кэлиэр диэри кургун ыгыччы тардынан аччыктыыргар күһэллэҕин. Сатанар да соҕуһу, көмөлөһө сорунан баран, эрдэттэн быһаарыахха баара. Баҕар, бэлэмҥэ олорон хаппырыыстыыр диэххит эрээри, кыра биэнсийэлээх киһи эрэйбин баҕар учуоттуохтара, быһаарыахтара диэн санаабын хаһыат нөҥүө этинэбин. Кыраны да быһаарбакка, кыамматы, кыһалҕалааҕы эрэйдээһин тахсарын умнумуохха баара. Бэйэм аа-дьуо баран ылынарым дуу, харчыбын тиэрдэр курдук. Аны самоизоляция кэмигэр куоракка таҕыстаххына, ыстарааптыах буолан куттууллар.
Бу ыарахан кэм этэҥҥэ ааһыа
П.Н. Седалищева, Дьокуускай куорат: - Дьэ, бу олорор олохпутугар үөйбэтэх өттүбүтүттэн уустук кэм кэлэн, бары да соһуйдубут быһыылаах. Манныгы эрэ күүппэтэх буоллахпыт. Манан буоллаҕына, бүгүн, сарсын туох баҕарар балаһыанньа буолуон сөп диэн түмүккэ кэлэн олоробут. Дьиэҕэ олорон дистанционно үлэлиибит. Бассаап ситиминэн эмиэ үлэлиибит. Таhырдьа аспытын эрэ ыла тахсабыт. Биллэн турар, самоизоляция киhини ыгара, холкутук сылдьары боборо туох үчүгэйдээх буолуой. Ол эрэн бу уустук кэрдиис кэми этэҥҥэ ааhыахпыт диэн бигэ эрэллээхпин.
Кырдьаҕастар онлайн төлөбүрү сатаабаппыт
Варвара Николаевна Ковальска, Дьокуускай куорат: - Олорор сирбитинэн (сфера комфорта) хомунаалынай өҥөҕүтүн “онлайн” нөҥүө маннык бааннарга бириэмэтигэр төлөөн иһиҥ диэн төлөпүөммүтүгэр иһитиннэрии кэлэр буолла. Саастаах дьон ону сатаабаппыт кыһалҕата турдаҕа. Онлайн төлөбүр диэни холбоппотохпут. Аны кырдьаҕас дьон ылынан да испэппит баар суол ээ, сыыһа-халты туттан, атын сиргэ ыытан кэбиһиэхпит диэн ол куттала. Бассаапка суруйарбытын эрэ билэбит, онлайн төлөбүр диэни өйбүтүгэр кыайан батаран киллэрбэппит. Онон изоляцияҕа олорор кэммитигэр биир кыһалҕа үөскээтэ. Сорох биир саастыылаахтарым бассаап диэн тугун да билбэттэр, боростуой төлөпүөнүнэн тутталлар. Мин куораттан тэйиччи олорор буоламмын, оҕолорбутугар, сиэннэрбитигэр да сибээс суох. Билиҥҥи маннык тыҥаан турар балаһыанньаҕа мээнэ кэлбэппит-барбаппыт. Аны куоракка наадабытыгар киирдэхпитинэ, биһиги курдук кыра биэнсийэлээх дьон ыстарааптаныахпыт турдаҕа. Урут биэнсийэлээхтэри көмпүүтэргэ босхо үөрэтэр куурустарыгар үстэ төхтүрүйэн үөрэнэ сатаабытым да, кыаллыбатаҕа. Бэйэм курдук саҥа көмпүүтэргэ үөрэнээччилэр кэлэн үөрэнэ сатыыллар, онон бүтэбит. Онно да көмпүүтэри сатаатым диир киһини истибэтэҕим. «Тус кабинет» диэн тугуй ити аата диэн, хата, билбэтэхпититтэн дэлби күлбүппүт. Төлөпүөҥҥүтүнэн киириҥ дииллэр да, көмпүүтэргэ үөрэппиттэриттэн олох атын ээ. Дьэ, дьикти...
Тыа дьоно хааччаҕы тутуһабыт
Мария Саввинова, Бүлүү улууһа: - Олох күөстүү оргуйа турдаҕына биһиги Сахабыт сиригэр коронавирус кэлбит диэн сураҕы бары да дьиксинэ истибиппит. Инньэ гынан ол вирус тарҕанан, ыарыы тарҕаммыт улуустара изоляцияҕа барбыттара, аллараанан айан сырыыта бобуллубута, оҕо уһуйаанын кыһалара сабыллыбыттара, тэрилтэлэр бары онлайн эрэсиимҥэ көспүттэрэ. Биһиги дэриэбинэ дьоно син таһырдьа тахсан күүлэйдээн киирэбит, онтон куорат дьоно түөрт истиэнэҕэ хаайтаран олордохторо. Биир күн Бүлүүм куоратыгар наадабар киирэр сыаллаах, балыыһаҕа киириэхтээх киһини арыаллаһан, массыынанан кииристим. Аара ГАИ-лар тохтотон, туох сыаллаах ханна баран иһэҕит диэн ыйыппыттарын, балыыһаҕа ыарыһаҕы киллэрэ иһэбит диэн, этэҥҥэ бэрэбиэркэни аастыбыт. Маннык уустук кэмҥэ айан сырыытын хааччахтыыллара сөп. Куоракка наадабар киирбит киһи быһыытынан аптекаҕа сырыттым. Дьон олох аҕыйах, 1-2 киһи мааскалаахтар, бэрчээккилээхтэр. Мин тыа киһитэ көрдөхпүнэ, бары бэйэ-бэйэлэриттэн ыраах тураллар. Ону көрөн дьиктиргээтим ээ. Өйдөөбөккө быһа ааһан истэхпинэ, биир эр киһи тохтотон, уочарат ол турар диэн, киирбит ааным диэки ыйда. Онно биирдэ өйдөөн көрдүм, дьонум дистанцияларын тутуһан туралларын. Дойдум дьоно барахсаттар бэйэ-бэйэлэрин харыстыылар эбит диэн санааҕа кэлбитим. Билигин улуустарга айан сырыыта тохтоон, бары даҕаны хааччахха олоробут. Бу дьаҥ этэҥҥэ ааһар ини диэн бэйэбитин уоскутунуохха.
Сонуннар
28.11.2022 | 17:26
Сунтаардар хотугу дьүкээбил "анныгар"
27.11.2022 | 10:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 28 - ахсынньы 4 күннэригэр
24.11.2022 | 11:00
Саха сирин бастыҥ IT-бырайыактара
23.11.2022 | 17:30
Олоҕун науканы кытта ситимнээн
23.11.2022 | 17:00
Үс игирэ төрөөтө
23.11.2022 | 16:30
Куорат учууталларыгар — саҥа бириэмийэ
23.11.2022 | 16:00
Саамай кэрэ сүөһүнү таллылар
23.11.2022 | 15:56
«Үтүө санаа харыйата» оҕолор баҕа санааларын толорор
23.11.2022 | 15:00
Дьикти быыстапканы көтүтүмэҥ
23.11.2022 | 14:00
Нолуоккун төлөө — холкутук утуй!
23.11.2022 | 13:00
Кыһыҥҥы суоллар аһыллар болдьохторо билиннэ
23.11.2022 | 12:00
Саҥа дьылы — иэһэ суох
23.11.2022 | 11:00
Ыккытын босхо ыытымаҥ
23.11.2022 | 10:00
Дьоҥҥут аатын үйэтитиҥ
23.11.2022 | 09:00
Онлайн төлүөҥ — бириис сүүйүөҥ
23.11.2022 | 08:00
Сийиэскэ 500-тэн тахса дэлэгээт кытынна
20.11.2022 | 09:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 21-27 күннэригэр
19.11.2022 | 16:00
Эҥсиэли хочотугар, Максим Аммосов дойдутугар
18.11.2022 | 09:00
Саҥа саҕахтары арыйан, сонун хайысхалары тутуһан
17.11.2022 | 18:44
Дьиҥ олохтон кэпсээн ааптарын кытта көрсүһүү
Ордук ааҕаллар
Дьон | 19.11.2022 | 18:00
Николай Винокуров: «Дойдубар этэҥҥэ эргиллэн кэллим...»
«Боотур» этэрээт байыастарын ортотугар биһиги биир дойдулаахпыт Алаһыай нэһилиэгиттэн төрүттээх Николай Винокуров баарын истэн, кэпсэтиэхпин баҕардым. Ол эрэн сэһэргэһиибин хайдах-туох саҕалыахпын тобуларбар олус ыарахан этэ. Бу үлэ, үөрэх, сайдыы, тэрээһин туһунан суруйуу, кэпсэтии буолбатах... Бу — олох, дьылҕа, тыын былдьаһыы, өлүү-сүтүү, инники олох иһин охсуһуу туһунан сэһэргэһии. Николай тута хоруйдаабытыгар...
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 20.11.2022 | 11:00
Элэгэнтэй Адамов: «Сиэрдээх өй-санаа төрүт дьарыкка эрэ баар»
Бүгүҥҥү нүөмэргэ Чурапчы улууһун Чакыр нэһилиэгин олохтооҕо Элэгэнтэй Адамовы кытта тыа сирин олоҕун, итэҕэл, уус идэтин, сайдыы, норуот дьылҕатын, кэскилин туһунан сэһэргэстибит. Дьоҕурдаах киһи анаарыыта киэҥэ, этэр тыла оруннааҕа сөхтөрдө.
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Куорат баһылыгын эбээһинэһин толорооччу Евгений Григорьев “Спутник V” быһыыны ылла. Ол туһунан инстаграмҥа бэйэтин аккаунугар суруйда.
“Биһиги хамаандабыт иннигэр үгүс сорук күүтэр. Саамай сүрүнэ – туох да быһылаан тахсыбакка, кыстыгы этэҥҥэ туораатарбыт, киэҥ далааһыннаах суол тутуутугар бэлэмнэнии үлэтин түмүктээтэрбит ханнык диэн. Пандемияны бары ирдэбиллэри кытаанахтык тутустахпытына уонна маассабай вакцинация көмөтүнэн эрэ кыайар кыахтаахпыт диэн итэҕэйэбин”, – диэн сурутааччыларын кытта санаатын үллэһиннэ.
Сонуннар
28.11.2022 | 17:26
Сунтаардар хотугу дьүкээбил "анныгар"
27.11.2022 | 10:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 28 - ахсынньы 4 күннэригэр
24.11.2022 | 11:00
Саха сирин бастыҥ IT-бырайыактара
23.11.2022 | 17:30
Олоҕун науканы кытта ситимнээн
23.11.2022 | 17:00
Үс игирэ төрөөтө
23.11.2022 | 16:30
Куорат учууталларыгар — саҥа бириэмийэ
23.11.2022 | 16:00
Саамай кэрэ сүөһүнү таллылар
23.11.2022 | 15:56
«Үтүө санаа харыйата» оҕолор баҕа санааларын толорор
23.11.2022 | 15:00
Дьикти быыстапканы көтүтүмэҥ
23.11.2022 | 14:00
Нолуоккун төлөө — холкутук утуй!
23.11.2022 | 13:00
Кыһыҥҥы суоллар аһыллар болдьохторо билиннэ
23.11.2022 | 12:00
Саҥа дьылы — иэһэ суох
23.11.2022 | 11:00
Ыккытын босхо ыытымаҥ
23.11.2022 | 10:00
Дьоҥҥут аатын үйэтитиҥ
23.11.2022 | 09:00
Онлайн төлүөҥ — бириис сүүйүөҥ
23.11.2022 | 08:00
Сийиэскэ 500-тэн тахса дэлэгээт кытынна
20.11.2022 | 09:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 21-27 күннэригэр
19.11.2022 | 16:00
Эҥсиэли хочотугар, Максим Аммосов дойдутугар
18.11.2022 | 09:00
Саҥа саҕахтары арыйан, сонун хайысхалары тутуһан
17.11.2022 | 18:44
Дьиҥ олохтон кэпсээн ааптарын кытта көрсүһүү
Ордук ааҕаллар
Дьон | 19.11.2022 | 18:00
Николай Винокуров: «Дойдубар этэҥҥэ эргиллэн кэллим...»
«Боотур» этэрээт байыастарын ортотугар биһиги биир дойдулаахпыт Алаһыай нэһилиэгиттэн төрүттээх Николай Винокуров баарын истэн, кэпсэтиэхпин баҕардым. Ол эрэн сэһэргэһиибин хайдах-туох саҕалыахпын тобуларбар олус ыарахан этэ. Бу үлэ, үөрэх, сайдыы, тэрээһин туһунан суруйуу, кэпсэтии буолбатах... Бу — олох, дьылҕа, тыын былдьаһыы, өлүү-сүтүү, инники олох иһин охсуһуу туһунан сэһэргэһии. Николай тута хоруйдаабытыгар...
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 20.11.2022 | 11:00
Элэгэнтэй Адамов: «Сиэрдээх өй-санаа төрүт дьарыкка эрэ баар»
Бүгүҥҥү нүөмэргэ Чурапчы улууһун Чакыр нэһилиэгин олохтооҕо Элэгэнтэй Адамовы кытта тыа сирин олоҕун, итэҕэл, уус идэтин, сайдыы, норуот дьылҕатын, кэскилин туһунан сэһэргэстибит. Дьоҕурдаах киһи анаарыыта киэҥэ, этэр тыла оруннааҕа сөхтөрдө.
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Валюта (эргииргэ сылдьар харчы) диэн банкноталартан, кумааҕы харчыттан уонна манньыаттартан турар дойду үбүн сорҕото. Эргинии биирдигэ, мал-сал уонна өҥө эргиэннэрин судургу оҥорор. Харчы көрүҥэ. Валюта сүрүн көрүҥнэрэ манньыат уонна кумааҕы харчы.[1]
Үгүс дойду киин баана олохтоох валютаны хааччыйыыга уонна оҥорууга монополиялаах. Араас валюта зоналарын икки ардыларыгар буолар эргиэни судургутатар гына валюта курса баар, онон хас биирдии валюта атын валютаҕа тэҥнэммит сыаната билиллэр. Валюталар устааччыларга уонна хатаммыттарга арахсаллар, ол эргинсии күөнүн режимыттан тутулуктаах.
Хас биирдии валюта үксүн сүрүн валюта биирдиктээх (холобур, АХШ доллара эбэтэр Эуро) уонна хос валюталаах, үксүн сүрүн валютаҕа 1⁄100 сыhыаннаах.
Цифровой (электроннай) валютата (электроннай) харчыта валютата, эбии валютата диэн туһанар. Кинилэр сыаналара үксүн национальнай валютаҕа сыһыаммыт, ол гынан баран, атастаһарга атын базалар эмиэ бааллар. Баайыы күндү металларга (E- gold, Westmone Gold — WALD) сөп, ону тэҥэ уста сылдьар валютнай курска (bitcing) эмиэ сөп. Бэйэлэрин национальнай цифровой валюталарын таһаарарга былааннарын туһунан Кытай, Япония, Брикадор, Нидерланд, Казахстан, Россия правительстволара иһитиннэрдилэр.
Виртуальнай экономикаҕа валюталартан уратыларга (холобур онлайн- оонньууларга), сыыппара валютата дьиҥнээх табаары, өҥөнү атыылаһарга туһаныллар. Ити да буоллар, сыыппара валютата эмиэ виртуальнай валютаны ааттыахха сөп, бу этиини синоним быһыытынан туһанабыт. Цифровой валюта көмөтүнэн ханнык баҕарар цифровой (материальнай) формаҕа хайдах сыһыаннааҕын өйдүүр: баан счеттарыгар суруйуу, электроннай харчы уонна электроннай валюта (электроннай харчыттан уратылаахтар, электроннай валютаттан уратылаахтар). Онон, аан дойду официальнай докумуоннарыгар «виртуальнай валютата» диэн термин уопсай уонна соҕотох суолтатын быһыытынан туһаналлар.
Эбэһээт-цифровой валюта көрүҥэ, ис расчетнай единица кииннэммит төлөбүр систиэмэтин (тас көрүҥүн эбэтэр кини аналиһа суох) хааччыйар, толору автоматическай режиминэн үлэлиир. Бэйэм туспунан ханнык да анал материальнай эбэтэр электроннай формалаах суох-бу суоттуур единица ахсааныгар сурулла сылдьар, бу боротокуол суруллар уонна үксүгэр суруллар уонна система аадырыстарын туһунан иһитиннэриилэр тиһик аадырыстарыгар суруллубаттар. Онуоха гриптографическай ньымаларга генерал аадырыһын уонна эпэрээссийэлиир боломуочуйалары бэрэбиэркэлээһин механизмнара олоҕурбуттар (аһаҕас күлүүс систиэмэтигэр олоҕуран цифровой илии баттааһын, ону тэҥэ туһааннаах аадырыска сыһыаннаах пакеттары оҥоруу, ону тэҥэ атын пакеттары кытта сибээстэһии (силиэстийэлээһин). Онуоха аадырыстары бас билээччилэр эбэтэр аадырыстары тэрийэр фактика туһунан ханнык да информация суох (аадырыһы толору автономнайдык генерациялыахха сөп), бэл, ситимҥэ холбоспокко да, кэнэҕэски ситимнэргэ туох да ситимэ суох) — ол эбэтэр туһанааччы аадырыһа дьиҥнээхтик баарын эбэтэр киниэхэ киирэрин механизма суох. Хаһаайын туһунан информация суоҕа сүрүн тирэх буолар (ол гынан баран кыттааччылар анонимостара эрэ муҥурдаммат). Экономика усулуобуйатынан уонна содулунан төлөбүрдэри төлөбүрдэргэ ордук маарынныыр, араас варианнарга төлөнөр эрээри, син биир кыттыспат дистанционнай атыылаһааччыларга (холобур, Интернет нөҥүө).[2]
Бу ыстатыйаны тупсарарга?:
Суруллубуту бигэргэтэр итэҕэтиилээх төрүтү буларга уонна манна ону ыйарга.
Быһаарыылар[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
↑ Аан дойду валюта
↑ TaaS - кыттыспатах токен
Төрдө — «https://sah.wikipedia.org/w/index.php?title=Валюта&oldid=391495»
Категориялар:
Бикипиэдьийэ:Итэҕэтиилээх источниктара ыйыллыбатах ыстатыйалар
Валюта
Навигация
Тус бэйэ туттар тэриллэрэ
Ааккын эппэтиҥ
Ырытыы
Суруйуу тиһилигэ
Бэлиэтэнии
Киир
Аат даллара
Ыстатыйа
Ырытыы
саха тыла
Көрүү
Ааҕыы
Уларыт
Биики-тиэкиһи уларыт
Устуоруйатын көрүү
Эбии
Навигация
Сүрүн сирэй
Рубрикалар
А - Я
Бастыҥ ыстатыйалар
Түбэспиччэ сирэй
Туох буола турара
Тэриллэр
Бикипиэдьийэ:Түмсүү сирэ
Кэпсэтэр сир
Кэнники уларытыылар
Саҥа ыстатыйалар
Көмө
Бу сири өйөө
Сэп-сэбиргэл
Манна сигэнэллэр
Сигэнэр уларытыылар
Билэни угуу
Анал сирэйдэр
Куруук баар сигэ
Сирэй туһунан
Сирэйи цитируйдааһын
Викиданные кэрискэ
Бэчээт/Экспорт
Кинигэни айарга
Маннык PDF киллэр
Бэчээттииргэ аналлаах барыл
Атын бырайыактарга
Викисклад
Атын омук тылынан
Afrikaans
Alemannisch
Aragonés
العربية
ܐܪܡܝܐ
مصرى
অসমীয়া
Авар
Azərbaycanca
تۆرکجه
Башҡортса
Boarisch
Žemaitėška
Беларуская
Беларуская (тарашкевөца)
Български
भोजपुरी
বাংলা
Brezhoneg
Bosanski
Буряад
Català
Нохчийн
کوردی
Qırımtatarca
Čeština
Словѣньскъ / ⰔⰎⰑⰂⰡⰐⰠⰔⰍⰟ
Cymraeg
Dansk
Deutsch
Zazaki
Ελληνικά
English
Esperanto
Español
Eesti
Euskara
Estremeñu
فارسی
Suomi
Føroyskt
Français
Frysk
Gaeilge
Gàidhlig
Galego
𐌲𐌿𐍄𐌹𐍃𐌺
Gaelg
עברית
हिन्दी
Fiji Hindi
Hrvatski
Magyar
Հայերեն
Interlingua
Bahasa Indonesia
Ilokano
Íslenska
Italiano
日本語
Jawa
ქართული
Qaraqalpaqsha
Taqbaylit
Kabɩyɛ
Қазақша
ಕನ್ನಡ
한국어
Къарачай-малкъар
Kernowek
Кыргызча
Latina
Lëtzebuergesch
Limburgs
Lombard
Lingála
ລາວ
Lietuvių
Latviešu
Malagasy
Олык марий
Македонски
മലയാളം
Монгол
ဘာသာ မန်
मराठी
Bahasa Melayu
Mirandés
မြန်မာဘာသာ
Plattdüütsch
Nedersaksies
नेपाल भाषा
Nederlands
Norsk nynorsk
Norsk bokmål
Nouormand
Sesotho sa Leboa
Occitan
Ирон
ਪੰਜਾਬੀ
Papiamentu
Norfuk / Pitkern
Polski
Piemontèis
پنجابی
پښتو
Português
Runa Simi
Rumantsch
Română
Русский
Русиньскый
Srpskohrvatski / српскохрватски
Simple English
Slovenščina
Shqip
Српски / srpski
Seeltersk
Sunda
Svenska
Kiswahili
தமிழ்
తెలుగు
Тоҷикӣ
ไทย
ትግርኛ
Tagalog
Türkçe
Татарча/tatarça
Тыва дыл
Удмурт
Українська
اردو
Oʻzbekcha/ўзбекча
Vèneto
Tiếng Việt
Walon
Winaray
吴语
მარგალური
ייִדיש
Yorùbá
中文
Bân-lâm-gú
粵語
Сигэни уларыт
Бу сирэйи бүтэһигин 03:43 23 Сэтинньи 2022 уларыппыт.
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
* Павел Иванович Мельников өлбүт, Социалистическай Үлэ Дьоруойа, РСФСР уонна Саха АССР ноуукатын уонна техникатын үтүөлээх диэйэтэлэ, ССРС ноуукатын академиятын чилиэнэ, геолого-минералогическай ноуука дуоктара (төрөөбүт сыла — [[1908]]).
* [[Черскэй Николай Васильевич]] (1905 - 1994), учуонай, нефть уонна гаас үөскээбит сирдэр механикатын чинчийээччи, 1964 - 1987 сыллардаахха ССРС НА Сибиирдээҕи салаатын Саха сиринээҕи филиалын Президиумын бэрэссэдээтэлэ.
* [[Тохсунньу 4]] — [[Петров Дмитрий Дмитриевич]] (08.11.1921—04.01.1994) — история билимин кандидата, Саха АССР культуратын үтүөлээх үлэһитэ
* [[Атырдьах ыйын 31]] — [[Михайлов Алексей Константинович|Алексей Михайлов]] (1946 - 1994) — поэт уонна литератуура критига, филология ноуукатын кандидаата.
|
oscar
|
Мин ийэм Мордовская Татьяна Николаевна Хаҥалас улууһун 5-с Малдьаҕар нэһилиэгэр Кытыл-Дьура сэлиэнньэтигэр төрөөбүтэ. Кини ийэтэ Дьэкэмдэ диэн сэлиэнньэттэн төрүттээх этэ.
Эһиги болҕомтоҕутугар 2005 сыллаахха А.А.Добрянцев уонна М.М.Лотов бэлэмнээн таһаарбыт «Кытыл Дюра» диэн кинигэлэриттэн Николай Калитин ыстатыйата уонна Дьэкэмдэҕэ японецтары кытта сырыыбыт хаартыскалара.
Арҕаа Хаҥалас улууһугар 1860 сыл кэнниттэн да Өлүөнэ өрүс илин өттүгэр сирдэрэ хаалбыттара. 1895 сылга Дьокуускай уокуругун каартатыгар Арҕаа Хаҥалас улууһа.
2001 сыллаах халааҥҥа Кытыл-Дьура улаханнык эмсэҕэлээбитинэн сибээстээн Японияттан SGI диэн тэрилтэттэн гуманитарнай көмө кэлбитэ.
2002 сыл саас SGI делегацията кэлбитигэр биһиги Кытыл-Дьураҕа бара сылдьыбыппыт.
OLYMPUS DIGITAL CAMERA
OLYMPUS DIGITAL CAMERA
OLYMPUS DIGITAL CAMERA
OLYMPUS DIGITAL CAMERA Анатолий Добрянцев кошелкаҕа японеһы тиэйэн иһэр.
OLYMPUS DIGITAL CAMERA Оскуола тутар былааннаах этибит.
OLYMPUS DIGITAL CAMERA
Сарсыныгар Дьэкэмдэҕэ барарга былааннаабыппыт.
OLYMPUS DIGITAL CAMERA Японеһы таҥыннарыы.
OLYMPUS DIGITAL CAMERA Нөгүрчэй үрэҕэр сайыннары ирбэт булуустар.
OLYMPUS DIGITAL CAMERA
OLYMPUS DIGITAL CAMERA
OLYMPUS DIGITAL CAMERA
OLYMPUS DIGITAL CAMERA Өрүһү Бураннарынан туораабыппыт.
OLYMPUS DIGITAL CAMERA
OLYMPUS DIGITAL CAMERA
OLYMPUS DIGITAL CAMERA Илим көрө сылдьабыт
OLYMPUS DIGITAL CAMERA Японецтар
OLYMPUS DIGITAL CAMERA
OLYMPUS DIGITAL CAMERA Үүтээҥҥэ кэлэн булду көрө сылдьабыт
OLYMPUS DIGITAL CAMERA
OLYMPUS DIGITAL CAMERA
OLYMPUS DIGITAL CAMERA Үүтээҥҥэ чэйдээбиппит. Сиэр-туом быһыытынан сир иччитин аһаппыппыт
OLYMPUS DIGITAL CAMERA Төннөрбүтүгэр хаардаабыта, тыалырбыта
OLYMPUS DIGITAL CAMERA
Николай Калитин. Дьэкэмдэ
Дьэкэмдэ эбэҥкилии «дюкэмда» диэнтэн тахсыбыт тыл. Хайа тааһын быыһыттан тэбэн тахсар уулаах сири итинник ааттыыллар.
Дьэкэмдэ саамай былыргытын туһунан олох оҕо саастаах эр-дэхпиттэн иҥэн-тоҥон ыйыталаһар идэлээх этим. Дьэкэмдэ туһунан билиим дириҥээн, уустугуран испитэ. Итиннэ барытыгар ийэм сабыдыала улахан. Кини, билигин өйдөөтөхпүнэ, айылҕаттан айдарыылаах буолан, дойду, олох туһунан дьонтон хайдах эрэ чорбойон ордук билэр этэ, билбэтэҕэ суох курдуга. Бэйэтин курдук кэпсээнинэн үлүһүйэр дьону кытта бодоруһан, сотору-сотору уруккуну-билиҥҥини ымпыктаан-чымпыктаан ырыталлара. Оттон мин ийэм кэпсээниттэн сиэттэрэн тахсар ситэ өйдөнүллүбэт түгэннэри быһаартараары атын кырдьаҕастарга сыстарым. Ол
дьон бэйэлэрин былыргыларын, олохторун, дойдуларын билэ сатыыр оҕону олус таптыыллара, онон билэр-билбэт кырдьаҕастарым ыҥыран ыла-ыла, эбэтэр көрдөөн буланнар, салгыбакка кэпсиир этилэр. Ийэм кэпсээнин үксүн суруттарар
этэ сүрэҕэлдьээтэхпинэ мөҕөрө: -Кырдьан өлөн хаалыахпыт. Биһиги дойдубут, олохпут туһунан ким да тугу да билиэ суоҕа — диирэ кини. Чуоххаа (Владимиров), Түөрэҥ (Марков), Ньээнньэ (Латышев) оҕонньоттор. Ыаспаллах, Куочун диэн Дьэкэмдэни таптыыр уонна үчүгэйдик билэр дархан дьон элбэх үһүйээни кэпсээбиттэрэ, билиини иҥэрбиттэрэ.
Дьэкэмдэ саамай былыргыта — XVIII үйэттэн саҕаланар. Былыр көмүллүбүт дьон таастарыгар суруктар итини бигэргэтэллэр. Дьэкэмдэлэр өлбүт дьоннорун тааһынан чочуйан, тимиринэн таптайан суруктаан-бичиктээн, үрдүк булгунньахтарга харайбыттара билиҥҥэ диэри этэҥҥэ туралларын көрдөххө, манна хара маҥнайгыттан кыахтаахтык уонна сайдыылаахтык олорбуттар.
Атын сирдэргэ курдук дьон кырамталара, таастара түөрүллэн, эргийиилэрэ ыһыллан-тэпсиллэн сыппаттар. Барыта орун-оннугар, саас-сааһынан тураллар, ыйдара-күннэрэ бэлиэтэнэн, олох уларыйдаҕын аайы оҥоһуктар уларыйан испиттэрэ, быдан былыргыны билигин даҕаны быһаара-кэпсии тураллар. Борокуоппай суруксут диэн киһи өлөрүгэр кэрэх тааһыгар будда мөссүөнүн бэйэтэ оҥорон, билиҥҥэ диэри ону саптан сытара туһунан кистэлэҥнэрдээх.
XVII үйэ бүгүүтүгэр ойуур уота туран, Буотама тыата барыта умайбыта үһү. Онно бултаан аһыы сылдьыбыт көс эбэҥкилэр өрүс биэрэгэр киирэн сахалары кытары бодоруһан, саха дьахталларын кэргэн ылан, ынахтанан, сылгыланан олохсуйар буолан барбыттар.
Ол курдук саамай былыр Мотук диэн хайаны быһан Ленаҕа түһэр үрүйэ төрдүгэр Логлорутта диэн эбэҥки дьиэ туттубут. Эмиэ итинник Харбатар үрүйэ төрдүгэр Лөскөөнөй диэн баай эбэҥки олохсуйбут. Оттон арыычча хоту өртүгэр Куччугуй Үрэх төрдүн толоонугар Мэппиилэй эбэҥки олорбут.
Логлорутта аймахтара Тимофеевтар, Латышевтар билиҥҥэ диэри кэҥии-ууһуу тураллар. Лөскөөнөй аҕа ууһунан Марковтар тарҕаммыттар. Оттон Мэппиилэйтэн Владимировтар тахсыбыттар. Дьэкэмдэҕэ ордук тэнийбит уруулар Семеновтар. Кинилэр силистэрэ Талба төрдүн эбэҥкилэриттэн. Ол сир билигин Өлүөхүмэ улууһун Саҕынньахтаах нэһилиэгин территориятыгар киирсэр. Улахан Үрэх төрдө диэн түбэҕэ мархалар (эмиэ Семеновтар) олоро сылдьыбыттар. Кинилэр Өлүөхүмэ улууһугар Марха диэн үрэххэ ууһаан сылдьыбыт эбэҥкилэртэн тахсаллар. Марха оҕонньор ууһуур хааннара кэлин репрессия саҕана быстыбыта. Бииргэ төрөөбүт биэс уолаттарыттан үстэрэ аҕаларын кытта сууттанан Эһэ Хайаҕа хаайыыга үйэлэрин бараабыттара. Олор аймахтара билигин даҕаны Верхоянскай улууһугар баар буолуохтаахтар. Дьэкэмдэҕэ Ыаспаллах, Хойҕоллох диэн дьон бүтэһик хааннара бааллара. Ыаспаллах соҕотох уола билигин баар. Онон бу аҕа ууһа быстыбыта диир сөбө суох. Репрессия ыар тыына бэл диэтэр биир эмэ киһи алҕаска сылдьан ааһар быыкаайык ырааһыйатыгар бүгэн олорбут, айылҕа тугу биэрбитинэн айаҕын ииттэр, тугу да билбэт-көрбөт быстар дьадаҥы ыалыгар тиийэн холумтаннарын уотун умуруоран барбыт эбит.
Дьэкэмдэ Хаҥалас улууһун соҕуруутугар, Лена өрүс илин биэрэгэр турар соҕотох дэриэбинэ этэ. XIX үйэ 60-с сылларыгар «бөдөҥсүйүү» политикатын саҕана эстибитэ. Бу биэс-алта аҕа ууһа түөлбэлээн олорбут сирдэрэ бары өттүтгэн олоххо олус табыгастааҕын туһунан урукку кырдьаҕастар кэпсииллэрэ. Үрдүк хайалар аппаларын быыһыгар саһан сы-тар буолан, хайдах эрэ ичигэс, ол иһин үүнээйитэ, маһа-ото да уратылардаах. Хаһан да ку-рааннаабат арыылардаах. Куруутун өлгөмнүк үүнэр сир аһа: сугун, уулаах отон, моон-ньоҕон, хаптаҕас, хаппараас, киис тиҥилэҕэ, тээһэкээн анаммыт оҥоһуулаах сирдээх кур-дуктар, бэйэ-бэйэлэригэр мэһэйдэспэккэ үүнэллэр. Ол курдук, Кыыллаах Арыыга моон-ньоҕон, Улахан Арыыга хаптаҕас, хайа анныгар тээһэкээн, хайа үрдүгэр уулаах отон, сис-кэ сугун, тумулга хаппараас үүнэр. Дьэкэмдэ дэриэбинэтин аннынан дириҥ боротуохалаах. Манна балык арааһа кыстыыр, хатыыс да баар, бил да элбэх, кыра балык арааһын ааҕан да сиппэккин. Хара тыата — баай Буотама тардыы үрэхтэрэ. Онно эһэ-бөрө, тайах, кыыл таба, кулааһай, мас көтөрө былыргыттан билиҥҥэ диэри көҥүллүк көччүйэр.
Дьэкэмдэ дьоно хайа анныгар чыыбаайылаах кырдалларга сылгы мэччитэн, өлгөм үүнээйилээх арыыларга оттоон бүччүмнүк олорбуттара. Кинилэри сут-кураан дьыллар хаһан да таарыйбатахтар. Өрүс кытыыта, арыы сир буолан, ыһыллыбыт бурдук хаһан да кууран-хатан хаалбат, мэлдьи өлгөм үүнүүнү биэрэр эбит. Аны туран Дьэкэмдэҕэ уус, урак тарбахтаахтар, мындыр өйдөөхтөр былыр-былыргыттан баар буоланнар. биир дойдудаах-тарын абырыыллар эбит. Ол курдук сымара хайаттан суоруна оҥорорго сөптөөх тааһы булар чопчу сирдээхтэр. Оттон Улахан Үрэх хаһан да тоҥмот ууну өрө тэбэр сиригэр уу күүһүнэн үлэлиир миэлиҥсэлээх этилэр. Онтукалара дэриэбинэ эстибитин да кэннэ үлэлии турбута.
Дьэкэмдэ Лена өрүс илин биэрэгэр буолан, кэлээччи-барааччы соччо таарыйбат сирэ. Дьаамсыктар сырыылара манна чугаһаабат, өрүс арҕаа биэрэгинэн ааһара. Дьэкэмдэлэр өр сылларга төһө да бүгэн олордоллор, бэйэлэрэ туһунан сайдыылаах, түөлбэ кулыуралаах этилэр. Кырдьаҕастар бэйэлэрин агдаакыларбыт диэн этэллэрэ. Сайыҥҥы бырааһынньы-гы билиҥҥи курдук ыһыах диэбэт этилэр, сандама дииллэрэ. Оһуохайы олох атыннык. хайдах эрэ тэтимнээх матыыбынан таһаараллара. Мин кыра сылдьан Дьэкэмдэ олоҥхоһуттарын истэр этим. Кэлин улаатан, үөрэхтэнэн сааһырыахпар диэри Саха сирин кэрийдим аххан да, Дьэкэмдэҕэ истибит олоҥхолорбун истэ, онуоха маарынныыр айымньылары ааҕа иликпин. Арааһа, Дьэкэмдэҕэ айыллан баран, ханна да тахсыбакка кырдьаҕастарын кытта өлөн умулуннахтара. Дьэкэмдэ эмээхситтэрэ саламаны суол хайдыһыытыгар эбэтэр айан суолун төрдүгэр эрэ ыйыыллара. Билиҥҥи курдук онно-манна ыйыы-иилэ сылдьыбаттара. Салама ыйанна да, онно букатын хаалыахтаах. Билиҥҥи курдук устан ылан, уларытан өссө атын сиргэ ыйыыры боболлорун өйдүүбүн.
Төһө да бүгэн олордоллор, Дьэкэмдэ дьоно нуучча культуратын эмиэ үчүгэйдик ылыммыттара биллэрэ. Хойҕоллох (Семенов Петр Семенович) диэн киһи атын дэриэбинэҕэ олох тахсыбакка олорон, хантан, кимтэн үөрэммитэ буолла, улуу балалайкаһыт этэ, күнү-күннээн, арыт түүнү быһа балалайкаҕа нуучча ырыаларын. үҥкүүлэрин, хороводтарын, кадрилларын, оннооҕор частушка араас матыыптарын, вальстарын оонньуура. Бэйэтэ биир да буукубаны билбэт киһи этэ.
Дэдэрис диэн бэрт көнө уҥуохтаах киһи баара. Мин билиҥҥэ диэри кини курдук пляскалаан битийэр имигэс киһини нууччаҕа да, сахаҕа да көрсө иликпин.
Эстибит Дьэкэмдэ өтөхтөрүттэн билигин да олохтоох тимир уустарын араас оҥоһуктара көстөллөр. Ампаары хатыыр тимир күлүүстэр, таптайан оҥоһуллубут олгуйдар, сүгэлэр, саалар, айа ырбалара, ытарчалар дьэбинирэн баран хас сууллубут өтөх аайы баар буолаллар.
Дьэкэмдэни төрүттээбит Логлорутта, Лөскөөнөй, Мэппиилэй диэн дархан дьон тустарынан араас кэпсээннэр, үһүйээннэр бааллара. Чуоххаа оҕонньор миэхэ биир дьикти үһүйээни кэпсээбиттээх. Кэлин истибитим, ону кырдьаҕастар бары билэр эбиттэрэ. Барсык эһэтэ Мэппиилэй (Барсык билигин баар Владимировтар хос эһэлэрэ) Буотаматтан тахсар Кынат диэн үрэххэ бултаан баран Ленаҕа түһэр Кырыы Таас диэн үрэх төрдүгэр киирбит. Онно көрдөҕүнэ, устан иһэр сылбахтан биир киһи оронон тахсыбыт уонна Мэппиилэйи тохтоппут. «Эн Дьэкэмдэ киһитэҕин дуо?» — диэн ыйыппыт. Мэппиилэй кэпсээнин истэн баран эппит: «Дьэкэмдэлэр диэн сүрдээх баай дьон дииллэр. Мин баайгытыттан бэриһиннэрээри холонон көрдүм да, чугаһаппатыгыт. Күүскүт-уоххут, быһыйгыт да бэрт быһылаах. Сотору кэминэн Дьэкэмдэни ким да халыа суох». Ол Манчаары илэ бэйэтинэн эбит. Ол иннинэ дьэкэмдэлэр Манчаары илдьитин истибиттэрэ үһү.»Дьэкэмдэҕэ ыалдьыттаан ааһыам», — диэбит эбит. Онтон куттанан Дьэкэмдэ баайдара иккилии ааннаах, чуолҕаннардаах, үрдүгэр кэтэһэр сирдээх ампаардары тутта охсубуттара үһү. Оннук ампаардар хойукка диэри бэрт үчүгэй туруктаах тураллара. Олору эстии, көһүү кэмигэр көтүрэн, алдьатан бүтэрбиттэрэ.
Сэрии да сылларыгар Дьэкэмдэ дьоно дьадайбатахтара, аччыктаабатахтара. «Комбайн» диэн бэрт тэрээһиннээх колхоз баара. Үүттэрин-арыыларын, тоҥ эттэрин уонунан-сүүрбэнэн сыарҕанан атынан, табанан көмүстээх Алдаҥҥа тиэрдэллэрэ, эргинэллэрэ. Сайыныгар балык биригээдэтин тэрийэн Булуҥҥа ыыталлара. Буотама үрэххэ бултанан, балыктанан колхоз далааһына, көр, оннук киэҥ этэ. «Комбайн» колхоз улууска бастыҥнар кэккэлэригэр турара, республикаҕа биллэрэ. Киһи кэрэхсиирэ баар өссө манныкка: сэрии кэминээҕи уонна сэрии кэнниттэн үөрэммит Дьэкэмдэ оҕолоро үксүлэрэ үрдүк үөрэхтэммиттэрэ, республикаҕа биллэр дьон буолбуттара.
Дьэкэмдэҕэ хойукка диэри Хаһыйаан диэн оҕонньор олорбута. Бу киһи дьиҥнээх аата Семенов Афанасий диэн этэ. Кини Ксенофонтов кулуба сиэнэ этэ. Кэргэнэ Хобороос Буотама эбэҥкитин кыыһа. Оскуолаҕа киирбит маҥнайгы сылларбар мин кинилэргэ дьиэлэнэн олорбутум. Ксенофонтов кулуба олоҕо огдолуйан эрэриттэн сэрэнэн сиэнин атын киһиэхэ ииттэрэ биэрбит. Кэлин кэргэннэммитин кэннэ Хаһыйааны ыҥыран ылан биир сундуук иһити-хомуоһу, малы биэрэн ыыппытын бэрт модьутук оҥоһуллубут ампаарга ууран туруораллара. Кэргэнинээн Хобороостуун ол сундуугу сотору-сотору аһаллара, аһалларыгар муусука оонньуурун өйдүүбүн — оннук күлүүстээҕэ. Хаһыйаан уола Семенов Василийдыын биһиги араа-бараа саастаах этибит. Кэлин Вася Верхоянскайга Кустуур диэн бөһүөлэккэ кэргэн ылан олорон ыалдьан өлбүтэ. Кини Ксенофонтовтар хос сиэннэрэ, оҕолоро билигин Кустуурга баар буолуохтаахтар. Кинилэр улуу Ксенофонтовтар аймахтара буолалларын билэллэрэ дуу, суоҕа дуу. Хаһыйаан кыра уола Васильев Афоня Новосибирскайдааҕы тутуу институтун бүтэрбитэ, аҕыйах сыллааҕыта оһолго түбэһэн өлбүтэ. Хаһыйаан кыыһа Акулина билигин Кытыл Дьураҕа олорор, Ксенофонтовтар урууларыттан аҕыйах киһи хаалбытыттан биирдэстэрэ кини буолуо.
Дьэкэмдэҕэ билигин икки эрэ дьиэ өтөх буолан тураллар. Биирэ Мотукка Михаил Романович Калитин дьиэтэ. Кини бэйэтэ 73 сааһыгар өлбүтэ. Иккиһэ Иван Ильич Тимофеев өр сылларга олорбут өтөҕө. Кини аҕыйах сыллааҕыта Кытыл Дьураҕа олорон өлбүтэ. Өлүөн иннинэ Дьэкэмдэ туһунан ахтыыларын миэхэ туттарбыта: «Дьэкэмдэ туһунан кинигэ суруллар буоллаҕына, таһаартараар», — диэбитэ. Ол кэриэһин толорон, кини «Ахтыыларын» бэчээккэ бэлэмнээтим.
Николай КАЛИТИН.
Дьэкэмдэттэн төрүттээх суруйааччы.
Саха сирин суруйааччыларын Союһун правлениетын председателин солбуйааччы
2004 сыл, ахсынньы ый.
Мин блогпар Кытыл-Дьура туһунан посттар:
Размышления о прошлом, настоящем, будущем родного села
Традиции, фольклор, игры, обычаи ямщиков Кытыл — Дюры
Глава МО «Мальжагарский 5-й наслег»: «Проблемы есть, но будем делать всё для их решения и двигаться вперед»
Поездка в южные наслега Хангаласского улуса 6.04.2022
Памяти друга и коллеги Анатолия Добрянцева…
Мои родственники в Великой Отечественной войне 1941 — 1945 гг.
Мой сайт: https://nikbara.ru/ — блог о разных интересных событиях
Сайт об усадебном хозяйстве в Якутии https://usadbaykt.ru/
Мой канал в «Яндекс Дзен» — NikBara
Мой блог в “Блогах Якутии” https://blogi.nlrs.ru/author/88287 — архив моих постов в Дневниках Якт.ру и новые посты о культурных событиях.
Просьба подписаться на мой канал «Николай Барамыгин» на Ютуб!
https://www.youtube.com/c/НиколайБарамыгин
И на мои аккаунты в социальных сетях!
«Одноклассниках» https://ok.ru/profile/500676253992
«В контакте» https://vk.com/nbaramygin
Мой канал в «Телеграм» https://t.me/nikbaraykt
Автор Nik BaraОпубликовано 08.10.2022 08.10.2022 Рубрики Республика Саха, Сахалыы, События и люди, Хангаласский улусМетки japanese, khangalas, lena, river, sakha, sgi, taiga, yakut, yakutia, yakutistan, yakutsk, анатолий, буотама, джекомда, добрянцев, дьура, дьэкэмдэ, дюра, жура, калитин, кытыл, мальжегар, николай, саха, семенов, улус, хангалас, хангалс, хаҥалас, эвенк, якут, якутия, якутск, японец, япония, サハ, タイガ, ハンガラス, ヤクート, レナ川, 日本人
Добавить комментарий Отменить ответ
Ваш адрес email не будет опубликован. Обязательные поля помечены *
Комментарий *
Имя *
Email *
Сайт
Δ
Этот сайт использует Akismet для борьбы со спамом. Узнайте, как обрабатываются ваши данные комментариев.
Навигация по записям
Назад Предыдущая запись: Фестиваль «Ханаюки» в ЯГНГ! Февраль 2005 года!
Далее Следующая запись: Видео продажи овощей на Комсомольской площади и наружных рядов Крестьянского рынка г. Якутска 09 октября 2022 года.
|
oscar
|
Dendy (Денди), 80-90-2000 сыллардаахха аатыра сылдьыбыт оонньуу приставка буолар. Аан Дойдутааҕы премьерата 80 сыллардаахха АХШ, Еврозона билинни террияториятыгар, Дьоппуон дойдуларыгар буолар. Онтон хойутуу Саха Сирэ, Украина, Канаада улахан регионнарга тахсар.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
UTC (Universal Time, Coordinated; ааҥ. Coordinated Universal Time, фр. Temps Universel Coordonné), ол аата Бүтүн тэҥнэтиллибит кэм, диэн омуктар икки ардыларынааҕы атом кэмигэр сөп түбэhэр кэм стандарта. Сир эргиирэ бытаарыытыттан сылтаан бу кэмҥэ хас да чорбохтоох сөкүүндэлэр эбиллэллэр.
|
oscar
|
001提案 05 1976年班 1998年 2019回憶競賽 2019暑期比賽 2019聖夜相守 2020冬季競賽 2020夏季競賽 2020攀爬金字塔 2020聖夜相守 2020虹光之間 2021冬季競賽 2021夏季競賽 2021聖夜相守 2022夏季競賽 2022紅藍爭霸賽 2022萬聖事件 2022虹光之間 aaron-siegel ad博士 aiad ain博士 aktus主任 alexandra alexylva大學 allison-eckhart apollyon apoyn博士 archives
權限不足
您正在查詢的標題為：關注組織
在多個資料庫中發現符合該標題的文件
請選擇欲查詢的資料來源，或按此取消
dummy
繁中原創
主站翻譯
dummy
俄文分部
韓文分部
中國分部
法文分部
波蘭分部
西語分部
泰文分部
日文分部
德文分部
義語分部
烏克蘭分部
葡語分部
捷克分部
越南分部
您正在查詢的標題為：機動特遣隊
在多個資料庫中發現符合該標題的文件
請選擇欲查詢的資料來源，或按此取消
dummy
繁中原創
主站翻譯
dummy
俄文分部
韓文分部
中國分部
法文分部
波蘭分部
西語分部
泰文分部
日文分部
德文分部
義語分部
烏克蘭分部
葡語分部
捷克分部
越南分部
您正在查詢的標題為：基金會設施
在多個資料庫中發現符合該標題的文件
請選擇欲查詢的資料來源，或按此取消
dummy
繁中原創
主站翻譯
dummy
俄文分部
韓文分部
中國分部
法文分部
波蘭分部
西語分部
泰文分部
日文分部
德文分部
義語分部
烏克蘭分部
葡語分部
捷克分部
越南分部
您正在查詢的標題為：員工與角色檔案
在多個資料庫中發現符合該標題的文件
請選擇欲查詢的資料來源，或按此取消
dummy
繁中原創
主站翻譯
dummy
俄文分部
韓文分部
中國分部
法文分部
波蘭分部
西語分部
泰文分部
日文分部
德文分部
義語分部
烏克蘭分部
葡語分部
捷克分部
越南分部
您正在查詢的標題為：世界線中心頁
在多個資料庫中發現符合該標題的文件
請選擇欲查詢的資料來源，或按此取消
dummy
繁中原創
主站翻譯
dummy
俄文分部
韓文分部
中國分部
法文分部
波蘭分部
西語分部
泰文分部
日文分部
德文分部
義語分部
烏克蘭分部
葡語分部
捷克分部
越南分部
您正在查詢的標題為：系列檔案室
在多個資料庫中發現符合該標題的文件
請選擇欲查詢的資料來源，或按此取消
dummy
繁中原創
主站翻譯
dummy
俄文分部
韓文分部
中國分部
法文分部
波蘭分部
西語分部
泰文分部
日文分部
德文分部
義語分部
烏克蘭分部
葡語分部
捷克分部
越南分部
您正在查詢的標題為：競賽資料庫
在多個資料庫中發現符合該標題的文件
請選擇欲查詢的資料來源，或按此取消
dummy
繁中原創
主站翻譯
dummy
俄文分部
韓文分部
中國分部
法文分部
波蘭分部
西語分部
泰文分部
日文分部
德文分部
義語分部
烏克蘭分部
葡語分部
捷克分部
越南分部
您正在查詢的標題為：異常物品紀錄
在多個資料庫中發現符合該標題的文件
請選擇欲查詢的資料來源，或按此取消
dummy
繁中原創
主站翻譯
dummy
俄文分部
韓文分部
中國分部
法文分部
波蘭分部
西語分部
泰文分部
日文分部
德文分部
義語分部
烏克蘭分部
葡語分部
捷克分部
越南分部
您正在查詢的標題為：超常事件紀錄
在多個資料庫中發現符合該標題的文件
請選擇欲查詢的資料來源，或按此取消
dummy
繁中原創
主站翻譯
dummy
俄文分部
韓文分部
中國分部
法文分部
波蘭分部
西語分部
泰文分部
日文分部
德文分部
義語分部
烏克蘭分部
葡語分部
捷克分部
越南分部
您正在查詢的標題為：未解明地點列表
在多個資料庫中發現符合該標題的文件
請選擇欲查詢的資料來源，或按此取消
dummy
繁中原創
主站翻譯
dummy
俄文分部
韓文分部
中國分部
法文分部
波蘭分部
西語分部
泰文分部
日文分部
德文分部
義語分部
烏克蘭分部
葡語分部
捷克分部
越南分部
您正在查詢的標題為：基金會故事
在多個資料庫中發現符合該標題的文件
請選擇欲查詢的資料來源，或按此取消
dummy
繁中原創
主站翻譯
dummy
俄文分部
韓文分部
中國分部
法文分部
波蘭分部
西語分部
泰文分部
日文分部
德文分部
義語分部
烏克蘭分部
葡語分部
捷克分部
越南分部
評分: +4+–x
作品著作資訊
原文：Insufficient Clearance
作者 : Randomini
譯者： Chricton
評分: +4+–x
特工Green睜開雙眼。
「特工Green。」
一個西裝革履的陌生人坐在桌子對面。Green意識到自己還穿著連帽衫和運動褲，感覺渾身不自在。
「我在哪？」
「我的辦公室。我們沒見過面，而且這場對話之後，我們可能再也不會見面了。」
「你是誰？」
對方隨意在他不知道從哪掏出來的尤克里裡上彈了個和弦。Green瞪大了眼睛，感覺手心裡突然冒汗。Clef在心裡暗笑，欣賞著他的反應。
「別擔心。你沒遇上麻煩。你記得的最後一件事是什麼？」
「長官，呃……我當時在一個藝術展，我記得……後來什麼東西發出很大的噪聲。就像，超大的喇叭聲。然後就不知道了。」
「很好。那麼，先說重點，你剛完成自願進行的記憶刪除。」
Green發覺他旁邊的地板上有一支還在滴水的注射器。
「你這麼做是因為你目擊了一場極為嚴重的SCP-447收容突破，在此期間你暫時被告知了它的性質以幫助恢復收容。儘管如此，你仍然沒有足夠的權限得知447的性質，所以就如此處理了。你也真的、真的不想記得昨晚到底發生了什麼。」
Green揉了揉太陽穴。他讀過447的文檔幾百次，不斷猜測這薄荷味的黏性物質放在屍體上到底會怎樣。也許那根本不值得去想。
「昨天早上一輛裝有SCP-447-2的運貨車離開了這個站點。昨天深夜，當這輛車到達目的地時，裡面空無一物。我們還不知道它是怎麼在我們的衛星圖像沒有任何干擾的情況下，從貨車被運到那『展覽』的。好消息是，至少所有447-2都找到了。」
「等等，所以，到底發生了什麼？」
「我說過了，你沒有讓我告訴你更多細節的權限。考慮到信息匱乏的情況下你處理得如此出色；我為此將對你提出表揚，即使你不知道你做過什麼。只有二十七人死亡，都是平民。如果你不在那裡，情況可能會更糟。這次突破是由某個你在報告中提到的叫『The Snipper』的人引起的。」
「我的報告？」
「對，你剛剛遞給我的，就在你給自己打上一針之前。」
Clef舉起一個文件夾。
「當然，我不能就這麼還給你。得塗掉一些東西。」
標準事故報告格式
文檔編號：SCP-447-BSC-4039
報告者：現場特工████Green
相關事件概要
1700：乘車抵達███████。在西廣場附近走動。
1705：從西廣場移動到中央廣場。
1707：發現死屍堆。
1708：從兩具屍體上採集指紋和毛髮。
1710：乘車通過西廣場。
1713：回到車上。在數據庫中搜索採樣，無結果。（使用基金會內部網絡進行樣品分析）
1715：經過西廣場和中央廣場到北廣場，記錄到自1710開始有大理石建築物在西廣場被建造。
1716：與特工Tangertine碰頭。
1719：████████████████████。
1720：████████████████████████████████。
1725：回到中央廣場。
1727：發生喇叭事件。
1728：預先錄製的信息，後被確認為嫌疑人物『The Snipper』。錄音播放。
1729：裝滿SCP-447-2的氣球落在屍體堆上。
1730：氣球爆炸。在爆炸後兩秒，一個面帶防毒面具、身穿黑色風衣的高大人形，以下簡稱『風衣男』，█████████████████████████。
1731：風衣男████████████████████████████████████████。特工Green向██████████████████████開火。兩名平民████████████████，隨後發現死於████████████████████████████████。
1732：更多屍體████████████████████████；風衣男████████████████████████。三名便衣特工和兩名藝術家試圖████████████████████████████████████████，被證明是無效的，反而███████████████。接著群眾因██████████████████的結合體和槍聲產生恐慌，大多數特工和藝術家在努力疏散這個區域。████████████████████，███████████████████；████████████████████████████████████，摧毀了七個異常藝術裝置並殺死了兩名平民。
1733：風衣男繼續████████████████████████████████████████，大大減少了SCP-447-2的███████████████████████。特工Green聯繫Site-██並報告了SCP-447的收容突破，請求儘可能多的支援。由於距離平民聚集中心較近，對SCP-████的收容措施有潛在影響，並████████████████████，部署█████被建議否決。
1734：兩名藝術家，後被確認為嫌疑人物Overdang Dood和Joseph Tamlin，試圖██████████████████████████████████以幫助風衣男。風衣男繼續████████████████████████████████，使用風衣中的異常道具來████████████████████，████████████████████████████████。在確認三人身份並證實對此類信息的迫切需要後，特工Green被低限度地告知了主要的，SCP-447-2的█████████████████影響。
1735：被稱作██████的藝術家試圖保護平民安全，使用噴漆和模板████████████████████████，創造了一個通往附近停車場的異常疏散點。██████在接下來的三分鐘內創造了更多的疏散點。Joseph Tamlin使用█████████████████████████連同█████████████████████████████████████ █████████████████████████████████████████ ███████████████████████████████████████████████████████████ ███████████████████████████████████████████████████ █████████████████████。███████████████████████████████████████████████████ ████████████████████████████████████████ ██████████████████████████████████████ █████████████████████████████████████。風衣男一直████████████████████。特工Green繼續向█████████████████████████████開火，███████████████████████████。████████████████████████造成另外五名平民死亡。
1736：██████████████████，風衣男████████████████████████████████████████。特工Green███████████████。Overgang Dood幫Josegh Tamlin███████████████████████████用████████████████████████████， ████████████████████████████████████。SCP-447-2██████████████████████五個已死的平民，進一步導致
████████████████████，████████████████████████以及阻礙平民疏散。
1737：在Overgang Dood███████ ███████████████████████████████████████時，Joseph Tamlin給一個未知號碼打了電話。██████████████ ███████████████████████████████████████████████████████████████，██████████████████████████ █████████████████████████████████ ██████████████████████████████████ ██████████████████████████████████████████。SCP-447-2████████████████████████████████████████████████████████。
1738：還在不停製造異常疏散點的██████被嫌疑人物「The Sculptor」襲擊，後者向其開火。在畫出一個用來████████████████████████的███████████前，██████的肩膀中了一槍。The Sculptor注意到█████████████████████，大喊「這他媽是啥啊，Snipper？」然後開始█████████████████████████████████。███████████████████仍在成指數倍增長，但██████████████████████████████████████████。風衣男完成了██████████████，開始████████████████ █████████████████████████████分叉。
1739：SCP-447-2███████████████████████████████████████████████████████████， █████████████████████增加傷亡並提高██████████的水平，██████████████████████████████████ ████████████████減小容積以███████████████。特工Green████████████████████████████████，但無法阻止由█████████████████████引起進一步的七人傷亡。受害者迅速地███████████， ██████████████████████████████████████████風衣男。
1740：████████████████████████████████████ SCP-447-2 ███████████████████████████風衣男，████████████████████████████████ █████████████████████。██████████ ██████████████████████████████████████████，特工Green███████████████平民的安全。特工Tangerine到達中央廣場，使用一個從當地藝術家手中徵用的異常███████████████████████████████幫助███████████████████。（後被收容並編號為SCP-█████）
1742：███████████████████████████████████████████████████████████████，然而，實際上並不是有機物，而是主要由黏土構成的異常複製品。理所當然，暴露在SCP-447-2下並不會導致████████████████████████████████。原型█████████████████████，確認為異常音樂團體"Futanari Titwhore Fiasco"的成員，███████████████████████ █████████████████████。特工Green和Tangerine一直█████████████████████████████████████████████ █████████████████████。藝術炸彈███████████████ █████████████████████████████████████████████ ███████████████SCP-447-2██████████。The Sculptor不斷██████████。████████████████████████████ Joseph Tamlin和Overgang Dood ██████████████████████████████。██████████████████████████████一個平民遇害。
1743：嫌疑人物『The Painter』和『The Builder』█████████████████████████████████████████████。████████████但不能同步進行████████████████████████ ████████ █████████████████████████████████，嘗試████████████████████████代替。███████████ ████████████████████████████████ ██████████████████ ███████████████████████████████████████████████。██████████████████████████████████████████████████████，██████████。███████████ ██████████；██████████████████████████████████████████████████████████ ██████████████████████████████████████████████████████，█████████。
1744： ██████████████████████████████████████ ██████████████████████████████████。████████████████████████████████████；█████████████ ██████████████████。██████████████████ ████████ ██████████████████████████████████████████████████████ ██████████████ ██████████████████。████████████████████████████████████
██████████████████████████████████████████████████████ ██████████████████ ████████████。
1745：於1733到達的基金會特工請求█████████████████████。████████████████████████████████████，████████████████████████████████████ ████████████ ██████████████████████████████████████████████████████；███████/███████ ██████████████████████████████████████████████████████ ████████████ ██████ ████████████████████████████████ ████████████████████████████████████████████████。
1746： █████████████████████████████████████ ██████████████████ █████████。
1747: ██████████████ ███████████████████████████████████；█████████████████████。風衣男███████████████████████████████████。Joseph Tamlin和Overgang Dood ███████████████████████████████████████████████████████████████。
1748：█████████████████████████，後被確認為藝術家Rita Summers，█████████████████████ ██████████████████████████████████████████ ██████████████。█████████████████████████；█████████████████████ ████████████████████████████。█████████████████████。特工Green和Tangerine █████████████████████ ████████████████████████████ █████████████████████ ██████████████████████████ ████████████████████ ██████████████████ ███████。 █████████████████████。████████████████████ ███████████████████████████。
1750: ████████████████████████████ ████████████████ ███████████████████████████████████████████████████ ██████████。 █████████ ███████████████████████████████████，██████████，████████████，████████████ ██；███████████████。 ██████████████████████ █████████████████████ █████████████████████████████████████████████████，█████████████████████████████。
1755: ███████████████████████████████████ ████████████████████；██████████████████████████████████████████████████████。███████████████ ████████████████████████ ██████████████████████████ ██████████ ███████████████████████████████ ███████ █████████████████████████████████████████████████████ ████████████████████ █████████████████████████████████████████████████████ █████████████ ██████████████████████████████████ █████████████████████████████ ███████████████████████████████████████████████████████ ███ ████████████████████████████████████████████████ █████ █████████████ ██████████████ ████████████████████████████████████████████████ ████████████████████████████ ███████████████████████████████████ ██████████████████████████████ █████████████████████ ███████ ███████████████████████████████████████████████ █████████ ████████████████████████████████████████████████████████████████ ███████████████████████████████████████████ █████████████ █████████████ ██████████████████████████████████████████ ██████████████████████████████████████ ███████████████████ ████████████████████████████████ ████████████████████████████████████████ ████████████████████████████████████████████████████████████████ ███████████████████ ██████████████。
1756: ██████████████████████████████████████ ███████████████████████████████ ████████████████████████████ █████████████████████████████████████████████████ ████████████████ ██████████████████████ ███████████████████████████████ ██████ ████████████████ ████████████████████████████████ █████████████████████ ████████████████████████████████████████ ████████████████████████████████████████████ █████████████████████████████ ██████████████████████ ███████████████████████████████████████████████ █████████████████████████████████████████████ █████████████████████████████████████████████████ ███████████████████████████ ████████ █████████████████████████ ███████████████████████████ ██████ ████████████████████████████ ████████████████████████████████████████████████████████ ███████████████████████████████ ████ █████████████████ █████ ██████████ ████████████ █████████████████████████████████████ ███████████ ██████████████████████ █████████████ ███████████████████████ ██████████████████████████ █████████████████████████████████ ██████████████ █████████████████████████████████████████ █████████████████████████████ ████████████████████ ███████████████████ █████████████████████████████████ ███████████████████████ █████████████████████ ████████████████████████████████ ████████ ████████████████████████████████████████ █████████████████████████████████████████ ███████████ ███████████████ ███████████████████████████████████████████ ████████████ █████████████。
1808: ██████████████████████████████ ████████████████████████ ███████████████ ██████████████████████████████ ██████ ██████████████████████ ███████████ ██████████████████████████████ █████████████████████ ██████████████ ███████████████████ █████████████ ███████████████████████████ ██████████████████████████████ █████████████████ ███████████████████████████████████████████████████ █████████ ███████ █████████████ ████████████ ████ ██████████████████████████████████████████████████ ████████████████████ ████████████████████████ ██████████████████████████████████ ███████ ████████████ █████████████████ █████████████████████████ █████████████████████ ██████████████████████████████████████████████████ █████████████████████ █████████████████████████████ ██████████████████████████████████████████████████ ███████████████████████████████████████████████████████ ███████████████████ ██████████████████████████████████████ ████████████████████████ ██████████████████████████████████████████ ████████████████████████ ████████████████████████████ ███████████████████████ ██████████████████████████ █████████████████████████ █████████ ██████████████████████████████████████████████ ██████████████ ████████████████████ ███████████ ██████████████████████ ████████████ ███████████ ██████████████████████████ ████████████████████████████ ████████████████████████████ ██████████████████████████████████ ███████████████████████████████████████████ █████████████████████ ████████████████ █████████████████████ ██████████████ ██████████ ████████████████ ████████████ █████████████████████████████████████████ ██████████████████████████ █████████ ████████ █████████████████████████████ ████████████████████████████████ ████████ ████████████████████████████████████ █████████████████████████ ██████████████ ██████████████████████████████████████ ██████████████████████████████ ███ ██████████████████ ████████████████ █████████████████████████████████████
1811: ████████████████████████ ████████████████████████████████████████████████████ ████████████████████████████████ ██████████████████████ ██████████████████████ ██████████ ██████████████████████ ███████████████████████████ ██████████████████████████████ ████████████████████████████████ ██████████ ███████████████ ███████████████████████████████████████████████████ ████████████ ████████████████████████████████ ████████████████████████████████████ █████████████████ ████████████ █████████████ ██████████████████████████████████████████ ███████████████████ █████ ████████████████████ ███████████████████████████████ ██████████████████████████ ██████████████████████████████████████ ████████████████ ███████████████ ██████████████ ████████████████████████████████████ ███████ ████████████████████ ████████████ █████████████ ██████████████ ████████████████████████████ █████████████████████████████████████████ █████████████████████████████████████ █████████████████████ ███████████████████████ ███████████ ██████████████████████████ ██████████ ███████████ ███████████ ███████████████████████████████████ ███████████████████ █████████████████████████ ██████ ███████ ██████████████████ ███████████████████████████████████████████ ██████████████████████████████ █████████████████████████ ████████████████████████ ██████████████████████ ██████████████ ███████████ ████████████████████████████████████████████ ██████████████████████ ███████████████████████████████████ █████████████████████████████████████ ██████████████████████████████████ ██████ █████████████████████ ███████████████████████████████████████████████████
1827: ████████████████████ ███████████████。
異常海象被控制。█████████████████████。 ██████████████████████████ ███████████████ ███████████████████████████████████████ █████████ ████████████████████████████████████████████████████████ ██████████████████ ███████████████████████████ █████████████████ ███████████ █████████████████████████████ ████████████████ █████████████ ██████████████████████████ ██████████████████████████████████████████████ ███████████████████████ █████████████████████████ ████████ ██████████████████ ████████████████████████████
1828：異常海象逃脫控制。███████ ██████████████。 ███████████████████████████████████████████ █████ ████████████████████ █████████████████████ ████████████████████ █████████████ ████████████ ████████████████████ ██████████████ ████████████████ ███████████ ███████████ ████████████████████ █████████████████ ███████████████████ ███████████████████████████████████ ████████████████ ████████████████████ ███████████████████ ██████████ ██████████████████ ███████████████████████ ███████████ ████████████████ █████████████████████████████████████
1837: ███████████████████████████████ ███████████ ████████ ██████████████████████████ ██████████████████████████████ ███████████████████ ███████████████████████████ █████████████████████████████████████████ █████████████████ ███████████████████████ ██████████████ ███████████████████ ██████████████████████ ███████████████ ██████████████████████████████████████████████████ ████████████████████ ██████████████████████████ ███████████████████████████████████ ███████████████████████████ █████████████████████████
1838: ████████████████████ █████████████████████████ ███████████████████ ████████████████████████████████ ████████████████████████████████ █████████████████ █████████████████The Sculptor確信已被拘捕，然而，不久發現是一個異常的黏土複製。在本報告撰寫時，The Sculptor的當前位置仍然未知。███████████████████████████████ ██████████████ █████████████████ █████████████████████████████ █████████████ ██████████████████████████ ███████████████████████████ ███████████████████████ ████████ ██████████████████████████████ ████████████ █████████████████████████████████ ████████████████████ ███████████████ █████████████████ ███████████████████████████████████ ████████████████ ███████████████████████████████ ██████████████ ██████████████████ ██████████████████ ███ ████████████ █████ █████████ █████████████████████████ ██████████████████████████████ █████████████████████████████████████████████ ██████████████████████████████ ██████████████████████████████████ ██████████████████████████ ████████████████████████████████████
1845: ███████████████████████ ████████████ ████████████████████████████████████ ████████████████████████ █████████ ███████████████████████████████████ ████████████████████ ███████████████████████████████ ███████████████████ ███████████████████ █████████████████████████████ ████████████████████ █████████████████ █████████████████ ██████████████████████████ ███████████████████████████████████████████ ██████████████████████████ ████████████████████████████ ██████████████████████████████████
1849: ████████████████████████████ ████████████ ████████████████████████████████████████████████████████████████ ████████████████████████████████████████ ███████████████████████████████████████████████████████████ ███████████ ████████████████████ ████████████████ ████████████████████ ████████████████████████ ███ ███████████████████ ████████████████████████████████████████████████████ ███████████████████████████ █████████ █████████████████████████████████ ██████████████████████████████████████████████ ███████ ███████████████████████████ ██████████████████████████████████████████████████████████████ ████████████████ ██████ ████████████████████████████████████ ██████████████ █████████████████████████████ █████████████████ █████████████████ ████████████████████████████ ████████████████████████████████
1854: █████████████████████████████ ████████████████████████████ ███████ ██████████████████████████████████████████████ █████████ █████████████████████████████████████ █████████████████████ ████████████ ██████████████████ ███████████████████████████ The Painter和The Builder被拘捕並接受審問。██████ ███████████████████████████████████████ ██████████████████████████████ ████████████████████████ ████████████████████████████ ███████ █████████████████████████████████ ███████████████████████████ ████████████████████████ █████████████████████ ███████████████████ ██████████████████████ ██████████████ ███████████████████ ███ ████████████████████████████ ███████████████████████████████████ ██████████████████████████████████████████████ ███████████████████████ ██████████████████████ ███████████████████████████████████████ ███████████████████ ███████████████████████████████████████████ ███████████████████████
1900：基金會特工試圖拘捕風衣男；█████████████████████████████████████ █████████ █████████。 █████████ █████████████████████████████████████ ████████████████████████████████████████████ ██████████████████ ██████████████████████████████████████ ███████████████████ ██████████████████████████████ ██████████████████ █████████。 在本報告撰寫時，其當前位置仍然未知。██████████████████ ███████████████████ ██████████████████ ████████████████████ █████████████， ████████████████████████████ ████████████ ██████████████████ █████████。
1913: ████████████████████████████████████████ ███████████████████ ██████████████████████████████████████████████████████ ███████████████████████ █████████████████████████ ███████████████████████████████████████ █████████████ ███████████████████████████ ███████████████████████████ █████████ ██████████████████████████████████████████████████████ ██████████████████████████████ ██████████████ ██████████████████ ███████████████████████████████ █████████████████████ ████████████████ █████████████████ █████████████████████ █████████████████████████████████████ ██████████████████ █████████████████████████ ████████████ ███████████████████████████████████████████ ██████████████████████ ██████████████████████████████████████████████ █████████████████████████████████████ ███████████████████████████████████
1917：The Painter和The Builder試圖通過████████████████████████████████████逃脫控制。嘗試失敗，兩人被注射鎮定劑並重新拘捕。所有之前拘捕的藝術家都被鎮定，行動程序改為鎮定所有被控制的人員。Rita Summer被拘捕並鎮定。███████████████████████████████████████████ █████████████████████████ ████████████████████████████ ████████████████████████ ███████████████████████ ████████████ █████████████████ █████████████████████ ████████████████ ████████████████████ ████████████ ████████████ ████████████████████████████████████████████████████████ ███████████████████████████████████████████████████████████████ ██████████████████████████████████ ████████████████████████████ █████████████████████ ███████████████████████████████████████████████████ ██████████████
1943: █████████████████ ██████████████████████████████████████████████，還擊。異常海象被再次控制。 ████████████████████████████████ ████████████████████████████████████████████████ █████████████████████████████ ██████ ██████████████████████████████ ██████████████ ███████████████████████ ██████████████ ████████████ ████████████████████████████████████████████████████████████ █████████████████████████████████████████ ██████████████████████ ██████████████████████ ██████████████████████████████ █████████████
1945：異常海象██████████████████， 逃脫控制。 █████████████████████████████████████████████████ ████████████████ ███████████████████ ████████ ████████████████████████████████ █████████ █████████████████████████ ████████████████████████████████████████████████████████████ ██████████████ ██████████████████ █████ ████████████████ █████████████████████████████████████████████████████████████ ████████████████ █████████████████████████████ ██████████████████ ████████████████████████████████████████████ ███████████████████████████████
1947: 兩名Futanari Titwhore Fiasco的成員被鎮定並拘捕， 在本報告撰寫時三名成員的當前位置仍然未知。 █████████████████████████████ ███████████████████████████████ ████████████████████████████████████████████████ █████████████████████████████████ ████████████████ ████████████████ ████████████████████████████████ █████████████████████ ███████████████████ ███████████████ ████████████████ ███████████████████████████ █████████ █████████████████████████ ███████████████████████████ ██████████████
1959: █████████████ █████████████████████ ██████████████████████ █████████████████████████ ███████████████████████████████████████ ███████████████ ████████████████████████████ ███████████████████ ████████████████████████ ██████████████████████████████ ████████████ █████████ █████████████████████████████ █████████████████ ████████████████████████ ████████████████████████ █████████████████████████████████████████████████████████████ █████████ ███████████
2000: ██████████████████████████████████████████ ██████████████████████████████████ ██████████████████████████████████████████ ██████████ ███████████████████████ █████████████████████████████████████████ █████████████████████████████████████ ███████████████████████ Overgang Dood鎮定並拘捕。
2004: Joseph Tamlin鎮定並拘捕。 ████████████████████████████ ██████████████████████ ████████████████████████████████████ ███████████████████████ ███████ ██████████████████████████████████████ ████████████ █████████████████
2013: █████████████████████████████████████████████████████████████████████ █████████████████████████ █████████████████ █████████████████████████████████████ ██████████████████████ ██████████████████████████ ████████████ ████████████████████████████████████████████████████████████ ██ █████████████████████████████████ ██████████ ██████████████████████████████████████████████████████ ███████████ █████████████ ████████████████████████ ████████████ █████████████ ████████████████████ ███████████████████████ ███████████████ ███████████████████████████████████████████████████ █████████████████████████████████████████████████████ █████████████████████ █████████████████████████ Melanoma 鎮定並拘捕。
2022: ████████████████████████████████████ ███████████████ █████████████████████████████████ █████████████████████████████████████████████████████████████ ████████████████████████████████████ ███████████████████████████████████████████████████████████████ ███████████████████████ █████████████████████████████████ ████████████████████████ ████████████████████████████████ ██████████████████████ █████████████████ 授權人員被提供防毒面具。
2029: 空降式大範圍記憶刪除████████████████████████████████████████████████████████。
2032: ████████████████████ ██████████████ ██████████████████ ███████████████ ████████████████████████████████████████████████████ ██████████████████████████████████ █████████████████████████████ ██████████ ██████████████ ██████████████████████████████ █████████████████████████████████ ████████████████ ███████████ █████████████████████████████████████████ ██████████████████████ ████████████████████████████████████ ███████ ██████████████████████████████████████████████████ ██████████ ███████████ ██████████████████████████████████ █████████████████████████ ███████████████ ██████████████████████ █████████ █████████████████████ █████████ ███████████████████████████████ ███████████████████ ███████████████████████████████████████████████████████████████████████████ ██████████████████████████████████████
2037: ████████████████████████████ ███████████ ██████████████████████████████ ███████████████████████████████████ ███████ ██████████████████ ███████████████████ ██████████████████████████████████████ █ ████████████████████████ ██████████████ ██████████████████████████████████████████ ███████████████████ ███████████ ████████████████████████████████████ █████████████████████████████████████████ ████████████ ████████████████████████████ ████████████████████████████████████ █████████████████████ ██████████████
2046: █████████████████████████████ ██████████ ██████████████ █████████████████████████ █████████████████████████████████ █████████████████████████████████ ██████████████████████████ ████████████████████████████████████ ██████████
2054: ███████████████████████ ████████████████████████████████ ███████████████ ███████████████████████ ██████████████████████████ ██████████████ ██████████████ ███████████████
2103: ███████████████████ ██████████████████████████████████████████████ █████████████████ ███████████████████████ █████████████████████████████████████ ██████████████████████████████████████████████ █████████████ ███████████████████████████████████████████████ ██████████ ███████████████████ █████████████████████████████████████ ██████████ █████████████████████████ ████████ ███████████████████████████ ████████████ ███████████████ ████████████ █████████████ ████████████ ██████████████ ██████████████████████████████ ██████████████████████████████████████████████████████████ ████████████████████████████████████ █████████████████████████ ███████████████████████████████ ████████████████████████████ █████████████████████████████████████████ █████████████████████████████████████████ ███████ ████████ ██████████████████████████████████ ██████████████████ ██████████████ █████████ ███████ █████████████████████████████ ████████ ██████████████ ███████████████████████ █████████████████████████████ ████████ █████████████████████████████████ ███████████████████████████████ ██████████ ████████████████████████████████ ████████████ ████ ███████ █████████████████ ██████ ████████████ ███████████████ ███████████ █████████ █████████████████████████████████ ██████████████████████████ ████████████████████████████████████████████████ █████████████████████████████ ██████████████████████████ █████████████████ █████████████████████████████████████████ █████████ ██████████████████████████ ████████████ ███████████████████ ████████████████████████████████ ██████████████████████████████ ███████████████████████。
|
oscar
|
саха имни даҕаны - Көмүстээх көҕөннөөх, күрэн кулун күөкэстиир үйэбит күрэнэн хаалан, көҥүлбүт күрүөлэнэн, көмүс саҕалаахтар күөннэригэр кү - 29 Ноября 2012 - Уххан сирэ
Сүрүн сирэй | Бэлиэтэнии | Киирии | Сахалыы бичик (шрифт) Уруй-айхал, Гость ! | RSS
Бу сир талбата (меню)
Сүрүн сирэй (главная)
Сонуннар (новости)
Бу сир туһунан (КОНТАКТЫ)
Билэлэр (файлы)
Ыстатыйалар (статьи)
Хаартыскалар (фото)
FAQ
Кэпсэтии (форум)
News topics
Политика.Митинги. Пикеты. Партии [893]
Мысли. Думы.Мнения, обсуждения, реплика, предложения [254]
Суд-закон.МВД.Криминал [1254]
Право, закон [321]
Экономика и СЭР [832]
Власть Правительство Ил Тумэн [1189]
Мэрия, районы, муниципалитеты [395]
Мега пректы, планы , схемы ,программы. ВОСТО [214]
Сельское хозяйство,Продовольствие. Охота и рыбалка [543]
Энергетика, связь, строительство.транспорт, дороги [150]
Коррупция [856]
Банк Деньги Кредиты Ипотека Бизнес и торговля. Предпринимательство [287]
Социалка, пенсия, жилье [274]
ЖКХ, строительство [132]
Образование и наука. Школа. Детсад [212]
Люди. Человек. Народ. Общество [213]
АЛРОСА, Алмаз. Золото. Драгмет. [659]
Алмазы Анабара [161]
http://alanab.ykt.ru//
Земля. Недра [240]
Экология. Природа. Стихия.Огонь.Вода [368]
СМИ, Сайты, Форумы. Газеты ТВ [151]
Промышленность [43]
Нефтегаз [280]
Нац. вопрос [283]
Соцпроф, Совет МО, Общ. организации [65]
Дьикти. О невероятном [182]
Выборы [657]
Айыы үөрэҕэ [79]
Хоһооннор [5]
Ырыа-тойук [22]
Ыһыах, олоҥхо [101]
Култуура, итэҕэл, искусство [362]
История, философия [227]
Тюрки [76]
Саха [145]
литература [39]
здоровье [461]
Юмор, сатира, критика [13]
Реклама [7]
Спорт [121]
В мире [86]
Слухи [25]
Эрнст Березкин [88]
Моё дело [109]
Геннадий Федоров [11]
BingHan [4]
Main » 2012 » Сэтинньи » 29 » саха имни даҕаны - Көмүстээх көҕөннөөх, күрэн кулун күөкэстиир үйэбит күрэнэн хаалан, көҥүлбүт күрүөлэнэн, көмүс саҕалаахтар күөннэригэр кү
саха имни даҕаны - Көмүстээх көҕөннөөх, күрэн кулун күөкэстиир үйэбит күрэнэн хаалан, көҥүлбүт күрүөлэнэн, көмүс саҕалаахтар күөннэригэр кү
22:16
Бүөтүр Уйбаанабыс Кэрээкин
Өксөкүлээх Эдьигээҥҥэ сырыытыттан бэлиэтээһиннэр
Саха норуотун биир биллэр чулуу уола, омукпут уус-уран литературатын төрүттээбит улуу убайбыт, айар тыл аҕата, бөлүһүөк, суруйааччы, ырыаһыт, хоһоонньут уонна алгысчыт Өлөксөй Дьэлиһиэйэбис Кулаковскай күн сирин көрбүтүттэн хайыы үйэ 135 сыл ааһа оҕуста.
Быйыл, Кулаковскай үбүлүөйэ Эдьигээн улууһун 380 сыллаах үбүлүөйүн кытта сөп түбэстэ. Биллэрин курдук, Кулаковскай олоҕо Эдьигээн сирин-уотун кытта ыкса ситимнээх этэ.
Временнэй правительство былааһы ылан олордоҕун саҕана, 1917 сыл сайыныгар, Кулаковскайы Верхоянскай уокуругар (билиҥҥи Эдьигээн, Булуҥ, Усуйаана, Абый, Аллайыаха, Муома, Верхоянскай улуустара киирэллэрэ) комиссарынан анаан ыыппыттар.
Ол да иннигэр, кини Эдьигээн олохтоохторун олоҕор-дьаһаҕар тутул чэрчитин дьайыытын, сахалар уустук кэм үөскээһинигэр хайдах быһыылаах уларыйыылары көрсүбүттэрин үөрэппитэ-чинчийбитэ биллэр.
Ол курдук, Бүлүү куоратын үс кылаастаах училищата үрдүк таһымнаах высшай начальнай училища буолар сылыгар онно учууталлыы сылдьан суруйбут суруга Саха Өрөспүүбүлүкэтин Национальнай архыыбыгар харалла сытар. Бу суругу Ө.Дь. Кулаковскай 1912-1913 сылларга хотугу улуустарга таһаҕас тиэйиитинэн дьарыктана сылдьан суруйбут буолуон сөп.
Манна кини 100 сылы эрэ кыайбат уҥуоргу кэмҥэ (1913 с.) санаан-этэн ааспыт тыллара, билиҥҥи олоҕу кытта ыкса ситимнээх, биһиэхэ ыҥырыы курдук суруйбут суруга хайа баҕарар киһи интэриэһин тардыан сөп. Суруктан кэлии дьоннору тойоннооһун туһунан быһа тардыыны аҕаллыбыт. Оччотон баччааҥҥа диэри Саха сиригэр кэлиилэр олохтоох дьону кытары сыһыаннара бэрт уустук кыһалҕалары үөскэтэрэ. Билиҥҥитин да курдук үөһээттэн кадрдары аттаран туруоруу бэлиитикэтэ дьон-аймах олоҕор улахан оруолу оонньуура. Ыраах ыраахтааҕы ыйааҕынан соһуччу кэриэтэ соҥноммут кэлии тойоттор туох-ханнык сиэрдээх сууту ыытыахтарай, криминалы эрэ кытта алтыһан, коррупцияны хаҥаталлара. Өксөкүлээх убайбыт барахсан сахалар күөмчүлэммиттэрин, кэлиилэр хадаҕаламмыттарын ханан тумнан ааһыаҕы сүбэлээбитэ үөлээннээхтэрбитигэр үөрэх буолара саарбаҕа суох. Бэйэтэ эпиитинии «көҥүлбүт күрүөлэммит кэмигэр көмүскээччилэр» көстүөхтэрэ дуо?
Сурукка саха дьонун былыргылыы сиэрэ, майгыта-сигилитэ сатарайыытын, уонна онно холуобунай элементан – үрдүк тойотторугар тиийэ түөкүттэр мөкү сабыдыалларын ырылхайдык көрдөрбүтүн иһин, биһиги, билиҥҥи кэм дьоно Өлөксөй Дьэлиһиэйэбискэ махтаныах эрэ тустаахпыт.
Итиннэ даҕатан эттэххэ, бүгүҥҥү кэмҥэ төрүт өбүгэлэр үгэстэрин суурайар өрүттэртэн – сайдарыгар Өксөкүүлээх үлэлэрэ төрүөт буолбут, билиҥҥитинэн улахан таһымнаах, "Кут-сүр”, "Тайылҕан” уопсустубалар тарҕатар Айыыларын Үөрэҕэ эрэ абырыах курдук. Ону биһи умнуо суохтаахпыт.
Суругу А4 формааттаах 8 лиискэ икки өттүгэр хоҥор өҥнөөх чэрниилэнэн ааптар бэйэтин илиитинэн суруйбут. Былыргы суруйуу истиилин уларытыллыбакка бэриллэр.
«Үһүс сыла буолла быйыл, соҕуруу дойдуга суолу оҥорон көскө Эдьигээн улууһугар кэлбиттэрэ - 10 татар кэлтэ – биһиги черкестэрбит – диэччилэр. Ол маҥнай кэллэхтэринэ биирдии бэйэлэрэ иккилии быһаҕы сиэптэригэр уктар этилэр, сорохтор атахтарыгар уктар этилэр. Олохтоох дьонтон куттанан оннооҕор түүн харабыллаах хонор этилэр. Рындин сэтээтэл эрдэҕинэ оннооҕор кинилэргэ эҥин-эҥин саалары көҥүллүүр этэ, бэрдээнкиттэн бастыы көҥүллүүрэ. Олохтоох дьон нуучча өттө этэллэрэ: "Айыбыын черкестэр кэллилэр, хайа ол күтүрдэр өлөртөөн кэбиһиэхтэрэ, дьиэҕит аанын хатыы сылдьыҥ, борукка-сорукка биирдии киһи сылдьымаҥ”, - дииллэрэ.
Ол сүртэн-сүрдээх кэптээх-киэлилээх дьон икки сайыны, икки кыһыны олордулар да кинилэрэ суох карты оонньоммот буолла, биэчэр тэриллибэт буолла, дьахталлар даҕаны ньуурдарын бөрүкү толлубат буоллулар, син киһи да киһи дэһэр буоллулар, сорох нуучча дьахталлара артыал да гынар буоллулар.
Кэлиэхтэриттэн арыгынан, картынан эргинэр буоллуллар. Якутскай уобалас баһылык тойонун сүрдээх ыйааҕа саха икки нуучча иккигэ эрэ баар буолар эбит, нууччаттан сахаттан эккирэтэ сылдьан иһэр да арыгыларын тутталыыллар, оннооҕор испииринэн оҥоһуллубатах, күндү отонунан оҥоһуллубут арыгыны туталлар.
Биирдии черкес сүүрбэлии-отуттуу биэдэрэни эргиэн оҥоһуннахтарына ол тутуллубат, оннооҕор олохтоох сэтээтэлгэ тыллабыр киирдэҕинэ төрүт дьэдьийэ да соруммат.
Ороһооспо иннинэ үс хонук урут Мөҕө Кузмаа диэн киһини кытта, Кильдэм-Хаҥалас Данила Федоров диэн киһи, иккиэн арыгылаабыттар, ол дьону Сэтээтэл тойон хаайыыга угуталаабыт, онтон абаран Федоров ойоҕо Балбаара Сэтээтэлгэ баран тыллабыр оҥордо. "Сэтээтэл тойонум бу арыгы атыылааччылар дьону өлөрөллөрүгэр тиийдилэр, арыгыны, испиири атыылыыр дьону мин билэбин, испиирдэрэ баар даҕаны сирдэрин билэбин, тойонум казакта аҕал, эбэтэр бэйэҥ баран дьэгдьирдэ оҥор, мин ыйталаан биэриэм”, - диэтэ. Онуоха Сэтээтэл тойон эттэ, "сарсын күн ортотугар барыахпыт” - диэтэ. Ол гынан баран күнтэн күн тардыллан истэ, уһугар тиийэн букатын кыһаммат буолан хаалла.
Курдарытын быһан эттэххэ, соҕуруу дойду улаҕатыттан туран, Муустаах муора кытыытыгар баар дьиикэй дьоннорго "тойон буолуом” диэн ааҥнаан сэмэлээн кэлэн испитин бар дьон көрбүттэрэ буолуо эбээт, арай мин көрүүбэр, ойохтуун иккиэн хамнас ылан бэйэлэрин туһаларын эрэ тупсарар наадатыгар кэлбит тойонноох хотун курдук көрөбүн.
Хотун буоллаҕына, ыалдьыбыт сахалар ыҥырдахтарына, дьиэлэригэр барбат, оҕо да буоллун, улахан да киһи буоллун, манна аҕалыҥ диир. Киһи эрэ барыта сөһүөҕэр тура сылдьан ыалдьыбат, оҕо да буоллар ыһаардаах-тиһиктээх буолар. Мин бэйэм санаабар ыалдьыбакка сылдьар өлүөр дьахтар дьиэҕэ кэлэн эмтиэн даҕаны сөп ини, син нууччаларга сылдьар эбээт, саха туһа буоллаҕына сорох ардыгар, уоспутчутта аҕалыҥ диэхтээх. Ол биһиги Булуммут уоспутчуттаныахтааҕар, көлө дьүһүнүн дьылга бэрт ахсааннаахтык көрөн аһарабыт, итигэннэ куоратын иһинээҕи ыал бэрт кыараҕас, киһи күҥҥэ үстэ да төгүрүйбүтүн иннигэр бөрөкү сыларҕаабат сирэ.
Урут эмиэ айаҥҥа барарга даҕаны, эбэтэр бэйэ билэр ыарыытыгар ыарыттахха, Булун фельдшериттэн ылыллар буолара. Аны нууччаттан атын саха көрдөөтөҕүнэ, эрэйэ-муҥа, соро суох биэрбэт.
Саха дьахтара эмсэх тумугун көрдөөтөҕүнэ, - ээ, саха дьахтара син ынах буолбат дуо, эмсэҕэ даҕаны суох сатаныаҕа - диэн биэрбэт. Онон мин санаабар арай нуучча эрэ наадатын туһугар кэлбит курдук саныыбын, саха имни даҕаны - Көмүстээх көҕөннөөх, күрэн кулун күөкэстиир үйэбит күрэнэн хаалан, көҥүлбүт күрүөлэнэн, көмүс саҕалаахтар күөннэригэр күрүөлэнэн хаалбыт эбиппит.
Күүрүөх дьонум көрдүгүт дуо, ону көмүскээччи көстүбэт эбээт, Күн ыраахтааҕыга дылы ыраах, Сырдык таҥараҕа дылы үрдүк.
Көстөр аламай күн кырдьыгын сырдыга сабылынна, ураанхай икки атахтаах, араҥ албаһа аатырда!
Саха омук санаата саньыалхай буолан, атарах-сатарах буоллубут.
Үөскүүр эдэр ыччат дьон, үтүө үөрэх күүһүн үмүрүччү тардан ыллахтарына!
Арай оччоҕо көмүс саҕалаахтар күөннэриттэн көтүө инибит, аламаҕай күн үтүөтүн тутуох этибит. Төрүүр оҕо дьоло тобуллуох, иитэр сүөһү күрүөтэ көнүөх этэ! Икки атахтаах ураанхай саха санаата саҕаллыах этэ!”
|
oscar
|
Мин кинилэри биллим. Оҕонньор тоҥхойо кырдьыбыт. Эмээхсин кэм сэнэх. Оптуобуска кинилэр бүтэһик киирдилэр. Эдэрдэр туран биэрдилэр быһыылаах, инники миэстэҕэ түннүк анныгар олордулар. Сотору күлтэйбит улахан оптуобус нүһэрдик ынчыктаан, Хатастыыр суолу тутан хара буруонан уһуутаан, хоҥнон бара турбутун, кэнниттэн батыһа көрөн турдум. Оҕонньордоох эмээхсини көрөн мин үчүгэй буолбатым. Кырдьыы-бохтуу хаҕыс салгына миигин эмиэ хаарыйан ааста.
Өрдөөҕүтэ этэ. Ааһан иһэр массыынаттан икки саллаат уолаттар чиккэлдьиһэн түспүттэрин өйдөөтүм. Кинилэр суол кытыытыгар туран тыыллаҥнаспыттара. Сиэптэриттэн таҥаска сууламмыт суоккаларын ороон таһааран, бэйэтэ да ыраас хоруом саппыкыларын күлүмүрдүөр диэри соттубуттара. Онтон чымыдааннарыттан өссө биир суокканы ойутан таһааран быыл буолбут көхсүлэрин хардарыта суоккаласпыттара. Ити курдук таҥастарын оҥостон эрэ баран, курдара, тимэхтэрэ күн уотугар килбэчийбитинэн, үс мастаах бүтэй күрүөнү быыһынан киирэн үмүөрүһэн турар дьоҥҥо тиийэн кэлбиттэрэ. Кинилэр дьону кытта илии тутуһан дорооболоһо турдахтарына, биирдэрэ иккискэ, атына үһүскэ үөрэнэр эмдэй-сэмдэй уолаттар: «Бу мин убайым, бу эн убайыҥ», – диэн эр биир үллэстэн кэбиспиттэрэ. Саллааттар сөрүү ууну иһэн утахтарын ханнарбыттарын кэннэ, алаас ыала күөстэрин үрдүгэр түспүттэрэ. Уолаттар саппыкыларын устан, киитэллэрин көхөҕө ыйаан баран, күөх окко хаамса, табахтыы сылдьыбыттара.
Киэһээҥҥи аһылыкка уолаттартан хайалара эрэ иһит аҥара испиирдээҕин уулаан уостарынан үллэстэн күө-дьаа аһыы олорбуттара. Бу олорон кэпсэтэллэриттэн өйдөөтөххө, уолаттартан хайалара да кинилэр аймахтара буолбатахтар эбит. Ону истэн кыра уолаттар хаарыан кылабачыгас куртан, сулустаах фуражкаттан маппыттарын билэн хомойбуттара.
Аһаан бүтэн, сөрүүн түһүүтэ саллааттартан биирдэстэрэ таҥаһын таҥнан, чымыдаанын ылан ыаллыы сайылык диэки сатыы түһүммүтэ. Хоно хаалбыт Ньууску диэн бу дойду киһитэ, тулаайах уол эбит. Сарсыарда Ньууску эмиэ чымыдаанын туппутунан бөһүөлэктээн хаалбыта. Кылгас кэмҥэ сэргэхсийэн ылбыт сайылык эмиэ кэри-куру буолбута.
Ньууску бөһүөлэккэ өр буолбатаҕа. Лиэн Тиитэп куоракка эпэрээссийэҕэ киирэрин солбуйан, сайылыкка бостуугунан тахсыбыта. Бу сырыыга киһи ымсыыра көрөр кыычыгырас саппыкылаах Ньууску буолбакка, көннөрү дьиэ эргиннээҕи киһи буолан хаалбыта. Остоох саллайбыт бачыыҥкалаах, эргэ хомуһуоллаах, хортуустаах көннөрү Ньуускуну көрөн туран, ама бу саллаат Ньууску дуо диэн оҕолор мыына көрбүттэрэ.
Ньууску кырдьан хаалбыт Муҥураат диэн улаан аты ыҥыырдаан, сарсыарда, күнүс пиэрмэ ынаҕын мэччитэ үүрэрэ. Киэһэ ыамҥа сөпкө соҕус үүртэлээн аҕалтыыра. Дуоһунаһын бэрт үчүгэйдик толорон иһэн, ханна эрэ баран кэлэрэ, сүтэ-сүтэ көстөрө. Ата дэлби көлөһүннүрбүт буолара.
Ньууску ханна сылдьарын, тугу гынарын кимиэхэ да кэпсээбэт этэ. Кини түүнүн илэчийэн, ынахтары хойутатан илдьэрин-аҕаларын иһин дьахталлар мөҕүттэллэрэ. Онуоха Ньууску мөккүспэт, көхсүн эрэ этитэр буолара. Сотору кини сырыытын тохтотон, аны сыта мээрик буолбута. Ыҥыртарыы бөҕөнөн тахсан асаһара.
Онтон биирдэ сайылыкка буспут моонньоҕон курдук тэһэ көрбүт харахтаах, суһуоҕун икки гына өрүммүт, харытыгар синньигэс быалаах быыкаа чаһылаах, бытархай сибэкки ойуулаах былаачыйалаах, маҥан наскылаах, кыра хобулуктаах сайыҥҥы түүппүлэлээх номоҕон бэйэлээх эдэркээн кыыс баар буолан хаалла. Сэттэ биэрэстэлээх атын нэһилиэк алааһыттан кыыс туохха сыал-сорук оҥостон кэлбитин сэрэйбэккэ, көннөрү күүлэйдии кэллэҕэ диэн чэйдэппиттэрэ.
Кыыс ону-маны сэһэргэһэн өргө диэри олорбута. Оттон кэпсээн диэн кэпсээн буоллаҕа, бүтэр уһуктаах. Дьон ону-маны үлэлии, түбүгүрэ тарҕаспыттара. Ити кэмҥэ Ньууску ампаарга сытара, тахса сорумматаҕа. Кыыс тэһийбэккэ тэлгэһэҕэ тахсан чугастааҕы күөлү, оту-маһы кэрийэ хаампыта. Кыыс санаатыгар кими эрэ кэтэһэрдии бурдук сарайын суон баҕанатыгар өйөнөн өр турбута. Онтон кэри-куру туттан, түөртүүр ыамы баттаһа алааһыгар төннүбүтэ. Ол да буоллар сарсыныгар, өйүүнүгэр кыыс кэлбитин курдук кэлэ турбута. Кыыс тоҕо кэлэрин араастаан сылыктыы сатаабыттара да, нэмин булбатахтара. Онуоха сааһырбыт ыанньыксыт Өксөөнө Өрүүскэтэ: «Оттон ити сытааччы (Ньуускуну этэр) кыыска минньигэһин биллэрбитин кэннэ кэлиэ суоҕа дуо?» – диэн бал гыннаран кэбистэ. Кырдьыга оннук эбит. Кыыс Ньуускуга кэлэр эбит… Кыыспыт да сырыытын тохтоппотоҕо. Кэлэр кэмигэр кэлэ турбута. «Бу үлүгэр куйааска, бачча ыраахха, дьиэрэс тэптэҕэ сүрүн», – диэн кыыһы аһынааччы да, сүөргүлээччи да тэҥинэн баара. Дьахталлар кыыһы таах халтай хаамтарар Ньууску үрдүгэр түспүттэрэ. Кыыс аны кэлбэт буолбута. Ол оннугар Ньууску сүтэ-сүтэ көстөр буолуталаабыта. Онон сайылык дьахталларын уот тыллара таах хаалбатаҕа.
Кинилэр күһүн суолтатыгар да буоллар, аҕыйах ыалы ыҥыран уруу тэрийбиттэрэ. Сотору Ньуускулар холкуос таһаҕас тиэйэр массыынатыгар утуйар таҥастарын, уол чымыдаанын тиэнэн оройуон киинигэр көһөн хаалбыттара.
Сыл-хонук ааһан испитэ. Били саллаат уолаттары биһирии көрбүт кыра уолаттартан биирдэстэрэ, күөх сайыҥҥа биирдэ кэлэн ааһар кэтэһиилээх сырыыга куораттааҕы убайдарыгар күүлэйдии диэн айаннаһан испитэ. Оройуон киинигэр тохтоон, бириистэҥҥэ киирэн иһэн, суол тоҕойугар, улахан мас уһаакка уу баһан дьалкытан иһэр аттаах киһини утары көрсүбүттэрэ. Ньууску урут билэ охсон, атын тохтотон, дорообо биэрэн, дойдутун дьонун сураспытынан барбыта. Ньууску уруккута буолбатах, уойбут, төлөһүйбүт. Уруккуттан арай били аармыйаттан кэтэн кэлбит сулуһа суох эргэрбит фуражката эрэ хаалбыт. Кини олорор дьиэтин ыйан, сылдьан чэйдээн ааһалларыгар, бэйэтэ үлэтин үмүрүтэн сотору эбиэттии тиийиэхтээҕин эппитэ.
Бириистэҥҥэ киирбиттэрэ, борохуоттара барбыта ырааппыт этэ. Онон хайыахтарай, сарсыарда эрдэ киирэн уочараттыах буолан төттөрү тахсыбыттара. Кинилэр Ньуускулаах олорор эргэ бараак дьиэлэрин эрэйэ суох булбуттара. Кыараҕас баҕайы хоско киирбиттэрэ, били хаһааҥҥыта эрэ буспут моонньоҕоннуу хап-харанан тэһэ көрбүт эдэркээн кыыс оннугар хайдах эрэ санньыйан, көхсө холбойон хаалбыт дьахтар, бытырыыс курдук эмдэй-сэмдэй оҕолор быыстарыгар иҥиир сап хата олороро. Киирбит дьону төһө даҕаны үөрэ көрсүбэтэр, оҕолор суулларбыт олоппосторун көннөрө, ону-маны өрө тарда сылдьыбыта. Сотору Ньууску кэлбитэ. Оҕолор үөрэн бары ыһыытаспытынан, ыстаҥаласпытынан сүүрэн тиийэн аҕаларын атаҕар сөрүөстэ түспүттэрэ. «Тээтэбит кэллэ, тээтэбит кэллэ! Биһиэхэ халбаһы аҕалбыт!» – диэн ыстаҥалаһа, эккирии аҕаларын атаҕар ыйаммыттара. Ньууску оҕолору адаҕа курдук соспутунан, сиэрэй кумааҕыга сууламмыт обургу куһуок халбаһыны аҕалан ыскаап үөһэ уурбута. Сотору оҕолор остуол тула кэчигирэспиттэрэ. Остуолга ньамалаһа, былдьаһа-тарыһа халбаһыы сии олорор оҕолор быыстарыттан Ньууску: «Дьэ, оттон биһиги ньырылаһан олордохпут бу…» – диэбитэ, итиэннэ тоҕо эрэ үөһэ тыыммыта. Дьахтар тугу да саҥарбатаҕа, бүлүүһэтигэр куппут чэйэ эргийэрин тонолуппакка санньыар харахтарынан одуулуу олорбута. Улахан уоллара бу олорон чараастык быһыллыбыт халбаһыыны биилкэҕэ иилэн ылан баран үөһэ туппута уонна: «Иччилэрин сорудаҕар икки куоска барбыттар, аара сииргэ анаан халбаһыы ылбыттар», – диэн хоһоон ааҕан чаҕааран эрдэҕинэ, «Сол, бу уол аһынан оонньоон…» – диэн Ньууску уолун буойан тохтоппута.
Мин Ньуускулар кэлиҥҥи олохторун билбэппин. Арай, бу, урукку күөгэйэр күннэринэн мин өйбөр иҥэн хаалбыт дьон муҥураат ат курдук кырдьыбыттарын-бохтубуттарын эрэ кэннэ көрөн, дууһабар тоҕо эрэ ыарахан баҕайы буолбута…
Серафим Ильин.
5
3
Навигация по записям
Биэтэс Билээхэп: «Шутник. Хулиган. Молодец!»
Күүстээхтэр, быһыйдар, сымсалар. Мас Мэхээлэ
Маны ааҕыҥ
ОЛОХХО ТАРДЫҺЫЫ
Олох оонньуута (КЭПСЭЭН)
Адьырҕалыын киирсии
Булчут кэпсээнэ
Күүстээхтэр, быһыйдар, сымсалар. ААППЫЙ
Уважаемые читатели!
Мы рады вам сообщить, что начал работу новый сайт «Саха Сирэ»!
Полную подборку новостей Якутии и Якутска читаете тут
Уопсастыба
Санкт-Петербурга Семен Новгородов аатынан искибиэргэ өйдөбүнньүк бэлиэ баар буолла
Сүрүн
Ил Дархан юристары идэлээх бырааһынньыктарынан эҕэрдэлиир
Уопсастыба
Олохтоох эт сыаната тоҕо үрдүгүй? (ВИДЕО)
Уопсастыба
Тыллары сайыннарар сэргэх бырайыактар
Көр. Аах. Туһан.
16+
Редакция аадырыҺа
677000, Дьокуускай куорат, Орджоникидзе уул., 31 Төлөпүөн: (4112) 42-06-90
E-mail: [email protected], [email protected]
Edersaas.ru саайт сүрүн эрэдээктэрэ Ч. Н. Гаврильев
Тэрийэн таһаарааччылар: «Сахамедиа РИИХ АО». Сибээскэ, информационнай технологияҕа уонна маассабай коммуникацияҕа кэтиир федеральнай сулууспаҕа киирбит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77 — 74960 (25.01.2019)
Edersaas.ru саайт матырыйаалларын толору эбэтэр быһа тардан туһанар түгэҥҥэ булгуччу гиперсыылка ирдэнэр. Хаартыскалары, видео-устуулары, онтон да атын мультимедийнэй матырыйааллары эрэдээксийэттэн суругунан көҥүлэ суох туһанаргыт бобуллар.
|
oscar
|
Германия футболга биир саамай күүстээх хамаандата “Боруссия” Дортмунд чаҕылхай талаана Марко Ройс сотору-сотору эчэйии ылан үгүстүк эмтэнэргэ күһэллэр.
Былырыын “Боруссия” Д Германия кубогар кыайыылаах тахсыбыта эрээри, Ройс үөрүүлээх кыайыыны бэлиэтиир оннугар суһаллык эмтэнэ барарга тиийбитэ. Быраастар “тобугар кириэстиҥи силгэтэ быһа барбыт (частичный разрыв крестообразных связок колена)” диэн диагноз туруорбуттара. Эпэрээссийэ кэннэ 8-9 ыйга футболлуурун булгуччулаахтык боппуттара.
Кыһыылааҕа диэн Марко Ройс Кубок финалын иннигэр аҕай уһун кэмнээх эмтэниини ааспыта эбээт. 3 сылы быһа араас эчэйиини ылан, уопсайа, 500 күн эмтэммитэ. Инньэ гынан, Германия хомуур хамаандатыгар эмиэ ыҥырыллыбатаҕа.
Дьиҥинэн ити өссө 2014 сыллааҕы Аан дойду Чемпионата буолуо 6 күн инниттэн саҕаламмыта. Кини бу турнирга кыттыбыта буоллар, хайаан да бэйэтин үчүгэй эрэ өттүттэн көрдөрүөхтээх этэ. “Боруссия” састаабыгар чаҕылхай оонньууну көрдөрбүтэ, 2013/14 сезонун 44 матчыгар «гол+пас» систиэмэнэн 43 (23+20) очукуолааҕа, “сборнай” күүстээх оонньооччуларын ахсааныгар киирэрэ.
Германия хамаандата Бразилияҕа көтүөн биир күн иннинэ Арменияны кытта табаарыстыы матчка киирсибитэ. Бу оонньуу кэмигэр Ройс хаҥас бэрбээкэйин силгэтин өлөрбүтэ – салгыы кыайан турбатаҕа. Икки ый эмтэнии. Бу спортсмеҥҥа улахан охсуу буолбута. Германия Футболга сойууһа Аргентинаны утары финалга ыҥырбыта эрээри, Ройс аккаастаммыта. Интервью аайы мантраны хатылыыр курдук: “Мин ити туһунан умнуохтаахпын. Салгыы барыахпын наада”, -- диирэ.
2014 с. кэннэ Марко Ройс сезон аайы хастыы да ыйга эмтэнэ барарга күһэллэр. Онтон үтүөрэн таҕыста даҕаны, туох да буолбатаҕын курдук чаҕылхайдык оонньоон барар. Бундеслигаҕа “Боруссия” иһин көрдөрүүтэ: 130 матчка – 101 результаттаах оонньуу. 2018 с. олунньу 10 күнүгэр – 8 ый буолан баран – хонууга төнүннэ. Түөрт оонньуу тухары хайыы үйэ 3 голлаах.
Олус ыарахан кэрдиис кэм этэ. Мэлдьи соҕотоҕун дьарыктанар, үлэлиир киһи уйулҕатыгар сүрдээх охсуулаах. Топ-футболистар улахан харчыга сылдьаллар эрээри, сороҕор ол туһугар ыараханнык төлөһөллөр, доруобуйаларын толук ууран туран, – диэн Ройс билинэр. – Доруобуйа уонна сөбүлүүр дьарыгым – футбол – туһугар ханнык да харчыны кэрэйиэм суох этэ.
Ройсу футбол ыалдьааччылара наһаа сөбүлүүллэр. 2013 с. Лига чемпионов кэннэ Европа топ-кулууптара үөрүүнэн ыларга бэлэмнэрэ, ол эрээри кини түгэн эрэ көһүннэр “Боруссияттан” баран хаалбатаҕа. Бу иһин “Боруссия” ыалдьааччылара Ройсу бэриниилээх буолуу символын курдук көрөллөр.
Ыам ыйыгар 29 сааһын туолар футболист кулун тутар 9 күнүгэр “Боруссияны” кытта хантараагын 2023 сылга диэри уһатан биэрдэ. Билигин Ройс бары күүһүн эмтэниигэ уонна сөптөөх бэлэмнэниигэ уурар. Кини дьаныардаах эрчиллии уонна күүстээх санаа көмөтүнэн эрдэ мүччү туппутун ситиһиэ диэн эрэнэбит. Быйыл Арассыыйаҕа буолуохтаах Аан дойду чемпионатыгар кэлэрин күүтэбит.
Мин ЧМ-2018 оонньуурга улахан баҕалаахпын. Тириэньэрим ханнык быһаарыныыны ыларын көрүөхпүт. Ол эрэн бииргэ эрэллээхпин – бу турниры эчэйии туһуттан көтүтүөм суоҕа, – диир Ройс.
matchtv.ru
Тарҕат:
Ситимнээх ыстатыйалар
Польша уруккутун умнубат
Футбол күнүн туруорсаллар
Футбол, футбол... Өрө күүрдэр гол!
Германия эбэтэр Соҕуруу Кэриэйэ?
Арассыыйа-Уругвай киирсэллэр
Футбол тутуулара
Бойкуоттууллар
Аны футболунан киирэллэр...
Санааҕын суруй
Ааккыт-суолгут
Отправить
Отменить
Бүтэһик сонуннар
Дьон
Нарыйаана Данилова: "Бойобуой доҕотторун туһугар олоҕун толук уурда"
1996 сыллаахха хаһыат эйгэтигэр саҥардыы сыстыбыт эдэр үлэһит Чечня сэриитигэр сиэртибэ…
Уопсастыба
Күнтэгил, Сахат, Аламай
Култуура
Монголия киинэтин күннэригэр ыҥыраллар
Сонуннар
Арктика өссө биир улууһугар түргэн интэриниэт киирдэ
Сонуннар
"Кыым" хаһыат байыастарга таҥаһынан көмөнү ыытта
© 2022 KYYM.RU
«КЫЫМ»
Тэрийэн таһаарааччы: “Ситим” медиа-бөлөх ХЭУо
Сүрүн эрэдээктэр:
М.Г. Дегтярева
Эрэдээксийэ аадырыһа: 677027, Дьокуускай к., Киров уул. 18, В блок, 710 оф.
Аан ситим нүөмэрэ:
+7 (914) 820-09-75
Биллэрии өҥөтө:
+7 (924) 367-01-56, +7 (4112) 34-05-03
Реклама өҥөтө:
+7 (914) 280-11-20, +7 (4112) 42-59-47
E-mail : [email protected]
Сибээс, информационнай технология уонна маассабай коммуникация эйгэтин кэтээн көрөр федеральнай сулууспа 08.05.2019 бэлиэтэммит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77-75678
|
oscar
|
Быйыл олунньу 3-4 күнүгэр саха тылыгар уонна литературатыгар өрөспүүбүлүкэтээҕи олимпиада буолан ааста. Онно оройуон иһинэн ыытыллыбыт олимпиада түмүгүнэн сүүмэрдэммит оҕолор Өймөкөөн, Муома, Уус-Алдан, Таатта, Мэҥэ-Хаҥалас, Бүлүү, Ньурба, Үөһээ Бүлүү, Сунтаар курдук улуустартан уонна Дьокуускай куорат республиканскай лицейиттэн ыҥырыллан кэлэн кыттыыны ыллылар. Биһиги оскуолабытыттан 9 кылаас үөрэнээччитэ Филиппова Уйгулаана саха тылыгар уон алта оҕоттон бастакы миэстэни ылан, грамотанан уонна мэтээлинэн наҕараадаланна.
Дата обновления страницы: 02.03.2018
МКОУ «Егенская ООШ»
Мы используем файлы cookie для персонализации контента, предоставления функций авторизации и анализа трафика. Чтобы отключить файлы cookie, необходимо перейти в настройки веб-браузера. Однако это может ограничить работу с сайтом.
|
oscar
|
«Россельхозбанк» АУо «Свое Родное» цифровой өҥө экоситимин оҥорон фиэрмэрдэри уонна атыылаһааччылары бииргэ түмэр суолу тобулбут. Ол туһунан «Россельхозбанк» АУо региональнай салаатын пресс-сулууспата иһитиннэрэр.
Цифровой платформа олохтоох оҥорон таһаарбыт бородуукта атыытыгар уонна агротуризм эйгэтигэр сыһыаннаах. Бүгүҥҥү күннээҕи туругунан, бу сыһыарыыга 67 олохтоох бородууксуйаны оҥорон таһаарааччы регистрацияламмыт. Олор истэригэр «Ягоды Якутии», «Амма», «Эрэл» уо.о.д.а. бааллар.
«Свое Родное» цифровой өҥө экоситимҥэ Арассыыйа ханнык баҕарар фиэрмэрэ киирэн регистрацияланыан, бородууксуйатын уонна оҥорон таһаарбыт табаарын каталогын угуон сөп. Маны сэргэ агротуризм өҥөлөрүн киллэрэр кыахтаах.
Фиэрмэрскэй хаһаайыстыбалар бородуукталарын атыылаһааччыга быһаччы тахсан эбии төлөбүрэ суох батараллара табыгастаах буолар. Ону сэргэ, тыа сиригэр араас саататар тэрээһиннэри ыытыыга уопут атастаһыахха, клиеннэргэ экскурсиялар уонна бородууксуйаны амсатыы тустарынан кэпсиэххэ, маастар кылаастарга кыттыахха сөп.
Атыылаһааччылар бу сыһыарыы нөҥүө элбэх фиэрмэр бородууксуйатыттан бэйэлэрэ көрөн, талан ылаллара эмиэ табыгастаах. «Свое Родное» өҥөтүнэн Арассыыйа олохтоохторо эрэ буолбакка, ыалдьыттар эмиэ туһаныахтарын сөп. Платформаны оҥорооччулар ону эмиэ учуоттаабыттар.
«Саха сиригэр тыа сирин оҥорон таһаарааччылара өрөспүүбүлүкэ экэниэмикэтин сүрүн сорҕотунан буолаллар. Ол иһин дьоҕус уонна орто агробизнеһи өйүүр биһиги региоммытыгар улахан суолталаах. Итиннэ «Свое Родное» цифровой платформа оҥоһуллубута төһүү күүһүнэн буолуоҕа. Саха сирэ экология өттүнэн ыраас бородууксуйалааҕынан биллэр. Цифровой платформаҕа көһүү ханнык баҕарар хайысхалаах бизнес сайдыытыгар туһалаах буолуоҕа», - диир Дьокуускай куорат тыа хаһаайыстыбатыгар Управлениетын салайааччыта Николай Степанов.
Сонуннар
01.12.2022 | 18:00
Спартакиадаҕа бастыҥнар кыттыахтара
01.12.2022 | 17:00
Арыгы атыытыгар хааччахтааһын киллэриллэр
01.12.2022 | 16:00
Эһиилги былаан — 38 км суол
01.12.2022 | 15:06
Саамай сөптөөх диэн көрөбүн
01.12.2022 | 15:05
Комплекс оҥорор ордук
01.12.2022 | 15:00
Бүгүн саҥа дьыллааҕы харыйа уота сандаарыа
01.12.2022 | 15:00
Субсидия кээмэйэ улаатар
01.12.2022 | 14:00
Кадеттарга – саҥа оскуола
01.12.2022 | 13:00
Саҥа сулууспаҕа эрэл улахан
01.12.2022 | 12:00
Кииннэммит библиотека ситимэ анал бырагырааманы оҥордо
01.12.2022 | 11:00
Ыччаппыт талаанынан сөхтөрдө
01.12.2022 | 10:00
Сэргэх көрсүһүү
01.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 1 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
01.12.2022 | 09:30
Дьокуускайга — бастакы харыйа уота
01.12.2022 | 09:00
Владимир Трегубов: «Дьокуускайга дьиэ тутуута биир кэлимник барыа»
30.11.2022 | 22:38
Сүдү үлэтэ — духуобунай нэһилиэстибэбит
30.11.2022 | 18:30
Босхо юридическай көмө
30.11.2022 | 18:00
Дьонноох киһи тутайбат
30.11.2022 | 17:30
Үлэбит дьоһун сыанабыла
30.11.2022 | 16:58
5555 киһи дьыктаан суруйда
Ордук ааҕаллар
Дьон | 19.11.2022 | 18:00
Николай Винокуров: «Дойдубар этэҥҥэ эргиллэн кэллим...»
«Боотур» этэрээт байыастарын ортотугар биһиги биир дойдулаахпыт Алаһыай нэһилиэгиттэн төрүттээх Николай Винокуров баарын истэн, кэпсэтиэхпин баҕардым. Ол эрэн сэһэргэһиибин хайдах-туох саҕалыахпын тобуларбар олус ыарахан этэ. Бу үлэ, үөрэх, сайдыы, тэрээһин туһунан суруйуу, кэпсэтии буолбатах... Бу — олох, дьылҕа, тыын былдьаһыы, өлүү-сүтүү, инники олох иһин охсуһуу туһунан сэһэргэһии. Николай тута хоруйдаабытыгар...
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 20.11.2022 | 11:00
Элэгэнтэй Адамов: «Сиэрдээх өй-санаа төрүт дьарыкка эрэ баар»
Бүгүҥҥү нүөмэргэ Чурапчы улууһун Чакыр нэһилиэгин олохтооҕо Элэгэнтэй Адамовы кытта тыа сирин олоҕун, итэҕэл, уус идэтин, сайдыы, норуот дьылҕатын, кэскилин туһунан сэһэргэстибит. Дьоҕурдаах киһи анаарыыта киэҥэ, этэр тыла оруннааҕа сөхтөрдө.
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
АЛРОСА хампаанньа тулалыыр эйгэни харыстааһыҥҥа улахан болҕомтотун уурар. Биэс сыллааҕыта айылҕаны харыстааһын боппуруостарынан дьарыктанар Экологическай киин тэриллэн, элбэх хайысханан былааннаах уонна кэскиллээх үлэни ыытар. Ааспыт нэдиэлэҕэ суруналыыстар хампаанньа кылаабынай инженерин экология боппуруостарыгар уонна хотугу аҕыйах ахсааннаах норуоттары кытта үлэҕэ солбуйааччыта, АЛРОСА Экологическай киинин салайааччыта Полина Анисимованы кытта көрүстүлэр.
– Полина Сергеевна, киин туох соругу тутуһарый?
– 2017 сыл сэтинньитигэр АЛРОСА хампаанньа араас салааларыгар үлэлиир бары экологтары биир сыалга, санааҕа түмэн, Экологическай киин тэриллибитэ. Эһиилги сылыттан киин АЛРОСА хампаанньа туһунан подразделениетын быһыытынан үлэтин саҕалаабыта. Экологтар үлэ былаһааккатыгар куттал суох буолуутун хааччыйар кылаабынай инженер ыйыытынан үлэлиибит, үлэ бары эбийиэктэригэр хонтуруолу ыытабыт. Хампаанньа сокуоҥҥа олоҕурбут ирдэбиллэрин туолуутун бэрэбиэркэлиибит. Кэһиллии баар буоллаҕына, ону туоратыыга үлэлэһэбит. Экологическай киин иккис соруга – биисинэс уонна сокуон сөп түбэсиһиилэрин хонтуруоллааһын. Экологияҕа сыһыаннаах үлэ булгуччу нормативтарга олоҕурар. Ол курдук, үлэ ыытыллар сирдэрин бэлиэтээһини, учуокка туруорууну, үлэ тобоҕун харайыыны, сокуоҥҥа олоҕуран, быһаарабыт. Тулалыыр эйгэни харыстааһын, үлэ ыытыллар сирин килиимэтэ мэлдьи хонтуруолга тутуллар. Үлэ хаамыытын генеральнай дириэктэргэ дакылааттыыбыт.
– Экологическай киин кыылы-сүөлү харыстааһыҥҥа, балыгы элбэтиигэ үлэтин хаамыыта хайдаҕый?
– Тулалыыр айылҕаны харыстааһыҥҥа комплекснай тэрээһиннэр ыытыллаллар. Бу бырагыраамаҕа 30-тан тахса мөл.солк. көрүллүбүтэ. Өрөспүүбүлүкэҕэ бастакынан биэс сыллаах бырагырааманы 2019 сыллаахха саҕалаабыппыт. Бу бырагыраама чэрчитинэн хас да хайысханан элбэх тэрээһин былааннаммыта. Олортон биирдэстэрэ – биологическай ресурсалары толоруу. Ол кыыллары таһынан уу харамайын харыстааһыҥҥа эмиэ сыһыаннаах. Холобур, хотугу сир табатын сыҕарыйыытын спутнигынан кэтээн көрөбүт. Таба үөрэ бырамыысыланнас былаһааккатыгар чугаһыыр түгэнигэр үлэ хаамыыта тохтуур. 10 км тэйдэҕинэ, үлэ салҕанар. Табаны сокуоннайа суох бултааһыны утары охсуһуу – эмиэ биһиги сорукпут. Биһиги СӨ Экологияҕа министиэристибэтин иһинэн үлэлиир биологическай араастаһыы дирекциятын кытта ыкса үлэлэһэбит. Ол курдук, быраканьыардааһыны бохсор “Запад” дирекция анал этэрээтин үлэтин үбүлүүбүт, бииргэ эриэйдэлэри тэрийэбит, туһааннаах сэбинэн-сэбиргэлинэн хааччыйабыт, көтүүлэргэ кыттыһабыт. Үс сылтан бэттэх Ийэ айылҕа аан дойдутааҕы пуондатын кытта таба Өлүөнэ–Өлөөн эрэ буолбакка, Таймыырдааҕы көрүҥүн харыстааһыҥҥа үлэлэһэбит. Биллэрин курдук, үөргэ атын үөр булкуһуута баар. Оннукка 2 тыһыынча тиийэ таба симэлийиэн сөбүн мониторинг бэлиэтээбитэ. Онон, өрөспүүбүлүкэ тас өттүттэн үөр киириитин хааччахтааһыҥҥа үлэ барар.
Экологическай киин үлэлээбит кэмин иһигэр балыгы ыытыыга киһи киэн туттар үлэтин ыытта. Чуолаан Бүлүүтээҕи уу мунньар сиргэ, Өлүөнэ өрүскэ быраҥаатта, күндүөбэй, Бүлүү өрүскэ, Оччугуй Ботуобуйаҕа чыыр уонна майаҕас ыамаларын ыыппыппыт. Балаҕан ый саҥатыгар 15 тыһыынча хатыыс ыаматын ыытыахтаахпыт. Чернышевскайдааҕы балык собуотун кытта өссө да атын көрүҥ балык ыаматын иитэн, тарҕатарга эбии кэпсэттибит. Онон, балыгы ыытыы үлэтэ өссө киэҥ далааһыннанар.
– Саха сиригэр баһаардар олус элбэх хоромньуну оҥордулар. Ону чөлүгэр түһэриигэ АЛРОСА тугу былаанныырый?
– Чахчы, бары өттүнэн улахан хоромньулаах улахан баһаардар турдулар. Ойуур умайан, ол бөҕө өрүскэ, үрэххэ түһүүтүн таһынан сир сиҥнэр, сир хаҕа кэбириир. Ол хас эмит сылга салҕанар. Ааспыт нэдиэлэҕэ социальнай ситимҥэ Оччугуй Ботуобуйа, Марха өрүстэргэ хампаанньа үлэтин тобоҕун бырахпытын туһунан олоҕо суох сурах тарҕаммыта. Ытыктабыллаах Саха сирин олохтоохторун официальнай иһитиннэриилэргэ эрэ итэҕэйэргэ ыҥырыам этэ. Иһитиннэрии кэнниттэн хампаанньа бөртөлүөттэри көтүтэн, Оччугуй Ботуобуйаҕа Мииринэйдээҕи Айылҕа харыстабылын сүрүн иниспиэктэрин, олохтоох дьаһалта үлэһиттэрин илдьэ сылдьыбыппыт. Онно көрдөххө, кытыл сиҥнибит. Баһаартан сир ирэн, сиҥнэн, ол барыта ууга түһэн, уу болооруута тахсыбыт. Умайбыт тыа бытааннык чөлүгэр түһэр. Үнүгэс тахсарыгар кырата 5-6 сыл наада. Онон, олохтоох Криолитозона биологическай проблематын институтун кытта өр кэмнээх үлэни саҕалаатыбыт. Дириҥ чинчийиилэр ыытыллыахтара, итинник быһыы-майгы тахсыбатыгар туһааннаах дьаһаллар ылыныллыахтара. Ити үлэ икки сылга былааннанар.
– Экологическай мониторинг түмүгүнэн тугу бэлиэтиэ этигитий?
– Биһиги үлэбитигэр мониторинг олус элбэҕи быһаарар. Үлэҕэ тахсар үлэһити тэҥэ үлэ ыытыллыахтаах сирэ эмиэ бэрэбиэркэлэнэр. Хас биирдии эбийиэк туһунан бырагыраамалаах, былааннаах. Мониторинг көмөтүнэн ол түмүллэн, туһааннаах тэрилтэлэргэ отчуоттанар. АЛРОСА – бөдөҥ хампаанньа, кини киэҥ иэни хабан үлэлиир. Ааспыт 2021 сылга 4 тыһыынчаттан тахса сиртэн матырыйаалы ылан, үөрэппиппит. Итинник үөрэтиигэ сир туруга, уута-хаара, салгына, кыыла-сүөлэ, ото-маһа, тыаһа-ууһа кытта үөрэтиллэр. Хампаанньа бөҕүн тоҕор сиригэр радиологическай чинчийии булгуччу ыытыллар. Үлэ саҕаланыаҕыттан тулалыыр эйгэҕэ, айылҕаҕа туох уларыйыы буола турара дириҥник үөрэтиллэр. Бу сыллар тухары сыыппаралар уларыйбатылар. Ол эбэтэр, хампаанньа экологияҕа буортуну оҥорбот. Биир тылынан эттэххэ, АЛРОСА хампаанньа түбэһиэх сиргэ үлэни ыыппат. Дириҥник үөрэтии, чинчийии түмүгэр эрэ үлэ саҕаланар. Кэһиллии тахсар түгэнигэр туһааннаах миэрэлэр ылыллаллар, үлэ тохтотуллар. Хампаанньа тугу да бырахпат. Туттуллубут уу анал харайар сиргэ мунньуллар. Сөҥөрдүллүбүт уу төттөрү баабырыкаҕа ыытыллар. Накыыннааҕы эбийиэк эспэримиэн былаһааккатын быһыытынан үлэлиир. Научнай-ирдиир үлэлэр итиннэ ыытыллаллар.
– Олохтоох дьону кытта хайдах үлэлэһэҕитий?
– Биллэн турар, үлэ ыытыллар сирин нэһилиэньэтин интэриэһэ учуоттанар. Хотугу сир дьоно кэккэ кыһалҕалардаахтар. Онтон биирдэстэрэ – төрүт тыл сүтүүтэ. Хамсык кэмигэр оҕолор икки ардыларыгар “Колодец сказок” диэн остуоруйаны суруйууга куонкурус биллэриллибитэ. Айымньылар саайка тахсыбыттара, куоластааһын ыытыллыбыта. 50 бастыҥ айымньынан “Колодец сказок” диэн кинигэ нууччалыы тылынан тахсыбыта. Ааспыт сылга бу кинигэ эбэҥки тылынан тылбаастаммыта. Салгыы бу кинигэттэн хас да айымньыны силбии тутан, мульфильм бэлэмнэнэ сылдьар. Нууччалыы, сахалыы, эбэҥкилии тылынан тахсар мультфильмҥа Калиниградтааҕы анимационнай хампаанньа ылыста. Бу үлэ олус кэскиллээх уонна суолталаах.
Бырайыагы саҕалыахпыт иннинэ сүбэлэһэр үгэстээхпит. Ол курдук, олохтоохтор баҕа санааларыгар олоҕуран, норуот этническэй айымньытыгар, фольклоругар тирэҕирбит интерактивнай быыстапка тэриллээри турар. Онно айар үлэнэн дьарыктанар дьону барыларын ыҥырабыт. Быыстапканы тэҥэ төрүт дьарыкка үөрэтэр маастар-кылаастар, көрсүһүүлэр ыытыллыахтара. Хас кэлбит киһи туохха эрэ үөрэнэн, билии ылан барарыгар үлэлэһиэхпит.
– Инникитин өссө туох үлэ былааннанарый?
– Производствоҕа сыһыаннаах научнай-чинчийэр, ырытар үлэ аныгылыы ньымаҕа тирэҕирэр. Туһаҕа тахсыбатах ууну ыраастааһыҥҥа икки хайысханан үлэлиибит. Маныаха наадалаах тэриллэр кыраныысса таһыгар оҥоһуллаллар. Буола турар быһыынан-майгынан ити өттүгэр үлэлэһии харгыстанна. Онон, онно сөп түбэһэр суоллары көрдүүбүт. Олохтоох сири-уоту тэҥэ кыылы-сүөлү харыстааһыҥҥа өссө киэҥ үлэ былааннанар. Сылтан сыл бэйэ-бэйэлэригэр майгыннаспат бырайыактары олоххо киллэрэбит. Онуоха олохтоохтор санаалара олус суолталаах. Өскөтүн туох эрэ сонун этиилээх, бырайыактаах буоллаххытына, биһиэхэ сибээскэ тахсыҥ. Сүрүн ирдэнэр хайысха – экология. Эһигини кытта биир санаанан сонун хайысхаҕа, үлэҕэ ылсарга бэлэммит. Экологическай киин биллэрэр куонкурустарын кэтээҥ, кыттыҥ. Баҕар, чуолаан эһиги бырайыаккыт кыайан тахсыан сөп.
Оксана ЖИРКОВА.
Тарҕат:
Ситимнээх ыстатыйалар
АЛРОСА корпоративнай университета
Учуонайдар алтан харах хаастары кэтээн көрдүлэр
Кэлэр кэми бииргэ түстээн!
АЛРОСА ойуур умайыыта Саха сирин экологическай тиһигэр дьайыытын чинчийэр
Олохтоох каадыр бырамыысыланнаска кыттыһар
АЛРОСА Экологияҕа киинэ оҕо айымньытын мультфильмҥа үйэтитиэҕэ
Саҥа технология — сайдыы тирэҕэ
Арыылаахха баһаартан эмсэҕэлээбиттэргэ АЛРОСА көмө оҥоруоҕа
Санааҕын суруй
Ааккыт-суолгут
Отправить
Отменить
Бүтэһик сонуннар
Дьон
Нарыйаана Данилова: "Бойобуой доҕотторун туһугар олоҕун толук уурда"
1996 сыллаахха хаһыат эйгэтигэр саҥардыы сыстыбыт эдэр үлэһит Чечня сэриитигэр сиэртибэ…
Уопсастыба
Күнтэгил, Сахат, Аламай
Култуура
Монголия киинэтин күннэригэр ыҥыраллар
Сонуннар
Арктика өссө биир улууһугар түргэн интэриниэт киирдэ
Сонуннар
"Кыым" хаһыат байыастарга таҥаһынан көмөнү ыытта
© 2022 KYYM.RU
«КЫЫМ»
Тэрийэн таһаарааччы: “Ситим” медиа-бөлөх ХЭУо
Сүрүн эрэдээктэр:
М.Г. Дегтярева
Эрэдээксийэ аадырыһа: 677027, Дьокуускай к., Киров уул. 18, В блок, 710 оф.
Аан ситим нүөмэрэ:
+7 (914) 820-09-75
Биллэрии өҥөтө:
+7 (924) 367-01-56, +7 (4112) 34-05-03
Реклама өҥөтө:
+7 (914) 280-11-20, +7 (4112) 42-59-47
E-mail : [email protected]
Сибээс, информационнай технология уонна маассабай коммуникация эйгэтин кэтээн көрөр федеральнай сулууспа 08.05.2019 бэлиэтэммит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77-75678
|
oscar
|
«Айан саҥа сурунаала» диэн Парижка тахсар сурунаалга Уваровскай «Ахтыыларын» быһа тардыыта французтуу тылбаастанан «Сахалар дойдуларыгар айан» диэн төбөлөөх бэчээттэнэн тахсыбыта.
Олунньу 19 — Александр II ыраахтааҕы «Крепостной быраабы ууратыы туһунан манифест» диэн докумуону таһаарбыт.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Ангелина Егоровна Файрушина 55 сылыгар аналлаах «Ийэ мичээрэ» диэн быыстапкаҕа ыҥырабыт | Музей музыки и фольклора народов Якутии
Главная
Музей
Документы
История музея
Вакансии
СМИ о нас
Образовательные программы
Издания
COVID-19
Онлайн-запись
Прейскурант цен
Новости
Анонсы
Тематические лекции
Интерактивные экраны
Режим работы
Контакты
Версия для слабовидящих
Видеоэкспонаты
Решаем вместе
Расскажите, как музей может стать лучше? Ждём ваших предложений
Написать
VK
YouTube
Telegram
Фотогалерея»
Посмотреть 3D-тур по музею
Ангелина Егоровна Файрушина 55 сылыгар аналлаах «Ийэ мичээрэ» диэн быыстапкаҕа ыҥырабыт
30 мая 2022
Саха сирин норуоттарын музыкатын уонна фольклорун түмэлигэр бэс ыйын 3 күнүгэр 15:00 ч. Саха Өрөспүүбүлүкэтин култуураҕа туйгуна, Саха сирин биллэр ырыаһыта, ырыа айааччы Ангелина Егоровна Файрушина 55 сылыгар аналлаах олоҕун уонна айымньылаах үлэтин сырдатар, кэрэһэлиир «Ийэ мичээрэ» диэн быыстапка арыллыытыгар Дьокуускай куорат олохтоохторун уонна ыалдьыттарын ыҥырабыт.
Ангелина Егоровна Файрушина Сунтаар улууһун Хадан нэһилиэгэр 1967 с. бэс ыйын 6 күнүгэр күн сирин көрбүтэ. Ангелина Егоровна айар үлэтин төрөөбүт дойдутуттан Хадан култуура дьиэтиттэн саҕалаабыта. 1986 с. «Айтал» театр-студияҕа солист, ырыаһыт быһыытынан сылдьыбыта. 1996-2007 сс. Сунтаар улууһун ырыа айааччыларын холбоһуктарын салайбыта, талааннаах мелодистары, биир санаалаахтарын түмэн олус таһаарыылаахтык үлэлээбитэ. «Долгун» араадьыйаҕа «Аартык» диэн бэйэтэ айбыт музыкальнай салону ыытара. Ангелина Файрушина саҥа саҕалаабыт, тахсан эрэр айар куттаах дьону өйөөн, үлэлэрин бар дьоҥҥо сырдатара.
Айылҕаттан айдарыылаах, ырыаһыт аналлаах буолан ураты ситиҥ иэйиилээх ырыалары айан ымыы гынан көтүппүтэ. 80-тан тахса ырыа, ордук чуолаан «Кыыс тойуга», «Сахам сирэ», «Ийэ мичээрэ» курдук ырыалар саха дьонун уоһуттан түспэккэ ылланар айымньылара буолбуттара. «Кыыс тойуга» ырыаҕа Ангелина Егоровна ырыаһыт аналлаах бу орто дойдуга кэлбитин кэпсээн, «Сахам сирэ» диэн тылларынан дойдуга тапталын, дириҥ ытыктабылын биллэрэн «Ийэ мичээрин» күүһүттэн айар суолун тирэҕин уурбута. Кини айан хаалларбыт ырыаларын биллэр эрэ ырыаһыттар буолбакка, улаханыттан кыратыгар, эдэриттэн-эмэнигэр тиийэ бары ыллыыллар. Ангелина Файрушина «Чуона» (1996) Өрөспүүбүлүкэтээҕи күрэскэ лауреат, ырыа айааччылар «Үрүҥ чөмчүүк» (1997), «Сир биһик» (2004), «Этигэн Хомус», “Саҥа ырыа” Саха сирин таһымнаах күрэстэргэ өрүү инники күөҥҥэ сылдьара, кыайыы өрөгөйүн билэрэ.
Тапталлаах Сахатын сирин бары олохтоохторугар аан бастаан 1998 с. «Дьылҕабар махтанабын» диэн айар киэһээтин бэлэхтээбитэ. Онтон 2001 с. Мирнэй уонна Дьокуускай олохтоохторугар кэнсиэр көрдөрбүтэ. Ийэ уонна дьиэ кэргэн сылларын чэрчитинэн 2008 с. Государственнай опера уонна балет театрыгар айар кэнсиэрэ буолбута. Ангелина Файрушина айар үлэтигэр кэнсиэринэн эрэ буолбакка, көрөөччүлэрин, истээччилэрин 2000 с. «Дьылҕабар махтанабын», 2006 с. «Айар саргым Сахам сирэ», 2008 с. «Ийэ мичээрэ» диэн ырыаларын хомуурунньуктарынан үөрдүбүтэ. Ону таһынан икки клип таһааттарбыта. Ангелина Егоровна өрүү аһымал кэнсиэртэргэ, араас акцияларга үөрүүнэн кыттара, дьоҥҥо-сэргэҕэ көмөлөһө сатыыра.
2001 с. Ырыа айааччыларын сойууһун чилиэнэ, 2006 с. сыралаах үлэтэ сыаналанан Өрөспүүбүлүкэ култууратын туйгуна үрдүк ааты ылбыта. Олоххо көхтөөх, айар куттаах киһи буолан куорат да, Өрөспүүбүлүкэ да бары тэрээһиннэригэр көхтөөхтүк кыттара, ылбаҕай ырыатынан дууһаны сылаамньытара, үтүөҕэ-кэрэҕэ кынаттыыра. Ангелина Файрушина айан хаалларбыт ырыалара үлэтэ үгүс истээччи кутун тутара, хас биирдии ырыата үтүөҕэ кынаттыыр, дойдуга тапталы күүһүрдэр, сырдыгы саҕар ураты күүстээхтэр.
Быыстапка арыллыытыгар кыттыыны ылыахтара Ангелина Егоровна Файрушина оҕолоро, аймахтара, биир дойдулаахтара уонна Эстрада тыйаатырын артыыстара.
Быыстапкаҕа туруохтара Ангелина Файрушина кэнсиэргэ кэппит көстүүмнэрэ, бэйэтэ тутта сылдьыбыт маллара, хаартыскалара, ырыанньыктара. Быыстапка бэс ыйын 29 күнүгэр дылы үлэлиэҕэ.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Тороху эбэтэр кабаан (лат. Sus scrofa, нууч. вепрь, ди́кая свинья́) — сибиинньэлэр аймахтарын торохулар уустарыгар киирэр кыыл. Дьиэ сибиинньэтин өбүгэтэ. Былыр сахалар кинини арааһа хахай дииллэр эбит диэн баар. Улахан кабаан атыыра баабыры, эһэни, бөрөнү кытта туруулаһарын туһунан булчуттар суруйбуттара баар буолааччы.
|
oscar
|
Томмот диэн Алдан улууhун куората. Олохтоохторун ахсаана 8 684 киһи (2009 сыл). Алдан өрүскэ турар, Дьокуускайтан 390 км, Алдантан 65 км. Тимир суол станцията (Беркакит — Томмот — Дьокуускай).
Томмот Алдан улууһун каартатыгар
Томмоттон төрүттээхтэрПравить
1930 сыл ахсынньы 22 күнүгэр Буйаҕаҕа төрөөбүтэ Мыреева Анна Николаевна — филология билимин кандидата,
Саха Сирин куораттара
Административнай киинэ: Дьокуускай
Алдан | Бүлүү | Верхоянскай | Ленскэй | Мирнэй | Нүөрүҥгүрү | Ньурба | Орто Халыма | Өлүөхүмэ | Покровскай | Томмот | Удачнай
|
oscar
|
1950 сыллаахха муус устар 3 күнүгэр Мэҥэ-Хаҥалас улууһун Наахара Хочо сэлиэнньэтигэр төрөөбүтэ. 1972 сыллаахха Бүтүн Россиятааҕы эстрада искусствотын творческай мастерскойун бүтэрбитэ. 1994 сылтан Сахациркаҕа оҕо студиятын директорынан үлэлиир.
Кини оҕо сааһа Куоһаҕас диэн сайылыкка ааспыта. А5ата Петр Гермогенович Колесов А5а дойду сэриитин кыттыылаа5а, «Слава» орден кавалера, «Хорсунун иhин» мэтээллээх, сэрии инбэлиитэ. Ийэтэ Фекла Андреевна Платонова герой ийэ, уон о5олоох.
1957 с. Марфа Петровна нулевой кылааска үөрэнэ киирэр. Оскуолаҕа үөрэнэр кэмнэригэр сылдьан уус-уран көрүү көхтөөх кыттааччыта, спортсменка, пионерскай уонна комсомольскай активист.
1968 с.- Орто оскуоланы бүтэрэн библиотекарынан үлэлиир.
1969 сыл- музыкальнай театрга солист ырыаһытынан үлэлиир.
1970 с. Москваҕа эстраднай, цирковой искусстваҕа ВТМЭИ-гэ үөрэнэ киирэр. Марфаны сахалыы уонна нууччалыы ырыаны толорорго уһуйбут киһинэн буолар Ирма Петровна Яунзем, кини Марфа куолаһын туруорбута уонна нууччалыы народнай ырыаны ыллыырга үөрэппитэ.
1972 с. «Якутская эстрада 72»- диэн бөлөх тэринэллэр.
1974 сыллаахха Марфа олоҕун аргыһын – Кыыс Амма уолун Сергей Расторгуевтыын улуу Москваҕа эстрада айар мастарыскыайыгар үөрэнэ сылдьан көрсөллөр. Сүрэхтэринэн сөбүлэһэн, харахтарынан хайҕаһан, эдэр саас тапталыгар уйдаран 1974 сыллаахха ыал буолбуттара. Онтон ыла 36 сыл ааста.
1981 с. Свердловскайга үөрэнэ баран баран цирковой жанрдарга дьоҕурдаах
эбиппин диэн соһуччу соҕус дүҥүрүнэн, тааһынан жонглируйдуурга
үөрэнэр.
Айар үлэтэ эстраднай ырыаһытынан, норуот ырыатын, сахалыы тойугу толороочунан саҕаламмыта. Марфа Колесова аан бастакынан сахалартан сахалыы тойугу аан дойдуга таhаарбыта, Парижка 1972 сыллаахха маастардар кэнсиэрдэригэр саха тойугунан кыттыыны ылбыта. Кини кэргэнинээн Сергей Расторгуевтыын Франция, Швеция, Швейцария, США, Индия, Китай, Канада курдук улахан дойдуларга Саха сирин тойугун, фольклорун дьон –сэргэ истиитигэр таhаарбыттара. Марфа Колесова «РФ», «РС» утуелээх артыыската, Саха сирин комсомолун лауреата, Узбекистан, Молдавия республикаларын бочуотунай грамоталарынан на5араадаламмыта. [1]
Айар үлэтэПравить
Наҕараадалара уонна ытык ааттараПравить
Российскай Федерация үтүөлээх артыыһа (2001)
Саха Өрөспүүбүлүкэтин үтүөлээх артыыһа (1990)
Үлэ бэтэрээнэ, мэтээл (1990)
«За работу в экстремальных условиях» Афаганистан мэтээлэ (1990)
Саха комсомолун бириэмийэтин лауреата (1976)
«370 лет Якутия с Россией» ураты Бэлиэ (2002)
«Гражданская доблесть» (2003)
БыһаарыыларПравить
↑ "Күнү көрбүт, дьолу булбут, үтүө дойдум Наахара", 2014 с. Куприянова Туяра Олеговна 2-Наахара орто оскуолатын учуутала
СигэлэрПравить
Бу артыыска сыһыаннаах сиппэтэх ыстатыйа. Көннөрөн уонна эбэн көмөлөһүөххүн сөп.
Бу ырыаҕа сыһыаннаах сиппэтэх ыстатыйа. Көннөрөн уонна эбэн көмөлөһүөххүн сөп.
Төрдө — «https://sah.wikipedia.org/w/index.php?title=Колесова-Расторгуева_Марфа_Петровна&oldid=390819»
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Фев 18, 2021 газета, иван, корова, кыым, песня, пономарев, саха, чурапча, ынах, ырыа, якут, якутия, якутск
Бастаан биир сыыппарата өйдөтүүм. Ааспыт үйэ 30-с сылларыгар, сэрии иннигэр Саха сиригэр 496(!) тыһ. саха сүөһүтэ баара бэлиэтэммит.
Оччолорго Саха ахсаана 240-ча тыһ. киһи эрэ буолан биир дууһаҕа 2 сүөһү тиксэр эбит. Былыр бурдук үүннэрбэт, оҕуруот аһа олордубат сахтарга, сүүһүнэн сылларга төрүттэрбит сүрүн аһылыктара ынах этэ, үүтэ буоллахтара. Ол иһин сахалар ынаҕы таҥараҕа тэҥнээн Мылахсын хотун айыылаах дииллэр эбит. Ыал кыаҕа, баайа ынах-сүөһүтүн ахсаанынан быһаарыллара үһү.
Дьэ итинник сахалары үйэлэргэ тыыннаах ордорон аҕалбыт «манньатыгар» сахабыт ынаҕа барахсаны, этэ-үүтэ аҕыйах диэн сэнээн, үөһээттэн күүстээх ыгыы-түүрүү, аҕытаассыйа түмүгэр букатын боруода быһыытынан эспиттэрэ. Аан дойдуга ханнык даҕаны сүөһү туспа боруода быһыытынан ааҕылларыгар 1000 ыанар ынах баар буолуохтаах эбит.
Онтон 2019c. түмүгүнэн Саха сирин үрдүнэн барыта холбоон баара-суоҕа 2019 сүөһү ордубут. Ол иһиттэн ынаҕа 820-чэ төбө үһү. 2020с. кыратык эбиллибит буолуон сеп.
Ол эрээри букатын эстиэҕин В.А.Штыров «О мерях по сохранению генофонда якутского скота» диэн анал 536 №-х укаас таһаарбыт (07.10.02.). Онтон сиэттэрэн 2004с. “Тускул” диэн анал кыра ГБУ тэриллэн син үлэлээн испитэ. Ону кэлиҥҥи салалталар туспа тэрилтэ быһыытынан эһэн «Сахаагроплем» иһгинэн кыра салаа эрэ оҥорон күттүөннээх үлэ барбатаҕа.
Онтон саҥа Ил Дархаммыт А.С.Николаев 2018 сыл ахсынньы 11 күнүнээҕи 232 нүөмэрдээх «СӨ т/х-н сайдыытын стратегическай хайысхаларын туһунан» укааһын биир пуунунан 2024 сылга диэри саха ыанар ынаҕын ахсаанын 1000 төбөҕө тиэрдэргэ диэн сорук туруорбута.
Ити укааска олоҕуран бырабыыталыстыба 2019 с. ахсынньы 3 күнүгэр “Якутский скот” («Саха сүөһүтэ») диэн хааһына тэрилтэтин тэрийэргэ уураах ылыммыта.
Тэрилтэ дириэктэринэн Саха сиригэр киэҥник биллэр, уһун кэмҥэ Аммаҕа улуус баһылыгынан, кэлин СӨ т/х-н миниистиринэн үлэлээбит, уопуттаах салайааччы А.Е.Артемьев ананан биир сыл иһигэр баһаам үлэ барбытыттан киһи үөрэр.
Ол курдук ааспыт сылга Нам Таастааҕар, Мииринэй Сүлдьүкээригэр, Ньурба Аканатыгар улахан, аныгылыы хотоннор, Горнай Кылыһыгар, Амма Күллэгитигэр саҥа сайылыктар тутуллуннулар. Кыһалҕалаах үлэлээх, ол эрээри саха сүөһүтэ төрүт эстибэтэҕэр сүдү үтүөлээх «Бытантай» ГУП былырыын күһүн, ити «Саха сүөһүтэ» тэрилтэҕэ холбоммут. Онон төрүт сүөһүбүтүн чөлүгэр түһэриигэ биир кэлим холбоһук, салайыы үөскээбитэ улахан эрэли үөскэтэр. Онуоха эбэн ааспыт сайын Кылыска саха сүөһүтүгэр саҥа сайылык аһыллыытыгар Айсен Сергеевич бэйэтинэн тиийэн кыттыбытын тэлэбиисэргэ көрөн, улахан салалта ылсан, суолта биэрэн эрэриттэн эгди буолбутум.
Аны саха ынаҕын туһунан ырыа оҥотторор санаа миэхэ хаһан, хайдах киирбитэй? Ол маннык этэ.
Эрдэ суруйбутум курдук, 2018 с. тохсунньу 13, бэчээт күнүгэр сылдьан СӨ бастыҥ уопсастыбаннай кэрэспэдиэнэ аатын ылан, лауреат буолбутум.
Ол сарсыҥҥы күнүгэр ити быйыл Англия Кембридж университетыгар философия дуоктарын аатын көмүскээбит, букатын сиэним курдук саныыр буолан эрэр, Намтан төрүттээх, саха кыыһа Зоя Тарасованы кытта саха сүөһүтүн иитэр Нам Таастааҕар барбытым. Онно дуобат гроссмейстэрэ А.Азаров убайа Ыстапаан, Надежда Азаровтар диэн бэртээхэй ыалларга икки хоммутум. Онуоха хаһаайка сип-сибиэһэй саха ынаҕын сүөгэйин сиэппитин минньигэһин баччааҥҥы диэри умнубаппын. Ол кэннэ, оо, оҕолорбутун-сиэннэрбитин маннык үтүө үүтүнэн, сүөгэйинэн аһаппыт, сахабыт сүөһүтүн өссө дэлэппит киһи баар ини диэн санаам өссө күүһүрбүтэ.
Хаһаайка Надежда кыралаан хоһоон суруйар эбит. Онно «Таастаахха саха ынаҕа» диэн хоһоонун ааҕан баран, саха ынаҕын туһунан ырыа суруттарыахха баар эбит диэн санаа маҥнай онно үөскээбитэ.
Дьиэбэр кэлээт бастаан бэйэм суруйан көрбүтүм даҕаны кыаллыбатаҕа. Онтон төлөпүөнүнэн Омук Уолуттан (Нохтоҕонтон) көрдөспүтүм. Киһим сарсыҥҥы күнүгэр тута суруйан ыыппыта. Онтон Чурапчы Арыылааҕыттан Айылҕаана (А.Барашкова) «Саха ынаҕа» диэн хоһоонун булбутум. Ол эрээри барылара хайдах эрэ ырыаҕа барсыа суох курдуктара. Ол иһин Дьааҥыттан төрүттээх Чурапчы кийиитэ, СӨ суруйааччыларын сойууһун чилиэнэ, хас да хоһоон куонкурустарын кыайыылааҕа Корякина Римма Иннокентьевнаттан – Хотуунаттан көрдөһөн суруйтарбытым.
Ол эрээри бэйэм санаам туһэн диэххэ дуу, икки сыл кэриҥэ бу идиэйэбин тохтотон кэбиспитим. Туохтан диэ? «5 ынахтаан Бэйбэрикээн эмээхсин», «Куоратчыт» эҥин диэн сахалыы киинэлэргэ улахан баҕайы сэмэнтээл боруода оҕустары көлүйэ, ынахтары ыы сылдьалларын көрөн, тускул ГБУ-ну эспиттэриттэн саха ынаҕын туһунан ыллыахха буолбакка, ытыахха сөп курдук курус өйтөн тохтоон хаалбытым.
Онтон ити, суруйбутум курдук, былырыыҥҥыттан хамсааһын тахсан эрэриттэн эрдийэн хоһоонньукпар Хотуунаҕа бэйэм этэн, хаста да көннөттөрөн, эрэдээксийэлээн бу хоһоон тиэкиһин таһаарабын.
Сахабыт ынаҕа барахсан.
Өбүгэ үгэһин утумнаан
Хороҕор муостааҕы иитэбит,
Төрүппүт сүөһүтүн маанылаан
Сахабыт ынаҕын туойабыт.
Хос ырыата
Сайаҕас Мылахсын Айыылаах
Сүтүөхчэ-сүппэтэх дьылҕалаах,
Төрүппүт ынаҕа барахсан
Туругур үйэни уҥуордаан.
Хос ырыата
Алааска айаатыыр оҕустаах
Хойуу үүт, эмис эт быйаҥнаах,
Саханы аһатан аҕалбыт
Сахабыт ынаҕа барахсан.
Хос ырыата
Саадьаҕай, эбирдэх ойуулаах
Сытыары, сымнаҕас майгылаах,
Кыһыҥҥы тымныыга тулуурдаах
Сахабыт ынаҕа барахсан.
Хос ырыата
Маанылаах сахабыт ынаҕа
Бу тыйыс дойдуга эрэ баар,
Тэнийэ, барҕара, үксүү тур
Сахабыт ынаҕа барахсан.
Хос ырыата
Түмүгэр бу хоһооҥҥо мелодистар уонна ким баҕалаах матыып айан ырыа оҥороргут буоллар диэн көрдөһөбүн. Онно мин ырыаттан-тойуктан ыраах оҕонньор, бу ырыа тэтимэ наһаа түргэн, эбэтэр олус бытаан буолбакка, хайдах эрэ өрө көтөҕүллүүлээх, саха ынаҕа элбииригэр ис сүрэхтэн баҕарар истин дорҕоонноох буолуоҕун баҕарабын.
Онтон ырыа айааччылар өйдөөтүнэр, ис уйулҕаларыгар киирдин диэн саха ынаҕын суолтатын, дьылҕатын туһунан кэҥэтэн суруйбуппун баалааман.
Өссө аһара баран бу ырыа матыыбыгар «Саха ынаҕа» хааһына, «Төрүт баай» уопсастыбаннай тэрилтэлэр хамыыһыйа тэрийэн, куонкурус биллэрэн бириис олохтуурбут буоллар үчүгэй буолуо этэ диибин.
Бу ырыаҕа килиип устан, хит буолан, сахалар төрүт баайбыт, саха ынаҕа күүскэ тэнийэригэр төһүү буоллар диэн баҕалаахпын.
Кытаатын! Ырыа айааччылар бу хоһооҥҥо үчүгэй матыып айарга ылсын эрэ! Кэтэһэ күүтэбин.
Уйбаан Пономарев
Чурапчы
«Кыым» (18.02.21)
Навигация по записям
Хара агрокластерыгар Гаврильевтар өбүгэ дьарыгын сайыннараллар
Киһи сөҕөр ситиһиилэрэ.
от adminNB
Похожая запись
Республика Саха (Якутия) Сахалыы
Саха сиригэр кыстык от толору кээмэйинэн баар
Дек 7, 2022 adminNB
Республика Саха (Якутия) Сахалыы
Тыа хаһаайыстыбата баарын тухары тыа сирэ сайдыа, саха саҥата сатарыа
Дек 4, 2022 adminNB
Республика Саха (Якутия) Сахалыы
Тыа хаһаайыстыбатыгар эбии көрүллүбүт 2,6 млрд солкуобай бүтэһиктээх тыырыллыытын департамент салайааччыта иһитиннэрдэ
Дек 2, 2022 adminNB
Добавить комментарий Отменить ответ
Ваш адрес email не будет опубликован. Обязательные поля помечены *
Комментарий *
Имя *
Email *
Сайт
Δ
Поиск
Свежие записи
Хангаласские аграрии отчитались за полученные гранты
Саха сиригэр кыстык от толору кээмэйинэн баар
Зимние огородные хлопоты!
ШКОЛА НАЧИНАЮЩЕГО ФЕРМЕРА СОБРАЛА ПОРЯДКА 60 СЛУШАТЕЛЕЙ
Тыа хаһаайыстыбата баарын тухары тыа сирэ сайдыа, саха саҥата сатарыа
Свежие комментарии
adminNB к записи В Якутии принят государственный бюджет республики на 2023 год
adminNB к записи Моменты ярмарки «Рыба Якутии — 2022»!
adminNB к записи В Якутии сбор картофеля, зерну и овощей составляет всего треть от плана – власти винят погоду
adminNB к записи Помощь фермерам на сенокосе и уборке урожая!
adminNB к записи Фермер Розалия Петрова: «Первый урожай молодого картофеля поступит в продажу уже в начале августа»
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
СӨ бырабыыталыстыбатын уонна баһылыгын дьаһалтатын пресс-сулууспата иһитиннэрбитинэн, Саха сиригэр билиҥҥи эпидемиологическай балаһыанньаҕа олоҕуран, хааччахтааһын миэрэлэрэ уһаан биэриэхтэрэ.
Иһитиннэриини Ил Дархан улуус уонна куорат уокуруктарын баһылыктарын кытта эпидемиологическай балаһыанньа мунньаҕар эттэ. Ол курдук, маасканы кэтии, социальнай тэйиччи туттуу барыыбылалара уонна дезинфекциялааһын ирдэбиллэрэ салҕыы тутуһуллуохтаахтар.
Кэнники хас да нэдиэлэ устата ыарыы көрдөрүүтүн таһыма түстэ. Ол эрэн, кулун тутарга-муус устарга эмиэ күүскэ тарҕаныан сөп диэн сабаҕалааһын баар.
“Билигин ОРВИ-нан ыалдьыы элбээбитэ, сотору грипп кэлэрэ биэлиэтэнэр. Бу коронавируһунан ыалдьыбыт дьон ахсааныгар эмиэ дьайыан сөп. Дьон мааска кэтиини тутуспат буолуулара элбээтэ. Саалаҕа толору дьонноох тэрээһиннэр ыытыллыбыт түгэннэрэ баар. Маннык көҥүллэммэт», — диэн Ил Дархан бэлиэтээтэ.
Сонуннар
02.12.2022 | 12:00
Охчуттар мэтээллэри аҕалаллар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 2 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньытааҕы сокуоннар
02.12.2022 | 09:00
Биэнсийэни иккитэ ылыахтара
01.12.2022 | 18:00
Спартакиадаҕа бастыҥнар кыттыахтара
01.12.2022 | 17:00
Арыгы атыытыгар хааччахтааһын киллэриллэр
01.12.2022 | 16:00
Эһиилги былаан — 38 км суол
01.12.2022 | 15:06
Саамай сөптөөх диэн көрөбүн
01.12.2022 | 15:05
Комплекс оҥорор ордук
01.12.2022 | 15:00
Бүгүн саҥа дьыллааҕы харыйа уота сандаарыа
01.12.2022 | 15:00
Субсидия кээмэйэ улаатар
01.12.2022 | 14:00
Кадеттарга – саҥа оскуола
01.12.2022 | 13:00
Саҥа сулууспаҕа эрэл улахан
01.12.2022 | 12:00
Кииннэммит библиотека ситимэ анал бырагырааманы оҥордо
01.12.2022 | 11:00
Ыччаппыт талаанынан сөхтөрдө
01.12.2022 | 10:00
Сэргэх көрсүһүү
01.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 1 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
01.12.2022 | 09:30
Дьокуускайга — бастакы харыйа уота
01.12.2022 | 09:00
Владимир Трегубов: «Дьокуускайга дьиэ тутуута биир кэлимник барыа»
30.11.2022 | 22:38
Сүдү үлэтэ — духуобунай нэһилиэстибэбит
Ордук ааҕаллар
Дьон | 19.11.2022 | 18:00
Николай Винокуров: «Дойдубар этэҥҥэ эргиллэн кэллим...»
«Боотур» этэрээт байыастарын ортотугар биһиги биир дойдулаахпыт Алаһыай нэһилиэгиттэн төрүттээх Николай Винокуров баарын истэн, кэпсэтиэхпин баҕардым. Ол эрэн сэһэргэһиибин хайдах-туох саҕалыахпын тобуларбар олус ыарахан этэ. Бу үлэ, үөрэх, сайдыы, тэрээһин туһунан суруйуу, кэпсэтии буолбатах... Бу — олох, дьылҕа, тыын былдьаһыы, өлүү-сүтүү, инники олох иһин охсуһуу туһунан сэһэргэһии. Николай тута хоруйдаабытыгар...
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 20.11.2022 | 11:00
Элэгэнтэй Адамов: «Сиэрдээх өй-санаа төрүт дьарыкка эрэ баар»
Бүгүҥҥү нүөмэргэ Чурапчы улууһун Чакыр нэһилиэгин олохтооҕо Элэгэнтэй Адамовы кытта тыа сирин олоҕун, итэҕэл, уус идэтин, сайдыы, норуот дьылҕатын, кэскилин туһунан сэһэргэстибит. Дьоҕурдаах киһи анаарыыта киэҥэ, этэр тыла оруннааҕа сөхтөрдө.
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Саха сиринээҕи нэһилиэнньэ дьарыктаах буолуутун судаарыстыбаннай кэмитиэтин пресс-сулууспата иһитиннэрэринэн, өрөспүүбүлүкэҕэ саамай үрдүк кээмэйдээх үлэтэ суох босуобуйатын Аллараа Халымаҕа, Мииринэй оройуонун Айхалыгар уонна Удачнайга ылаллар – босуобуйа 24 260 солкуобайга тэҥнэстэ. Оройуоннааҕы коэфициенынан суоттанан, босуобуйа муҥутуур кээмэйэ Дьокуускайга, киин, илин эҥээр улуустарга ыйга 16 982 солкуобай буолла, Бүлүү бөлөх улуустарыгар —...
Сонуннар | 24.12.2020 | 14:03
Вакцина бөдөҥ партията олунньуга кэлиэҕэ
Саха сиригэр олунньу ый бүтүүтэ 60 тыһыынчаттан тахса вакцина кэлэрин туһунан Доруобуйа харыстабылын миниистирэ Елена Борисова Уһук Илиҥҥи онлайн-форумҥа иһитиннэрдэ. Миниистир кэпсээбитинэн, бу сыл бүтүөр диэри 1000 доза вакцина кэлэрэ күүтүллэр, оттон олунньуга диэри 60 000 тахса вакцина кэлиэхтээх. Саха сирэ коронавирустан вакцинаны биир бастакынан ылар регион буолар.
Сонуннар | 24.12.2020 | 13:57
Саха сирин 22 097 олохтооҕо коронавирустан үтүөрбүт
Коронавирус уопсай балаһыанньатын кэтээн көрөр Информационнай киин иһитиннэрбитинэн, Саха сиригэр үтүөрбүт киһи ахсаанынан Уһук Илин федеральнай уокурук көрдөрүүтүн баһыйар. Ону ахсынньы 22 күнүнээҕи сыыппаралар туоһулууллар. Ол курдук, өрөспүүбүлүкэҕэ коронавирустан үтүөрбүт киһи ахсаана – 22 097. Магадан уобалаһа инники күөҥҥэ таҕыста. Манна ыарыһах 92 %-на аан дойдуну атыйахтыы аймаабыт дьаҥы кыайбыта...
Сонуннар | 24.12.2020 | 13:56
Предпринимателлэр балыыһалары киэргэтэллэр
Бу күннэргэ киин куорат түөрт балыыһатын холлара уонна тиэргэннэрэ киэркэйдилэр, симэннилэр. Онуоха предпринимателлэр күүс-көмө буоллулар. Ол курдук, «Дамиане» атыы-эргиэн хампаанньата уонна предприниматель Татьяна Кривошапкина Дьокуускай куораттааҕы медицина киинин, өрөспүүбүлүкэтээҕи клиническэй балыыһа, 3 №-дээх клиническэй балыыһа уонна 3 №-дээх куорат балыыһатын стационардарыгар бырааһынньык кэрэ көстүүтүн бэлэхтээтилэр. Бу туһунан Предпринимательство министиэристибэтин пресс-сулууспата...
Сонуннар | 24.12.2020 | 13:54
Махтал уонна үтүө санаа флешмоба салҕанар
Дьокуускайга элбэх кыбартыыралаах дьиэ олохтоохторо олбуору көрөр-истэр, ыраастыыр үлэһиттэрин кэлэн иһэр бырааһынньыгынан эҕэрдэлиир флешмобтарыгар кыттааччы элбиир. Ол курдук, 203-с микрооройуон олохтоохторо саҕалаабыт саҥа дьыллааҕы аахсыйалара махтал уонна үтүө санаа челленджэ буолла. Ленин проспегын 62 уонна 62/1 нүөмэрдээх дьиэлэрин олохтоохторо 25 тыһыынча солкуобайы хомуйан, үтүө суобастаахтык үлэлиир Александр Парфеновка туттардылар. Александр...
Сонуннар | 24.12.2020 | 13:52
Саҥа дьыллааҕы салюттан аккаастаммаппыт
Дьокуускайга сыл аайы ыытыллар үгэс буолбут бырааһынньыктааҕы салют буолуоҕа. Бу иһитиннэриини өрөспүүбүлүкэ баһылыгын уонна бырабыыталыстыбатын пресс-сулууспата бигэргэтэр. Фейерверк саҥа сыл үүнэр түүнүгэр Ленин болуоссатыгар буолара бэлиэтэнэр. Бырагыраамата уонна бириэмэтэ чопчуланыаҕа диэн пресс-сулууспа иһитиннэрэр. Бэлиэтээн эттэххэ, Арассыыйа үгүс куораттарыгар үгэскэ кубулуйбут салют буолбат. Холобур, Новосибирскай, Иркутскай, Санкт-Петербург быйыл уоттаах-күөстээх тэрээһинтэн туттунарга...
Сонуннар | 24.12.2020 | 13:50
Учуокка турар оҕо ахсаана аҕыйаабыт
Отпуорунньукка куорат баһылыга Сардана Авксентьева Наркотигы утары хамыыһыйа мунньаҕын ыытта. Өрөспүүбүлүкэтээҕи наркологическай диспансер иһитиннэрбитинэн, кэнники 11 ыйга 19 улахан киһи учуокка турбут. Бүгүҥҥү күҥҥэ уопсайа 402 киһи баара бэлиэтэнэр. Арыгылааһын, наркомания, токсикомания содулунан 17 обургу оҕо диспансернай учуокка турар. Ону таһынан 118 обургу оҕо уонна 43 оҕо специалистар кэтэбиллэригэр сылдьаллар....
Сонуннар | 21.12.2020 | 14:48
Волонтер оҕолору үөртэ
Куорат олохтооҕо Василий Галуза Гагаринскай уокурукка оҕолорго аналлаах сыыр тутта. Ыччат уонна дьиэ кэргэн политикатын управлениета иһитиннэрбитинэн, Василий – Дьокуускай куорат ыччатын палаататын чилиэнэ, Мииринэй дьокутааттарын сэбиэтин дьокутаата уонна волонтер. «Сэтинньигэ Гагаринскай уокурук управлениета оҕо сыырын туруорарга көмө көрдөөбүтэ. Уокуругу кытта ыкса ситимнээхтик үлэлиибин, онон көрдөһүүнү быһа гымматаҕым. Ыччакка аналлаах...
Сонуннар | 21.12.2020 | 14:46
Ленин проспегын хапытаалынай өрөмүөнүн бырайыага оҥоһуллар
Ааспыт нэдиэлэҕэЛенин проспегын хапытаалынай өрөмүөнүгэр аналлаах уочараттаах мунньах буолан ааста. Бэрэссэдээтэл – куорат баһылыга Сардана Авксентьева. Билигин «Хабаров уулуссатыттан Краснояров уулуссатыгар диэри учаастакка Ленин проспегын хапытаалынай өрөмүөнэ» эбийиэк бырайыагын, сметатын докумуонун ырытан оҥоруу үлэтэ ыытыллар. Манна «Московскай» сквергэ IT-сквер оҥоһуллуутун боппуруоһа эмиэ киирэр. Мунньахха киин куорат сүрүн уулуссатын көстүүтүн буортулуур...
Сонуннар | 18.12.2020 | 14:52
Биэрэпис олунньуттан саҕаланар
Быйыл ыытыллыахтаах Бүтүн Арассыыйатааҕы биэрэпис эһиилгигэ көспүтэ. Биэрэпис тэйиччи олорон кыттыы ньыматынан 2021 сыл олунньу 1 күнүттэн саҕаланыаҕа диэн Сахастат иһитиннэрдэ. Ааспыт биэрэпис көрдөрөрүнэн, 2002 сыллааҕы көрдөрүүттэн Саха сирин олохтооҕо 9,2 тыһыынча киһинэн элбээбит этэ. Уһук Илин регионугар Саха сирэ, 2002 сыллаах көрдөрүүтэ түспэтэх, соҕотох регион буолар. Бүтүн Арассыыйатааҕы нэһилиэнньэ...
Сонуннар | 17.12.2020 | 14:19
"Хатас-Павловскай" - 10 туонналаах массыыналар сырыылара арылынна
Өрөспүүбүлүкэтээҕи суол управлениетын пресс-сулуспата иһитиннэрэринэн, «Хатас-Павловскай» мууһунан туоруур айан суолугар уон туоннаҕа диэри уйуктаах массыына сырыыта көҥүллэннэ. 20 туоннаҕа диэри уйуктаах массыына сырыыта, муус тоҥуутуттан көрөн, кэлэр нэдиэлэҕэ арыллара былааннанар. Билигин Хаҥалас-Суотту хайысханан кыһыҥҥы суол оҥоһуута ыытыллар, ахсынньы 27 күнүгэр аһыллара былааннанар.
Сонуннар | 15.12.2020 | 13:00
Губинскай уокурук уһуйааннарыгар Тымныы оҕонньор ыалдьыттаата
Бүгүн сарсыарда киин куорат Губинскай уокуругун уһуйааннарыгар, кырдьык, аптаах, алыптаах түгэн үүннэ. Ол курдук, таба көлөлөөх Тымныы оҕонньор уһуйааннарга ыалдьыттаан ааста. Бу тэрээһин уокурук “Саҥа дьыллааҕы дьикти” аахсыйатын чэрчитинэн ыытылынна. Кырачааннар саҥа дьыл сүрүн дьоруойун түннүгүнэн соһуйа, кэрэхсии, долгуйа көрдүлэр. Күүтүүлээх күндү ыалдьыт илиитинэн далбаатаан, оҕолорго истиҥ эҕэрдэтин тиэртэ. Иитээччилэр...
Сонуннар | 15.12.2020 | 11:33
Эбии 500 доза вакцина кэллэ
Саха сиригэр эбии 500 доза коронавирус утары вакцина кэллэ. Бу туһунан ахсынньы 15 күнүгэр СӨ доруобуйа харыстабылын миниистирэ Елена Борисова эпидемиологическай балаһыанньа туһунан брифинг кэмигэр иһитиннэрдэ. Бу баартыйа эмиэ кыһыл зонаҕа коронавирустаабыт ыарыһахтары кытта үлэлиир медицинскэй үлэһиттэргэ быһыы туруорууга ананар. Саха сирэ бу кэм устата уопсайа 842 доза вакцинаны туппута...
Сонуннар | 15.12.2020 | 10:56
15-тэн элбэх киһилээх корпоративтар көҥүллэммэттэр
Саҥа дьыллааҕы корпоративтар 15-тэн элбэҕэ суох киһиэхэ ыытыллыахтарын сөп. Дьокуускай административнай хамыыһыйатыгар кэпсээбиттэринэн, саҥа дьыллааҕы уонна ороһуоспатааҕы бырааһынньыктар кэмнэригэр, 2020 сыл ахсынньы 15 күнүттэн — 2021 сыл тохсунньу 15 күнүгэр диэри, рестораннар, кафелар, остолобуойдар, буфеттар, баардар уо.д.а. уопсастыбаннай аһы-үөлү тэрийэр тэрилтэлэр, сарсыарда 08.00 чаастан — киэһэ 23.00 чааска диэри, таһырдьаттан...
Сонуннар | 14.12.2020 | 13:25
Салюттары ытыы быраабылатын тутуһуҥ!
РФ ЫБМ министиэристибэтэ саҥа дьыл бырааһынньыктара чугаһаабыттарынан сибээстээн, петардалары, фейерверктэри уонна салюттары балконтан, дьиэ кырыыһатыттан, дьиэ иһиттэн, ону тэҥэ эстэр кутталлаах эбийиэктэр аттыларыгар ытар бобулларын туһунан сэрэтэр. Маны таһынан, умайар кутталлаах эбийиэктэр, тимир суол, гаас турбатын уонна үрдүк күүрүүлээх уот линиятын таһыгар фейерверк ытар көҥүллэммэт. Анал сертификаттаах петардалары, фейерверктэри, ракетаны,...
Сонуннар | 14.12.2020 | 12:16
Сылаас тохтобулларга автоматическай ааннар үлэлээтилэр
Дьокуускай куорат Гагаринскай уокуругар оптуобус сылаас тохтобулларыгар автоматическай ааннары туруордулар. Бу туһунан куорат дьаһалтатын пресс-сулууспата иһитиннэрэр. Ааннар 7.00 чааска арыллыахтара уонна 22.00 чааска хатаныахтара. Оптуорунньуктан маннык аан Марха тохтобулугар үлэлиэҕэ. Уокурукка уопсайа үс сылаас тохтобул баар. Барыларыгар автоматическай ааннары туруоруохтара.
Сонуннар | 14.12.2020 | 12:12
Медицина үлэһиттэрэ коронавирустан быһыыны ылан саҕалаатылар
Саха сиригэр коронавирус утары быһыыны оҥорон саҕалаатылар. «Бээтинсэттэн саҕалаан медицина үлэһиттэригэр коронавирустан быһыыны оҥорон саҕалаатыбыт. Вакцина толору маркировканы ааста», — диэн өрөспүүбүлүкэтээҕи суһал штаб салайааччытын солбуйааччы Ольга Балабкина брифинг кэмигэр кэпсээтэ. Быһыыны ылбыт дьон 21 күнүнэн иккистээн укуолланыахтаахтар. Медицина үлэһиттэрин кэнниттэн, социальнай үлэһиттэр быһыыны ылыыларын РФ таһымыгар быһаарыыттан тутуллуоҕа. Санатан...
Сонуннар | 12.12.2020 | 19:08
Н.Д.Неустроев 125 сылыгар аналлаах онлайн тэрээһиҥҥэ ыҥырабыт!
Ытыктабыллаах Саха сирин олохтоохторо! Саха өрөспүүбүлүкэтин култуураҕа уонна духуобунай сайдыыга министиэристибэтэ, Таатта улууһун дьаһалтата ахсынньы 15 күнүгэр 15.00. чаастан саха литературатын төрүттээччилэртэн биирдэстэрэ, саха бастакы комедиограба Николай Денисович Неустроев төрөөбүтэ 125 сылыгар аналлаах онлайн үөрүүлээх тэрээһиҥҥэ ыҥырар. Zoom конференция сыылката https://nlrs.ru/event-redirect/4782
Сонуннар | 12.12.2020 | 09:58
Саха кыыһа "Россия" ханаал күрэҕэр кыттар
Саха сириттэн сылдьар этно-толорооччу Аэлита Ершова ахсынньы 13 күнүгэр «Россия» ханаалга «Синяя птица» оҕо талаанын куонкуруһугар кыттыаҕа. Бу туһунан ВГТРК пресс-сулууспата иһитиннэрэр. 15 саастаах саха кыыһа биллиилээх битбоксер Вахтангы кытта дуэтынан хомуска оонньуоҕа. Аэлита СӨ култууратын туйгуна Марина Ильинична Сокольникова-Мохначевская салайыытынан сэттэ сааһыттан хомуска уһуйуллан Саха политехническэй лицей «Добун» норуодунай...
Сонуннар | 12.12.2020 | 09:50
Бүгүн Арассыыйа Конституциятын күнэ
Ахсынньы 12 күнэ — Арассыыйа Федерациятын Конституциятын ылыныы күнэ. Дойду сүрүн сокуона 1993 сыл ахсынньы 12 күнүгэр ылыллыбыта, 2005 сылтан бэлиэ күн быһыытынан бэлиэтэнэр буолбута. Быйыл дойдубутугар 1993 сыллаахха ылыллыбыт Сүрүн Сокуоҥҥа уларытыы киирдэ. 2020 сыл от ыйын 3 күнүгэр бүттүүн норуот куоластааһынынан, бэрэсэдьиэн Владимир Путин РФ Конституциятын уларытыллыбыт тиэкиһин...
Сонуннар | 12.12.2020 | 09:45
"Саха омук" холбоһук вице-президенэ В.Т.Николаев төрөөбүтэ 75 сылыгар анаммыт конференция буолар
Ахсынньы 12 күнүгэр "Саха омук" холбоһук вице-президенэ В.Т.Николаев төрөөбүтэ 75 сыла туолбутунан сибээстээн, 90-с сылларга Саха сиригэр общественнэй-политическэй хамсааһын туһунан научнай-практическай конференция буолар. Бириэмэтэ: ахсынньы 12 күнэ 2020 с. 15:00 ч. Zoom конференцията: https://us02web.zoom.us/j/81764942201?pwd=K2IvRHNmUlVTcjVOaWdPVW1zVGRQZz09 Идентификатор конференции: 817 6494 2201 Код доступа: 129253 В.Т. Николаев төрөөбүтэ 75 сыла туолбутугар анаммыт научнай-практическай...
‹
1
2
...
101
102
103
104
105
106
107
...
129
130
›
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Пригороднай сэлиэнньэтигэр "Куттала суох уонна хаачыстыбалаах айан суоллара" национальнай бырайыак чэрчитинэн, Новая уулусса 1, 492 км устата өрөмүөннэниэҕэ. Бэдэрээтчик –“РИК Автодор” АУо.
Бырайыагы олохтоохтору кытта ырытыыга баһылык солбуйааччыта Евгений Григорьев, Транспорт уонна суол управлениетын салайааччытын э.т. Константин Попов, нэһилиэк дьаһалтата, “Главстрой” МКТ, ГИБДД, бэдэрээттээх тэрилтэлэр кытыннылар.
Новая уулуссаҕа асфальт уларыйыаҕа, ону кытта суол түгэҕин бөҕөргөтүү саҥа технологиялар туһаныллыахтара. Суол үрдүкү дьапталҕата 8 см халыҥнаах бытархай састааптаах асфальтобетон булкадаһыгынан кутуллуохтаах, суол кытыытыгар щебенка-гравий-кумах кутуллуохтаах. Олохтоохторго табыгастаах буолар гына суолтан 7 түһүү оҥоһуллуоҕа.
“Главстрой” МКТ эрэннэрэринэн, Пригороднай суолун өрөмүөнэ бэс ыйын ортотуттан саҕаланыа. Манна эмиэ, Кангаласска курдук, суол аллараа дьапталҕатын бигэргэтэр ресайклинг технологията туттуллуоҕа.
Олохтоохтор мунньах кэмигэр суолу сырдатыыны, саҥа суол бэлиэлэрин, тротуардары тупсарыыны, оптуобус тохтобулларын туруорустулар уонна үлэ болдьоҕун чуолкайдастылар. “Главстрой” специалистара бэлиэтээбиттэринэн, бырайыакка суолу сырдатар лаампалар остуолбаларын уларытыы, 17 саҥа светодиоднай лаампалар ыйылла сылдьаллар. Тротуардары оҥоруу бырайыакка көрүллүбэтэх, оттон суол бэлиэлэрин саҥардыы, суолу туоруур сирдэри бэлиэтээһин барыта киирбит. Оптуобус тохтууругар суолтан тахсыы былааннаммыт, тохтобул павильоннарын туруоруу былааҥҥа суох.
***
Дьокуускай куорат уокуруктааҕы дьаһалтата ыам ыйын 21 күнүттэн бэс ыйын 5 күнүгэр диэри “Куттала суох уонна хаачыстыбалаах айан суоллара” национальнай бырайыагы киин куоракка олоххо киллэриигэ уопсастыбаннай ырытыылары тэрийэн ыытар. Куорат олохтоохторо өрөмүөн үлэтин туһунан кэпсэтиилэргэ видеоконференция ньыматынан (Zoom ID 7219345765), якутск.рф сайтка тахсар графигы көрөн кыттыһыахтарын сөп.
Национальнай бырайыак чэрчитинэн уопсайа 23,5 км уһуннаах 28 суол ситимэ оҥоһуллар. Бырайыак 5 сыл үлэлиирин тухары, 2019-2024 сылларга, 204,5 км суол саҥардыллыахтаах. Федеральнай, өрөспүүбүлүкэтээҕи уонна муниципальнай бүддьүөттэн уопсайа 1,5 млрд солк. көрүллэр.
Сонуннар
28.11.2022 | 17:26
Сунтаардар хотугу дьүкээбил "анныгар"
27.11.2022 | 10:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 28 - ахсынньы 4 күннэригэр
24.11.2022 | 11:00
Саха сирин бастыҥ IT-бырайыактара
23.11.2022 | 17:30
Олоҕун науканы кытта ситимнээн
23.11.2022 | 17:00
Үс игирэ төрөөтө
23.11.2022 | 16:30
Куорат учууталларыгар — саҥа бириэмийэ
23.11.2022 | 16:00
Саамай кэрэ сүөһүнү таллылар
23.11.2022 | 15:56
«Үтүө санаа харыйата» оҕолор баҕа санааларын толорор
23.11.2022 | 15:00
Дьикти быыстапканы көтүтүмэҥ
23.11.2022 | 14:00
Нолуоккун төлөө — холкутук утуй!
23.11.2022 | 13:00
Кыһыҥҥы суоллар аһыллар болдьохторо билиннэ
23.11.2022 | 12:00
Саҥа дьылы — иэһэ суох
23.11.2022 | 11:00
Ыккытын босхо ыытымаҥ
23.11.2022 | 10:00
Дьоҥҥут аатын үйэтитиҥ
23.11.2022 | 09:00
Онлайн төлүөҥ — бириис сүүйүөҥ
23.11.2022 | 08:00
Сийиэскэ 500-тэн тахса дэлэгээт кытынна
20.11.2022 | 09:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 21-27 күннэригэр
19.11.2022 | 16:00
Эҥсиэли хочотугар, Максим Аммосов дойдутугар
18.11.2022 | 09:00
Саҥа саҕахтары арыйан, сонун хайысхалары тутуһан
17.11.2022 | 18:44
Дьиҥ олохтон кэпсээн ааптарын кытта көрсүһүү
Ордук ааҕаллар
Дьон | 19.11.2022 | 18:00
Николай Винокуров: «Дойдубар этэҥҥэ эргиллэн кэллим...»
«Боотур» этэрээт байыастарын ортотугар биһиги биир дойдулаахпыт Алаһыай нэһилиэгиттэн төрүттээх Николай Винокуров баарын истэн, кэпсэтиэхпин баҕардым. Ол эрэн сэһэргэһиибин хайдах-туох саҕалыахпын тобуларбар олус ыарахан этэ. Бу үлэ, үөрэх, сайдыы, тэрээһин туһунан суруйуу, кэпсэтии буолбатах... Бу — олох, дьылҕа, тыын былдьаһыы, өлүү-сүтүү, инники олох иһин охсуһуу туһунан сэһэргэһии. Николай тута хоруйдаабытыгар...
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 20.11.2022 | 11:00
Элэгэнтэй Адамов: «Сиэрдээх өй-санаа төрүт дьарыкка эрэ баар»
Бүгүҥҥү нүөмэргэ Чурапчы улууһун Чакыр нэһилиэгин олохтооҕо Элэгэнтэй Адамовы кытта тыа сирин олоҕун, итэҕэл, уус идэтин, сайдыы, норуот дьылҕатын, кэскилин туһунан сэһэргэстибит. Дьоҕурдаах киһи анаарыыта киэҥэ, этэр тыла оруннааҕа сөхтөрдө.
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Аҕа дойдуну көмүскүүр Улуу сэрии саҕаланарыгар Макаров Василий Васильевич Таатта улууһун Уус-Амма нэһилиэгэр (төрөөбүт кэмэ: 20.10.1929) 11 сааһын туолаары сылдьара үһү. Сэриигэ атаарыы аймалҕанын бэҕэһээ буолбут түгэн курдук чуолкайдык өйдүүр. Бэйэтэ да аҕыйах ахсааннаах нэһилиэнньэттэн сокуоннай саастарын сиппит эр дьону бука барыларын хомуйан, ат мииннэрэн, улуус сыантырыгар утаарбыттар. Оҕо-дьахтар эрэ өттө хаһаайыстыбаларын көрүнэ хаалбыттар. Василий Васильевич Макаров кэпсииринэн, 1942-43 сыллардаахха Амма өрүс сүнньүнэн сүүрбэлиигэ тиийэ ахсааннаах улахан бэйэлээх таһаҕас тиэммит массыыналар Хаандыга диэкиттэн илин хайысхатынан субуллаллара үһү. Кини кэпсииринэн, ол массыыналар Эмиэрикэттэн Арассыыйаҕа көмө диэн мал тиэйэллэрэ үһү. Ол массыыналар ааһалларыгар нэһилиэк оҕолоро сүүрэн тахсан тоһуйан чэй, саахар умналаан ылаллара эбит. Бөдөҥ, кытаанах куһуок саахар уонна хаптаччы престэммит хара чэй-аччык дьоҥҥо күндү кэһии буолара үһү.
Төрдө — «https://sah.wikipedia.org/w/index.php?title=Халыып:Rq_халыыпка_быһаарыылар&oldid=321759»
Навигация
Тус бэйэ туттар тэриллэрэ
Ааккын эппэтиҥ
Ырытыы
Суруйуу тиһилигэ
Бэлиэтэнии
Киир
Аат даллара
Халыып
Ырытыы
саха тыла
Көрүү
Ааҕыы
Биики-тиэкиһи уларыт
Устуоруйатын көрүү
Эбии
Навигация
Сүрүн сирэй
Рубрикалар
А - Я
Бастыҥ ыстатыйалар
Түбэспиччэ сирэй
Туох буола турара
Тэриллэр
Бикипиэдьийэ:Түмсүү сирэ
Кэпсэтэр сир
Кэнники уларытыылар
Саҥа ыстатыйалар
Көмө
Бу сири өйөө
Сэп-сэбиргэл
Манна сигэнэллэр
Сигэнэр уларытыылар
Билэни угуу
Анал сирэйдэр
Куруук баар сигэ
Сирэй туһунан
Печать/экспорт
Скачать как PDF
Бэчээттииргэ аналлаах барыл
Атын омук тылынан
Сигэни эп
Бу сирэйи бүтэһигин 02:56 15 Сэтинньи 2015 уларыппыт.
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Олунньу 1 күнүттэн коронавирус утары өрөспүүбүлүкэтээҕи суһал штаб брифинин быһа биэриилэрэ нэдиэлэҕэ үстэ ыытыллар буолуохтара: бэнидиэнньиккэ, сэрэдэҕэ уонна бээтинсэҕэ. Бу туһунан СӨ Баһылыгын уонна Бырабыыталыстыбатын дьаһалтатын пресс-сулууспата иһитиннэрэр.
Оптуорунньукка, чэппиэргэ уонна баскыһыанньаҕа суһал штаб көрдөрүүлэрэ Саха Өрөспүүбүлүкэтин официальнай информационнай порталыгар, ону таһынан социальнай ситимнэргэ Ил Дархан уонна Бырабыыталыстыба дьаһалтатын аккауннарыгар тиэкис быһыытынан тахсар буолуохтара.
Сонуннар
28.11.2022 | 17:26
Сунтаардар хотугу дьүкээбил "анныгар"
27.11.2022 | 10:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 28 - ахсынньы 4 күннэригэр
24.11.2022 | 11:00
Саха сирин бастыҥ IT-бырайыактара
23.11.2022 | 17:30
Олоҕун науканы кытта ситимнээн
23.11.2022 | 17:00
Үс игирэ төрөөтө
23.11.2022 | 16:30
Куорат учууталларыгар — саҥа бириэмийэ
23.11.2022 | 16:00
Саамай кэрэ сүөһүнү таллылар
23.11.2022 | 15:56
«Үтүө санаа харыйата» оҕолор баҕа санааларын толорор
23.11.2022 | 15:00
Дьикти быыстапканы көтүтүмэҥ
23.11.2022 | 14:00
Нолуоккун төлөө — холкутук утуй!
23.11.2022 | 13:00
Кыһыҥҥы суоллар аһыллар болдьохторо билиннэ
23.11.2022 | 12:00
Саҥа дьылы — иэһэ суох
23.11.2022 | 11:00
Ыккытын босхо ыытымаҥ
23.11.2022 | 10:00
Дьоҥҥут аатын үйэтитиҥ
23.11.2022 | 09:00
Онлайн төлүөҥ — бириис сүүйүөҥ
23.11.2022 | 08:00
Сийиэскэ 500-тэн тахса дэлэгээт кытынна
20.11.2022 | 09:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 21-27 күннэригэр
19.11.2022 | 16:00
Эҥсиэли хочотугар, Максим Аммосов дойдутугар
18.11.2022 | 09:00
Саҥа саҕахтары арыйан, сонун хайысхалары тутуһан
17.11.2022 | 18:44
Дьиҥ олохтон кэпсээн ааптарын кытта көрсүһүү
Ордук ааҕаллар
Дьон | 19.11.2022 | 18:00
Николай Винокуров: «Дойдубар этэҥҥэ эргиллэн кэллим...»
«Боотур» этэрээт байыастарын ортотугар биһиги биир дойдулаахпыт Алаһыай нэһилиэгиттэн төрүттээх Николай Винокуров баарын истэн, кэпсэтиэхпин баҕардым. Ол эрэн сэһэргэһиибин хайдах-туох саҕалыахпын тобуларбар олус ыарахан этэ. Бу үлэ, үөрэх, сайдыы, тэрээһин туһунан суруйуу, кэпсэтии буолбатах... Бу — олох, дьылҕа, тыын былдьаһыы, өлүү-сүтүү, инники олох иһин охсуһуу туһунан сэһэргэһии. Николай тута хоруйдаабытыгар...
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 20.11.2022 | 11:00
Элэгэнтэй Адамов: «Сиэрдээх өй-санаа төрүт дьарыкка эрэ баар»
Бүгүҥҥү нүөмэргэ Чурапчы улууһун Чакыр нэһилиэгин олохтооҕо Элэгэнтэй Адамовы кытта тыа сирин олоҕун, итэҕэл, уус идэтин, сайдыы, норуот дьылҕатын, кэскилин туһунан сэһэргэстибит. Дьоҕурдаах киһи анаарыыта киэҥэ, этэр тыла оруннааҕа сөхтөрдө.
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
«Куталла суох уонна хаачыстыбалаах айан суоллара» национальнай бырайыак чэрчитинэн 2021 сылга Дьокуускайга 48 килэмиэтир кэриҥэ суол өрөмүөннэниэҕэ.
«Куталла суох уонна хаачыстыбалаах айан суоллара» национальнай бырайыагы олоххо киллэри чэрчитинэн 2019-2024 сылларга Дьокуускайга уопсайа 204,5 килэмиэтир суол оҥоһуллуохтаах. Ол түмүгэр киин куорат 85 %-н суола нуормаҕа эппиэттиир турукка киллэриллиэҕэ.
Сонуннар
01.12.2022 | 18:00
Спартакиадаҕа бастыҥнар кыттыахтара
01.12.2022 | 17:00
Арыгы атыытыгар хааччахтааһын киллэриллэр
01.12.2022 | 16:00
Эһиилги былаан — 38 км суол
01.12.2022 | 15:06
Саамай сөптөөх диэн көрөбүн
01.12.2022 | 15:05
Комплекс оҥорор ордук
01.12.2022 | 15:00
Бүгүн саҥа дьыллааҕы харыйа уота сандаарыа
01.12.2022 | 15:00
Субсидия кээмэйэ улаатар
01.12.2022 | 14:00
Кадеттарга – саҥа оскуола
01.12.2022 | 13:00
Саҥа сулууспаҕа эрэл улахан
01.12.2022 | 12:00
Кииннэммит библиотека ситимэ анал бырагырааманы оҥордо
01.12.2022 | 11:00
Ыччаппыт талаанынан сөхтөрдө
01.12.2022 | 10:00
Сэргэх көрсүһүү
01.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 1 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
01.12.2022 | 09:30
Дьокуускайга — бастакы харыйа уота
01.12.2022 | 09:00
Владимир Трегубов: «Дьокуускайга дьиэ тутуута биир кэлимник барыа»
30.11.2022 | 22:38
Сүдү үлэтэ — духуобунай нэһилиэстибэбит
30.11.2022 | 18:30
Босхо юридическай көмө
30.11.2022 | 18:00
Дьонноох киһи тутайбат
30.11.2022 | 17:30
Үлэбит дьоһун сыанабыла
30.11.2022 | 16:58
5555 киһи дьыктаан суруйда
Ордук ааҕаллар
Дьон | 19.11.2022 | 18:00
Николай Винокуров: «Дойдубар этэҥҥэ эргиллэн кэллим...»
«Боотур» этэрээт байыастарын ортотугар биһиги биир дойдулаахпыт Алаһыай нэһилиэгиттэн төрүттээх Николай Винокуров баарын истэн, кэпсэтиэхпин баҕардым. Ол эрэн сэһэргэһиибин хайдах-туох саҕалыахпын тобуларбар олус ыарахан этэ. Бу үлэ, үөрэх, сайдыы, тэрээһин туһунан суруйуу, кэпсэтии буолбатах... Бу — олох, дьылҕа, тыын былдьаһыы, өлүү-сүтүү, инники олох иһин охсуһуу туһунан сэһэргэһии. Николай тута хоруйдаабытыгар...
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 20.11.2022 | 11:00
Элэгэнтэй Адамов: «Сиэрдээх өй-санаа төрүт дьарыкка эрэ баар»
Бүгүҥҥү нүөмэргэ Чурапчы улууһун Чакыр нэһилиэгин олохтооҕо Элэгэнтэй Адамовы кытта тыа сирин олоҕун, итэҕэл, уус идэтин, сайдыы, норуот дьылҕатын, кэскилин туһунан сэһэргэстибит. Дьоҕурдаах киһи анаарыыта киэҥэ, этэр тыла оруннааҕа сөхтөрдө.
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
“Үс ыйдаах ырааһырдыы кыһыннары мустубут хаары-мууһу ыраастаан полигоҥҥа тиэйии, тротуардары уонна тэлгэһэлэри ыраастааһын, бөҕү-саҕы тиэйии, ону таһынан бэйдиэ сылдьар ыттары тутууга ананар”, - диэн “Якутск” телеграм-каналга иһитиннэрэллэр.
“Якутдорстрой” АУо сүрүн инженерэ Александр Оданец эппитинэн, тохсунньу ыйга Дьокуускай уулуссаларыттан 66,5 тыһыынчаттан тахса куб/м хаар тиэйиллибит. 2021-2022 сылларга кыһыҥҥы кэмнэргэ барыта 201 тыһыынча кубомиэтирэ хаар таһыллыбыт.
Маны таһынан баһылык Евгений Григорьев быраабалар салайааччыларыгар, ону тэҥэ СЭГХ тэрилтэҕэ олорор дьиэлэр подъезтарыгар коронавируснай инфекцияны утары дезинфекцияны ыытыыны хонтуруоллуулларыгар сорудахтаата.
“Кэнники нэдиэлэҕэ куорат олохтоохторуттан салайар хампаанньалар дезинфекцияны хаачыстыбата суох ыыталларын эбэтэр олох да ыыппаттарын туһунан үҥсүүлэр киирэллэр. Онон быраабалар уонна СЭГХ тэрилтэ бу боппуруоһу ураты хонтуруолга ылыҥ”, - диэтэ Григорьев.
Сонуннар
28.11.2022 | 17:26
Сунтаардар хотугу дьүкээбил "анныгар"
27.11.2022 | 10:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 28 - ахсынньы 4 күннэригэр
24.11.2022 | 11:00
Саха сирин бастыҥ IT-бырайыактара
23.11.2022 | 17:30
Олоҕун науканы кытта ситимнээн
23.11.2022 | 17:00
Үс игирэ төрөөтө
23.11.2022 | 16:30
Куорат учууталларыгар — саҥа бириэмийэ
23.11.2022 | 16:00
Саамай кэрэ сүөһүнү таллылар
23.11.2022 | 15:56
«Үтүө санаа харыйата» оҕолор баҕа санааларын толорор
23.11.2022 | 15:00
Дьикти быыстапканы көтүтүмэҥ
23.11.2022 | 14:00
Нолуоккун төлөө — холкутук утуй!
23.11.2022 | 13:00
Кыһыҥҥы суоллар аһыллар болдьохторо билиннэ
23.11.2022 | 12:00
Саҥа дьылы — иэһэ суох
23.11.2022 | 11:00
Ыккытын босхо ыытымаҥ
23.11.2022 | 10:00
Дьоҥҥут аатын үйэтитиҥ
23.11.2022 | 09:00
Онлайн төлүөҥ — бириис сүүйүөҥ
23.11.2022 | 08:00
Сийиэскэ 500-тэн тахса дэлэгээт кытынна
20.11.2022 | 09:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 21-27 күннэригэр
19.11.2022 | 16:00
Эҥсиэли хочотугар, Максим Аммосов дойдутугар
18.11.2022 | 09:00
Саҥа саҕахтары арыйан, сонун хайысхалары тутуһан
17.11.2022 | 18:44
Дьиҥ олохтон кэпсээн ааптарын кытта көрсүһүү
Ордук ааҕаллар
Дьон | 19.11.2022 | 18:00
Николай Винокуров: «Дойдубар этэҥҥэ эргиллэн кэллим...»
«Боотур» этэрээт байыастарын ортотугар биһиги биир дойдулаахпыт Алаһыай нэһилиэгиттэн төрүттээх Николай Винокуров баарын истэн, кэпсэтиэхпин баҕардым. Ол эрэн сэһэргэһиибин хайдах-туох саҕалыахпын тобуларбар олус ыарахан этэ. Бу үлэ, үөрэх, сайдыы, тэрээһин туһунан суруйуу, кэпсэтии буолбатах... Бу — олох, дьылҕа, тыын былдьаһыы, өлүү-сүтүү, инники олох иһин охсуһуу туһунан сэһэргэһии. Николай тута хоруйдаабытыгар...
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 20.11.2022 | 11:00
Элэгэнтэй Адамов: «Сиэрдээх өй-санаа төрүт дьарыкка эрэ баар»
Бүгүҥҥү нүөмэргэ Чурапчы улууһун Чакыр нэһилиэгин олохтооҕо Элэгэнтэй Адамовы кытта тыа сирин олоҕун, итэҕэл, уус идэтин, сайдыы, норуот дьылҕатын, кэскилин туһунан сэһэргэстибит. Дьоҕурдаах киһи анаарыыта киэҥэ, этэр тыла оруннааҕа сөхтөрдө.
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Кини баһылаан олорбут кэмигэр Арассыыйа урукку ыраахтааҕы уларыта тутуутун кэнниттэн историческай пауза ылбыта диэн сыаналанар. Сорохтор ону ааһан реакция кэмэ диэн сыаналыыллар. Бу кэми «Контрреформалар эпохалара» диэн ааттаабыттара.
1880-с сылларга куурс уларыйыыта Александр III уонна кини дьонун бэлиитикэҕэ сыалларынан быһаарыллар буолбакка, террористар дьайыыларынан быһаарыллар (Александр II-у өлөрүүттэн саҕалаан). Саҥа ыраахтааҕы Либерааллар уонна консерватордар ыккардыларыгар кылгастык саараан баран консерватордары талбыта. Ис дьыала миниистирэ М. Т. Лорис-Меликов конституциятын бырайыага ыраах «ууруллубута» (бу бырайыак Арассыыйаҕа Парлаамены киллэриэхтээх этэ).
Ыраахтааҕыны өлөрүүнү уопсастыбаннас ыраахтааҕы бэйэтэ наһаа «либерааллаан» «хараҥа күүстэри» босхо ыыппытыттан тахсыбыт курдук санаабыта, онон саҥа ыраахтааҕыттан «бэрээдэги олохтооһуну» күүппүтэ.
1881 сыл муус устар 29 күнүгэр ыраахтааҕы манифест таһаарбыт. Манна күүстээх былаас олохтонуохтааҕын бигэргэтэр уонна нуучча интэриэһин көмүскүүр туһунан этэр. Онтон бу сыл атырдьах ыйын 14 күнүгэр ылыныллыбыт «Судаарыстыба куттала суох буолуутун уонна уопсастыба чуумпуруутун хааччыйар миэрэлэр тустарынна балаһыанньаҕа» губернаатардарга киэҥ былааһы биэрбитэ. Ол курдук губернаатардар хаһыаттары сабар, атыы-эргиэн уонна промышленность тэрилтэлэрин, үөрэх тэрилтэлэрин үлэлэрин тохтотор, земстволары уонна куорат дуумаларын үлэлэрин быстах кэмҥэ тохтотор бырааптаммыттара. Бу балаһыанньа 1917 сыллаахха дылы үлэлээбитэ.
Контрреформа саамай сүрүн дьайыытынан олохтоох салайыныыны утарбыта буолар. Земство тойонунан дворянин эрэ буолар кыахтаммыта, земство судаарыстыбаттан тутулуктаах буолбута. Куорат бэйэни салайыныыта судаарыстыба сулууспатыгар кубулуйбута. Политикаҕа сыһыаннаах дьыалалары суут сабыылаах режимҥэ көрөр буолбута.
Устудьуоннар көҥүл санаа биир сүрүн источнига буолалларын быһыытынан 1884 сыллааҕы устаабынан университеттар автономиялара көтүллүбүтэ. Преподавателлэри Үөрэх миниистирэ эрэ бигэргэтэр бырааптаммыта. Үөрэх министиэристэбэтэ анаабыт киһитэ — попечитель — декааннары аныыр кыахтаммыта, үөрэҕи уонна устудьоннары, преподавателлэри кэтиир кыахтаммыта[1].
Тус олоҕо[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
Дьиҥэр, убайа цесаревич Николай ыалдьан өлүөр диэри, ол аата сүүрбэ сааһыгар диэри, байыаннай сулууспаҕа бэлэмнэммит. Убайа сэлликтэн өлбүтүн кэннэ, аҕата киниэхэ цесаревич аатын иҥэрэр. Балтараа сыл буолан баран 1866 сыллаахха убайыгар анаммыт кыыһы Дания принцессатын Дагмараны ойох ылбыта. Дагмара православиеҕа көһөн Мария Федоровна диэн ааттаммыта. Бастакы уоллара Николай II диэн аатынан Арассыыйа Импиэрийэтин салайбыта, тиһэх импэрээтэрэ буолбута.
Быһаарыылар[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]
↑ Современная школьная энциклопедия. Российская история. Москуба, Росмэн, 2008
Төрдө — «https://sah.wikipedia.org/w/index.php?title=Александр_III&oldid=358832»
Категориялар:
Дьон алпаабытынан
Арассыыйа устуоруйата
Ыраахтааҕылар
Навигация
Тус бэйэ туттар тэриллэрэ
Ааккын эппэтиҥ
Ырытыы
Суруйуу тиһилигэ
Бэлиэтэнии
Киир
Аат даллара
Ыстатыйа
Ырытыы
саха тыла
Көрүү
Ааҕыы
Уларыт
Биики-тиэкиһи уларыт
Устуоруйатын көрүү
Эбии
Навигация
Сүрүн сирэй
Рубрикалар
А - Я
Бастыҥ ыстатыйалар
Түбэспиччэ сирэй
Туох буола турара
Тэриллэр
Бикипиэдьийэ:Түмсүү сирэ
Кэпсэтэр сир
Кэнники уларытыылар
Саҥа ыстатыйалар
Көмө
Бу сири өйөө
Сэп-сэбиргэл
Манна сигэнэллэр
Сигэнэр уларытыылар
Билэни угуу
Анал сирэйдэр
Куруук баар сигэ
Сирэй туһунан
Сирэйи цитируйдааһын
Викиданные кэрискэ
Бэчээт/Экспорт
Кинигэни айарга
Маннык PDF киллэр
Бэчээттииргэ аналлаах барыл
Атын бырайыактарга
Викисклад
Атын омук тылынан
Afrikaans
አማርኛ
Aragonés
العربية
مصرى
Azərbaycanca
تۆرکجه
Башҡортса
Беларуская
Български
Brezhoneg
Bosanski
Català
کوردی
Čeština
Чӑвашла
Cymraeg
Dansk
Deutsch
Ελληνικά
English
Esperanto
Español
Eesti
Euskara
فارسی
Suomi
Français
Nordfriisk
Frysk
Gaeilge
Galego
עברית
Hrvatski
Magyar
Հայերեն
Bahasa Indonesia
Ido
Íslenska
Italiano
日本語
ქართული
한국어
Кыргызча
Latina
Lietuvių
Latviešu
Македонски
മലയാളം
Монгол
मराठी
Nederlands
Norsk nynorsk
Norsk bokmål
Livvinkarjala
Polski
پنجابی
پښتو
Português
Română
Русский
संस्कृतम्
Scots
Srpskohrvatski / српскохрватски
Simple English
Slovenčina
Slovenščina
Anarâškielâ
Српски / srpski
Svenska
தமிழ்
Тоҷикӣ
ไทย
Tagalog
Türkçe
Татарча/tatarça
Українська
Oʻzbekcha/ўзбекча
Tiếng Việt
吴语
მარგალური
中文
Bân-lâm-gú
粵語
Сигэни уларыт
Бу сирэйи бүтэһигин 23:52 14 Атырдьах ыйын 2020 уларыппыт.
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Sakha-sire.ru саайт сүрүн эрэдээктэрэ Ч. Н. Гаврильев. Сибээскэ, информационнай технологияҕа уонна маассабай коммуникацияҕа кэтиир федеральнай сулууспаҕа киирбит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77-84126.
Тэрийэн таһаарааччы: «Сахамедиа РИИХ АО».
«Саха сирэ» саайт матырыйаалларын толору эбэтэр быһа тардан туһанар түгэҥҥэ булгуччу гиперсыылка ирдэнэр. Хаартыскалары, видео-устуулары, онтон да атын мультимедийнэй матырыйааллары эрэдээксийэттэн суругунан көҥүлэ суох туһанаргыт бобуллар.
|
oscar
|
Татьяна Поскачина “ТабыллыбАт (бЫт) таптал” диэн учуутал диниэбинньигин киэбинэн суруллубут дьикти сэһэнэ бу күннэргэ бэчээттэнэн таҕыста.
Сааскы бастакы бырааһынньык, Аан дойдутааҕы Дьахтар күнүн көрсө бу чахчы өйү эрчийэр, дууһаны аймыыр, сүрэҕи өрүкүтэр, кэнэҕэски кэскили саныырга бастыҥ түрүөт буолла.
Ис хоһооно, ылан да көрдөххө, судургу. Тыа сиригэр учууталлыы кэлбит эдэркээн үчүгэйкээн кыыс үөрэтэр уолун кытта бодоруспутун, устунан ол сыһыаннара иэйиигэ кубулуйуутун туһунан. Оннук айылаах чаастатык да буолбатар, итинник түгэн олоххо баар буолан хаалааччы. Дьон уоһуттан түһэрбэккэ мөҥүттэрэ, эмиэ да аһынара, ол быыһыгар сүөлүргүүрэ эҥин диэн кулгаахха охсуллан ааһааччы буолбаат?
Оттон бу табыллыбыт дуу, табыллыбатах дуу таптал туһунан сэһэн учуутал кыыс күннээҕи сонунун быыһыгар бэлиэтэниитин быһыытынан суруллубут. Итэҕэтиилээх, кэрэхсэбиллээх уонна киһини умсугутар күүстээх.
Оччотугар, аахпыт кэнниттэн маннык толкуй киһини тумнарар. Билиҥҥи омуннаах үйэҕэ аан ийэ дойдуга айдаан эрэ кэмэ суох. Аҥаардас Алла Пугачева Максим Галкинныын (төрөппүт оҕотугар тэҥнээх саастаах киһиэхэ эргэ бардаҕа) олоҕун тиһэх омурҕаныгар дьол диэн тугун билбитэ, оннооҕор оҕолорун төрөппүттэрэ, ол иитиитинэн дьарыгыраллара үүнэр көлүөнэҕэ туох холобуру көрдөрөрүн тула мөккүөр үксүөх курдук. Билигин, үтүктүһэ-үтүктүһэ, киһи барыта сааһын да, сылларын да аахсыбакка “таптаатылар да тайахтаахтарга тайанар” идэлэммиттэрэ үксээбитэ иһиллэр. Ол тугуй, сиэрдээх? Кэнэҕэскилээх? Итинник буолуохтаах? Саха да дьоно онтон ырааппат түгэннэрдээх эбиппит.
Онон, бу “ТабыллыбАт таптал” тоҕотун быһаарар кэм кэллэ. Оттон “ТабыллыбЫт таптал” буолбут буоллаҕына, иитэр-үөрэтэр эйгэ салайааччылара, уһуйааннара туох санаалаахтарын истиэх баҕа баһаам.
Сотору саас өрөспүүбүлүкэҕэ Учуутал чымаан мунньаҕа буолуо дииллэр. Онно кыттыгаһа суох уонна соччо таарыйтарбаттар араҥаларыгар да туһаайдахха, бассаапка учууталлар бөлөхтөрө үгүс, кэпсэтии тахсара уолдьаспыт диэм этэ. Ким туох санаалааҕын манна, киһи бары ааҕар хаһыатыгар, саайтка сайгыччы этинэллэрэ буоллар, туһата-көмөтө үксүөх эбит.
Доҕоттор, киһи киһини кытта кэпсэтэн өйүн-санаатын байытынар эбит буоллаҕына, эчикийэ ыалдьыспатах ыраатта биир остуолга олорон, атах тэпсэн олорон куолулаабатах ыраатта. Оннооҕор дорҕоон таһааран төлөпүөнүнэн да сэлэспэтэхпит омуна суох үһүс сылыгар барда. Оччотугар, бассаапчыттар, кытаатан ылаҥҥыт бу этэр кинигэбин ааҕыҥ уонна бииргэ түһүлгэтэ оҥостон кэпсэтиэҕиҥ диэн ыҥырабын.
Сонуннар
03.12.2022 | 18:00
Өбүгэ ситимэ — эр дьон кылаан кыахтарыгар
03.12.2022 | 14:00
«Үлэ кыбаартала» — сайдыы территорията
02.12.2022 | 18:00
Дьокуускай 100 бастыҥ үөрэнээччитигэр стипендия олохтонно
02.12.2022 | 16:00
Тымныы Оҕонньорго баҕа санааларбытын суруйабыт
02.12.2022 | 12:00
Охчуттар мэтээллэри аҕалаллар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 2 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньытааҕы сокуоннар
02.12.2022 | 09:00
Биэнсийэни иккитэ ылыахтара
01.12.2022 | 18:00
Спартакиадаҕа бастыҥнар кыттыахтара
01.12.2022 | 17:00
Арыгы атыытыгар хааччахтааһын киллэриллэр
01.12.2022 | 16:00
Эһиилги былаан — 38 км суол
01.12.2022 | 15:06
Саамай сөптөөх диэн көрөбүн
01.12.2022 | 15:05
Комплекс оҥорор ордук
01.12.2022 | 15:00
Бүгүн саҥа дьыллааҕы харыйа уота сандаарыа
01.12.2022 | 15:00
Субсидия кээмэйэ улаатар
01.12.2022 | 14:00
Кадеттарга – саҥа оскуола
01.12.2022 | 13:00
Саҥа сулууспаҕа эрэл улахан
01.12.2022 | 12:00
Кииннэммит библиотека ситимэ анал бырагырааманы оҥордо
01.12.2022 | 11:00
Ыччаппыт талаанынан сөхтөрдө
01.12.2022 | 10:00
Сэргэх көрсүһүү
Ордук ааҕаллар
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 20.11.2022 | 11:00
Элэгэнтэй Адамов: «Сиэрдээх өй-санаа төрүт дьарыкка эрэ баар»
Бүгүҥҥү нүөмэргэ Чурапчы улууһун Чакыр нэһилиэгин олохтооҕо Элэгэнтэй Адамовы кытта тыа сирин олоҕун, итэҕэл, уус идэтин, сайдыы, норуот дьылҕатын, кэскилин туһунан сэһэргэстибит. Дьоҕурдаах киһи анаарыыта киэҥэ, этэр тыла оруннааҕа сөхтөрдө.
Дьон | 25.11.2022 | 16:00
Юрий Попов: «Барыта улахан үлэттэн тахсар»
Дьокуускайга Тупсарыы үс сыла биллэриллэн, бу диэн эттэххэ, киин куоракка, чахчы, үтүмэн үлэ ыытылынна, ону олохтоохтор даҕаны бэйэҕит көрө-истэ сылдьаҕыт. Быйыл сайын «Уһук Илиҥҥэ 1000 тиэргэн» федеральнай бырайыагынан Дьокуускай куоракка 75 тиэргэн тупсаран оҥоһулунна. Саамай элбэх эбийиэккэ бэдэрээтчитинэн «Основа» ХЭТ үлэлээтэ. Онон бүгүҥҥү нүөмэрбитигэр бу тэрилтэ эдэр салайааччыта Юрий Поповы...
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Былыр-былыргыттан сахаларга сэтинньигэ кыстыкка киирии түбүгэ-садьыга бүтэн, дьэ тыын ылан, сайыҥҥы ыһыах кэнниттэн дьон сэргэ түмсэр, мунньустар күүтүүлээх кэмэ – муҥха саҕаланар.
Хас эмэ нэһилиэктэн хомуллан, үс-түөрт муҥханы мунньан, икки-үс сыл сынньаппыт Улуу Эбэлэрин, сүүһүнэн ааҕыллар, ким туох көлөлөөҕүнэн араас дьон-сэргэ, оҕо-дьахтар бөҕөтө мунньустан, хонон-өрөөн сытан Тойон Муҥханы тэрийэллэрэ. Ол кэннэ үлэ-хамнас бөҕөнү көрсөн, Эбэлэрин иччитэ үчүгэй хараҕынан көрдөҕүнэ көмүс хатырыктааҕы кыайа-хото бултаан, үөрэн-көтөн тарҕаһаллара.
Дьэ манна буоллаҕа дии, быстыбат бырталаах, эстибэт сэниэлээх аатырбыт анньыыһыттар, сылайар элэйэр диэни билбэтэх тоҥ иҥиирдээх самахчыттар, иҥнигэһэ суох үтүмэх ыытааччылар, биллиилээх туона үктээччилэр, аатырбыт алгысчыттар бары кэлэллэр. Эр бэртэрэ, элик үтүөлэрэ, нырыыга турар кэрэ аҥаардары кытта харахтарынан хайҕаһан, сүрэхтэринэн сөбүлэһэн, билсии-көрсүү, олох оҥкулун охсуу саҕаланыыта. Муҥхаларын ийэтин толору эбэлэрин маанылаах баайын хостоотохторуна, тулуурдаах кытаанах илиилээх уолаттар, хастыы сүүр көмүс хатырыктааҕы тохтоло суох эспиттэрэ кэпсэлгэ-хайҕалга киирэр кэмэ. Бастыҥтан-бастыҥнар этэрбэс уллуҥун саҕа бөдөҥ собонон бэлэх-туһах анаталлара.
Биир дьыл Сиинэ Эбэ күөллэригэр, солоҕоттор тэрийбит муҥхаларыгар, биһиги Бэрдьгэстээхтээҕи алмааһы кырыылыыр собуот үлэһиттэрэ түөрт буолан, сэтинньи ый аҕыс күнүгэр «Тугут» диэн күөлгэ биир улахан муҥханы иккитэ түһэрэн, биирдии куул эмис бөдөҥ собону үллэһиннибит. Ол түүн күөлбүт үрдүгэр балаакканан хонон баран, сарсыарда эрдэлээн мас көтөрүн ытаары, тоҕус чыыһылаҕа төннөн истибит. Байанайбыт барахсан бэрсэн, оруобуна биирдии улардаах үөрэн-көтөн айаннаан, эмиэ эмис бөдөҥ соболооҕунан аатырбыт «Лаакыгыр» эбэни көс курдук ааспыппыт кэннэ, арай утары сыарҕалаах аттаах киһи айаннатан сэгэлдьитэн иһэр эбит. Иннилэригэр маҥан эриэн ыт сэлибирэйэр. Биһигини көрөн, киһибит суолтан туора тутан, тоҥуу хаарга туораан атын тохтотто.
Биһиги кэлэн ойоҕолоон баран, кэпсэтэ түһээри массыынабытыттан көтүөккэлэһэн түстүбүт. Арай били ыппыт ардыргыы түһэн баран, сыарҕатыгар отой чугаһатар эрэ санаата суох утары турунан кэбистэ. Биһиги ыттан куттана сылдьыахпыт дуо, утары бардыбыт. Ыппыт үрэ-үрэ атын анныгар киирэн хаалла. Онуоха ата барахсан “хайа бу хайдах буоллуҥ” диэбиттии ытын диэки туртаччы кырыаран хаалбыт кыламаннаах хараҕынан үчүгэй баҕайытык эргиллэн, кыҥнайа-кыҥнайа көрөр уонна өссө иҥэрсийэр. Биһиги сыарҕаҕа чугаһаары гыммыппытыгар ыппыт атын анныттан сулбу ойон тахсан, миигин сыыһа-халты хабыалаан төттөрү куоттарда.
«Бэйи, бу киһи тоҕо ытын буойбатый?» – дии санаан киһибит диэки көрбүппүт, сыарҕалаах хаһаайыммыт икки атаҕын аччаччы быраҕан, быар куустан, төбөтүн хоҥкутан баран хамсаабакка олорор, барбах бэргэһэтин уонна саал былаатын быыһынан тыынар салгына бургучуйар. Иннигэр, атаҕын икки ардыгар, куул быһаҕаһа эбиэс сиэмэтин куула тиэриллэн, ол ортотугар бытыылка моойо кылбайан турар, хата ханнык даҕаны хамсааһынҥа сууллубаттыы аҥаарыттан ордугар диэри батары анньыллан турар. Аттыгар курууската тутааҕыттан куулга сөп соҕус уһуннаах быанан бааллан сытар. Барыта дьоһуннук, эрэллик толкуйдаммыт дьыала буолан биэрдэ. Биһиги дьэ өйдөөн-дьүүллээн көрбүппүт, киһибит утуйан олорор эбит.
– Тыый доҕоттоор, киһибит итирик быһыылаах, сыарҕаттан сууллан хаалаарай? – дэһэ турдахпытына суоппарбыт Испиирэ:
– Киһибит бааллан олорор, – диэтэ. Онно эрэ өйдөөн көрбүппүт кырдьык киһибит строп-пакетынан синньигэс биилиттэн эринэн баран, сыарҕа икки ыллыгын үөһээ маһыттан бэрт үчүгэйдик бааллан олорор эбит. Кимин билээри чугаһыы сатыырбытын ыта букатын тыыннааҕын тухары, иччитин маныыр ытык иэһин эрэллээхтик толорордуу, кэлин атахтарыгар чохчойон, илин атахтарын уһаты ууран, аһыыларын килэтэн, харахтарыттан уордайбыт омунугар уот саҕылларга дылы гынар. Биһиги күүһүлэһэн туһа тахсыбатын өйдөөтөхпүт дии. Аны туран ыппыт биир доҕоро аппыт барахсан кэннин хайыһан туран, иччититтэн «һай-һат» кэтэһэрдии көрөн-истэн чөрбөҥнүүр. Дьэ онно эрэ өйдөөн көрбүппүт, аппыт муоһата отой даҕаны сыарҕа сыҥааҕын туорайыгар бэрт кичэллээхтик бааллан сылдьар эбит. Онон буоллаҕына, аттаах ыт бэйэлэрэ эрэ тиийиэхтээх сирдэригэр айаннаан иһэллэр эбит. Онно туран өйдөөтүбүт, бэҕэһээ киэһээ кимтэн эрэ истибиппит, Лаакыгыр Эбэҕэ муус аннынан илимнииллэрин, икки күнҥэ биирдэ кэлэн көрөллөрүн. Бу айанньыттар онно айаннаан истэхтэрэ.
Биһиги уонча миэтэрэ тэйэ түһэн баран тохтоон көрбүппүт, ат барахсан соруктаах баҕайытык суолугар киирэн сиэлэн сэксэлдьитэ турда. Кэнниттэн харабыллара, биһиги диэки кэннин хйыһан көрө-көрө сиэлэн кутуруга эйэҥэлии турда. Бу аата маннык айанныы үөрэммит, массыынаҕа суолун биэрэ үөрүйэх, хайа-хайалара тустаах эбээһинэстэрин кимнээҕэр да чуолкайдык толорор эрэллээх доҕоттор буолан биэрдилэр. Үүтээннэригэр тиийэннэр ат барахсан эбиэс хабан, ыт эмис собонон мааныланан хайҕаналлара дуу, өскөтүн хаһаайыннара бэйэтин аһыы аһылыгын аһары туттубатаҕына. Биһиги сөрү диэн сөҕөн, бэри диэн бэккиһээн, төбөбүтүн эрэ илгистэн кэбистибит.
Иккис түбэлтэ
Оҕо сылдьан Чурапчы оройуонун Хатылытыттан, Мырыла Амматын ходуһаларыгар түөрт сайын оттоон турабын. Дьэ онно Хоҥкуй өтөҕүттэн саҕалаан Хардьаҥаатта хочотуттан Олом хайатыгар тиийэ, көлө-илии биригээдэтэ диэн ааттаан, алта-сэттэ оҕо уонна үс улахан киһи оту кыайа-хото оттуур этибит. Оҕолор бэһистэн ахсыска диэри кылаас оҕолоро буолар этибит. Онно үксүн кэлин санаатахха тулаайах эбэтэр аҥаардас ийэ оҕолоро буоларбыт. Оччолорго билигиҥҥи курдук оҕоҕун, кыраҕын диэн кыһаллыбат этилэр.
Ол тоҕус көстөөх сирбитигэр, улахаттарбыт оттуур сэптэрин-сэбиргэллэрин тыраахтарга тиэйэн баран хаалаллара. Биһиги оҕолор сэттэ аты уонна биир оҕуһу миинэн, аҥаарбыт ыҥыыра суох атынан ортотугар хонон оттуур сирбитигэр тиийэрбит. Дьэ бу айаннаан иһэн, оҕолор буоллахпыт дии, талаҕынан саабыла быстан, кавалерия буолан, ким Кочубей, ким Буденнай, Чаппаайап буоларбыт, Махно да умнуллубат этэ, оннук оонньуу, мэниктии айанныырбыт. Мин бэһис кылаастан оттоһор буолан, оҕус сиэтээччиттэн от оҕустарааччыга тиийэ үүммүтүм. Онон бары даҕаны сылгыга сыстаҕас дьоммут. Оттон уонна оччотооҕу оҕо истигэнэ, толоругаһа, барыга-бары эппиэттээхтик сыһыаннаһара сүрдээх буоллаҕа дии. Бу 1962 сыл сайына этэ.
Саамай астынар аппыт, барыларыттан бөдөҥнөрө, күүстээхтэрэ Аҕыай диэн этэ. Кэлин икки сылга мин киниэхэ хаһаайыннаабытым. Кини куруутун от охсор косилкаҕа солбуллубат төрүччүт этэ. Төрүччүт диэн охсор косилка хотуурдаах өттүгэр көлүллэр ат. Косилка бу өттө нөҥүө өттүнээҕэр биллэ ыарахан буолар. Биир эбэтэр балтараа ыйынан төрүччүт ат ыран, быстан хаалааччы. Оччоҕуна уонча хонук сынньанар. Аҕыай эрэ бу үлэҕэ сайыны солбуллубакка туоруур этэ. Дьэ онон түөрт ат охсууга, икки ат мунньууга, биир ат солбудаһыкка, ол-бу быстах үлэҕэ, ыһык таһыытыгар ананар уонна биир оҕус от кэбиһиитигэр, бугул соһуутугар сылдьар.
Оҕуспут аата «Лаҥкыр» диэн этэ. Бу хап-хара дьүһүннээх, билбэт киһи салла көрөр улахан баҕайы оҕуһа. Дьэ ол гынан баран барахсаныҥ сытыары-сымнаҕас майгылаах сүөһү. Кини бу биригээдэ сылгыларын кытта хаһыс да сылын окко сылдьыһар буолан отой үөрдүһэн хаалан бииргэ мэччийэр. Аттар икки аҥы бөлөҕүнэн мэччийэ сылдьар буоллахтарына, отой ортолоругар улахан аҥаардарын кытта мэччийэ сылдьар буолар. Биһиги ону “Лаҥкыр ахсааны сэттэҕэ диэри билэр” диэн күлсэр этибит.
Киэһэ үлэлээн бүтэн отуубутугар төннөрбүтүгэр Лаҥкыры ким да мииммэт, онон муннун быатын муоһугар эрийэн баран ыытан кэбиһэбит. Оччоҕуна бэйэтэ сылгыларын батыһар, соҕотоҕун отой хаалбат. Мииммэт биричиинэбит биир, сороҕор отуубутугар тиийэ охсоору аттарбытын сиэллэрэн ылабыт. Дьэ манна буолааччы көөчөөн көрө. Аттар сиэллэхтэринэ Лаҥкыр муҥнаах үөрүттэн хаалымаары сиэлэн таҥкычахтанар, отой моонньоох баһа быста сыһаахтыыр. Төбөтүн киһи эрэ күлүөх курдук икки өттүгэр илгистэн, сыраана биир кэм ыһыллан иһэр буолаахтыыр. Онтон өссө өрө баран аттарбытын сүүрдэбит, оҕуспут муҥнаах туох даҕаны иһин соҕотоҕун хаалымаары аны сүүрэн, иһин тыаһа биир кэм «кулк-халк» бөҕө буолаахтыыр, хайа уонна бэрбээкэйдэрин уҥуоҕун тыаһа биир кэм лачыгыраан олорор буоллаҕа.
Ити боруоста күлсээри оҕуспутун дьээбэлээн биирдэ эмэ сүүрдээччибит. Оҕуспутун бары даҕаны олус таптыыр, маанылыыр этибит. Арыт кун оҕуспутун үс-түөрт буолан миинээччибит, сыбыдах аты ыраах сиргэ миинэр эрэй доҕор. Бастакы сылбар Лаҥкыр хаһаайына мин этим. Уон үстээх бэдик оҕус сиэтээччи уонна икки аҥаар көстөөх «Хахыйах» диэн сайылыктан түөрт хонукка биирдэ килиэп таһар этим. Кэбиһиигэ оҕуспунаан бугул таһабыт. Быыспар бугул түгэҕин харбыыбын.
Мин Саҥарбат Миитискэ диэн хаһан даҕаны ыал буолбатах сулумах сааһырбыт киһини кытта үлэлиибин. Киһим кэргэнэ, оҕото-уруута суох буолан эбитэ дуу, сүрдээх киҥнээх баҕайы киһи, биирдэ туохтан эрэ кыыһыран баран, тобус-толору уулаах солуурдары түҥнэритэ тэбиэлээн баран, саҥаттан уу бастарбытын өйдүүбүн. Арай биир күн от кэбиһэ сылдьан сыарҕаҕа бугул уган эрдэҕинэ, оҕуһум муҥнаах чугас турар бугулга хаамаачча буолан, бугулун Миитискэм сыарҕаҕа сыыһа анньан кэбиһээт, «уоппасымаат!» дии түһэн баран, оҕуһум муҥнааҕы тимир атырдьаҕынан буукка анньан «Кирк» гыннарда, оҕуһум сордоох өрө ыстаҥалыы түһээхтээтэҕэ дии. Аны онно сөп буолбакка атырдьаҕынан сискэ сырбаппытыгар мин оҕуспун көмүскэһэн икки ардыларыгар түстүм уонна “оҕуспун тыытыаҥ даҕаны бэйэҕин атырдьахтыам!” диэбиппин кулгааҕым эрэ истэн хаалла.
– Бытааһах, чыыбырҕаан көр эрэ! – диэн баран аны миигин охсоору даллах гынан баран син туттунна уонна үөхсэ-үөхсэ бугул кэннигэр баран олорунан кэбистэ. Мин ытам аллайбытынан, оҕуһум моонньун имэрийэбин, хааннаах буутугар инчэҕэй от сэбирдэҕин уура сатыыбын, онтон төбөбөр баана сылдьар былааппынан хаанын сото сатаатым, куруутун инчэҕэй, тымныы муннун имэрийэбин, уонна ийэбин санаан ытаан бардым, Дьэ бу түгэн мин өйбүттэн-санаабыттан хаһан даҕаны умнуллубаттыы иҥэн хаалбыт.
Оттон аттар, аттар эмиэ син биир киһи курдук, араас-араас майгылаахтар-сигилилээхтэр. От оҕустарар кэммэр төрүтчүтүм Аҕыай кэккэлэһэ иһэр ата ситэри тардыспатаҕына моонньуттан хабыалааччы, оччоҕуна биирдэһэ эмиэ тэбис-тэҥҥэ түһүспүтүнэн бараахтыыр. Куруутун оннук гыммат, анарааҥыта ол аата биирдэ эмит ыксаан, холкутуйа түһээри гынан эрдэҕэ дии, ону Аҕыай тута билэн дьарыйар быһыыта. Маны таһынан Аҕыай барахсан ат аайы бэриллибэт кэрэ талааннаах. Кини дьоруоһут этэ. Ону даҕаны куруук дьоруолаабат, санаата кэллэҕинэ, сылайбакка сылдьар буоллаҕына, үүнүн арыый тардан баран атаххынан биллэр соҕустук ыга кыпчыйан баран соруйдаххына отой уларыйа түһэр. Төбөтүн өрө быраҕан, кулгаахтарын чөрөтөн, бэл диэтэр кутуругун кытта биллэр гына өрө көтөҕөн баран, чэпчэки баҕайытык уу дьоруонан түһүнэн кэбиһээччи. Бэйэтэ даҕаны сымнаҕас систээх сылгы барахсан дьоруолаабыта отой уунан устан иһэр курдук долгулдьуйа субуллар. Оттон баҕарбат буоллаҕына үүнүн былдьаһан хам ытыран баран, буолумматын биллэрэн баһын булкуйааччы.
Аны туран биир ат куруутун саһар идэлээх этэ. Түүнүн үөрүн кытта мэччийэр, оттон хайдах сарсыарда буолла даҕаны аттары сылгылыы бардахха бу ат суох буолар. Ханнык эмит күлүк сиргэ, үөт анныгар эбэтэр чугас ойуур баар буоллаҕына онно саһан кирийэн аҕай турар буолааччы. Дьөрү диэн төбөтүн даҕаны хамсаппат. Оттон сайыҥҥы сылгы бүгүлэхтээн баһа быстыах курдук буолааччы дии, бу түгэҥҥэ кини оннук гыммат, бэл диэтэр кутуругун даҕаны хамсаппакка, булбаталлар ханнык диэн тураахтаатаҕа дии. Ол иһин бу аты ырааппатын диэн, илин атахтарын бууталаан кэбиһэр этибит. Атын аттары адаҕалаах ыыталааччыбыт. Аны тутаары быаны үрдүгэр быраҕаары гыннахха кэннинэн буола сылдьан тэбэрэ. миинээри гыннахха ытырара бэйэтин киэнэ. Күүстээх-уохтаах төрүтчүт ат буолан тулуйар этибит.
Дьэ бу тыа сирин аттара барахсаттар кыһыннары-сайыннары көлүүргэ сылдьар буоланнар, отой эстэн-быстан охтон хаалар түбэлтэлэрэ эмиэ баар буолаччы.
Биир оннук курус-хомолтолоох түбэлтэ оҕо эрдэхпинэ буолбутун өйдүүбүн. Бу түбэлтэ 1958 сыл сааһыгар буолбута. Оччолорго мин ийэм Чурапчы Болтоҥотугар учаастактааҕы балыыһаҕа тиэх.үлэһитинэн үлэлиир этэ. Бу балыыһа биэс-алта куойкалаах, үс оһоҕунан оттуллар дьиэ, биһиги онно үрдүттэн олоробут. Ийэм дьиэ сууйар, ас астыыр, таҥас сууйар, оһох оттор. Мин аҕыстаах улахан киһи сүрүн көмөлөһөөччүтэ буоллаҕым дии. Хайа уонна түөртээх уонна иккилээх бырааттарым мин көрүүбэр-истиибэр бааллар. Аҕабыт кыра уол тоҕус ыйдааҕар ыалдьан өлөөхтөөбүтэ. Оччолорго бу балыыһаҕа сэбиэдиссэйинэн уонна биэлсэринэн Нуойаба Өлөөнө үлэлиирэ. Аҕатын аатын өйдөөбөт эбиппин. Олус үтүө, аһыныгас майгылаах барахсан этэ. Ийэбитигэр биһиги биэс иитимньи буоллахпыт дии. Онно олустук көмөлөһөр этэ.
Биир күн “Чурапчыттан бородуукта кэлэр, ону кэтэһэн, көрсөн, таһынааҕы ампаарга сүөкэтээр” диэн ийэм солото суох буолан дуу, эбэтэр ханна эрэ бараары дуу миигин соруста. Мин түннүккэ туран маныыбын, тулуйбакка таһырдьа тахсан кулгааҕым тыаһыар диэри тура сатыыбын. Онтон дьэ сыарҕалаах аттаах киһи үрэҕи туораан, биһиги диэки иһэрэ көһүннэ. Мин таҥна охсоот сүүрэн тэлэмээттэнэн тиийэн, сыыр анныгар кэтэһэн турдум.
Сыарҕаҕа батарынан кууллаах бурдуктар, араас дьааһыктар бөҕө өрөһөлүү тиэллибиттэр, ол үрдүгэр тулууптаах уонна өйдөөн хаалбытым улахан баҕайы хамсатын туора уоппут биир киһи багдаллан олорор. Маҥан ат барахсан дэлби тиритэн, уу-билик буолан мэктиэтигэр үрүҥ бэйэтэ хараарбыкка дылы буолбут. Били сыырга кэлэн ат барахсан өрө батыччахтаан тахсан сыыр үрдүгэр тиийэн иһэн сыарҕалаах таһаҕаһын кыайбакка, икки кэлин атахтарынан тэҥҥэ түһүөлээн көрөн баран төттөрү батыччахтаан түстэ.
Били киһи дьэ сыарҕатыттан ыадастан түһэн, атын үүнүттэн сиэтэн сыырдарын иккистээн дабайдылар. Ат муҥнаах бу да сырыыга сыырын кыайан тахсыбакка, хаста даҕаны тобуктаан ылаттаата уонна эмиэ төттөрү күккүрээтэ. Дьөһөгөй оҕото барахсан туох баар уҥуоҕа-сүһүөҕэ барыта тип-титирэс буолан, айаҕыттан үрүҥ күүгэн аллан, баһын умса туттан хаары хабыалыы сатаахтаата даҕаны хомуута мэһэйдээн хаарга мунна даҕаны тиийбэтэ. Саатар онно сиһин быатын холкутатан баран хаары хаптарбат эбэтэр таһаҕаһыттан көҕүрэппэт киһи буолан биэрдэ. Хата атын муоһатын илиитигэр эринэн баран ордугун киһи төбөтүн саҕа болчуок курдук баайталаан баран били сордооҕу үлтү кулаан эмиэ сыырдарыгар өрө тиргиллэн кэллилэр.
Бу да сырыыга сыырдарын аҥаарын эрэ таҕыстылар, ат барахсан кыратык иҥэрсийэр курдук гынаат суулан түһэн баран түөрт атаҕын тыыллыы тэбинэн кэбистэ. Дьэ мантан саҕаланна эбээт, сиэргэ баппат сидьиҥ быһыы, ааттаах таһыыр. Били бириһиэн муоһа киһи төбөтүн саҕа сомоҕотунан аты ханна түбэһиэх, били киһи аҕылыар диэри үлтү кырбаата, ат турар санаата суох, хайаа даҕаны диэбиттии, хас оҕустаҕын аайы өрө дьигиҥнии сытаахтаата. Аттаах киһибит манан сөп буолбакка, чугас турар от күрүөтүттэн бүтэй тоһоҕотун аҕалла уонна миигин аты көнтөһүттэн өрө тардарбар дьаһайда. Мин буоллаҕына, бу киһиэхэ көмөлөһөөрү буолбатах, ат муҥнаахха көмөлөһөөрү хап-сабар көнтөһүттэн ылан өрө тарда сатаатым.
Дьэ ол кэнниттэн аны бүтэй тоһоҕотунан биллиргэччи кырбаан барда, аппыт барахсан үрүҥүнэн көрө-көрө дьигиҥниир эрэ. Хаста даҕаны моонньуга охсуталаабытын кэннэ, ат эрэйдээх муннунан хаана барда. Мин баччаҕа диэри маннык кэрээнэ суох быһыыны көрбөтөх киһи, тоҕо эбитэ буолла, арааһа таһаҕаспын балыыһабар илтэрээри тула хаама сырыттым. Ол икки ардыгар хас да киһи кэлэн, сылгы ыран, быстан сытыммыт буоллаҕына туох да ааттаах киһитэ туруорбат дэстилэр.
Онуоха “дьэ бэйиккэй, хайабыт буолар!” диэн били киһи бэриммэт. Сыарҕаттан сүгэтин ылан били күрүөттэн мас мастаан уот отунна. Туохха уоттаммытын мин кыайан өйдөөмнө турдахпына, киһибит умайа сылдьар маһы ылла даҕаны, ат муҥнаах кутуругун арыйа тардаат, били уоттаах маһын ат эмэһэтигэр батары саайбытыгар аппыт сордоох куһаҕан баҕайытык сарылаабытынан ойон тураахтаата. Сонно тута, били кэлбит дьону көмөлөһүннэрэн, сыарҕаны анньан айдааннаах сыырбытын дьэ таҕыстыбыт. Ол тиийэн таһаҕаһы сүөкүүр кэмҥэ, мин акка чугаһаан имэрийээри гыннахпына, охсоору гынна диир быһыылаах, отой өрө мөхсө түһээхтиир. Быһыыта киһиттэн куттанан, кута-сүрэ тостон сылдьар көлө быһыылаах этэ.
Өбүгэлэрбит барахсаттар арааһа ол иһин этэн эрдэхтэрэ: “Ат хаһаайынын күн аайы кэһэтиэх буолар да, сарсыарда аайы умнан кэбиһэр”, – диэн, Бу өс хоһооно дьөһөгөй оҕотун көмүскүүр-харыстыыр сыаллаах-соруктаах, маннык хаҕыс майгылаах дьоҥҥо анаммыт буолуохтаах дии саныыбын.
Өссө биир түгэни ахтыахпын баҕарабын
Мин убайым Гоголев Валентин Павлович, Саха АССР национальнай ыстаныыларын спордун маастара, учуонай зоотехник идэлээх, хомуньуус бөҕө киһи, онон сотору-сотору араас оройуоннарга көһөрөн иһэллэрэ.
Бу да сырыыга оннук буолла. Чурапчы Мындаҕаайытыттан, Амма оройуонун Солобудатыгар соҕотуопка иниспиэктэринэн ананан көһөр буоллубут, мин онуһу саҥа бүтэрэн, дьоммун кытта барсар буоллум. Ол саҕана дьиэ тэрилэ билигиҥҥи курдук истиэҥкэ миэбэл суох этэ. Онон биир «Урал» массыынаҕа дьиэбит тэрилин уонна биир ынахпытын тиэнэн, үс уол эмиэ үөһээ куусапка миэстэ оҥостон Чурапчынан, Бэстээҕинэн Аммалаатахпыт дии. Ынахпыт уулаах. Борооскутун субайдарга хаалларан баран күһүн кэлэн ылыахтаахпыт. Бу саас суол эрэ сабыллыан иннинэ этэ.
Солобудаҕа тиийэн, уруккута Холкуоһунай, билигинҥитэ Сахаачча аатынан «Николай Захаров» улууссаҕа, икки кыбартыыралаах дьиэҕэ аҥаарыгар түстүбүт. Хата дьиэбит хотонноох эбит. Онон сотору соҕус буолан баран ынахпыт төрөөтө. Оҕото тыһы буолан үөрүү бөҕөбүт. Ыһыах саҕана тарбыйахпытын дьон тэлгэһэлэригэр ыытан мэччитэрбит. Биир күн тарбыйахпыт күрүөттэн тахсан баран хаалбыт. Күнү быһа көрдөөн булбатыбыт, ыт туппута буолуо диэҕи оннук сурах-садьык иһиллибэтэ, киэһээ ыамҥа аны ынахпыт кэлбэтэ.
Дьэ түптэ-түрүлүөн бөҕө буоллубут. Мин ИЖ-Планета-2 матасыыкыллаахпын, онон үс күнү быһа көрдөөн булбатым. Аны сылдьар ыырбытын кэҥэтэн уонча хонук көрдөөммүт отой ытыспытын соттон кэбистибит. Ынах оҕотун илдьэ дойдулаабыта буолуо диирбитин, массыынаҕа тиэллэн кэлбит сүөһү, барар суолун билбэт диэн, дьон отой булкуйан кэбистилэр. Дьэ кырдьык даҕаны «сүтүктээх сүүс аньыылаах» дииллэрин эппитинэн-хааммытынан биһиги биллибит, Араас куһаҕан санаа, этии араас барыйаана барыта ырытылынна. Ыксааммыт оройуон хаһыатыгар биллэрии биэрдибит. Арай туран нэдиэлэ курдук кэм ааспытын кэннэ Сулҕаччыттан төлөпүөннээтилэр.
– Сүтүктээх сүөһүгүт манна сылдьар, тарбыйаҕын хаайан туруорабыт, отой тула көтө сылдьан маҥыраан тулутарын ааста. Эмиийэ маститтыа диэммит ыы сылдьабыт, кэлэн ыла охсуҥ, – диэн буолла.
Биһиги үөрүүбүтүттэн өттүкпүтүн үлтү түһэ сыстыбыт. Хомунан-тэринэн бырааппыныын Оппуонньалыын сатыы бардахпыт дии. Тиийбиппит биһи ынахпыт буолан, харыс хамсаан, сүөм үрдээн, ынахпытын сиэтэн дьиэбитигэр кэллэхпит дии. Бу кэнниттэн ынахпыт үүтэ тардан хаалла диэн ийэм айманар этэ. Ол кэннэ ийэбит барахсан тахсан ынаҕын моонньуттан кууһан туран:
– Хайдах маннык сатаммат дьыалаҕын оҥостоҕун? Бу аата бу дойдуну сбүлээбэккэ маннык быһыыланнаҕыҥ, чэ, хаһан да хайыахпытый, сааһыҥ да ыраатта, – диэн баран, былаатын уһугунан хараҕын сотто-сотто дьиэтигэр киирэн хаалбытын өйдүүбүн.
Күһүн ынахпытын олохтоох ынахха, идэһэҕэ туттар дьону кытта атастаһан кэбистэхпит дии. Дьэ бу кэнниттэн мин төбөбөр эҥин-араас санаалар киирэллэр. Бу биир өрүс кытыла эбээт, ото, уута эмиэ биирдиҥи соҕус ини, туга сатаммакка «Элэмэччибит» барахсан күрүү сатаата? Уонча сыл көрбүт-истибит иччитин быраҕан, төрөөбүт, улааппыт төрүт буора, дойдута тардан, бииргэ улааппыт, бииргэ мэччийэр үөрүн уонна оҕотун ахтан-санаан, тарбыйаҕын кэтээн-манаан мүччү туттаран күрээтэҕэ дии. Уонна хайдах тапталлаах, таттарыылаах дойдум манан баара буолуо диэн билэн, Амманы бата, быһалаан айаннаабыта буолуой? Дьэ, буолар даҕаны эбит…
Сахабыт сирин тыйыс айылҕатыгар бэйэбит курдук тулхадыйбат тулуурдаах, өҥүрүк куйааһыгар, араас сайыҥҥы, күһүҥҥү үөнүгэр-көйүүрүгэр, кыһыҥҥы баранан быстыбатах бытарҕан тымныытыгар, олох туһугар туруулаһыы диэн тугун-ханныгын былыр-былыргыттан бэйэбитин кытта тэбис-тэҥҥэ эттэринэн-хааннарынан билбит эрэллээх доҕотторбут, дьиҥнээх саха боруодалара – дьөһөгөй оҕолоро, хороҕор муостааҕа, саха лаайка ыта баар буоланнар, кырдьыга даҕаны, саха омук баччаҕа кэлбитэ мөккүһүллүбэт чахчы буоллаҕа эбээт!
Дьэ бу барахсаттарбытын билигин кэлии сылгы, ынах сүөһү, туга-ханныга биллибэт араас боруода барамайдарга булкуйан, дьиҥнээх бэйэбит төрүт боруодаларбытын сүтэрбэтэх киһи баар ини…
Михаил ГОГОЛЕВ
—Долгун.
Поделиться ссылкой:
Facebook
WhatsApp
Twitter
Telegram
Печать
Похожая запись
Дьахтар атаҕын таҥаһын историята
24 Сен 2020 tuymaada
Көрүдьүөстэр
30 Июл 2022 tuymaada
Прививка ылабыт да, ковид тоҕо элбиирий?
2 Ноя 2021 tuymaada
Навигация по записям
Мэйиккэ сүөһү мучумаана
Ким, хайдах тылбаастаабытай?
Добавить комментарий Отменить ответ
Ваш адрес email не будет опубликован. Обязательные поля помечены *
Комментарий
Название*
Электронная почта*
Веб-сайт
Сохранить моё имя, email и адрес сайта в этом браузере для последующих моих комментариев.
КЭЛИҤҤИ ТАҺААРЫЫЛАР
2 Дек 2022
Небензя назвал инициативу о трибунале по Украине попыткой покрыть беззаконие Запада
1 Дек 2022
Итальянский журналист Палмери: бан сборной России справедлив
30 Ноя 2022
Энергетики назвали ситуацию на Украине близкой к катастрофической
29 Ноя 2022
Гендиректор «Зенита» назвал виновника массовой драки в матче со «Спартаком»
28 Ноя 2022
Россиянам рассказали о риске переводов денег между своими счетами
27 Ноя 2022
Ротавирус у детей. Чем при кишечном гриппе поможет пробиотик?
26 Ноя 2022
Сербы пришли на матч чемпионата мира в футболках российской сборной
25 Ноя 2022
В каком возрасте снимается с воинского учета рядовой: по достижении 50 или 51 года?
24 Ноя 2022
Аналитики Bloomberg сообщили о «крахе» платежной системы «Мир»
23 Ноя 2022
Депутаты исключат из запрета на митинги и шествия богослужения
22 Ноя 2022
Суперкомпьютер предсказал победителя ЧМ-2022
21 Ноя 2022
Комментарийдар
Кугдаров к записи Диктатура уонна демократия
Мета
Войти
Лента записей
Лента комментариев
WordPress.org
О нас
Сетевое издание TUYMAADA.RU. Свидетельство о регистрации СМИ Эл № ФС77-71324 от 17 октября 2017 г. Выдано Федеральной службой по надзору в сфере связи, информационных технологий и массовых коммуникаций.
|
oscar
|
Тэрийэн таһаарааччылар: «Сахамедиа РИИХ АО». Сибээскэ, информационнай технологияҕа уонна маассабай коммуникацияҕа кэтиир федеральнай сулууспаҕа киирбит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77 — 74960 (25.01.2019)
Edersaas.ru саайт матырыйаалларын толору эбэтэр быһа тардан туһанар түгэҥҥэ булгуччу гиперсыылка ирдэнэр. Хаартыскалары, видео-устуулары, онтон да атын мультимедийнэй матырыйааллары эрэдээксийэттэн суругунан көҥүлэ суох туһанаргыт бобуллар.
|
oscar
|
Байаҕантай төрөөбүт күнүгэр Брайл кинигэтэ сүрэхтэннэ - Эдэрсаас – сахалыы сонуннар – новости на якутском языке
Skip to content
YSIA.RU
ЯКУТИЯ-DAILY.RU
ФОТОБАНК
Медиацентр
Рекламодателям
Сүрүн сирэй
Уопсастыба
Бэлиитикэ
Экэниэмикэ
Айылҕа харыстабыла
Тыа хаһаайыстыбата
Култуура
Үөрэх уонна наука
Тырааныспар
Успуорт
Бэрээдэк
Сынньалаҥҥа
Интервью
Сүбэһит
Тургутук
Ыйаахтар
Нацбырайыактар
Search for:
СҮРҮН СИРЭЙ
Маны аах
Байаҕантай төрөөбүт күнүгэр Брайл кинигэтэ сүрэхтэннэ
Култуура Маны аах
Байаҕантай төрөөбүт күнүгэр Брайл кинигэтэ сүрэхтэннэ
18:55 26.09.2022 21:21 26.09.2022
Надежда Егорова
Бүгүн, балаҕан ыйын 26 күнүгэр, тиэхиньиичэскэй наука доктора, РНА Сибиирдээҕи салаатын үтүөлээх бэтэрээнэ, бэйиэт, суруйааччы, СӨ суруйааччыларын сойууһун чилиэнэ Егор Гаврильевич Старостин-Байаҕантай төрөөбүт күнэ.
Кини төрөөбүт күнүн саха литературатыгар биир сэдэх көстүүнэн бэлиэтээтилэр. Ол эбэтэр, Национальнай бибилэтиэкэ Историческай саалатыгар кини хоһооннорун уонна кэпсээннэрин мөлтөхтүк көрөр уонна көрбөт дьоҥҥо анаан Брайл систиэмэтинэн бэчээттэммитин сүрэхтээтилэр.
Бырайыак ааптара — үөрэххэ ураты наадыйар устудьуоннар, аспираннар уонна исписэлиистэр өрөспүүбүлүкэтээҕи ассоциацияларын бэрэссэдээтэлэ, педагогика наукатын хандьыдаата, ХИФУ инклюзивнай үөрэхтээһин сайдыытыгар Хотугулуу-Илиҥҥи научнай-инновационнай киин дириэктэрэ Пантелеймон Романович Егоров. Версткаҕа уонна брайловскай принтергэ Л.Э.Алексеев бэчээттээбит, брошюропка уонна переплет үлэтин Д.М.Фомин оҥорбут.
Хомуурунньук сүрэхтэниитигэр Егор Старостин доҕотторо, үрдүк үөрэх кыһатыгар бииргэ үөрэммиттэрэ, биир идэлээхтэрэ, чугас дьонноро, бэйиэттэр, суруйааччылар уонна кини поэзиятыгар сүгүрүйээччилэр кытыннылар. Литературнай тэрээһини национальнай бибилэтиэкэ исписэлииһэ Александра Геннадиевна Попова иилээн-саҕалаан ыытта.
Пантелеймон Романович Егоров “Егор Гаврильевич наһаа элбэх хоһоону, кэпсээни суруйбута. Бэл, арамааҥҥа ылсыбыта. Кини хоһоонноро дириҥ философскай өйдөбүллээхтэр, лирическэй тыыннаахтар. Хас биирдии хоһооно киһи дууһатын таарыйар. Ол да иһин, көрбөт оҕолор, улахан дьон Байаҕантай поэзиятын билистиннэр, саха тылын үөрэттиннэр диэммин айымньыларын Брайл систиэмэтигэр киллэрэргэ санаммытым”, — диэн Егор Гаврильевич олоҕун аргыһа Лариса Петровна Старостина бэчээттииргэ көҥүл биэрбитигэр махтанна.
Бэйиэт хоһооннорун Дьокуускай куорат национальнай гимназиятын уонна М.К.Аммосов аатынан ХИФУ устудьуоннара доргуччу аахтылар. Салайааччылара, филология наукатын доктора Валентина Григорьевна Семенова Байаҕантай поэзиятын “Кыым” хаһыакка бэчээттэппитигэр кини оҕолуу үөрбүтүн, сөбүлээбитин уонна поэзиятыгар сүгүрүйээччилэр элбэхтэрин туһунан эттэ. Ол туоһута – бүгүн саха сайдам ыччата кини хоһооннорун ис дууһаларыттан долгуйан, сүрэхтэрин сылааһын биэрэн туран аахпыттара буолла.
Төрөөбүт күнэ бэлиэтэнэр бэйиэт олоҕун, айар үлэтин туһунан үрдүк үөрэххэ бииргэ үөрэммит доҕотторо, биир идэлээхтэрэ ахтан-санаан аастылар. Кинилэр үгүстэрэ Егор Старостин хоһоон суруйарын, Байаҕантай диэн псевдоним ылыммытын хойут билбиттэрин уонна чахчы айылҕаттан талааннаах бэйиэт аттыларыгар олорон, үлэлээн ааспытын, бэйэтигэр олус сөптөөх ааты ылыммытын, кэлэктиибигэр кинини ытыктыылларын, убаастыылларын туһунан эттилэр.
Биир идэлээҕэ Егор Николаевич Петров Байаҕантайга анаабыт хоһоонун аахта. Бибилэтиэкэ үлэһиттэрэ Туйаара Готовцева, Петр Атласов бэйиэт үгүс ахсааннаах айымньытыттан сөбүлээбит хоһооннорун аахтылар.
Өлүөхүмэттэн төрүттээх бэйиэт, СӨ Суруйааччыларын сойууһун чилиэнэ Эдуард Корнилов Байаҕантай поэзиятыгар санаатын үллэһиннэ. СӨ Суруйааччыларын сойууһун бэрэссэдээтэлин солбуйааччы, “Полярнаяя звезда” сурунаал эрэдээктэрэ Владислав Доллонов бииргэ алтыспыт, сурунаалга бэчээттэммит кэмнэрин уо.д.а. чугас доҕор уонна кини поэзиятыгар сүгүрүйээччи быһыытынан санаатын үллэһиннэ.
Байаҕантай тыыннааҕар “Мин хоһооннорум кыайан ырыа буолар аналлара суох быһыылаах” диэн хомойо соҕус этэрин туһунан ахтан аастылар. Ол эрэн, бүгүн кини хоһоонугар үс саҥа ырыа толоруллан, бэйиэт хоһоонноро ырыа буолар дьылҕалаахтарын итэҕэйдибит. Мелодистка Марианна Макарова бэйэтин матыыбыгар гитараҕа доҕуһуоллаан толорбут ырыалара киһи дууһатын уоскутар наҕыл-намчы ырыалар буолбуттар.
Надежда ЕГОРОВА, «Саха сирэ» хаһыат, edersaas.ru
Мария ЕФРЕМОВА (Саха сиринээҕи наука киинин пресс-сулууспата) хаартыскалара
0
0
Навигация по записям
Быстах хомуурга ыҥырыллыбыттар дьиэ кэргэннэрин өйүүр туһунан ыйаах таҕыста
Айсен Николаев: Кыстыгы туоруурга көмө оҥоһуллуоҕа
Маны ааҕыҥ
Байаҕантай төрөөбүт күнүгэр саҥа хомуурунньук сүрэхтэниэҕэ
Уйан кут бэйиэтэ — Байаҕантай
«Дьөгүөр кинигэлэрэ былдьаһык буолуохтара»
Бастакы учууталбыт Георгий Алексеевич Слепцов туһунан ахтыы
Брайль ньыматынан тахсыбыт кинигэни билсиҥ
Уважаемые читатели!
Мы рады вам сообщить, что начал работу новый сайт «Саха Сирэ»!
Полную подборку новостей Якутии и Якутска читаете тут
Уопсастыба
Олохтоох эт сыаната тоҕо үрдүгүй? (ВИДЕО)
Уопсастыба
Тыллары сайыннарар сэргэх бырайыактар
Сонуннар
Бүгүн — инбэлииттэр күннэрэ
Уопсастыба
Нам улууһа: тупсарыы эйгэтигэр биир кэлим ситим
Көр. Аах. Туһан.
16+
Редакция аадырыҺа
677000, Дьокуускай куорат, Орджоникидзе уул., 31 Төлөпүөн: (4112) 42-06-90
E-mail: [email protected], [email protected]
Edersaas.ru саайт сүрүн эрэдээктэрэ Ч. Н. Гаврильев
Тэрийэн таһаарааччылар: «Сахамедиа РИИХ АО». Сибээскэ, информационнай технологияҕа уонна маассабай коммуникацияҕа кэтиир федеральнай сулууспаҕа киирбит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77 — 74960 (25.01.2019)
Edersaas.ru саайт матырыйаалларын толору эбэтэр быһа тардан туһанар түгэҥҥэ булгуччу гиперсыылка ирдэнэр. Хаартыскалары, видео-устуулары, онтон да атын мультимедийнэй матырыйааллары эрэдээксийэттэн суругунан көҥүлэ суох туһанаргыт бобуллар.
|
oscar
|
бары(Сүрүн)ЫрытыыКыттааччыКыттааччы ырытыытаБикипиэдьийэБикипиэдьийэ ырытыытаБилэБилэ ырытыытаMediaWikiMediaWiki-ни ырытыыХалыыпХалыыбы ырытыыКөмөКөмөнү ырытыыКатегорияКатегорияны ырытыыTimedTextTimedText talkМодульОбсуждение модуляГаджетОбсуждение гаджетаОпределение гаджетаОбсуждение определения гаджета
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Sakha-sire.ru саайт сүрүн эрэдээктэрэ Ч. Н. Гаврильев. Сибээскэ, информационнай технологияҕа уонна маассабай коммуникацияҕа кэтиир федеральнай сулууспаҕа киирбит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77-84126.
Тэрийэн таһаарааччы: «Сахамедиа РИИХ АО».
«Саха сирэ» саайт матырыйаалларын толору эбэтэр быһа тардан туһанар түгэҥҥэ булгуччу гиперсыылка ирдэнэр. Хаартыскалары, видео-устуулары, онтон да атын мультимедийнэй матырыйааллары эрэдээксийэттэн суругунан көҥүлэ суох туһанаргыт бобуллар.
|
oscar
|
Максим Кирович Аммосов аатын билбэт саха киһитэ суоҕа буолуо. Биһиги оҕо, оскуола саҕаттан кини аатын Ойуунускайы, Бараховы кытта дьүөрэлии ааттыыр этибит. Ону таһынан олус эдэр сааһыгар өрөспүүбүлүкэбитин тэрийсибит киһинэн билинэрбит.
Максим Кирович Аммосов — сэбиэскэй, судаарыстыбаннай уонна партийнай деятель, Сибииргэ Сэбиэскэй былааһы олохтуур иһин охсуһуу кыттыылааҕа. Кини П.А. Ойуунускайдыын уонна И.Н. Бараховтыын 1922 с. муус устарыгар Саха АССР тэрийсибит киһинэн буолар.
1937 с. КК ВКП(б) Киин кэмитиэтин ыйыытынан М. К. Аммосов Киргизия киин куоратыгар Фрунзеҕа, Киргизия обкомун VIII пленума буола турдаҕына тиийэр. Кулун тутар 22 күнүгэр обком бастакы сэкирэтээринэн талыллар. Бу күннэргэ V Суһал бүтүн киргиистэр Сэбиэттэрин сийиэһэ түмүктэнэр. Бу сийиэскэ Максим Кирович салалтатынан Киргизскэй ССР Конституцията ылыллар. Онон Аммосов Киргизия судаарыстыбалаах буолуутугар сүдү улахан суолталаах киһинэн ааҕыллар. 1937 сыл от ыйыгар Киргизия хомуньуус баартыйатын I сийиэһигэр М.К. Аммосов 1 Киин Кэмитиэт бастакы сэкирэтээринэн талыллыбыта.
1990 сылтан Саха судаарыстыбаннай университета М.К. Аммосов аатын сүгэр.
Олоҕун олуктара
Максим Аммосов 1897 сыллаахха ахсынньы 22 күнүгэр Нам улууһун Хатырык наһилиэгэр Анастасия Леонтьевна уонна Кир Васильевич Аммосовтар дьиэ кэргэннэригэр төрөөбүт. Дьоно быстар дьадаҥы буолан 4 сааһыттан таайыгар (убайыгар, абаҕатыгар?) Д.М. Аммосовка иитиллибит. Дьокуускай куорат училищетын, Дьокуускайдааҕы учуутал семинариятын, Москватааҕы Кыһыл профессура Институтун бүтэрбитэ.
Үлэлээбит сирдэрэ:
1918 с. от ыйа-атырдьах ыйа — оробуочайдар дьокутааттарын Сэбиэтин чилиэнэ уонна сэкирэтээрэ, үөрэх комиссара;
1918 с. атырдьах ыйа —1920 с. кулун тутар — Сибииргэ сыылкаҕа сылдьыбыт. Томскайга, Иркутскайга, Челябинскайга подпольнай үлэҕэ сылдьыбыт;
1920 с. кулун тутар — 1921 с. олунньу — Саха сиригэр сэбиэскэй былаас олохтонуутугар Сибревком боломуочунайа, Саха сирин оргбюротун бэрэссэдээтэлэ;
1921 с. олунньу — 1921 с. алтынньы — Саха сирин губревкомын бэрэссэдээтэлэ;
1921 с. алтынньы —1922 с. бэс ыйа — РКП (б) Губбюротун Саха сиэксийэтин сэбиэдиссэйэ, автономия туһунан туруорса Москваҕа командировкаҕа ыытыллыбыт;
1922 с. бэс ыйа — 1923 с. кулун тутар — Саха облбюротун сэкирэтээрэ, ОК РКП (б) сэкирэтээрэ;
1923 с. кулун тутар — 1923 с. алтынньы — САССР атыыга уонна промышленнаска народнай комиссара;
1923 с. алтынньы —1925 с. от ыйа — Москваҕа ВЦИК-ка САССР бэрэстэбиитэлэ;
1925 с. от ыйа — 1928 с. атырдьах ыйа — САССР норуодунай комиссардарын Сэбиэтин бэрэссэдээтэлэ;
1928 с. атырдьах ыйа —1930 с. балаҕан ыйа — КК ВКП (б) эппиэттээх инструктора;
1930 с. балаҕан ыйа — 1932 с. олунньу — Институт Красной профессуры истээччитэ;
1932 с. олунньу — 1934 с. олунньу — Арҕаа-Казахстан обкомун бастакы сэкирэтээрэ;
1934 с. олунньу — 1937 с. олунньу — Караганда уонна Хотугу-Казахстан обкомнарын сэкирэтээрэ;
1937 с. кулун тутар —1937 с. бэс ыйа — Фрунзе горкомун бастакы сэкирэтээрэ;
1937 с. ыам ыйа — 1937 с. сэтинньи — Киргизия КК-тын бастакы сэкирэтээрэ.
Киргизияҕа үлэлээһинэ
1937 сыл кулун тутар 18 күнүгэр Саха АССР СНК бэрэссэдээтэлэ (1925 сыл бэс ыйа – 1928 сыл атырдьах ыйа), КК ВКП(б) ыйааҕынан Максим Кирович Аммосов Киргизия киин куоратыгар Фрунзеҕа кэлбитэ, онно Киргизия обкуомун VIII пленума ыытылла турара.
Кулун тутар 22 күнүгэр кини Киргизия ОК ВКП(б) 1-кы сэкирэтээринэн талыллыбыта. Бу күннэргэ Бүтүн Киргизскэйдээҕи V Суһал Сэбиэттэрин съеһэ бэйэтин үлэтин түмүктээбитэ, манна Аммосов быһаччы салайыытынан Киргизскэй ССР Конституцията ылыллыбыта. Онон, Аммосов Киргизия судаарыстыбаннаһа төрүттэниитигэр быһаччы кыттыыны ылбыта. 1937 сыл от ыйыгар Киргизия КП(б) I съеһигэр М.К. Аммосов Киин Кэмитиэт бастакы сэкирэтээринэн талыллыбыта.
Үлэлиир кэмигэр М.К. Аммосов Дьокуускайдааҕы обком чилиэнинэн, ВКП(б) горком, Арҕаа-Казахстаннааҕы, Караганжинскай ВКП(б) Обкомун, Киргизия Компартиятын Киин Кэмитиэтин чилиэннэринэн талыллыбыта, ВКП(б) XI, XIII, XVI уонна XVII съезтэрин, ВЦИК, ССРС ЦИК Бүтүн Сойуустааҕы партийнай конференциялар уонна сессиялар делегаттара уонна кыттыылааҕа.
М.К. Аммосов 1937 с. репрессияламмыта. 1937 сыл сэтинньи 16 күнүгэр Фрунзе куоракка сымыйа буруйдааһын түмүгэр хаайыллыбыта. 1938 сыл от ыйын 28 күнүгэр Москва куоракка ытыллыбыта.
1956 сыллаахха кулун тутар 28 күнүгэр ССРС Үрдүкү суутун Байыаннай кэллиэгийэтин быһаарыытынан реабилитацияламмыта.
Аммосов дьыалатын туһунан
Сэбиэскэй кэмнэргэ, уларыта тутуу иннинэ, НКВД-га “Аммосов дьыалата” диэҥҥэ сыһыаннаах ханнык да анал чинчийиилэр ыытыллыбатахтара. Ол курдук, Саха сиригэр сталинскай репрессиялар историялара даҕаны – КГБ архыыптара бары сабыылаахтар этэ. Бу туһунан туох эмит таһаарыыны, ким эмит быктарыытын цензура олоччу боборо, суруйар да буоллахтарына ханна да бычыгыраппаттара. Оннук бобуулаах дьыала этэ.
Ол да буоллар, уларыта тутуу саҕаланыаҕыттан туох эрэ сорунан көрүү баара. Ол түмүгэр 1990-с уонна 2000 сылларга өрөспүүбүлүкэ научнай, ону таһынан интеллигенция ортотугар бу тиэмэҕэ аналлаах киэҥ уонна ытылҕаннаах кэпсэтиилэр ыытыллаллара.
Ол курдук, холобур, И.И. Николаев уонна И.П. Ушницкай «Центральное дело: Хроника сталинских репрессий в Якутии», Иван Ласков — «А была ли провокация?» уо.д.а., философскай наука кандидата, МАИ член-кэрэспэдьиэнэ Виктор Скрипин — «Ложные кумиры», историческай наука доктора, ИГИ сотруднига Егор Алексеев —«Обречённые» ыстатыйата, историческай наука кандидата Егор Антонов —«О великом человеке М. Аммосове и историке В. Скрипине» ыстатыйата, онтон да элбэх суруйуулар. Бу барыта билигин да сөптөөх уонна профессиональнай чинчийиилэри ирдиир.
Дьиэ кэргэнэ
1923 сыл алтынньы 2 күнүгэр партия Саха сиринээҕи горкомун сэкирэтээрин Рая Израилевна Цугель (1902-1972 сс.) кытта ыал буолбута, онтон үс кыыстаммыттара: Аэлита (1924-1991 сс.) Яна (1931-2001 сс.) уонна Лена (1937-2017 сс.).
М.К. Аммосов үс кыыһа бары аҕаларын туһунан матырыйааллары актыыбынайдык көрдөөбүттэрэ, бэчээккэ таһаарбыттара. Кини аатын үйэтиппиттэрэ, өрөспүүбүлүкэбитигэр бэйэлэрин тустарынан үтүө өйдөбүлү хаалларбыттара. М.К. Аммосов сиэннэрэ: Максим, Михаил уонна Елена.
Р.И. Цугель кытта холбоһо илигинэ М.К. Аммосов Наталья Дмитриевна Куличкина диэн лааппы үлэһитэ, саха киһитин кыыһын кэргэн ыла сылдьыбыта. Кинилэргэ 1915 сыллаахха Дмитрий диэн уол оҕо төрөөбүтэ уонна кыра сааһыгар өлбүтэ. Эдэр ыал сотору кэминэн арахсыбыттара.
М.К. Аммосов туһунан өйдөбүнньүк
1990 сыллаахха М.К. Аммосов чиэһигэр Саха судаарыстыбыннай университета кини аатын сүкпүтэ. Дьокуускайга пааматынньык туруоруллубута.
Нам улууһугар, төрөөбүт сэлиэнньэтигэр Хатырыкка, кини олоҕор уонна үлэтигэр аналлаах музей үлэлиир. Сылын аайы муус устар 27 күнүгэр, Өрөспүүбүлүкэ күнүгэр, Хатырыкка бырабыыталыстыба делегацията үөрүүлээх тэрээһиҥҥэ айанныыр.
Москваҕа РФ бырабыыталыстыбатын иһинэн Саха өрөспүүбүлүкэтин бэрэстэбиитэлистибэтин дьиэтигэр мемориальнай дуоска туруоруллубута.
2005 сыл балаҕан ыйын 27 күнүгэр Дьокуускайга М.К. Аммосовка пааматынньык арыллыбыта. Ааптардар: скульптордар Т.И. Левина, В. Курочкин, архитектор Н. Белолюбскай.
2008 сыллаахха Петропавловскай куоракка (Северо-Казахстанскай уобалас) уобаластааҕы исполком урукку дьиэтигэр өйдөбүнньүк дуоска арыллыбыта.
2012 сыл ахсынньыга Бишкек куорат киинигэр М.К. Аммосов 115 сылын көрсө пааматынньык туруоруллубута.
Сонуннар
09.12.2022 | 17:00
«Эдэр уус» күрэх түмүктэннэ
09.12.2022 | 15:00
«Сосновый бор» лааҕыр үлэтин саҕалаата
09.12.2022 | 15:00
Устудьуоннар тутар этэрээттэрэ — куораты тупсарыыга төһүү күүс
09.12.2022 | 13:00
«Сэрии оҕолоро» уопсастыбаннай тэрилтэ кинигэтэ сүрэхтэннэ
09.12.2022 | 11:00
Дьокуускай оскуолаларыгар харантыын биллэрилиннэ
09.12.2022 | 09:00
Ахсынньы 9 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
08.12.2022 | 17:00
Альберт Семенов анал эпэрээссийэ кыттыылаахтарын чугас дьоннорун кытта көрүстэ
08.12.2022 | 15:00
ЫБММ управлениета баҕа өттүнэн баһаары умуруорааччылары наҕараадалаата
08.12.2022 | 13:00
«Аэрофлот» 2023 сыллааҕы субсидиялаах билиэттэри атыылаан эрэр
08.12.2022 | 11:00
Дьиэ кэргэттэри өйөөһүҥҥэ 880 мөл. солк. тахса туһуланна
08.12.2022 | 09:00
Ахсынньы 8 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
07.12.2022 | 17:00
«Герой күнэ» патриотическай ырыа II-с ыччат бэстибээлин гаала-кэнсиэрэ буолар
07.12.2022 | 15:00
Дьокуускайга аһымал кэнсиэр ыытылынна
07.12.2022 | 13:00
Евгений Григорьев тутааччы-хампаанньалар салайааччыларын кытта көрүстэ
07.12.2022 | 11:00
Дьокуускай куораттааҕы Дуума аһымал аахсыйаҕа кытынна
07.12.2022 | 09:00
Ахсынньы 7 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
06.12.2022 | 17:00
«Норуот бүддьүөтэ» куонкурус сүүмэрдээһинигэр кыттыҥ
06.12.2022 | 15:00
Сүөһү аһылыгын тиэйиигэ субсидия көрүллэр
06.12.2022 | 13:00
Саха сирин талааннаах оҕолоро наҕараадаланнылар
06.12.2022 | 11:00
Кадеттар оскуолаларын бастакы сыбаайата түстэ
Ордук ааҕаллар
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 04.12.2022 | 16:00
Аар Саарынтан алгыстаммыт Күн Сандаара
Кэлиҥҥи сылларга айылҕаттан айдарыылаах, олоххо ураты көрүүлээх, тарбахтарыгар талааннаах, илиилэринэн илбийэн эмтиир сахалыы эмчиттэри хаһыаппытыгар үгүстүк сырдатан кэллибит. Бүгүн мин биир дойдулаахпын, алгысчыт, сахалыы эмчит Саргылаана Винокурова-Күн Сандаараны билиһиннэриэхпин баҕарабын. Күн Сандаара Нам улууһун Салбаҥ нэһилиэгиттэн төрүттээх. Ол гынан баран өр сылларга Сунтаарга олорбут буолан, Сунтаарын ордук чугастык саныыр. Кулгаахпар...
Сытыы муннук | 01.12.2022 | 12:03
Ийэ айманар сүрэҕин туох уоскутуой...
Билиҥҥи балаһыанньаҕа, билиҥҥи судургута суох кэмҥэ оҕотун байыаннай дьайыыга атаарбыт ийэлэрдиин кэпсэтэртэн ордук ыарахан суох. Кинилэр куоластара титириирэ, харахтарын уутун кистээн туора соттоллоро, оҕолорун тустарыгар күүстээх, тулуурдаах буола сатыыллара киһини өссө уйадытар, уоскутар тылы булбакка мух-мах бараҕын. Бу сырыыга оҕолорун атаарбыт, кэтэһэр, эрэнэр икки ийэни кытта харах уулаах кэпсэтиибин ааҕааччыларбар...
Тускар туһан | 25.11.2022 | 18:00
Ытаспакка, этиспэккэ, үөрэ-көтө...
Элбэх төрөппүт оҕотугар дьиэтээҕи үлэтин оҥороругар көмөлөһөрө кистэл буолбатах. Сорохтор “тэбис-тэҥҥэ үөрэнсэбит”, “киэһэ аайы ол айдаана”, “айа, стресс” диэн муҥатыйалларын үгүстүк истэбит. Чуолаан дистанционнай үөрэх кэмигэр дьиэтээҕи үлэни толоруу “сэриигэ” кубулуйа сыспыта.
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МБУ Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
1976 сыллаахха Дьааҥы оройуонун Адыаччы нэһилиэгэр учууталлыы сылдьар кэмим этэ. Биир күн “Адыаччы сопхуос суоппардара Дьокуускай куоракка таһаҕас тиэнэ барар буолбуттар” диэн сурах иһилиннэ.
Оскуолам дириэктэрэ олору кытта барыс диэтэ, оскуолаҕа табаарга сайаапка оҥорбуттара бэлэм буолан, кэлэн ылыҥ диэн биллэрбиттэр. Эбиитин мин бэйэм эмиэ хайыһар сакаастаан турабын, ол иһин барсар буоллум. Бэйэм да сири-дойдуну көрүөм этэ, хоту сир суоллара хайдах буолар эбиттэрин билиэм этэ диэн бүччүм санаалаахпын. Дьокуускайга үс грузовой массыына барар диэтилэр, баралларыгар мантан металлолом тиэнэн бараллар, куоракка илдьэн туттарар гына диэн буолла.
Үлэхтээх күммүтүгэр Гоша диэн күһүн, саас бэркэ диэн тапсан бултуур уолум, аллар атаһым, сааһын тухары уруулга олорор уопуттаах суоппар киирэн кэллэ, бардыбыт диэн буолла. Бэлэм олорор киһи тахсан ЗИЛ кабинатыгар олорунан кэбистим.
Син балачча айаннаан Лазо диэн көмүсчүттэр бөһүөлэктэригэр тиийэн кэллибит. Остолобуойдарыгар чэйдээтибит уонна заправкаларыгар тиийэн бензин кутуннубут. Бу турдахпытына Дьокуускайтан толору таһаҕас тиэммит массыыналар кэлбиттэрин көрөн тиийэн кэпсэттибит, ол дьон: “Үрэх уута тааҥнаабыт, онон эһиги үөһээнэн, хайанан, айанныыргыт ордук буолуо”, – диэн сүбэлээтилэр. Онон биһиги кинилэр эппиттэрин ылынан, Ньэлгэһэ хайатын суолунан айаннаатыбыт. Хаайыылаахтар оҥорбут суоллара диэн билэбит, үчүгэй гынан баран эргиир суол буолан дьон үксэ өрүһүнэн сылдьаллар. Хайабыт үөһээ өттүгэр икки тииккэ хаптаһын сааллан турар, онно: “990 хаайыылаах 500 милиционер көрүүтүнэн үлэлээбиттэр” диэн суруллубут. Ол хаайыылаахтар 1941 сыллаахтан ыла Дьокуускайга барар суолу таһынан авиаплощадка туппут эбиттэр.
Хайаны таҥнары түстэххэ аллараа айылҕа бэйэтэ анаан оҥорбутун курдук улахан баҕайы оҥхой сир баар эбит, ньуура син эриэ-дэхси, 300х200 курдук иэннээх, тула өттө хайалар. Манна хаайыылаахтар олорор бараактарын – түөрт дьиэни туппуттар. Кэпсииллэринэн, бастакы дьиэҕэ сүүрбэ биэс сылга түбэспиттэр сыппыттар, иккискэ уон-уон биэс сыллаахтар. Бараактар көлүүчэй боробулуоханан төгүрүтүллүбүттэр, түөрт өттүгэр харабыл вышкалар хороллон тураллар. Тэйиччи турар дьиэлэр милииссийэлэр киэннэрэ быһыылаах.
Суолу оҥороллоругар куһаҕан бадарааннаах сирдэргэ маһы туора уурдарар эбиттэр, ол үрдүгэр тааһы бытарыттаран куттарбыттар. Атын кураанах сирдэри баһымньынан, лаппаахынан үлтү сыстаран суол оҥотторбуттар. Маны эт харахпытынан көрөн, сиһилии үөрэтэн улаханнык сөхтүбүт. Онтон суолбутун батыһан үөһэ таҕыстыбыт. Биир сиргэ тиийбиппит көбүс-көнө гына дэхсилээн суоруллубут. Сөмөлүөт түһэр гына площадка оҥорон хаайыылаахтар үлэ бөҕөтүн көрсөөхтөөбүттэр. Бу порт кытыыларыгар кыраһыыннаах буочукалары туруорбуттар, олор истэригэр суп-суон битииллээхтэр. Балары сөмөлүөттэр кэлэн түһэллэригэр уматар буолуохтаахтар.
Ньэлгэһэ хайатын таҥнары түһэн, аны Тополинай хайаларыгар кэллибит. Бу хайаны түһүүгэ суол кытыытыгар хас да хара-үрүҥ тааһынан оҥоһуллубут бюстар тураллара. Кимнээх кимиэхэ туруорбуттарын билэ сатаабакка, ааһа айанныы турдахпыт дии. Хас да сиргэ массыыналар аллараа түһэ сытар этилэр. Билэргит курдук, Тополинай хайата үрдүк уонна олус туруору. Бу бэйэлээх туруору хайа сирэйин хаайыылаахтар эрэйдээхтэр баһымньы, лаппаахы эрэ көмөтүнэн суоран суол оҥороохтообуттарын сөҕө-сөҕө айаннаан иһэбит. Хайаны эргийэ, алта миэтиртэн арыый кэтит суол оҥоһуллубут. Дьэ кытаанах үлэ диэтэҕиҥ… Үгүс харах уута, элбэх көлөһүн да тоҕуннаҕа, хас киһи бу суолга суорума суолламмыта буолуой? Туох эмэ тиэхиньикэлээх да буоллахтарына ыарахан үлэ буолаахтыа…
Бу хайа суолугар, чуолаан кыарыыр сиригэр, Лазо салалтата саҕаланыытыгар уонна бүтүүтүгэр икки рация туруорбуттар. Онон бу кыараҕас суолга массыыналар утарыта көрсүбэт гына сибээһи олохтообуттар. Биир өттүттэн иһэр массыына баар буоллаҕына, утары иһээччилэр тохтоон тураллар. Үчүгэй бэрээдэги олохтооннор ыарахан таһаҕас тиэммит массыыналар куттала суох айанныыр буолбуттар. Ону таһынан кэмиттэн кэмигэр ремонтнай уонна горючай тиэммит массыыналар дьуһуурустубалара олохтоммут. Бу дьэ олус наадалаах, суоппардарга абыраллаах дьаһал эбит диэн хайҕыы санаатым.
Ити курдук айаннаан Тополинай хайаларын этэҥҥэ туораан, сыыр аннынаҕы заправкаҕа тиийдибит. Биир нуучча, КГБ үлэһитэ быһыылаах, индикаторнай банаарынан массыынабытын эргийэ сылдьан тыктарда, бэрэбиэркэлээтэ бадахтаах. Тимир өрөһөлөммүт кузовпытын ордук кичэйэн көрдө-иһиттэ. Сэрэйдэххэ, көмүс көрдөөн эрдэҕэ. Сотору соҕус илиитинэн сапсыйда, салгыы айанныырга көҥүл биэрдэ.
Куораппытыгар хас да хонук айаннаан, этэҥҥэ тиийэн кэллибит. Кэлээт да металлолом тутар сири көрдөөн булан, Даркылаахха туох эрэ күрүөлээх ыскылаат баарыгар тимирбитин туттардыбыт. Дьэ биир туонна тимирбит төһө эрэ элбэх харчы буолар диэн эрэҥкэдийэ санаабыппыт, 70 эрэ солкуобай биэрэннэр сиргэ силлээтибит: таах-сибиэ эрэйи көрөн, массыынаны да илиһиннэрэн. Хата дьыалаларбытын икки хонугунан ситиһэн, араас ыскылааттары кэрийэн оскуолам турбаларын, сүүс хайыһарбытын, атын да сопхуос таһаҕастарын толору тиэнэн, сыалбытын ситиспит дьон сиэринэн дойдубут диэки айаннаан куугунаттыбыт. Бу сырыыга үрэхтэринэн, үрүйэлэринэн айаннаан бэрт кэбэҕэстик, быһалыы буолан түргэнник да айаннаан дойдубутун этэҥҥэ булбуппут.
Дьэ ити курдук Гошабынаан хаайыылаахтар эрэйдээхтэр үгүс үлэни көрсөн оҥорбут суолларынан сөҕө-махтайа, хоту сир кэрэ айылҕатын астына көрө айаннаабыппытын отой умнубаппын. Итиччэ уһун айаҥҥа эрэллээх суоппардаах буоламмын холкутук, сынньалаҥнык айаннааммын доҕорбор уонна да атын ол сырыыга тэҥҥэ сылдьыспыт уолаттарбар, Адыаччы сопхуос хоһуун суоппардарыгар махтана саныыбын.
Семён КОЛЕСОВ.
Нам, I Хомустаах.
Поделиться ссылкой:
Facebook
WhatsApp
Twitter
Telegram
Печать
Похожая запись
Түүн
2 Окт 2020 tuymaada
Харантыыҥҥа хаайтарбыттар – уойбуттар
28 Мар 2021 tuymaada
Күл-күлүмэ – олохпут оннук буоллаҕа-аа…
24 Апр 2022 tuymaada
Навигация по записям
Утверждено обвинение по уголовному делу в отношении руководителя страховой компании «Стерх», депутата Ил Тумэна Семена Березина
Госсекретарь США назвал Лукашенко «последним диктатором Европы»
Добавить комментарий Отменить ответ
Ваш адрес email не будет опубликован. Обязательные поля помечены *
Комментарий
Название*
Электронная почта*
Веб-сайт
Сохранить моё имя, email и адрес сайта в этом браузере для последующих моих комментариев.
КЭЛИҤҤИ ТАҺААРЫЫЛАР
Патриарх Кирилл призвал руководство России к «повороту на Восток»
5 Дек 2022
Число погибших при взрыве газа в доме в Нижневартовске возросло до шести
4 Дек 2022
2 Дек 2022
Небензя назвал инициативу о трибунале по Украине попыткой покрыть беззаконие Запада
1 Дек 2022
Итальянский журналист Палмери: бан сборной России справедлив
30 Ноя 2022
Энергетики назвали ситуацию на Украине близкой к катастрофической
29 Ноя 2022
Гендиректор «Зенита» назвал виновника массовой драки в матче со «Спартаком»
28 Ноя 2022
Россиянам рассказали о риске переводов денег между своими счетами
27 Ноя 2022
Ротавирус у детей. Чем при кишечном гриппе поможет пробиотик?
26 Ноя 2022
Сербы пришли на матч чемпионата мира в футболках российской сборной
25 Ноя 2022
В каком возрасте снимается с воинского учета рядовой: по достижении 50 или 51 года?
24 Ноя 2022
Аналитики Bloomberg сообщили о «крахе» платежной системы «Мир»
23 Ноя 2022
Комментарийдар
Кугдаров к записи Диктатура уонна демократия
Мета
Войти
Лента записей
Лента комментариев
WordPress.org
О нас
Сетевое издание TUYMAADA.RU. Свидетельство о регистрации СМИ Эл № ФС77-71324 от 17 октября 2017 г. Выдано Федеральной службой по надзору в сфере связи, информационных технологий и массовых коммуникаций.
|
oscar
|
'{{Тохсунньу категориялара|Өлбүттэр}} Категория:Дьоннор өлбүт күннэри…' ыйааһыннаах саҥа сирэй оҥоһулунна
|
oscar
|
Олоҥхо дьыктаанын өрөспүүбүлүкэ 301 бибилэтиэкэтигэр 5555 киһи суруйда. Олортон тыһыынчаттан тахса киһи «туйгун» сыананы ылла. Элбэх туйгун суруйааччылаах муниципальнай тэриллиилэри кыайыылаах кубогынан…
29.11.22 11:08
Сонуннар
Петр Ноговицын: "Оскуола эйгэтэ - инники олоҕум, кэскиллээх үлэм"
29.11.22 13:21
Дьон
Дьиэни бырайыактааччы Аина Уларова
29.11.22 13:05
Сүбэ
Антирейтинг: Сатамматах маршруттар
Эгэлгэ
Дьон
Нарыйаана Данилова: "Бойобуой доҕотторун туһугар олоҕун толук уурда"
1996 сыллаахха хаһыат эйгэтигэр саҥардыы сыстыбыт эдэр үлэһит Чечня сэриитигэр сиэртибэ…
28.11.22 14:13
Уопсастыба
Күнтэгил, Сахат, Аламай
Сахалыы эйгэлээх уһуйаантан, оскуолаттан репортаж
28.11.22 13:35
Култуура
Монголия киинэтин күннэригэр ыҥыраллар
Өксөкүлээх Өлөксөй аатынан Норуоттар доҕордоһууларын дьиэтигэр сэтинньи 26 күнүттэн…
28.11.22 12:44
Сонуннар
Арктика өссө биир улууһугар түргэн интэриниэт киирдэ
Анаабыр улууһун Сааскылаах сэлиэнньэтигэр сибээс волоконно-оптическай лииньийэтин тардан…
28.11.22 11:46
Сонуннар
"Кыым" хаһыат байыастарга таҥаһынан көмөнү ыытта
Бүгүн Николай Дегтярев салайааччылаах СӨ идэлээх сойуустарын бэдэрээссийэтэ анал…
25.11.22 21:57
Спорт
Интеллектуальнай успуорт көрүҥнэрин хайдах сайыннарабытый?
(Төгүрүк остуолтан санаалар) Сэтинньи 24 күнүгэр “Интеллектуальнай успуорт көрүҥнэрин…
25.11.22 19:50
Экэниэмикэ
Мелиорацияны сөргүтэргэ уолдьаста
“Кыым” хаһыат бүгүн, сэтинньи 25 күнүгэр, “Ил Түмэн” хаһыат, Тыа хаһаайыстыбатын…
25.11.22 16:07
Сонуннар
Арассыыйа миниистирдэрэ Саха сирин форумугар кытта сылдьаллар
Алтынньы 25 күнүттэн өрөспүүбүлүкэҕэ РФ экэниэмикэтин сайдыытын миниистирэ Максим…
25.11.22 11:22
Бэлиитикэ
Саха тылын учууталлара кыһалҕаны аһаҕастык этэр күннэрэ үүннэ
Быйыл Саха сирин тылларын сайдыытыгар төһүү буолбут, тыын суолталаах “Саха…
24.11.22 16:36
Фоторепортаж
Эрэгийиэннэр икки ардыларынааҕы XI-с «Бэчээт тиэргэнэ-2022» быыстапка-дьаарбаҥкаттан түгэннэр
Атырдьах ыйын 26-27 күннэригэр, дьокуускай куорат «Кружало» атыы-эргиэн дьиэтигэр бэчээт…
29.08.22 14:23
Чемпосовтар уһаайбаларыгар - кэрэ эйгэтигэр сырыттым
24.08.22 16:45
Мииринэй куорат ортотугар Ботаническай саад чэлгийэ үүнэр
12.07.22 10:51
Подробности
14 март 2022
Уопсастыба
447
Саха сиригэр киинэ ырыынага хайдах буолуой?
Disney, Warner Bros, Sony Pictures курдук улахан хампаанньалар Арассыыйаҕа киинэлэрин таһаарартан аккаастаннылар. Бу, биллэн турар, билигин Арассыыйа уонна Украина икки ардыгар тыҥаан турар балаһыанньа содула. Кулун тутар, муус устар ыйдарга улахан экирээҥҥэ тахсан, үрдүк көрдөрүүнү ылыахтаах “Бэтмэн”, “Морбиус” киинэлэри тэҥэ “Я краснею” диэн мультфильм Арассыыйа иһигэр ханна да тахсыбат буолла. Өссө 1939 сыллаахха комикска тахсыбыт супердьоруой Бэтмэн мүччүргэннээх сырыыта, куһаҕан күүстэри кытта охсуһуута аан дойду улахан интэриэһин тардар. Билиэттэр премьера быдан иннинэ тахсыбыттара эрээри, начаас үлүгэр былдьаһыгынан барбыттара. Аны бу балаһыанньаттан сылтаан киинэ тыйаатырдара билиэттэри төннөрөр аакка барда. Маннык буоллаҕына, киинэ тыйаатырдарын инники дьылҕата хайдах буолуой? Голливуд киинэлэрин тугунан солбуйуохтарай, киинэ бырагыраамата хайдах таҥыллыай?
“Бэтмэн” тиэмэтин салгыыр буоллахха, Екатеринбург олохтооҕо премьера буолбатын билээт да, сөбүлүүр киинэтин көрөөрү атын дойдуга аттаммыт. Илиҥҥи дойду ханнык да хааччаҕы туруордар, хата, киһин үүтү-хайаҕаһы булуох курдук. Бухараҕа көтөн тиийбит, салгыы түргэн пуойаһынан айаннаан тигинэтэн Ташкеҥҥа “Бэтмэн” тахсар күнүгэр, чааһыгар биирдэ баар буола түспүт. Бу айаныгар аҕыйаҕа суох харчыны бараабыт гынан баран, дьыала харчыга буолбатаҕын итиэннэ киинэни олус астыммытын биллэрбит. Хор, ол курдук супердьоруой дьиҥнээх “ыалдьааччылара” тугу да кэрэйбэттэр эбит.
Маныаха эспиэрдэр уонна киинэ эйгэтигэр чугас дьон “буойуу-хаайыы ордук киинэ тыйаатырдарыгар охсуулаах буолуо. Дьон хаассабай киинэҕэ сылдьар, онтон атыҥҥа кэлэрэ саарбах, бэйэбит киинэбитигэр көрөөччү хото сылдьыа суоҕа, интэриэһин тардар уустук, онон, тыйаатыр киллэринэр харчыта лаппа аччыыр бадахтаах” диэн сабаҕалыыллар. Cоциальнай ситимнэргэ элбэх киһи “хаһан эрэ Сэбиэскэй Сойуус саҕана эмиэ маныаха майгынныыр түгэн баара” дэһэн эрэллэр.
Интэриниэт ситимигэр сурулларынан, Америка устубут киинэлэригэр Арассыыйа 70% көрдөрүүнү биэрэр эбит. Ол эбэтэр, хайа да өттүттэн ороскуоттаах хартыына тахсан кэллэ. Биһиги хаассабай киинэлэртэн маттыбыт, тыйаатырдар көрөөччүлэрин ханнык эрэ чааһын саарбаҕа суох сүтэрэллэр, оттон Америка үрдүк көрдөрүүнү ылар, харчылаһар дойдута суох хаалла. Аны куйаар ситиминэн көстөр платформаларга суруйтарбыт дьон тас дойдуга баан хаартатынан ыйдааҕы төлөбүрүн ыытар кыаҕа суох буолла. Сотору кэминэн, дьон ордук сөбүлээн көрөр, сэргиир Netflix стриминговай сервис өҥөтө эмиэ сүтүөх курдук. Хампаанньа 20-тэн тахса Арассыыйа ханаалыгар киинэлэрин таһаарартан туттуммут. Хоруона хамсыгын кэнниттэн бугүҥҥү балаһыанньа ордук киинэ тыйаатырдарыгар охсуулаах буолла. Холобур, “Кино Окко”, “Синема парк”, “Формула кино” киинэ тыйаатырдарын биир кэлим ситимин генеральнай дириэктэрэ Алексей Васясин “Киинэ тыйаатырдара “тыыннаах” хаалыахтара суоҕа” диэн сылыктыыр эбит.
Георгий Николаев, «Лена» киинэ тыйаатырын дириэктэри солбуйааччы:
– Голливуд устуудьуйалара суохтар эрээри, атын хампаанньалары кытта үлэ тохтообокко барар. Холобур, Дьобуруопа киинэлэрин таһаарар тутулуга суох хампаанньалар аҕыйаҕа суохтар, Арассыыйаны таһынан бэйэбит бородууксуйабыт баар. Онон, төһө да бырагыраамабыт уларыйдар, сахалыы киинэлэр иккилии нэдиэлэ буола-буола тохтоло суох тахсыахтара. Пандемия кэмигэр элбэх хартыына мунньулунна, уочараттаан сыталлар. Бу ыйга Константин Тимофеев икки киинэтэ субуруччу тахсыаҕа. Кулун тутар 10 күнүттэн “Бэйбэрикээн-2”, 24-кэ – “Лоокуут уонна Ньургуһун”, муус устар 7 күнүттэн Никандр Фёдоров “Оҕо саас”, 21-кэ Александр Лукин “Бүгүн – былыр” комедията, ыам ыйын 5 күнүгэр Роман Дорофеев “Охота на Севере”, бэс ыйын 2 күнүгэр Валентин Макаров “Дьулуур”, 16-ка Дмитрий Давыдов “Эдэр саас” киинэлэрэ тахсыахтара. Аны күһүн Любовь Борисова “Не хороните меня без Ивана”, Степан Бурнашев “Айта”, “Наша зима”, Марианна Скрыбыкина “Хаар кынат”, “Карина”, ону тэҥэ өссө Дмитрий Давыдов, Александр Лукин киинэлэрин кэтэһэбит. Арассыыйа прокатын этэр буоллахха, “Ампир V”, “Бука. Мое любимое чудовище”, “Крылья над Берлином”, “Суворов. Великое путешествие”, “Мария. Спасти Москву” улахан экирээҥҥэ тахсыахтара.
Америка сүрүн хампаанньалара киинэлэрин тохтоппуттарын кэннэ, Казахстантан тахса сылдьыбыттара. Бырагыраамаларын ыыттахтарына көрүөхпүт. Индия киинэтин атыылыыр хампаанньалар интэриэстэрэ улаатта, бу бырааһынньык кэннэ этиилэрин ыытыахтаахтар. Бу түгэни туһанан, Азия ырыынага тахсыан сөп этэ, ол эрээри Арассыыйаҕа ким да бу диэн дьарыктаммат. Биһиги үлэлэһэр хампаанньаларбыт элбэхтэр. Тутулуга суох “Вольга, “Мегаго”, “Парадиз”, “Экспонента”, “Кинокомпания пионер”, “Белые ночи, “Русский репортаж”, “Кинологистика”, “Иное кино” онтон да атын хампаанньалары кытта сибээспитин тутабыт.
Билиҥҥи балаһыанньаҕа барыта көрөөччүттэн тутулуктаах. Кылаабынайа, доруобай уонна харчылаах буоллахтарына киинэҕэ сылдьыахтара. Тыйаатыр киһи кыһалҕатын умнар, күннээҕи олохтон сынньанар, аралдьыйар сирэ. Мин санаабар, киинэ тыйаатырдара сабыллыахтара суоҕа. Уонна Голливуд бу быстах кэмҥэ прокатын тохтотто, сотору кэминэн орун-оннугар түһэрэ буолуо, балаһыанньа син хаһан эрэ көнүө дии. Америка устуудьуйалара “постердары чугас ууруҥ” дииллэр. Онон, күн сарсын туох баҕарар буолуон сөп. Хаачыстыбалаах киинэни көрүөхтэрин баҕалаахтар элбэхтэр. Буолаары буолан биһиэхэ бэйэбит таһаарар киинэлээхпит, атын эрэгийиэннэргэ ол да суох. Онон, билигин саха киинэтин устар дьоҥҥо махтанар, кинилэри өйүүр, көмөлөһөр кэммит кэллэ.
90-с сылларга экэниэмикэ кириисиһин кэннэ киинэҕэ сылдьыы биллэ аҕыйаабыта, оччолорго өссө ыарахан кэмнэр этэ буоллаҕа. Билиҥҥи курдук аныгы оборуудабанньа, киинэ көрөргө сөптөөх усулуобуйа суоҕа, контент да аҕыйах этэ. Техническэй сайдыыга киирэн баран, долби диджиталга бастакы көрдөрбүт киинэбит “Перл-Харбор”. Онтон дьону маассабайдык “Титаник” киинэ тыйаатырдарга эргиппитэ. Биллэн турар, көрөөччү ордук Америка киинэтигэр сылдьар. Холобур, “Бэтмэн” премьератыгар икки күннээх сийээнистэргэ билиэт барыта атыыламмыта. Биһиги олохтоох автономнай тэрилтэ буоламмыт, хантан да үп көрүллүбэт, киллэриммит харчыбытынан хамнастанабыт. Онон, көрөөччүлэрбитигэр киинэҕэ сылдьыҥ диэн ыҥырабын. Билиэт сыаната ыараабакка турар, саала 75% толоробут, куар-код ирдэммэт.
Константин Тимофеев, режиссёр:
– Мин бэйэм Disney киинэлэригэр улааппыт киһибин, оҕо сааһым умнуллубат түгэннэрэ оччотооҕу кэмнэргэ тахсыбыт киинэлэри, мульфильмнары кытта ситимнээхтэр. Disney, Warner Bros, Sony Pictures киинэлэрин көрбөппүттэн хомойобун эрэ. Холобур, оҕолорго анаан-минээн контены хас эмэ сыллар тухары оҥорон кэлбит хампаанньа бородууксуйатын эмиэ тоҕо бопто, оҕолор туох буруйдаахтарый? Аны табаарыстарым кэтэһэн-кэтэһэн “Бэтмэн” киинэҕэ билиэт ылбыттара, олох да тахсыбата дии. Сөбүлээн көрөр фанаттарга, дьэ, кыһыылаах буолбат дуо! Ол күннэргэ бары хомойон, сонньуйан, настарыанньата суох сылдьыбыттара. “Бэйбэрикээн” иккис чааһа бу ый 17 чыыһылатыгар тахсыахтаах этэ, онуоха “репертуара суох хааллыбыт, киинэҕин эрдэ таһаар” диэн көрдөспүттэрин ылынаммын, 10-с чыыһылаттан тахсан эрэбит. Тыйаатырдар киинэ көрдөрөн эрэ харчы киллэринэр буоллахтара. Олохтоох хаһыакка “Бэйбэрикээн спешит на помощь” диэн суруйбуттар этэ. Эрэкэлээмэбин бу диэн ыыта илик этим, ол түбүгэр сылдьабын. “Бэйбэрикээн” остуоруйабыт норуотугар ыарахан кэмҥэ куруук эргиллэн кэлэр эбит. Ааспыкка эмиэ куораппыт иһигэр саха норуотун аймаабыт соччото суох быһыы кэмигэр тахсыбыта. Аны билигин бүтүн дойдуга сатыылаан турар ыарахан кэмҥэ тахсан эрэр. Онон сылыктаатахха, өбүгэбит кэпсэтэр, уоскулаҥ, көмө ыытар курдук. Киинэҕэ Бэйбэрикээн: “Биһиги куттаныа, айманыа суохтаахпыт, ыарахан кэм кэннэ хайаан да күн тыгыа. Олох оҥоһуута оннук”, – диэн этэр. Киинэ сынаарыйын Үс Хатыҥҥа ыһыах ньиргиччи ыытылла турдаҕына, дьиэбэр олорон түүннэри суруйбутум. Бу маннык кэмҥэ остуоруйа дьоҥҥо олус наада, туох эрэ сырдыкка эрэл үөскүөхтээх. Социальнай ситимнэри арыйдыҥ эрэ, барыта куһаҕан ис хоһоонноох сонуннар, киһини аймыыр иһитиннэриилэр күн-түүн тахса тураллар. Онон, бу ыктарыылаах, хааччахтаах бириэмэлэргэ сайыҥҥы айылҕа кэрэ көстүүтүгэр эргиллэ, санааны аралдьыта таарыйа остуоруйата кэлэн көрүҥ диэн ыҥырабын. Оттон иккис киинэм – “Лоокуут уонна Ньургуһун” – тахсыахтаах кэмигэр тахсыа.
Америка киинэлэрин “пиратскай” тылбааһынан таһаарыахтара дииллэр да, мин оннук хаачыстыбалаах киинэни көрөр санаам суох. Бу эйгэҕэ үлэлиирим да быһыытынан суобаһым оонньуур. Уопсайынан, киинэни улахан экирээҥҥэ көрөрбүн ордоробун.
Николай Ате, режиссер:
– Билиҥҥи көстүү саха киинэтигэр сайдыы өттүгэр куһаҕаннык дьайар. Бэстибээлгэ да кыттыы бобулунна быһыылаах. Netflix, Amazon курдук улахан платформаларга тахсар ыарахаттардаах буолла, дойдуга балаһыанньа хайдах салалларыттан тутулуктанна. Киинэ устааччыларга сыралаах үлэ барбытын кэннэ ханна да тахсыбат, көстүбэт буолуу, саха киинэтин киэҥ аартыкка таһаарыы тохтоон хаалара хомолтолоох. Билигин аан дойду таһымыгар саҥа интэриэс үөскээн эрдэҕинэ, сабыллан хааллыбыт дии. Дойдубут иһигэр эрэ эргийэ сылдьарбыт соччото суох курдук. Биһиги дьоммут сайдыы кэрдииһигэр улахан киинэни оҥорор дьон буоллахтара. Онон, кинилэргэ салгыы сайдар саҕахтара суох. Арай, чэ, биир үчүгэйдээх, киинэни таһаарарга конкуренция аччыа, өскөтүн киинэ тыйаатырдара сабыллан хаалбатахтарына. Үп-харчы эргийиитэ, биллэн турар, аҕыйыа. Уонна тутулуга суох киинэ устааччыларга ыарахан буолуо дии саныыбын. Ол эрээри инникигэ эрэл хайаан да баар буолуохтаах, туох барыта бүтэр уһуктаах.
Түмүккэ тугу да тымтыктанан көрбүт суох, балаһыанньа күн-түүн уларыйар, тэлэрийэр, киһи үөйбэтэх да өттүттэн араас түгэннэр тахса тураллар. Онон, киинэ ырыынагын инники дьылҕата туга-ханныга биллибэт. Туох-туох буоларын өссө көрөн иһиэхпит.
Айаана Ларионова.
Санааҕын суруй
Ааккыт-суолгут
Отправить
Отменить
Антирейтинг: Сатамматах маршруттар
Дьокуускайбыт барахсан үбүлүөйдээх сылга ох курдук оҥостон, кустук курдук кууһанан, киэргэнэн-симэнэн туруон оннугар, хаһааҥҥытааҕар да киртийэн,…
Уопсастыба
Күнтэгил, Сахат, Аламай
Мобилизация сыыһалара
Быыбар туһунан саҥа санаалар
Патриоттар уонна “элиитэ” (Саҥа уларыйыы туһунан санаалар)
Сахалыы сонун элбиирин харгыстыыр биир курус көстүү
Болҕомто киинигэр
Дьон
Нарыйаана Данилова: "Бойобуой доҕотторун туһугар олоҕун толук уурда"
Уопсастыба
Күнтэгил, Сахат, Аламай
Култуура
Монголия киинэтин күннэригэр ыҥыраллар
Сонуннар
Арктика өссө биир улууһугар түргэн интэриниэт киирдэ
Сынньалаҥҥа
Дьиэни бырайыактааччы Аина Уларова
“Ыллыыр Мыраан” муора кытылыгар Абхазияҕа сынньалаҥҥа ыҥырар!
Тириигин күн уотуттан харыстаа
Үрүлүйэр үрүҥ илгэ туһунан
Истиҥ эҕэрдэ
Үбүлүөйгүнэн эҕэрдэ!
СӨ Судаарыстыбаннай Мунньаҕын дьокутаата, “Ил Түмэн” бэчээт кыһатын генеральнай дириэктэрэ - сүрүн эрэдээктэрэ Мария Николаевна Христофорова үбүлүөйдээх сааһын бэлиэтиир.
70 сааскынан истиҥ эҕэрдэ!
Күндү кэллиэгэбитин, ытыктыыр доҕорбутун Владимир Николаевич Федоровы 70 сааскын томточчу туолбуккунан ис сүрэхпититтэн эҕэрдэлиибит!
Эҕэрдэни кытары "Ситим" медиа бөлөх, "Кыым", "Күрүлгэн эрэдээксийэлэрэ"
Истиҥ эҕэрдэбитин этэбит
Ытыктыыр киһибитин Анатолий Никитич Осиповы 80 сааскынан сүһүөхтээх бэйэбит сүгүрүйэн туран эҕэрдэлиибит!
Эҕэрдэни кытары кытары оҕолоруҥ, кийииттэриҥ, күтүөтүҥ, сиэннэриҥ, хос сиэниҥ, аймахтарыҥ, чугас дьонуҥ!
Эҕэрдэ бастыҥын аныыбыт
Таптыыр эдьиийбитин Маргарита Ильиничнаны 65 сааскынан эҕэрдэлиибит!
Эҕэрдэни кытары Дьокуускайтан балтыҥ дьиэ кэргэнэ
Айымньы
Аһаҕас эттээх атаһым
Санаа кэрчигэ
Олохпун оҥостуохпун баҕарабын
Гороскоп
ГОРОСКОП. Алтынньы 24-30 күннэрэ
Умнуллубат мөссүөн
Мытаах нэһилиэгин Бочуоттаах олохтооҕо Григорьева Мария Саввична орто дойдуттан барбытын туһунан иһитиннэрэбит
Күндү иһирэх ийэбит, эбээбит, хос эбээбит, тыыл бэтэрээнэ, Аҕа дойду сэриитин кыттыылааҕын огдообото, Мытаах нэһилиэгин Бочуоттаах олохтооҕо, «Ийэҕэ махтал» бэлиэ хаһаайката
Киһи кэрэмэһэ, саха саарына Бүөккэ Саабыс сырдык мөссүөнэ умнуллуо суоҕа
Алексеев Петр Саввич Үөһээ Бүлүү улууһун Боотулу нэһилиэгэр 1957 сыллаахха от ыйын 25 күнүгэр төрөөбүтэ. 1976 сыллаахха Хоро орто оскуолатын бүтэрэн баран, ол сыл Сэбиэскэй Аармыйа кэккэтигэр ытык иэһин толорон сулууспалыы барбыта.
Нам улууһун бочуоттаах олохтооҕо Николаев Егор Семенович күн сириттэн күрэммитин иһитиннэрэбит
Бырастыылаһыы ыам ыйын 26 күнүгэр 10 чаастан "Некрополь" кэриэстэбил саалатыгар буолар. Аадырыһа: Дьокуускай к., Сергеляхскай шоссе 5 км 2/8 №-дээх дьиэтэ.
Аҕа дойду сэриитин, тыыл үлэтин бэтэрээнэ Нина Афанасьевна Герасимова күн сириттэн күрэммитинэн дириҥ кутурҕаммытын тиэрдэбит
Ахсынньы 27 күнүгэр 95 сааһыгар күн сириттэн күрэммитинэн, дириҥ кутурҕаммытын тиэрдэбит. "Ситим" медиа-бөлөх бары үлэһиттэрэ.
© 2022 KYYM.RU
«КЫЫМ»
Тэрийэн таһаарааччы: “Ситим” медиа-бөлөх ХЭУо
Сүрүн эрэдээктэр:
М.Г. Дегтярева
Эрэдээксийэ аадырыһа: 677027, Дьокуускай к., Киров уул. 18, В блок, 710 оф.
Аан ситим нүөмэрэ:
+7 (914) 820-09-75
Биллэрии өҥөтө:
+7 (924) 367-01-56, +7 (4112) 34-05-03
Реклама өҥөтө:
+7 (914) 280-11-20, +7 (4112) 42-59-47
E-mail : [email protected]
Сибээс, информационнай технология уонна маассабай коммуникация эйгэтин кэтээн көрөр федеральнай сулууспа 08.05.2019 бэлиэтэммит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77-75678
|
oscar
|
Муус устар 6 күнүгэр ССРС успуордун маастара, Саха АССР хапсаҕайга маастара, сахалартан бастакынан ССРС уолаттарга чөмпүйэнээтин кыайыылааҕа, дуобакка маастарга хандьыдаат – Вячеслав Карпов 75 сааһын туолуохтааҕа.
Вячеслав Карпов – улуу тириэньэр Дмитрий Коркин “бастакы хараҥаччыта”. Кини Коркин иитиллээччилэриттэн бастакынан – ССРС уолаттарга чөмпүйэнээтин (1965 с.) кыайыылааҕа буолбута. 18 сааһыгар “аан дойду аччыгый чөмпүйэнээтинэн” ааттаммыт Тбилиси турнирыгар (1966 с.) боруонса мэтээли ситиспитэ. Ураты тустар истииллээҕэ. Кини аатынан, бэл, тустуу ньымата ааттаммыта.
Вячеслав Павлович, былырыын, атырдьах ыйын 29 күнүгэр күн сириттэн күрэммитэ.
Холкуос бэрэссэдээтэлэ
Аҕата Павел Карпов Чурапчы Чакырыгар – Вячеслав Молотов аатынан холкуос бэрэссэдээтэлинэн үлэлээбитэ. Кини холкуоһун дьоно хоту оройуоннарга көһөрүллүбэтэхтэрэ – Павел Дмитриевич өҥөтө.
Сэрии сылларыгар уот кураан сайыннар турбуттара, эбиитин, ас-таҥас кырыымчык буолан, аччыктааһын саҕаламмыта. Павел Карпов холкуостаахтарга хас да төгүл бородуукта түҥэтэн, үрүҥ тыыннарын өллөйдөөбүтэ. Итинник дьаһаммытын иһин – холкуос бэрэссэдээтэлэ ытыллыан эбэтэр өр сылларга хаайыыга утаарыллыан сөбө.
Павел Дмитриевич олохтон баара эрэ 33 сааһыгар туораабыта.
– Нэһилиэк кырдьаҕастара эһэбин үтүө тылынан ахтан-санаан ааһалларын өйдүүбүн, – диэн кэпсиир, эһэтин чиэһигэр ааттаммыт Павел Карпов. – Кини уолун, мин аҕабын мээнэҕэ Вячеслав диэн ааттаабатах буолуохтаах. Эһэм салайбыт холкуоһа Вячеслав Молотов аатын сүгэрэ.
“Мин сиэним? Карпов?”
Вячеслав Павлович уола Павел кини ситиһиилэрин куоһарыан баҕарара. Ол эрээри наар көмүскүү, харыстыы сылдьара. Аҕата эрдэ күн сириттэн күрэммититтэн буолуо. Аҕата өлөрүгэр Вячеслав Павлович үс эрэ саастаах эбит.
Павел элбэх күрэхтэһиилэргэ чөмпүйүөннүүрэ. Ол эрээри аҕата успуорт-интэринээккэ, кэлин Олимпийскай эрэллэр училищеларыгар олорорун, үөрэнэрин, дьарыктанарын көҥүллээбэтэҕэ. Уола көрдөһөн көрдөҕүнэ: “Эн – ийэлээххин, аҕалааххын, дьиэлээххин. Хара сарсыардаттан төһө баҕарар дьарыктаммытынан бар”, – диирэ.
Павел эт-сиин култууратын судаарыстыбаннай академиятын бүтэрбитэ. Эчэйиилэриттэн сылтаан көҥүл тустуунан дьарыктанарын тохтоппута. Спортинг диэн көрүҥүнэн үлүһүйэн туран дьарыктаммыта, Волгоградка ыытыллыбыт Арассыыйа Куубагын кыайыылааҕынан буолбута (“С” категорияҕа). Аҕата уолун ити ситиһиититтэн улаханнык үөрбүтэ.
Вячеслав Павлович тоҕоостоох түгэн көһүннэ да, уолугар: “Биһиги аҕа ууһа эстэн эрэр, онон ааппыт, араспаанньабыт быстыа суохтаах”, – диэн мэлдьи этэ сылдьара. Онон, уол сиэннэнэн баран улаханнык дьолломмута. Хас да сыллааҕыта, Вячеслав Павлович улаханнык ыалдьа сыттаҕына – үһүс сиэнэ төрөөбүтэ. Оҕону аҕалан көрдөрбүттэригэр: “Мин сиэним? Карпов?” – диэбиттии, сөмүйэтинэн бастаан бэйэтин, онтон оҕону ыйбыта. Сиэнэ буоларын билэн баран, олус үөрбүтэ, эрбэҕин чороппута.
Олоҕун аргыһа
Вячеслав Павлович кинигэ ааҕарын олус сөбүлүүрэ. Кэргэнэ Татьяна Петровна (кылааһынньыга) эмиэ “кинигэ куттаах”. Чурапчытааҕы дьиэлэригэр биир истиэнэ тобус-толору кинигэ этэ. Куоракка көһөллөрүгэр ону барытын Чакыр бибилэтиэкэтигэр бэлэхтээбиттэрэ. Карповтар дьиэтээҕи бибилэтиэкэлэригэр: араас энциклопедиялар, уус-уран литература, көҥүл тустуу уонна дуобат кинигэлэрэ бааллара.
Татьяна Петровналыын үйэ аҥаара бииргэ олорбуттара. Саас, муус устарга кыһыл көмүс сыбаайбалара буолуохтааҕа... Татьяна Петровна бибилэтиэкэринэн, учууталынан, нэһилиэк Сэбиэтин сэкирэтээринэн үлэлээбитэ. Кэлин дьиэ кэргэн, оҕо саас уонна демография бэлиитикэтин кэмитиэтин исписэлииһинэн, биир кэмҥэ Ил Түмэн дьокутаата Альбина Поисеева көмөлөһөөччүтүнэн үлэлээбитэ. Интэриэһинэйэ диэн Карповтар ылбыт наҕараадалара мэлдьи хоһулаһаллара. Ол курдук, иккиэн – Чурапчы улууһун бочуоттаах гражданиннара.
“Киһи бүдүрүйэрэ түргэн”
60-70 сыллардааҕы успуорт сорох дьоруойдара арыгыга убаммыттара мэлдьэх буолбатах. Эбиитин Вячеслав Карпов чугас доҕотторо Николай Захаров-Сахаачча уонна Владимир Андросов күн сириттэн эрдэ күрэммиттэрэ. Вячеслав Павлович уола Павел төрөөтүн кытта – куһаҕан дьаллыктан букатыннаахтык арахсыбыта.
Куорат устун айанныы сылдьан Павелга – иһэ-аһыы, түбэһиэх хоно сылдьыбыт дьиэлэрин көрдөртүүрэ. “Туймаада” маҕаһыын таһыгар дугуйданар хаамаайылары көрдөрө-көрдөрө: “Киһи бүдүрүйэрэ түргэн”, – диирэ. Ити курдук Вячеслав Павлович уолуттан урукку олоҕун омсолоох түгэннэрин кистээбэт этэ. Хаайыыга олорбут кэмин туһунан эмиэ аһаҕастык кэпсиирэ. Суруйааччы Егор Неймоховы кытта олоҕун бары кэрдиис кэмнэрин көрдөрөр кинигэни суруйбуттара (“Ат өрөҕөтүнэн, уорҕатынан олох”, 2011). “Итини ааҕан баран, саатар биир киһи көнө сүнньүлээх олоҕу тутустаҕына – кинигэ сүрүн сыалын-соругун ситиһиэ”, – диэн Вячеслав Павлович мэлдьи этэрэ. Кырдьык, киниэхэ син элбэх киһи “өйдөммүттэрин, куһаҕан дьаллыктан арахсыбыттарын, үлэ үөһүгэр сылдьалларын” туһунан кэпсээбиттэрэ.
Азаров, Колесов, Балакшин...
Вячеслав Павлович дьоҕурдаах, инникитин улахан ситиһиилэниэх оҕолору өтө көрөрө.
– Оҕо сылдьан Александр Азаровы Чурапчы интэринээт-оскуолатыгар үөрэттэрэ аҕалбытын өйдүүбүн, – диэн уола Павел Вячеславович кэпсиир. – Александр Гаврильевич кэлин сахалартан бастакынан дуобат гроссмейстера буолбута. Кини Чурапчы дуобатчыттарын барыларын кыайталыыра. Биирдэ кэннинэн туруоран эрэ оонньоппуттара, ол да буоллар Азаров, син биир, барыларын кыайбыта. Чурапчы кырдьаҕастара, баай үөрүйэхтээх дьон, сөҕүү-махтайыы бөҕө буолбуттара”. Аҕам кини оскуолатын уонна Дуобат-саахымат киинин төрүттэспитэ. Ити кыһалартан хас эмэ уонунан гроссмейстер, Арассыыйа, аан дойду уонна Европа чөмпүйүөннэрэ үүммүттэрэ.
Аҕам Ганя Колесов диэн килбик уолчааны, илиититтэн сиэтэн, дьиэбитигэр эбиэттэтэ аҕалбытын өйдүүбүн. “Бу оҕо инникитин улуу чөмпүйүөн буолуоҕа, – диэбитэ аҕам. – Кини ураты уонна сытыы көрүүлээх дуобатчыт”. Оччолорго хантан билиэхпит баарай, биһиги иннибитигэр – аан дойду сэттэ төгүллээх чөмпүйүөнэ буолуох уолчаан олорорун.
1996 сыллаахха, устудьуоннуу сылдьан бастакы “Азия оҕолоро” оонньуулар наҕараадалыыр салааларыгар үлэлээбитим. Онно аҕам биһиэхэ хатыҥыр, кыра уолчааны аҕалан баран: “Бу – Гоша Балакшин, кини Саха сиригэр Олимпиада мэтээлин аҕалыаҕа!” – диэн билиһиннэрбитэ. Георгий Балакшин Арассыыйа буоксаҕа сүүмэрдэммит хамаандатын хапытаана, Европа үс төгүллээх чөмпүйүөнэ, Пекин Олимпиадатын (2008) боруонса призера буолбута.
Үтүөҕэ – үтүөнэн
Вячеслав Павлович дьоҥҥо мэлдьи көмөлөһө, сүбэлии-амалыы сылдьара. Биирдэ Карповтар кыбартыыраларыгар кыра уҥуохтаах киһи таба этин бүтүннүү мадьалыччы сүгэн киллэрбитэ. “Ким аҕалла диибитий?” – диэн дьиэлээхтэр ыйыппыттара. “Палыч билэр”, – диэн буолбута. Ол – көҥүл тустууга РСФСР чөмпүйүөнэ Григорий Христофоров этэ. Чурапчыга олордохторуна, Вячеслав Павлович иитиллээччитэ Сергей Захаров – Узбекистантан кэһиитин, баараҕай дыняны аҕалбыта эмиэ үтүө өйдөбүл. Тириэньэрин үөрдээри итиччэ ыраах дойдуттан соһон испитэ да баар.
Дьон үтүөнү өйдүүр, үтүөҕэ үтүөнэн хардарар. Карповтар дьиэлэригэр таба этэ, тоҥ балык, эмис хаас мэлдьи баара.
Хапсаҕай – халбас харата
Антон Малардыров үгэннээн туста сылдьа кэмигэр, тириэньэрдэрин кытта мөккүспүт. “Эһиги кэмҥитигэр тустуу олох атын этэ, аныгы бөҕөстөр быдан күүстээхтэр, сылбырҕа туттунуулаахтар”, – диэн. Вячеслав Павлович киниэхэ: “Икки мүнүүтэ устата күттүөннээх албаһы оҥорботоххуна, миигин суулларбатаххына – мөккүөргэ кыайтараҕын”, – диэбит. Тустубуттар. 60-с сыллар бөҕөстөрө Карпов сатабыллаахтык көмүскэнэн, утарылаһааччытыгар тугу да оҥорторботох. Малардыров сыыһатын билиммит.
Биирдэ Вячеслав Павлович хапсаҕай күрэхтэһиитигэр кыттыбыт. Ол саҕана хапсаҕай күүскэ сайдан эрэрэ. Күрэхтэһии кэнниттэн, дьиэ кэргэн аҕа баһылыга дьиэтигэр дэлби санааҕа баттаппыт көрүҥнээх киирэн кэлбит. “Хайа, кыайтардыҥ дуо?” – диэн кэргэнэ Татьяна Петровна соһуйбут. “Суох, кыайдым, ол эрээри “кыайтарыам” диэн санааҕа-онооҕо олус кыпчыттардым, – диэн хоруйдаабыт Вячеслав Петрович. – Мантан инньэ хапсаҕай күрэхтэһиилэригэр кыттыбаппын”.
Успуорка, этэргэ дылы, аат-суол барара түргэн. Хапсаҕай диэн халбас харата, чыпчылыйыах да түгэнигэр дубук тутуннуҥ да – бүдүрүйэҕин. Оттон кыайбыт киһи хара кырдьыар диэри Карповы бүдүрүппүтүн туһунан кэпсэл оҥостуо.
– Дмитрий Петрович хараҕын уутун ахсааннаахтык көрбүтүм, – диэн улуу тириэньэрбит огдообото Александра Семеновна кэпсээбитэ. – Биир оннук түгэн өйбөр-санаабар бигэтик хатана сылдьар. Ол – кэргэним тапталлаах үөрэнээччитэ бырастыы гынарыгар көрдөспүт, “хайаан да көнөр суолга турунуом” диэн тылын биэрбит күнэ.
Игорь ПЛАТОНОВ.
(Федор РАХЛЕЕВ тылбааһа)
Тарҕат:
Ситимнээх ыстатыйалар
"Олус одуулуу көрөллөрүн сөбүлээбэппит" дэһэллэр Машалаах Вера
Саха сириттэн Карина Ефимова бүтүн Арассыыйатааҕы спартакиадаҕа муҥутуур кыайыылааҕынан таҕыста
Дуобаппыт сайдарын туһугар
Дьарыктаныҥ, доруобай буолуҥ!
Чэпчэки атлетикаҕа Саха сириттэн Даниил Володин «куобах» ыстаныыга рекорд олохтоото
Алексей Уваровскай Дыгын оонньууларын кыайыылааҕынан буолла
Саха сирин эдэр охчуттара Арктика оонньууларыгар кыайдылар
Сарсыҥҥыттан ГТО бэстибээлэ саҕаланар
Санааҕын суруй
Ааккыт-суолгут
Отправить
Отменить
Бүтэһик сонуннар
Дьон
Петр Ноговицын: "Оскуола эйгэтэ - инники олоҕум, кэскиллээх үлэм"
Эрэдээксийэбит бүгүҥҥү ыалдьыта – өрөспүүбүлүкэтээҕи лиссиэйи 2012 сыллаахха бүтэрбит,…
Сүбэ
Дьиэни бырайыактааччы Аина Уларова
Сонуннар
Олоҥхо дьыктаанын «туйгун» сыанаҕа 1000 тахса киһи суруйда
Дьон
Нарыйаана Данилова: "Бойобуой доҕотторун туһугар олоҕун толук уурда"
Уопсастыба
Күнтэгил, Сахат, Аламай
© 2022 KYYM.RU
«КЫЫМ»
Тэрийэн таһаарааччы: “Ситим” медиа-бөлөх ХЭУо
Сүрүн эрэдээктэр:
М.Г. Дегтярева
Эрэдээксийэ аадырыһа: 677027, Дьокуускай к., Киров уул. 18, В блок, 710 оф.
Аан ситим нүөмэрэ:
+7 (914) 820-09-75
Биллэрии өҥөтө:
+7 (924) 367-01-56, +7 (4112) 34-05-03
Реклама өҥөтө:
+7 (914) 280-11-20, +7 (4112) 42-59-47
E-mail : [email protected]
Сибээс, информационнай технология уонна маассабай коммуникация эйгэтин кэтээн көрөр федеральнай сулууспа 08.05.2019 бэлиэтэммит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77-75678
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Биологическай наука доктора, М.К. Аммосов аатынан Хотугулуу-Илиҥҥи университет ректора Анатолий Николаевич Николаев – аныгы кэм ирдэбиллэригэр олоҕуран, саҥа технологиялары үлэтигэр хото киллэрэр салайааччы. Бу соторутааҕыта кини абитуриеннары кытта көрсүһүүтэ онлайн ньыманан барбытын үгүспүт сэргээтэ. Аһаҕас кэпсэтиигэ эрдэттэн ыйытыылары бассаабынан, электроннай почтанан туппуттара өссө табыгастаах буолла.
Ректор “Аһаҕас кэпсэтиититтэн” быһа тардан, сүрүн тосхоллоругар тохтоон ааһыахпыт. Быйылгы абитура сезона, аан дойдуну аймаабыт дьаҥынан сибээстээн, өссө хайдах быһыылаахтык барыа билигин да чуолкай биллибэт.
“2020 сыл барыбытыгар ураты буолбута, ХИФУ-га биир да абитуриены сирэй көрсүбэккэ онлайн ылбыппыт, ол оҕолорбут быйыл бастакы куурустарын түмүктүөхтэрэ”, – диэн ректор кэпсээнин саҕалаата. 2020 сылга 23000 сайаапка биэрбит абитуриентан 5509 оҕо киирбит эбит. Ол иһигэр 13 БКЭ-гэр 100 бааллаах, 26 араас олимпиадалар кыайыылаахтара киирбиттэр. 463 – федеральнай бүддьүөттэн үбүлэнэн тус сыаллаах миэстэ арыллыбыт. БКЭ орто баала 64,78 этэ. Уопсай куонкуруһунан киирээччилэр БКЭ орто бааллара 65,63 буолбута.
Быйылгы абитуриентан ирдэнэр докумуоннар:
Абитуриент пааспара:
Үөрэҕин туһунан докумуон;
СНИЛС (быйыл саҥа ирдэнэр буолла);
Үөрэххэ киириигэ чэпчэтиилэринэн туһанар бырааптааҕын туһунан докумуоннар (инбэлииттэр, ОВЗ, олимпиада түмүктэрэ о.д.а.);
Үөрэххэ туттарсааччы ситиһиилэрин туоһулуур докумуоннар (абитуриент бэйэтин баҕатынан);
Тус сыаллаах үөрэхтээһин туһунан дуогабар (“целевойдаах” оҕолортон);
Онтон да атын докумуоннар. 2 хаартыска – университекка эксээмэн туттарааччылартан.
Докумуоннары туттарыы хас да ньыманан барыаҕа:
Абитуриент бэйэтэ аҕалан биэрэр эбэтэр дэбиэринэстээх киһитин ыытар;
Электроннай форматынан priem2021.s-vfu.ru ХИФУ электроннай информационнай систиэмэтигэр ыытыллар;
“Поступление в вуз онлайн” суперсервис көмөтүнэн “Госуслуги” портал нөҥүө;
Почтанан: 677000, Дьокуускай к., Белинскэй уул. 58, ХИФУ Сүүмэрдиир хамыыһыйата.
Абитуриент университекка тэҥинэн 5 араас үөрэх хайысхатыгар, 3 араас филиалга докумуонун туттарыан сөп.
Үөрэххэ туттарсааччы ситиһиилэрин сыаналааһыҥҥа кэккэ уларыйыылар киирдилэр. Үксүн спортивнай ситиһиилэр хааллылар. 10 баалга диэри эбиниэххэ сөп.
Маны таһынан, Арассыыйатааҕы олимпиадалар кыайыылаахтара үөрэххэ быһа киирэллэр. Сүрүнэ – профильнай предмеккэ 75 баалтан элбэх баалы ылбыт буолуохтааххыт.
Арассыыйа Үөрэхтээһиҥҥэ министиэристибэтин бирикээһинэн олохтоммут БКЭ алын таһыма:
Нуучча тыла – 40 баал.
Математика – 39 баал.
Физика – 39 баал.
Химия – 39 баал.
Информатика уонна ИКТ – 44 баал.
Биология – 39 баал.
История – 35 баал.
География – 40 баал.
Обществознание – 45 баал.
Литература – 40 баал.
Омук тыла – 30 баал.
Болдьохтор
Быйылгыттан үөрэххэ киирбит оҕолор испииһэктэрэ тахсарыгар ааты, араспаанньаны буолбакка, СНИЛС нүөмэрин ыйар буолуохтара. Ол аата СНИЛС нүөмэрэ абитуриент уникальнай куодун оҥорор.
ХИФУ-га докумуоннары тутуу бэс ыйын 20 күнүттэн саҕаланар, от ыйын 25 күнүгэр түмүктэнэр. Эбии сүүмэрдээһин сэтинньи 15 күнүгэр диэри ыытыллар.
Университет бэйэтэ ыытар эксээмэннэрэ от ыйын 12-25 күннэригэр буолаллар. Чуолкай расписание бэс ыйын 1 күнүгэр тахсыаҕа. Биллэн турар, барыта эпидемиологическай балыһыанньаттан тутулуктаах буолуоҕа. Болдьохтор сыҕарыйан биэриэхтэрин сөп.
Үөрэххэ ылыы быйыл икки эрэ түһүмэҕинэн барар:
От ыйын 30 күнүгэр – эксээмэнэ суох быһа киирээччилэр испииһэктэрэ чуолкайданар;
Атырдьах ыйын 5 күнүгэр – үөрэххэ киирии сүрүн түһүмэҕэ түмүктэнэр. От ыйын 28 күнэ – үөрэххэ киирбит оҕо сөбүлэҥин биэрэр бүтэһик күнэ.
Быйыл 779 тус сыаллаах үөрэхтээһин миэстэтэ арыллар – бу былырыыҥҥытааҕар элбэх. Онон абитуриеннар эрдэттэн тэрилтэлэри кытта дуогабар (целевой) түһэрсэ сылдьыахтарын сөп.
М. К. Аммосов аатынан ХИФУ – дойдубут үрдүнэн тэриллибит 10 федеральнай университеттан биирдэстэрэ. Арассыыйа хотугулуу-илин өттүн үөрэхтээһининэн хааччыйар бөдөҥ үөрэх кыһата. 19000 тахса устудьуон үөрэнэр. 1600 тахса преподаватель үлэлиир. 500-тэн тахса омук сириттэн кэлэн үөрэнэр устудьуон баар.
***
Маны таһынан, ректорга киирбит ыйытыылартан кылгастык билиһиннэрэбит:
Юлия Громова, 11 кылаас үөрэнээччитэ:
Мин 9-с кылааска СВОШ олимпиадатыгар филологияҕа бастаабытым. Онтукам быйыл үөрэххэ туттарсарбар көмөлөһөр дуо?
Үрдүк үөрэххэ туттарсыы олимпиадатын испииһэгэр баар буоллаҕына, бу ситиһииҥ федеральнай таһымнаах күрэх киэнэ буоллаҕына, быйыл үөрэххэ туттарсаргар туһанаҕын. 75 баалтан кырата суох баалы ылбыт түгэҥҥэр, быйыл үөрэххэ быһа киирэҕин.
Нина Ноговицына, Дьокуускай куораттааҕы лицей дириэктэрин солбуйааччы:
Биһиги гимназиябытыгар лингвистическэй кылаастаахпыт. Оҕолорбут ХИФУ-га уонна атын куораттарга туттарсан көрөр былааннаахтар. Биһиги университеппыт ханнык атын үөрэх кыһаларын кытта устудьуоннары атастаһыы бырагырааматынан үлэлиирий?
Атын үөрэх кыһатыгар тэҥинэн туттарсар буоллаххытына, бастакы уочарат оригиналгытын ханна туттараргытын быһаарына охсуоххутун наада буолуо. Атын куоракка ыытаҕыт дуу, биһиэхэ аҕалан биэрэҕит дуу...
Оттон атастаһыы бырагыраамаларын туһунан эппиэттээтэххэ, ХИФУ “Арктика университеттарын ассосиациятыгар” киирсэр, “Север северу”, “Кыһыҥҥы оскуолалар”, о.д.а. атастаһыы бырагыраамалара бааллар. Устудьуоннар икки диплому тэҥинэн көмүскүүр кыахтаахтар. Атын омук дойдуларын кытта үлэлиир быраактыка эмиэ баар. Холобур, Францияҕа баран үөрэммит, диплом көмүскээбит оҕолор бааллар.
Атастаһыы бырагырааматынан Европа, Кытай, Корея, о.д.а. дойдуларга, ону тэҥэ Арассыыйа атын университеттарыгар үөрэнэр кыах элбэх.
Ольга Николаевна Лонгинова, Төҥүлү оскуолатын үлэһитэ:
Арай наһаа баҕарар оҕо бүддьүөттэн үбүлэнэр миэстэҕэ сатаан хапсыбакка хааллаҕына, төлөбүрдээх үөрэх ортотунан төһө буолуой?
Биллэн турар, биһиги үрдүк бааллаах оҕолор кэлэн үөрэххэ киириэхтэрин баҕарабыт. Абитуриеннар БКЭ ылбыт орто баалларынан бөдөҥ университеттар рейтиннэрин таһаараллар. Баала тиийбэтэх оҕо төлөбүрдээх үөрэххэ киирэр. Манна БКЭ түмүгэ алын кээмэйиттэн кырата суох бааллаах буолара булгуччу ирдэнэр. Төлөбүрдээх үөрэх бэйэтин сыаната ортотунан быйыл 265 тыһ. солкуобайтан 400 тыһыынча солк. тиийэр. Үөрэх сыаната барыта Федеральнай министиэристибэнэн хонтуруолланар. Араас чэпчэтиилэр көрүллүбүттэрин кэннэ, күнүскү үөрэх сыаната 125 тыһ. солкуобайтан саҕаланар. Ол аата университет улахан аҥаарын бэйэтэ уйунар.
Үөрэххэ 1-2 бырыһыаннаах кирэдьииттэр баар буолаллар. Ити боппуруоһу үөрэтиҥ. Потребительскай кирэдьииттэрдээҕэр сыаналара чэпчэки буолан тахсар.
Лена Николаевна Карамзина, төрөппүт:
Мин уолум федеральнай таһымнаах олимпиадалар призердара. Атын куорат университеттарыгар киирэр кыахтаах, ол иһигэр ХИФУ эмиэ көрөр. Үөрэххэ киирэригэр чэпчэтиилээх буолуо дуо? Талааннаах устудьуоннары өйүүр бырагыраамалар бааллар дуо?
Биһиэхэ киирдэҕинэ актыыбынай устудьуоннарга өйөбүл элбэх. Истипиэндьийэлэрэ үрдүүр, туйгуннарга, наукаҕа ситиһиилээхтэргэ, спортивнай, култуурунай ситиһиилээхтэргэ үрдүк истипиэндьийэ көрүллэр.
Сылга биирдэ 150 устудьуон Москваҕа кыһыҥҥы сынньалаҥҥа баран кэлэр. Атастаһыы бырагырааматынан атын куораттарга, тас дойдуларга үөрэнэн кэлиэхтэрин сөп. Научнай лабораторияларга, түмсүүлэргэ үлэлиир кыах бэриллэр. Көхтөөх устудьуоннары өйүүр хайысха арааһа элбэх.
Сонуннар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 2 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньытааҕы сокуоннар
02.12.2022 | 09:00
Биэнсийэни иккитэ ылыахтара
01.12.2022 | 18:00
Спартакиадаҕа бастыҥнар кыттыахтара
01.12.2022 | 17:00
Арыгы атыытыгар хааччахтааһын киллэриллэр
01.12.2022 | 16:00
Эһиилги былаан — 38 км суол
01.12.2022 | 15:06
Саамай сөптөөх диэн көрөбүн
01.12.2022 | 15:05
Комплекс оҥорор ордук
01.12.2022 | 15:00
Бүгүн саҥа дьыллааҕы харыйа уота сандаарыа
01.12.2022 | 15:00
Субсидия кээмэйэ улаатар
01.12.2022 | 14:00
Кадеттарга – саҥа оскуола
01.12.2022 | 13:00
Саҥа сулууспаҕа эрэл улахан
01.12.2022 | 12:00
Кииннэммит библиотека ситимэ анал бырагырааманы оҥордо
01.12.2022 | 11:00
Ыччаппыт талаанынан сөхтөрдө
01.12.2022 | 10:00
Сэргэх көрсүһүү
01.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 1 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
01.12.2022 | 09:30
Дьокуускайга — бастакы харыйа уота
01.12.2022 | 09:00
Владимир Трегубов: «Дьокуускайга дьиэ тутуута биир кэлимник барыа»
30.11.2022 | 22:38
Сүдү үлэтэ — духуобунай нэһилиэстибэбит
30.11.2022 | 18:30
Босхо юридическай көмө
Ордук ааҕаллар
Дьон | 19.11.2022 | 18:00
Николай Винокуров: «Дойдубар этэҥҥэ эргиллэн кэллим...»
«Боотур» этэрээт байыастарын ортотугар биһиги биир дойдулаахпыт Алаһыай нэһилиэгиттэн төрүттээх Николай Винокуров баарын истэн, кэпсэтиэхпин баҕардым. Ол эрэн сэһэргэһиибин хайдах-туох саҕалыахпын тобуларбар олус ыарахан этэ. Бу үлэ, үөрэх, сайдыы, тэрээһин туһунан суруйуу, кэпсэтии буолбатах... Бу — олох, дьылҕа, тыын былдьаһыы, өлүү-сүтүү, инники олох иһин охсуһуу туһунан сэһэргэһии. Николай тута хоруйдаабытыгар...
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 20.11.2022 | 11:00
Элэгэнтэй Адамов: «Сиэрдээх өй-санаа төрүт дьарыкка эрэ баар»
Бүгүҥҥү нүөмэргэ Чурапчы улууһун Чакыр нэһилиэгин олохтооҕо Элэгэнтэй Адамовы кытта тыа сирин олоҕун, итэҕэл, уус идэтин, сайдыы, норуот дьылҕатын, кэскилин туһунан сэһэргэстибит. Дьоҕурдаах киһи анаарыыта киэҥэ, этэр тыла оруннааҕа сөхтөрдө.
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Оҕо тоҕо бэрээдэги кэһэрий? «Общаться с ребенком. Как?» диэн үлэтигэр психология профессора Юлия Борисовна Гиппенрейтер төрөппүтү оҕотун кытта хайдах кэпсэтэргэ үөрэтэр.
Оҕо ханнык баҕарар сааһыгар бэрээдэги кэһиэн сөп. Бэрээдэк туһугар кэлэн дьиэ кэргэҥҥэ элбэх айдаан, кыыһырсыы буолара кистэл буолбатах. Оҕоҕун кытта кэпсэтииттэн үөрүүнэн туолуохтааҕар хомойорун элбээбит даҕаны буоллаҕына санааҕын түһэримэ. Кыһаннахха, үлэлээтэххэ сыһыаҥҥытын көннөрүөххүтүн сөп.
Истигэнэ суох оҕону биһиги улахан дьон үксүн буруйдуубут: соруйан оҥорор дии саныыбыт, ким куһаҕан хаана дьааһыйбытын да көрдүүбүт, биричиинэ көстөр… Дьиҥэр «куһаҕан» буолан оҕо истигэнэ суох буолар буолбатах; маннык оҕолор ордук уйаҕас, ордук уйан дууһалаах буолаллар эбит. Кинилэр тулуурдаах, туруктаах оҕолордооҕор олоххо көрсөр ыарахаттары ордук күүскэ, ыарыылаахтык ылыналлар, уратытык таска таһаараллар. Онон истигэнэ суох, «иитэргэ ыарахан» аатырбыт оҕо накаастабылга, сэмэлээһиҥҥэ буолбакка, көмөҕө эрэ наадыйарын өйдүөхтээх эбиппит.
Куруук бэрээдэги кэһэрэ, киһи этэрин истибэтэ дириҥ силистээх. Биричиинэтэ үксүн эмоциональнай буолар эбит. Ол аата оҕо рациональнай санааттан бэрээдэги кэһэр буолбатах, тоҕо маннык төттөрүлэһэрин оҕо бэйэтэ буолуохтааҕар, улахан да киһи быһаарбат. Дьэ ол туох биричиинэлэртэн оҕо бэрээдэгэ суох буоларын быһаарыахтаах эбиппит.
Психологтар 4 сүрүн биричиинэни ааттыыллар.
Бастакы – болҕомто ылар иһин. Оҕо сайдарыгар уонна эмоцията этэҥҥэ буоларыгар сөптөөх болҕомтону ылбат буоллаҕына, ону истигэнэ суох буолан ситиһэргэ күһэллэр. Өрүү солото суох төрөппүт баҕарбатар да үлэтиттэн аралдьыйан мөҕөн – этэн да буоллар оҕотугар болҕомтотун туһаайар. Туох да суоҕунааҕар ити да баҕалаах…
Иккис – төрөппүт олус күүстээх былааһын уонна аһары бүөбэйдиирин утаран истигэнэ суох буолар.
Иккилээҕэр «Бэйэм» диэбитэ оҕо улаатан истэҕин аайы сайдар, улаатар. Оҕо бу дьулуһуутун күөмчүлүүрү олус ыарыылаахтык ылынар. Төрөппүт оҕотун кытта куруук хамаандалыыр, сэмэлиир, куттуур, сэрэтэр моһуоннаахтык кэпсэтэр буоллаҕына оҕоҕо ордук ыарахан буолар. Итинник гынан оҕобун бэрээдэккэ үөрэтэбин, сөптөөх үөрүйэхтэри иҥэрэбин, сыыһалартан харыстыыбын, сөпкө иитэбин дии саныыр төрөппүт.
Ити хаачыстыба барыта оҕоҕо иитиллэн тахсыахтааҕа саарбаҕа суох эрээри хайдах ньымаларынан иҥэрэрбит баар — уустуга. Өрүү сэмэлэнэр, куруук кириитикэлэнэр, күннээҕи көрсүөн сөп кутталлара наһаа омуннаах буоллахтарына оҕо бууннаан турар. Өсөһөр, утарылаһар, таптаабытынан тыллаһар – бу барыта бэйэтэ ким да ыйыыта- кэрдиитэ суох тугу эрэ оҥорор бырааптааҕын туруорсарыттан тахсар. Кини сыыһар, алҕаһыыр бырааптаах туспа киһи буоларга дьулуһар.
Үһүс биричиинэ – иэстэһэр санаа. Оҕо төрөппүттэн хомойоро, хоргутара элбэх буолааччы. Биричиинэ араас буолар: кинитээҕэр кыраҕа ордук элбэх болҕомто ууруллар; төрөппүттэр арахсыылара; кииринньэҥ ийэ, аҕа кэлиилэрэ; оҕону дьиэттэн араарыы (балыыһаҕа киириитэ, эбээлээҕэр ыыппыттара); төрөппүттэр куруук кыыһырсаллара… Күннээҕи, быстах хомотор түбэлтэ эмиэ элбэх: эмискэ сэмэлээһин, толоруллубатах эрэннэрии, баттыгастаах буруйдааһын…
Ол аайы оҕо дууһатыгар эрэйдэнэр, санаарҕыыр, онтон таска кыыһырсыы, бэрээдэги кэһии, уөрэххэ мөлтөөһүн буолан тахсар. Бу түбэлтэҕэ төттөрүлэһии ис хоһооно: «Эһиги миэхэ куһаҕаны оҥорбуккут, эһиэхэ эмиэ куһаҕан буоллун!..»
Төрдүс биричиинэ- бэйэтин кыаҕыгар эрэли сүтэрии. Оҕо ханнык эрэ бииргэ табыллыбатаҕыттан атыҥҥа эмиэ бүдүрүйэр. Холобур, кылааһыгар оҕолору кытта тапсыбатыттан үөрэҕэр мөлтүүр. Эбэтэр оскуолаҕа ситиспэтиттэн дьиэтигэр өрөлөһөр, төттөрүлэһэр.
Бэйэтин ис кыахтарын намыһахтык сыаналанарыттан ити курдук табыллыбата элбээн иһэр. Төһөнөн мөҕүллэр, сэмэлэнэр да оҕо санаата түһэр, түмүгэр: «Кыһанан да диэн, син биир табыллыа суоҕа»,- дии саныыр; онтон таска туохха да кыһаммат буола сатыыр:»Миэхэ син биир», «Куһаҕан да буолуум, онно тугуй?».
Онон, этэр эттэҕинэ, сөпкө быһыыланар курдук эбит буолбат дуо? Ама ким таптатыан, сэҥээриллиэн баҕарбатый? Ким бу күн анныгар кэлэн киһи быһыытынан убаастаныан, ситиһиилээх буолуон баҕарбатый?
Оҕо буруйа диэн кини итини барытын хайдах ситиһэрин билбэт, ити этиллибит итэҕэстэрин хайдах толорунуон быһаарбат. Онон оҕо истигэнэ суох буолуута көмөҕө наадыйарын бэлиэтэ диэн төрөппүт оҕотугар көмөҕө кэлиэхтээх. Төрөппүт таптала, тулуура, баҕата оҕото чөл уйулҕалаах киһи буолан тахсарыгар көмөлөһүө.
Добавить комментарий Отменить ответ
Ваш адрес email не будет опубликован. Обязательные поля помечены *
Комментарий *
Имя
Email
Сайт
Сохранить моё имя, email и адрес сайта в этом браузере для последующих моих комментариев.
Currently you have JavaScript disabled. In order to post comments, please make sure JavaScript and Cookies are enabled, and reload the page. Click here for instructions on how to enable JavaScript in your browser.
Найти:
Версия для слабовидящих
Для читателей
Электронные книги
Онлайн-викторины
Обратная связь
Мы в инстаграм
biblioteka_tullukchaan
Спасибо классным руководит
Снимают ролик про наш новый
Запись 17954434136283103 в Instagram
Запись 17861428388805348 в Instagram
Запись 17960874854000967 в Instagram
Өҥүрүк куйааска🌞🌡️ сөп-с
Сила книги-2022 #силакниги2022
🔹Авксентий Егорович Морди
Онлайн-марафон "Карусель на
Завершаются наши традицион
💠 Республиканская олимпиа
Третьеклассники пришли спе
Автономии 100 лет
Загрузи больше... Следуйте инструкциям на Instagram
Счетчик культуры
custom footer text left
custom footer text right
Iconic One Theme | Powered by Wordpress
Мы используем cookie-файлы для наилучшего представления нашего сайта. Продолжая использовать этот сайт, вы соглашаетесь с использованием cookie-файлов.
|
oscar
|
Олеся Швец туруору кирилиэс устун: «Куобах, куобах барахсан», — диэн ыллыы-ыллыы түһэн иһэрин утары көрсөн, дорооболоһон аастым. Олеся Викторовна, украинка, ити сахалыы оҕо ырыатын иэйдэҕинэ, санаата көннөҕүнэ ыллааччы. Ыксаабатым буоллар, туохтан санаата көммүтүн, баҕар, ыйытыам эбитэ буолуо.
Күнүс куобах туһунан санаан кэллим. Дэлэйбэтэҕэ син ыраатта. Бэртээхэй булт көрүҥэ буоллаҕа эбээт.
Куобах — тыа кыылларыттан биир саамай тэнийбиттэрэ. Австралияттан ураты материктарга барытыгар баар кыыл. Аан дойдуга куобах отучча араас көрүҥэ баарын суруйаллар. Уончалыы сыл буола-буола ахсаана элбиир-аҕыйыыр.
Дойду сир куобаҕа сайын бороҥ, кыһын маҥан түүлэнэр. Хоту дойду, Арктика куобаҕа сылы эргиччи мап-маҥан өҥнөөх буолар. Соҕуруу, итии дойду куобахтара саһархай, кугас, хара буолаллар.
˟ ˟ ˟
Биирдэ уончалаах Люда уонна Рита диэн аҕас-балыс кыргыттар Быһыттаах дэриэбинэтиттэн чугас, ойуурга оонньуу сылдьан тиит төҥүргэһин булан, тэбиэлии оонньообуттар. Арай, эмэх чөҥөчөк иһиттэн туох эрэ кып-кыра, түүлээх харамай сыкырыйан тахсан, от-мас быыһыгар киирэн хаалбыт.
— Кутуйа-ах!!! – кыргыттар часкыйбыттар. Онтон өссө хас да кыылчаан тахсан куоппуттарын өйдөөн көрбүттэрэ, куобах оҕолоро эбит. Кыргыттар дьиэлэригэр быычыкаан куобах оҕолорун көрбүттэрин туһунан кэпсээннээх кэлбиттэр.
Саҥа төрөөбүт куобах оҕото хайы-үйэ түүлээх, хараҕын аспыт буолар. Сири булаат, сотору кэминэн ойуоккалаан киирэн барар. Ити өттүнэн, куобах оҕото кутуйах дуу, ыт дуу оҕотунааҕар эрдэ сайдан күн сирин көрөр. Сайын устата куобах иккитэ эбэтэр үстэ төрүүр.
Тыһы куобах оҕолорун күҥҥэ биирдэ эрэ эмтэрэр. 6-8 оҕолоох буолар. Эмэ сылдьар куобах оҕотун дьүөлэкээн диэн ааттанар.
Манна даҕатан, Саха сирин сорох улуустарыгар, Бүлүү сүнньүнэн уонна Дьааҥыга, Дьүөлэкээн диэн аҕа уустара тарҕаммыттарын санатыахха сөп.
Арыый улааппыт куобах оҕото сахалыы элбэх ааттаах. Ол курдук нох, ньохох, ньолох, ньөлөк, ньохоос, ньоруоскай, ньоорой, ньолохох, ньоллоох, ньукуруут диэн «н», «нь» дорҕооннортон саҕаланар дьикти ааттардаах. Манна «-ох» диэн сыһыарыы кыыллар оҕолорун ааттыырга туттуллар сыһыарыы буоларын санатар тоҕоостоох.
Биллэн турар, сир-сир, улуус-улуус аайы куобаҕы, сааһынан көрөн, араастаан этэллэр. Холобур, кыра куобаҕы өссө буодьу, бодьойоон, борооху, бөлөдьөөк дииллэрин булка сыһыаннаах дьон билэр. Маны таһынан, ситэ улаата илик бу бөдөҥ кэрбээччини оккооло, охторокой диэн эриэккэстик ааттыыллар.
˟ ˟ ˟
Алтынньы саҥатыгар биир субуота күн Василий Иванович Айталыыны тыаҕа тахсан «кэрийэ, хаама түhэргэ» ыҥырбыта.
Эhээ устудьуон уолга саҥа уон алтыс калибрдаах ИЖ-27, бэртикээлкэ (туруору уостаах) доруобун уларсыбыта. Бэйэтэ икки айахтаах, швейцарскай, сүүрбэ түɵртээх диэн олус сэдэх калибрдаах, горизонтаалка (сытыары уостаах) эргэ саатын ылбыта. Бу саатыгар хотуобай ботуруон атыыламмат буолан, эргэ алтан гильзалары ииттэн ытара.
Саха Чапаайа бу саатын олус хайгыыра:
— Дьэ, доҕо-ор, бу баар, саа бастыҥа. Урукку оҥоhук. Тас сомуок. Пэрэхэньиитэл эҥин диэн ньиэту. Отой удуобунай. Ханнык устубуолгунан ытыаххын баҕараргын эрэ иитэҕин. Пэрэхэньиитэллээх саа күннүгүлүү бойуогун куруhууната тура сылдьар, интерсептор эрэ тута сылдьар. Онтон тимир сылайар, кэлин оннук саа эпчиэскэлиир да буолуон сɵп. Оттон мантыҥ куруhууната ытарга эрэ үлэлиир, онон бу саа – биэчинэй тэрил. Люфт эҥин диэн кэлиэ дуу, суох буоллаҕа дии! Букатын дьалкыйан кɵрɵ илик. Кɵр, ыйааhына кыра, үс киилэни кыайбат эрээри, киhи саннын күүскэ аспатынан уратылаах. Саа тɵhɵнɵн ыйааhыннаах да, соччонон санныгын тэбэрэ кыра. Ити кыра ыйааhыннаах уон алталаах саалар барахсаттар соноҕос тэбэринии саайаллар ээ. Күннүгүлүү кустаан баран, киэhэ уҥа санныҥ кɵҕɵрɵн кэлээччигин. Дьэ, айаккалаах, оннук доруобунан бултуур. Ол оннугар лис курдук ыйааhыннаах уон иккилээх саа тэбэрэ кыра буолар: маассата атдаачаны тохтотор. Аны туран, бу «швейцааркабын» санныгар даҕайыаҥ кэрэх, кɵрбүт сиргэр кыҥаабыт буолаҕын. Ол аата олус приклаадистай луостаах. Бирикилээдэ олус уhуна суох буолан сайыҥҥы да, кыhыҥҥы да булка бэрт табыгастаах, — уонна бу саатын бирээмэ бэйэтэ уhанан оҥорбут киhилии астынан, ымайан ылара.
— Оттон бɵлɵхтүүрэ хайдаҕый? – Айталыын кэрэхсии истэрин биллэрэн, сэҥээрэрэ.
— Дьэ, ол чааhынан ити сэсиэппит Ньукулай Дьɵгүɵрэбис эрэ венгерскэй уон алталааҕа утаалаhара буолуо дии саныыбын. Ол киниэнэ устубуола уhунун суотугар буолуохтаах. Оттон миэнэ киниэниттэн уонча сантымыатыр кылгас устубуоллаах эрээри, «кымньыылыыра» диэн «биэс»! – Василий Иванович ыалын саатын эмиэ таарыччы хайгыыра. – Хаҥас устубуолбунан ыттахпына отут миэтэрэттэн тэтэрээт илииhигэр доруобунньуга барыта түhэр. Ону кɵрɵн сорохтор «итиччэ буулдьалыы бɵлɵхтүүр саанан киhи тугу табыаҕай?!» диэн олус сɵҕɵɵччүлэр. Онон холбуур уоhунан биэс уонча миэтэрэттэн «сыыспаппын» диэн эрэллээх туран ытабын. Уҥа да уоhум, болучуок диэтэххэ, эмиэ бэркэ саайар, мээнэ ыспат. Ол да иhин үйэм тухары сɵбүлээн илдьэ сырыттаҕым эбээт!
Доҕордуулар Пурганы уонна Дохсуну батыhыннаран чугастааҕы мырааннары кэрийбиттэрэ. Кɵтɵҕɵ түспүт буолан, тыа иhэ ыраахха диэри сэндэҥэрэн кɵстɵрɵ.
Кэтит бырасыака устун аа-дьуо, отур-ботур кэпсэтэ истэхтэринэ ыттар уҥа ɵттүлэриттэн, ычык титириктэрин быыстарыттан, муус маҥан куобаҕы туруоран сырсыбыттара. Дохсун үрэ-үрэ эккирэппитэ, оттон Пурга ыйылаан ыла-ыла куобах кэнниттэн түhүммүтэ. Айталыын доруобун санныттан эhэ охсон ылан, бугуйан, кинилэр туhаайыыларынан эргийэ сүүрэн уунаҥнаан иhэр хотоноҕу кыҥаабыта.
— Кэбис, доҕор, ыттаргын табыаҥ, ытыма, — Василий Иванович ботугуруур саҥатын истэр, уол саатын аллара санньыппыта.
Куобах букатын аҕыйах хаамыылаах сиринэн, хараҕа быччайбытынан, тиҥилэҕин тыаhа битигирээбитинэн, омуннаахтык ойуолаан ааспыта. Бугуйаары, мэктиэтигэр, бүдүрүйэн ылбыта. Кыччаҕар кэнниттэн Пурга чэпчэкитик ыстаҥалаан ааспыта. Онтон Дохсун барчалаан, куобах иннин күɵйэрдии хайысхалаах быыралаан барбыта. Ɵр-ɵтɵр буолбатаҕа, куобах кыра оҕолуу бэбээрэр саҥата иhиллибитэ. Тиийбиттэрэ Пурга булдуттан кɵҥɵнɵн, сиргэ сытар кылбаа маҥан куобаҕы чугаhаан сытырҕалыан баҕарар Дохсуҥҥа аhыытын килэҥнэтэн, ырдьыгыныы турара.
— Ээ, хотуй, бар! Табаарыhыҥ былдьыа диэтэҕиҥ дуу?! – Эhээ Пурганы сэмэлээбитэ эрээри, арҕаhыттан, сүүhүттэн имэрийбитэ. – Чэ, булкун аҕал.
«Аҕал!» диэн билэр хамаандатын истэн, Пурга куобаҕы сүнньүттэн ытыран ылан, Эhээ иннигэр уурбута.
— Буот, маладьыас, Пурга, — Айталыын лаайканы хайҕаабыта, — кэл, Дохсун. Тыhы ыкка тиийбэтиҥ дии, доҕоор. Чэ, ньучубуо. Аныгыскы табысхааны эн тутаар.
Устудьуон уол ыттары имэрийтэлээбитэ, тугу эрэ ботугураан, сүбэлиирдии Дохсуҥҥа эппитигэр, ыта кутуругун ɵссɵ күүскэ куймаҥнаппыта. Ол кэмҥэ Эhээ куобаҕы ылан кубарыччы хаппыт, онон-манан урукку булдун хаана сыстан хаппыта чай курдук болоорбут, эргэ мас манаагытыгар бааммыта уонна сүгэн кэбиспитэ.
Тохтоон, ылтаhын билээгэттэн сɵрүүн уу куттан испиттэрэ, тыын ылан, охтубут тииккэ олорболуу түспүттэрэ уонна салгыы хаампыттара. Ситэ уонча мүнүүтэ буолбатахтара, ыттар үрэн лоҥкунаспыттара.
Булчуттар тиийбиттэрэ, үрдүк бэскэ үп-үрүҥ кырынааhы таhааран олороллоро. Пурга омунугар икки кэлин атаҕар туран, илин атахтарынан бэс хатырыгын тарбыы-тарбыы үрэрэ. Оттон Дохсун оттомноохтук, олорон эрэн баhыргыыра.
— Чэ, эрэ, Эhээ, ытан кɵрдɵр эрэ, — Айталыын булду кɵрɵн эгди буолбут куолаhынан эппитэ.
— Доҕо-оор, тыаҕа сылдьар «ытар» диэн тылы туттубат баҕайыта. Эhэкээн хомойуо. «Yрдэрэр», «тыаhыыр», «кыталыктыыр», чэ, уонна да атыннык этиллэр куолута, — аа-дьуо быhаара-быhаара Василий Иванович сүүрбэ түɵртээҕин сенныттан устан, уҥа уоhун тас сомуогун «тыс» гына туруорбута уонн мас кэннигэр сɵрɵнɵн туран син балайда уhуннук кыҥаабыта. Онтон «швейцаарка» уhун хойуу буруонан хатаннык «сɵтɵллүбүтэ». Кырынаас үɵhэттэн эhиллэн кэлэн түспүтэ. Тɵбɵҕɵ таптарбыт этэ.
— Бэрт «үрдэрии» эбит! – улаханнык саҥа аллайаат, бэлиэлээҕи ылан, Айтлаыын кырдьаҕас доҕоругар кɵрдɵрбүтэ. – Чопчу кулгаахха түhэрбиккин.
Онтон ыттарга сытырҕалаппыта. Кырынаастан дьаар сыта кэлэрэ.
— Сытыкатыын! – уол мырдыччы туттан ылбыта уонна эппитэ, – Эhээ, кɵхсүгүнэн эргий эрэ, манаагыгар баайан биэриэм, эмиэ уста туруоҥ дуо?
— Сɵп, сɵп, — атаhа улгумнук эргийбитигэр синньигэс сэрэмээт быанан кырынааhы сүгэр хаптаhыҥҥа иҥиннэрэн биэрбитэ.
— Ити кыылларыҥ, кырынаас буоллун, солоҥдо буоллун, бэл, сиэгэн да буоллун, сыттара сүрдээх буолар. Дьаардаахтар. Онон кинилэр тириилэрин сүлэр, таҥастыыр мɵлтɵх аҕынньылаах киhи саараммат үлэтэ, hэ-hэ, — Эhээ санаата кɵнньүɵрэн, быhаара испитэ.
Ити күн Айталыын биир куобаҕы, икки бочугураhы, Василий Иванович биэс тииҥи эбии бултаабыттара. Куораттан букатын чугас да сырытталлар, бэркэ бултуйан тɵннүбүттэрэ.
˟ ˟ ˟
Куобах барахсан! Тириитэ — сымнаҕас, сылаас таҥас, этэ – тотоойу ас бэрдэ. Саха дьонун былыр, аас-сут дьылларга элбэхтик абыраабыта кэпсэлгэ сылдьар.
Былыр куобаҕы «амыдай» дииллэрэ үһү. Билигин ол умнуллан эрэр. Куобах атын ааттарын: табысхаан, хотонох, кылгас атах, ускаан, бөлөөк диэннэри дьон үксэ билэр, туттар.
Маанылаах кыылбыт, куобах барахсан, сотору кэминэн дэлэйиэ диэн эрэнэ кэтэһиэҕиҥ.
Максим Ксенофонтов.
0
1
Навигация по записям
Устудьуоннар успуортарын өйүөхтэрэ
Орто омурҕан. Кэпсээн салгыыта
Маны ааҕыҥ
Туһах
Булчут кэпсээнэ
Хойукку булт (дьиҥнээх олохтон)
“Бултуйбут”
Омолуун үрэҕэр (Кэпсээн)
Уважаемые читатели!
Мы рады вам сообщить, что начал работу новый сайт «Саха Сирэ»!
Полную подборку новостей Якутии и Якутска читаете тут
Сонуннар
Интернациональнай аллеяҕа өйдөбүнньүк мэҥэ таас уурулунна
Сонуннар
Хатас-Павловскай туһаайыынан кыһыҥҥы суол аһыллыыта ахсынньы 15 күнүгэр көстө
Сонуннар
Ахсынньы 3 күнэ – Юрист күнэ
Уопсастыба
Санкт-Петербурга Семен Новгородов аатынан искибиэргэ өйдөбүнньүк бэлиэ баар буолла
Көр. Аах. Туһан.
16+
Редакция аадырыҺа
677000, Дьокуускай куорат, Орджоникидзе уул., 31 Төлөпүөн: (4112) 42-06-90
E-mail: [email protected], [email protected]
Edersaas.ru саайт сүрүн эрэдээктэрэ Ч. Н. Гаврильев
Тэрийэн таһаарааччылар: «Сахамедиа РИИХ АО». Сибээскэ, информационнай технологияҕа уонна маассабай коммуникацияҕа кэтиир федеральнай сулууспаҕа киирбит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77 — 74960 (25.01.2019)
Edersaas.ru саайт матырыйаалларын толору эбэтэр быһа тардан туһанар түгэҥҥэ булгуччу гиперсыылка ирдэнэр. Хаартыскалары, видео-устуулары, онтон да атын мультимедийнэй матырыйааллары эрэдээксийэттэн суругунан көҥүлэ суох туһанаргыт бобуллар.
|
oscar
|
Аатырбыт дэгиттэр спортсмен Василий Николаев кэриэһигэр атах оонньууларыгар өрөспүүбүлүкэ чемпионата элбэх саҥа рекордааҕынан историяҕа киирдэ. Өрөбүллэргэ «Туймаада» стадиоҥҥа 13 улуус, Дьокуускай, ХИФУ, АГАТУ ааттарыттан 40 спортсмен кытынна. Биир ыйынан Манчаары оонньуулара буолаары турарынан, спортсменнар эрчиллиилэрин күүһүрдүбүттэрэ ырааттаҕа.
ЯПК 1 кууруһун устудьуона, сабыылаах сиргэ күрэхтэһиигэ өрөспүүбүлүкэ рекордсмена Валерия Олесова үс көрүҥ түмүгүнэн дьахталларга бастаата, өрөспүүбүлүкэ рекордарын таблицатыгар аатын үстэ суруйтарары ситистэ: 20-гэр диэри саастаахтарга суумаҕа (66 м 74 см), кылыыга (24 м 75 см), ити кылыйыыта 23-гэр диэри саастаахтар рекордарын эмиэ куоһарда.
Саастаахтарга урукку рекордсмен Виталий Васильев (Ньурба) утарсааччыларыттан ойуччу ыраах түһүтэлээтэ. Үс көрүҥ сууматыгар чугастааҕыттан 5 аҥаар миэтэрэ чорбойдо.
Эр дьоҥҥо 25 күрэхтэһээччиттэн 14-дэ маастар.
Ыстаҥаҕа Кай Адамов өрөспүүбүлүкэ рекордун ааһа түһэн уруйданна – 47 м 43 см тиэртэ.
“Куобахха” Тааттаттан Андрей Васильев бэйэтин өрөспүүбүлүкэтээҕи рекордун ыраатыннарда – 43 м 16 см!
Эрэл Тихонов 41м 25 см куобахтаан, 23-гэр диэри саастаахтарга өссө биир рекорду эбэн биэрдэ!
Троеборье сууматыгар муҥутуур кыайыылааҕынан Кай Адамов буолла – 133 м. Киниттэн миэтэрэттэн кыра ордугунан хаалан, Андрей Васильев (131 м 70 см), Ньургун Сокольников (129 м 50 см) үһүс миэстэлэргэ таҕыстылар. Сокольников барыта үс рекордун соргуланна: 20-гэр диэри ыстаҥаҕа — 45м 49 см, «куобахха» — 38 м 90 см уонна троеборьеҕа — 129 м 50 см
Сонуннар
24.11.2022 | 11:00
Саха сирин бастыҥ IT-бырайыактара
23.11.2022 | 17:30
Олоҕун науканы кытта ситимнээн
23.11.2022 | 17:00
Үс игирэ төрөөтө
23.11.2022 | 16:30
Куорат учууталларыгар — саҥа бириэмийэ
23.11.2022 | 16:00
Саамай кэрэ сүөһүнү таллылар
23.11.2022 | 15:56
«Үтүө санаа харыйата» оҕолор баҕа санааларын толорор
23.11.2022 | 15:00
Дьикти быыстапканы көтүтүмэҥ
23.11.2022 | 14:00
Нолуоккун төлөө — холкутук утуй!
23.11.2022 | 13:00
Кыһыҥҥы суоллар аһыллар болдьохторо билиннэ
23.11.2022 | 12:00
Саҥа дьылы — иэһэ суох
23.11.2022 | 11:00
Ыккытын босхо ыытымаҥ
23.11.2022 | 10:00
Дьоҥҥут аатын үйэтитиҥ
23.11.2022 | 09:00
Онлайн төлүөҥ — бириис сүүйүөҥ
23.11.2022 | 08:00
Сийиэскэ 500-тэн тахса дэлэгээт кытынна
20.11.2022 | 09:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 21-27 күннэригэр
19.11.2022 | 16:00
Эҥсиэли хочотугар, Максим Аммосов дойдутугар
18.11.2022 | 09:00
Саҥа саҕахтары арыйан, сонун хайысхалары тутуһан
17.11.2022 | 18:44
Дьиҥ олохтон кэпсээн ааптарын кытта көрсүһүү
17.11.2022 | 18:00
«Мир» каартаҕа региональнай төлөбүрдэри ыытыахтара
17.11.2022 | 17:30
Тус дааннайдары оҥорууга сөбүлэҥ
Ордук ааҕаллар
Дьон | 19.11.2022 | 18:00
Николай Винокуров: «Дойдубар этэҥҥэ эргиллэн кэллим...»
«Боотур» этэрээт байыастарын ортотугар биһиги биир дойдулаахпыт Алаһыай нэһилиэгиттэн төрүттээх Николай Винокуров баарын истэн, кэпсэтиэхпин баҕардым. Ол эрэн сэһэргэһиибин хайдах-туох саҕалыахпын тобуларбар олус ыарахан этэ. Бу үлэ, үөрэх, сайдыы, тэрээһин туһунан суруйуу, кэпсэтии буолбатах... Бу — олох, дьылҕа, тыын былдьаһыы, өлүү-сүтүү, инники олох иһин охсуһуу туһунан сэһэргэһии. Николай тута хоруйдаабытыгар...
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 20.11.2022 | 11:00
Элэгэнтэй Адамов: «Сиэрдээх өй-санаа төрүт дьарыкка эрэ баар»
Бүгүҥҥү нүөмэргэ Чурапчы улууһун Чакыр нэһилиэгин олохтооҕо Элэгэнтэй Адамовы кытта тыа сирин олоҕун, итэҕэл, уус идэтин, сайдыы, норуот дьылҕатын, кэскилин туһунан сэһэргэстибит. Дьоҕурдаах киһи анаарыыта киэҥэ, этэр тыла оруннааҕа сөхтөрдө.
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
''''Култуура уонна ускуустуба кэллиэһэ''' - Дьокуускайга култуура үлэһит…' ыйааһыннаах саҥа сирэй оҥоһулунна
|
oscar
|
Данил Павлов: "Бэйэбит хамсанар кэммит кэллэ" - Эдэрсаас – сахалыы сонуннар – новости на якутском языке
Skip to content
YSIA.RU
ЯКУТИЯ-DAILY.RU
ФОТОБАНК
Медиацентр
Рекламодателям
Сүрүн сирэй
Уопсастыба
Бэлиитикэ
Экэниэмикэ
Айылҕа харыстабыла
Тыа хаһаайыстыбата
Култуура
Үөрэх уонна наука
Тырааныспар
Успуорт
Бэрээдэк
Сынньалаҥҥа
Интервью
Сүбэһит
Тургутук
Ыйаахтар
Нацбырайыактар
Search for:
СҮРҮН СИРЭЙ
Уопсастыба
Данил Павлов: «Бэйэбит хамсанар кэммит кэллэ»
Маны аах Уопсастыба
Данил Павлов: «Бэйэбит хамсанар кэммит кэллэ»
12:35 05.03.2022 12:29 05.03.2022
Аграфена Кузьмина
Чурапчы улууһун хортуоппуйунан, оҕуруот аһынан хааччыйан олорор предприниматель, Мындаҕаайы нэһилиэгин олохтооҕо Данил Павлов маннык быыһык кэмҥэ бэйэ оҥорон таһаарыытыгар төннөр уолдьаспытын туһунан этэр.
Данил Данилович 2016 сылтан саҕалаан төрөөбүт нэһилиэгэр Мындаҕаайыга оҕуруот аһын үүннэриинэн дьарыктанар. Билигин кини сыл аҥаарын устата улууһу хортуоппуйунан хааччыйа олорор.
– Билигин хортуоппуйбутун атыылаан бүтэрэн эрэбит. Алтынньыттан саҕалаан бу алта ый атыылаатыбыт. Хортуоппуйга, оҕуруот аһыгар наадыйааччы наһаа элбэх. Ол эрээри, билиҥҥи туругунан, биһиги хаһаайыстыбабыт сылы эргиччи улууһу барытын хааччыйар кыаҕа суох. Хортуоппуйбутун Мындааҕыйыттан бэйэбит таһа олоробут. Сүрүннээн Чурапчы нэһилиэгэ атыылаһар. Ону таһынан сайаапкаларынан нэһилиэктэргэ барыларыгар тиэрдэ олоробут, – диэн иһитиннэрэр кини.
Быйыл предприниматель 30 га сиргэ хортуоппуйу олордор былааннаах. Кини этэринэн, улууһу сылы эргиччи оҕуруот аһынан хааччыйарга үчүгэй үүнүүнү ылары ситиһиэххэ наада.
– Уопсайынан ылан эттэххэ, Саха сиригэр үүнүүнү ылыыбыт наһаа кыра. Ол иһин манна биир систиэмэлээх үлэ наада. Бастатан туран, үчүгэй сиэмэ хортуоппуйу ылыыга үлэлиэхпитин наада. Манна учуонайдарбыт болҕомтолорун уураллара буоллар диэн биир бэйэм баҕа санаалаахпын. Холобур, былырыын биһиги сиэмэ хортуоппуйбутун Татарстантан баран ылбыппыт. Тоҕо диэтэргин, чугас эҥэр үчүгэй сиэмэ хортуоппуй, хомойуох иһин, суох. Аны онтубут бэйэтин сыанатынааҕар айанын сыаната быдан ыарахан буолан тахсыбыта. Онон бэйэбитигэр манна үчүгэй хаачыстыбалаах сиэмэ хортуоппуйу үүннэрэрбит буоллар, өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн үүнүүнү ылыы быдан тупсуо этэ. Иккиһинэн, ханнык баҕарар эйгэҕэ киэҥ билии-көрүү наада. Онуоха саҥа технологиялары баһылыырбыт, ааҕа-суоттуу үөрэнэрбит эмиэ ирдэниллэр, – диэн бэлиэтиир Данил Данилович.
Арҕааҥҥы дойдулар араас хааччаҕы киллэрбиттэрин түмүгэр, ас-үөл, табаар сыаната үрдүөҕэ диэн дьон-сэргэ дьиксинэр. Манна хоруйдаан кини: “Мин саныахпар, билигин аҥаардастыы судаарыстыбаттан миэхэ көмөлөһүҥ, аҕалыҥ дии олорбокко, бэйэ хамсанар кэмэ кэллэ. Оҥорон таһаарыыбытын үрдэтэн, дьоммутун-сэргэбитин хааччыйар кэммит кэллэ. Арассыыйаҕа элбэх быыстапкаларга сылдьабын, үгүс киһини кытары кэпсэтэбин, онтон көрдөхпүнэ атын эрэгийиэннэрдээҕэр тыа хаһаайыстыбатыгар биһиэхэ элбэх көмө оҥоһуллар. Атын эрэгийиэннэр да биһиги курдук хортуоппуйу сылы эргиччи үүннэрбэттэр ээ. Холобур, Иваново уобаласка хортуоппуйу олордор да, хомуйар да кэмнэрэ араа-бараа, уонча күнүнэн эрэ быысаһар. Ол эрээри биһигиннээҕэр элбэх үүнүүнү ыла олороллор. Онон маннык быыһык кэмҥэ санаабытын уларытан, тыабыт хаһаайыстыбатыгар, бэйэ оҥорон таһаарыытыгар болҕомтобутун күүскэ уурарбыт, бэйэбит хамсанарбыт наада буолла”, – диэн этэр.
Аграфена КУЗЬМИНА
1
0
Навигация по записям
Руслан Тараховскай: «Сомоҕо күүс буоларбыт ирдэнэр»
Ирина Любимова: “Хаачыстыба, каадыр, иитии…”
Маны ааҕыҥ
Бэйэтин аһынан хааччынар оскуола
Тутааччы сирдээҕи дьоло
Мэдиссиинэ кэллиэһэ уонна Сылаҥ орто оскуолата биир сибээстээхтик үлэлииллэр
Айсен Николаев Чурапчыга оту бэлэмнээһиҥҥэ соруктары туруорда
Чурапчыга олимпиецтарга анаан искибиэр тутуллар
Уважаемые читатели!
Мы рады вам сообщить, что начал работу новый сайт «Саха Сирэ»!
Полную подборку новостей Якутии и Якутска читаете тут
Сонуннар
“Айархаан” бөлөх Турцияҕа Арассыыйа култууратын күннэригэр кытынна
Сонуннар
Дойду үрдүнэн саҥа дьиэни атыылаһыы түспүт
Сонуннар
Нерюнгри оройуонугар киһи өлүүлээх суол быһылаана буолла
Сүрүн
Паром сырыыта сарсыҥҥыттан тохтуур
Көр. Аах. Туһан.
16+
Редакция аадырыҺа
677000, Дьокуускай куорат, Орджоникидзе уул., 31 Төлөпүөн: (4112) 42-06-90
E-mail: [email protected], [email protected]
«Саха сирэ» хаһыат уонна Edersaas.ru саайт сүрүн эрэдээктэрэ Ч. Н. Гаврильев
Тэрийэн таһаарааччылар: «Сахамедиа РИИХ АО». Сибээскэ, информационнай технологияҕа уонна маассабай коммуникацияҕа кэтиир федеральнай сулууспаҕа киирбит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77 — 74960 (25.01.2019)
Edersaas.ru саайт матырыйаалларын толору эбэтэр быһа тардан туһанар түгэҥҥэ булгуччу гиперсыылка ирдэнэр. Хаартыскалары, видео-устуулары, онтон да атын мультимедийнэй матырыйааллары эрэдээксийэттэн суругунан көҥүлэ суох туһанаргыт бобуллар.
|
oscar
|
СӨ Быыһыыр сулууспатын үлэһиттэрэ сайыҥҥы каникул кэмигэр сынньалаҥ лааҕырдарыгар оҕолору кытта сэрэтэр үлэни тиһиктээхтик ыыталлар. Бу туһунан «СӨ Быыһыыр сулууспата» СБТ пресс-сулууспата иһитиннэрдэ.
Ааптар: Киин Куорат
Жатай бөһүөлэгэр баар «Орленок» чэбдигирдэр лааҕырга «Куттала суох сайын» тэрээһин чэрчитинэн аэромобильнай көрдүүр-быыһыыр этэрээт үлэһиттэрэ оҕолорго эмсэҕэлээбит киһиэхэ бастакы көмөнү хайдах оҥорорго маастар-кылааһы ыыттылар. Кинилэр сүрэх-тыҥа реанимациятын оҥоруу бэрээдэгин көрдөрдүлэр, сиһилии быһаардылар.
Итиэннэ Быыһыыр сулууспа үлэһиттэрэ баһаартан сэрэхтээх буолуу быраабылаларын кытта билиһиннэрдилэр, баһаары умуруоруу туһунан кэпсээтилэр.
Ити иннинэ сулууспа исписэлиистэрэ өрөспүүбүлүкэтээҕи коррекциялыыр оскуола-интэринээккэ сылдьан Үөһээ Дьааҥы ууга барбыт нэһилиэнньэлээх пууннарын оҕолорун кытта көрсүбүттэрэ, айылҕаҕа куттала суох сынньаныы уонна баһаартан сэрэхтээх буолуу туһунан кэпсээбиттэрэ уонна оҕолор билиилэрин бэрэбиэркэлиир викторинаны ыыппыттара.
Сонуннар
01.12.2022 | 13:00
Саҥа сулууспаҕа эрэл улахан
01.12.2022 | 12:00
Кииннэммит библиотека ситимэ анал бырагырааманы оҥордо
01.12.2022 | 11:00
Ыччаппыт талаанынан сөхтөрдө
01.12.2022 | 10:00
Сэргэх көрсүһүү
01.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 1 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
01.12.2022 | 09:30
Дьокуускайга — бастакы харыйа уота
01.12.2022 | 09:00
Владимир Трегубов: «Дьокуускайга дьиэ тутуута биир кэлимник барыа»
30.11.2022 | 22:38
Сүдү үлэтэ — духуобунай нэһилиэстибэбит
30.11.2022 | 18:30
Босхо юридическай көмө
30.11.2022 | 18:00
Дьонноох киһи тутайбат
30.11.2022 | 17:30
Үлэбит дьоһун сыанабыла
30.11.2022 | 16:58
5555 киһи дьыктаан суруйда
28.11.2022 | 17:26
Сунтаардар хотугу дьүкээбил "анныгар"
27.11.2022 | 10:00
НВК Саха бырагыраамата cэтинньи 28 - ахсынньы 4 күннэригэр
24.11.2022 | 11:00
Саха сирин бастыҥ IT-бырайыактара
23.11.2022 | 17:30
Олоҕун науканы кытта ситимнээн
23.11.2022 | 17:00
Үс игирэ төрөөтө
23.11.2022 | 16:30
Куорат учууталларыгар — саҥа бириэмийэ
23.11.2022 | 16:00
Саамай кэрэ сүөһүнү таллылар
23.11.2022 | 15:56
«Үтүө санаа харыйата» оҕолор баҕа санааларын толорор
Ордук ааҕаллар
Дьон | 19.11.2022 | 18:00
Николай Винокуров: «Дойдубар этэҥҥэ эргиллэн кэллим...»
«Боотур» этэрээт байыастарын ортотугар биһиги биир дойдулаахпыт Алаһыай нэһилиэгиттэн төрүттээх Николай Винокуров баарын истэн, кэпсэтиэхпин баҕардым. Ол эрэн сэһэргэһиибин хайдах-туох саҕалыахпын тобуларбар олус ыарахан этэ. Бу үлэ, үөрэх, сайдыы, тэрээһин туһунан суруйуу, кэпсэтии буолбатах... Бу — олох, дьылҕа, тыын былдьаһыы, өлүү-сүтүү, инники олох иһин охсуһуу туһунан сэһэргэһии. Николай тута хоруйдаабытыгар...
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 20.11.2022 | 11:00
Элэгэнтэй Адамов: «Сиэрдээх өй-санаа төрүт дьарыкка эрэ баар»
Бүгүҥҥү нүөмэргэ Чурапчы улууһун Чакыр нэһилиэгин олохтооҕо Элэгэнтэй Адамовы кытта тыа сирин олоҕун, итэҕэл, уус идэтин, сайдыы, норуот дьылҕатын, кэскилин туһунан сэһэргэстибит. Дьоҕурдаах киһи анаарыыта киэҥэ, этэр тыла оруннааҕа сөхтөрдө.
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
«Боотур» этэрээт байыастарын ортотугар биһиги биир дойдулаахпыт Алаһыай нэһилиэгиттэн төрүттээх Николай Винокуров баарын истэн, кэпсэтиэхпин баҕардым. Ол эрэн сэһэргэһиибин хайдах-туох саҕалыахпын тобуларбар олус ыарахан этэ. Бу үлэ, үөрэх, сайдыы, тэрээһин туһунан суруйуу, кэпсэтии буолбатах... Бу — олох, дьылҕа, тыын былдьаһыы, өлүү-сүтүү, инники олох иһин охсуһуу туһунан сэһэргэһии. Николай тута хоруйдаабытыгар...
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 20.11.2022 | 11:00
Элэгэнтэй Адамов: «Сиэрдээх өй-санаа төрүт дьарыкка эрэ баар»
Бүгүҥҥү нүөмэргэ Чурапчы улууһун Чакыр нэһилиэгин олохтооҕо Элэгэнтэй Адамовы кытта тыа сирин олоҕун, итэҕэл, уус идэтин, сайдыы, норуот дьылҕатын, кэскилин туһунан сэһэргэстибит. Дьоҕурдаах киһи анаарыыта киэҥэ, этэр тыла оруннааҕа сөхтөрдө.
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Бэрэсидьиэн Судаарыстыбаннай Дуума VIII ыҥырыытын бастакы мунньаҕын туһунан Ыйаахха илии баттаата - Эдэрсаас – сахалыы сонуннар – новости на якутском языке
Skip to content
YSIA.RU
ЯКУТИЯ-DAILY.RU
ФОТОБАНК
Медиацентр
Рекламодателям
Сүрүн сирэй
Уопсастыба
Бэлиитикэ
Экэниэмикэ
Айылҕа харыстабыла
Тыа хаһаайыстыбата
Култуура
Үөрэх уонна наука
Тырааныспар
Успуорт
Бэрээдэк
Сынньалаҥҥа
Интервью
Сүбэһит
Тургутук
Ыйаахтар
Нацбырайыактар
Search for:
СҮРҮН СИРЭЙ
Бэлиитикэ
Бэрэсидьиэн Судаарыстыбаннай Дуума VIII ыҥырыытын бастакы мунньаҕын туһунан Ыйаахха илии баттаата
Бэлиитикэ
Бэрэсидьиэн Судаарыстыбаннай Дуума VIII ыҥырыытын бастакы мунньаҕын туһунан Ыйаахха илии баттаата
17:43 06.10.2021
Людмила Попова
Бастакы мунньах алтынньы 12 күнүгэр буолуоҕа. Судаарыстыбаннай Дуума бэрэссэдээтэлэ Вячеслав Володин этэринэн, судаарыстыба баһылыга быһаарыытынан, саҥа ыҥырыллыбыт дьокутааттар талыллыбыттара 30 күн ааһарын кэтэспэккэ үлэлэригэр тахсалларыгар кыаҕы биэрэр диэн федеральнай парламент саайтыгар суруллар.
РФ бэрэсидьиэнэ Владимир Путин алтынньы 12 күнүгэр Судаарыстыбаннай Дуума ахсыс ыҥырыытын бастакы пленарнай мунньаҕа буоларын туһунан Ыйаахха илии баттаан биллэрдэ.
“Бэрэсидьиэн быһаарыыта, саҥа ыҥырыллыбыт дьокутааттар талыллыбыттара 30 күн ааһарын кэтэспэккэ үлэлэригэр тахсалларыгар кыаҕы биэрэр. Күһүҥҥү сиэссийэҕэ инники күөҥҥэ — бүддьүөт. Ол Судаарыстыбаннай Дуумаҕа ырытыыта уонна барыыта чопчу болдьохтонон турар. Онон дьокутааттар төһөнөн эрдэ үлэлэригэр тахсаллар да, соччонон дойду үпкэ сүрүн докумуонун көрүүлэригэр элбэх бириэмэ баар буолуоҕа”, — диэн Судаарыстыбаннай Дуума бэрэссэдээтэлэ Вячеслав Володин бэлиэтээтэ. Оробуочай бөлөх мунньаҕа алтынньы 4 күнүгэр ыытыллыбыта.
Судаарыстыбаннай Дуума ахсыс ыҥырыытын бастакы пленарнай мунньаҕар бары тэрийэр уонна каадыр боппуруостарын быһаарыахтара. Бу туһунан дьокутааттар оробуочай бөлөхтөрүн быстах кэмнээх салайааччылара, Госдуума сэттис ыҥырыытын бэрэссэдээтэлин бастакы солбуйааччы Александр Жуков кэпсээтэ.
“Бу мунньахха ханнык боппуруостар ырытыллалларын быһаарсыбыппыт. Билэргит курдук, Судаарыстыбаннай Дуума бастакы мунньаҕын Судаарыстыбаннай Дуума фракцияларын саастаах бэрэстэбиитэллэрэ аһаллар уонна ыыталлар. Судаарыстыбаннай Дуума бэрэссэдээтэлэ, солбуйааччылара талыллар, кэмитиэттэр испииһэктэрэ уонна састааптара быһаарыллаллар, фракциялар бэлиэтэниини ааһаллар (регистрация), Судаарыстыбаннай Дуума күһүҥҥү сиэссийэтин үлэтин бэрээдэгэ итиэннэ кэккэ тиэхиньиическэй боппуруостар быһаарыллаллар”, — диэн Александр Жуков эттэ.
Ону тэҥэ, оробуочай бөлөх бэнидиэнньиккэ Судаарыстыбаннай Дуума ахсыс ыҥырыытын кэмитиэттэрин испииһэгин көрбүтэ. Быстах оробуочай бөлөх салайааччыта иһитиннэрэринэн, 32 кэмитиэти тэрийэргэ этиилээхтэр. Кинилэр испииһэктэрин фракцияларга, кэмитиэттэр састааптарыгар уонна салайар дуоһунастарга хандьыдааттарын быһаарыналларыгар киллэриллэр.
“Тэҥнэбил быһыытынан эттэххэ, билиҥҥи Судаарыстыбаннай Дуумаҕа итинник 26 кэмитиэт баар. Кэмитиэттэр ахсааннарын эбии, быстах кэмнээх оробуочай бөлөх этиитинэн, кэмитиэттэр тутулларын толоруулаах былаас федеральнай уорганнарын тутулларыгар төһө кыалларынан чугаһатар инниттэн этиллэр”, — диэн Александр Жуков чопчулуур.
Ол курдук, Экэнэмиическэй бэлиитикэҕэ, бырамыысыланнаска, инновационнай сайдыыга уонна урбааҥҥа кэмитиэти хас даҕаны чааска араарарга этиллибит: Экэнэмиичэскэй бэлиитикэ кэмитиэтигэр, Бырамыысыланнас кэмитиэтигэр, Антимонопольнай бэлиитикэ кэмитиэтигэр итиэннэ аччыгый уонна орто урбаанынан дьарыктанар кэмитиэккэ. Ону тэҥэ Физическэй култуура, спорт, туризм уонна ыччат дьыаларын кэмитиэтин араарыахтара. Александр Жуков иһитиннэрэринэн, Судаарыстыбаннай Дуума ахсыс ыҥырыытыгар Физическэй култуура уонна спорт кэмитиэтэ, Туризм кэмитиэтэ уонна Ыччат бэлиитикэтин кэмитиэтэ баар буолуохтаахтар.
Александр Жуков кэпсээбитинэн, оробуочай бөлөх Судаарыстыбаннай Дуума күһүҥҥү сиэссийэтин үлэтин кыраапыгын туһунан сүбэлэспит.
Быстах оробуочай бөлөх кэлэр мунньаҕа барыллаан алтынньы 8 күнүгэр буолуоҕа.
Салгыы СӨ Ил Дарханын уонна СӨ Бырабыыталыстыбатын саайтыгар ааҕыҥ.
Хаартыска РФ Судаарыстыбаннай Дуума Федеральнай Сэбиэтин саайтыттан.
0
0
Навигация по записям
ВИДЕО: Социальнай гаастааһын диэн тугуй?
Саха сирин бырамыысыланнаһа сайдарыгар икки акылаат түһэрилиннэ
Маны ааҕыҥ
Судаарыстыбаннай Дуума дьокутааттара Уһук Илини уонна Арктиканы сайыннарыы хайысхаларын быһаарыстылар
Судаарыстыбаннай Дуума бэрэссэдээтэлэ ананна
VIII ыҥырыылаах Судаарыстыбаннай Дуума бастакы мунньаҕа
Быыбар-21: Уратылаах быыбар иһэр
Федот Тумусов: “Баай дьокутаат буолбатахпын”
Уважаемые читатели!
Мы рады вам сообщить, что начал работу новый сайт «Саха Сирэ»!
Полную подборку новостей Якутии и Якутска читаете тут
Уопсастыба
АЛРОСА Хотугу сир норуоттарын оҥоһуктарын быыстапка-дьаарбаҥкатыгар ыҥырар
Сонуннар
Лена Иванова: «Волонтердарбыт көмөҕө кэлэ охсоллоро хайҕаллаах»
Сонуннар
Надежда Селютина: «Алданнар дьыаланан өйүүллэр»
Уопсастыба
Таһаҕаһы өрөһөлүү тиэммит «УАЗ» регистрацияттан уһуллубут. Тоҕо?
Көр. Аах. Туһан.
16+
Редакция аадырыҺа
677000, Дьокуускай куорат, Орджоникидзе уул., 31 Төлөпүөн: (4112) 42-06-90
E-mail: [email protected], [email protected]
Edersaas.ru саайт сүрүн эрэдээктэрэ Ч. Н. Гаврильев
Тэрийэн таһаарааччылар: «Сахамедиа РИИХ АО». Сибээскэ, информационнай технологияҕа уонна маассабай коммуникацияҕа кэтиир федеральнай сулууспаҕа киирбит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77 — 74960 (25.01.2019)
Edersaas.ru саайт матырыйаалларын толору эбэтэр быһа тардан туһанар түгэҥҥэ булгуччу гиперсыылка ирдэнэр. Хаартыскалары, видео-устуулары, онтон да атын мультимедийнэй матырыйааллары эрэдээксийэттэн суругунан көҥүлэ суох туһанаргыт бобуллар.
|
oscar
|
Бииктэр Силипиэнэбис бөлөҕө (үһүс куурус устудьуоннара) бүгүн үнүбэрсиэт Кылаабынай куорпуһун таһыгар мас олордуутугар тахсар буолан хаалла. Дьиҥэр, үөрэх кэмигэр эҥин эбитэ буоллар, син да этэ. Ону баара, бүгүн – субуота. Эбиитин лиэксийэтэ суох күнэ, оттон оҕолоругар – СРСтара. Ити – СРС диэн, устудьуон үөрэнэр хоско олорон үөрэммэккэ, дьылыйан, анаан-минээн дьарыктаныахтаах кэмэ. Ол эрээри, кырдьыгынан эттэххэ, ис сүрэҕиттэн баҕаран туран дьарыгырар эрэ оҕо билиитин хаҥатан түбүгүрэр быһыылаах, оттон сорох баҕас эбии сынньалаҥ, өрөбүл курдук саныыр. Саатар, «ити күн тугу гынныҥ, ханнык кинигэни аахтыҥ, тугу кэниспиэктээтиҥ?» диэн ыйытар да киһи суох.
Быйыл дэкириэккэ барбыт преподаватели солбуйан Бииктэр бу бөлөххө кураатардыыр. Эмиэ туһугар түбүктээх үлэ: оруобуна оскуолаҕа кылаас салайааччытын курдук эбээһинэс. Тэрээһин буолла да – бөрүөт! Үнүбэрсиэт тэрээһинин таһынан куорат араас тэрилтэтин ол-бу үлэтигэр барытыгар кытыннаран иһэллэр. Хайа эрэ суруйааччы үбүлүөйэ дуу, биитэр бырабыыталыстыба салалтатын, дьокутаат той отчуота дуу буоллаҕына, үөһээттэн дьаһал, ыйыы-кэрдии кытаанах – «булгуччу оччо-бачча чааска кэлэктиип сүүс бырыһыан баар буолуохтаах» диэн. Эн тугу эмэ былааннаммытыҥ – аахсыллыбат, салалта эппит тэрээһинигэр баар эрэ буоларгын бил. Ол гынан баран, били, биир биллэр-көстөр мэтэдьиис эппитигэр дылы, «анал турукка сатаан киирдэххинэ», бу тэрээһиҥҥэ киһи сэргиирэ, «һык» дии түһэрэ син биир баар буолар быһыылаах. Онон салалта кими да чыып-чаап дэппэккэ, төһө да оруо маһы ортотунан дьаһайдар-дьарыйдар, көдьүүстээх өттүгэр син туох эрэ сөҥөн хаалар.
Болдьоммут кэмҥэ үнүбэрсиэт эргэ оптуобуһа тирилээн-тарылаан кэлбитигэр олорсон, субу аҕай иннилэригэр барбыт КамАЗ массыынаны батыстылар. Сыалай чаас кэриҥэ айаннаан баран, аны кутуу суолтан туораан мыраан диэки сахсыллыы буолла. Кыргыттар күө-дьаа буолан сүрдээхтэр, уолаттар бааллара буоллар, өссө күннүөх эбиттэр. Кырдьык, үнүстүүккэ уопсайа 500-чэкэ устудьуон баарыттан уола 30-ча эрэ буолуо. Дьэҥкэччи кыыс аймах!
Кэмниэ кэнэҕэс үрдүк күүрүүлээх уот лииньийэтин остуолбаларыгар кэлэн тохтоотулар. КамАЗтан күрдьэх, наһыылка ылан хахыйахтары түөрбүтүнэн бардылар. Кылаабынай куорпус таһыгар хаалбыт оҕолор биллиннэр, өйдөөн олортуннар диэн, күн сырдыгын батыһа үүммүт өттүн – хойуу лабаалаах эҥээрин от баайан бэлиэтээтилэр. Өссө үктэһэ кэриэтэ үүммүт хахыйахтары араарбакка, кырыстары-майырдары түөрэ сатаан балай эмэ бодьуустастылар. Күөх мыраан ким да үктэммэтэх чөкө ырааһыйатыгар хаһан да арахсыбаттыы сыстыһан турбут хатыҥчааннар уоллаах кыыс куустуһан туралларын санаталлара көрүөххэ үчүгэйэ сүрдээх.
Үнүстүүт биллэр-көстөр кырасаабыссата Нарыйа Намыынаба кумааҕы лоскуйугар «бу хахыйахтары хайаан да бииргэ олордуҥ» диэн суруйа охсон, сөллөн түспэт гына тугунан эрэ баайан кэбистэ. Тырыбынаан түһэн, бүгүн туох имнэммитэ буолла, санаата көтөҕүллүбүтэ сүр. Уопсайынан даҕаны, кырасыабай кыргыттар олус кубулҕат буолаллар дииллэрэ сороҕор оруннаах быһыылаах: Нарыйа олоҥхо айыы кыыһын курдук ис-иһиттэн сырдаан мичилийэ сылдьар бэйэтэ ардыгар бурҕаллан-ыһыллан турааччы. Дьэ, онно хараҕын уота иннигэр баары барытын субу салаан күүдэпчилэтэн ылыах курдук буолуталаан ылааччы. Билигин дьүөгэлэрин кытары тэйиччи соҕус күлэн лыһыгыратара иһиллэр.
Бииктэр үксүн арыый үлэлээх өттүгэр – түөрүүгэ сылдьар, сороҕор кыргыттара кыайымаары «уой-аай» буоллахтарына, көтөхсөн-тасыһан абырыыр. Син балай эмэ буоллулар. Куртаҕа курулаан барбытыттан сылыктаатахха, үлэлээн да бүтэллэрэ чугаһаата быһыылаах. Бэл, суоппардар кытта сөп буолан, кэбиинэлэригэр нуктаан ырааттылар. Бу урааҥхайдарыҥ тыа суоппардарын курдук барыга-бары көмө-имэ буолан, илэмэ-салама түһэн испэттэр, үлэ чааһа хаһан бүтэрин эрэ күүтэр курдуктар. Дьиҥэр, эдэрси дьон эбээт! Бииктэртэн хас эмэ сыл балыстар.
КамАЗ куусаба туолан, оптуобуска олоруу буолбутугар көрбүтэ – Нарыйа Намыынаба суох! Кинини кытта сылдьыбыт кыргыттар уку-суку туттан олороллоруттан сэдиптээтэххэ, чахчы, туох эрэ буолбут, бочооттоспуттар!
– Хайа, Нарыйа тоҕо суоҕуй?
Чочумча буолан баран чох курдугунан көрбүт Биэрэ:
– Ээ, кинини билбэккэ дылы. Кыра аайыттан өһүргэнэн «манан Бүлүүлүүр суол, даача чугас» диэн баран, ити ыллыгынан түһүнэ турбута, – диэтэ.
Бииктэр сыгынах үрдүгэр тахсан: «Нарыйаа!» – диэн ыҥыра сатаата да, харда суох буолан биэрдэ. Абаккаран, туох да диэн булумуна «чэ, эһиги айаннааҥ, оттон мин булан, хайдах эмэ гынан тиийээ инибит» диэбитин билбэккэ да хаалла. Били, үөрбүттэрэ-көппүттэрэ ханна баарый – курус арахсыы буолла.
* * *
Бииктэр бу сири син удумаҕалыыр курдук: былырыын эдьиийэ ааҕы кытта отонноһо сылдьыбыта. Онон оруоллаатаҕына, кырдьык, мантан Бүлүүлүүр суол чугас буолуохтаах. Сүүрэр-хаамар икки ардынан ыллыгы батан элэгэлдьийдэ, онтун быыһыгар тохтуу түһэн «Нарыйаа!» диэн хаһыытаан ылар. Ол тухары харда мэлигир. Бэс чагдаҕа тахсыытыгар ыллык эрэ толору буолан биэрдэ. Дьэ, ыксаата! Аны хайа эрэ маар кэллэ: былырыын отоннуу сылдьан маннык сир баарын харахтаабатаҕа. Хата, бэйэтэ мунаары гынна буолбаат?! Тохтоон иһиллээтэ, туох эмэ сибики баара буолаарай диэн, уҥа-хаҥас көрбөхтөөтө; тэйиччи арыый убаҕас мастаах үрдүк сир баарын көрөн, ол диэки тэбиннэ. Бу сүүрэ-хаама былаастаан иһэн маары туоруу сатыы турар киһини көрө биэрдэ – Нарыйа эбит! Кыыһа кинини эмиэ көрдө уонна, били, дулҕалыы сатыы турбут бэйэтэ бырыыны-бадарааны баллырҕаччы кэһэн, Бииктэргэ чуо хааман кэллэ да сапта түстэ. Ыксаабыт, ытаабыта сирэйигэр биллэр.
– Билэр сириҥ дуо?
– Чахчы билэр сирим диэн кэлэн испитим эрээри, букатын атын эбит... – диэн баран, кыыс умса көрөн кэбистэ.
Тыраасса чугас буоллаҕына, массыына тыаһа иһиллиэхтээх диэн, чөҥөчөк үрдүгэр тахсан кытта иһиллээтилэр. Арай букатын атын хайысхаҕа мотуор тыаһа иһиллэргэ дылы. Ол диэки хаамтылар. Бириэмэ да ырааппыт бадахтаах.
– Төлөпүөнүҥ баар дуо, хас чаас буолла?
– Ээ, мааҕын Биэрэҕэ хаалларбыппын...
– Тыый, уҥуохтаах отон тугун элбэҕэй! Олорон сии түһүөх, эн да аччыктаабытыҥ буолуо, – диэн баран, Бииктэр тобуктуу сылдьан, былырыыҥҥы отону ытыһан ыла-ыла айаҕар ыытан истэ. Нарыйа да хаалсыбата. Бу тухары саҥа-иҥэ суох. Киниттэн сылтаан манныкка тиийбиттэрин кыыс өйдүүр быһыылаах: кыбыстар, кэмсинэр курдук туттар. Бииктэр ол иһин тугу да ыаспыйаласпакка, отонноон сиирин быыһыгар аны хайдах дьиэлэрин булар туһунан төбөтүн сынньар аакка барда. Соторунан сөрүүкээн, хараҥаран барыаҕа. Эрэй эрдэтинэ хонук сири оҥоһуннахха сатаныыһы. Эбиитин арҕааттан хараҥа былыт ыаһыран таҕыста – ардаатаҕына да көҥүлэ.
Титириги, талаҕы холбооттоон, самыыр хоппот, тыал үрбэт гына көппөҕү, муоҕу дэлби таһан, сытарга сымнаҕас буоллун диэн, сэтиэнэҕи үргээн киһи сирбэт отуутун оҥоһуннулар. Өссө ол сылдьан, биир моҕотойу маска таһааран бултаатылар. Бииктэр, бөлөҕүн оҕолоро Аармыйа күнүгэр бэлэхтээбит биричиинэй быһахтарынан көрүөх бэтэрээ өттүгэр сүлэн, Нарыйа зажигалкатынан (табахтаабат эрээри эмиэ тугун баҕайытай?!) уот ыла охсон, «бултарын» үтэн сырдьыгынатта. Сотору соҕуһунан үтэһэлээх эттэрин уостарынан үллэстэн, минньигэс баҕайытык курдурҕатан кэбистилэр. Ол икки ардыгар халлааннара боруорсуйда, онон отууларын иннигэр уоттарыгар уккунньаҕы ууран баран утуйардыы оҥоһуннулар.
Нарыйа, били, мааҕын бадарааннаах ууну кроссовканан кэспитэ ньыллырҕаһа сүрдээх. Онтун устубута, пахыый, дисиинсэтэ, хаттык гынан кэппит чараас колгуокката кытта бадараан буолбут. Кууркалаах, санаа курдук туруусук сыыстаах эрэ кыыс чэпчэки-чэпчэкитик дыгыйан киирэн, маар уутугар сайҕаан таҕыста уонна дисиинсэтин уот сиэбэтин курдук тэйиччи ыйаата, оттон чараас колгуоккатын уокка сырайан сараҕытар мөккүөнүгэр түстэ.
Хараҥа чагдаҕа кутаа уонна сыгынньах аҥаардаах кырасыабай кыыс! 40-чалаах учууталын кырдьаҕаһырҕаппыта оччо эбитэ дуу, кырасыабайа бэрдин билинэн сэнээбитэ оччото дуу, сүүрбэ биир саастаах Нарыйа уот иннигэр туран, кулуһуҥҥа дьүөрэлээн, имиллэҥнээн-мускуллаҥнаан ылара. Кэмниэ кэнэҕэс колгуокката сараҕыйда быһыылаах: кыыс Бииктэр таһыгар олорон, көбүс-көнө атаҕын тыылыы тэбэн, нарын тарбаҕынан көннөрө-көннөрө кэтэн кэбистэ; туран, аргыый өрө тардынан, үөһээттэн аллараа, алларааттан үөһээ имэрийтэлээн ылла. «Маннык кэрэ таһаалаах кыыһы сотору кэминэн хайалара эрэ тапталлаах кэргэн, хоойго сытар холоонноох доҕор оҥостор?!» диэн, аараттан онно күнүүлүү, абаккара сыттаҕына, кыыһа кини иннигэр, уот диэки хайыһан, сытынан кэбистэ. Үчүгэйиэн, сыттыын-сымардыын ураты, ып-ыраас кэрэ кыыс!
– Итинник кууһан сытарыҥ наһаа үчүгэ-ээй, өссө ыга кууһууй... – Нарыйа сибигинэйэ былаан көрдөһөр. Онтон чочумча буолаат, – кэргэниҥ төһө кырасыабай этэй, Виктор Ксенофонтович? – диэн ыйытан соһутар.
– Ол кэргэннэнэ сылдьыбыппын эн хантан биллиҥ?
– Билиминэ...
Бииктэр Чээнэтин кытта арахсыбыта алта хас сыл буолла. Ол эрээри санаан ылбатах түүнэ диэн суох быһыылаах, арааһа, чахчы, улахан таптал уйалана сылдьыбытын харыстаабатах эбиттэр хайалара даҕаны. Кырдьык, Чээнэ олус кырасыабай этэ. Имэҥ-дьалыҥ өттүгэр, Бииктэр бу санаатаҕына, кинини баһыйар дьахтары көрсө илик. Көҕүтэр саҥата, лаампа имик-самык сырдыгар уулааҕынан-хаардааҕынан көрүүтэ, хас биирдии хамсаныыта, тыыныыта – барыта күүскэр күүһү эбэрэ, үрдүккэ көтүтэрэ. Таптал кэмэ түүн эрэ буолбатах этэ. Чээнэ хаһан санаата да тугу барытын умнан туран имэҥ уотугар күүдэпчилэнэрэ. Ити санаа ытылҕаныгар ыллара сыттаҕына Нарыйа:
– Аан бастакы түүҥҥүтүн кэпсээриий, чэ, бука баһаалыста, көрдөһөбүн... – диэн хаайда.
– Туох диэтэҥий, Нарыйа, итинниги кэпсиир диэн сиэргэ баппат быһыы буоллаҕа дии, кэбис.
– Чэ, оччоҕо, саатар, кэргэҥҥин буолбакка, отой атын киһини кэпсиир курдук, таайтаран соҕус кэпсээриий. Миигин үөрэнээччим, кыра оҕо диэн көрүмэ. Эн арахсан барбыт кэргэҥҥин билиҥҥэ диэри таптыыргын сэрэйэбин уонна бу таптал диэннэрэ хайдах эбитин тэҥнээн көрүөхпүн олус баҕарабын, – диэн баран, Нарыйа Бииктэр диэки эргиллэн, түөһүгэр ыга сыстан сытта. Онтон салгыы: – Олус да кэнэҥҥин, отой былыргы сибэтиэй курдуккун. «Сүүрбэччэ сыл аҕабын, букатын кырдьаҕаспын» диигин быһыылаах. Биитэр миигин күүлэйимсэх дии саныыгын дуу? Кырдьык, былыттаахха быкпат, күөх оту тосту үктээбэт кыыс оҕо буолбатахпын, аныгы кэм сүүрээнигэр оҕустаран дуу, аньыыга киирбитим син балай эмэ буолбут киһибин, – диэн баран, ыксары кууспутугар Бииктэр дьэ өйдөммүт курдук буолла. Кыыһы төбөтүттэн дириҥник сыллаан ылбытыгар биирдэрэ уҥуох-уҥуоҕа босхо баран, нукаай курдук буолан, налыйан хаалла...
* * *
Сарсыардалык иннилэрин хоту биэрэстэ кэриҥин барааттарын кытары Бүлүүлүүр тыраасса көстүбүтэ. Оруобуна даача оптуобуһа күлтэйэн кэлбитигэр сиэттиһэн баран, күлсэ-күлсэ онно сырсыбыттара.
БУТУКАЙ.
Тарҕат:
Санааҕын суруй
Ааккыт-суолгут
Отправить
Отменить
Бүтэһик сонуннар
Сонуннар
«Кыым» хаһыат Ньурбаҕа ааҕааччыларын кытары көрсүстэ
Ньурбаҕа «Кыталык» култуура дыбарыаһыгар «Кыым» хаһыат сурутааччыларын кытары…
Сонуннар
Хатырыкка - Өрөспүүбүлүкэ искибиэрэ
Уопсастыба
Саха тылын учууталларын сийиэһэ: кыһалҕа чопчуланна
Сонуннар
“Кыым” суруналыыстара Бүлүүтээҕи ыччат бибилэтиэкэтигэр сырыттылар
Сонуннар
Саха сирин бэрэстэбиитэллэрэ пилота суох аппараттары көтүтэргэ үөрэннилэр
© 2022 KYYM.RU
«КЫЫМ»
Тэрийэн таһаарааччы: “Ситим” медиа-бөлөх ХЭУо
Сүрүн эрэдээктэр:
М.Г. Дегтярева
Эрэдээксийэ аадырыһа: 677027, Дьокуускай к., Киров уул. 18, В блок, 710 оф.
Аан ситим нүөмэрэ:
+7 (914) 820-09-75
Биллэрии өҥөтө:
+7 (924) 367-01-56, +7 (4112) 34-05-03
Реклама өҥөтө:
+7 (914) 280-11-20, +7 (4112) 42-59-47
E-mail : [email protected]
Сибээс, информационнай технология уонна маассабай коммуникация эйгэтин кэтээн көрөр федеральнай сулууспа 08.05.2019 бэлиэтэммит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77-75678
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Sakha-sire.ru саайт сүрүн эрэдээктэрэ Ч. Н. Гаврильев. Сибээскэ, информационнай технологияҕа уонна маассабай коммуникацияҕа кэтиир федеральнай сулууспаҕа киирбит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77-84126.
Тэрийэн таһаарааччы: «Сахамедиа РИИХ АО».
«Саха сирэ» саайт матырыйаалларын толору эбэтэр быһа тардан туһанар түгэҥҥэ булгуччу гиперсыылка ирдэнэр. Хаартыскалары, видео-устуулары, онтон да атын мультимедийнэй матырыйааллары эрэдээксийэттэн суругунан көҥүлэ суох туһанаргыт бобуллар.
|
oscar
|
Ас буhарар система диэн элбэх сааныктаах харамайдар сиэниллибит астан энергияны уонна иҥэмтэлээх субстанциялары оруур уонна туhата суохтары араарар органнара.
|
oscar
|
Тохсунньу 7 — Ойрот автономиялаах уобалаhын (Ойро́тская автоно́мная о́бласть) аата Хайалаах Алтаай автономиялаах уобалаhа (Го́рно-Алта́йская автоно́мная о́бласть) диэҥҥэ уларыйбыт. Билигин — Алтаай Өрөспүүбүлүкэтэ.
ОлунньуПравить
Олунньу 4 — Цейлон (Шри-Ланка диэн ааттаммыта) Биритээнньийэ Холбоһугар киирэр тутулуга суох дойду буолбут.
Ыам ыйаПравить
Ыам ыйын 3 — Японияҕа аан бастаан Конституция күнүн бэлиэтээбиттэр.
От ыйаПравить
От ыйын 24 — Дьокуускайга Нагорнай уулусса Поярков уулусса уонна Мархинская уулусса Стадухин уулуссата буолбуттара.
Атырдьах ыйаПравить
Атырдьах ыйын 5 — Сылгыһыттар Константинов Р.И. (Чурапчы) уонна Степанов А.Е. (Мэҥэ-Хаҥалас) Социалистическай Үлэ геройдара буоллулар.
АлтынньыПравить
Алтынньы 5 — Дьокуускайга Иркутскай уулуссатын Дежнев аатынан ааттаабыттар.
Алтынньы 5 — Ашхабад куоракка буолбут сир хамсааһыныттан 10 000-тан 110 000 диэри киһи өлбүт.
Алтынньы 6 — Туркменистан киин куоратыгар Ашхабадка 7,3 магнитудалаах сир хамсааһына буолбут. Куорат 100 тыһыынча кэриҥэ олохтооҕуттан үс гыммыт биирэ өлбүт. Дьиэ-уот үксэ сиикэй кирпииччэнэн тутуллубут буолан сир хамсааһынын тулуйбакка урусхалламмыт. Бу аан дойду устуоруйатыгар саамай алдьатыылаах сир хамсааһыннарыттан биирдэстэрэ.
СэтинньиПравить
Сэтинньи 12 — Токиоҕа дойдулар ардыларынааҕы байыаннай түрүбүнээл сэттэ дьоппуон салайааччытын (ол иһигэр Хидеки Тодзё диэн генераалы) Иккис аан дойду сэриитигэр оҥорбут буруйдарын иһин өлөрөргө уурбут.
АхсынньыПравить
Ахсынньы — 24 спортсменнаах Саха сирин сүүмэрдэммит хамаандата РСФСР норуоттарын кыһыҥҥы Спартакиадатыгар кытынна.
Ахсынньы 10 — ХНТ Генеральнай Ассамблеята Киһи быраабын биирдэһиллибит декларациятын ылыммыт.
Ахсынньы 26 — Хотугу Кэриэйэттэн тиһэх сэбиэскэй сэриилэр тахсыбыттар.
ТөрөөбүттэрПравить
Павлов Алексей Гаврилович- ХИФУ геологоразведочнай факультетын хостонор баайдары көрдүүр уонна чинчийэр кафедратын доцена
Тохсунньу 10 — Артур Алексеев — Саха сирин бэлиитигэ, Саха АССР Үрдүкү Сэбиэтин X, XI ыҥырыыларын дьокутаата; Саха ССР Үрдүкү Сэбиэтин XII ыҥырыытын дьокутаата; Саха Өрөспүүбүлүкэтин Ил Түмэнин I, II ыҥырыыларын дьокутаата.
Тохсунньу 30 — Игнатьев Владимир Никифорович — саха худуоһунньук-дизайнера, график.
Кулун тутар 18 — Божедонова Анастасия Николаевна - CӨ үөрэҕириитин үтүөлээх үлэһитэ, норуот үөрэҕириитин туйгуна, социология науукатын кандидаата.
Кулун тутар 23 — Варламова Анастасия Николаевна (23.03.1948—16.08.2006) — саха биллиилээх ырыаһыта, Саха Өрөспүүбүлүкэтин норуодунай артыыһа.
Муус устар 15 — Атласова Валентина Иннокентьевна - саха култууратын пропагандииһа, Мэҥэ Хаҥалас улууһун Ытык олохтооҕо.
Муус устар 15 — Брагина Дарья Григорьевна — историческай билим доктора.
Бэс ыйын 24 — Аркадий Васильевич Самойлов - композитор,
От ыйын 22 — Курчатова Зинаида Капитоновна - - саха живописеһа.
От ыйын 27 — Лиханов Владимир Иванович — (27.07.1948—27.07.2003) — филология билимин кандидата.
Атырдьах ыйын 14 — Лугинов Николай Алексеевич - саха норуот суруйааччыта, СӨ искусствотын үтүөлээх диэйэтэлэ, Духуобунас академиятын вице-президена.
Атырдьах ыйын 23 — Ехануров Юрий Иванович, 2005 - 2006 сылларга Украина премьер-министра, 2007 - 2009 сылларга Украина оборуонатын миниистирэ.
Балаҕан ыйын 8 — Попова Зоя Гаврильевна — П. А. Ойуунускай аатынан Саха академическай театрын артыыһа, театр уонна киинэ артыыһа.
Балаҕан ыйын 23 — Тарасов Юрий Степанович — социология билимин кандидата,
Алтынньы 5 — Марков Федор Иванович, муосчут, СӨ норуот худуоһунньуга.
Алтынньы 11 — Кузьмин Вадим Романович (1948 - 2008), техника наукаларын доктора, профессор, СӨ НА академига.
Сэтинньи 7 — Иван Ярыгин — көҥүл тустууга икки төгүллээх олимпийскэй чөмпүйүөн (1972, 1976), ССРС үтүөлээх тренерэ, дойдулар ардыларынааҕы категориялаах судьуйа.
Сэтинньи 8 — Жегусов Федор Степанович - саха живописеһа,
Ахсынньы 2 — Дьяконов Афанасий Лукич (02.12.1948—13.07.1990) — история билимин кандидата.
Ахсынньы 20 — Захаров Николай Семенович (Сахаачча) (20.12.1948—1969) — саха аатырбыт тустууга.
Ахсынньы 24 — Петров Пантелеймон Пантелеймонович — устуоруйа билимин хандьыдаата,
ӨлбүттэрПравить
Тохсунньу 30 — Моhандас Карамчанд Ганди
Олунньу 11 — Сергей Эйзенштейн — сэбиэскэй тыйаатыр уонна киинэ режиссера, худуоһунньук, сценарист, ускуустубаны чинчийээччи, педагог. РСФСР ускуустубатын үтүөлээх үлэһитэ (1935 сыл).
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Кулун тутар 19 күнүгэр "Арассыыйа -- мин устуоруйам" түмэлгэ Саха Өрөспүүбүлүкэтэ тэриллибитэ 100 сылыгар анаммыт устуоруйаны уонна кыраайы үөрэтээччилэр Дьокуускай куораттааҕы билим-быраактыка кэмпириэнсийэлэрэ буолан ааста.
Манна учуонайдар, устуоруйа учууталлара, кыраайы үөрэтээччилэр, аспираннар, устудьуоннар, оскуола үөрэнээччилэрэ, устуоруйаны интэриэһиргээччилэр сырыттылар, көхтөөх кыттыыны ыллылар. Кэмпириэнсийэ пленарнай чааһын арыллыытыгар мустубут дьону устуоруйа билимин дуоктара, академик, профессор Анатолий Николаевич Алексеев эҕэрдэлээтэ. Анатолий Николаевич Саха сирин устуоруйатын чинчийэр билим иннигэр турар соруктар туһунан, ону саҥа көлүөнэ чинчийээччилэр атыннык көрөн, саҥа ньыманы туттан чинчийиэхтэрэ турдаҕа диэн бэлиэтээн эттэ. Ону сэргэ устуоруйа билимин дуоктара, профессор Розалия Иннокентьевна Бравина "зуум" нөҥүө саха сирин устуоруйатын археология уонна этнография саҥа булумньуларын нөҥүө үөрэтии туһунан лиэксийэ аахта.
Кэмпириэнсийэ кыттыылаахтара саха устуоруйатын билимин тирээн турар проблемаларын туһунан ГЧИ устуоруйа билимин дуоктара Андриан Афанасьевич Борисов сүрдээх киэҥ ис хоһоонноох дакылаатын сэргээн иһиттилэр.
Устуоруйа билимин дуоктара, ХИФУ профессора Саассылаана Иннокентьевна Сивцева "Саха сирэ Аҕа дойду сэриитин кэмигэр: сыыппаралар уонна чахчылар" диэн ыстатыыстыка, биэрэпис дааннайдарынан ытаһаламмыт чинчийиитэ болҕомтону тарта.
Мустубут дьон устуоруйа билимин хандьыдаата Айтал Игоревич Яковлев "Этничность в современной культуре якутов" диэн Д.Г. Брагинаны кытта монографияларын презентациятын көрдүлэр-иһиттилэр.
Биллиилээх суруналыыс Владимир Николаевич Степанов "С.Ю. Широких-Полянскай Саха сиригэр гражданскай сэриини тохтотууга умнулла сыспыт ураты үтүөтүн" туһунан дакылаата кэрэхсэбили ылла, устуоруйа биллэ илик өрүттэрин арыйда.
Салгыы кэмпириэнсийэ кыттыылаахтара сиэксийэлэринэн хайдан үлэлээтилэр. Бастакы сиэксийэҕэ улахан дьон, иккис сиэксийэҕэ оскуола үөрэнээччилэрэ уонна алын куурус устудьуоннара кыттыыны ыллылар. Сиэксийэлэргэ ааҕыллыбыт бастыҥ дакылааттаах кыттааччылар дипломунан бэлиэтэннилэр.
Кэмпириэнсийэ сүрдээх көхтөөхтүк, тэрээһиннээхтик барда. Мантан салгыы кыайыылаахтар сотору буолуохтаах Өрөспүүбүлүкэтээҕи билим-быраактыка кэмпириэнсийэтигэр кыттыахтара. Кыттыыны ылбыт уонна кэмпириэнсийэни тэрийсибит дьоҥҥо барыларыгар улахан махтал буоллун.
Тарҕат:
Ситимнээх ыстатыйалар
Император Николай II телеграммата саха бибилэтиэкэтигэр көрдөрүүгэ туруо
Аатырбыт атыыһыт сиэнэ Маргарита Кушнарева дьону кытта көрүстэ
Саха сиригэр мааны таҥастаах ойуун сэдэх көмүүтүн булбуттар
Фронтан таптал суруктара
“Персиктээх кыыс”, “Саха кэскилэ” – дьоһун киһи уустук дьылҕата
Е.М. Ярославскай олоҕо
Каландаришвили тоһуурун "үрүҥ бээтинэлэрэ"
С.Ю. Широких-Полянскай: сахаҕа умнуллуо суохтаах үтүө аат
Санааҕын суруй
Ааккыт-суолгут
Отправить
Отменить
Бүтэһик сонуннар
Дьон
Нарыйаана Данилова: "Бойобуой доҕотторун туһугар олоҕун толук уурда"
1996 сыллаахха хаһыат эйгэтигэр саҥардыы сыстыбыт эдэр үлэһит Чечня сэриитигэр сиэртибэ…
Уопсастыба
Күнтэгил, Сахат, Аламай
Култуура
Монголия киинэтин күннэригэр ыҥыраллар
Сонуннар
Арктика өссө биир улууһугар түргэн интэриниэт киирдэ
Сонуннар
"Кыым" хаһыат байыастарга таҥаһынан көмөнү ыытта
© 2022 KYYM.RU
«КЫЫМ»
Тэрийэн таһаарааччы: “Ситим” медиа-бөлөх ХЭУо
Сүрүн эрэдээктэр:
М.Г. Дегтярева
Эрэдээксийэ аадырыһа: 677027, Дьокуускай к., Киров уул. 18, В блок, 710 оф.
Аан ситим нүөмэрэ:
+7 (914) 820-09-75
Биллэрии өҥөтө:
+7 (924) 367-01-56, +7 (4112) 34-05-03
Реклама өҥөтө:
+7 (914) 280-11-20, +7 (4112) 42-59-47
E-mail : [email protected]
Сибээс, информационнай технология уонна маассабай коммуникация эйгэтин кэтээн көрөр федеральнай сулууспа 08.05.2019 бэлиэтэммит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77-75678
|
oscar
|
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Куорат баһылыга Евгений Григорьев уонна баһылыгы экэниэмикэҕэ уонна үпкэ солбуйааччы Георгий Гаврильев атыы-эргиэн ситимнэрин, кууһунан атыылыыр хампаанньалар, дистрибьютордар бэрэстэбиитэллэрин кытта Дьокуускай маҕаһыыннарыгар табаары аҕалыы боппуруостарынан көрүстүлэр. Бу туһунан Олохтоох дьаһалта пресс-сулууспата иһитиннэрдэ.
Куорат баһылыга иһитиннэрбитинэн, Саха Өрөспүүбүлүкэтин Бырабыыталыстыбатын кытта предпринимателлэри өйүүр миэрэлэргэ үлэлэһэллэр. Олохтоох дьаһалта өттүттэн биир итинник миэрэнэн 5% ставкалаах заемнары биэрэр «Дьокуускай куорат сайдыытын пуондата» микрокредитнай хампаанньа үпкэ резервэтин үрдэтии буолар.
Предпринимателлэр сыананан спекуляциялыыр сатамматын эттилэр, ол эрэн табаары атыылаһыы эйгэтигэр төлөбүргэ, тырааныспар-логистическай ситимигэр уларыйыылар киирбиттэрин бэлиэтээтилэр. Холобур, ыҥырыллыбыт предпринимателлэр бары оҥорон таһаарааччылар маркетинговай хардыылары – барыстаах чэпчэтиилэри, промо-аахсыйалары суох гыммыттарын туһунан эттилэр. Итини таһынан, бааҥҥа бизнеһы кредиттааһын ставкалара үрдээбиттэр.
Предпринимателлэр куорат уонна өрөспүүбүлүкэ былаастарын контейнер тиийбэтигэр болҕомтолорун ууралларыгар уонна логистикаҕа көрсөр кыһалҕаларыгар көмөлөһөллөрүгэр көрдөстүлэр.
Евгений Григорьев бизнес бэрэстэбиитэллэрин табаары аҕалыы харгыһа суох буоларын курдук күүстэрин түмэллэригэр уонна аһылыкка, тыын суолталаах табаардарга сыананы олоҕо суох үрдэтэллэрин туһунан биллэрэллэригэр ыҥырда.
«Маннык көрсүһүүлэри Дьокуускайга дьоҕус уонна орто бизнеһи өйүүр курдук тиһиктээхтик ыытар былааннаахпыт», - диэн тоһоҕолоон бэлиэтээтэ куорат баһылыга.
Предпринимателлэри кытта таһаарыылаах кэпсэтии сотору кэминэн салҕаныахтаах.
Сонуннар
03.12.2022 | 18:00
Өбүгэ ситимэ — эр дьон кылаан кыахтарыгар
03.12.2022 | 14:00
«Үлэ кыбаартала» — сайдыы территорията
02.12.2022 | 18:00
Дьокуускай 100 бастыҥ үөрэнээччитигэр стипендия олохтонно
02.12.2022 | 16:00
Тымныы Оҕонньорго баҕа санааларбытын суруйабыт
02.12.2022 | 12:00
Охчуттар мэтээллэри аҕалаллар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньы 2 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
02.12.2022 | 10:00
Ахсынньытааҕы сокуоннар
02.12.2022 | 09:00
Биэнсийэни иккитэ ылыахтара
01.12.2022 | 18:00
Спартакиадаҕа бастыҥнар кыттыахтара
01.12.2022 | 17:00
Арыгы атыытыгар хааччахтааһын киллэриллэр
01.12.2022 | 16:00
Эһиилги былаан — 38 км суол
01.12.2022 | 15:06
Саамай сөптөөх диэн көрөбүн
01.12.2022 | 15:05
Комплекс оҥорор ордук
01.12.2022 | 15:00
Бүгүн саҥа дьыллааҕы харыйа уота сандаарыа
01.12.2022 | 15:00
Субсидия кээмэйэ улаатар
01.12.2022 | 14:00
Кадеттарга – саҥа оскуола
01.12.2022 | 13:00
Саҥа сулууспаҕа эрэл улахан
01.12.2022 | 12:00
Кииннэммит библиотека ситимэ анал бырагырааманы оҥордо
01.12.2022 | 11:00
Ыччаппыт талаанынан сөхтөрдө
01.12.2022 | 10:00
Сэргэх көрсүһүү
Ордук ааҕаллар
Дьон | 25.11.2022 | 10:20
Халбаакыттан — Олоҥхо тыйаатырыгар
Дьокуускайга саха тылын учууталларын сийиэстэрин сэргэ өрөспүүбүлүкэтээҕи Олоҥхо декадата ыытылла турар. Оттон чулуу айымньыбыт баай философиятын кэлэр ыччакка тиэрдэр биир бэртээхэй ньыманан тыйаатыр буолар. Бу дьыл сэтинньитигэр Олоҥхо тыйаатыра «Дьорҕостой Бэргэн» куукуланан испэктээк туруоран сүрэхтээбитэ. Режиссер Гаврил Мэҥкээрэп Николай Калинович Шамаев-Чопчухаан (Үөһээ Бүлүү) олоҥхотунан туруоруутун Дьокуускай куорат хас да уһуйааныгар...
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 25.11.2022 | 16:00
Юрий Попов: «Барыта улахан үлэттэн тахсар»
Дьокуускайга Тупсарыы үс сыла биллэриллэн, бу диэн эттэххэ, киин куоракка, чахчы, үтүмэн үлэ ыытылынна, ону олохтоохтор даҕаны бэйэҕит көрө-истэ сылдьаҕыт. Быйыл сайын «Уһук Илиҥҥэ 1000 тиэргэн» федеральнай бырайыагынан Дьокуускай куоракка 75 тиэргэн тупсаран оҥоһулунна. Саамай элбэх эбийиэккэ бэдэрээтчитинэн «Основа» ХЭТ үлэлээтэ. Онон бүгүҥҥү нүөмэрбитигэр бу тэрилтэ эдэр салайааччыта Юрий Поповы...
Сытыы муннук | 01.12.2022 | 12:03
Ийэ айманар сүрэҕин туох уоскутуой...
Билиҥҥи балаһыанньаҕа, билиҥҥи судургута суох кэмҥэ оҕотун байыаннай дьайыыга атаарбыт ийэлэрдиин кэпсэтэртэн ордук ыарахан суох. Кинилэр куоластара титириирэ, харахтарын уутун кистээн туора соттоллоро, оҕолорун тустарыгар күүстээх, тулуурдаах буола сатыыллара киһини өссө уйадытар, уоскутар тылы булбакка мух-мах бараҕын. Бу сырыыга оҕолорун атаарбыт, кэтэһэр, эрэнэр икки ийэни кытта харах уулаах кэпсэтиибин ааҕааччыларбар...
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МУП Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
1848 — Николай I ыраахтааҕы Парижка буолбут олунньутааҕы өрөбөлүүссүйэ уонна Венаҕа буолбут өрө туруу туһунан «Манифест» таһаарбыт: «Россия Европа бастиона, өрөбөлүүссүйэ дьайыытыгар бас бэриммэт».
1857 — 1856 сыллаахтан (биир сылтан арыый ордук) Саха уобалаһын салайан олорбут бырабылыанньа старшай советнига кавалер Николай Скрябин оннугар күбүрүнээтэр дуоһунаһыгар действительнай статскай советник Юлий Штаубендорф (1811-1878) киирбит.
1871 — Париж коммунатын сэбиэтигэр быыбар буолбут.
1906 — Арассыыйа импиэрийэтин Бастакы ыҥырыылаах Судаарыстыбаннай Дууматыгар быыбар буолбут.
1914 — Уус-Тааттаҕа чаччыынанан олорбут Гаврил Неустроев (Чордо Хабырылла) туруорсуутунан Алдан нэһилиэгэ үөскээбит. Саха уобалаһын быраабатын уопсай присутствиетын 256 нүөмэрдээх уурааҕар маннык суруллубут: «Байаҕантай улууһун I Байаҕантай нэһилиэгин Алданскай аҕатын ууһунааҕы инородецтары 26 үлэһит киһини кытары 55 ревискэй дууһа састааптаах «Алданскай» диэн ааттаах туспа нэһилиэккэ 1914 сыл от ыйын 1 күнүттэн араарарга.»
1922 — Тулагы сэлиэнньэтин туһугар икки күннээх кыргыһыы саҕаламмыт. Иван Строд 300 киһилээх кыһыл этэрээтэ 620-ҕэ диэри киһилээх Илья Канин үрүҥ этэрээтин атаакалаабыт. Үрүҥнэртэн 200-чэ киһи өлбүт, кыһыллартан — 32 киһи өлбүт, 35 киһи бааһырбыт.
1928 — ССРС Совнаркома холуонньа-хаайыылары элбэтэр туһунан уураах таһаарбыт.
1934 — Британияҕа суоппардар эксээмэн туттарар буолбуттар.
1938 — Быыбарга Саха АССР Үрдүкү Сэбиэтин бастакы ыҥырыытыгар 130 дьокутаат талыллыбыт. Үрдүкү Сэбиэт 1937 сыллаахха Саха АССР Конституцията уларыйбытын түмүгэр олохтоммута.
1942 — Аан дойду иккис сэриитэ: оккупацияламмыт Польшаҕа баар Освенцим лааҕырга бастакы дьахталлары аҕалбыттар.
1945 — Аан дойду иккис сэриитэ: Иводзима кыргыһыыта түмүктэммит.
1953 — АХШ бырааһа Джонас Эдвард Солк полиомиелит утары быһыы ситиһиилээхтик тургутууну ааспытын туһунан биллэрбит.
1956 — ССРС-ка хат дьахталлар уоппускалара 77 хонук оннугар 112 буолбут.
1963 с. кулун тутар 26 күнүттэн муус устар 8 күнүгэр диэри норуот талааннаах ырыаһыта Саһыл Ньукулай – Николай Григорьев салайан илдьибит 14 киһилээх Ньурба улууһун самодеятельнай артыыстара киин оройуоннарга гастроллаабыттар. Кинилэр истэригэр ырыаһыт Марина Петрова - Тойуктаах Марыына баара.
1971 — Илин Пакистаан Бангладеш диэн ааттаммыт уонна Пакистаантан тутулуга суоҕун биллэрбит, босхолонор сэрии саҕаламмыт.
1975 — Биологическэй сэрии сэбин туһунан конвенция олоххо киирбит.
1989 — ССРС-ка норуот дьокутааттарын аан бастаан альтернативалаах быыбара буолбут.
1995 — ЕС сэттэ дойдутугар Шенген сөбүлэҥэ олоххо киирэн, пааспары кыраныыссаны туоруурга көрбөт буолбуттар.
1996 — Аан дойдутааҕы валюта пуондата Арассыыйаҕа 6,9 млрд дуоллары кирэдьиит биэрбит — МВФ устуоруйатыгар саамай улахан кирэдьиит.
1999 — Борис Ельцин ол саҕана ФСБ тойонунан олорбут Владимир Путины Куттал суох буолуутун сэбиэтин бэрэстээтэлинэн анаабыт. Сыл бүтэһик күнүгэр Ельцин былаастан батыммыта, Путины бэйэтин оннугар хаалларбыта.
2000 — Владимир Путин куолас 51,95 % ылан Арассыыйа бэрэсидьиэнинэн талыллыбыт, дуоһунаска ыам ыйын 7 күнүгэр киирбитэ.
2017 — Арассыыйа үрдүнэн 99 куоракка хоруупсуйаны утары аахсыйалар буолбуттар.
Төрөөбүттэр[биики-тиэкиһи уларытыы]
1882 — Петр Черных-Якутскай (1882—1933) — нууччалыы суруйбут саха бэйиэтэ. Лаамы байҕалын кытылыгар Иинэ сэлиэнньэҕэ төрөөбүтэ. Аҕатынан грузин, татаар, нуучча хааннаах, ийэтэ саха. Ойуунускай "Кыһыл ойуунун" нууччалыы тылбаастаабыта. Кириитиктэр билинэллэринэн айымньылара сахалыы тыыннаахтар.
1912 — Анна Иванова (1988 өлб.), устуоруйа билимин хандьыдаата, доцент.
1931 — Василий Охлопков — сүүрүк, Саха Сирин рекордсмена, Саха АССР оскуолатын үтүөлээх учуутала, устуоруйа билимин хандьыдаата.
1965 — Марфа Филиппова — Ил Түмэн V ыҥырыытын дьокутаата, РФ уонна СӨ доруобуйаларын харыстабылын туйгуна.
1981 — Екатерина Тайшина — Суорун Омоллоон аатынан Опера уонна балет судаарыстыбаннай тыйаатырын балетмейстера, РФ уонна СӨ үтүөлээх артыыһа.
Өлбүттэр[биики-тиэкиһи уларытыы]
1977 — Иван Константинов (20.08.1936 төр.) — археолог, Өлүөнэтээҕи археология экспедициятын кытта Алдан тардыытыгар Белькачи I, Сумнагин, Уус-Төмтөөн, Дюктайскай хайа хаспаҕын уо.д.а. чинчийбитэ, устуоруйа билимин хандьыдаата.
2016 — Михаил Скрябин (7.04.1955 төр.), Олимпийскэй резервэ училищетын старшай тренерэ, СӨ үтүөлээх тренерэ.
Төрдө — «https://sah.wikipedia.org/w/index.php?title=Халыып:Бу_күн:03-26&oldid=378818»
Категория:
Халыыптар:Туох буолбута күнүнэн
Навигация
Тус бэйэ туттар тэриллэрэ
Ааккын эппэтиҥ
Ырытыы
Суруйуу тиһилигэ
Бэлиэтэнии
Киир
Аат даллара
Халыып
Ырытыы
саха тыла
Көрүү
Ааҕыы
Биики-тиэкиһи уларыт
Устуоруйатын көрүү
Эбии
Навигация
Сүрүн сирэй
Рубрикалар
А - Я
Бастыҥ ыстатыйалар
Түбэспиччэ сирэй
Туох буола турара
Тэриллэр
Бикипиэдьийэ:Түмсүү сирэ
Кэпсэтэр сир
Кэнники уларытыылар
Саҥа ыстатыйалар
Көмө
Бу сири өйөө
Сэп-сэбиргэл
Манна сигэнэллэр
Сигэнэр уларытыылар
Билэни угуу
Анал сирэйдэр
Куруук баар сигэ
Сирэй туһунан
Викиданные кэрискэ
Печать/экспорт
Скачать как PDF
Бэчээттииргэ аналлаах барыл
Атын омук тылынан
Аԥсшәа
Afrikaans
Ænglisc
العربية
Asturianu
Azərbaycanca
Беларуская
Беларуская (тарашкевөца)
Български
বাংলা
Bosanski
Català
Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄
Нохчийн
کوردی
Čeština
Чӑвашла
Cymraeg
Dansk
Deutsch
Ελληνικά
English
Español
Euskara
فارسی
Suomi
Føroyskt
Français
Frysk
Gaeilge
贛語
Galego
עברית
Hrvatski
Հայերեն
Italiano
ქართული
Қазақша
한국어
Къарачай-малкъар
Lëtzebuergesch
Lietuvių
Latviešu
Македонски
Bahasa Melayu
مازِرونی
Nederlands
Norsk bokmål
ਪੰਜਾਬੀ
Polski
Português
Română
Русский
Srpskohrvatski / српскохрватски
Slovenščina
Soomaaliga
Shqip
Српски / srpski
Svenska
தமிழ்
ไทย
Türkçe
Татарча/tatarça
Українська
Oʻzbekcha/ўзбекча
Tiếng Việt
Yorùbá
中文
Bân-lâm-gú
粵語
Сигэни уларыт
Бу сирэйи бүтэһигин 20:43 25 Кулун тутар 2022 уларыппыт.
Тиэкис Creative Commons Attribution-ShareAlike лиссиэнсийэ усулуобуйатынан тарҕанар, сорох түбэлтэҕэ эбии көрдөбүллэр баар буолуохтарын сөп. Сиһилии Туттуу усулуобуйатын көр.
|
oscar
|
Кыһын кэлэн Кыыллаах уолаттара оскуолаҕа үөрэхтэрин быыһыгар чугас эркин тыаны, дьаналаах арыылары кэрийэн куобахха туһах иитэн бултуур идэлэммиттэрэ.
edersaas.ru
Хаарга суоллар
Ол кыһын мин бырааппыныын эһэбитин кытары олорбуппут. Эбэбит саас айаннаабыта. Дьиэбит улахан буолан, кыстыырга бииргэ олорон, сүөһүнү көрөргө көмө буоллун диэн күһүөрү дьуккаах дьону киллэрбиппит. Кинилэр Даппарайтан кэлбиттэрэ, биэс оҕолоохторо, икки уол, үс кыыс — бары араа-бараа, оскуолаҕа үөрэнэр саастаах оҕолор этилэр. Ол саҕана өрүс уҥуор алын оскуола эрэ баара, онон Даппарай оҕолоро салгыы Кыыллаахха кэлэн үөрэнэллэрэ.
Бииргэ олорор уолаттарбыт Бииктэр уонна Гоша биһигиттэн оруобуна биирдии эрэ сыл аҕа буолан уопсай тылы бэрт түргэнник булан бодоруһа түспүппүт. Мин Бииктэрдиин 8-с, бырааттар 5-с кылааска үөрэнэр этибит. Тыа уолаттара диэх курдук — булт диэн баран муннука ытаабыт дьон этилэр, биһигини, арыы уолаттарын, куска-балыкка эрэ буолбакка, тыаҕа мас көтөрүн, куобаҕы хайдах бултуурга эмиэ үөрэппиттэрэ. Бары анал бултуур саалардаах этибит, олорбут калибыра эмиэ биһиги сааспытыгар сөп түбэһэр курдук этэ. Бииктэр берломката саамай улахан калибр — 16-с, мин икки уостаах 20-с, Гоша — 28-с, Вася — 32-с биирдии уостаах саалар этилэр. Кинилэр саалара ТОЗ, миэнэ ИЖ эриэккэс саа буолан биэрбитэ. Уостара кылгас буолан баран доруобунньугун олус хойуутук, уохтаахтык, сытыытык түһэрэрэ. Ол саҕана хантан кэлбитэ эбитэ буолла үс-түөрт хаа бэлэм (готовай) иитиилээх ботуруоннаах этим. Ол кумааҕы ботуруоннарынан кэмчилээн, отой «эккэ», олорор эрэ куска, олус бэккэ табыллан ытарым. Иккилии-үстүү куһу хоһуйан биирдэ ытан ыларым.
Ардыгар кустуу сылдьан саабытынан Бииктэрдиин атастаһааччыбыт, кини мин саабын эмиэ сөбүлүүр этэ. Күһүн Боротуокаҕа кустуу сылдьан түөрт кус көтөн тахсыбытын биирдэ эрэ ытан барыларын суулларбыта, бары липпиик, сытыйбыт тэллэй курдук охтубуттара, мөхсө да барбатахтара. Төрдүөн чыккымай да буолбатах, улахан кустар этилэр. Ол кэннэ Бииктэр мин саабын өрүү уларсар буолбута, элбэх куһу бултаабыта.
Ол күһүн мотуорканан өрүһү туораан, тыаҕа тахсан бөчүгүрэстэри ытан бултуйан киирэр этибит. Онно тыа уолаттара бастыыллара, биһиги хаһан мас, лабаа, ыркый быыһынан сыалы көрүөхпут иннинэ номнуо тыа кырачаан көтөрүн сууллары ытан түһэрэллэрэ.
Кыһын дьиэтээҕи үлэ — мас мастааһына, хаар ыраастааһына, түөрт буолан бэрт түргэнник түмүктэнэр буолбута. Ол кэннэ идэбитинэн тэлигириэйкэбитин кэтэн, хаатыҥкабытын анньынаат, саабытын сүктүбүт да өрүс уҥуор сатыы хаама тахсарбыт. Улахан Үрэҕи аһара баран Бороҥхуос Аартыгынан дабайан бэс мастаах тыаҕа, кумах хайа — Элэһин үрдүгэр тиийэччибит. Тоҥуу хаарга туртас, араас мас көтөрдөрүн суоллара оһуор курдук дыргыйан олорор буолааччы. Биһиги бултаһар куобахтарбыт сүүрэр-көтөр орохторо чэмпэрээк, кытыан талах быыһынан эрийэ-буруйа тыа иһигэр ыраахха диэри бара тураллара. Биир сөбүлээбит сирбитигэр тохтоон, үрүсээктэн туһахтарбытын хостоон, үллэстэн баран ким хайдах сатыырынан иитэлии тарҕаһабыт. Бииктэр 15, мин 10, бырааттар 5-тии туһаҕы иитээччибит. Туһахтарбытын гараас аттыгар баар тимирдэр быыстарыттан булбут ыстаал боробулуоха тростан оҥорооччубут. Онтукабытын бастаан оһоххо уган уматан, кытаран сымныар диэри кэриэрдэрбит. Ол кэннэ сыпсыынан тутан таһырдьа хаарга таһааран сойутарбыт. Онтон биир-биир утахтарынан арааран, сөп буолар гына бысталаан баран дэлби тиит мас хатырыгар имитэр курдук сууралаан кэбиһэрбит, тимир сыта суох буоллун диэн.
Бастаан оҥорон баран боруобаҕа биир туһаҕы дьиэбит таһынааҕы чыыска быыһыгар, ыттар орохторугар иитэн кэбистибит. Онтубутугар өс киирбэх ыт түбэһэн, түүнү быһа улуйан, дьоммутун сүгүн утуппатах, сарсыарданан ыт ытыырын тулуйбакка уолаттарбыт аҕалара Баһылай тахсан араарбыта. Оттон биһиги туос мааспытын сөбүн ылбыппыт.
Туһахтарбытын иитэлээн баран Элэһин үрдүгэр сынньана олоро түһэрбит. Үөһэттэн көрдөххө олус да кэрэ, билигин да умнуллубат хартыына буолан өйгө-санааҕа хатанан хаалбыт: ырыых-ыраах Арыы баһыгар, дэриэбинэбит дьиэлэрин буруолара унаарар, хаарынан сабылла сытар Кэрбиилэ, Сис Кумах ходуһалара, күөллэрэ, онон-манан кэбиһиилээх оттор күрүөлэнэн тураллара, атахпыт анныгар курдук чугас буолан көстөрө.
Икки-үс хонук кэннэ туһахтарбытын көрө ыксаан, туох эрэ түбэстэ диэн мэктиэтигэр сүүрүүнэн барарбыт. Байанайбыт үксүгэр тыа уолаттарыгар тосхойор этэ, кинилэр ииппит туһахтарыттан куобаҕа суох төннүбэт этилэр. Гоша иккилии, Бииктэр биэстии-алталыы маҥан түүлээх хороччу тоҥмут куобахтары үрүсээктэригэр батарбакка, быаҕа баайан соһон сордонооччулар. Кэнники өйдөнөн салааска илдьэ барар буолбуппут. Оттон биһиги ардыгар дьиэбитигэр олох да мэлийэн кэлээччибит. Хата биирдэ мин быраатым куобахха ииппит туһаҕар билбэккэ, бастаан суор дуу диэбиппит, онтубут тыа маанылаах көтөрө — хара улар түбэспит эбит. Аарыма да көтөр этэ, быраатым моонньуттан тутан турдаҕына киниэхэ, хороччу улаатан эрэр уолчааҥҥа түөһүгэр дылы тиийэрэ. Кып-кыһыл хаастаах, топ-токур тумсулаах, хап-хара кылабачыгас түүлээх, биһиги көрбөтөх көтөрбүт соһуччу түбэһэн үөрүү-көтүү, сөҕүү-махтайыы бөҕө буолбута. Бадаҕа, сэрэйдэххэ, куобах солунан кытыан отонун сии сылдьан алҕаска төбөтүн туһахха уган биэрбит, мөхсө сатаабыт да кыаллыбатах, тоҥон өлөн хаалбыт. Онон бу түбэлтэни хара улар суорума суолламыт, оттон биһиэхэ Байанай бэлэх ууммут диэн быһаарыахха сөп курдук эбит.
Куруппааскыны сырсыы
Орто оскуоланы куоракка, оройуон киинигэр, бүтэрэн баран Кыыллаахпар төннөн сопхуоска үлэлии киирбитим. Бииргэ үөрэммит табаарыстарбынаан өрүс туруор диэри араас үлэҕэ, тойоттор ханна ыыталлар, тугу соруйаллар да ону толоро сылдьыбыппыт. Ый бүтүүтэ биригэдьиир нэрээт сабан маҥнайгы хамнаспын аахсан ылбыппыт. Өктөөп бырааһынньгын кэнниттэн хонтуора хочуолунайыгар түүҥҥү оттооччу-харабыл быһыытынан үлэлээн барбытым. Мин оттор оһоҕум дьоҕус буолан чууркалары ортотунан хайытан баран толору симэн кэбистэххэ, сарсыарданан биирдэ эрэ туран эбэн биэрэрим. Онон утуйан ылар буолан сынньалаҥ курдук этэ. Оттон табаарыстарым оскуола, кулууп хочуолунайдарыгар үлэлииллэрэ. Икки улахан оһоҕу түүнү быһа инчэҕэй тиит чууркаларынан оттоллоро.
Кыһыҥҥы суол аһыллан, Саҥа Дьыл кэннэ биһиги дэриэбинэҕэ күн аайы да буолбатар рейсэбэй оптуобус сылдьар буолбута. Биирдэ сааһыары оптуобуһунан куоракка дьоммор айаннаатым. Дэриэбинэттэн тахсаат, суол Саҥа Арыы кытыытынан ааһар. Эмискэ оптуобуспут тохтуу биэрдэ, суоппар аанын аргыый аһан саа тутуурдаах талахтар диэки үөмэн барда. Биһиги, оптуобуска айаннаан иһэр дьон түннүгүнэн харахпыт муҥунан көрөн баран олоробут. Киһибит син добуочча барда, онтон тобуктуу түстэ да талахтар диэки саатын уунан тугу эрэ кыҥаан ытарга бэлэмнэнэн барда. Биһиги ол тухары кини тугу бултаһарын олох өйдөөбөккө олоробут. Саа тыаһа хабылла түстэ да, талахтар быыстарыттан маҥан былыт курдук холууптар дуу, улахан чыычаахтар дуу көтөн таҕыстылар. Онтубут куруппааскылар эбит. Урут олох да манна көрбөт этибит. Сөҕөн аҕай айаннаатым.
Куораттан кэллим да чугас олорор, бырааттыы курдук уолаттарбар Куокаҕа уонна Босуукка кэпсээтим. Сарсыныгар доҕотторбунаан оптуобус суолунан Саҥа Арыыга сааларбытын сүгэн бултуу бардыбыт. Талах быыһыгар куруппааскы суола баһаам этэ да, бэйэлэрэ көстүбэтилэр. Биһиги арҕаа өрүһү туораан Торуой талахтаах биэрэгэр тиийдибит. Онно эмиэ хаарга куруппааскы суола ыһыллан олорор эбит. Сыаптыы турунан кэрийэн бардыбыт. Сотору буолаат саа тыаһаата, Босуук обургу үөрбүт хаһыыта иһилиннэ. Онтон талах быыһынан мин эмиэ икки маҥан көтөрү көрө биэрдим. Үөмэн киирдим. Куруппааскылар көппөккө куота сылдьаллар, чычаас көтөрдөр эбит диэн күлүкпэр имнэнним, олох да чугаһаттылар. Тохтуу түстүлэр, ону туһанан биирин сууллары ытан түһэрдим. Иккиһэ көттө, ыраах барбата, дьана быыһыгар дьылыс гына түстэ. Эккирэтэн тиийэн эмиэ тэһи ытан ыллым. Уолаттарым эмиэ бултуйан, үөрэн-көтөн дьиэбитигэр кэлбиппит.
Дьэ онтон кэлин чугас сытар Маяктаах, Тимэппиэй арыылар саба үүммүт дьана талахтарын күн аайы кэриэтэ кэрийэн куруппааскы, ардыгар куобах тутуурдаах кэлэр буолбуппут.
Кырыы Таас тэллэҕэр
Мындыыт диэн улахан ырааһыйа баар. Манна урут холкуос-сопхуос эрдэҕинэ саһыл пиэрмэтэ турбут. Эмэҕирбит килиэккэ курдук уйалара ол саҕана өссө да баар этилэр. Мындыыт аартыга сытыары гынан баран уһун баҕайы. Кыһын биһиги манна хайыһардыы кэлээччибит. Сыарҕа суолун устун сыыдам хайыһарынан үөһэттэн аллара кыдьымах муустаах, улахан таастардаах биэрэккэ харах тэстэринэн биирдэ элээрдэн түһэрбит. Аартык суола токуруйар сиригэр кыайан салайбакка хааллахха мас, талах саба үүммүт дириҥ аппатыгар төбө оройунан курулуу туруоххун сөп. Кутталлаах эрээри тардыылаах, этэргэ дылы, эдэр дьоҥҥо адреналиннаах, хааны оонньотор сир буолан кэлэ турааччыбыт. Арай биирдэ табаарыс уолбут Артиис Женя аһара түргэнник түһэн иһэн охтон тааска атаҕын улаханнык эчэппитэ. Дьиэтигэр харыйа лабаатынан наһыылка курдук оҥорон соһон аҕалбыппыт. Хаампат буола сыдьыбыта. Хата тостубатах этэ. Ол кэннэ сэрэнэр буолбуппут да, син биир бара турарбыт.
Биир күн уолаттар Мындыыт ырааһыйатыгар улар баар үһү диэн күргүөмүнэн бултаһа тахсыбыттар. Мин түүҥҥү үлэм кэннэ дьиэбэр кэлэн чэйдээн баран утуйан ылааччым. Эбиэт кэннэ Куока киирэн сонуну кэпсээн, биһиги эмиэ уолаттары батыһан Мындыыкка тахсар буоллубут. Эрэбил 32-с саабын ыллым да өрүс уҥуор хаама турдубут. Билэр аартыкпытынан тахсан тыа ыллыгынан баран истибит. Мин бастаан иһэбин, Куока — кэннибэр. Эмискэ иннибитигэр улахан хара көтөр кынаттара сарбайан үөһэттэн аллара кытыан талах быыһыгар кэлэн түстэ. Мин арыый хаптас гына түстүм да, үөмэн бардым. Хаары тыаһаппакка, улаханнык тыыммакка, им-дьим киирэн олох чугас, улар түспүт сиригэр кэллим да, көтөрүм көстүбэт. Аргыый өндөйөн олотоон көрбүтүм кытыан кэтэҕэр төбөтө бу турар эбит, харахтарынан миигин одуулуур курдук, «туох кэллэ, ким сылдьар сирбэр» диэбиттии төбөтүн туллаҥнатар да көппөккө тулуйан олорор. Мин саабын санныбар уурарым, сыалбар улар төбөтүн кыҥыырым, санаабар, өр баҕайы курдук этэ. Дьиҥэр, Куока этэринэн аҕыйах сөкүүндэ иһигэр буолбут. Саа тыаһа чуумпу тыаны аймаабыт Кырыы Таастан ой дуораана буолан эргиллибит. Хара улар моонньо тосту ытыллан тоҥуу хаарга батары түһэн өлөрдүү охтубут.
«Баай Байанай биэрэр да эбит» диэн сөҕө-махтайа кэпсэтэ-кэпсэтэ бултуйбут дьон быһыытынан ыксаабакка улары араастан тутан-хабан, көрөн-истэн баран үрүсээккэ уктан хааман эрдэхпитинэ уоллаттар саа тыаһыгар аҕылаан-мэҕилээн тиийэн кэллилэр уонна сөҕөн саҥа аллайдылар: «Хайа ньаа, бу хайдах баҕаныный аа? Биһиги баарыаҥҥыттан бу улары сырса сылдьабыт да ыттарбата. Эһиги бэриэттээн тахсаат, биирдэ эрэ ытан ыллыгыт, тоҕо бэрдэй кыһыытай!». Уонна улар суох диэн буолта, бары бииргэ төннөн кэлбиппит.
Аҕыйах хонон баран Мындыыкка Артиис Женялыын тахсан эмиэ биир хара улар миэхэ эрэ ыттаран иккиһин баай тыа маанылаах көтөрүн охторон өттүк харалаах кэлбитим. Ол кэннэ уолаттарым миигин Улар Балерка диэн ааттыыр буолбуттара. Дьээбэлиир дуу, убаастыыр дуу ааттара өргө диэри миэхэ иҥэн сылдьыбыта. Билигин аҕыйах эрэ киһи Улар Балерканы билэрэ, өйдүүрэ буолуо.
Оҕо саас кэрэ кэмнэрэ, Кыыллаах Арыыбытыгар улаатан, булт абыланар ылларбыт Байанайдаах мааны сирдэрбит сааһыран истэх аайы умнуллубат, олус күндү тыыннаах хартыына буолан көстөллөр.
Валерий МАЛЫШЕВ.
Хаартыска: СИА
0
0
Навигация по записям
Бөрө бытата
Дьиҥнээх булчут
Маны ааҕыҥ
КҮҮСТЭЭХ МИИТЭЭСКИ
«Байанай» сурунаал саҥарар, хамныыр халандаара — Саҥа сылга бэртээхэй бэлэх!
Сэт (кэпсээн)
Уважаемые читатели!
Мы рады вам сообщить, что начал работу новый сайт «Саха Сирэ»!
Полную подборку новостей Якутии и Якутска читаете тут
Уопсастыба
АЛРОСА Хотугу сир норуоттарын оҥоһуктарын быыстапка-дьаарбаҥкатыгар ыҥырар
Сонуннар
Лена Иванова: «Волонтердарбыт көмөҕө кэлэ охсоллоро хайҕаллаах»
Сонуннар
Надежда Селютина: «Алданнар дьыаланан өйүүллэр»
Уопсастыба
Таһаҕаһы өрөһөлүү тиэммит «УАЗ» регистрацияттан уһуллубут. Тоҕо?
Көр. Аах. Туһан.
16+
Редакция аадырыҺа
677000, Дьокуускай куорат, Орджоникидзе уул., 31 Төлөпүөн: (4112) 42-06-90
E-mail: [email protected], [email protected]
Edersaas.ru саайт сүрүн эрэдээктэрэ Ч. Н. Гаврильев
Тэрийэн таһаарааччылар: «Сахамедиа РИИХ АО». Сибээскэ, информационнай технологияҕа уонна маассабай коммуникацияҕа кэтиир федеральнай сулууспаҕа киирбит нүөмэрэ: ЭЛ № ФС 77 — 74960 (25.01.2019)
Edersaas.ru саайт матырыйаалларын толору эбэтэр быһа тардан туһанар түгэҥҥэ булгуччу гиперсыылка ирдэнэр. Хаартыскалары, видео-устуулары, онтон да атын мультимедийнэй матырыйааллары эрэдээксийэттэн суругунан көҥүлэ суох туһанаргыт бобуллар.
|
oscar
|
Суор - көтөр бииһин ууһуттан саамай уһун олохтооҕунан биллэр. Кини барахсан үс үйэни быһа олох олороро үһү. Саха омукка биир улаханнык ытыктанар көтөр буолар. Дэлэҕэ, былыргы Улуу ааттара ааттаммат ойууттар, удаҕаттар кинини суолдьут оҥостуохтара дуо? Ол курдук, былыр Орто Бүлүү улууһугар төрөөн-үөскээн ааспыт Алыһардаах удаҕан барахсан суорунан тыаҕа муммут дьону булара. Ону тэҥэ сураҕа суох сүппүт дьону суор буолан көрдүүрэ үһү. Маны таһынан улахан булчуттар суору эһэкээн суолдьутунан ааҕаллара. Тыаҕа булчут кулуһун отуннаҕына, суор барахсан хааҕырҕаан баар буола охсоро. Байанайдаах булчуттарга суор барахсан буур тайахха, кыыл табаҕа сирдээн аҕалара үһү. Итинник суор тайахха, табаҕа сирдээн биэрбитин туһунан кэпсээннэр Сахабыт сирин араас муннуктарыгар туох да баһаам элбэхтэр.
Бүгүн эһиэхэ кэпсиир кэпсээним кыратык ураты соҕус буолуо. Ол курдук, уонтан тахса сыллааҕыта, Ньурба улууһугар биир булчут тыалыы сылдьыбыт. Көмүс күһүн кэлбит кэмэ буолан, от-мас хагдарыйан, көмнөх түспүт буолан айылҕа барахсан кыһыҥҥы уһун уутугар утуйан эрэр кэмэ эбит.
Баччаларга булчуттар тайахха хаамар кэмнэрэ буолар. Ол курдук бу булчуппут эмиэ тайахха хаама сылдьыбыт. Биир улахан толоону ааһан тыаҕа киириитигэр, эмискэ, хара суор баар буола түспүт. Булчут урут экспедиция нууччалара тыаны солообут суолларынан быһа үрэххэ барар санаалаах эбит. Ону баара, биир суор кэлэн иннигэр көтө былаастаан сылдьан хааҕырҕаан бөҕө буолбут. Үрэх диэки барар суолунан туох да иһин ыытыан баҕарбаттыы хааҕырҕаабыт. Хайдах эрэ "бу манан барыма" диэбиттии көрдөһөр курдук. Маны таһынан өрө көтөн тахсан тыа уҥа өттүн батара үһү.
Булчут иһигэр "арааһа, эһэкээним тайахха сирдиир быһыылаах" дии санаат суору батыспыт. Чаас кэриҥэ эккирэппитин кэнниттэн, суора ханна барбыта биллибэккэ, эмискэ көстүбүтүн курдук сүтэн хаалбыт. Ити итинэн ааспыт.
Кэлин, нэдиэлэ кэриҥэ буолан баран булчут били нууччатын суолунан үрэххэ барбыт. Онно баран иһэн, тыатааҕы суолугар кэтиллэ түспүт. Онно баар биир тиити туох да ынырыктык баппаҕайынан хайыта тыыппыт тыҥыраҕын суола баара үһү. Булчут кэтээн көрбүтэ, оруобуна нэдиэлэ анараа өттүнээҕи быһылаан эбит. Уонна, эмискэ, били суорун өйдүү биэрбит. Суор барахсан, киҥэ-наара холло сылдьар тыатааҕылыын көрсүһүннэримээри, булчуту аралдьытан туора илдьэ бардаҕа. Арай, ити кэмҥэ булчут суору улахаҥҥа уурбатах буоллун? Туох быһылаан тахсара биллибэт этэ.
Дьоҥҥо көстөрө - сэрэтии
Анна Жиркова:
- Булуҥ оройуонун биир нэһилиэгэр библиотекарынан эдэр кыыс ананан үлэлии тиийбит. Эдэр үлэһити олохтоох сэбиэт биир дьиэҕэ олохтуур. Биирдэ киэһэ дьиэтин аанын тоҥсуйаллар. “Эмиэ хайалара кэллэҕэй?”, - дии саныы -саныы кыыс аанын арыйар. Арай олус эдэркээн, сытыы-хотуу уол киирэн кэлбит. Дорооболоһор, кэпсэтэллэр. Кыыстан хантан кэлбитин, тугу үлэлиирин, бөһүөлэккэ төһө хомсомуол баарын интэриэһиргээн ыйыталаһар. Кыыс иһигэр хайдах маннык үчүгэйкээн уол баарын мин хайдах билбэтэхпиний, хантан эрэ атын бөһүөлэктэн кэлбитэ буолуо дии саныыр. Сотору соҕус буолан баран уол бырастыылаһан тахсан барар. Кыыс кимин-тугун ыйыталаспакка хаалбытыттан сүрдээҕин хомойор. Сарсыныгар бииргэ үлэлиир дьонугар ыалдьытын туһунан кэпсиир.
Олохтоохтор тута ким сылдьыбытын сэрэйэллэр. Кыыска: “Черноградскай эйиэхэ ыалдьыттаан барбыт. Ол аата бу дойдуга эн уһуннук олороруҥ сатаммат буолбут. Түргэнник дойдугар төттөрү бардаххына сатаныыһы”, - дэһэллэр. Кыыс Черноградскай диэн кимий уонна тоҕо мин бу дойдуттан барыахтаахпыный диэн ыйыталаспыт. Онно: “Сэбиэскэй былаас бастакы сылларыгар киин улуустан манна эдэркээн хомсомуол сэкирэтээрэ уол ананан үлэлии кэлбитэ. Кини ыстаадалары кэрийэ сылдьан, ыччаты хомсомуолга киирэллэригэр агитациялыыра. Ол сылдьан улахан буурҕаҕа түбэһэн, мунан, тоҥон өлбүтэ. Уонна кини бу дойдуга табыллан олорумаары гыммыт дьоҥҥо көстөөччү”, - диэн быһааран кэпсээбиттэр. Ону истэн кыыс дойдутугар төттөрү көһөн барбыт.
Дьикти көтөр дьиэ кэргэни буулаабыт
Н. Макарова:
- Биһиэхэ дойдубутугар Дьүкээгир диэн сир баар. Бу бэрт кыра бөһүөлэк. Баара-суоҕа үс-түөрт ыал олорор булчуттар дэриэбинэлэрэ буолар. Кинилэр балыктыыллар, кырсалыыллар. Биирдэ саас кус-хаас кэлиитэ, биир ыал аҕалара уонна күтүөттэрэ кустуу бараллар. Ол сырыттахтарына, биир көтөр кэлэн үрдүлэринэн эргийэн барбыт. Көрдөхтөрүнэ көтөр, ол гынан баран сирэйэ киһи мөссүөнүгэр майгынныыра эбитэ үһү. Кынаттара көтөргө майгынныыр эрээрилэр, кынаттарын төбөтүгэр киһи төбөтүн курдуктар бааллар үһү. Ону көрөн бу дьон сүрдээҕин дьиктиргээбиттэр. Дьиэлэригэр кэлэн баран, кимиэхэ даҕаны кэпсээбэтэхтэр. Кэлин эмиэ көрбүттэр уонна туох ааттаах көтөрө биһигини буулаата дии санаан, ытан түһэрбиттэр. Өлөрбүт көтөрдөрүн ылан кистээн кэбиспиттэр.
Сотору кэминэн бу уол кыра уоллара сөтүөлүү сылдьан ууга түһэн өлөр. Чочумча буолаат, аны аҕалара улаханнык ыалдьар. Кини ыалдьа сытан, били өлөрбүт көтөрүн саныы биэрэр. Күтүөтүн ыҥыртаран ылан, кистээбит көтөрдөрүн уматарыгар сүбэлиир. Сотору буолаат, аҕалара орто дойду олоҕуттан букатыннаахтык барар. Ол кыһыныгар кыыстара оҕолоноору быстар. Нөҥүө сайыныгар күтүөттэрэ ыалдьан суох буолар. Дьикти көтөр туһунан күтүөттэрэ ыалдьа сытан кэпсээбитэ үһү. Бу түбэлтэ 1982-1983 сыллардаахха буолбута.
Сиэри- туому тутуһар буолуҥ
А. Слепцова:
- Бу илэ олоххо буолбут түбэлтэ 1978 сыл сайыныгар буолбута. Ити саас мин иккис кылааһы бүтэрбитим уонна тыаҕа эбэбэр сынньана тахсыбытым. Бу саҕана балыыһаҕа саҥаһым улаханнык ыалдьа сытара. Ыйыталастахха быраастар: “Туруга олус мөлтөх”, - диэн хоруйдууллара. Биир сарсыарда утуйа сытан биэс чаас саҕана уһукта биэрдибит. Иһиттэхпитинэ, чэпчэки атах тыаһа хааман кэллэ уонна саҥаспыт хоһун диэки ааста быһыылаах. Сарсыарда аҕыс чаас саҕана балыыһаттан “киһигит куһаҕан буолла” диэн биллэрбиттэрэ. Дьоммут туох баар үгэһи кэспэккэ туран, саҥаспытын буорга кистээбиттэрэ. Сотору таайым балыстара дьиэни сууйан-тараан, барытын саҥалыы оҥорбуттара: кырааскалаабыттара, ыскааптары уларыта туруортаабыттара, саҥа аан, түннүк сабыыларын ыйаабыттара. Маны барытын саҥаспыт түөрт уон хонугун иннинэ оҥорбуттара.
Биир киэһэ кыра эдьиийбин кытта хотоҥҥо ынах ыаһа тахсыбытым. Хотонтон төннөн киирбитим, арай саалабыт уота умайан турар эбит. Дьонум дьиэҕэ бааллар эбит дии санааммын көтөн түспүтүм, арай уу-чуумпу, ким да суох. Саҥаһым хосторун аанын ким эрэ үөһэттэн тыаһа суох сабан кэбистэ. Хоско ким эмит баара буолуо диэммин киирбитим, киһи баар сибикитэ суоҕа. Ону көрөн олус куттанным. Кутталбыттан илиим- атаҕым сап-салыбырас буолан хаалла. Таһырдьа ыстанан тахсан, балаҕаҥҥа киирбитим, дьонум сэлэһэ олороллор эбит. Ийэм аһара ынырык көрүҥмүттэн соһуйда ахан. Онно тугу көрбүппүн, туох баарынан кэпсээн биэрдим. Бары дьиэҕэ киирдибит. Кэлин кырдьаҕас эмээхсиҥҥэ кэпсээбиттэригэр: “Эһиги түөрт уон хонугун иннинэ улахан уларытыыны оҥорбуккут. Ону сөбүлээбэтэх буолуохтаах”, - диэн быһааран биэрбит. Онон саха үгэһигэр өлбүттээх киһи дьиэтин 40 хонук иһигэр уларытыа суохтаах эбиккит, ону өйдөөн кэбиһиҥ диэн кылгас сүбэбин тиэрдэбин.
Айылҕаҕа дьикти күүс баар
Валентина Яковлева, Горнай, Бэс Күөлэ:
- Бу түбэлтэ Кэбээйи Мукучутугар буолбута. Мин ол саҕана төрдүс кылааска үөрэнэрим. Биирдэ Дуня Макарова диэн дьүөгэбинээн кылаас сууйар дьуһуурустубабыт тиийэн кэлбитэ. Ол күн биһиэнэ биһиэнин курдук уоппутун эрдэ ылбыттара. Кылааспытын чүмэчи уотугар сууйдубут. Сууйан бүтэрэн баран, мин сууйар тэриллэр турар анал хосторугар швабраны уура бардым. Кыыһым биэдэрэлээх ууну тоҕо барда. Көрүдүөр хабыс-хараҥа. Ыйдаҥалаах киэһэ буолан, түннүгүнэн сырдаан көстөр этэ. Ол баран истэхпинэ, муннук диэкиттэн хап-хара сирэйдээх, лэппэҕэр баттахтаах кыыс (ол саҕана лэппэҕэр баттахтаах кыыс суоҕа, бары уһун суһуохтаах этибит) тыаһа суох мин диэки дьүккүччү көрөн устан кэлбитэ. Мин бастаан өссө саҥа кыыс кэлбит дуу диэн көрбүтүм. Онтон миэтэрэ аҥаара чугаһаабытыгар, этим дьар гына түспүтэ, уҥуоҕум халыр босхо барыах курдук буолбута. Онтон өйдөнөн кэлэн, швабраны туора элитээт, тыыным быстарынан таһырдьа ойдум. Дьүөгэм ону көрөөт эмиэ куттанна быһыылаах, биэдэрэтин быраҕаат, мин кэннибиттэн таһырдьа ыстанна. Иккиэн кутталбытыттан мин дьиэм таһыгар хайдах кэлбиппитин бэйэбит да өйдөөбөккө хаалбыппыт. Ол саас 10-с кылааска үөрэнэр кыыс өлбүтэ. Онон, мин саныахпар айылҕаҕа туох эрэ дьикти күүс баар быһыылаах. Ол саҕана кэпсээбиппэр ким да улаханнык болҕомтоҕо ылбатаҕа.
Хайа иччитэ буруонан сэрэппит
Л. Аммосова:
- 1985 сыллаахха кыһын Үөһээ Дьааҥы улууһун Сыһыы Мэйиитин учаастагар бу түбэлтэ буолбута. Олохтоохтор күнүс хайа кэтэҕиттэн, хара буруо унааран тахсарын түбэһэ көрбүттэр. Балайда буолан баран, ол буруолара сүтэн хаалбыт. Дьон-сэргэ кыһын ортото туох буруота тахсар буоллаҕай диэн наһаа дьиктиргээбиттэр. Нөҥүө күнүгэр ферма хотонун оһоҕуттан уот баран, сүүрбэччэ сүөһүлээхтэрэ буруоҕа тумнастан өлбүттэр. Сарсыарда эрдэ атыыр оҕустары көрөөччү киһи кэлбитэ, хотон иһигэр буруо бөҕөтө буолбут. Кини дьоҥҥо тыллаан, сорох сүөһүлэри этэҥҥэ быыһаабыттар. Дьоннор били хайаҕа көстүбүт буруо, сүөһүлэр тумнастан өлөллөрүн биттэммит диэн кэпсэтэллэрэ.
Сонуннар
09.12.2022 | 18:00
Медколледжка волонтер күнүн бэлиэтээтилэр
09.12.2022 | 17:00
«Эдэр уус» күрэх түмүктэннэ
09.12.2022 | 15:00
«Сосновый бор» лааҕыр үлэтин саҕалаата
09.12.2022 | 15:00
Устудьуоннар тутар этэрээттэрэ — куораты тупсарыыга төһүү күүс
09.12.2022 | 13:00
«Сэрии оҕолоро» уопсастыбаннай тэрилтэ кинигэтэ сүрэхтэннэ
09.12.2022 | 11:00
Дьокуускай оскуолаларыгар харантыын биллэрилиннэ
09.12.2022 | 09:00
Ахсынньы 9 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
08.12.2022 | 17:00
Альберт Семенов анал эпэрээссийэ кыттыылаахтарын чугас дьоннорун кытта көрүстэ
08.12.2022 | 15:00
ЫБММ управлениета баҕа өттүнэн баһаары умуруорааччылары наҕараадалаата
08.12.2022 | 13:00
«Аэрофлот» 2023 сыллааҕы субсидиялаах билиэттэри атыылаан эрэр
08.12.2022 | 11:00
Дьиэ кэргэттэри өйөөһүҥҥэ 880 мөл. солк. тахса туһуланна
08.12.2022 | 09:00
Ахсынньы 8 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
07.12.2022 | 17:00
«Герой күнэ» патриотическай ырыа II-с ыччат бэстибээлин гаала-кэнсиэрэ буолар
07.12.2022 | 15:00
Дьокуускайга аһымал кэнсиэр ыытылынна
07.12.2022 | 13:00
Евгений Григорьев тутааччы-хампаанньалар салайааччыларын кытта көрүстэ
07.12.2022 | 11:00
Дьокуускай куораттааҕы Дуума аһымал аахсыйаҕа кытынна
07.12.2022 | 09:00
Ахсынньы 7 күнүгэр Дьокуускай куоракка вакцинацияланар пууннар
06.12.2022 | 17:00
«Норуот бүддьүөтэ» куонкурус сүүмэрдээһинигэр кыттыҥ
06.12.2022 | 15:00
Сүөһү аһылыгын тиэйиигэ субсидия көрүллэр
06.12.2022 | 13:00
Саха сирин талааннаах оҕолоро наҕараадаланнылар
Ордук ааҕаллар
Дьон | 26.11.2022 | 10:00
Мария Матвеева: «Дьоҥҥо үтүөнэн эрэ сырыттахха, олорорго чэпчэки»
Тыа сиригэр көмүс куоластаахтар, үҥкүүһүттэр, айар, суруйар дьон баалларын куруук кэрэхсии, сэргии истэбит. Ханна да сырыттарбын талааннаах дьону кытта билсэрбин, санаа атастаһарбын туохтааҕар да ордоробун.
Дьон | 04.12.2022 | 16:00
Аар Саарынтан алгыстаммыт Күн Сандаара
Кэлиҥҥи сылларга айылҕаттан айдарыылаах, олоххо ураты көрүүлээх, тарбахтарыгар талааннаах, илиилэринэн илбийэн эмтиир сахалыы эмчиттэри хаһыаппытыгар үгүстүк сырдатан кэллибит. Бүгүн мин биир дойдулаахпын, алгысчыт, сахалыы эмчит Саргылаана Винокурова-Күн Сандаараны билиһиннэриэхпин баҕарабын. Күн Сандаара Нам улууһун Салбаҥ нэһилиэгиттэн төрүттээх. Ол гынан баран өр сылларга Сунтаарга олорбут буолан, Сунтаарын ордук чугастык саныыр. Кулгаахпар...
Сытыы муннук | 01.12.2022 | 12:03
Ийэ айманар сүрэҕин туох уоскутуой...
Билиҥҥи балаһыанньаҕа, билиҥҥи судургута суох кэмҥэ оҕотун байыаннай дьайыыга атаарбыт ийэлэрдиин кэпсэтэртэн ордук ыарахан суох. Кинилэр куоластара титириирэ, харахтарын уутун кистээн туора соттоллоро, оҕолорун тустарыгар күүстээх, тулуурдаах буола сатыыллара киһини өссө уйадытар, уоскутар тылы булбакка мух-мах бараҕын. Бу сырыыга оҕолорун атаарбыт, кэтэһэр, эрэнэр икки ийэни кытта харах уулаах кэпсэтиибин ааҕааччыларбар...
Дьон | 08.12.2022 | 09:00
Рево Алексеев: «Саха киһитэ ыра сатыа суохтаах!»
Орто саастаах дьон үлэттэн сылайдаҕына, хаһан биэнсийэҕэ тахсабыт диэн өрө тыыналлар. Оттон бүгүҥҥү ыалдьыппыт Рево Захарович Алексеев 85 хаарыгар үктэнэн да баран күн бүгүҥҥэ диэри мууһура үлүйбүт киһини быыһыырга олоҕун анаабыт үлэтигэр — Дьокуускайдааҕы научнай-чинчийэр кииҥҥэ түбүгүрэ сылдьар. Бэйэтин сааһыгар лаппа эдэрчи көрүҥнээх, саастаах киһи диэтэххэ, үчүгэйдик көрөр-истэр, сорох кырдьаҕас...
16+
Cетевое издание kiinkuorat.ru зарегистрировано Роскомнадзором 30.04.2021 г. реестровая запись ЭЛ№ФС77-81002
Учредитель: МБУ Редакция газеты «Эхо Столицы» ГО г. Якутск". Адрес: 677000, г. Якутск, пр. Хабарова, 27/1
И.о. главного редактора: А.И.Донская
Редакция за содержание рекламных объявлений ответственности не несет. За информацию и текст, опубликованные под знаком "реклама", несет ответственность рекламодатель. Рукописи не рецензируются и не возвращаются.
|
oscar
|
Subsets and Splits
No community queries yet
The top public SQL queries from the community will appear here once available.